مەزڵوم عەبدی: گفتوگۆ لەسەر گرێدانی هەسەدە بە هێزەکانی سوریا دەکەین

لەژێر ڕێنمایی شا سەلمان بن عەبدولعەزیز  شازادەی جێنشین و سەرۆکوەزیرانی سعودیە، سعودیە بڕی 368 ملیۆن دۆلاری دیکەی هاوکارى حکومەتى یەمەن دەکات ئەمەش وەک پاڵپشتی بۆ گەلی یەمەن لە ڕێگەی بەرنامەی سعودییەوە بۆ گەشەپێدان و ئاوەدانکردنەوە. لە بەیاننامەیەکی وەزارەتی دەرەوەى سعودیەدا ئەوەى ڕوونکردەوە کە ئەو پاڵپشتییە لە وەڵامی بانگەوازێکی سەرۆکی ئەنجومەنی سەرکردایەتی سەرۆکایەتیی یەمەن، دوکتور ڕەشاد محەمەد ئەلعەلیمی و وەک پشتڕاستکردنەوەی بەردەوامی پاڵپشتی سعودیە بۆ ئەنجومەنی سەرکردایەتی سەرۆکایەتی یەمەن و حکومەتی یەمەن بووە. پشتگیرییەکە بریتییە لە بودجەی حکومەت و وەرگیراوەکانی نەوت و بودجەی کارپێکردنی نەخۆشخانەی شازادە محەمەد بن سەلمان لە عەدەن، بەگوێرەی حوکمڕانی کە پاڵپشتی هەوڵەکانی حکومەتی یەمەن دەکات بۆ جێبەجێکردنی چاکسازییە ئابوورییەکان. موعەمەر ئەلئەریانی، وەزیری ڕاگەیاندنی یەمەن بە شەرق ئەلئەوسەتی ڕاگەیاند: ئەم پاڵپشتییە داراییە بەخشندەیە نوێنەرایەتی وڵاتێکى سەرەکی دەکات بۆ بەهێزکردنی توانای حکومەتی یەمەن بۆ جێبەجێکردنی ئەرکەکانی بەرامبەر بە هاوڵاتیان، دیارترینیان پێدانی مووچە و باشترکردنی خزمەتگوزارییە گشتیەکانە، بەمەش بەشداری دەکات لە گەڕاندنەوەی متمانە لەنێوان هاووڵاتیان و دامەزراوەکانی دەوڵەتدا. حکوومەتی یەمەن کە لە لایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە دانی پێدا دەنرێت، لە ساڵانی ڕابردوودا لەگەڵ داڕمانی دراوی ناوخۆیی و گرانی تێچووی بژێوی ژیان، کە دەرئەنجامی ڕاستەوخۆی شەڕی ناوخۆی ئەو وڵاتەیە کە لە کۆتاییەکانی ساڵی ٢٠١٤ەوە بەردەوامە، لە خەباتدایە، لەو کاتەدا حوسییەکان بە پاڵپشتی ئێران، دەستیان بەسەر سەنعای پایتەختدا گرت و عەلی عەبدوڵڵا ساڵح، سەرۆک کۆماری پێشووی وڵاتەکەیان لە پۆستەکەی دوورخستەوە.

سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان داوا لە مامۆستا، قوتابییان و دایک و باوکان دەکات  بابەتی نیشتیمانپەروەری و ژینگەپارێزی ببێتە بەشێکی زۆری گرنگ لە سیستەمی پەروەردەیی لە هەر قوتابخانە و ماڵێکدا. بەیانیی ئەمڕۆ یەکشەممە، 21ـی ئەیلوولی 2025، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان زەنگی ساڵی نوێی خوێندنی لە قوتابخانەی (دمدم)ـی زاخۆ لێ دا و لە گوتارێکدا ڕایگەیاند "دەستپێکردنی ساڵی نوێی خوێندن لە هەموو قوتابی و مامۆستایان و هەموو خەڵکی هەرێمی کوردستان پیرۆز دەکەم. دەستخۆش لە دایک و باوکان دەکەم بۆ ناردنی منداڵەکانیان بۆ قوتابخانەکان. دڵنیام ئەم قوتابییانە لە داهاتوودا دەبنە سەرکردە و وڵاتەکەمان زیاتر بەرەو پێشەوە دەبەن."  سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان زەنگی ساڵی نوێی خوێندنی لێ دا و لە وتارێکدا ڕایگەیاند "داوا لە مامۆستا، قوتابییان و دایک و باوکان دەکەم، بابەتی نیشتیمانپەروەری و ژینگەپارێزی ببێتە بەشێکی زۆری گرنگ لە سیستەمی پەروەردەیی لە هەر قوتابخانە و ماڵێکدا. وڵاتی ئێمە بەرهەمی خوێنی شەهیدانمانە، پێویستە بە پاکی بهێڵینەوە." بەشێکی دیکە لە قسەکانی سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی:-   خزمەتی زیاتر بە هاونیشتمانیانی ئیدارەی سەربەخۆی زاخۆ دەکەین. گۆڕانکاری گەورە لە پرۆسەی خوێندن لە هەرێمی کوردستان کراوە. سیستمی ئی پەروەردە یەکێکە لە پرۆژە هەرە گرنگەکانی کەرتی پەروەردە.   زیاتر لە 200 قوتابخانە دروستکراون و دووهەزار قوتابخانە نۆژەنکراونەتەوە. داوا لەمامۆستایان دەکەین، بابەتی ژینگە و نیشتمان پەروەریی بکەنە بەشێک لە ئەولەوییەت لە ناوەندەکانی خوێندن.

