ئێران: هەزاران بەڵگەنامەی دامەزراوە ئەتۆمییەكانی ئیسرائیلمان لایە

  سەرۆکی ئۆکرانیا، لە کۆبونەوەی لەگەڵ سەرکردە سەربازییەکانی وڵاتەکەی، رایگەیاندوە؛ لە ئێستادا زانیاریمان هەیە کە لانیکەم بە سەدان هاوڵاتی چینی شانبەشانی هێزەکانی ڕوسیا  دژ بەئێمە شەڕ دەکەن و روسیا راگرتنی جەنگی ناوێت و دەیەوێت بەرەی جەنگ فراوان بکات. دوای ئەوەی چەند رۆژ پێش ئێستا سەرۆکی ئۆکرانیا، ڤیدیۆ دو سەربازی چینی بڵاوکردەوە کە لەلایەن هیزەکانی ئۆکرانیاوە دەستگیرکراوبن و مۆسکۆی تۆمەتبارکرد بەوەی دەیەوێت پەکین پەلکێشی جەنگەکە بکات، ئەمڕۆ هەینی زینلیسکی رایگەیاندوە؛  زانیاریمان هەیە سەدان هاوڵاتی چینی لە ئۆکرانیا شەڕ بۆ روسیا دەکەن. ناوبرا جەختی کردوەتەوە، ئەمە پێمان دەڵێت؛ ڕوسیا بە ڕونی هەوڵی درێژکردنەوەی شەڕەکە دەدات، تەنانەت بە قۆستنەوەی بەکارهێنانی هاولاتی وڵاتانی بینایش. پێشتریش زینلیسکی رایگەیاندبو دەسەڵاتدارانی ڕوسیا چین پەلکێشی شەڕەکە دەکەن دژ بە وڵاتەکەمان، وتبوشی؛  پەکین دەزانێت کە دەیان هاووڵاتیی وڵاتەکەی لەلایەن مۆسکۆوە وەرگیراون بۆ شەڕکردن لە ئۆکرانیا. هەر دوای لێدوانەکەی زینلیسکی،  دەسەڵاتداران وڵاتی چین، زانیارییەکانیان بە ناڕاست لەقەڵەمدا و  ئیدانەی لێدوانەکەی سەرۆکی ئۆکرانیایان کرد و بە نابەرپرسانە وەسفیان کرد. دوای چین، مۆسکۆش ئەو لێدوانانەی زینلیسکیان بە ناراست زانی و وتەبێژی کۆشکی کرملین رایگەیاند؛ زینلینسکی هەڵەیە و مۆسکۆ شتی واناکات. دەستگیریکردنی سەربازی چینی لەلایەن سەربازەکانی ئۆکرانیاوە لە کاتێکدایە لە ماوەی رابردودا، بە هەمان شێوە سەربازی کۆریای باکوریش لە بەرەکانی جەنگدا دەستگیرکرابون و ئۆکرانیا لای خۆیەوە رایگەیاند بو، زیاتر لە 10 هەزار سەربازی کۆریای باکور شانبەشانی هێزەکانی روسیا دژ بە کێڤ شەڕ دەکەن.

رۆژنامەی "نیویۆرک تایمز" لە زاری کاربەدەستانی ئێرانەوە بڵاویکردەوە، مەسعود پزشکیان سەرۆکی كۆمارو، سەرۆکی دەسەڵاتەكانی دادوەری و پەرلەمان، عەلی خامنەیی، رابەری باڵای شۆڕشی ئیسلامیی ئێرانیان ئاگادار کردۆتەوە، رەتکردنەوەی دانوستان لەگەڵ ئەمریکا یان شكستهێنانی، بە دڵنیایی هەردوو پێگەی سەرەكی ئەتۆميی نەتەنز و فۆردۆ روبەڕوی هێرشی سەربازی دەكاتەوە. بەرپرسانی ئێران بە خامنەیی_یان ڕاگەیاندووە، وەڵامدانەوەی هەر هێرشێکی سەربازیش، ناوچەکە روبەڕوی مەترسی شەڕێکی فراوانتر دەكاتەوە، ئەوەش سیناریۆیەکە رەنگە زیانی زیاتر بە ئابوریی ئێران بگەیەنێت و نائارامییەکانی ناوخۆ بوروژێنێت. رۆژنامە ئەمریكییەكە باسی لەوەشكردووە، پەیامی ئەو بەرپرسانە روون و ئاشکرابووە، داوای رێگەدانیان بە دانوستان كردووە لەگەڵ واشنتۆن، تەنانەت ئەگەر پێویست بکات راستەوخۆشبێت، چونکە جێگرەوەكەی رەنگە روخاندنی رژێم بێت لە تاران. