حه‌یده‌ر عه‌بادى: گۆڕانكاری بەڕێوەیە و عێراقیش دەگرێتەوە

هاوڵاتی ئەمڕۆ شەممە 6ی تەمووزی 2024، سەعید جەلیلی، کاندیدی نەریتخوازان بۆ پۆستی سەرۆکایەتی کۆماری ئێران دوای دەرچوونی ئەنجامەکانی هەڵبژارنەکان لە لێدوانێکیدا بە میدیاکانی ئێرانی و راگەیاند ''کەسێک کە هەڵبژێردراوی خەڵکە، دەبێ رێزی لێ بگیرێت و بە هەموو توانامان هاوکاریی بەرەوپێشچوونی بکەین''.  رکابەریی لەسەر پۆستی سەرۆکایەتیی کۆماری ئێران لە نێوان ریفۆرمخوازان و نەریتخوازان، ئەو دوو بەرە دژ بە یەکە بوو کە لە کۆتاییدا جارێکی دیکە دەسەڵات کەوتەوە دەستی ریفۆرمخوازەکان. جێگەی ئاماژەیە، لە گەڕی دووهەمی هەڵبژاردنەکەدا کە رۆژی هەینی 5 تەمووزی 2024 بەڕێوەچوو، سێ جار دەنگدان درێژ کرایەوە و تاوەکو کاتژمێر 12:00ی شەو بەکاتی تاران بەردەوام بوو. لەم بارەیەوە، موحسین ئیسلامی، گوتەبێژی کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی ئێران وتی، لە 30 ملیۆن و 573 هەزار و 931 دەنگ، پزیشکیان 16 ملیۆن و 384 هەزار و 403 دەنگی بەدەستهێنا و سەعید جەلیلیش بە 13 ملیۆن و 538 هەزار و 179 دەنگ، رکابەرییەکەی دۆڕاند.

هاوڵاتی مەسعود پزیشکیان دوای دەرکەوتنی ئەنجامەکانی هەڵبژاردن دەڵێت، ''ئێمە دەستی دۆستایەتی بۆ هەمووان درێژ دەکەین.'' ئەمڕۆ شەممە 6ی تەمووزی 2024، بەربژێری ریفۆرمخوازان دوای سەرکەوتنی لە گەڕی دووەمی 14 هەمینی خولی هەڵبژاردنەکانی سەرۆککۆماریی ئێران قسەی بۆ میدیاکان کرد و ئەوەی خستەڕوو، "نەریتخوازان برای ئێمەن". مەسعود پزیشکیان دەشڵێت، نەریتخوازان، برای ئێمەن و تەنیا ناکۆکیمان لەسەر دەسەڵاتە، ئەگەر بۆ رەزامەندیی خودا کار بکەین، شەڕمان نابێت. جێگەی ئاماژەیە، ئەنجامی کۆتایی گەڕی دووەمی 14 هەمین خولی هەڵبژاردنەکانی سەرۆککۆماریی ئێران، مەسعود پزیشکیان، بەربژێری ریفۆرمخوازەکان لە بەرامبەر سەعید جەلیلی، سکرتێری پێشووتری ئەنجوومەنی ئاسایشی نیشتمانیی ئێران براوەی رکابەرییەکە بوو.

هاوڵاتی بەرەبەیانی ئەمڕۆ شەممە 6ی تەمووز، ناوەندی هەڵىژاردنەکانی کۆماری ئیسلامی رایگەیاند، مەسعوود پزشکیان زۆرترین دەنگی بە دەست هێناوەو بووە بە سەرۆککۆماری ئێران بۆ ماوەی 4 ساڵ. موحسن ئیسلامی بەڕێوەبەری ناوەندی هەڵبژاردنەکانی کۆماری ئیسلامی بە رۆژنامەنووسەکانی راگەیاند، لە کۆی 30 میلیۆن و 530 هەزار و 157 دەنگ ، مەسعوود پزشکیان 16 میلۆن و 384 هەزار و 403 دەنگی هێناوە. لە بەرامبەردا سەعید جەلیلی 13 میلیۆن و 538 هەزار و 179 دەنگی هێناوە. بە پێی ئامارە حکومییەکان لە گەڕی دووهەمی هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری ئێراندا نزیک 50% خەڵک بەشدارنیان کرد، ئەمە لە حاڵێکدایە بە پێی ئامارە فەرمییەکان لە گەڕی یەکەمی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری ئێران کە رۆژی 28ی حوزەیران بەڕێوەچوو کەمتر لە 40% خەڵک بەشداریان کردبوو.  

