وتەبێژی هەسەدە: چەکەکانمان دانانێین ئەوە مەحاڵە

  هاوڵاتى جێگری سەرۆک وەزیرانی ھەرێم، رایگەیاند:" ئەگەرچی ڕەنگە بۆ هەندێک ئەمە ڕووداوێکی ئاسایی بێت، بەڵام بۆ من جێگەی شانازییە کە لەسەردەمی كاری ئێمەدا خاتوونێك ئەم پۆستەی وەرگرتووە. متمانەم بە لەیلاخان هەیە کاری جوان بکات و لە زۆرێک لەوانەی پێش خۆی سەرکەوتووتر بێت. قوباد تاڵەبانی ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد:" ئەوەی پەیوەندی بەئێمەوە هەیە، بەڵێن دەدەین پێكەوە كاری جددی بكەین بۆ خزمەتکردنی زیاتر و نەهێشتنی زیادەڕۆیی و سەرپێچی یاسایی لە سنووری شارەوانی سلێمانیدا، هەتا بەندەش لە ئەركدابم هەموو توانا و هەوڵێك دەخەمەگەڕ لەپێناو پێشخستنی ژنان و کچانمان و بە شایستەیان دەزانین بگەن بە پۆستە باڵاکان چ لە کەرتی حکومی بێت یاخود کەرتی تایبەت، تا پێمان بکرێت پشتیوانیان دەبین". لەیلا عومەر كە پێشر پۆستی  جێگری پارێزگاری سلێمانی هەبووە، ئەمر|شۆ بە فەرمی وەك سەرۆكی شارەوانی سلێمانی دەستبەكاربوو.

هاوڵاتى وه‌زاره‌تى دارایی و ئابووری گشتاندنێكى بڵاوکردەوە کە واژۆی ئاوات شێخ جەنابی لەسەرە و تێیدا هاتووە‌، ئاماژه‌ به‌ كۆنووسى ژماره‌ 46 له‌ 7/12/2021 لیژنه‌ى پێداچوونه‌وه‌ و ده‌ركردنى رێنماییه‌ داراییه‌كان، ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ى كه‌ خانه‌نشین كراون و پاداشتى خانه‌نشینییان وه‌رگرتووه‌، به‌ڵام دووباره‌ دامه‌زراونه‌ته‌وه‌ و خانه‌نشین كراون، پێویسته‌ ره‌چاوى ئه‌م نووسراوە بکەن. لە نووسراوەکەدا هاتووە "ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ى كه‌ دامه‌زراونه‌ته‌وه‌ و یان گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ سه‌ر كار و پاداشتى خانه‌نشینییان بۆ خه‌رجكراوه‌، به‌پێى یاسا و رێنماییه‌ كارپێكراوه‌كان ده‌بوایه‌ پاداشتى خانه‌نشینییان بگه‌ڕاندبایه‌ته‌وه‌ بۆ گه‌نجینه‌ی حكومه‌تی هه‌رێمى كوردستان له‌لایه‌ن فه‌رمانگه‌كه‌یه‌وه‌، به‌ڵام نه‌یانگه‌ڕاندووه‌ته‌وه‌ و دووباره‌ خانه‌نشین كراونه‌ته‌وه،‌ ده‌توانن ئه‌و پاداشته‌ بگه‌ڕێننه‌وه‌ دووباره‌ له‌سه‌ر خانه‌نشینكردنی دووه‌مجار پاداشتیان بۆ خه‌رج بكرێته‌وه‌ له‌ ماوه‌ی 60 شه‌ست رۆژدا له‌ رێكکه‌وتی ده‌رچوونی ئه‌م گشتاندنه"‌.

هاوڵاتى جێگرى سه‌رۆكى په‌رله‌مانى كوردستان ڕایگه‌یاند:" ئه‌مڕۆ دوا واده‌یه‌ كه‌ فراكسیۆنه‌كان سه‌رنجى خۆیان له‌سه‌ر كۆمسیۆن‌و یاساى هه‌ڵبژاردنه‌كان بگه‌یه‌ننه‌ ده‌سته‌ى سه‌رۆكایه‌تى په‌رله‌مان". سەبارەت بە داهاتەكان دەڵێت:" هه‌موو داهاته‌كان ناگه‌ڕێته‌وه‌ خه‌زێنه‌ى حكومه‌ت". ئەمڕۆ پێنجشەممە 10ی شوباتی 2022، هێمن هه‌ورامى جێگرى سه‌رۆكى په‌رله‌مانى كوردستان ڕایگه‌یاند، ئه‌مڕۆ دوا واده‌یه‌ بۆئه‌وه‌ى فراكسیۆنه‌كان سه‌رنجى خۆیان له‌سه‌ر یاساى هه‌ڵبژاردن‌و كۆمسیۆن بگه‌یه‌ننه‌ سه‌رۆكایه‌تى په‌رله‌مان. وتیشى:"هیوادارین پێكه‌وه‌ بتوانین هه‌ڵبژاردن هیچ نه‌بێت هاوشێوه‌ى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق ئه‌نجامبده‌ین، گه‌رنا هه‌موان عه‌یبدار ده‌بین‌و پارتى‌و پێكهاته‌كان‌و ئازادى‌و سۆسیالست له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ن هه‌رێمى كوردستان وه‌ك ئێستا یه‌ك بازنه‌بێت‌و هه‌ندێك له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ن بكرێته‌ چوار بازنه‌و هه‌ندێكیش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ن 12 بازنه‌بێت هاوشێوه‌ى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق". له‌باره‌ى داهاته‌كانیشه‌وه‌ جێگرى سه‌رۆكى په‌رله‌مان ڕایگه‌یاند، "هه‌موو داهاته‌كان ناگه‌ڕێته‌وه‌ خه‌زێنه‌ى حكومه‌ت". ئه‌مساڵ خولى پێنجه‌مى په‌رله‌مانى كوردستان كۆتایی دێت‌و پێویسته‌ هه‌ڵبژاردن ئه‌نجامبدرێت‌و كابینه‌ى نوێى حكومه‌ت پێكبهێندرێت.

هاوڵاتى له‌ قه‌زای خه‌باتی سه‌ر به‌ پارێزگای هه‌ولێر، به‌هۆی رووخاندنی چه‌ند خانوێكه‌وه‌ گرژی له‌نێوان هاوڵاتییان و هێزه‌ ئه‌منییه‌كان دروست بووه‌و هێزه‌ ئه‌منییه‌كان ته‌قه‌یان به‌سه‌ردا ده‌كه‌ن.  لە قەزای خەبات لەسەر روخاندنی چەند خانوویەک کە باس لەوە دەکرێت کە زیادەڕۆن شەڕەتەقە روویداوە، به‌ڵام برینداری لێنه‌كه‌وتووه‌ته‌وه‌. رۆژی 16ی ئه‌یلولی ساڵی رابردووش، لە ناحیەی رزگاری سەر بە قەزای خەبات بەهۆی هەوڵی روخاندنی خانوی دایکە شەهیدێکەوە شەڕ لە نێوان هێزە ئەمنییەکان و هاوڵاتیان روویدا و ژمارەیەک هاوڵاتی بریندار بوون.