ئەم هەفتەیە بە تایبەتی سبەی یەکشەممە، گرنگییەکی زۆری بۆ چارەنووسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دەبێت. چاوەڕوان دەکرێت ڕێککەوتنێکی سێقۆڵی لە نێوان وەزارەتی سامانە سرووشتییەکانی هەرێمی کوردستان، وەزارەتی نەوتی عێراق و کۆمپانیا بەرهەمهێنەرەکانی نەوت لە کوردستان واژۆ بکرێت بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی کوردستان. بەپێی زانیارییەکان، وەزارەتی نەوتی عێراق ڕەزامەندی دەربڕیوە لەسەر پێشنیازێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمپانیاکان، کە بە پێی ئەو پێشنیازە لەبری پارەی کاش، نەوت وەک قەرەبوو بە کۆمپانیاکان بدرێت لە بەرامبەر ماف و شایستە داراییەکانیان.  پێشەوا هەورامانی، گوتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان، وتى: کۆمپانیاکان و حکومەتی فیدراڵ گەیشتوونەتە ڕێککەوتن. ناوبراو ئاماژەی بەوەشداوە کە پرسی نەوت "گرێکوێرەی مووچە بوو" و ئەگەر گۆڕانکاری نوێ ڕوونەدات، ئەم بابەتە چارەسەر کراوە. پێشەوا هەورامانی ڕوونیشی کردووەتەوە کە حکومەتی فیدراڵ چاوەڕێی وەڵامی ئەنجوومەنی دەوڵەت دەکات بۆ ئەوەی دەست بە ناردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بکرێت، کە مووچەی مانگەکانی ڕابردوو و مانگەکانی داهاتوو دەگرێتەوە.  هەنگاوی دووەم و کۆتایی بۆ چارەسەرکردنی پرسی مووچە، پەیوەندی بە دابەشکردنی داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستانەوە هەیە. لەم بارەیەوەش پێشهاتی باش هاتووەتە ئاراوە. ئەنجوومەنی دەوڵەت بۆ یەکلاکردنەوەی ناکۆکییەکە گەیشتووەتە ئەنجام و بۆچوونێکیان پەسەند کردووە. بڕیارە سبەی یەکشەممە، ئەنجوومەنی دەوڵەت نووسراوی فەرمی ئامادە بکەن بۆ وەڵامدانەوەی محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق و ئەنجوومەنی وەزیران. زانیارییەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئەم بۆچوونە "تاڕادەیەکی باش لە بەرژەوەندیی حکومەتی کوردستان دەبێت" و لە دوو ڕۆژی داهاتوودا دەنێردرێت.

مەسعود پزیشکیان، سەرۆک کۆماری ئێران ڕایگەیاند، وڵاتانی ڕۆژئاوا ناتوانن ڕێگریمان لێ بکەن؛ ئەوان هێرشیان کردە سەر نەتەنز، بەڵام ئێمە دامەزراوەی لە نەتەنز گەورەتر دروست دەکەین. شەممە، 20ـی ئەیلوول 2025، سەرۆک کۆماری ئێران، لە ڕێوڕەسمی خەڵاتکردنی براوەکانی ئۆلۆمپیادی زانستیی جیهانی، ئاماژەی بە بڕیاری ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان سەبارەت بە سەپاندنەوەی سزاکان، کە دوێنێ هەینی ڕاگەیەنرا، گوتی: ئەوان بە سەپاندنەوەی سزاکان دەیانەوێت ڕێگەی دانوستان و دیپلۆماسی دابخەن. پزیشکیان، هەروا گوتی: وڵاتانی ڕۆژئاوا ناتوانن ڕێگریمان لێ بکەن؛ ئەوان هێرشیان کردە سەر نەتەنزی ئێمە، بەڵام بە پشتیوانی ئێوە، زانایان و شارەزایانی ئێرانی، دامەزراوەی لە نەتەنز گەورەتر دروست دەکەن. سەرۆک کۆمار، لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: باوەڕی من ئەوەیە و چەندین جاریش ڕامگەیاندووە، سامانی ڕاستەقینەی وڵات سەرچاوەکانی نەوت و گاز و کانزاکانی زێڕ نییە، بەڵکو ئێوەی گەنجانی زیرەک و داهێنەرانن. پزیشکیان گوتیشی: ڕەنگە دوژمن بتوانێت دەستکەوتە زانستییەکانی ئێمە بۆمباران بکات، بەڵام پسپۆڕان و زانایانی ئێمەن کە ئەم دامەزراوانەیان دروست کردووە، هەر ئەوانیش دەتوانن دووبارە بە باشترین و پێشکەوتوترین شێوە دروستیان بکەنەوە.

جوڵانەوەى نەوەی نوێ ڕایدەگەیەنێت: دەمانەوێت لە رێگای بەشداریكردنمان لە حكومەتی نوێی عێراق بەیەكجاری كێشەی موچە چارەسەر بكەین هەروەها ئەوەش دەخاتە ڕوو  ئەوەی حکوومەتی ماوەبەسەرچوو دەیکات، سەرتاپا شانۆگەرییە و خۆڵکردنە چاوی هاوڵاتیانە. دەقى راگەیەندراوی جوڵانەوەی نەوەی نوێ: دەمێکە حکومەتی ماوە بەسەرچوو بەحیساب باسی ڕێکەوتن دەکات لەگەڵ بەغداد، لێرەوە بەروونیی بە خەڵکی کوردستانی ڕادەگەیەنین کە ئەمە سەرتاپا شانۆگەرییە و خۆڵکردنە چاوی هاوڵاتیانە.  بەپێی زانیارییەکانی ئێمە، حکومەتی ماوەبەسەرچوو دەیەوێت پێش هەڵبژاردن هەرچۆنێک بێت وا پیشانی بدات ڕێکەوتن دەکات. یاخود مووچەیەک یان دوو مووچە دابەشبکات. ئەویش بۆ ساردکردنەوەی هاوڵاتیان و هەوڵێکە بۆ خۆڵکردنە چاوی مووچەخۆران.  دڵنیابن دوای هەڵبژاردن ئەگەر پارتیی و یەکێتیی ئەم کورسییانە بەدەستبهێننەوە و خەڵکیش نەچن بۆ دەنگدان، ئەوە دۆخی خەڵک و مووچەخۆران لەئێستا زۆر خراپتر دەبێت و حکومەتی ماوەبەسەرچوو پابەندی هیچ ڕێکەوتنێک نابێت لەگەڵ بەغداد. هەروەکچۆن پێشتریش پابەندی هیچ کام لە ڕێکەوتنەکانی پێش هەڵبژاردن نەبووە و دوای هەڵبژاردن پەشیمان بۆتەوە. بۆیە داواکارین لە هاوڵاتیانی بەڕێز و مووچەخۆرانی ئازیز کە ئیتر بەسە باوەرکردن بە درۆکانی دەسەڵات. بۆیە زۆر گرنگە بە گڕوتینەوە لە ڕۆژی ١١/١١ بچن بۆ دەنگدان و دەنگ بە نەوەی نوێ بدەن تا لەرێگای بەشدارییکردنمان لە حکومەتی داهاتووی عێراق چارەسەری یەکجارەکیی مووچە بە تەوتینکردن ئەنجام بدەین.