هاوڵاتی ئەمڕۆ هەینی 5ی تەمووزی 2024، میدیا عێراقییەكان وێنەیەكیان بڵاو كردووەتەوە و باس لە هێنانی ئامێری هەڵكەندنی بیری نەوت دەكەن لە لایەن دەوڵەتی تورکیا بۆ هەرێمی کوردستان. میدیاكان دەڵێن: دەوڵەتی تورکیا ئامێری هەڵكەندنی بیری نەوتی هێناوەتە گوندی شیناڤا لە ئیدارەی زاخۆ سەر بە پارێزگای دهۆك لەسەر سنووری هەرێمی كوردستان. ئاماژەشیان بەوەکردووە، ئامانج لەم كارەی دەوڵەتی توركیا دزینی نەوتی هەرێمی كوردستانە لە رێگەی هەڵكەندنی ئەو بیرە نەوتەوە.  

هاوڵاتی بەرپرسی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە پارێزگای كەركوك رایگەیاند، یەك ناوەندی دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان دەكرێتەوە، كە بڕیارە لە 20ی تشرینی یەكەمی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت. ئەمڕۆ هەینی، 5ی تەمووزی 2024، عەلی بەیاتی بەرپرسی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق لە پارێزگای کەرکوک راگەیاند، كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە رێگەی نووسینگەكەیەوە لە كەركوك، یەك ناوەندی دەنگدا لە شارەكە دەكاتەوە بۆ بەشداریكردن هاوڵاتیان لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان. دەشڵێت، ئەم سەنتەرە بۆ ئەو كەسانە دەبێت، كە مافی دەنگدانیان هەیە لەم هەڵبژاردنەدا، هەروەها كۆمسیۆن كاردەكات بۆ تەواوكردنی كارەكانی بەپێی كاتی دیاریكراو و كارئاسانی بۆ دەنگدەران. جێگەی ئاماژەیە، سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند، رۆژی 20ی تشرینی یەكەمی 2024بۆ هەڵبژاردنی خوولی شەشەمی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان بەڕێوەدەچێت، هەروەها هەڵبژاردنەكە لەلایەن كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراقەوە بەڕێوە دەبرێت.

هاوڵاتی لە ماوە چەند رۆژ رابردوودا بەهای دۆلار بەرامبەر بە دیناری عێراقی بەشێوەیەكی بەرچاو بەرزبوویەوە. ئەمڕۆ هەینی 5ی تەمووزی 2024، موعین كازمی ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق لە بارەی بەرزبوونەوەی بەهای دۆلار بەرامبەر بەدیناری عێراقی بۆ میدیا ناوخۆییەكان رایگەیاند، بەرزبوونەوەی نرخی دۆلار لە بازاڕ كاتییە، پێشبینی دەکەم لە دوو رۆژی داهاتوودا بەهای دۆلار كەم ببێتەوە. موعین كازمی دەشڵێت، بەراورد بە پێشوو نرخی دۆلار لە بازاڕەكاندا بەشێوەیەكی بەرچاو بەرزبووتەوە، ئەم بەرزبوونەوەیە پەیوەستە بە بڕی خواست لەسەر دراوەكە لە بازاڕەكاندا، دەشڵێت، ئەم بەرزبوونەوە كاتییە. ئاماژەی بەوەشكرد، بانكی ناوەندیی عێراق بە شێوەیەكی ئاسایی و رۆژانە دۆلار دەفرۆشێت و هیچ كێشەیەك لە پرسی دابینكردنی دۆلاردا نییە، بەرزبوونەوەی بەهای دۆلار رێ و شوێنی خۆی هەیە. موعین کازمی لە كۆتایشدا وتی: پێشبینی دەكەین لە ماوەی دوو رۆژی داهاتوودا بەهای دۆلار وردە وردە دابەزینی بەخۆیەوە ببینێت.  جێگای ئاماژەیە، لە دوای جەژنی قوربانەوە، نرخی دۆلار بۆ هەر 100 دۆلارێك وردە وردە لە 145 هەزار و 800 هەزار دینارەوە بەرزبووەتەوە بۆ نزیكەی 150 هەزار دینار، لە ئێستاشدا بەهای 100 دۆلار بەرامبەر بە 148 هەزار و 600 دینارە.  

