ڕاسپۆتین، شەیتانە ڕاستەقینەکەی مۆسکۆ

    کاکەلاو عەبدوڵا سێبەرە بێده‌نگه‌که‌ى تره‌مپ، که‌ به‌بێ دروستکردنى سه‌رئێشه‌ بۆ سه‌رۆکه‌که‌ى کاره‌کانى راده‌په‌ڕێنێت، هه‌ولێرى له‌جیاتى به‌غدا هه‌ڵبژارد له‌سه‌ردانه‌ له‌ناکاوه‌که‌یدا بۆ عێراق له‌ 23ى مانگى رابردوودا، ئه‌وه‌ش پرسیارى زیاترى له‌سه‌ر رۆڵه‌که‌ى وه‌کو جێگرى تره‌مپ هێنایه‌ ئاراوه‌. سه‌ردانه‌که‌ى مایک پێنس خوێندنه‌وه‌ى جیاجیاى بۆ کرا، به‌تایبه‌ت له‌لاى سیاسه‌تمه‌دارانى عێراق، هه‌رزوو حەیدەر عەبادی سەرۆکی هاوپەیمانی نەسڕ ئیدانەی سەردانەکەی کردو رایگه‌یاند، بەغدا پایتەختی عێراقە نەک هەولێر. مایک پێنس، لەبنکەی سەربازی ئەسەد لەپارێزگای ئەنبار چاوی بەفەرماندە سەربازییەکانی ئەمریکا کەوت. بەڵام لەگەڵ هیچ کام لەسەرکردەکانی عێراق کۆنەبووەوە. دوای سەردانەکەی بۆ بنکەیەکی سەربازیی وڵاتەکەی لەئەنبار، مایک پێنس، بەسەردانێک گەیشتە هەولێرو لەلایەن نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان پێشوازیی لێکرا. دڵسۆزیی بۆ تره‌مپ دیارترین خاسیەت مایک پێنسی جێگری سەرۆکی ئەمریکای پێی بناسرێتەوە دڵسۆزییەتی بۆ دۆناڵد ترەمپ و کارکردنییەتی بەئارامی و بێ سەرئێشە دروستکردن بۆ سەرۆکی ئەمریکا. خزمەتی پێنس وایکردووە کەپۆستەکەی بەپارێزراوی بهێڵێتەوە، بەڵام ئەوەی هەستی پێ ناکات ئەوەیە کەترەمپ ئەو دڵسۆزییەی بەهەند وەرناگرێت، لەهەندێک کاتیشدا بێنرخی دەکات یاخود دڵسۆزییە بێ پایانەکەی وایکردووە ترەمپ هەڵەکانی خۆی نەبینێت. ئەم دڵسۆزییە تەنها بۆ پشتگیریکردن و نزیکبوونیەتی لەسەرۆک وەک «هاوڕێ» کەخۆی باسی لێوەدەکات یاخود ئامانجێکی لەپشتە؟ مایک پێنس کێیە؟ مایکڵ ریچارد پێنس لە ٧ی حوزەیرانی ١٩٥٩ لەشاری کۆڵۆمبوسی ویلایەتی ئیندیانا لەدایکبووە. ساڵی ١٩٨١ بڕوانامەی بەکالۆریۆسی بەدەستهێناوە لەمێژوو لەکۆلێجی هانۆڤەر لەئیندیاناو ساڵی ١٩٨٦یش لەزانکۆی ئیندیانا بڕوانامەیەکی دیکە بەدەستدەهێنێت لەیاسادا. دووجار لەساڵەکانی ١٩٨٨ و ١٩٩٠ خۆی کاندیدکردووە بۆ بوون بەئەندام لەئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکا بەڵام شکستی هێناوە. لەساڵی ٢٠٠١دا جارێکی دیکە خۆی کاندیددەکاتەوەو دەبێتە ئەندام لەئەنجومەنی نوێنەران و تاساڵی ٢٠١٣ بەردەام دەبێت. دواتر لەساڵی ٢٠١٣ دەبێتە (50)هەمین پارێزگاری ویلایەتی ئیندیانا هەتا ساڵی ٢٠١٧. لەئێستادا وەک (48)ەمین جێگری سەرۆکی ئەمریکا خزمەت دەکات کە لەمانگی کانونی دووەمی ٢٠١٧وە لەپۆستەکەیدایە. پێنس خۆی وەک «پارێزکارێکی بەزەبت و رەبت» وەسف دەکات بەوپێیەی کەچەندین جار وتوویەتی «بەڕیزبەندی من مەسیحییەکم، پارێزکارێکم، دواتر کۆمارییەکم». بۆچی ترەمپ هەڵیبژارد؟ دۆناڵد ترەمپ لەسەروبەندی بانگەشەی هەڵبژاردن مایک پێنسی وەک جێگری خۆی دیاریکرد، لەنێوان چەندین کاندیدی دیار ترەمپی بازرگان مایک پێنسی پەسەندکرد بۆ بوون بەجێگری. دوای راگەیاندنی هەواڵەکە لەلایەن دۆناڵد ترەمپەوە لە ١٥ی تەمموزی ٢٠١٦، پەیمانگەی بروکینگز بۆ تووێژنیەوەی سیاسی، کۆمەڵایەتی، ئابووری چەند خاڵێکی خستەڕوو بۆ هەڵبژاردنی پێنس و پەسەندکردنی بەسەر کاندیدەکانی تردا لەلایەن ترەمپەوە. دیارترین خاسیەت کەپەیمانگەی بروکینگز باسی لێوەدەکات «پارێزکاری بێ گومان»ی مایک پێنسە، لێرەدا ترەمپ پێویستی بە مایک پێنس بوو هەم بۆ رازیکردنی پارتەکەی، پارتی کۆماری، هەم بۆ بردنەوەی دەنگی خەڵکی پارێزکار چونکە «پێنس لەکۆنگرێس و وەک پارێزگاری ئیندیاناش هەڵگری مەشخەڵی پارێزکاری بووە بەبەردەوامی بەوپێیەی لایەنگری کەمی باجە، دژی یاسای منداڵ لەباربردن و چاکسازی گشتگیری کۆچبەری و هاوسەرگیری هەمان رەگەزە»، بروکینگز وای نووسیوە. چەند تایبەتمەندییەکی تر کە وای لەترەمپ کرد پارێزگاری پێشووی ئیندیانا بکاتە هاوڕێی خۆی لەئۆفیسی سەرۆکایەتی ئەزمون بوو. بەپێی پەیمانەگەی