سوپای ئیسرائیل ڕایگەیاند لە ماوەی دوو هەفتەی ڕابردوودا،  زیاتر لە 20 تاوەری نیشتەجێبوونیان لە شاری غەززە ڕووخاندووە و بانگەشەی ئەوەیان کرد کە لەلایەن حەماسەوە بەکاردەهێنرێن. بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلیش دەڵێت  50 "تاوەری تیرۆریستان" ڕووخێنراون. ئەم هەڵمەتە نوێیەى ئیسرائیل سەدان کەسی ئاوارە کردووە. هەر لەو ماوەیەدا هێزەکانی ئیسرائیل ناوچەگەلێکیان لە گەڕەکەکانی زەیتون، توفە، شوجاییە، شێخ ڕەدوان و چەندانی دیکە ڕووخاندووە، بەپێی وتەى زیاتر لە دە هاوڵاتى کە قسەیان لەگەڵ ئاژانسى ڕۆیتەرز کردووەو وێنە مانگە دەستکردەکان دەرکەوتوەو پێداچوونەوەی بۆ کردووە، وێرانبوونی دەیان باڵەخانە لە شێخ ڕەدوان لە مانگی ئابەوە نیشان دەدەن. ڕەئیس یەکێک لەو هاوڵاتیانەى قسەیکردوە دەلێت: هەرگیز بە خەیاڵمدا نەدەهات شاری غەززە بەجێبهێڵم، بەڵام تەقینەوەکان ناوەستن، ناتوانم مەترسی لەسەر منداڵەکانم دروستبکەم، بۆیە شتەکانم کۆدەکەمەوە و بەرەو باشوور دەڕۆم". ئەو  بەڵێنیدا لە کەرتی غەززە بمێنێتەوەو وتی: ئەگەر هەڵبژاردنی هەر وڵاتێکی جیهانم پێبدرێت، غەززە هەڵدەبژێرم. ڕەیس ترسی ئەوەی هەیە کە ئامانجی ئەو وێرانکارییە ئاوارەکردنی هەمیشەیی دانیشتوانی شاری غەززە بێت، ئەمەش بۆچوونێکی هاوبەشی نووسینگەی کۆمیساریای باڵای مافەکانی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکانە.  مانگی ئایاری ساڵی ڕابردوو، بیزالیل سمۆتریچ، وەزیری دارایی ئیسرائیل هەڕەشەی ئەوەی کردبوو کە بەم زووانە زۆربەی کەرتی غەززە "بە تەواوی لەناودەچێت"، دانیشتووانەکەی لەناو زەوییەکی تەسکدا لە نزیک سنووری میسردا ماونەتەوە. ئیسرائیل لە کاتی هێرشەکەدا سەرجەم هاوڵاتیانی مەدەنی لە شاری غەززە هۆشداری داوە کە چۆڵى بکەن. هەفتەی ڕابردوو دەروازەیەکی بۆ باکووری غەززە داخست، بەمەش ئەو خۆراکە کەمەی کە لە ئێستاوە بۆ ناوچەکە سنووردار بووە. لە بەیاننامەیەکدا، وتەبێژی کۆمسیۆنەکە، تەمین ئەلخیتان، ڕایگەیاندووە، هەڵمەتێکی وەها بە ئەنقەست بۆ گواستنەوەی دانیشتووان پاکتاوی نەتەوەیی پێکدەهێنێت. لە وەڵامی پرسیارێکی ئاژانسی ڕۆیتەرزدا، سوپای ئیسرائیل ڕایگەیاندووە، حەماس "ژێرخانی ژێرزەمینیی" لە ژێر تاوەری مەشتەهادا هەیە، کە بۆ هێرشکردنە سەر هێزەکانی ئیسرائیل بەکاریدەهێنێت. بەپێی دوایین زانیارییەکانی ناوەندی مانگە دەستکردەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، تەنانەت پێش هێرشی ئێستا بۆ سەر شاری غەززە، نزیکەی لەسەدا ٨٠ی بیناکانی غەززە- نزیکەی ٢٤٧ هەزار و ١٩٥- لە سەرەتای شەڕەکەوە زیانیان پێگەیشتووە یان وێران بوون. ئەمەش ٢١٣ نەخۆشخانە و ١٠٢٩ قوتابخانە دەگرێتەوە. داتاکان لە مانگی تەمموزدا کۆکراونەتەوە. ئەو دانیشتووانەی کە ڕۆیتەرز چاوپێکەوتنیان لەگەڵدا کردووە، ڕایانگەیاندووە، وەک ئامادەکارییەک بۆ هێرشی زەمینی، سوپا لە ماوەی چەند هەفتەی ڕابردوودا ڕۆژانە تا ١٢ ماڵی لە گەڕەکەکانی زەیتون، توفە و شوجەیەدا وێران کردووە. ئەمجەد شاوا، بەرپرسی تۆڕی ڕێکخراوە ناحکومییەکانی فەلەستینی لە غەززە، مەزەندەی کردووە کە زیاتر لە ٦٥%ی بینا و ماڵەکانی شاری غەززە لە کاتی شەڕدا وێران بوون یان زیانێکی زۆریان پێگەیشتووە. وێنەی مانگی دەستکردی چەند گەڕەکێک دەریدەخات کە لە چەند هەفتەی ڕابردوودا زیانێکی بەرفراوان بەر جەرگەی شارەکە کەوتووە.

محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق دووپاتیکردەوە، دیدگای 2050 پەیامی عێراقە بۆ جیهان کە بڕیاری داوە پێگەی مێژوویی خۆی بگەڕێنێتەوە.   ئەمڕۆ شەممە، لە کۆنفرانسى دیدگاى عێراق تاوەکوساڵى ٢٠٥٠ وتارێکى پێشکەشکرد، تیایدا ئەوەى خستەڕوو دیدگای عێراق 2050 نوێنەرایەتی ڕێبازێکی نیشتمانی گشتگیر دەکات کە دەوڵەت لەگەڵ دامەزراوەکانی، کەرتی تایبەت، زانکۆکان، کۆمەڵگەی مەدەنی، گەنجان تێیدا بەشدارن. هاوکات پەیامێکە بۆ جیهان کە عێراق دەستیکردووە بە سەرهەڵدان و وەرگرتنەوەی ڕۆڵی خۆی وەک هێزێکی بەرهەمدار و کاریگەر بەرەو ئاشتی و سەقامگیری و خۆشگوزەرانی".  ئاماژەی بەوەشکرد، "ئاڕاستەی گشتی دیدگای عێراق 2050 بریتییە لە داپۆشینی کەرتە جیاوازەکان و چارەسەرکردنی بۆشایی و ناهاوسەنگییە پێکهاتەییەکان لە دامەزراوەکانی دەوڵەتدا". سەرۆک وەزیران ئەوەشى خستەڕوو دیدگای ٢٠٥٠ کاردەکات بۆ دوورکەوتنەوە لە قەیرانەکان یان کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانیان، و پلاندانانێکی چالاکانە بۆ مەترسییە ئەگەرییەکان، چونکە دامەزراوە نێودەوڵەتییەکان ناتوانن پێداویستییەکانی وەڵامدانەوە و پاراستن دابین بکەن".  سودانى وتى: گرێبەستێکی ڕاوێژکاری لەنێوان وەزارەتی پلاندانان و کۆمپانیای ڕاوێژکاری بۆ پڕۆژە گەورەکان (KBR) واژۆ کراوە بۆ جێبەجێکردنی قۆناغەکانی گۆڕانکاری بەپێی دیدگای عێراق 2050". کاردەکەین بۆ ئەوەی عێراق ببێتە دەروازەیەک بۆ 20%ی بازرگانی ئاسیا بۆ ئەوروپا، لە ڕێگەی پرۆژەی بەندەری فاو و ڕێگای گەشەپێدان"، ئاماژەی بەوەشکرد "پرۆژەی ڕێگای گەشەپێدان ملیۆنێک و نیو هەلی کار دەڕەخسێنێت و 70%ی خۆبژێوی خۆراک و ئاو و وزە بەدەستبهێنێت لە ڕێگەی دەستپێشخەرییە سەوزەکانی بەردەوام". مەراسیمی دیدگای 2050ی عێراقی بەرەو گەشەپێدان و داهاتوو  بە ئامادەبوونی ژمارەیەکى بەرفراوان لە سەرکردەکانی دامەزراوە دەوڵەتییەکان و سەرۆکی دەزگاکانی حکومەت و نوێنەرانی کەرتی تایبەت و باڵیۆز و دیپلۆماتکارانی دەرەوە و نێودەوڵەتی بەڕێوەچوو. سەرۆکوەزیرانی عێراق ستایشی "هەوڵەکانی لیژنەی ستراتیژی نیشتمانی لە ئامادەکردنی ئەم دیدە کرد، کە حکومەت دەستپێشخەری کرد لە پێکهێنانی یەکەم چەمکەکانی بۆی لە مانگی ئازاری 2023ەوە، هەروەها بە گرنگیدان بە میحوەرە نیشتمانییە سەرەکییەکان، دیارترینیان دامەزراندنی کۆمەڵگەیەکی بەرهەمدار و زیندوو، ئابوورییەکی گەشەپێدانی سەروەری هەمەچەشن و بەردەوام، حکومەتێکی زیرەک و عەقڵانی، پێگەیەکی هاوسەنگی ناوچەیی و نێودەوڵەتی، و کردنی گەنجان بە تەرکیز و ئامانج لەلایەن". پشت بەستن بە دەزگاکانی بەدواداچوونی دیجیتاڵی و میکانیزمەکانی دارایی درێژخایەن لە هاوبەشی نێوان کەرتی گشتی و تایبەت، و هاوکاری نێودەوڵەتی کاریگەر." سەرۆکی حکومەت ڕوونیشیکردەوە، "حکومەت لەسەرەتای ئەمساڵ تیمی نیشتمانی پێکهێنا، بە سەرۆکایەتی وەزارەتی پلاندانان، دەستەی ڕاوێژکاری، و لایەنە پەیوەندیدارەکان، بۆ کارکردن لەگەڵ پەیمانگای جیهانی ماکینزی بۆ پەرەپێدانی دیدێکی نیشتمانی گشتگیر و پێشنیارکردنی بەرنامە و چارەسەر بۆ هەمەچەشنکردن و داڕشتنەوەی ئابووری عێراق، بۆ کەمکردنەوەی پشتبەستن بە نەوت، زیادکردنی بەشداریی کەرتی تایبەت، بەدەستهێنانی گەشەی بەردەوام، و سوودوەرگرتن لە ئەولەویەتەکانی پلانی گەشەپێدان".

سەرۆک وەزیران ڕێگایەکی گرنگ و ستراتیژی لە شێخان دەکاتەوە کە بە بەرزترین کوالێتی و ستانداردی جیهانیی دروستکراوە. ئەمڕۆ شەممە سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی، ڕێگایەکی دیکەی ستراتیژی گرنگ دەکاتەوە کە جووتسایدی شێخان - لالشە، کە بە ماوەیەکی کورت و بە بەرزترین کوالێتی و ستانداری جیهانیی دروستکراوە.  سەرۆکی حکومەت لە گوتارێکدا، دەستخۆشی لە کۆمپانیای جێبەجێکار کرد، کە بەشێوەیەکی پێشکەوتوو پڕۆژەکەیان جێبەجێ کردووە و پیرۆزبایی لە خەڵکی دەڤەرەکەش کرد و هیوای خواست سوود و کاراسانییەکی باشیان بکات لە ژیانی ڕۆژانەیاندا. هەروەها وتیشى: چەند ئێمە بتوانین خزمەتی میللەتی خۆمان بكەین، پێكەوە دەتوانین بەختەوەرتر ببین. ئێمە دەمانویست پشتیوانییەكی زیاتر لەسەر ئاستی حكومەتی فیدرالی بۆ هەرێمی كوردستان بكرابایە، بەڵام سەرەڕای هەموو ئەو قەیرانانەی كە ئێمە بینیمان، دیسان پڕۆژەكانی ئاوەدانی لێرە ڕانەگیران، بەشێكی زۆری ئەمە دەگەڕێتەوە بۆ باوەڕی كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت كە باوەڕێكی زۆریان بە حكومەتی هەرێم هەیە و ئەم پرۆژەیان جێبەجێ كرد. بەپێی ئامارەكانی وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن، لەماوەی كابینەی نۆیەمدا، 718 پرۆژەی ڕێگاوبان لە سەرتاسەری هەرێمی كوردستان جێبەجێ كراون كە گوژمەی سەرجەم پرۆژەكان، تریلیۆنێك و 31 ملیۆن دیناری عێراقی بووە و، بەهۆیەوە دووهەزار و 861 كیلۆمەتر ڕێگای نوێ كەوتووەتە خزمەتی هاووڵاتیانەوە. لەلایەکی دیکەوە عەلی تەتەر، پارێزگاری دهۆک ڕایگەیاند،  هەفتانە ژمارەیەک پرۆژە دەکەوێتە خزمەت هاونیشتمانییان،  عەلی تەتەر گوتیشی، بەشی زۆری ئەو پرۆژانەی لە دهۆک دروست کراون پشکی شێر بەر قەزای شێخان کەوتووە.