هاوڵاتی رێکخراوی مافی مرۆڤی ئێران، بە بڵاوکردنەوەی راگەیاندنێکی نوێ دەربارەی دۆخی مافی مرۆڤ لە ئێران رایگەیاند، لە 6 مانگی یەکەمی 2024 دا، 249 کەس لە ئێران لە سێدارە دراون و لە هەمانکاتدا نیگەرانی خۆی دەربڕی کە دوای هەڵبژاردنەکانی سەرۆککۆماری، شەپۆلی لە سێدارەدان پەرە ئەستێنێت. مەحموود ئەمیری موقەدەم، بەڕێوەبەری رێکخراوی مافی مرۆڤی ئێران، بە ئاماژە بە ئەزموونەکانی خولەکانی پێشتری هەڵبژاردن لە سەر ئەو باوەڕەیە کۆماری ئیسلامی لەگەڵ نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردن، بۆ هاندانی خەڵک بۆ بەشداری لە هەڵبژاردن، ژمارەی لە سێدارەدانەکان کەم ئەکاتەوە، دوای هەڵبژاردنەکان، ژمارەی لە سێدارەدانەکان بە خێرایی ئەچێتە سەرەوەو دەست ئەکاتەوە بە جێبەجێکردنی سزای لە سێدارەدان لە زیندانەکان. ئەمیری موقەدەم کۆمەڵگای جیهانی ئاگادار ئەکاتەوە بەوەی کە ئەگەری هەیە دوای هەڵبژاردنەکانی سەرۆککۆماری،لە سێدارەدانەکان لە ئێران پەرە بستێنێت و پێویستە کۆمەڵگای جیهانی خۆی ئامادە بکات بەوەی دژی سێدارە لە ئێران هەڵوێستی ببێت. بە پێی دوایین ئاماری رێکخراوی مافی مرۆڤی ئێران لە 6 مانگی یەکەمی 2024 دا، لانیکەم 249 کەس لە ئێران لە سێدارە دراون کە لەو ژمارەیە 10 کەسیان ژن بوون. بە پێی ئەم راپۆرتەی رێکخراوی مافی مرۆڤی ئێران لە ماوەی ئەم 6 مانگەدا، 14 کەس بە هۆکاری سیاسی و جیاوازی بیروباوەڕ لە سێدارە دراون ، 5 کەسیان تۆمەتی سیخوڕی بۆ ئیسرائیل دراوەتە پاڵیان. هەروەها بە پێی ئامارەکان لەو ژمارەیە 35 کەسیان بەلووچ بوون. رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی لە دوایین ئاماریدا دەربارەی ژمارەی لە سێدارەدانەکان لە دونیا ئاماژەی بەوە داوە کە لە سێدارەدان لە ئێران بە شێوەی بەرچاو پەرەی سەندووەو 75 لە سەدی ژمارەی ئەو کەسانەی لە ئێران لە سێدارە دراون، لە ئێرانلە سێدارەدرەدراون.  رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی ئەڵێت، دوای بزووتنەوەی ژن، ژیان، ئازادی، کۆماری ئیسلامی زیاتر لە هەموو کات پەنا بۆ لە سێدارەدان ئەبات بۆ ترساندنی خەڵک و کۆنتڕۆلکردنی کۆمەڵگا.  