بروکینگز، ترەمپ کەسێکی ویستووە کەئەزمونێکی زۆری هەبێت لەحکومەت و  لەبانگەشەی هەڵبژاردنیشدا، کەخۆی هیچ ئەزمونێکی لەهیچ کامیاندا نەبوو ئەوکات، بۆ ئەمەش مایک پێنس باشترین بژاردە بوو. جگە لەمەش پێنس شارەزایە لەبانگەشەی هەڵبژاردن و ستراتیجییەکانی، بودجە کۆکردنەوە بۆی، رێکخستنی، گەیاندنی پەیام، هەروەها ریکلام کردن لەبەرئەوەی «لەچەندین بانگەشەی هەڵبژاردنی پێشوودا کاری کردووەو بانگەشەی هەڵبژاردنی ترەمپ هەشتەم بانگەشە» بوو کەپێنس کاری تێداکردووە. هاوڕێیەتی ترەمپ و پێنس لەچەندین بۆنەدا ترەمپ ستایشی رۆڵی مایک پێنسی کردووە وەک جێگری سەرۆک و دڵسۆزی بۆ وڵاتەکەی، لەهەمان کاتدا جێگری سەرۆکی ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ وەک کەسایەتییەکی بەهێز ناوزەند کردووە. سەرۆکی ئەمریکا بەئاشکرا رایگەیاندووە کە «زۆر دڵخۆشە» لەگەڵ مایک پێنس چونکە «ناوازە» بووە لەکارەکەیدا و کەسێکی باونابگ و دیارە لەناو کەسە ئاینییەکاندا کەگرنگە بۆ «بناغەی ترەمپ» . تەنانەت لە ٢٦ی حوزەیرانی ئەمساڵدا ترەمپ هەواڵی دانانەوەی پێنسی وەک جێگری سەرۆک لەهەڵبژاردنەکانی ٢٠٢٠دا پستڕاستکردووەو وتی «مایک پێنس لەسەدا سەد کەسە گونجاوەکەیە، ئێمە پێکەوە بردمانەوەو پشتگیری گەورەی کەسە ئاینییەکانمان هەیە». لەلایەکی ترەوە مایک پێنس لەچەندین شوێندا ستایشی «وزەو سەرکردایەتی و بەرەنگاربوونەوە»ی سەرۆکی ئەمریکای کردووەو بە»هاوڕێ»ی خۆی ناویبردووە. بەڵام رەنگە ئەم هاوڕێیەتییە لەناوبچێت ئەگەر مایک پێنس لەپرۆسەی دادگاییکردنی ترەمپدا تێوەبگلێت کە لەئێستادا بەرەوپێشچوونێکی زۆری بەخۆیەوە بینیوە لەئەنجومەنی نوێنەران. بەپێی وتەی مایکڵ دانتۆنیۆ، شیکەرەوەی سی ئێن ئێن، مایک پێنس رەنگە ببێتە «قۆچی قوربانی»و ترەمپ و خۆی پێ دەرباز بکات. «ئەگەر ترەمپ پێویستی بەقۆچێکی قوربانی بێت بۆ دوورخستنەوەی ئابڕوچوونەکەی ئۆکرانیا، ئەوا پێنس گونجاوترین ئامانجە»، دانتۆنیۆ وا دەڵێت. زیاتر له‌دوو هه‌فته‌یه‌ پرۆسه‌ى لێپێچینه‌وه‌ى دۆناڵد تره‌مپ له‌ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى ئه‌مریکا ده‌ستیپێکردووه‌ که‌ دواى ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ ته‌له‌فونییه‌ دێت له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى ئۆکرانیا ڤۆلۆدمیر زیلنیسکى له‌مانگى ته‌مموز ئه‌نجامیداو تێیدا داواى لێده‌کات لێکۆڵینه‌وه‌ بکات له‌ جۆو بایدن، نه‌یاره‌ سه‌رسه‌خته‌که‌ى و کاندیدى سه‌رۆکایه‌تى بۆ هه‌ڵبژاردنه‌کانى ٢٠٢٠ له‌گه‌ڵ کوڕه‌که‌ى بایدن، هه‌نته‌ر، که‌پێشتر کارى بۆ کۆمپانیاى بوریزماى ئۆکرانى کردووه‌. پرۆسه‌که‌ له‌وه‌ ده‌کۆڵێته‌وه‌ که‌ئاخۆ دۆناڵد تره‌مپ ده‌سه‌ڵاتى خۆى به‌کارهێنابێت بۆ هه‌ڕه‌شه‌کردن له‌سه‌رۆکى ئۆکرانیا و بڕینى هاوکارى سەربازیی به‌وڵاته‌که‌ ئه‌گه‌ر داواکارییه‌که‌ى جێبه‌جێ نه‌کات کەدواجار ئەمەش دەکەوێتە بازنەی دەستێوەردان لەهەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی ٢٠٢٠. بەپێی وتەی شایەت گۆردن سۆندلاند، باڵیۆزی ئەمریکا لەیەکێتی ئەوروپا، لەکۆبوونەوەیەکی تایبەتدا لەگەڵ زیلنیسکی، مایک پێنس باسی بڕینی (٤٠٠) ملیۆن دۆلاری یارمەتی سەربازی کردووە بۆ ئۆکرانیا. ئەمە دەبێتە چەکێک بەدەست ترەمپەوە بۆ تێوەگلاندنی مایک پێنس، بەپێی وتەی دانتۆنیۆ. شوێنکەوتنی کوێرانەی ترەمپ پێنس یەکێکە لەهەرە دڵسۆزترین کەسایەتییەکان لەکۆشکی سپی بۆ سەرۆکی ئەمریکا کەئەم خاسیەتەی وایلێکردووە رووبەڕووی رەخنەی توند ببێتەوە لەلایەن کەسایەتییە دیارەکانی حکومەت، چاودێران، هەروەها  رۆژنامەنووسان. «زیاتر لەهەر کەسێکی تر لەئیدارەی ترەمپدا، پێنس بووەتە مامۆستای ئەداکردنی دڵسۆزی. بەتۆنێکی رێزەوە باسی سەرۆک دەکات و بەچاوێکی وەک دڵسۆزی سەگ سەیری دەکات، تەنانەت هەندێک لەنزیکەکانی سەرۆک کە بەنهێنی