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە نامەیەکدا کە مانگی ڕابردوو ئاڕاستەی عەلی خامنەیی، ڕێبەری باڵای ئێرانی کردووە، وادەی دیاریکردنی بۆ ئێران بۆ بڕیاردان لەسەر ئەوەی کە ئایا دەیەوێت دانوستان لەگەڵ وڵاتەکەی بکات لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەکەی، هەڕەشەی گەمارۆو و وەڵامدانەوەی سەربازیی کرد ئەگەر ڕەتی بکاتەوە. ئێران بیر لە وەڵامدانەوەی ئەو نامەیە دەکردەوە و بە وتەی بەرپرسانی باڵای ئێرانی ئاگادار لەو دیدارە، لە مانگی ڕابردوودا سەرۆک کۆماری ئەو وڵاتە و سەرۆکانی دەسەڵاتی دادوەری و مەجلیس لەگەڵ ڕێبەری مەزنی ئێران کۆبوونەوە.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەدوای کۆبوونەوەی لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، رایگەیاند کۆبوونەوەیەکی زۆر بەرهەمدارم لەگەڵ سەرۆک رەجەب تەیب ئەردۆغان هەبوو.  نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا ئەمرۆ هەینی لە پەڕاوێزی کۆڕبەندی دیپلۆماسیی ئەنتاڵیا کۆبوونەوە.  سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لە راگەیێنراوێکدا لەبارەی نێوەڕۆکی کۆبوونەوەکە دەڵێت، نێچيرڤان بارزانى، وێڕاى ستايشى رۆڵى  ئه‌ردۆغان له‌بارەی پرۆسەی ئاشتی، "پرۆسه‌كه‌ى به‌ مێژوويى له‌ قه‌ڵه‌م دا و جه‌ختى له‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ هه‌رێمى كوردستان بۆ هه‌ر هاوكارييه‌ك له‌پێناو سه‌رخستنى پرۆسه‌كه‌دا ئاماده‌يه‌." نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەدوای کۆبوونەوەی لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا لە پۆستێکدا لە تۆڕی ئێکس رایگەیاندووە: "لە ئەنتاڵیا، کۆبوونەوەیەکی زۆر بەرهەمدارم لەگەڵ سەرۆک رەجەب تەیب ئەردۆغان هەبوو. جەختم لە گرنگیی کاراکردنەوەی پڕۆسەی ئاشتی لە تورکیا، وەک رێگەیەکی سەقامگیری و ئاشتیی بەردەوام، کردەوە.  هەروەها ئەوەش دەڵێت دووپاتمکردەوە کە پێویستە سوود لەم دەرفەتە وەربگیرێت و پەکەکەش بە شێوەیەکی ئەرێنی وەڵامی بانگەوازەکەی بەڕێز ئۆجەلان بداتەوە. هەروەها باسی کۆبوونەوەی ئەم دواییانەی سەرۆک ئەردۆغان و شاندی دەم پارتی و گرنگییەکەی بۆ گفتوگۆ و ئاشتی کرد. کۆبوونەوەکە دوای ئەوە هات، ئەمڕۆ هەینی، نێچیرڤان بارزانی، بە بانگهێشتێکی فه‌رمی بۆ به‌شداریکردن لە چوارەمین کۆڕبەندی ئەنتاڵیا، به‌ سه‌ردانێک گه‌یشته‌ تورکیا.   سەرۆکی هەرێمی کوردستان له‌ په‌راوێزی کۆڕبه‌نده‌که‌دا، لەگەڵ ژماره‌یه‌ک له‌ به‌رپرسانی باڵای وڵاتان، چەندین دیدار و کۆبوونەوەی دەبێت.