هاوڵاتى چوارچێوەی هاوئاهەنگی شیعەکان، دەستپێشخەرییەکی سێ خاڵی راگەیاند، بە مەبەستی چارەسەرکردنی کێشەی نێوان لایەنەکان لەبارەی پێکهێنانی حکومەتی نوێ عێراق. بەپێی راگەیێندراوێکی چوارچێوەی هاوئاهەنگی، لە خاڵی یەکەمی دەستپێشخەرییەکەدا هاتووە، داوا لە هەموو هێزە سیاسییەکان و کەسایەتییە نیشتمانییەکان دەکەین بۆ دەستپێکردنی قۆناخێکی نوێ لە پەیوەندی و گفتوگۆ لەپێناو بەدەستهێنانی مافە دەستوورییەکان و تەواوکردنی پێگە سیاسییەکان بەشێوەیەک کە هاوبەشیی راستەقینە لە بەڕێوەبردنی وڵاتدا بەدی بهێن‌ێت. چوارچێوەی هاوئاهەنگی پێکهاتووە لە دەوڵەتی یاسا بە سەرۆکایەتی نووری مالکی، هاوپەیمانیی فەتح، بە سەرۆکایەتیی هادی عامری، هاوپەیمانیی هێزی دەوڵەت (عەمار حەکیم و حەیدەر عەبادی) و بزووتنەوەی عەتا، بە سەرۆکایەتیی فالح فەییاز، بزووتنەوەی حقوق (باڵی سیاسی کەتائیب حزبوڵڵا) و حیزبی فەزیلە. لە خاڵی دووەمی دەستپێشخەرییەکەدا هاتووە، پاش لێکدانەوەی کۆتایی دادگەی فیدراڵی پەیوەست بە وادەی گەورەترین فراکسیۆن، کە ماوەیەکی زیاتری دایە لایەنەکان، پێویستە وەبەرهێنان لەمەدا بکەین بۆ لێکتێگەیشتن و گفتوگۆ و سەرخستنی بەرژەوەندیی نیشتمانی و لەنێوبردنی ئەو پڕۆژانەی دەیانەوێت زیان بە سەقامگیری سیاسی و ئاسایشی وڵات و ئاسایشی کۆمەڵایەتی بگەیێنن، بۆیە ئێمە دەستمان بۆ هەموو هێزە سیاسییە بایەخدەرەکان درێژ دەکەین بۆ پێکهێنانی گەورەترین فراکسیۆن لە رووی ژمارەوە. داوا لە برایانمان لە رەوتی سەدر و لایەنە سیاسییەکانی دیکە و پەرلەمانتارانی دیکەی سەربەخۆ دەکەین، بۆ دانیشتن و دیدار و گفتوگۆ لەبارەی پێکهێنانی گەورەترین فراکسیۆن لە رووی ژمارەوە بەشێوەیەکی نوێ، لەپێناو خزمەتی نیشتمان و پێکهاتەی هەرە گەورەی نیشتماندا، بەشێوەیەک کە تێیدا دووربکەوینەوە لە لۆژیکی پشک پشککاری و دابەشکردنی دەستکەوتەکان و پشت بە پێوانەی لێهاتوویی و لێبڕاوی لە خزمەتی گشتیدا ببەستین. لە خاڵی سێیەمدا، چوارچێوەی هاوئاهەنگی ئاماژەی بەوەکردووە، رێککەوتنی گەورەترین فراکسیۆن لەسەر دەستنیشانکردنی سەرۆکوەزیرانێکی بەهێز، لێهاتوو و دانا، کە توانای تێپەڕاندنی قۆناخەکەی هەبێت و تایبەتمەندییەکانی پێکهێنانی کابینەی حکومەتی هەبێت بەپێی مەرجەکانی دەستپاکی و لێهاتوویی تا بتوانێت پارێزگاری لە بڕیاری سەروەری بکات و ئاسایش و سەربەخۆیی عێراق بپارێزێت و توانای بڕیاردانی ستراتیژی هەبێت بۆ هەڵسانەوەی کەرتە جیاوازەکانی وەک کشتوکاڵ و پیشەسازی و بەرهەمی نێوخۆیی و کەرتی تایبەت لەپێناو نەهێشتنی بێکاری کە هەڕەشە لە گەنجان و دەرچووانی وڵات و خاوەن خێزانە هەژارەکان دەکات. چوارچێوەی هاوئاهەنگی لە کۆتاییدا رایگەیاندووە ئامادەن بۆ کارلێکی ئەرێنی تەواو لەگەڵ هەموو دەستپێشخەری و بۆچوون و تێڕوانینەکان لەپێناو کۆتاییهێنانی بە بنبەستی سیاسی لە وڵاتدا. رۆژی شەممەی رابردوو فراکسیۆنی سەدر بڕیاریدا سەرجەم دانوستاندنەکان لەگەڵ لایەنەکان رابگرێت و بەشداریکردنی پەرلەمانتارەکانیشی لە کۆبوونەوەی پەرلەمان تاوەکو کاتێکی نادیار سڕکرد.