قسەیان بۆ کردووم ئەوەیان درکاندووە کەچەند بەپەرۆشی و زوو زوو پێنس لەجیاتی ترەمپ پۆزش دەهێنێتەوە»، مەککای کۆپنس رۆژنامەنووسی ‹زە ئەتلانتیک› وا دەڵێت. ئەم دڵسۆزییەی پێنس وایکردووە رەخنەگران تۆمەتباری بکەن بەشوێنکەوتنی کوێرانەی ترەمپ کەئەمەش بووەتە هۆی زیانگەیاندن بەپێگەی سەرۆکی ئەمریکا وەک ئەوەی سوودی پێ بگەیەنێت. تەنانەت بەنزیکەیی لەهەموو سیاسەت و بڕیارەکانیدا پشتگیری لێدەکات، بەتایبەتیتر لەبڕیاری دروستکردنی «دیوارەکەی مەکسیک» بۆ رێگەگرتن لەلێشاوی کۆچبەرانی مەکسیک بۆ نێو ئەمریکا. پێنس ئەم بڕیارەی بە «گرنگ» وەسف کردو رایگەیاند کە «لەسەدا سەد پشتگیری لێدەکات». «پێنس ڕەوتی کەم بەرەنگاربوونەوەی ترەمپی گرتوەتەبەرو ئەمەش یارمەتیداوە پۆستەکەی وەک جێگری سەرۆک بپارێزێت، بەڵام ئەمە واینەکردووە ترەمپ وەک سەرۆکێکی گونجاو (ماقوڵ) دەربخات»، جۆوڵ گٶلدستاین پرۆفیسۆرو نووسەری چەندین پەرتووک لەسەر سەرۆکایەتی و جێگری سەرۆکایەتی لەوتارێکیدا بۆ (NBC News) وا دەڵێت. جۆوڵ گۆڵدستاین باس لەوە دەکات کەڕۆڵی جۆو بایدن وەک جێگری سەرۆک لەئیدارەکەی ئۆبامادا گرنگ و ئەنجامگیر بوو، هەروەها «بەکوێرانە دوای بەڕێوبەرەکەی نەدەکەوت» بەپێچەوانەی پێنسەوە کەهەمیشە کوێرانە دوای ترەمپ دەکەوێت و ئەمەش وایکردووە سەرۆکی ئەمریکا بەخۆیدا نەچێتەوە لەسەر ئەو بڕیارانەی دەیدات. بەڵام ئەم دڵسۆزییە بێ پایانە ئامانجێکی لەپشتە: پەرۆشی و ئارەزووی دەسەڵات. «هەر لە ١٦ ساڵییەوە پێنس مەرامی بوون بەسەرۆکی چنیوەتەوەو دڵنیام ئێستاش نەگۆڕاوە»، مایکڵ دانتۆنیۆ شیکەرەوەی سی ئێن ئێن و نووسەری ژیاننامەی مایک پێنس ئەمەی بەڕۆژنامەی گاردیانی بەریتانی وت. دانتۆنیۆ دەشڵێت «ئەو دڵنیایە لەوەی کەخودا ئەوی خستووەتە ئەو شوێنە بۆ ئەو مەبەستە، هیچ گومانم نییە لەوەی ئەو ئۆڤەرەی وەرگرت [ئۆڤەری بوون بەجێگری سەرۆک] بەپێشبینیکردنی ئەوەی خۆی دەبێتە سەرۆک و پێموانییە ئەو قوتابییەکی باشی مێژوو بێت لەبەرئەوەی لەڕابردوودا سەخت بووە بۆ جێگری سەرۆکەکان ببنە سەرۆک». ترەمپ ئەم دڵسۆزییەی پێنس بەهەند وەرناگرێت سەرەڕای ئەوەی چەندین جار دۆناڵد ترەمپ بەئاشکرا ستایشی جێگرەکەی کردووە، بەڵام هەوڵەکانی بەهەند وەرناگرێت بەتایبەتی لەسیاسەتی دەرەوەدا. رۆژی ١٧ی تشرینی یەکەم، مایک پێنس لەگەڵ مایک پۆمپییۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریکا گەشتیان کرد بۆ تورکیا تا بەر لە لەشکرکێشی سوپای تورکیا بگرن بۆ نیو باکوری سوریا. بەپێی راپۆرتێکی بزنس ئینسایدەر، کەمێک پێش گەشتکردنی مایک پێنس بۆ تورکیا دۆناڵد ترەمپ لەلێدوانێکیدا  لەگرنگی ئەرکەکەی پێنسی کەمکردەوە بۆ رێککەوتنی ئاگربەست لەگەڵ ئەنقەرە بەئاماژەکردن بەوەی کێشەکە پەیوەندی بەئەمریکاوە نییە. رۆژێک پێش گەشتەکە ترەمپ لەکۆشکی سپی بەڕۆژنامەنووسانی راگەیاند «ململانێکە لەنێوان تورکیا و سوریادایە، لەنێوان تورکیاو سوریاو ئەمریکادا نییە، ئەوانەی لەوێن دەبێت خۆیان چارەسەری بکەن». دوای هەشت رۆژ لەداگیرکارییەکەی ئەنقەرە، مایک پێنس لەئەنقەرەی پایتەختی تورکیا لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان کۆبووەوەو دواتر ئاگربەستی راگەیاند بەمەرجێک واشنتن ئەو سزا داراییانە لەسەر تورکیا هەڵبگرێت کەبەهۆی داگیرکارییەکەوە کۆنگرێس سەپاندبوونی بەسەریداو هێزەکانی سوریای دیموکرات بەقوڵایی ٣٢کم لەناوچە سنورییەکانی تورکیا-سوریا بکشێنەوە. ئەم هەوڵەی پێنس بووەهۆی ئەوەی رەخنەکان لەسەر دۆناڵد ترەمپ هێورببنەوە لەمەڕ بڕیاری کشانەوەی هێزەکانی لەباکوری سوریا. دوابەدوای راگەیاندنی ئاگربەستەکە، دۆناڵد ترەمپ ستایشی کردو بە رێککەوتنێکی «ناوازە» وەسفی کرد لەکاتێکدا پێش رۆژێک پرۆسەکەی بەناگرنگ لێکدەدایەوە. ئەم رێککەوتنە تەنها دۆناڵد ترەمپی دڵخۆش کرد لەکاتێکدا هیچ سوودێکی بە کوردەکان نەگەیاند.