جەنگیز چاندار پەرلەمانتاری دەم پارتی سەبارەت بە دیداری شاندی ئیمراڵی و رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا رایگەیاند: دیدارێکی تێروتەسەل بووە، پێشبینی دەکەین لە ماوەى 10 رۆژى داهاتوودا حکومەتى تورکیا هەنگاوێ نوێ بۆ پڕۆسەی چارەسەریی بنێت. چاندار لە میانەى چاوپێکەوتنێکیدا لە ئاڕتی تیڤی رایگەیاند: لە ساڵانی رابردوودا وەک رۆژنامەنوسێک لە کۆشکی سپی ئەمریکا ئامادەبووم لە دیدارکانی سەرۆکەکانی تورکیا و سەرۆکی ئەمریکا کەمتر لە کاتژمێرێک بووە، بەڵام لە دیدارەکەى نێوان شاندەکە و ئەردۆغان کاتژمێرێک و  25 خولەک بووە ئەمەش لە پڕۆتۆکۆڵی سەرۆککۆماردا بە کۆبوونەوەیەکی درێژخایەن دادەنرێت و بێگومان هۆکارەکەی بەهۆی گرنگی بابەتی ئاشتییەوەیە. پێشتر ئەردۆغان خۆی بەدوورگرتبوو بەوەى قسە لەسەر پڕۆسەکە بکات، بەڵام ئێستا راستەوخۆ لەنێو پڕۆسەکەدایە بە ناوی سەرۆکی دەوڵەت بەشداری لەو کۆبونەوەیە کردووە.

  کۆمسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان وادەى تۆمارکردنى ناوى هاوپەیمانى و پارت و لیستە تاکەکەسییەکانى بۆ هەڵبژاردنى کۆتایی ئەمساڵى پەرلەمانى عێراق دیاریکرد. بەپێی نوسراوێکى کۆمسیۆن، تۆمارکردنى ناوى هاوپەیمانى و پارت و لیستە تاکەکەسییەکان لە ناوەڕاستى ئەم مانگەوە دەستپێدەکات تا چوارى مانگى داهاتوو. رۆژى چوارشەممە (9ى نیسانى 2025) ئەنجومەنى وەزیرانى عێراق 11 ى تشرینى دووەمى بۆ وادەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق دیاریکرد، بەو پێیەش کەمتر لە حەوت مانگى دیکە هەڵبژاردن بەرێوەدەچێت، کۆمسیۆنیش ئامادەیی خۆى لەو بارەیەوە راگەیاند. رۆژێک دواتر كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق دەستیكرد بە ڕێكارە تەكنیكییەكان بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق، جەخت دەكاتەوە پشت بە ئامرازی "وێنەی چاو" دەبەستێت بۆ نوێكردنەوەی كارتی بایۆمەتری دەنگدان بۆ ئەو كەسانەی پەنجەمۆری دەستیان نایخوێنێتەوە. لەوبارەیەوە، جومانە غەلای، وتەبێژ بەناوی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند:"كۆمسیۆن لەڕووی تەكنییكیەوە ئامادەیە بۆ هەڵبژاردن و دەستی بەكارەكانی كردووە بەپێی یاسای هەڵبژاردنی هەمواركراوی ژمارە 12 ی ساڵی 2018".

  چەند بەرپرسێکی ئیسرائیلی ئاشکرایان کردووە، تەل ئەبیب و قاهیرە رەشنووسی پێشنیازەکەی میسڕیان سەبارەت بە ئاگربەستی غەزە و ئازادکردنی دەستگیرکراوان ئاڵوگۆڕکردووە. بەرپرسە ئیسرائیلییەکان بە دەستەی پەخشی ئیسرائیلییان گوتووە، ئەگەری هەیە لە داهاتوویەکی نزیکدا بەرەوپێشچوون لە دانوستانەکانی غەزە بێتەئاراوە، بنیامین نەتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل لەگەڵ تیمی دانوستانکار هەڵسەنگاندنی بۆ دۆخی دەستگیرکراوان کردووە. دوێنێ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا جەختی لەوە کردەوە وڵاتەکەی لەبارەی دانوستانەکانی غەزە و ئازادکردنی بارمتە ئیسرائیلییەکان لەگەڵ ئیسرائیل و وڵاتانی نێوەندگیر لە پەیوەندیدا دەبێت. لە لایەکی دیکەوە ستیڤ ویتکۆف، نوێنەری ئەمریکا بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئاشکرایکرد، گەیشتن بە رێککەوتن لەگەڵ حەماس، چەند رۆژێکی کەم دەخایەنێت.