مەهران رەمەزان هاوڵاتی، سلێمانی لە مانگی حوزەیراندا لە سنووری ناوچەکانی عەفرین، گرێسپی و سەرێکانی دەوڵەتی تورکیا 18 هاوڵاتی کوشتووە. ئەمڕۆ هەینی 5ی تەمووزی 2024، ئاژانسی هەواڵی (ANHA) ئاماری تاوانەکانی دەوڵەتی تورکیای لە مانگی حوزەیران لە رۆژئاوای کوردستان بڵاوکردەوە و تێدا هاتووە تەنها لەو مانگەدا 18 هاوڵاتی کوشتووە و دەیان کەسیشی رفاندووە و دەستدرێژیشیان کردۆتە سەر منداڵان. بەپێی ئاماری ئاژانسی هەواڵی (ANHA)، لە ماوەی مانگی حوزیراندا لە سنووری ناوچەکانی عەفرین، گرێسپی و سەرێکانی، دەوڵەتی تورکیا و 18 هاوڵاتی مەدەنیی کوشتووە. ئاژانسەکە ئەوەشی خستۆتەڕوو، هەر لەو مانگەدا سوپای تورکیا لە رۆژئاوای کوردستان بە دەیان خەڵکی مەدەنییان رفاندووە و هەندێكیشیان بۆ جاری دووهەمە لەلایەن سوپاکە دەرفێندرێن، پاش ئەوەی کە یەکەمجار لە بەرامبەر پارەدا رفێندرابوون. هاوکات ئاژانسەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، جگە لە تاوانی کوشتن و رفاندن لەلایەن سوپای تورکیا بۆ سەر ناوچەکانی سنووری عەفرین، گرێسپی و سەرێکانی، هەر بەوەش نەوەستاون و بەڵکو ئەشکەنجەی منداڵانیشیان داوە و دەستدرێژیشیان کردۆتە سەر بەشێکیان.

هاوڵاتی ئەمڕۆ هەینی کاتژمێر 8 ی بەیانی بە کاتی تاران گەڕی دووهەمی هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری ئێران بۆ دیاریکردنی جێگرەوەی ئیبراهیم رەئیسی کە 19ی ئایار لە رووداوی کەوتنە خوارەوەی کۆپتەر گیانی لە دەستدا دەستپی پێکرد. لە گەڕی یەکەمی ئەم هەڵبژاردنەدا کە رۆژی 28ی حوزەیران بەڕێوەچوو، مەسعوود پزشکیان بە 10 میلیۆن و 415 هەزار و 991 دەنگ و سەعید جەلیلی بە 9 میلیۆنو 473 هەزار و 298 دەنگ، زۆرترین دەنگەکانیان بەدەست هێنا، بەڵام نەیانتوانی 50% دەنگی بەشداربوان بە دەست بهێنن و گەیشتنە قۆناغی دووهەم. گرینگترین رووداوی گەڕی یەکەمی هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری ئێران، بەشداری کەمتر لە 40%خەڵک بوو. بە شێوەیەک کە تەنانەت رێبەری باڵای کۆماری ئیسلامیش باسی لە بەشداری کەمی خەڵک کرد و داوای لە خەڵک کرد لە هەڵبژاردنەکانی ئەمڕۆ هەینی ٥ی تەمووز دا بەشداری بکەن. کاتژمێر 8ی بەیانی، عەلی خامنەیی ڕێبەری باڵای کۆماری ئیسلامی لە حوسەینییەی ئیمام خومەینی لە تاران دەنگی خۆی خستە سندووقی دەنگدانەوە.