هاوڵاتى زیادبوونی بەكارهێنانی نەوتی خاو بەهۆی بەرزبوونەوەی نرخی غاز لەجیهان كە لێكەوتەیەكی ناكۆكییەكانی نێوان ئەمریكاو روسیایە، بووەتە مایەی خێر بۆ ئێران و دور نییە واشنتۆن بۆ دابەزینی نرخی غازو نەوت گڵۆپی سەوز بەتەواوەتی بۆ تاران دابگیرسێنێت. ئێران دوای روسیا دووەم وڵاتە كە زۆرترین یەدەگی غازی لەجیهاندا هەیەو هاوكات چوارەم وڵاتە كە خاوەنی زۆرترین یەدەگی نەوتە و دەتوانێت كێشە بۆ هەناردەی غازی قەتەریش دروست بكات كەسێیەم وڵاتی جیهانە لە رووی یەدەگی غازەوە. ئەمریكا بۆ رێگریی لەبەرزبوونەوەی زیاتری نرخی غازو نەوت، دەبێت وڵاتانی بەرهەمهێنی نەوت ناچار بكات لانیكەم سێ ملیۆن بەرمیل نەوت بەئاستی هەناردەی ئێستا زیاد بكەن و تەنها وڵاتێك كە دەمودەست ئەو توانایەی  هەبێت و تینویەتی نەوت و نرخەكەی بشكێنێت ئێرانە، بۆیە واشنتۆن بە لێخۆشبوونی كۆمەڵێك سزای سەردەمی ترەمپ بەرامبەر ئێران ئاماژەی ئەرێنی بۆ تاران ناردووە. روسیا لەئێستادا 45%ی غازی ئەوروپا دابین دەكات، بۆیە قوڵبوونەوەی ناكۆكییەكانی نێوان واشنتۆن و مۆسكۆ بەبێ دروستكردنی بەدیلی ئەو بڕە غازە بەواتای شكستی ئەمریكاو هاوپەیمانەكانیەتی لەبەرامبەر روسیادا ئەژمار دەكرێت. سەرۆكی ئەمریكا لەماوەی رابردوودا رایگەیاند قەتەر گەورەترین هاوپەیمانی وڵاتەكەیەتی لەدەرەوەی بازنەی وڵاتانی پەیمانی باكوری ئەتڵەسی (ناتۆ)، بۆیە روونە واشنتۆن رووی دەمی لەمۆسكۆیە كە قەتەر بەدیلی دابینكردنی غازە بۆ ئەوروپای هاوپەیمانی، بەڵام كێشەیەك هەیە بە ناوی تاران چونكە گەوەرەترین گێڵگەی غازیی جیهان لە نێوان ئێران و قەتەردا هاوبەشە بۆیە بەبێ رێككەوتن لەگەڵ تاران ئاستەمە دەوحە بتوانێت رۆڵی بەدیل بگێڕێت. ئێران كە سێ ساڵە لەسایەی سزاكانی ئەمریكاوە لەبازاڕەكانی نەوتی جیهان دورخراوەتەوە هیچ شتێك بە ئەندازەی گەڕانەوە بۆ ئەو بازاڕەی كە لانیكەم رۆژانە دوو ملیۆن و 400 هەزار بەرمیل نەوتی بۆ رەوانە دەكرد نابێتە مایەی دڵخۆشیی، بۆیە دەكرێت لەم قۆناغەدا واشنتۆن كۆمەڵێك پاشەكشێ بۆ تاران بكات لەپێناو سەركەوتن بەسەر روسیادا.   ئەمریكا و ئێران، سزا بۆ سووتەمەنی واشنتۆن لەدوو قۆناغدا قورسترین سزای بەسەركەرتی نەوت و غازی ئێراندا سەپاندووە كەقۆناغی یەكەمی لەنێوان ساڵانی 2013 بۆ 2014 بوو، چونكە لەو سەردەمەدا ئەمریكا ئاستی بەرهەمهێنانی نەوتی شێل یان (Shale Boom)ی گەیشتە لوتكەو ئەوەش بەسەردەمی تەقینەوەی بەرهەمهێنانی نەوتی شێل لەو وڵاتە لەقەڵەم دەدرا. هەروەها زۆربوونی ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت لەو قۆناغدا وای لەئەمریكا كرد كە لەوڵاتێكی بەكارهێنی نەوتەوە ببێت بەوڵاتێكی گەورەی بەرهەمهێن و هەناردەكار، بەڵام هەر ئەوە بووە هۆی ئەوەی بەهای نەوت لەبەرمیلی 111 دۆلارەوە لەساڵی 2012 بۆ 98 دۆلار لەساڵی 2014 دابەزێت و نرخی هەر بەرمیلێك نەوت بۆ 43 دۆلار لەساڵی 2016 دابەزێت و تەنانەت لە 2019دا گەیشتە كەمتر لە 25 دۆلار. دابەزینی نرخی نەوت دوو قازانجی گەورەی بۆ ئەمریكا هەبوو، یەكەم ئەوە دەبووە مایەی فشاری گەورەی ئابوریی بۆ ئێران كە بەبەرچاوترین نەیاری واشنتۆن لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەقەڵەمدەدرێت، دووەمیش نەوتی ئەمریكا دەبووە بەدیلی ئەو وڵاتانەی كەپێشتر چاوەڕێی نەوتی ئێرانیان لەبازاڕەكانی جیهاندا دەكرد. قۆناغی دووەم كە واشنتۆن دەستی كردەوە بەسزادانی تاران لەكۆتایی ساڵی 2016و لەو كاتەوەی كە دۆناڵد ترەمپ لەهەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی ئەمریكا بەڵێنیدا ئەگەر ببێتە سەرۆكی وڵاتەكەی، كەرتی نەوتی ئێران بكاتە ئامانج و ئاستی هەناردەی نەوتی ئەو وڵاتە بۆ بازاڕەكانی چین بگەیەنێتە سفر. ترەمپ دوای سەركەوتنی لەهەڵبژاردنەكاندا و لەگەڵ بوونی بەسەرۆكی ئەمریكا ژمارەیەك سزای زۆری بەسەر كەرتی نەوتی ئێراندا سەپاندو هەناردەی ئەو وڵاتەی لە دوو ملیۆن و 400 هەزار بەرمیلی رۆژانەوە گەیاندە كەمتر لە 250 هەزار بەرمیلی رۆژانە و ئەوەش بە رەشترین رۆژەكانی نەوتی ئێران لەمێژووی ئەو وڵاتەدا ناودەهێنرێت. هەنگاوەكەی ترەمپ بووە مایەی خێر بۆ كۆمپانیاكانی بەرهەمهێنانی نەوتی ئەمریكا، چونكە سەرەڕای ئەوەی نرخی نەوتیش لەو سەردەمەدا زۆر بەرز نەبوو، بەڵام دەرگای بازاڕەكانی جیهان بە رووی نەوتی وڵاتەكەیاندا كردەوە. لەو دوو قۆناغەدا ئەمریكا لەگەڵ ئەوەی هیچ بڕە نەوتێكی پێچەوانەی رابردووی بۆ وڵاتەكەی هاوردە نەدەكرد، بگرە رۆژانە زیاتر لەدوو ملیۆن بەرمیل نەوتی رەوانەی بازاڕەكانی جیهان دەكرد بەوەش بۆشایی نەوتی ئێرانی لەبەرژەوەندیی خۆی پڕ كردەوە.   كارتی فشارەكەی ئەمریكا پێچەوانە دەبێتەوە جۆو بایدن، سەرۆكی ئەمریكا پێشتر بەڵێنی دابوو رێگریی دەكات لەبەرزبوونەوەی نرخی بەنزین و سوتەمەنی و هاوكات وڵاتەكەی دەكاتە بەشێكی گرنگ لە پلانی پاراستنی ژینگەو كەمكردنەوەی ئەو غازانەی كە لەئەنجامی بەكارهێنان و بەرهەمێهنانی نەوت لە وڵاتەكەی دروست دەبن، بۆیە لەئێستادا كە لەلایەك نرخی سوتەمەنی و بەنزین لەوڵاتەكەی بەرز دەبێتەوە و لەلایەكیش ئاستی بەرهەمهێنانی نەوتەكەی كەمی كردووە ناچارە بۆ جێبەجێكردنەكان ئەو دوو بەڵێنە رێگریی لەبەرزبوونەوەی نرخی نەوت لەجیهاندا بكات. بایدن لە چوارچێوەی بەڵێنەكانیدا هێڵی بۆری نەوتی كەنەدا بۆ ئەمریكای راگرت كە بەكیستۆن(Keystone Pipeline) ناو دەهێنرێت، بۆیە كەنەدا لەدژی ئەو بڕیارە داوای 15 ملیار دۆلار قەرەبوو لەئەمریكا دەكاتەوە. بڕیاربوو لە رێگەی ئەو بۆریەوە رۆژانە (830) هەزار بەرمیل نەوتی كەنەدا بۆ پاڵاوگەكانی ئەمریكا بگوزارێتەوە، ئەوەش كاریگەریی لەسەر كەمبوونەوەی نەوت و سووتەمەنیی لەئەمریكا هەیە.   ئەمریكا بەرزبوونەوەی نرخی نەوتی پێ كۆنتڕۆڵ ناكرێت؟ ئەمریكا چەند جارێك داوای لە رێكخراوی وڵاتانی هەناردەكاری نەوت (ئۆپیك) كردووە كە ئاستی هەناردەكردنی نەوت بۆ بازاڕەكانی جیهان بەرزبكەنەوە، بەڵام ئەو وڵاتانە رایانگەیاندووە تەنها دەتوانن 400 هەزار بەرمیل نەوت بەهەناردەی خۆیان زیاد بكەن، چونكە ئەو وڵاتانەش ناكۆكییان هەیە لەسەر ئەوەی بەهۆی زیادكردنی هەناردەوە نرخی نەوت دابەزێت و هاوكات ئێرانیش كە یەكێكە لەئەندامانی سەرەكی ئۆپیك داوای پشكی هەناردەی خۆی دەكات بۆ دوای هەڵوەشاندنەوەی سزاكانی ئەمریكا. لەلایەكی دیكەوە بەهۆی بەرزبوونەوەی بەهای غاز لەجیهاندا زۆربەی كۆمپانیاو كارگە گەورەكانی وەبەرهێنان پەنایان بۆ نەوت بردووەو لەگەڵ ئەمانەشدا نەمانی رێوشوێنەكانی خۆپارێزیی لەڤایرۆسی كۆرۆنا جارێكی دیكە جوڵەو بەرهەمهێنانی لەوڵاتە گەورەو پیشەسازییەكانی جیهاندا زیاد كردووە، كەئەوانیش خواستیان بۆ بەكارهێنانی نەوت زۆر زیادی كردووە. لەلایەكی دیكەوە بایدن لەساڵی رابردودا هەموو هەوڵەكانی چڕ كردەوە كە رێگریی لەبەرزبوونەوەی نرخی نەوت بكات، بۆ نموونە ساڵی رابردوو بڕیاریدا لە بەكارهێنانی 50 ملیۆن بەرمیل نەوتی عەمباركراوی وڵاتەكەی كە بەنەوتی ستراتیژی وەسف دەكرێت. تەنانەت شارەزایان پێیانوایە ئەمریكا زیاتر لەهەموو دەسەڵات و وڵاتێكی دیكە هەوڵی داوە سوود لەسنورداركردنی گەشتەكان بەهۆی ڤایرۆسی كۆرۆناو گۆڕدراوەكەی بەناوی ئۆمیكرۆن وەرگرێت، بۆ ئەوەی سەری ساڵی نوێی 2022 بەكارهێنانی سووتەمەنی بەرزنەبێتەوە، ئەو هەنگاوەش لەسەرەتادا بووە هۆی ئەوەی نرخی هەر بەرمیلێك بەنزین نزیكەی 10 دۆلار دابەزین بەخۆیەوە ببینێت، بەڵام دواتر دەركەوت ئۆمیكرۆن بەراورد بۆ گۆڕدراوەكانی دیكەی ڤایرۆسی كۆرۆنا مەترسییەكی ئەوتۆی نییە، بۆیە بەزیادبوونی گەشتەكانی سەری ساڵی نوێ نرخی سووتەمەنی لەئەمریكا بەرز بووەوە. نرخی نەوت لەو كاتەدا كە بایدن بوو بەسەرۆكی ئەمریكا، كەمتر لە 54 دۆلار بوو، بەڵام نرخی هەر بەرمیلێك نەوت دوای زیاتر لەساڵێك لەماوەی سەرۆكایەتی بایدن گەیشتووەتە زیاتر لە 93 دۆلار، واتە لەو ساڵەدا نرخی نەوت بەڕێژەی 72% بەرزبووەتەوە و ئەوەش كارنامەیەكی باش نییە بۆ ئیدارەكەی. پێگەی ئۆیل پرایس (oil price) ئاشكرای كردووە؛ بەهۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لەبازاڕەكانی جیهاندا نرخی بەنزین و سووتەمەنی لەئەمریكا زۆرترین بەرزبوونەوەی لەماوەی حەوت ساڵی رابردوودا تۆمار كردووە. بەپێی راپۆرتێكی پێگەكە نێوەندی نرخی هەر چوار لیتر (گاڵۆن)ی بەنزین لەئەمریكا پێشتر دوو دۆلارو 44 سەنت بووە، بەڵام ئێستا نرخی هەر چوار لیتر بەنزین بووەتە زیاترە لەچوار دۆلارو 66 سەنت، بەوەش نرخی بەنزین بۆ نزیكەی دوو هێندە بەرز بووەتەوە.   غازی ئێران و قەتەر فریادڕەسە بۆ ئەمریكا ئەمریكا لەهەنگاوێكی چاوەڕواننەكراودا كۆمەڵێك سزا لەسەر ئێران لادەبات و پێشبینی دەكرێت قوڵبوونەوەی ناكۆكییەكانی نێوان مۆسكۆو واشنتۆن لەبەرژەوەندیی تاران بشكێتەوە بەتایبەت كە ئێران یەكێكە لەبەدیلەكانی غازی روسیا بۆ ئەوروپاو وڵاتانی جیهان. رۆژی هەینی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا رایگەیاند؛ ژمارەیەك لێخۆشبوونی بۆ سزاكانی سەر ئێران دەركردوە كە دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی پێشوی ئەمریكا لەساڵی 2018 دوای كشانەوەی لە رێككەوتنی ئەتۆمیی دژی ئێران سەپاندبووی.   ئەمریكا لەهەنگاوێكی چاوەڕواننەكراودا كۆمەڵێك سزا لەسەر ئێران لادەبات و پێشبینی دەكرێت قوڵبوونەوەی ناكۆكییەكانی نێوان مۆسكۆو واشنتۆن لەبەرژەوەندیی تاران بشكێتەوە بەتایبەت كە ئێران یەكێكە لەبەدیلەكانی غازی روسیا بۆ ئەوروپاو وڵاتانی جیهان   رۆژنامەی نیویۆرك تایمز-ی ئەمریكا لەزاری ئەنتۆنی بلینكن وەزیری دەرەوەی وڵاتەكە ئاشكرای كردووە واشنتۆن بڕیاریداوە لێخۆشبوون بۆ ئەو روسیاو چین و ژمارەیەك وڵاتی ئەوروپا دەربكات لە پێناو هاوكارییەكانیان بۆ ئەو بەشە لەبەرنامەی ئەتۆمیی ئێران كەمەبەستی سەربازیی لەپشت نییە. بلینكن راشیگەیاندووە ئەو لێخۆشبوونە هەنگاوێكە بۆ ئەوەی واشنتۆن هانی تاران بدات پابەندی رێككەوتنی ئەتۆمیی ببێت و رێككەوتنەكە بەتەواوەتیی لەنێوان ئێران و وڵاتانی 5+1 زیندوو بكرێتەوە. هەنگاوەكەی ئەمریكا بۆ ئەو لێخۆشبوونانە ئاماژەیە؛ بەوەی گرژییەكانی نێوان مۆسكۆو ئەمریكا و وڵاتانی ئەوروپا لە پەرەسەندندایە و دوور نییە روسیا ئەو بڕە زۆرە لەغازەكەی كە بۆ ئەوروپای رەوانە دەكات بگرێتەوە، بۆیە ئێران كە دووەم وڵاتە لە رووی یەدەگی غاز لەجیهاندا دەتوانێت بەدیلێكی باش بێت لەبەرامبەر روسیا. ئەگەرچی وڵاتانی ئەمریكا و ئەوروپا هەر زوو پەنایان بۆ قەتەر برد لەپێناو پەیداكردنی بەدیلێك بۆ غازی روسیا، بەڵام ئێران و قەتەر خاوەنی كێڵگەیەكی هاوبەشی غازن بەناوی -پارسی جنوبی-  لەئێران و گێڵگەی باكور لەقەتەر كە گەوەرەترین گێڵگەی غازییە لەجیهاندا. یەدەگی غازی گێڵگە هاوبەشەكەی قەتەرو ئێران دەگاتە زیاتر لە 51 ترلیۆن سێجاو لەئێستادا رۆژانە یەك ملیارو 210 ملیۆن مەترسێجا غازی لێدەردەهێنرێت كە 615 ملیۆن مەتری بۆ ئێرانە و 600 ملیۆن مەتریشی بۆ قەتەرە. تەنانەت ئەگەر وڵاتانی رۆژئاوا غاز لەئێران نەكڕن ئەوا ئەو وڵاتە دەتوانێت بەجموجۆڵە سەربازییەكانی لە كەنداو ببێتە مایەی پەكخستنی پڕۆسەی گواستنەوەی غاز لەوڵاتی قەتەرەوە بۆ وڵاتانی جیهان، چونكە تەنها رێگەی گواستنەوەی غازی قەتەر ئاوەكانی كەنداوە. ئێران دوای روسیا دووەم وڵاتە كە خاوەنی زیاترین غازەو بەتەنها خاوەنی 17٪ی یەدەگی هەموو غازی جیهان و قەتەر دەكەوێتە ریزبەندی سێیەم وڵات كە خاوەنی 15٪ی یەدەگی غازە لەجیهاندا، بەڵام لە رووی بەرهەمهێنانی غازەوە بەدووەم وڵاتی جیهان ئەژمار دەكرێت، چونكە سزاكانی ئەمریكاو رۆژئاوا لەدژی ئێران لە 42 ساڵی رابردوودا كەرتی نەوت و غازی ئەو وڵاتەی پەكخستووە. هەڵوەشاندنەوەی بەشێك لەسزاكانی واشنتۆن لەدژی تاران دەتوانێت گڵۆپی سەوز بێت بۆ ئەوروپا و وڵاتانی هاوپەیمانی كە لەجیاتی غازی روسیا روو لەقەتەرو دواتریش لەئێران بكەن بۆ دابینكردنی غاز، ئەوەش دەتوانێت ئێران لەلێواری هەڵدێر رزگار بكات و باری قورسی قەیرانە ئابورییەكانی سەرشانی سوك ببێت ئاهێك بەبەری ئەو وڵاتەو هاوڵاتیانیدا بێتەوە. گرژییەكانی نێوان روسیاو ئەمریكاو وڵاتانی ئەوروپا لەپەرەسەندندایە و دورنییە مۆسكۆ ئەو بڕە زۆرە لەغازەكەی بۆ ئەوروپای رەوانە دەكات بگرێتەوە، بۆیە ئێران كە دووەم وڵاتە لە رووی یەدەگی غاز لەجیهاندا دەتوانێت بەدیلێكی باش بێت لەبەرامبەر روسیادا    