ئاژانسی فرانس پرێس ئیمان عەباس، قوربانییەکی (18) ساڵی دەستی داعش، لەم وێنەیەدا ده‌بینرێت لەنیو خێمەیەکدا لەکەمپی شاریە بۆ ئاوارەکان لەپارێزگای دهۆکی باکوری عێراق، لە 21ی تشرینی دووەم. لەتەمەنی (18) ساڵیدا، ئیمان عەباس بەسەر مەینەتییەکدا زاڵبوو کەزۆر کەس دەخات -- ئەو ئێزیدییە چەند جارێک وەک «کەنیزەک» فرۆشرا لەلایەن تووندڕەوانەوە بەڵام هەڵهات تا ببێتە بانگەشەکارێکی خەڵاتکراو بۆ هاوڕێیانی رزگاربووی. ئیمان کە بەهێواشی قسەی دەکرد لەخێمە خاکەڕاییە دوو ژوورییەکەی خێزانەکەیدا لەکەمپی ئاوارەکانی شاریە لەهەرێمه‌ کوردییه‌که‌ی باکوری عێراق، وتی «بەهۆی ئەوەوه‌ که‌ بەسەرم هاتووە، خۆم بەهەرزەکار نازانم.» ئەو کچە لاوە باڵابەرزە قژڕەشە بەمدواییانە لەمومبای گەڕایەوە، کە لەوێ خەڵاتی بەناوبانگی دایکە تێرێزای وەرگرت وەک نوێنەری نوسینگەی رزگارکردنی ئێزدییەکانی هەرێم، کەکاریان له‌گه‌ڵ دەکات. نووسینگەی رزگارکردنی ئێزیدیەکان یارمەتی رزگارکردنی نزیکەی پێنج هەزار ئێزیدی داوە کە دەستبەسەرکران کاتێک رێکخراوی «دەوڵەتی ئیسلامی» (داعش) هاتەنێو نیشتمانی لەمێژینەی ئەم کەمینەیەوە لەباکوری خۆرئاوای عێراق لە 2014. ئیمان وتی وەرگرتنی خەڵاتەکە «هەستبزوێن» بوو، که‌جلێکی نەریتی ئێزیدیی سپی لەبەردابوو کەکەوایەکی بەسەردا درابوو لەگەڵ تاسکڵاوێک لەسەریدا. لەچاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ئاژانسی فرانس پرێس پێش رۆژی نێودەوڵەتی لەناوبردنی تووندوتیژی دژی ژنان، دووشەممە (25 تشرینی دووەم) وتی «کاتێک چیرۆکی خۆم و کچانی دیکەی ئێزیدیم گێڕایەوە، هەندێک لەبەشداربووان دەستیانکرد بەگریان.» وتی «بۆنەکە هەندێک لەئازارەکانمی کەمکردەوە، بەڵام بەرپرسیاریەتیمی زیادکرد بۆ یارمەتیدانی ژنانی دیکەی رزگاربوو.» ئیمان تەنیا (13) ساڵ بوو کاتێک داعش هێرشیکردەسەر گوندە سروشت سه‌خته‌کانی شەنگال و هەزاران ژن و کچی ئێزیدیی ناچارکرد بە «کۆیلایەتی سێکسی»، پیاوانیشی بەکۆمەڵ کوشت و کوڕانی وەک سەربازی منداڵ گرت. ئیمان سێ جار فرۆشرا، دواهه‌مینیان به‌دکتۆرێکی عێراقی (40) ساڵەی داعش کەبەڵێنیدا ئازادی بکات گەر (101) لاپەڕەی کتێبی پیرۆزی موسڵمانان، قورئان، لەبەربکات ئیمان دەستبەجێ لەلایەن تووندڕەوانەوە لەخێزانەکەی جیاکرایەوە، کەدواتر ئەوو ژنانی دیکەی ئێزیدییان فرۆشت لە «بازاڕی کەنیزەکەکان»دا به‌ئەندامانی داعش. ئیمان سێ جار فرۆشرا، دواهه‌مینیان به‌دکتۆرێکی عێراقی (40) ساڵەی داعش کەبەڵێنیدا ئازادی بکات گەر (101) لاپەڕەی کتێبی پیرۆزی موسڵمانان، قورئان، لەبەربکات. «چیرۆکە ئازاربەخشەکان» ئێزیدییەکان کەمینەیەکی کورد زمانی ئێتنی-ئایینین، بۆیە فێربوونی لەبەرکردنی دەقە ئایینیەکان بەعەرەبی ئاستەنگێکی گەورە بوو بۆ ئەو کچه‌ گه‌نجه‌ تۆقیوە. وتی «هەموو رۆژێک، داوای دەکرد لەبەردەمیدا دابنیشم و قوربان بخوێنمەوە. توانیم (101) پەڕە لەبەربکەم لەمانگێک و چوار رۆژدا.» بەندکەرانی دەستبەجێ بردیان بۆ دادگایەکی بنکەی گروپەکە لەموسڵی عێراق تابەڵگەنامەیەکی فەرمی لە بەناو «خەلافەت»ەکەوەی بۆ دەربکەن و رایانگەیاند کە ئیمان «کچێکی موسڵمانی ئازادە». لەڕێگەیدا بەرەو تەلەعفەر لە باکوری خۆرئاوای عێراق، خێزانەکەی بینی کەکاریان پێدەکرا وەک کەنیزەکی داعش و شوانیی مەڕیان دەکرد. لە 2015، لەلایەن نووسینگەی رزگارکردنی ئێزیدییەکانەوە رزگارکران و لە شاریە نیشتەجێکران، کە کەمپێکی فراوانبوو ئەوکاته‌ شوێنی (17) هەزار ئاوارەی ئێزیدی بوو. لەئێستادا ئیمان نیوەی رۆژه‌کانی له‌خوێندنگه‌دا بەسەردەبات و نیوەکەی دیکەی بە کارکردن لەهەمان نووسینگە کە رزگاری کرد. داعش لە 2017 بنکەکانی عێراقی لەدەستدا و لەدوایین ناوچەی خۆی لەسوریای دراوسێش دەرکرا لەمانگی ئازار. سەدان ئێزیدی، کەچەند ساڵێک بوو دیل بوون، بەشەپۆل هاتنە دەرەوە لەکاتێکدا دوایین بنکەی «خەلافەت»ە تووندڕەوەکە رووخا. بەڵام بەگوێرەی نووسینگەکە هێشتا چەند هەزار کەسێک نادیارن. بەرپرسانی ئێزیدی دەڵێن هەندێکیان وەرگەڕاون بۆ سه‌ر ئیسلام و هێشتا لەگەڵ خێزانە موسڵمانەکان دەژین، زۆر دەترسن، شەرمەزارن یان «مێشکیان شۆراوەتەوە» بۆیە ناگەڕێنەوە. ئیمان وتی بەشێک لەئەرکەکانی لەنووسینگەکە، کەنزیکەی ساڵێک لەوەوبەر دەستی بەکارکرد له‌گه‌ڵیان، رێنماییکردنی ئەم ژن و کچانەیە تابگەڕێنەوە بۆلای خێزانە ره‌سه‌نەکانیان. چاوپێکەوتنی لەگەڵ زیاد لە (50) کچی رزگارکراودا