هاوڵاتی لە 14ی ئەم مانگەوە پێدانی دۆلار بە گەشتیاران لە عێراق تەنیا لەرێگەی كۆمپانیا و بانكەكانەوە دەبێت لە فڕۆكەخانە نێودەوڵەتییەكان. ئەمڕۆ پێنجشەممە 4ی تەمووزی 2024، بانكی ناوەندیی عێراق لەبارەی میكانیزمی نوێی پێدانی دۆلار بە گەشتیاران رایگەیاند، پێدانی دۆلار بە گەشتیاران لە عێراق تەنیا لەرێگەی كۆمپانیا و بانكەكانەوە دەبێت لە فڕۆكەخانە نێودەوڵەتییەكان دەبێت و ئامانج لەم میکانیزمە ئەوەیە دۆلار بە گەشتیاری راستەقینە بگات و ئاسانكارییان بۆ بكات دۆلاریان دەستبكەوێت. بانکی ناوەندی عێراق ئەوەشی خستەڕوو، ئامانج لەم میكانیزمە نوێیە كە لە رۆژی 14ی ئەم مانگەوە دەچێتە بواری جێبەجێكردن، ئەوەیە دۆلار بە گەشتیاری راستەقینە بگات و ئاسانكارییان بۆ بكات دۆلاریان دەستبكەوێت. باسی لەوەشکردووە، هاوڵاتی گەشتیار روو لە كۆمپانیای مۆڵەتپێدراوی ئاڵوگۆڕی دراو بكات، بۆ رادەستكردنی بڕی پارەكەی بە دینار بۆ وەرگرتنی پشكی خۆی لە دۆلار بەگوێرەی نرخی فەرمی ئاڵوگۆڕ دینار بەرامبەر بە دۆلار. دەشڵێت، دەبێت كۆمپانیای ئاڵوگۆڕی دراو تۆماری هاوڵاتی گەشتیار داخڵ بكات و ناوەكەی بەرزبكاتەوە بۆ پلاتفۆرمی ئەلیكترۆنی تایبەت بە بانكی ناوەندیی هەروەها ئەو پسوڵانەی رادەست بكات كە پرۆسەی دانانی دینار دەسەلمێنێت، بۆ وەرگرتنی دۆلار بەشێوەی كاش بەتەنیا لەناو فڕۆكەخانەدا. بانکی ناوەندی ئاماژەی بەوەشداوە، لەكاتی تەواوبوونی رێوشوێنەكانی دەرچووندا، لەرێگەی پەنجەرەی بەردەست لە فڕۆكەخانەوە دۆلارەكە رادەستی گەشتیار دەكرێت، ئەم پرۆسەیە لەماوەی 24 كاتژمێر لە رۆژو 7 رۆژ لە هەفتەدا بەردەستە. لە کۆتایشدا وتوویەتی، بڕیارمانداوە رێگە بە كۆمپانیاكانی ئاڵوگۆڕی دراو بدەین هەفتانە زیاتر لە یەك پشك وەربگرن، بۆ ئەوەی بتوانن بەتەواوەتی وەڵامی خواستی گەشتیاران بدەنەوە.  

هاوڵاتی دەوڵەتی تورکیا گوندی ئەل جاتی باکووری کانتۆنی منبجیان، بە 15 تۆپ و هاوەن تۆپباران کرد. ئەمڕۆ پێنجشەممە 4ی تەمووزی 2024، دەوڵەتی تورکیا، بە چەکی قورس گوندێکی باکووری منبجیان تۆپباران کرد لە رۆژئاوای کوردستان،تا ئێستا لەبارەی زەرەر و زیانەکانی ئەو تۆپبارانەوە هیچ زانیارییەک بەردەست نییە. ئەمش لە کاتێکدایە هەر ئەمڕۆ دەوڵەتی تورکیا سێ جار گوندی سەرگەلی لە سنووری ئامێدی بۆردوومان کردوە.

مەهران رەمەزان هاوڵاتی، سلێمانی ئامادەكاری دەکرێت بۆ ئەنجامدانی چواردەمین پرۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی لە ئێران, كە بڕیارە سبەینێ هەینی 5ی تەمووز بەڕێوەبچێت. ئەمۆ پێنجشەممە، 4ی تەمووزی 2024، لیژنەی نیشتمانی هەڵبژاردنەكانی ئێران رایگەیاند، لە كاتژمێر 8ی بەیانی ئەمڕۆوە, وادەی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنەكان بۆ هەردوو كاندیدی سەرۆكایەتی، كۆتایهاتووە، ئەوەش وەك ئامادەكاری بۆ ئەنجامدانی چواردەمین پرۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی لە ئێران، كە بڕیارە سبەینێ هەینی 5ی تەمووزی 2024، بەڕێوەبچێت. ئەمەش لە کاتێکدایە، لەگەڕی یەكەمی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئێراندا، 4 كاندید كێبڕكیان كرد، كە ئەوانیش، مستەفا پور محەمەدی، سەعید جەلیلی، محەمەد باقر قالیباف، مەسعود پزشكیان. لە گەڕی یەکەمی پرۆسەلەدا، هیچ كام لەكاندیدەكان دەنگی پێویستیان نەهێنا و بەو هۆیەوە هەڵبژاردن چووە گەڕی دووەم، كە تیایدا (مەسعود پزشكیان و سەعید جەلیلی) خاوەنی دوو زۆرترین دەنگەكانی گەڕی یەكەم بوون و بەیانیش كێبڕكێ دەكەن لەسەر بەدەستهێنانی پۆستی سەرۆكی ئێران. جێگای ئاماژەیە، هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردن بۆ سەرۆکایەتی کۆماری ئێران لە 30ی ئایاری 2024، دەستیپێكرد، دوای ئەوەی ئەنجومەنی پاراستنی دەستور، دروستی و پاكی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی گەڕی یەكەمی دووپاتكردەوە، كە رۆژی 28 حوزەیرانی رابردوو بەڕێوەچوو. لە کاتژمێر 8ی سبەینێ بەیانیی رۆژی هەینی 5ی تەمموز، 14هەمین خولی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری ئێران دەستپێدەکات و 10 کاتژمێر بەردەوام دەبێت، بەڵام وەزیری ناوخۆی ئێران دەتوانێت بڕیار لەسەر درێژکردنەوەی کاتی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردن بدات.