    هاوڵاتى کۆمپانیاکانى خۆڵ و خاشاک لە سنوری پارێزگاى سلێمانى و هەڵەبجە و ئیدارەکانى راپەڕین و گەرمیان حەوت رۆژ مۆڵەت دەدەنە وەزارەتى دارایی بۆ خەرجکردنى پێشینەکانیان. لە نوسراوێکدا کە ئاڕاستەى وەزارەتى دارایی حکومەتى هەرێمیان کردوە، کۆمپانیاکانى خۆڵ و خاشاک لە سنوری پارێزگاى سلێمانى و هەڵەبجە و ئیدارەکانى راپەڕین و گەرمیان و سەرجەم قەزاو ناحییەکانى ئەو سنورە رایدەگەیەنن کە پێشتر لەلایەن وەزارەتی داراییەوە بریار دراوە کە لە ٦٠%ی پێشینەکانیان بۆ خەرج بکرێت و دواتریش لە ٤٠%ی دیکە، بەڵام تائێستا بۆیان خەرج نەکراوە، بۆیە کارەکانیان وەستاوە. ئەو کۆمپانیایانە هۆشداریان داوەتە وەزارەتى دارایی ئەگەر لەماوەى حەوت رۆژدا پێشینەکانیان بۆ خەرج نەکرێت ئەوا کارەکانیان رادەگرن.