کردووە تاچیرۆکەکانیان بەبەڵگەنامە بکات لەئەرشیفی رێکخراوەکەدا، کارێک کەدەڵێت «وا دەکات لەیەک کاتدا خەمبارو دڵخۆشیش بیت». وتی: «دەبێت گوێ لەهەموو ئەو چیرۆکە تۆقێنەرانە بگرم، که‌هەریەکەیان لەویتر جیاوازه‌. زۆر بەئازارن، هەندێکیان تەنانەت لەوانەی خۆم به‌ئازارترن.» بەڵام شانازیش دەکات بەو کارەی دەیکات: «زۆر خۆشحاڵم بەشێکم لەپرۆسەی رزگارکردنی ژنانی رزگاربوو.» تەنیا دەستپێکە رێچکەکەی رەنگدانەوەی ئەوەی نادیە مورادە، کە رزگاربوویەکی ئێزیدییە و خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی بردەوە ساڵی رابردوو، لەبەرامبەر کاری بانگەشەکاریدا. لەگەشتەکەی مومبایەوە، ئیمان خۆی کەمێک ناوبانگی پەیداکردووە، بەتایبەتی لەنێو ئەو کەمپەدا که‌ لێی دەژی. دایک و باوکی جار لەدوای جار پەیوەندییان پێوەدەکرد بۆ دەربڕینی پیرۆزبایی و سوپاسکردنی چالاکیه‌کانی کچەکەیان. باوکی کەناوی عەبدوڵایە بەشانازییەوە بەئاژانسی فرانس پرێسی وت کە بۆچوونی گۆڕاوە بەرامبەر هێزی چیرۆک گێڕانه‌وه‌و وتی: «تێبینیم کرد ئیمان دڵخۆشترەو بەهیزترە لەوکاتەوەی دەستیکردووە بەگێڕانەوەی چیرۆکەکەی لەنێو خەڵکدا.» وتی: «سەرەتا، هەرکات باسی دیلێتییه‌که‌ی بکردایە، پشتم تێدەکرد، چونکە زۆر ئازاربەخش بوو بۆ من رووبەڕوو گوێی لێبگرم.» بەڵام لەئێستادا دەیەوێت رزگاربووانی ئێزیدی بەدەنگ بێن و پێیوایە یارمەتی خۆیان وەک تاک و ئەو کەمینە تێکشکێنراوەش دەدات. ئیمان لەئێستادا به‌شداره‌ له‌خولی فێربوونی ئینگلیزیدا -- بەڵام ئه‌مانه‌ تەنیا دەستپێکی خواسته‌ چالاکوانیه‌کانیەتی. وتی «لەداهاتوودا دەمەوێت ببمە پارێزەر تا ئاشنابم بەیاسای عێراقی و نێودەوڵەتی و بەرگری لەمافەکانی کچانی رزگاربووی ئێزیدی بکەم لەگەڵ قوربانیانی دیکەی ئێزیدی.»

هاوڵاتی (به‌ڕێوبه‌رێتی کاروباری ئێزیدییه‌کانی) رایدەگه‌یەنێت که‌ (سێ) هەزارو (524) ئێزیدی تائێستا له‌ده‌ست «ده‌وڵه‌تی ئیسلامی» (داعش) رزگارکراون لەوکاتەوەی کە داعش ناوچەکەیانی داگیرکرد لەئابی ٢٠١٤دا. خه‌یری بوزانی، به‌ڕێوەبه‌ری گشتی کاروباری ئێزیدییه‌کان له‌وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف و کاروباری ئایینی، وتی «کۆی گشتی (سێ) هەزارو (524) ئێزیدی له‌ده‌ست گروپه‌ تیرۆریستییه‌که‌ رزگارکراون له‌وکاته‌وه‌ی له‌ 3ی ئابی 2014 ده‌ستیانگرت به‌سه‌ر شارۆچکەی شه‌نگالدا.» ئێزیدییەکان کەزۆربه‌یان له‌عێراق یان سوریا ده‌ستبه‌سه‌ربوون و رزگارکراون له‌ڕێی هه‌وڵه‌ زه‌حمه‌ته‌کانی نووسینگه‌ی کاروباری ئێزیدییه‌ رفێنراوه‌کان و به‌رپرسانی دیکه‌ی په‌یوه‌ندیداره‌وه‌ له‌هه‌رێمی کوردستان. زۆرینه‌ی رزگاربووان ژن و منداڵن، که‌ پێکدێن له‌هەزارو  (197) ژن و هەزارو (988) منداڵ. بوزانی وتی کە (شەش) هەزارو (417) ئێزیدی بێسه‌روشوێن بوون دوای ئه‌وه‌ی داعش شه‌نگالی داگیرکرد، له‌لایه‌ن تیرۆریستانه‌وه‌ رفێنران و به‌شێوه‌یه‌کی به‌رفراوان بازرگانییان پێوه‌کراوه‌. چاره‌نووسی ئه‌و (دوو) هەزارو (893) رفێنراوه‌ی ماونه‌ته‌وه‌ هێشتا نادیاره‌. راپۆرته‌کان ئاماژه‌ده‌که‌ن بۆ بوونی ژماره‌یه‌ک ژنی ئێزیدی و منداڵه‌کانیان له‌که‌مپی هۆل له‌سوریا، که‌ له‌ئێستادا هه‌زاران ئه‌ندامی خێزانی داعش له‌خۆده‌گرێت که‌ له‌ناوچه‌ی باغۆزی سوریا ژیاون پێشئه‌وه‌ی له‌ئازاردا ئازادبکرێت. پێده‌چێت رفێنراوه‌کانی دیکه‌ له‌لایه‌ن چه‌کدارانی داعشه‌وه‌ فرۆشرابن و له‌نێوان چه‌ندین ناوچه‌دا هاتوچۆیان پێکرابێت و ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌ش کرد که‌ ره‌نگه‌ ئێستا له‌سوریا، تورکیا یان ته‌نانه‌ت له‌عێراق ده‌ستبه‌سه‌ربن. نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان رایگه‌یاند که‌ناسنامه‌ی (160) چه‌کداری داعشی ئاشکراکردووه‌ که‌ له‌ 2014 له‌عێراق ئێزیدییه‌کانیان کوشتووه‌و ئاماده‌کاری ده‌کات بۆ کردنه‌وه‌ی دۆسیه‌ی تاوانی تر دژیان له‌داهاتوودا. سه‌رۆکی تیمی لێکۆڵینه‌وه‌ی تایبه‌تی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان ده‌رباره‌ی تاوانه‌کانی داعش، که‌ریم خان، وتی «تیمی لێکۆڵینه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان، که‌ساڵی رابردوو له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کانه‌وه‌ پێکهێنرا، به‌ڵگه‌ی کۆکردۆتەوە‌ بۆ دادگاییکردنی ئه‌و چه‌کدارانه‌ی داعش که‌گومانده‌کرێت تاوانی جه‌نگ، تاوانی دژبه‌مرۆڤایه‌تی یان