هاوڵاتی راوێژکارەکانی مەسعود بارزانی، ئاڵۆزییەكانی ئێستای ئەنجومەنی پارێزگای نەینەواو تاكڕەوی كوتلەیەكی سیاسی بە بڕیارەكان، كە ئەنجامەكەی دەبێتە خولقاندنی كێشەی زیاتر بەبێ‌ سازانی هەمووان لەبارەی ئیدارەدانی قەزاو ناحیەكان، هاوكات بودجەو هەڵبژاردن و دۆخی ئەمنیش بەشێكی گرنگ دەبن لە گفتوگۆكان. ئەمڕۆ پێنجشەممە، 4ی تەمووزی 2024، عائید هیلالی، كەسایەتی نزیك لە چوارچێوەی هەماهەنگی و كیفاح مەحمود، راوێژكاری راگەیاندنی مەسعود بارزانی بە رۆژنامەی (الشرق الاوسط)یان راگەیاند، حكومەتی عێراق و هێزەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی، پێشوازییەكی تایبەتیان لە مەسعود بارزانی، سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان كرد، بەجۆرێك زۆرێك لە سەركردەكانی دیارەكانی شیعە لە پێشوازیدا بوون. دەشڵێن، مەسعود بارزانی بە چوونی بۆ بەغدا، كۆتایی بە دابڕانێك هێنا كە ماوەی 6 ساڵ بەردەوامبوو، بەهۆی ناكۆكییە قوڵەكانی نێوان هەولێر و بەغدا لەبارەی زۆرێك لە كێشە جەوهەرییەكانی نێوان هەردوولا. لەم بارەیەوە كیفاح مەحمود, راوێژكاری راگەیاندنی مەسعود بارزانی بە رۆژنامەکەی راگەیاندووە، سەردانەكەی مەسعود بارزانی تەنها لە پرسەكانی نێوان هەرێم و ناوەنددا كورتنابێتەوە،  بەڵكو ئاڵنگاری گەورە و گرنگ رووبەڕوی عێراق دەبێتەوە، لە پێشیشیانەوە،  كاریگەرییە مەترسیدارەكانی جەنگی غەززە و باشوری لوبنان و ترسی تێوەگلانی عێراق تیایدا. لای خۆشیەوە عائید هیلالی, كەسایەتی نزیك لە چوارچێوەی هەماهەنگی بە رۆژنامەی (الشرق الاوسط) راگەیاندووە، سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان بەهاتنی بۆ بەغدا، زۆرێك لە چارەسەرەكانی لەگەڵ خۆی هەڵگرتووە. دەشڵێت، سەردانەكەی لەم كاتەدا بۆ بەغدا زۆر گرنگە بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێردراوەكانی نێوان بەغدا و هەولێر، ئەم سەردانە بایەخی زۆری هەیە لە نزیكردنەوەی دید و بۆچونەكان لە زۆرێك لە پرسە جیاوازەكان. ئاماژەی بەوەشکردووە، بارزانی قورساییەكی سیاسی گەورەی هەیە لە بەغدا، ئەم سەردانەش ئەنجامی ئەرێنی دەبێت لەسەر پەیوەندییەكانی نێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدراڵی. ئەوەشی بۆ رۆژنامە خستۆتەڕوو، لەمانگی ئایاری رابردووەوە،  پەیوەندییەكانی نێوان هەولێرو بەغدا باشبونێكی رێژەیی بەخۆوە بینیوە، كاتێك دادگای فیدراڵی بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی كۆتایی كەمینەكانی لە پەرلەمانی كوردستان گۆڕی و رێگەی خۆشكرد بۆ گەڕانەوەی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن، دوای ئەوەی بەشداریكردنی تیایدا هەڵپەسارد، وەك ناڕەزایی بەرامبەر بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی كورسی كۆتاكان.  