ئارا ئیبراهیم سەرەڕای كۆبوونەوەی چوار جاری سەرۆكایەتی پەرلەمان و سەرۆك فراكسیۆنەكان، لەبارەی وادەی هەڵبژاردنی پەرلەمان و كاراكردنەوەی كۆمسیۆن، هێشتا نەگەیشتوونەتە ئەنجام و سبەینێ پێنجشەممە وەك دوا وادە دانراوە بۆ وەرگرتنی بۆچوونەكانیان. كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و راپرسیی هەرێمی كوردستان، بەپێی یاسای ژمارە (4) ی ساڵی 2014 پێكهاتووە، لە نۆ ئەندامی ئەنجومەنی كۆمیسیاران كە بەسەر پێنج لایەندا دابەشكرابوون، كە پارتی سێ ئەندام و یەكێتی دوو ئەندام و گۆڕان دوو ئەندام و یەكگرتوو یەك ئەندام و كۆمەڵی دادگەری یەك ئەندام  پێكهاتوون. هەروەها لە 12 بەڕێوەبەری گشتیی كۆمسیۆن، چواریان پارتی، سێ یان یەكێتی، سێ یان گۆڕان، یەك كۆمەڵ و یەك یەكگرتووە. كۆمیسیۆن پێش تەواوبوونی وادەی یاسایی خۆی بە دوو نووسراو لەدوو كاتی جیادا داوای لەسەرۆكایەتی پەرلەمان كردووە یان كۆمیسیۆنەكە بگۆڕێت یان وادەكەیان بۆ درێژبكرێتەوە، بەڵام پەرلەمانی كوردستان تائێستا وەڵامی نەداونەتەوە.  فراكسیۆنەكانی پەرلەمانی كوردستان ناكۆكیەكانیان لەبارەی كۆمیسیۆنی هەڵبژاردن و یاسای هەڵبژاردن و بازنەكانی هەڵبژاردنە كە هەندێك لەگەڵ یەك بازنەیین و هەندێك لەگەڵ چوار بازنەیی یان فرە بازنەیی دان. رۆژی 10ی شوباتی 2022 وەك دوا وادە لەلایەن دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانەوە دیاری كراوە بۆ بۆچوونی كۆتایی فراكسیۆنەكان لەبارەی كۆمسیۆن و هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمان و پرۆژەی دەستور. پارتی: لەگەڵ گۆڕینی ئەنجومەنی كۆمیسیارانین پێشەوا هەورامی، وتەبێژی فراكسیۆنی پارتی لەپەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:»ئێمە لەگەڵ ئەوەداین كۆمسیۆن كارا بكرێتەوە لەبەرئەوەی ماوەی دوو ساڵە وادەكەیان تەواو بووەو ئێمە واژۆی 56 پەرلەمانتارمان كۆكردەوەو تەسلیمی سەرۆكایەتی پەرلەمانمان كرد كە پەلە بكرێت لەو پرسەدا». هەروەها وتیشی:» پارتی دیموكراتی كوردستان لەباشترین دۆخی خۆیدایەو لەگەڵ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانین لەوادەی دیاریكراوی خۆیدا، دەبێت پەرلە بكرێت لەكاراكردنەوەی كۆمسیۆن یان گۆڕینی بەهەندێ دادوەر، چونكە كۆمسیۆن ماوەی شەش مانگی پێویستە بۆ ئامادەكارییەكانی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمان». لەبارەی داوایەكی فراكسیۆنی یەكێتی كە بازنەی هەڵبژاردن لەهەرێمی كوردستان بكرێت بەچوار بازنە، وتەبێژی فراكسیۆنی پارتی وتی:»هەرێمی كوردستان رووبەرو جوگرافیایەكی گەورە نییە تا دهۆك لەهەڵەبجە داببڕیت و هەولێر و سلێمانی لەیەك داببڕیت، ئەوە قوتدانی حزبە بچووكەكانە، چونكە حزب هەیە لەهەڵەبجە هەزار دەنگی هەیە لەهەولێر دوو هەزارو لەشارەكانی دیكە بەهەمان شێوە، لەقازانجی حزبە گەورەكاندایە، بەڵام پارتی تەنها سوود بۆ خۆی نابینێت و ئێمە لەگەڵیدا نین». یەكێتی: لەگەڵ هەمواركردنەوەی یاسای هەڵبژاردنەكانین فراكسیۆنی یەكێتی لەبارەی كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و راپرسی چەند سەرنجێكی داوەتە سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان و داوای كردووە پێكهاتەی ئێستای كۆمسیۆن وەكو خۆی بمێننەوە و بازنەی هەڵبژاردنیش بكرێتە چوار بازنەو بەسەر پارێزگاكانی (سلێمانی، هەولێر، هەڵەبجە، دهۆك) دابەش بكرێت. زیاد جەبار، سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لەپەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:» لەگەڵ هەمواركردنەوەی یاسای ژمارە 1ی ساڵی 1992 داین، لەبەرئەوەی ئەو یاسایە لەكاتێكدا بووە كە بەرەی كوردستانی هەبووە زیاتر لە 30 ساڵ بەسەریدا تێپەڕ بووەو بڕگەكانی چەندین كێشەی هونەرییان تێدایە». ناوبراو جەختی لەوەشكردەوە پرسی دەستورو هەڵبژاردنی پەرلەمان و كاراكردنەوەی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان و راپرسی گفتوگۆی نێوان فراكسیۆنەكان و دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان بووەو بەگشتی هەموو فراكسیۆنەكان لەگەڵ ئەنجامدانی هەڵبژاردندان لەكاتی دیاریكراوی خۆیدا، وتیشی:» روئیای یەكێتی ئەوەیە كە هەڵبژاردنەكان لەهەرێمی كوردستان لەیەك بازنەوە بكرێتە چوار بازنەو هەر پارێزگایەك بازنەیەكی تایبەت بێت و ژمارەی كوردسییەكانی بەسەردا دابەش بكرێت». سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی پێشیوابوو وادەیەكی كەم ماوە لەبەردەمیاندا بۆ گۆڕینی پێكهاتەی ئێستای كۆمسیۆن، وتیشی:» لەگەڵ مانەوەیداین بەم شێوازەی ئێستا، بەڵام ئەوانەی لەگەڵ گۆڕینیدان گرفتمان نییە وتوومانە، پرسی دەستورو كۆمسیۆن و هەمواركردنەوەی یاسای هەڵبژاردنەكان رەهەندی نیشتمانییان هەیەو نابێت لایەنێك بەزۆرینەو كەمینە تێی پەڕێنێت». كۆمەڵی دادگەری: لەگەڵ هەمواری یاسای هەڵبژاردنەكانین عەبدوستار مەجید، سەرۆكی فراكسیۆنی كۆمەڵی داگەری لە پەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:» كۆبونەوەكانمان  لەسەر پرسی رەشنوسی دەستور و یاسای هەڵبژاردن و كۆمسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردن بووە كە رەهەندی نیشتمانی و سیاسی هەیەو پەیوەندی بە هەموو هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستانەوە هەیە پێویستە بە سازان بێت و بە زۆرینەو كەمینە نەبێت، دیارە بە یەك ئاراستە و بەزۆرینە بێت پێموایە دیكتاتۆر دروست دەكات». ناوبراو باسی لەوەشكرد كۆمەڵی دادگەری لەگەڵ ئەوەدایە هەڵبژاردن لەواەی دیاری كراوی خۆیدا ئەنجام بدرێت و یاسای هەڵبژاردنەكان هەمواربكرێتەوە كە ماددەو بڕگەی هەمواركراو ئامادەیە، وتیشی:» ئەم یاسایە هەندێ كەموكوریی تێدایە پێویستە هەموار بكرێتەوە دەتوانرێت بە هەفتەیەك هەموو لامان لەسەر بڕگەو مادەكانی رێككبكەوین دواتر ببرێتە هۆڵی پەرلەمان و خوێندنەوەی یەكەم و دووەمی بۆ بكرێت». سەرۆكی فراكسیۆنی كۆمەڵ ئەوەشی روونكردەوە كە  لەبارەی پرۆژەی دەستور رێككەوتووین كە یان ئەو 21 كە لەیاسای 4ی 2015 ئامادەكردنی رەشنوس هاتووە بە سازان ئەم رەشنوسە ئامادە بكرێت یان دەبێت لەسەر بنەمای سازان و خەڵك زیاد بكرێت و یاساكە هەمواربكرێتەوە. لەبارەی مانەوەی پێكهاتەی ئێستای كۆمسیۆن، عەبدوستار مەجید ئەوەی روونكردەوە كە ئەو كۆمسیۆنە راستە ماوەی بەسەرچووە و لەگەڵ ئەوەدان هەر دامەزراوەیەك كاعتەكەی تەواو بوو بگۆردرێن، بەڵام پێویستی بە گفتوگۆی زۆر هەیە تا كۆمسیۆنێكی دیكە دروست دەكرێتەوە، وتیشی:» لەم سەرو بەندەی هەڵبژاردن كارەكانی خۆی بكات تا دوای هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمان و ئەگەر لایەنێك نوێنەری نییە دەتوانرێن نوێنەرێكی بۆ زیاد بكرێت». بزوتنەوەی گۆڕان: لەگەڵ مانەوەی ئەم پێكهاتەیەی كۆمسیۆندان گوڵستان سەعید، سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان لەپەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:»ئێمە لەگەڵ مانەوەی ئەم پێكهاتەیەی كۆمسیۆنین لەبەرئەوەی هەڵبژاردنیان ئەنجامداوەو ئەزموونیان هەیە، ئەگەر ئەم كۆمسیۆنە بگۆڕن كەواتە لەگەڵ ئەوەدانین هەڵبژاردن لەكاتی خۆیدا بكرێت». ناوبراو باسی لەوەشكرد، لەماوەی 18 مانگی رابردوودا پرۆژەی هەمواركراوی یاسای هەڵبژاردنەكانیان ئامادە كردووەو دراوەتە سەرۆكایەتی پەرلەمان، بەڵام سەرۆكایەتی پەرلەمان نەیكردووەتە بەرنامەی كارەوە. وتیشی:» وەك فراكسیۆنی گۆڕان لەگەڵ ئەنجامدانی هەڵبژاردنین لەوادەی دیاریكراوی خۆیدا». نەوەی نوێ: هەڵبژاردن لەكاتی دیاریكراوی خۆیدا ئەنجام بدرێت. نەوەی نوێ پێشنیازەكانی لەبارەی كۆمسیۆنەوە گەیاندووەتە سەرۆكایەتی پەرلەمان، داوایان كردووە  ژمارەیەك دادوەر سەرپەرشتی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن بكەن و كۆمیسیاران سەر بەلایەنەكان نەبن. سیپان ئامێدی، ئەندامی فراكسیۆنی نەوەی نوێ لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:»كۆمسیۆنێكی سەربەخۆی بێلایەن پێكبێت و یاسای هەڵبژاردنەكان هەمواربكرێتەوەو هەڵبژاردن لەوادەی دیاریكراوی خۆیدا ئەنجام بدرێت». بەپێی ماددەی یەكەم لەبڕگەی یەكەمدا لەیاسای ژمارە (2)ی ساڵی 2017ی یاسای دابەشكردنی دەسەڵاتەكانی سەرۆكایەتی هەرێم بەسەر دامەزراوە دەستوورییەكانی هەرێم، بەمەرسوومی ژمارە 1ی ساڵی 2018 رۆژی 30/9/2018 دیاری كرد وەك وادە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان. كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و راپرسی دەستەیەكە هەڵبژاردن و راپرسییەكان لەهەرێمی كوردستان بەڕێوەدەبات، راستەوخۆ پەیوەستە بەپەرلەمانی كوردستان، بەپێی بڕگەی یەكەمی ماددەی پێنجەمی یاساكەی، ئەنجومەنی كۆمیسیاران لە 9  ئەندام پێكدێت، كە لەلایەن پەرلەمانەوە بە زۆرینەی رەهای ئەندامانی هەڵدەبژێردرێن دوای ئەوەی لەلایەن لیژنەیەكی تایبەتەوە كە پەرلەمان پێكیدەهێنێت پێشنیاز دەكرێن، بەمەرجێك دوو ئەندامی ئەنجوومەن بەلایەنی كەمەوە یاساناس بن، هەروەها دەبێت نوێنەرایەتی ئافرەتان و پێكهاتەكان مسۆگەر بكرێت و ماوەی كاركردنی ئەنجوومەنەكەش  پێنج ساڵی رۆژژمێرییە. كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان بەلانی كەمەوە شەش مانگی پێویستە بۆ ئەنجامدانی هەر هەڵبژاردنێك، لەوانەش هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە بەپێی یاسا دەبێت لەمانگی ئەیلوولی ئەمساڵی 2022 بكرێت، بەو پێیە دەبێت تا 31ی ئاداری 2022 كۆمیسیۆن بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكە راسپێردرابێت، لەئێستاشەوە بۆ ئەو كاتە نزیكەی دوو مانگمان لەبەردەستدا ماوەتەوە.  