جینۆسایدیان ئه‌نجامدابێت». خه‌یری بوزانی، به‌ڕێوەبه‌ری گشتی کاروباری ئێزیدییه‌کان له‌وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف و کاروباری ئایینی وتی «هه‌موو ئه‌و ئێزیدیانه‌ی ئێمه‌ ئازادو رزگاریان ده‌که‌ین له‌دۆخێکی جه‌سته‌یی و ده‌روونیی خراپدان. ئێمه‌ ده‌یانگه‌یه‌نینه‌ لای خێزان و خزمه‌کانیان له‌ که‌مپه‌کان و چاودێری ته‌ندروستییان ده‌که‌ین و به‌ده‌م پێویستییه‌کانیانه‌وه‌ ده‌چین.» وه‌زاره‌تی کۆچ و ئاواره‌کانی عێراق یارمه‌تیی دارایی پێشکه‌شی هەزار ژنی رزگاربوو کردووه‌ به‌ بڕی دوو ملیۆن دینار (1,680 دۆلار) بۆ هه‌ر یه‌کێکیان. بڕیارە رزگاربووی زیاتریش ب‌خرێنه‌ سه‌ر لیستی سوودمه‌ندبووانی یارمه‌تییه‌ داراییه‌که‌. بوزانی وتی «به‌مدواییانه‌ چه‌ندین کۆبوونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانی وه‌زاره‌تی کارو کاروباری کۆمه‌ڵایه‌تی و کۆمسیۆنی مافی مرۆڤی عێراق ئه‌نجامدا، که‌به‌ڵێنیاندا مانگانه‌یه‌ک ببڕنه‌وه‌ بۆ ته‌واوی ئێزیدییه‌ رزگاربووه‌کان، له‌هه‌ردوو ره‌گه‌ز.» وتیشی «هه‌روه‌ها ده‌شخرێنه‌ نێو به‌رنامه‌کانی بووژانه‌وه‌و چاودێریی کۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه»‌. رزگاربووانی ئێزیدی کەهەریەکەو لەشوێنێکن یا دانە دانە یان چەند دانەیەک پێکەوە رزگاردەکرێن بەوپێیەی زۆرێکیان فرۆشراون بەکەسانی ترو لەشوێنی جیاوازدان ژیان بەسەردەبەن، هەندێک جار کەسە نزیکەکان ئاگایان لەیەکتر نیە. تەمموزی رابردوو شەش ئێزیدی کە لە 2014 لەقەزای شەنگالی عێراق رفێندرابوون لەلایەن رێکخراوی «دەوڵەتی ئیسلامی» (داعش)ەوە رزگارکران و گەڕێندرانەوە لەکەمپی ئاوارەکانی باکوری خۆرهەڵاتی سوریاوە کە لەژیر دەستی هێزەکانی هەسەدەدایە. حسێن قائیدی بەرپرسی نووسینگەی کاروباری رفێندراوانی ئێزیدی لەپارێزگای دهۆک‌، وتی «کاربەدەستانی بەرپرس لەکەمپی هۆل لەپارێزگای حەسەکەی سوریا لە ١٠ی تەمموز پێنج ژنی ئێزیدی و منداڵێکیان رادەستی نووسینگەی کاروباری ئێزیدییە رفێنراوەکانی عێراق کرد.» وتی «ژنەکان لەنێوان (23 بۆ 30) ساڵ بوون و منداڵەکە (12) ساڵ بوو... ئەوان یەکەمجار (لەحەسەکەوە) بۆ قەزای شەنگال گوێزرانەوەو دواتر بۆ پارێزگای دهۆک، کە لەوێ خزمەکانیان وەریانگرتنەوە.» رزگاربووەکان بەشێکبوون لەو هەزاران ژن و منداڵە ئێزیدییانەی داعش رفاندبوونی کاتێک لەئابی 2014 شەنگالی گرت. وتی «دۆخێکی خراپیان بەسەرهاتووە، لەبەرئەوەی چەتەکانی داعش رفاندبوویانن، گواستبوویاننەوە، ئەشکەنجەیان دابوون و برسییان کردبوون.» قائیدی وتی «دوای ئەوەی داعش شکستی پێهێنرا لەهێرشێکی زەمینیدا که‌ لەلایەن هێزەکانی سوریای دیموکراتەوە ئه‌نجامدرا بەهەماهەنگیکردن له‌گه‌ڵ هاوپەیمانی نێودەوڵەتی، ئەوان رزگارکران و برانە کەمپی هۆلی ئاوارەکان. وتیشی «چاودێریی تەندروستی چڕوپڕیان پێدەگات تا تێکەڵببنەوە بەکۆمەڵگەو کاریگەرییه‌ دەروونیەکان و پاشماوەی ئایدۆلۆژی داعشیان له‌سه‌ر نەهێڵرێت کەهەوڵیداوە لەمێشکیاندا بیچێنێت.» قائیدی وتی «نووسینگەکە ناوەندێکی تایبەتی هه‌یه‌ بەچارەسەری دەروونی لەپارێزگای دهۆک کەسەرپەرشتیی چارەسەری تەندروستی دەکات بۆ هەموو رفێندراوە ئێزیدییەکانی لەدەست تیرۆریستان رزگارکراون و پشتیوانی ده‌کات له‌خزمەتگوزارییه‌کان بۆیان.» ئامادەکارییەکان بەردەوامن بۆ گەڕاندنەوەی گروپێکی دیکەی رزگاربووانی ئێزیدی لەسوریا. حسێن قائیدی«زانیاریمان هەیە لەبارەی منداڵان و ژنانی ئێزیدییه‌وه‌ لەناوچە رزگارکراوەکانی ژێردەستی داعش لەباکوری خۆرهەڵاتی سوریاو هەوڵی زۆر دراوە بۆ گەڕاندنەوەیان بۆ وڵاتەکە بۆ نێو باوەشی خێزانەکانیان.» قائیدی وتیشی «زانیاریمان هەیە لەبارەی منداڵان و ژنانی ئێزیدییه‌وه‌ لەناوچە رزگارکراوەکانی ژێردەستی داعش لەباکوری خۆرهەڵاتی سوریاو هەوڵی زۆر دراوە بۆ گەڕاندنەوەیان بۆ وڵاتەکە بۆ نێو باوەشی خێزانەکانیان.» لەپێنج ساڵی رابردوودا، (سێ) هەزار و (500) حاڵەتی تۆمارکراوی رزگاربووی تاوانەکانی داعش هەبووە، زۆربەیان ژن و منداڵ بوون. وتی «بەڵام سەرەڕای شکستی داعش لەعێراق و سوریا نزیکەی (دوو) هەزارو (900) ئێزیدی ماون کەچارەنووسیان نادیارە». هه‌روه‌ها وتی «تیمەکەمان، بەهاریکاری لەگەڵ تەواوی دەزگا پشتیوانیکارەکان، بەتەواوی تواناوە کاردەکات بۆ لێکۆڵینەوەی شوێنی رزگاربووانی ئێزیدی، جا لەعێراق بن یان سوریاو کارکردن بۆ گەڕاندنەوەیان بۆ نێو خێزانەکانیان.»