هاوڵاتی ئەمڕۆ پێنجشەممە 4ی تەمووزی 2024، عاسم جیهاد وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عيراق، بە رۆژنامەی الصباح راگەیاندووە، رێژەی وەبەرهێنانی گاز لە عێراق گەیشتووەتە 62%، بوونی وادەیەكی دیاریكراویش بۆ پڕكردنەوەی پێداویستیەكانی ناوخۆ رەتدەكاتەوە. عاسم جیهاد، ئەوەشی خستۆتەڕوو، پرۆژەی وەبەرهێنانی گاز لە كێڵگەی حلفایە لە میسان كراوەتەوە، كە 300 ملیۆن مەتر سێجا بەرهەمدەهێنێت و گازی وشكیش بۆ وێستگەكانی كارەبا دابین دەكات. باسی لەوەشکردووە، وەزارەت كاردەكات بۆ بەرهەمهێنانی گازی هاوەڵ لە هەردوو كێڵگەی غەراف و ناسریە لە زیقار و رێژەی كارەكان تەواوكراوەكان گەیشتووەتە 70% كە 200 ملیۆن مەتر سێجای رۆژانە گاز دابین دەكات. وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق، ئەوەشی بەرۆژنامەکە وتووە، گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیای تۆتاڵ كراوە و بەدوو قۆناغ بڕی 600 ملیۆن مەتر سێجا گاز دەستبە ردەكات. دەشڵێت، گرێبەستێكی تریش هەیە بۆ وەبەرهێنانی كێڵگەی دەریاچەی بن عومەر لە قۆناغی یەكەمدا بە توانای 150 ملیۆن مەترسێجای رۆژانە و قۆناغی دووەمیش توانای 150 ملیۆن مەترسێجای رۆژانە.