  هاوڵاتى  وەزیری شارەوانی و گەشتوگوزاری حكومەتی هەرێم لە نووسراوێكی فەرمیدا كەواژۆی ساسان عەونی لەسەرە رۆژی 6ی شوباتی 2022 بڕیاریداوە بە گواستنەوەی راژەی توانا كەمال لەسەرۆكی شارەوانی بۆ نووسینگەی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم. هەروەها بڕیاریاندا بە دانانی لەیلا عومەر، وەك سەرۆكی شارەوانی سلێمانی و گواستنەوەی راژەكەی لە جێگری پارێزگاری سلێمانی/ وەزارەتی ناوخۆ بۆ سەر وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار. دیاری كردنی لەیلا عومەر وەك ژنێك بە سەرۆكی شارەوانی سلێمانی پاش بوونی پەنجا پیاو دێت كە سەرۆكایەتی شارەوانی سلێمانیان كردووە. لەیلا عومەر عەلی  لەدایكبووی 1975  كەسایەتییەكی سیاسی و ئەندامی یەدەگی   ئەنجومەنی سەركردایەتیی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانە.  لە 28ی تەمموزی 2020 وەك جێگری پارێزگای سلێمانی دیاریكراو لە 31 كانوونی دووەمی 2021 دەستبەكار بووەو یەكەمین ژن بووە لەمێژووی شارەكە ئەو پۆستە وەربگرێت. لەیلا عومەر دوای تەواوكردنی قۆناغەكانی بنەڕەتی و ئامادەیی، لەكۆلێژی یاسای زانكۆی سەڵاحەدین درێژە بەخویندن دەدات و ساڵی 1996 بڕوانامە لەبواری یاسا بەدەستدەهێنێت.  لەبەڕێوەبەرایەتی تۆماركردنی خانووبەرەی رۆژهەڵاتی شاری سلێمانی لەساڵی 1997 دامەزراوە، لەساڵی 2000 بووە جێگری هەمان بەڕێوەبەرایەتی. هەروەها لەساڵی 2005 بووە بەڕێوەبەرو دوای بەشداری كردنی لەسیاسەت بووە ئەندامی ئەنجومەنی ناوەندی یەكێتی و لەچوارەمین كۆنگرەی یەكێتی بووەتە ئەندامی  یەدەگی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی. لەیلا عومەر پاش پەنجا سەرۆک شارەوانی دەبێتە یەکەم ژن وەک سەرۆکی شارەوانی لەمێژووی دروستبوونی سلێمانیدا. پێنج سەرۆك شارەوانی پیاو كە لەساڵی 2000 تا 6ی شوباتی 2022 پۆستی سەرۆكی شارەوانییان هەبووە * حاكم قادر حەمەجان  2ی نیسانی 2000 تا 2007 * عومەر مەحوی 16ی نیسانی 2007 تا 2010 * خەسرەو كەمال 19ی كانونی دووەمی 2010 تا 31ی كانونی دووەمی 2013 * یوسف یاسین لە 31 كانونی دووەمی 2013 تا 2018 * توانا كەمال 26ی ئابی 2018 تا 6ی شوباتی 2022  

  هاوڵاتى  دەستەی وەبەرهێنان ڕایگەیاند:" داوا له‌ هاووڵاتییانی خۆشه‌ویست ده‌كه‌ین، خۆیان بەدووربگرن له‌ كڕینی و فرۆشتنی یه‌كه‌ی نیشته‌جێبووه‌كان". دەستەی وەبەرهێنان لە راگەیێندراوەکەیدا دەڵێت، "داوا له‌ هاووڵاتییانی خۆشه‌ویست ده‌كه‌ین، خۆیان بەدووربگرن له‌ كڕینی و فرۆشتنی یه‌كه‌ی نیشته‌جێبووه‌كان، ئه‌وانه‌ی تاوەکو ئێستا مۆڵه‌تیان لە دەستەکەمان وه‌رنه‌گرتووه‌ و مامەڵەى پرۆژەکانیان لە قۆناغى راییکردندان". ئەو کەسانەی بەنیازی کڕینی یەکەی نیشتەجێبوون، دەستەی وەبەرهێنان داوایان لێدەکات، "پێویستە پێش کڕینى یەکەکەکان سەردانى  فەرمانگەکانى وەبەرهێنان لە شار و ئیدارە سەربەخۆکان بکەن بە مەبەستى دڵنیابوون".  