سەرۆکی حکوومەتی هەرێم ڕایگەیاند "گفتوگۆکانمان لەگەڵ حکوومەتی فیدراڵی لەبارەی بودجە و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بەردوامن. وەک حکوومەتی هەرێمی کوردستان هیچ کاتێک ئاستەنگیمان دروست نەکردووە. ئەمڕۆ شەممە، 20 ئەیلوولی 2025، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لە گوتارێکدا، لە ڕێوڕەسمی کردنەوەی جووتسایدی شێخان-لالش ڕایگەیاند "گفتوگۆکانمان لەگەڵ حکوومەتی فیدراڵی لەبارەی بودجە و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بەردوامن. وەک حکوومەتی هەرێمی کوردستان هیچ کاتێک ئاستەنگیمان دروست نەکردووە و هەموو پابەندییەکانمان جێبەجێ کردوون. هەروەها ئەوەشى خستەڕوو  وەک ئەوەی ئاگادار کراومەتەوە، لە کۆتا گفتوگۆکاندا، ڕێککەوتنێک لە نێوان کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدراڵیدا کراوە، ئەمە دەبێتە دەرفەتێکی زۆر باش بۆ نەهێشتنی ئاڵنگارییەکان.  سەرۆکى حکومەت وتیشى: هیوادارین لە ڕۆژانی داهاتوودا ئەم ڕێککەوتنە ببێتە واقیع و حکوومەتی فیدراڵیش پابەندییەکانی خۆی بۆ خەرجکردنی شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان جێبەجێ بکات و چیدیکە پرسی مووچە نەبێتە سەردێڕی هەواڵی ڕۆژنامەکان.

سبەینێ ساڵی نوێی خوێندن لە هەرێمی کوردستان دەستپێدەکات، وەزارەتی پەروەردەش دەڵێت: نزیکەی دوو ملیۆن خوێندکار بەشدارن لە پرۆسەکە. وەزارەتی پەروەردەی هەرێم رایگەیاندووە، تێکڕای ژمارەی خوێندکاران بۆ ساڵی خوێندنی 2025 بۆ 2026  ملیۆنێک و 954 هەزار خوێندکارن، هەروەها حەوت هەزار و 438 ناوەندی خوێندن لە سەرتاسەری هەرێمی کوردستان هەن. ئاماژەی بەوەشکردووە، 148 هەزار  مامۆستا لە ناوەندەکانی خوێندن وانە دەڵێنەوە و 33 هەزار فەرمانبەریش لە ناوەندەکانی پەروەردە هەیە. لەلایەکى دیکەوە، عومەر گوڵپی كاندیدی سەركەوتوی كۆمەڵی دادگەری بۆ پەرلەمانی كوردستان ڕایگەیاند، "منداڵانی بەرپرسان لەقوتابخانە نێودەوڵەتی‌و ئەهلییەكانن، بۆیە حكومه‌ت‌و به‌رپرسه‌كانى ئه‌م وڵاته‌، بەلایانەوە گرنگ نییە قۆتابخانە حكومییەكان دەكرێنەوە یان نا". عومەر گوڵپی لەڕاگەیەندراوێكدا ڕایگه‌یاندوه‌، "سبه‌ینێ یەکشەممە، یەکەم ڕۆژی دەوامی قوتابخانەکانە، لەکاتێکدا مامۆستا موچەی مانگی حه‌وتى وەرنەگرتوە". ده‌شڵێت، "منداڵەکانی بەرپرسانی باڵای حکومی‌و حزبی هەردوو حزبی دەسەڵات، لەقوتابخانە نێودەوڵەتی‌و ئەهلییەکانن، بۆیە بەلایانەوە گرنگ نییە قوتابخانەی حکومیی دەکرێتەوە یان نا!". وه‌كو گوڵپى نوسیویه‌تى، "زیاتر لە 10 ساڵە، پەروەردەو قوتابخانەو نەخۆشخانەو خزمەگوزاریی گشتیی‌و موچەی خەڵکیان هەموى، کردوەتە قوربانیی نەوت‌و کۆمپانیاکانیان، بێباکی بەم ڕادەیە لەئاست ژیانی گشتیی‌و خزمەتگوزاریی گشتیی‌و پەروەردە، تەنها سیمای دەسەڵاتدارانی نەخوێندەوارو ستەمکارە".

ڕۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ بە پشتبەستن بە سەرچاوە ئاگادارەکان لەم بابەتە بڵاویکردەوە، ئیدارەی ترەمپ داوای ڕەزامەندی کۆنگرێس دەکات بۆ فرۆشتنی چەک بە بەهای نزیکەی شەش ملیار دۆلار بە ئیسرائیل.  ئیدارەی ترەمپ بە کۆنگرێسی ڕاگەیاندووە کە پلانی هەیە نزیکەی شەش ملیار دۆلار چەک بە ئیسرائیل بفرۆشێت، ئەمەش پەرەسەندنێکی نوێی پشتیوانییە بۆ هاوپەیمانی ئەمریکا لەکاتێکدا ڕووبەڕووی زیادبوونی گۆشەگیری دەبێتەوە بەهۆی بەردەوابوونى شەڕەکەی لە غەززە . فرۆشتنی 3.8 ملیار دۆلار بۆ 30 هێلیکۆپتەری ئەپاچی AH-64 AH-64، نزیکەی دوو هێندەکردنی پشکەکانی ئێستای ئیسرائیل و فرۆشتنی 1.9 ملیار دۆلار بۆ 3200 ئۆتۆمبێلی هێرشبەری پیادە بۆ سوپای ئیسرائیل لەخۆدەگرێت، بەپێی وتەی بەرپرسێکی ئەمریکی و کەسێکی دیکەی ئاشنا بەو پێشنیازە کە بەمەرجی ئەوەی ناوی ئاشکرا نەکراوە قسەی کردووە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر ئەو پلانانەی کە تا ئێستا ئاشکرا نەکراون. بڕی ئەو پاکێجە ٦ ملیار دۆلارە لەلایەن دوو کەسی دیکەی ئاشنای ئەو بابەتە پشتڕاستکرایەوە و مۆڵەتی ئەوەیان پێدا ناویان نەهێنرێت بۆ گفتوگۆکردن لەسەری، چونکە پلانەکان ئاشکرا نەبوون. کۆنگرێس بە شێوەیەکی ڕۆتینی پێداچوونەوەی نافەرمی بۆ فرۆشتنی ئەو جۆرە چەکانە لە ئاستی لیژنەکاندا ئەنجام دەدات، داواکارییەکان دەنێرێتەوە بۆ وەزارەتی دەرەوە بۆ پرۆسەی فەرمیتر. ئەم فرۆشتنانە بەشێکە لە ڕێککەوتنێکی ١٠ ساڵەی نێوان ئەمریکا و ئیسرائیل کە نزیکە لە کۆتایی. ئەم فرۆشتنە گەورەیە لە کاتێکدایە پلانەکان و هەوڵەکانى ئەمریکا بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی نزیکەی دوو ساڵەی نێوان ئیسرائیل و حەماس وەستاون و هیچ بەرەوپێشچوونێکیان نەبوووە  دوای ئەوەى ئیسرائیل هێرشى کردە سەر سەرکردەکانی حەماس لە دەحەی پایتەختی قەتەر، ئیدانەکردنی بەرفراوانی هاوپەیمانەکانی ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی لێکەوتەوە. ئەمریکا سەرەڕای پەرەسەندنی فشارە نێودەوڵەتییەکان بۆ سەر ئیسرائیل و هەوڵەکانی ژمارەیەکی زۆر لە دیموکراتەکانی ئەنجومەنی پیرانی ئەمریکا بۆ ڕێگریکردن لە فرۆشتنی چەکی هێرشبەری بە ئیسرائیل، بەردەوامە لە پشتیوانییەکانی . وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕەتیکردەوە هیچ لێدوانێک لەسەر ئەو فرۆشتنە بدات، کە بۆ یەکەمجار لەلایەن ڕۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵەوە بڵاوکرایەوە. بەریتانیا کە ساڵی ڕابردوو ڕایگەیاند کە هەناردەکردنی هەندێک چەک بۆ ئیسرائیل ڕادەگرێت بەهۆی نیگەرانییەکان لەوەی کە بۆ پێشێلکردنی یاسا مرۆییە نێودەوڵەتییەکان بەکاریان بهێنرێت، لەم دواییانەدا ڕێگری لە بەرپرسانی حکومەتی ئیسرائیل کرد کە بەشداری گەورەترین پێشانگای چەک لە وڵاتەکەیان بکەن. هەروەها تورکیا ڕایگەیاند کە ئاسمانی وڵاتەکەی بەڕووی فڕۆکەکانی حکومەتی ئیسرائیل و هەر بارێکی چەک بۆ سوپای ئیسرائیل دادەخات و جۆرجیا مێلۆنی سەرۆک وەزیرانی ئیتاڵیاش لە وتارێکدا هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر غەززە بە توندى شەرمەزار کرد. ترەمپ  ڕۆژى هەینی ڕایگەیاند، بەنیازە هەفتەی داهاتوو لە واشنتۆن چاوی بە ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆک کۆماری تورکیا بکەوێت، لەگەڵ پلانی تاوتوێکردنی کڕینی فڕۆکەی بۆینگ و گرێبەستێک بۆ فڕۆکەی جەنگی ئێف 16. ئیدارەی بایدن ناردنی بۆمبی دوو هەزار پاوند بۆ ئیسرائیل وەستاند بەهۆی نیگەرانییەکانی لەبارەی قوربانیانی مەدەنییەوە، بەڵام ترەمپ ئەو دەستبەسەرداگرتنی هەڵگرت کاتێک لە مانگی یەکدا دەستبەکاربوو. ئیدارەی ترەمپ پێشتر نزیکەی ١٢ ملیار دۆلاری وەک هاوکارییە سەربازییە گەورەکان بۆ ئیسرائیل لەمساڵدا پەسەند کردووە. لەم دواییانەدا ئەمریکا لە مانگی حوزەیرانی ڕابردوودا ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر فرۆشتنی چەک بە بڕی نیو ملیار دۆلار بە ئیسرائیل. ئەم دوایین داواکارییەی ئیدارەی ترەمپ نزیکەی مانگێک لەمەوبەر بۆ کۆنگرێس نێردراوە.

ئەحمەد شەرع، سەرۆکی  قۆناغی راگوزەری سوریا، هەندێك لە باڵەكانی ناو هێزەکانی سوریای دیموکرات و پارتی کرێکارانی کوردستان تۆمەتبار دەكات بە تێکدانی رێککەوتنی مانگی ئازاری رابردوو و خاوکردنەوەی پرۆسەی سیاسی، هاوکات هۆشداریشی دایەوە لەوەی رووداوەکانی باکوری رۆژهەڵاتی سوریا کاریگەرییان لەسەر عێراق و تورکیا دەبێت. شەرع لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا وتی: هەتا ئێستاش هێزەكانی سوریای دیموكرات خۆی لە دەرەوەی پڕۆسەی چارەسەری دەبینێت، سەرەڕای ئەوەی عەبدوڵا ئۆجەلان، سەرۆکی پارتەکە داوای بەشداریکردنی كردوون، جەختیشكرد: دۆخی ئێستای باکوری رۆژهەڵاتی سوریا مەترسییەکی راستەوخۆ بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەیی هەردوو وڵاتی تورکیا و عێراق دروست دەکات. راشیگەیاند: وڵاتەكەی دابەشبون قبوڵ ناکات یان هەر خواستێك بۆ سەربەخۆیی، وتیشی: لە دوای رووخانی رژێمی ئەسەد سەرکەوتوو بووە لە رازیکردنی ئەنكەرە بۆ ئەوەی ئۆپەراسیۆنی سەربازی دژی هێزەکانی سوریای دیموكرات ئەنجام نەدات و دەرفەت  بە دانوستان بدات، بەڵام هۆشداریدا لەوەی تورکیا رەنگە رێوشوێنی سەربازی بگرێتەبەر ئەگەر تا مانگی کانوونی دووەمی داهاتوو یەکگرتنی تەواو بەدی نەهێنرێت. لە وەڵامی داواکارییەكانی هەسەدە بۆ حوکمڕانی نا ناوەندێتی، شەرع ئاماژەی بەوەكرد: وڵاتەکەی بەكرداری بە پێی یاسای ژمارە (١٠٧)بە رێژەی (٩٠%) پشت بە سیستەمێکی نا ناوەندی دەبەستێت و، کۆمەڵگەی سوریا لە ئێستادا ئامادە نییە گفتوگۆ لەسەر سیستەمی فیدراڵی بکات، ئەم داواکاریانە لە واقیعدا فۆرمێکی شاراوەی جیابوونەوەن.