بڕیارە سبەینێ شەممە، دانوستانەکانی ئێران و ئەمریکا لە عوممان دەست پێبکات، لە کاتێکدا نادڵنیایی هەیە لەسەر ئەوەی کە ئایا راستەوخۆ دەبێت یان ناراستەوخۆ، وەزارەتی دەرەوەی ئێرانیش دووپاتیکردوەتەوە، کە وڵاتەکەی دەرفەت بە دیپلۆماسییەت دەدات. ئیسماعیل باقائی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران، لە پلاتفۆرمی ئێکس بڵاویکردەوەتەوە، وڵاتەکەی  "دەرفەتێکی راستەقینە" دەداتە ئەم دانوستانانە و گرنگی بە دیپلۆماسییەت دەدات. راشیگەیاند، "تاران هیچ شتێکی پێشوەختە ناکات، بەڵکو نییەتی لایەنی بەرانبەر هەڵدەسەنگێنێت و دواتریش وەڵام دەداتەوە. ئیسماعیل باقائی ئاماژەی بەوەشکردووە، سەرەڕای گرژییەکانی نێوان هەردوو وڵات، پێمانوایە ئەمەریکا ئەم بڕیارەی دەسەڵاتدارانی ئێران بەرز نرخێنێت. پێشتریش، تامی بروس بەڕێوەبەری نووسینگەی راگەیاندنی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاندبوو، کۆبوونەوەی داهاتوی وەفدەکانی ئەمریکا و ئێران دەتوانێت سەرەتایەکی باش بێت بۆ تاقیکردنەوەی جددی لەسەر هەڵوێستی تاران.

  بەپێی ڕاپۆرتی ئاژانسی پەخشی گشتی ئیسرائیل (کان) لە خولی دانوستانەکان کە ڕۆژی پێنجشەممە لە ئازەربایجان بەڕێوەچوو، ئیسرائیل و تورکیا نەگەیشتنە ڕێککەوتن بۆ ڕێگریکردن لە پەرەسەندنی گرژییەکانی نێوانیان لە سوریا. بەگوتەی کان، دانوستانەکانی نێوان ئیسرائیل و تورکیا کە لەو ماوەیەدا هەوڵی دانانی میکانیزمێک دەدەن بۆ ڕێگریکردن لە ململانێی نێوانیان لە سوریا، پێشبینی دەکرێت دوای کۆتایی هاتنی جەژنی پەسح کە ئەمساڵ دەکەوێتە ١٢ی نیسانەوە تا ١٩ی نیسان بەردەوام بێت. دەسەڵاتی پەخشی پەخش هەروەها ئاماژەی بەوەش دا کە ئەنقەرە ڕێگەی نەدات فڕۆکەیەکی هێزی ئاسمانی ئیسرائیل کە شاندێکی ئیسرائیلی هەڵگرتبوو بۆ ئازەربایجان بە ئاسمانی تورکیادا تێپەڕێنێت، ئەمەش ناچار بوو بە ئاسمانی دەریای ڕەشدا بفڕێت. ڕۆژی 10ی نیسان، نووسینگەی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل پشتڕاستی کردەوە کە کۆبوونەوەی دانوستاندن لەنێوان بەرپرسانی ئیسرائیل و تورکیا لە ئازەربایجان بەڕێوەچووە و سوپاس و پێزانینی ئیسرائیلی بۆ ئیلهام عەلیێڤ، سەرۆکی ئازەربایجان دەربڕی بۆ ڕێکخستنی کۆبوونەوەکە. لە بەیاننامەیەکی نووسینگەی نەتانیاهۆدا ئاماژەی بەوە کردووە کە "هەردوولا بەرژەوەندییەکانی خۆیان لە ناوچەکەدا دیاریکردووە و ڕێککەوتوون لەسەر بەردەوامبوونی گفتوگۆ بۆ پاراستنی سەقامگیری ناوچەکە". رۆژی سێشەممە (8ـی نیسانی 2025) رۆژنامەی یەدیحوت ئەحرەنوتی ئیسرائیلی بڵاوی کردەوە؛ لە پشتی پەردەوە تورکیا و ئیسرائیل گفتوگۆ لەسەر پڕۆژەیەک دەکەن، بۆ دابەشکردنی سوریا بەجۆرێک باکوری سوریا بۆ تورکیا بەجێدەهێڵرێت، رۆژهەڵاتی سوریا (رۆژئاوای کوردستان) بۆ ئەمەریکا، باشور و رۆژهەڵاتیش لەژێر هەژمونی ئیسرائیلدا دەبێت، کەناراوەکانی سوریا لە تەرتوس لەژێر هەژمونی روسیادا دەمێنێتەوە، سەبارەت بە حکومەتی دیمەشقیش ئیسرائیل پێی وایە ئەوە ئیدارەیەکی کاتییە و ناوچەیەکی کەمی بەدەستەوەبێت تا ئەوکاتەی حکومەتێکی سەقامگیر و سەربەخۆ و هەڵبژێردراو دەستبەکاردەبێت، ئەوەش چەند ساڵێکی پێویستە. دوای روخانی رژێمی بەشار ئەسەد و گرتنەدەستی دەسەڵاتی دیمەشق لەلایەن بەرەی تەحریری شام بە سەرۆکایەتی ئەحمەد شەرع، ئیسرائیل گومانی هەبوو لەوەی تورکیا ئەو دۆخەی سوریا بقۆزێتەوە بۆ سەپاندنی هەژموونی زیاتری خۆی بەسەر ئەو وڵاتەدا و ئەوەشی بە مەترسی راستەوخۆ لەسەر ئاسایشی وڵاتەکەی دادەنێت. هێرشەکانی هەفتەی رابردووی ئیسرائیل پەیامێکی توندی گەیاندە تورکیا، هەرزوو هاکان فیدان وەزیری دەرەوەی تورکیا رایگەیاند: نایانەوێت روبەڕوی ئیسرائیل ببنەوە و پێکدادان لەنێوانیاندا روبدات لە سوریا، سوریەکان بە تەنها خۆیان بڕیار لە چارەنوسی وڵاتەکەیان دەدەن.