هاوڵاتى بافڵ تاڵه‌بانى ڕایگەیاند:" کەرکوک‌و کەرکوکییەکان وەک وتومانە ھێڵی سورەو سازش لەیەک بستی خاکی خۆمان ناکەی". ئەمڕۆ چوارشەممە 9ی شوباتی 2022، بافڵ تاڵه‌بانى له‌په‌یامێكدا به‌بۆنه‌ى ساڵڕۆژى مورافه‌عه‌كه‌ى جه‌لال تاڵه‌بانى سه‌رۆكى كۆچكردوى عێراق په‌یامێكى له‌باره‌ى كوردستانیبونى كه‌ركوكه‌وه‌ بڵاوكردۆته‌وه‌و جه‌ختده‌كاته‌وه‌، "کەرکوک‌و کەرکوکییەکان وەک وتومانە ھێڵی سورەو سازش لەیەک بستی خاکی خۆمان ناکەین کە بەخوێن کوردستانیبونمان دوپاتکردەوە"، قوباد تاڵه‌بانیش ده‌ڵێت:"كه‌رکوک لەدیدی سەرۆک مام جەلال‌و یەکێتیدا، مەسەلەیەکی گرنگی ستراتیژییەو سازشی لەسەرناکرێت، ئێمەش ھەمان ڕوئیامان ھەیە". بافڵ تاڵه‌بانى هاوسه‌رۆكى یه‌كێتى لەپەیامێکدا نوسیویەتى:"18 ساڵ لەمەوبەر سەرۆک مام جەلال، یەکەمین بەردی بناغەی خەباتی یاسایی، دەستوریی‌و مێژویی کوردستانییبونی کەرکوک‌و ناوچە دابڕێندراوەکانی لەمێژوی عێراقی نوێی پڕ ململانێ‌و کێشمەکێشی سیاسی داناو بەپشتبەستن بەبەڵگەو نەخشەی مێژویی، کوردستانیبونی کەرکوکی سەلماند". تاڵه‌بانى له‌باره‌ى كه‌ركوكه‌وه‌ ده‌ڵێت:"کەرکوک بۆ یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان‌و ئێمەش بەشێکی دانەبڕاوە لەخەباتی بەردەواممان‌و خۆمان بەخاوەنی ڕاستەقینەی کەرکوک دەزانین، چۆن باوک‌و باپیرانمان جێیان نەھێشت‌و قوربانییان بۆداوە، ئێمەش جێی ناھێڵین‌و پارێزگاری لەکوردبونمان‌و پێکەوەژیانی ھەموو نەتەوەو پێکھاتەو ئاینزاکان دەکەین". جه‌ختیشیكردۆته‌وه‌ : "ئاشتی کۆمەڵایەتی لەوشارە لەپێشینەی کارەکانمان دەبێت، ئەمڕۆش لەپاڵ ڕاپەڕاندنی ئەرکە نەتەوەیی‌و نیشتمانییەکان، خەممان خەمی ژیان‌و ئارامی خەڵکی کەرکوک دەبێت". بافڵ تاڵه‌بانى ده‌شڵێت:"کەرکوک‌و کەرکوکییەکان وەک وتومانە ھێڵی سورەو سازش لەیەک بستی خاکی خۆمان ناکەین کە بەخوێن کوردستانیبونیمان دوپاتکردەوە". لەلایەکى دیکەشەوە قوباد تاڵەبانى له‌په‌یامێكدا نوسیویەتى:"كه‌رکوک لەدیدی سەرۆک مام جەلال‌و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستاندا، مەسەلەیەکی گرنگی ستراتیژییەو سازشی لەسەرناکرێت، ئێمەش ھەمان ڕوئیامان ھەیەو دەبێت لەو چوارچێوەیە‌شدا بەپلانێکی نیشتمانییانەوەو دور لەموزایەدە، کار بۆ ئاساییکردنەوەی بارودۆخی ئاڵۆزی ئێستای کەرکوک‌و ناوچە‌ جێناكۆكە‌كانی تر بكە‌ین".  ئه‌وه‌شى به‌بیرهێناوه‌ته‌وه‌، "مام ھیچ بوارێکی نەھێشتەوە بۆ نکوڵیکردن لەو حەقیقەتە، ھەر ئەمەش بوە فاکتەرێکی سەرەکی چەسپاندنی مادەی 58 لە قانونی ئیدارەی کاتیی دەوڵەت‌و دواتریش مادەی 140 لەدەستوری ھەمیشەیی عێراقدا".  

شاناز حەسەن هێشتا بكوژانی نەقیب محەمەد لەتیف دەستگیرنەكراون و بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان دەڵێت:» بكوژانی نەقیب محەمەد سنوری هەرێمی كوردستانیان بڕیوە و لەئێستادا لەدەرەوەی وڵاتن». شەوی شەممە (4ی كانونی یەكەمی 2021) لەشاری سلێمانی داواكراوێك رووبەڕووی بەڕێوەبەرایەتی توندوتیژی دژی ژنان بووەوەو لەئەنجامدا ئەفسەرێك شەهید كراو چوار پۆلیسی دیكەش برینداربوون، بەڕێوەبەری توندوتیژی دژی ژنان لەسلێمانیش دەڵێت، داواكراوەكە هەڵهاتووە و تائێستا دەستگیرنەكراوە. ئاڵا لەتیف، برای نەقیب محەمەد لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:» هەر لەسەرەتای كەیسەكەوە وەك كەیسێكی حكومی سەیرمان كردووە كەئیشی جددی لەسەر بكات». ناوبراو باسی لەوەشكرد كە تائێستا بەفەرمی پێیان نەوتراوە كە بكوژانی نەقیب محەمەد سنورەكانی هەرێمی كوردستانیان تێپەڕاندووە، بەڵكو تەنها وتوویانە»گومانیان هەیە لەدەرەوەی هەرێم بن». خوشكی نەقیب محەمەد دەشڵێت:» پرسیارمان هەیە ئەو تاوانبارانە دەسەڵاتیان چۆن هەبووەو توانیویانە سنورەكانی هەرێم ببڕن و خۆیان دەرباز بكەن لەكاتێكدا ئێمە متمانەمان بە ئیمكانییەتی دەزگای ئەمنی و ئاسایش  هەیە كە بێ پشت و پەنا دەربازیان بووە. «حكومەت لە كەیسی زۆر توندترو خامزتر بتوانن كەیسەكان بدۆزنەوە، كە تێوەگلاون كە دەموچاوەكان دیارە دامودەزگاكان دواكەوتن بۆ ئەوەی ناوی تاوانبارەكان ئاشكرا بكەن، بەڵام ئێمە بەئارامی چاوەڕێی ئەوەین دامودەزگا حكومییەكان كاری خۆیان بكەن، حكومەت كاری لەسەر بكات و كەیسەكە كەیسێكی خێزانی نییە، بەڵكو كەیسی حكومەتە»، ئاڵا لەتیف وا دەڵێت. هاوكات خوشكی نەقیب محەمەد جەختی لەوەشكردەوە كە بێدەنگ بوون لێی پرسیاری جددی دروست دەكات لەسەلامەتی و ئاسایشی هاووڵاتیان، لەكاتێكدا هێرشكردنە بۆ سەر كارمەندێكی ئەمنی لەناو ئوتومبێلی پۆلیس لەگەڵ چوار كەسی دیكە كە برینداربوون و  وەرەقەی دادوەریان پێبووە، وتیشی:»ناكرێت تاوانباران قوتار ببن لەیاسا، وەك وتمان ئێمە چاوەڕێی هەوڵەكانی دەزگا ئەمنییەكان و وەزارەتی ناوخۆین كە تاوانباران دەستگیربكەن». بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان دەڵێت:» لەئێستادا لێكۆڵینەوەو بەدواداچوون بەردەوامەو بۆ دەستگیركردنیان پەیوەندیمان بەپۆلیسی ئینتەرپۆڵەوە كردووە». سەركەوت عومەر، بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان بەهاوڵاتى وت:» بكوژانی نەقیب محەمەد سنوری هەرێمی كوردستانیان بڕیوە و لەئێستادا لەدەرەوەی وڵاتن». هەروەها وتیشی:» لەئێستادا لێكۆڵینەوەو بەدواداچوون بەردەوامە و بۆ دەستگیركردنیان پەیوەندیمان بەپۆلیسی ئینتەرپۆڵەوە كردووەو زانیاری پێویستمان پێداون بۆ هاوكاریكردنمان». هاوكات، مقەدەم  هیوا كەریم، وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:» لەئێستادا كەیسەكە لەدەستی ئاسایشی سلێمانیدایە و بەردەوامن لە بەدواداچوون بۆ دەستگیركردنی بكوژەكە». مقەدەم  هیوا كەریم ئەوەشی دووپاتكردەوە كە» ئاسایش زۆر بەباشی بەدەم كەیسەكەوە دێن و كاری لەسەر دەكەن».

هاوڵاتى وەزیری دەرەوەی تورکیا  ڕایگەیاند:" تورکیا بەردەوامدەبێت لەئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی بۆسەر ئەو هێزە کوردیە". وەزارەتی دەرەوەی تورکیا لەبەیاننامەیەکدا ئاشکرایکرد، مەولود چاوش ئۆغڵوی وەزیری دەرەوەی تورکیا پەیوەندییەکی تەلەفۆنیی لەگەڵ ئەنتۆنی بلینکنی هاوتا ئەمریکییەکەی ئەنجامداوەو تێیدا باسیان لەدوایین پێشهاتەکانی ڕۆژئاوای کوردستان و هەڵکشانی ئاستی گرژییە سەربازییەکان لەناوچەکەدا کردوە. لەبەیاننامەکەی وەزارەتی دەرەوەی تورکیادا هاتوە، هەردولا گفتوگۆیان لەسەر دوایین پێشهاتەکانی باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریا کردوەو ئۆغڵو ئاماژەی بەهێرشە سەربازییەکانی یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە) بۆسەر هێزەکانیان‌و کەسانی مەدەنیی لەناوچەکەدا کردوە، جگەلەوەی جەختی لەوەکردۆتەوە، تورکیا بەردەوامدەبێت لەئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی بۆسەر ئەو هێزە کوردیە.  تورکیا لەڕێگای تۆپبارانکردن‌و بەکارهێنانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە، ڕۆژانە هێرشدەکاتەسەر ناوچە جیاوازەکانی ڕۆژئاوای کوردستان‌و کەسانی مەدەنی‌و سەرکردە سەربازییەکانی سەر بەهەسەدە بەئامانج دەگرێت.