شەپۆلێکی خۆڵبارین ناوچە جیاوازەکانی هەرێمی کوردستانی گرتووەتەوە و بەهۆی کاریگەرییەکانیەوە، بەتایبەتی لە سلێمانی، هەڵەبجە و کەرکوک، 85 کەس تووشی تەنگەنەفەسی بوون و روویان لە نەخۆشخانەکان کردووە بۆ وەرگرتنی چارەسەر. بەڕێوەبەرایەتی تەندروستیی سلێمانی رایگەیاندووە، لە شاری سلێمانی بەهۆی کاریگەریی شەپۆلی خۆڵبارینەوە، لە ئێوارەی رۆژی هەینییەوە تاوەکو کاتژمێر 11:00ـی شەوی هەینی، 44 هاونیشتمانی سەردانی نەخۆشخانەکانیان کردووە بۆ وەرگرتنی چارەسەر.  بەگوێرەی ئاماری تەندروستیی کەرکوک، 39 کەس بەهۆی کاریگەریی شەپۆلی خۆڵبارینەوە رەوانەی نەخۆشخانەی ئازادیی کەرکوک کراون، کە لەو ژمارەیە 9 کەسیان منداڵن. سەیاف عەبدوڵا، لێپرسراوی نەخۆشخانەی فێرکاری و فریاکەوتنی هەڵەبجە راگەیاند، دوو هاونیشتمانی بەهۆی کاریگەریی شەپۆلی خۆڵبارینەوە سەردانی نەخۆشخانەکانیان کردووە. شەپۆلەکە لە نیوەڕۆی رۆژی هەینییەوە هەرێمی کوردستانی گرتووەتەوە و لە بەشێک لە شار و شارۆچکەکان، بەهۆی بەرزبوونەوەی رێژەی تۆز و خۆڵ، مەودای بینین بە شێوەیەکی بەرچاو کەمبووەتەوە. بەگوێرەی پێشبینییەکانی کەشناسی، کاریگەریی ئەم شەپۆلە خۆڵبارینە رۆژی شەممە کۆتاییدێت و دۆخی کەشوهەوا ئاسایی دەبێتەوە.

دوای چەندین مانگ لە گفتوگۆ و دانوستان، حکومەتی عێراق، حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمپانیا نەوتییەکان گەیشتنە رێککەوتنێکی سەرەتایی بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان. بڕیارە سەرەتای هەفتەی داهاتوو رێککەوتنى سێ قۆڵى لەنێوان حکومەتى هەرێمى کوردستان، حکومەتى عێراق و کۆمپانیا نەوتییەکان واژۆ بکرێت و دواتر دەست بەجێبەجێکردنى بکرێت و نەوتى هەرێمى کوردستان بۆ بازاڕەکانى جیهان هەناردە بکرێت، ئەمەش وەک هەنگاوێکی گرنگ بۆ چارەسەرکردنی کێشە هەڵپەسێردراوەکانی نێوان هەولێر و بەغداد دەبیندرێت. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، شەوى پێنجشەممە 18ى ئەیلولى 2025، وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێم و کۆمپانیا نەوتییەکان کۆبونەوەتەوە و رەزامەندییان لەسەر تێبینییەکانی بەغداد داوە، پاشان رەزامەندى خۆیان لەسەر رێککەوتنەکە دەربڕیوە کە بەمشێوەیە؛  پێداویستی ناوخۆیی: رۆژانە بڕی 50 هەزار بەرمیل نەوت بۆ پێداویستییەکانی ناوخۆی هەرێمی کوردستان تەرخان دەکرێت. شایستە داراییەکانی کۆمپانیاکان: حکومەتی عێراق پابەند دەبێت بە پێدانی شایستە داراییەکانی کۆمپانیا نەوتییەکان، کە بە 16 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک خەمڵێنراوە و لە یاسای بودجەشدا جێگیر کراوە.  حکومەتی عێراق لەرێگەی کۆمپانیای بە بازاڕکردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) هەموو ئامادەکاری و رێکارێکی پێویستی تەواو کردووە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردن. سەرچاوەکە ئاماژەی بەوەدا "ئەگەر هیچ گرفتێک نەیەتە پێش و سەرەتای هەفتە رێککەوتنی سێ قۆڵی واژۆ کرا، ئەوا هەناردەکردنەوەى نەوتیش راستەوخۆ دەستپێدەکات".  بڕیارە دوای واژۆکردنی رێککەوتنەکە، تیمێکی راوێژکاریی پسپۆڕ پێداچوونەوە بە هەموو بڕگەکانی کارکردنی کۆمپانیاکان و گرێبەستەکاندا بکات. ئەم هەنگاوە بە ئامانجی دڵنیابوونەوەیە لە شەفافیەت و رێکخستنی پەیوەندییەکانی نێوان هەموو لایەنەکان لە داهاتوودا. کۆمپانیا نەوتییەکان پێداگری دەکەن لەسەر بوونی گەرەنتییەکی یاسایی بۆ وەرگرتنی شایستە داراییەکانیان، کە ئەم رێککەوتنە سێ قۆڵییە وەک وەڵامێک بۆ ئەو داواکارییە دێت. سەرچاوەکەی وەزارەتی نەوت جەختی لەوە کردەوە کە هیواخوازن ئەمجارە هیچ لایەنێک گرفت بۆ ئەم پرۆسەیە دروست نەکات، چونکە "ئەم پرۆسەیە لە بەرژەوەندیی گەلانی عێراقە بەگشتی و هەرێمی کوردستانە بەتایبەتی." دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت و گەڕانەوەی داهاتەکەی، بەشێکی سەرەکییە لە چارەسەرکردنی کێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان و کەمکردنەوەی ئەو بارگرانییە ئابوورییەی کە لە ئەنجامی راگرتنی هەناردەکردنەوە دروست بووە. حکومەتی عێراق و بەتایبەتی وەزارەتی نەوتی عێراق رەشنووسی رێککەوتنێکی بۆ هەرێمی کوردستان ناردبوو. ئەم رەشنووسە ماوەی  سێ مانگە گفتوگۆی لەسەر کرابوو، پێی دەگوترا رێککەوتنی سێقۆڵی، واتە رێککەوتنی حکومەتی عێراق، حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنەری نەوت.  لە رەشنووسەکەدا کە لەلایەن بەغداوە نێردرابوو، داواکارییەکانی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق هەمووی وەک خۆی جێگیر کرابوو. بەڵام کۆمپانیاکانی نەوت چەند وردە تێبینییەکیان هەبوو کە ئەویش ئێستا چارەسەرکراوە. رێککەوتنەکە بەگوێرەى گرێبەستەکانی پێشوو کە لەنێوان هەرێمی کوردستان و کۆمپانیاکانی نەوت کراوە ئامادەکراون، بەشێوەیەک سەدا60ی نەوتی بەرهەمهێنراو بۆ هەرێمی کوردستانە و سەدا 40ی بۆ کۆمپانیاکان. پاش رەوانەکردنى رەشنوسەکە بۆ هەرێمى کوردستان، لە کۆبونەوەى حکومەتدا بڕیاردرا وەکو نیازپاکی و بۆ ئەوەی کێشە بۆ مووچە دروست نەبێت و هات و نەهاتنی مووچەی مووچەخۆران ببڕێتەوە، حکومەتى کوردستان ئامادەیی خۆى دەربڕیوە کە بەشى بەرهەمهێنراوى نەوتى خۆى رادەستى سۆمۆ بکات. واتە لەو سەدا ٦٠ی نەوتەی کە هەیەتی لە رێککەوتنەکەی لەگەڵ کۆمپانیاکان، 50 هەزاری لێ گلبداتەوە بۆ بەکارهێنانى ناوخۆ و پاڵاوگەکان و ئەوەى دیکە، کە باقییەکەیەتى، رادەستى وەزارەتی نەوت و کۆمپانیاى سۆمۆ بکات.

ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بڕیاری دا لێخۆشبوون لە سزاکانی سەر ئێران درێژنەکرێتەوە. بەمەش ئەگەر رێککەوتنێک نەکرێت، لە 28ی ئەم مانگەوە سزای تووندی نەتەوە یەکگرتووەکان بەسەر ئێراندا دەسەپێندرێنەوە، کە ئەوە گورزێکی گەورەی ئابوورییە بۆ تاران. تەنیا رووسیا، چین، جەزائیر و پاکستان لە بەرژەوەندیی درێژکردنەوەی هەڵپەساردنی سزاکان دەنگیان دا. 9 ئەندامی دیکە، لەنێویاندا ئەمریکا، بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا بە نەخێر دەنگیاندا و گایانا خۆی لە دەنگدان بەدوور گرت. ئەمڕۆ ئەنجوومەنی ئاسایش دەنگی لەسەر پڕۆژە بڕیارێکدا کە داوای دەکرد ماوەی هەڵگرتنی سزاكان درێژ بکرێتەوە.  بەڵام پڕۆژە بڕیارەکە تەنیا چوار دەنگی بەڵێی بەدەستهێنا، لە بەرامبەر نۆ دەنگی نەخێر.  سێ وڵاتە ئەورووپییەکە بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا، تارانیان بە پێشێلکردنی بەڵێنە ئەتۆمییەکانی تۆمەتبارکرد، لەوانەش زیادکردنی بەرهەمهێنانی یۆرانیۆمی ئاستبەرز کە گومانی لێ دەکەن بۆ دروستکردنی چەکی ئەتۆمی بەکاری بێنێت.  عەباس عێراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران رۆژی هەینی رایگەیاند، پێشنیازێکی "دادپەروەرانە و هاوسەنگ"ـی پێشکێشی زلهێزە ئەورووپییەکان کردووە بۆ رێگریکردن لە گەڕانەوەی سزاكان. باربارا ودوارد، نوێنەری بەریتانیا دوای ئەوەی دەنگی دژی پڕۆژە بڕیارەکە دا، گوتی: "داوا لە ئێران دەکەین ئێستا هەنگاو بنێت." نوێنەرەکە ئاماژەی بەوە کرد کە دەرگایان لە بەردەم دیپلۆماسی بە کراوەیی ماوەتەوە و لە کۆبوونەوەکانی کۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە هەفتەی داهاتوودا دەرفەت بە ئێران دەدەن دانوستاندن بکات، کاتێک سەرکردەی وڵاتان لە نیویۆرک کۆدەبنەوە. پێش دەنگدانەکە، ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ میدیای ئیسرائیلی رایگەیاند، پێشبینی دەکات تاوەکو کۆتایی مانگ سزا نێودەوڵەتییەکان بگەڕێندرێنەوە. بەڵام نوێنەری فەرەنسا لە نەتەوە یەکگرتووەکان رۆژی هەینی گوتی، بژاردەی چارەسەری لە رێگەی دانوستاندنەوە هێشتا لەسەر مێزە. سەرەڕای زنجیرەیەک کۆبوونەوە لەنێوان زلهێزە ئەورووپییەکان و تاران، سێ وڵاتە رۆژئاواییەکە پێداگرییان لەسەر ئەوە کردووە کە هیچ پێشکەوتنێک بەدینەهاتووە.   دۆرۆسی شیا، نوێنەری ئەمریکا لە نەتەوە یەکگرتووەکان کە دژی پڕۆژە بڕیارەکە دەنگی دا، گوتی: "کاریگەریی ئەم دەنگدانە ئەوەیە کە نەبوونی هیچ بڕیارنامەیەک لە ئەنجوومەنی ئاسایشەوە، وا دەکات، ئەو سزایانەی نەتەوە یەکگرتووەکان کە پێش ساڵی 2015 بەسەر ئێراندا سەپێندرابوون، دووبارە بسەپێندرێنەوە، ئەوەش دوای کۆتاییهاتنی ماوە 30 رۆژییەکەی سناپ باک لە 27ی ئەیلوول."