  دوای ئەوەی ئیدارەی دەوڵەت رایگەیاند، هەڵبژاردنی ئەمساڵ بەهەمان یاسای ئێستا دەبێت، نوێنەری هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا گومانی خستە سەر ئەو بابەتە و گوتی، لە کۆبوونەوەکەی ئیدارەی دەوڵەت باسی یاسای هەڵبژاردن نەکراوە. دوێنێ لایەنەکانی هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت بڕیاریاندا بەبێ ئەوەی یاسای هەڵبژاردن هەمواربکرێتەوە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە مانگی 11ی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت و هەمان کۆمسیۆنی ئێستا سەرپەرشتی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنکە بکات. حەسەن سنید، نوێنەری هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا لە کۆبوونەوەکە بە کەناڵی ئافاقی سەر بە دەوڵەتی یاسای گوت، لە کۆبوونەوەکەدا یاسای هەڵبژاردن و هەموارەکەی تاوتوێ نەکراوە، بۆچوونی کوتلە سیاسییەکان لەو بارەیەوە وەرنەگیراوە. هەروەها کۆبوونەوەکە لەسەر ئاستی هێڵی دووەمی سەرکردەکان بەڕێوەچووە، بۆیە توانای بڕیاردانی نییە. دەرکەوتنی ئەم ناکۆکییە پەیوەندیی بە راجیایی لایەنە شیعەکانەوە هەیە، نوری مالیکی دەیەوێت یاسای هەڵبژاردن هەمواربکرێتەوە و گۆڕانکاری لە بازنەکان بکرێت. چوارشەممەی رابردوو ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق، رۆژی 11ی تشرینی دووەمی ئەمساڵی بۆ هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی عێراق دیاریكرد، هەر ئەوکاتیش کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق ئامادەیی بۆ بەڕێوەبردنی دەربڕی.

مارکۆ ڕوبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا ڕۆژی پێنجشەممە ڕایگەیاند، وتووێژی ڕاستەوخۆی نێوان ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و سەرکردەیەکی باڵای ئێران، شەممەی داهاتوو لە عومان بەڕێوەدەچێت. ڕوبیۆ لە میانی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران بە سەرۆکایەتی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا زیادی کرد: هیوادارین ئەمە ببێتە هۆی ئاشتی. وتیشى: ئێمە زۆر ڕوونین کە ئێران هەرگیز خاوەنی چەکی ئەتۆمی نابێت و پێموایە ئەوە بووە هۆی ئەم کۆبوونەوەیە. تامی بروس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، ڕاگەیاندووە، کۆبوونەوەی ڕۆژی شەممە لە عومان لەگەڵ ئێرانییەکان، هەڵسەنگاندن بۆ جددیەتی تاران دەکات. هەروەها ئاماژەی بەوەدا کە ئەو کۆبوونەوەیە گەڕانێکی سەرەتاییە لە نیازی ئێران بۆ دانوستان. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا هۆشداریدا لەوەی دەرکردنی پشکنەرانی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی لەلایەن ئێرانەوە دەبێتە "کێشەیەکى گەورەو حیساباتێکى هەڵەیە". تامی بروس وتی: هەڕەشەی ئەم جۆرە کارە بە ڕوونی لەگەڵ جەختکردنەوەکانی ئێران سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییە ئاشتیخوازەکەی ناتەبایە. عەلی شەمخانی، ڕاوێژکاری عەلی خامنەیی، ڕێبەری باڵاى ئیسلامیی ئێران ڕۆژی پێنجشەممە لە تویتێکدا ڕایگەیاند، ئەگەر وڵاتەکەی ڕووبەڕووی هێرشی سەربازی یان بەردەوامی هەڕەشەی دەرەکی ببێت، پشکنەرانی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی ڕێکخراوی نەتەوەکان دەربکات.  