هاوڵاتى، لاڤین مەحمود تەلعەت هەموو مانگێک بە تامەزرۆیی چاوەڕێی موچە ٢٢٠ هەزاریەکەی دەکات که‌ بەشی پێداویستی ژیانی ناکات، بۆیه‌ چاوى له‌وه‌یه‌ موچه‌که‌ی زیادبکرێت تا بتوانێت پێداویستییه‌کانى ژیانى پێدابینبکات. تەلعەت تەمەن ٥٤ ساڵ، که‌ خاوەنى چوار منداڵه‌ و یەکێکیان خاوەن پێداویستی تایبەتە سەرەرای تووشبونی بە نەخۆشی گورچیلە ماوەی ١٥ ساڵ وەک کارگوزار لە خوێندنگاکاندا کاری کردووە، لە ئێستادا بە موچەی ٢٢٠ هەزار خانەنشین بووە.  «ئەو هەموو خزمەتەی من کردم هیچی بۆ دەستەبەرنەکردم، هەموو مانگ چاوەرێ دەکەم موچەکەم وەربگرم بەڵام هێندە کەمە پێڕاناگەم بیدەم بە چی». ته‌لعه‌ت خۆى یەک گورچیلەى هەیە و دەبێت مانگانه‌ دەرمان بکڕێت، مێردەکەشى لەسەر جێگایە و نەخۆشەک ناتوانێت هیچ کارێک بکات «تەنها یەک کچم هەیە کار دەکات ئەگەر ئەو نەبوایە دەمێک بوو لە برسادە مردم». به‌رزکردنه‌وه‌ى موچه‌ى خانه‌نشینى له‌ په‌رله‌مانى عێراق هیواى بۆ ته‌لعه‌ت و خانه‌نشیانى تر گه‌ڕاندووه‌ته‌وه‌ و داواکه‌ن یاساکه‌ له‌ هه‌رێمیش په‌یڕه‌و بکرێت، که‌ که‌مترین موچه‌ى خانه‌نشینى به‌ 500 هه‌زار دینار دیاریکراوه‌. به‌ڵام هه‌رێم سه‌رقاڵى ده‌رکردنى یاساى چاکسازییه‌ که‌ که‌مترین موچه‌ى خانه‌نشینى به‌ 400 هه‌زار دینار دیاریکراوه‌. شیروان میرزا، ئەندامی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عێراق لە لێدوانێکیدا بۆ هاوڵاتى وتی «ئەمە یاسایەکی ئیتیحادی نییە و شمولی کوردستان ناکات، دەبێت کوردستان بۆخۆی لە پەرلەمان دەنگی لەسەر بدات یاخود دەستکاری یاساکە بکەن». وتیشى «ئەو پارەیەی کە مانگانە لە موچەی فەرمانبەر بۆ خانەنشین ده‌بڕدرێت ناچێتە سندوقی بەغداوه‌، هەرێمی کوردستان خۆی وەریدەگرێت لەبەر ئەوە خانەنشین لەسەر بەغدا نیە لەسەر هەرێمە». به‌وته‌ى ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌، هەرێم دەبێت دوو شت بکات تا وەک عێراقی لێبێت، یەکەم سندوقی خانەنشین دابنێت بۆ ئەوەی ئەو سندوقە پارەی سەربەخۆی هەبێت، ئەو کاتە سندوقەکە پارەی خۆیی دەبێت پێویست ناکات حکومەت پارەی خانەنشینی بدات، دووەم ئه‌وه‌یه‌ یاساکە دەستکاری بکرێت بۆ ئەوەی ئەو پارەی دەدرێت بە خانەنشین شایستە بیت لەبەرامبەر خزمەتى فه‌رمانبه‌ران. به‌پێی یاسا نوێیه‌که‌ى عێراق، تەمەنی خانەنشینی لە 63 ساڵه‌وه‌ کەمکراوه‌ته‌وە بۆ 60 ساڵ، تەنها هەندێک مامۆستای زانکۆو پزیشک و خەڵکی تر نەبێت کە بەدەر کراون هەر بە 63 ساڵی خانەنشین دەبن. هه‌روه‌ها هەر فەرمانبەرێک 45 ساڵ بێت و 15 ساڵ خزمەتی هەبێت دەتوانێت داوای خانەنشینی بکات. بڕیاره‌ لە ساڵی داهاتوه‌وه‌ کار بەو یاسایە بکرێت، بەم هۆیەشەوە 202 هەزار کەس لە ساڵی داهاتوودا دەرفەتی دامەزراندنیان بۆ ده‌ره‌خسێت. به‌پێی ئاماره‌کان، ساڵانە نزیکه‌ی پێنج هەزار فەرمانبەر لە هەرێمی کوردستان خانەنشین دەبن، ئه‌گه‌ر یاساکه‌ى عێراق له‌ هه‌رێم جێبه‌جێبکرێت ساڵانه‌ نزیکه‌ى 20 هه‌زار که‌س خانه‌نشین ده‌بن. پێشتر هێڤیدار ئه‌حمه‌د، ئه‌ندامى فراکسیۆنى پارتى و جێگرى سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى له‌په‌رله‌مانى کوردستان له‌ چاوپێکه‌وتنێکدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى رایگه‌یاندبوو، په‌رله‌مانى کوردستان گفتوگۆى توند له‌گه‌ڵ حکومه‌ت ده‌کات له‌سه‌ر موچه‌ى خانه‌نشینى، چونکه‌ موچه‌کان ناعه‌داله‌تى تێدایه‌و ده‌بێت چاره‌سه‌ربکرێت له‌ رێگه‌ى پرۆژه‌ى چاکسازى خانه‌نشینییه‌وه‌. باسی له‌وه‌شکردبوو، بڕى (220) هه‌زار دینار بۆ موچه‌ى خانه‌نشینى هى ئه‌وه‌ نییه‌ بدرێته‌ خه‌ڵکى خانه‌نشین که‌زۆر ماندووبووه‌، ئه‌وانه‌ى خانه‌نشینن سه‌روو (230) هه‌زار که‌س موچه‌ى خانه‌نشینى وه‌رده‌گرن. بڕیاره‌ له‌چوارچێوه‌ى پرۆژه‌یاساى چاکسازى خانه‌نشینى، ئه‌وانه‌ى (220) هه‌زار دینار خانه‌نشینى وه‌رده‌گرن قسه‌یه‌ک هه‌یه‌ بکرێت به‌ (400) هه‌زار دینار. له‌هه‌رێمى کوردستان مانگانه‌ %7ى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران ده‌گه‌ڕێنرێته‌وه‌ و ده‌خرێته‌ سندوقى خانه‌نشینییه‌وه‌، به‌ڵام له‌ ساڵانى قه‌یرانى داراییدا حکومه‌ت پاره‌ى سندوقه‌که‌ى خه‌رجکرد. شیروان میرزا وتى «دەکرێت حکومەت ساڵانە پاڵپشتی ئەو سندوقە بکات وەک بەغدا بۆ ئەوەی تووشی قه‌یران نەبێت، ئەگەر بێت و ئەو موچەیەی لە فەرمانبەر ده‌بڕدرێت جیابکرێتەوە و بکرێتە سندوقێکەوە، لەوانەیە پاش یەک دوو ساڵی تر سندوقەکە بکەوێتە سەرپێی خۆیی و ئەو کاتە خانەنشین لە بودجە گشتی جیادەبێتەوە دەچێتە سەر ئەو سندوقە». تا ئێستا هه‌رێمى کوردستان پابه‌ندبوونی خۆى به‌و یاسایانه‌ى عێراقه‌وه‌ نیشان نه‌داوه‌ که‌ تایبه‌تن به‌ خانه‌نشینان، له‌کاتێکدا جیاوازییەکی زۆر هەیە لەنێوان ئەو کەسانەی لە عیراقدا خانەنشین دەکرێن بەراورد بەو کەسانەی لە هەرێمی کوردستاندا خانەنشین دەکرێن، ئەگەر یەک پلەو یەک تەمەنیان هەبێت و ساڵی خزمەتیشیان وەک یەک بێت، جیاوازی موچەیان زیاتر لە 300 بۆ 400 هەزار دینارە. مانگى هه‌شتى ئه‌مساڵ یەکێتی خانەنشینانی کوردستان یاداشتێکی پێنج خاڵیان ئاڕاستەی حکومەت و پەرلەمان کرد و تیایدا داوایان کرد هەر یاسایەک لە عێراقدا دەرچوو لە هەرێمی کوردستان کارى پێبکرێت.