هاوڵاتى پارتی دیموكراتی كوردستان فوئاد حوسێن بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار كاندید دەكات هاوشان لەگەڵ كاندیدبوونی هۆشیار زێباری لەپێناو بەدەستهێنانی پۆستی سەرۆك كۆمار سەرەڕای ئەوەی كە بەرهەم ساڵح تاكە كاندیدی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە بۆ ئەو پۆستە. بەپێی بەدواداچوونەكانی هاوڵاتى، كە لەبەرپرسانی پارتی دیموكراتی كوردستان دەستی كەوتووە، دادگای فیدراڵی عێراق رۆژی پێنجشەممە یان رۆژی یەكشەممە رەزامەندی لەسەر پرسی كاندیدبووونی هۆشیار زێباری یەكلاییدەكاتەوە كە هاوكاتە لەگەڵ داخستنی ناو تۆماركردن كە ماوەی سێ رۆژی دیكە دیاری كراوە لەلایەن پەرلەمانی عێراقەوە بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار. كردنەوەی دەرگای خۆپاڵاوتن بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار لەسەر داواكاری هاوپەیمانی نێوان (موقتەدا سەدر، محەمەد حەلبوسی، مەسعود بارزانی)دا بووەو فوئاد حوسێن وەك كاندیدی پارتی بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار ناوی خۆی تۆمار بكات. ساڵی 2018 یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەرهەم ساڵح-ی كاندید كرد بۆ پۆستی سەرۆك كۆمارو پارتی دیموكراتی كوردستانیش فوئاد حوسێن وەزیری دەرەوەی ئێستای عێراق، لە خولی یەكەمدا بەرهەم ساڵح دەنگی زۆرینەی نەهێنا، بەڵام لەخولی دووەمی دەنگداندا بووە سەرۆك كۆماری عێراق. هەریەك لەیەكێتی نیشتمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان خەریكی لۆبی كردنن بۆ كاندیدەكانیان و گفتوگۆی چڕ لەبەغدا لەنێوان لایەنەكاندا بوونی هەیەو زەمینەسازیی ئەنجامدراوە بۆ كۆبوونەوەی وەفدی باڵای یەكێتی و پارتی تا لەسەر پرسی كاندیدی سەرۆك كۆمار بگەنە رێككەوتن تا ئەوەی لە 2018 روویدا دووبارە نەبێتەوەو كاندیدێك هەبێت كە رەزامەندی هەردوو لایەنەكەی لەسەر بێت. یەكێتی نیشتمانی كوردستان سوورە لەسەر كاندیدكردنی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری ئێستای عێراق، لەئێستاشدا گفتوگۆی ناڕاستەوخۆ لەنێوان بەرپرسانی یەكێتی و پارتی دەستی پێكردووەو زەمینەسازی دەكرێت بۆ كۆبوونەوەیەك تا پرسی سەرۆك كۆمار یەكلابكرێتەوە. بەرپرسێكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە نەیویست ناوی بهێندرێت بۆ هاوڵاتى ئەوەی دووپاتكردەوە كە تاكە كاندیدی یەكێتی كە لەكۆبوونەوەی سەركردایەتی هەموو ئەندامان دەنگیان پێداوە (دكتۆر بەرهەم ساڵح)ەو هیچ كاندیدێكی دیكە پێشنیاز نەكراوەو یەكێتی لەهەوڵدایە لەگەڵ دۆستەكانی لەبەغداو بەتایبەت لەگەڵ پارتی بگاتە رێككەوتن، وتیشی:» لەئێستادا گفتوگۆی ناڕاستەوخۆ بوونی هەیە لەنێوان یەكێتی و پارتیداو زەمینەسازی دەكرێت بۆ كۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسی هەردوولا تا پرسی سەرۆك كۆمار یەكلایبكرێتەوە». هاوكات ئەوەشی دووپاتكردەوە كە یەكێتی بە ئیستحقاقی خۆی دەزانێت پۆستی سەرۆك كۆمار وەربگرێت لەبەر ئەوەی رێككەوتن لەنێوان یەكێتی و پارتی پێشتر ئەنجامدراوە كە پۆستی سەرۆكی هەرێم بۆ پارتی بێت و پۆستی سەرۆك كۆمار بۆ یەكێتی بێت. لەلایەكی دیكەوەهاوڵاتى پەیوەندی بە دوو بەرپرسی پارتییەوە كرد ئەوەیان بۆ هاوڵاتى ئاشكراكرد كە سەرەڕای ئەوەی كە هۆشیار زێباری كاندیدی فەرمی پارتی دیموكراتی كوردستانە، بەڵام دوای كردنەوەی دەرگای خۆپاڵاوتن بۆ ماوەی سێ رۆژی دیكە، پارتی لە گفتوگۆدایە لەگەڵ موقتەدا سەدرو سوننەكان كە فوئاد حوسێن كاندید دەكات بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار. دەربارەی ناوهێنانی فازڵ میرانی، بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار، یەكێك لەبەرپرسانی پارتی ئەوەیان خستەڕوو كە فازڵ میرانی سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتییەو یەكێكە لە ستونەكانی پارتی، سەركردایەتی پارتی ناتوانێت بەئاسانی دەستبەرداری فازڵ میرانی ببێت. هاوكات ئەوەشی باسكرد كە دادگای فیدراڵی دادگایەكی بێلایەن نییەو نزیكە لەكۆماری ئیسلامی ئێران و ئەجێندای نوری مالكی جێبەجێ دەكات، وشیار زێباری كەیسەكەی سیاسییە نەك یاسایی كە چەند پەرلەمانتارێكی یەكێتی سكاڵایان گەیاندووەتە ئەو دادگایە. لەلایەكی دیكەوە سەرچاوەیەكی باڵای ناو پارتی جەختی لەوەكردەوە كە پارتی دیموكراتی كوردستان ئەمجارە لەگەڵ هاوپەیمانەكانی كە موقتەدا سەدرو محەمەد حەلبوسی و خەمیس خەنجەرە لە سوننەكان كاندیدی پارتی بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار سەردەخەن، وتیشی:» ئەگەر بڵێن هۆشیار زێباری دادگای فیدراڵی بڵێن ناتوانێت كاندید بێت بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار، ئەوە دڵنیابن لەوەی كە  جارێكی دیكە بەرهەم ساڵح نابێتەوە بەسەرۆك كۆمارو پارتی دەیەوێت كاندیدی خۆی سەربخات «.

  هاوڵاتى وەزارەتی کارەبای هەرێم ڕایگەیاند:" لە مانگی داهاتووەوە بڕی ئەمپێرەكانی پێوەری زیرەك لە 30 ئەمپێرەوە بۆ 40 ئەمپێر زیاد دەكرێتەوە". ئەمڕۆ سێشەممە 8ی شوباتی 2022، لە ڕاگەیاندراوێکدا وەزارەتی کارەبای هەرێمی کوردستان بڵاویکردەوە، لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆدا ژمارەیەک بڕیاریانداوە کە بریتیین لە بەڕێوەبەرایەتیی دابەشکردنی کارەبای ئیدارە سەربەخۆکانی نوێی سۆران، ڕاپەڕین و زاخۆ بە وەزارەتی کارەباوە دەبەسترێنەوە و لە سەرەتای مانگی ئازارەوە، (40) ئەمپێر کارەبا بە هاوبەشانی کارەبا دەدرێتەوە. ئەوەش هاتووە، ''کار بە سیستەمی ئەلکترۆنی و  ماڵپەڕی پسوڵە (pswla.com) دەکرێت و لە سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکان جێبەجێ دەکرێت.'' هاوکات باس لەوەشکراوە، ''بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکانی کارەبای شارەکان و ئیدارە سەربەخۆکان بەرپرسن بۆ بەدواداچوون و نەهێشتنی سەرپێچی لەسەر تۆڕەکانی کارەبا و گرتنەبەری ڕێوشوێنی یاسایی بەرامبەر سەرپێچیکاران، بۆ ئەم مەبەستە سیستەمی پێوەری زیرەک، سەرجەم سەرپێچیەکانی دیاری کردووە.'' ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە، ''پێویستە تەواوی هاوبەشانی کارەبا، پێوەری زیرەکیان هەبێت، لە سەرەتای دەستپێکردنی پڕۆژەی پێوەری زیرەک (1,480,000) هاوبەشی کارەبا لە هەرێمی کوردستان هەبوون، بەڵام ئێستا بۆ (1,800,000) هاوبەش بەرزبووەتەوە.''