بەرپرسێکی رۆژئاوای کوردستان بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاندوە: لایەنە کوردییەکان لەسەر سیستمی فیدڕاڵی بۆ سوریا یەك دەنگن و رەخنەش لەو سیاسەتە دەگرن کە ئێستا لە دیمەشق پەیڕەودەکرێت. بەدران چیاکورد، هاوسەرۆکی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا (رۆژئاوای كوردستان) بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاندوە: کوردەكانی سوریا لە سەر ئەوە یەكدەنگن كە داوای سیستمی فیدڕاڵی بکەن، بەجۆرێک کەڕێگە بە دروستبونی  ئۆتۆنۆمی ناوچەیی و هێزی ئەمنی بدات. وتیشی: سەرجەم لایەنە سیاسیە كوردییەكان لە سوریا، هاوڕان کە سیستەمێکی پەرلەمانی فیدراڵی، فرەیی، دیموکراسی لە سوریادا هەبێت. هاوسەرۆکی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد،  پرسی چارەسەری بنەڕەتی بۆ سوریا و پاراستنی تایبەتمەندی ئیداری و سیاسی و کولتوری، پێویستە ئەنجومەنی یاسادانانی ناوخۆیی لەناو هەرێمەکاندا دروست بکرێن. لە چوارچێوەیەی رێکەوتنی نێوان کورد و دیمەشق، لە چەند ڕۆژی ڕابردو ژمارەیەک دیل ئاڵوگۆڕکران و بە پێی زانیارییەکانیش گروپەکانی نزیک لە تورکیا لە ناوچەکانی عەفرین و گرێسپی و سەرێکانی دەکشێنەوە.

ڕاوێژکارێکی سەربازیی عەلی خامنەیی رایگەیاند، هەڕەشەکانی  سەرۆکی ئەمریکا بۆ سەر وڵاتەکەی هیچ کات جێبەجێنابن و ئەوان لەبەرامبەر ئەم هەڕەشانەدا ئامادەی وەڵامدانەوەن. ئەمیر ناسر ئاراستە جێگری گرووپی راوێژکارانی سەربازیی خامنەیی لە کاردانەوەی هۆشداریی ئەمریکا سەبارەت بە ئەگەری هێرشی سەربازی بۆ سەر ئێران رایگەیاند، وەک سەربازێکی دێرین بە دڵنیاییەوە دەڵێت ئەم هەڕەشانە جێبەجێنابن. وتیشی، هێزە چەکدارەکان لە سەرووی ئەم هەڕەشانەوە ئامادەیی وەڵامدانەوەیان هەیە و لە هەموو رەهەندە سەربازییەکاندا هێزەکانیان ئامادەکردووە تاوەکو بە دەسەڵاتەوە وەڵامێکی یەکلاکەرەوە بدەنەوە. ئەمەش لە وەڵامی دۆناڵد ترەمپە کە هۆشداریی دابوو لە ئەگەری شکستهێنانی دانوستانەکاندا، بژاردەی هێرشی سەربازی دژی کۆماری ئیسلامی بەکاردەهێنرێت. ترەمپ لە ساڵی 2018 و لە خولی یەکەمی سەرۆکایەتییەکەی دا، لە رێککەوتنی ئەتۆمی کشایەوە. ئێستاش "ئەگەر هەیە" ئیسرائیل بەیارمەتیی ئەمریکا هێرش بکاتە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران، ئەگەر هیچ رێککەوتنێکی نوێ نەکرێت.   ترەمپ هۆشداریی دایە تاران و گوتی، "ئەگەر گفتوگۆکان لەگەڵ ئێران سەرکەوتوو نەبن، پێموایە ئێران لە مەترسییەکی گەورەدا دەبێت، حەز ناکەم بیڵێم، مەترسییەکی گەورە، چونکە ناتوانن چەکی ئەتۆمییان هەبێت."   لە هەمان کاتدا بەرپرسان رایانگەیاندووە بڕیارە رووسیا، چین و ئێران رۆژی سێشەممە لە مۆسکۆ لەسەر پرسی ئەتۆمیی ئێران کۆببنەوە.

  هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت بڕیارە ئێوارەی ئەمڕۆ کۆبوونەوەیەکی گرنگ بکات و تێیدا تاوتوێی ژمارەیەک پرسی سیاسی گرنگ لە وڵاتدا بکات، لەوانە ڕازیکردنی سەدر بۆ گەڕانەوە بۆ هەڵبژاردنەکان و تاوتوێکردنی داواکارییەکانی مامۆستایان و ئامادەکارییەکانی حکومەت هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق. ئەجێندای کۆبوونەوەکە پەیوەست دەبێت بە ئامادەکارییەکانی حکومەت بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق. هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت لایەنە پێکهێنەرەکانی حکومەتی عێراق لەخۆدەگرێت و چەند مانگ جارێک لەسەر چەند پرسێکی هەنووکەیی پەیوەست بە دۆخی وڵات بە ئامادەبوونی سەرۆکوەزیرانی عێراق کۆدەبێتەوە. بەگوێرەی سەرچاوەیەک لە چوارچێوەی هەماهەنگی کە قسەی بۆ میدیای عێراق کردووە، لە کۆبوونەوەکە تاوتوێی دەرئەنجامەکانی کۆبوونەوەی چوارچێوەی هەماهەنگی دەکرێت کە دووشەممەی ڕابردوو بەڕێوەچوو، هاوکات تاوتوێی میکانیزمەکانی ڕازیکردنی موقتەدا سەدر، ڕێبەری ڕەوتی نیشتمانی شیعە بۆ هەڵوەشاندنەوەی بڕیاری بایکۆتکردنی هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا دەکرێت. سەرچاوەکە ئاماژەی بەوەشکرد، لەکۆبوونەوەکەدا میکانیزمی ئەنجامدانی هەڵبژاردن لەوادەی فەرمیدا تاوتوێ دەکرێت کە ئەنجوومەنی وەزیران لەدوایین دانیشتنی خۆیدا دیاری کردبوو و هەروەها پرس و خشتەی بودجەی گشتی و ناردنی بۆ ئەنجوومەنی نوێنەران و دۆسیەی ناڕەزایی مامۆستایان لەسەرتاسەری وڵات و دۆزینەوەی میکانیزمێکی گونجاو بۆ جێبەجێکردنی داواکارییەکانیان تاوتوێ دەکرێت. ڕۆژی چوارشەممە 9ـی نیسان ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق ڕۆژی 11ـی 11ـی وەک وادەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەکانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق دەستنیشان کرد و کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانیش ئامادەیی خۆی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن لەو وادەیە پیشاندا.

  کۆبوونەوەی شاندی دەم پارتی لەگەڵ سەرۆککۆماری تورکیا کۆتاییهات و ئەندامێکی شاندەکەش دەڵێت، کۆبوونەوەکە زۆر ئەرێنی بوو و هیوای زۆر زیاتریان هەیە.   شاندی دەم پارتی کە لە سرری سورەیا ئۆندەر، بریکاری سەرۆکی پەرلەمان (دەم پارتی) و پەروین بوڵدان، پەرلەمانتاری دەم پارتی پێکدێت، کاژێر 13:30 خولەکی دوای نیوەڕۆی ئەمڕۆ پێنجشەممە 10-4-2025 گەیشتنە کۆشکی کۆماریی تورکیا و لەلایەن رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیاوە پێشوازییان لێکرا.   کۆبوونەوەکە بە ئامادەبوونی ئیبراهیم کاڵن، سەرۆکی دەزگای هەواڵگریی تورکیا (MIT) و ئەفکان ئالا، بریکاری سەرۆکی ئاکپارتی بەڕێوەچوو.   کۆبوونەوەکە کاژێرێک و 25 خولەکی خایاند و دوور لە چاوی میدیاکان ئەنجامدرا.   سرری سورەیا ئۆندەر، بریکاری سەرۆکی پەرلەمانی تورکیا کە ئەندامێکی شاندی دەم پارتییە گوتی: "کۆبوونەوەکە زۆر ئەرێنی بوو و هیوای زۆر زیاترمان هەیە".   