هاوڵاتی ژمارەیەک چالاکوانی مەدەنی دەڵێن: دەوڵەتی تورکیای ئاکەپە مەهەپە بەشێوەیەکی پلان بۆ دارێژراو دڕندانە هێرشی  زەمینی بۆ سەر هەرێمی کوردستانیان دەست پێکردووە، دەوڵەتی تورک دەیەوێت بەشێکی خاکی هەرێمی کوردستان داگیر بکات. ژمارەیەک چالاکوان دژی بەداگیر کاری دەوڵەتی تورکیا لە هەرێمی کوردستان بەیاننامەیەکی گرد بوو بوونەوەی نارەزایەتییان بڵاو کردەوە. دەقی بەیاننامەی سێهەم دژی داگیرکارییەکانی دەوڵەتی تورکیا لەهەرێمی کوردستان. بۆ ڕای گشتی لەناوە خۆ و دەرەوەی کوردستان . ـ سەرۆکایەتی کۆماری عیراقی فیدراڵ سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەزیران ، فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی عێراق . ـ رێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان لەعێراق وھەرھمی کوردستان .  ـ سەرجەم کونسڵگەریەکانی وڵاتانی بیانی لەهەرێمی کوردستان . حزب ورێکخراوەسیاسی و مەدەنیەکان..  هەموو لایەک ئاگادارن دەوڵەتی تورکیای ئاکەپە مەهەپە بەشێوەیەکی پلان بۆ دارێژراو دڕندانە هێرشی  زەمینی بۆ سەر هەرێمی کوردستانیان دەست پێکردووەو بەسەدان تانک و زریپۆش ھەزاران سەرباز بەدەیان کیلۆمەتر ھاتوونەتە ناوخاکی ھەرێمی کوردستان و  نزیکەلەوەی بادینان بەتەواوەتی داگیر بکات و بەردەوامیش هەڕەشە لەسلێمانی و ناوچەکانی تری هەرێمی کوردستان و عیراق دەکات، ئەمەلەکاتێکدایە تائێستا بەشێوەیەکی فەرمی نەحکومەتی  عێراق، نە حکومەتی هەرێم هیچ هەڵوێستێکیان نیە ؟ تەنانەت  پارتی دیموکراتی کوردستان ھاندەرو چاوساغی بۆ دەکات حکومەتی عێراقیش وەک تەماشاکەر بووەتە هاوکاری تورکیا . لەژێر ھەر پاساوێکدابێت ئەو دۆخە بۆ ھەرێمی کوردستان مەترسیەکی جدییە دەوڵەتی تورکیا ئامانجی داگیرکاری و دەستبەسەرداگرتنی ھەمیشەیی و سەپاندنی ئەمری واقعێکە کە زەرەر مەندی گەورە گەلی کوردو ھەرێمی کوردستانە ، ئەمەریکاو وڵاتانی هاوپەیمانیش هیچ هەڵوێستیەکی ڕوونیان بەرانبەر ئەو داگیرکاریە نیشان نەداوە، تورکیا وەک داگیرکەر وەک تیرۆریزمی دەوڵەتی  گوندو دێهات و ئاوەدانی و ڕەزو باخ وژینگە دەسوتێنێ وجینۆسایدی دەکات وسیاسەتی زەوی سوتماک و سڕینەوە پەیڕەو دەکات، ئەو دەوڵەتە فاشستەی ئاک پارتی و مەھەپە و ھێزە پیلانگێرە ھاوپەیمانەکانیان بریاری لەناوبردنی کورد و کوردستانیان لەمێژووی سەدساڵەوەرگرتووە ئەوانە میراتگری سیاسەتی سەدساڵەی لەناوبردن و کۆمەڵکوژیەکانن ، پێویستە ھەموو لایەک حیزب و رێکخراو ونیشتیمانپەروەران وئازادیخوازن راستی ئەو ھێرش و داگیرکاریە بەقوڵی ببینن لەسەر ئەو بنەمایە خۆ بۆ ھەڵوێست و بەگژداچونەوەی ئامادەبکرێت ، تەنیا روحیەتی شۆرشگێری و ھێزی یەکگرتوی گەل دەتوانێت ئەو پلانە داگیرکاریە شکست پێبێنێت، بەپێچەوانەوە ئەو پەرتەوازەییو بێ دەنگیە ھێزی داوەتە داگیرکەران لەو درزەوە ھاوکارە خۆفرۆشەکان دەیانەوێت بە سینارێۆی رەش و قێزەون قەبارەی داگیرکاری و پێشێل کاریەکانی تورکیابشارنەوە و گەل بێدەنگ بکەن ؟ ئێستا کاتی ھەلوێست و نیشاندانی بەرپرسیاریەتی نەتەوەیی و نیشتیمانیە بەھەموو جیاوازیەکانمانەوە هەموو لایەک بەرپرسیارین لەوەی ڕوودەدات تەنھا ھێرش نیە بۆ سەر لایەنێکی دیاریکراو بەڵکو  پلانی لەناوبردنی دەسکەوتەکانی گەلی کورد و لەقڵبدانی قەوارەی ھەرێمی کوردستانە کەبەخوێنی ھەزاران رۆڵەی ئازای گەلەکەمان دروست بووە،  لەسەر ئەو بنەمایە بانگەوازی سەرتاسەری دەکەین بۆ گەلەکەمان لەناوەوە و دەرەوەی وڵات بەروحی  راپەرینی گەلی شیلادزێ  لەھەموو شوێنێک بەگژ ئەو داگیرکاریەدا بچنەوە تاوەدەر نانی دواسەرباز و بنکەو بارەگاکانیان لەبادینانی داگیرکراو ، دڵنیاین  ئازادیخوازان و گەل بەیەکگرتووی دەتوانن داگیرکاری و خیانەت  بەکۆتابێن.  بڕوخێ داگیرکاری ، بەردەوامی بۆ تێکۆشان تاسەرکەوتن.