شاندی دەم پارتی پێش دەستپێکردنی کۆبوونەوەکەش قسەیان بۆ میدیای وڵاتەکە کرد.   سرری سورەییا ئۆندەر گوتی:" لە دیدارەکەدا زانیاری لەبارەی دوایین قۆناخی پرۆسەکە بە بەڕێز سەرۆککۆمار دەدەین".   ئۆندەر رایگەیاند، لەو باوەڕەدان زەوینەی سیاسەتی دیموکراسییانە و ئاشتی لەمەودوا هەنگاوی زۆر خێراتر و گرنگتری بۆ دەنرێت. گوتیشی: "ئێمە بە ویست و پێداگرییەوە پرۆسەکەمان گەیاندە ئێرە. زۆر بە پارێزگارییەوە جووڵاینەوە، هەمووانیش بەمشێوەیە جووڵانەوە. هەر بۆیە سوپاسگوزاری تەواوی وڵاتین".   پەروین بوڵدانیش رایگەیاند: "ئەمە یەکەمین جارە بەرێز سەرۆککۆمار لەم بابەتەدا ئاڵوگۆڕی بیروڕامان لەگەڵدا دەکات. بیروڕای خۆی لەبارەی ئەوە کە چی بکرێت باشە، دەخاتەڕوو. ئێمەش زانیاریی لەبارەی تەواوی ئەو دیدارانە پێدەدەین کە سازمان کردوون. هیوادارین ئەمە بۆ تورکیا ببێتە مایەی خێر و ببێتە هۆکاری بەرقەرارکردنی ئاشتی".   کۆبوونەوەکە دوای ئەوە هات کە دوێنێ چوارشەممە 9-4-2025 ئەردۆغان لە کۆبوونەوەی فراکسیۆنی ئاکپارتیدا رایگەیاند، رۆژی پێنجشەممە پێشوازی لە شاندی دەم پارتی دەکات.   دوای 13 ساڵ لە دوایین کۆبوونەوەی نێوانیان، ئەمە یەکەم کۆبوونەوەی دەم پارتییە لەگەڵ ئەردۆغان. 

لە کاتێکدا دوێنێ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا ڕاگرتنی کاتی بەشێک لە باج بەرزەکانی وڵاتەکەی لەسەر هاوبەشەکانی ڕاگەیاند، کەڤین هاسێت ڕاوێژکاری ئابووری کۆشکی سپی ڕوونیکردەوە کە واشنتۆن نزیکە لە ئەنجامدانی ڕێککەوتن لەگەڵ ئەوان. لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی سی ئێن بی سی ڕۆژی پێنجشەممە ڕایگەیاند کە ئەمریکا گفتوگۆ لەگەڵ هاوبەشە بازرگانییەکانی دەکات و نزیکە لە گەیشتن بە ڕێککەوتن لەگەڵ هەندێکیان سەبارەت بە باج. بەڵام ئاماژەی بەوەدا کە دانوستان لەگەڵ چین هێشتا دەستی پێنەکردووە. ناوبراو هەروەها ڕوونیکردەوە کە ئیدارەی ترەمپ میکانیزمێکی کردەیی بۆ ڕێککەوتنی گومرگی داناوە. ئەو ڕاوێژکارەى کۆشکى سپى ئەوەشى خستەڕوو باجی گومرگی بەشدارە لە کەمکردنەوەی کورتهێنان و بەهێزکردنی بازاڕی بۆندەکان. لە هەنگاوێکی سەرسوڕهێنەردا دوێنێ، دوای چەند ڕۆژێک لە شەڕی بازرگانی جیهانی کە بازاڕەکانی هەژاند، ترەمپ ئەو باجانەی کە بەسەر دەیان وڵات و هاوبەشەکانیدا سەپێندرابوون، لەنێویاندا یەکێتی ئەوروپا، بۆ ماوەی ٩٠ ڕۆژ دوای کەوتنە بواری جێبەجێکردنەوە، ڕاگرت. لە کاتێکدا بە هێشتنەوەی باجی 10% ڕازی بوو. هەروەها ئەمڕۆ یەکێتی ئەوروپا وەڵامی دایەوە و بە ڕاگرتنی باجەکانی بەرامبەر بە بەرهەمە ئەمریکییەکان بۆ ماوەی ٩٠ ڕۆژ، بە ئامانجی "دەرفەتێک بۆ دانوستانەکان"، ئۆرسولا ڤۆن دێر لیین سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا لە تویتێکدا لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تویتەر ڕوونیکردەوە. جێگای سەرنجە کە لە چەند مانگی ڕابردوودا ئەمریکا سێ جار باجی سەپاندووە، لەنێویاندا لەسەر یەکێتی ئەوروپا. سەرەتا باج لەسەر پۆڵا و ئەلەمنیۆم، پاشان لەسەر ئۆتۆمبێل و لە کۆتاییدا باجی 20% لەسەر هەموو بەرهەمە ئەوروپییەکان.