هاوڵاتى په‌یامێکى عه‌لى سیستانى مه‌رجه‌عى باڵاى شیعه‌کان له‌عێراق به‌س بوو بۆ ئه‌وه‌ى عادل عه‌بدولمه‌هدى سه‌رۆک وه‌زیران بڕیارى ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌ بدات، دواى به‌رده‌وامی خۆپیشاندانه‌کان بۆ ماوه‌ى زیاتر له‌دوو مانگ له‌دژى حکومه‌ته‌که‌ى. رۆژى هه‌ینى دواى چه‌ند کاتژمێرێکى که‌م له‌په‌یامه‌که‌ى سیستانى که‌ له‌ڕێگه‌ى نوێنه‌ره‌که‌یه‌وه‌ له‌وتارى هه‌ینیدا له‌ نه‌جه‌ف پێشکه‌شیکردو تێیدا داواى له‌په‌رله‌مان کرد پێداچوونه‌وه‌ بکات به‌بژارده‌کانى له‌باره‌ى حکومه‌ته‌وه‌، عه‌بدولمه‌هدى بڕیارى ده‌ستبه‌رداربوونى دا له‌پۆسته‌که‌ی. عادل عه‌بدولمه‌هدى 77 ساڵ، رۆژى هه‌ینى له‌به‌یاننامه‌یه‌کدا رایگه‌یاند، وه‌ک وه‌ڵامدانه‌وه‌ى داواکارى مه‌رجه‌عیه‌ت له‌زووترین کاتدا نامه‌ى ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌ى ئاڕاسته‌ى په‌رله‌مان ده‌کات. په‌یامه‌که‌ى مه‌رجه‌عیه‌ت که‌ به‌هه‌ڵکردنى کارتى سوور بۆ حکومه‌ته‌که‌ى عه‌بدولمه‌هدى لێکدرایه‌وه‌، دواى رۆژێکى خوێناوى هات له‌عێراق که‌ به‌هۆى ته‌قه‌ى هێزه‌ ئه‌منییه‌کانه‌وه‌ نزیکه‌ى (50) خۆپیشانده‌ر کوژران و کۆى گشتى ژماره‌ى کوژراوان له‌دواى سه‌رهه‌ڵدانى خۆپیشاندانه‌کانه‌وه‌ بۆ زیاتر له‌ (400) که‌س به‌رزبووه‌وه‌. له‌خۆپیشاندانه‌کانى ئه‌مجاره‌ى عێراقدا پێگه‌ى مه‌رجه‌عیه‌ت و پیاوانى ئاینى هاوشێوه‌ى سیاسییه‌کان که‌وتبووه‌ به‌ر توڕه‌یی خۆپیشانده‌ران و په‌یامه‌که‌ى ئه‌مجاره‌ى به‌هه‌وڵێک لێکده‌درێته‌وه‌ بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ى پێگه‌که‌ى خۆى. شێروان میرزا ئه‌ندامى په‌رله‌مانى عێراق پێیوایه‌، گوێگرتنى سیاسییه‌کانى عێراق له‌مه‌رجه‌عیه‌ت تازه‌ نییه‌، مه‌رجه‌عیه‌ت له‌هه‌موو کاروباره‌کاندا قسه‌ى خۆى هه‌بووه‌، به‌ڵام هه‌نگاوه‌که‌ى ئێستاى بۆ راستکردنه‌وه‌ى باڵانسى خۆى بوو، به‌تایبه‌ت که‌ به‌هۆى خۆپیشاندانه‌کانه‌وه‌ پێگه‌که‌ى زیانى به‌رکه‌وتبوو. وتیشى «دواجار مه‌رجه‌عیه‌ت بۆی ده‌رکه‌وت که‌ چه‌نده‌ زیانى به‌رکه‌وتووه‌، بۆیه‌ په‌یامێکى له‌و شێوه‌یه‌ى راگه‌یاندو زیاتر پشتیوانى له‌داواى خۆپیشانده‌ران کرد به‌رانبه‌ر حکومه‌ته‌که‌ى عادل عه‌بدولمه‌هدى». به‌وته‌ى ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌، هه‌ژموونى مه‌رجه‌عیه‌ت بۆ دۆخى ئێستاى عێراق وه‌کو خۆى ده‌مێنێته‌وه‌، به‌ڵام بۆ رزگاربوون له‌وه‌ ده‌کرێت بۆ دورمه‌ودا له‌ڕێگه‌ى به‌دامه‌زراوه‌ییکردنى دامه‌زراوه‌کانى عێراقه‌وه‌، هه‌وڵى ئه‌وه‌بدرێت دامه‌زراوه‌کان رۆڵى خۆیان هه‌بێت. له‌دواى ساڵى 2003 و رووخانى رژێمى سه‌دام حسه‌ین، رۆڵى عه‌لى سیستانى مه‌رجه‌عى باڵاى شیعه‌کان له‌عێراق به‌خێرایی ده‌رکه‌وت و رۆڵى سه‌ره‌کى له‌ته‌واوى پڕۆسه‌ى سیاسی و دانانى سه‌رۆکى حکومه‌ته‌ یه‌ک له‌دواى یه‌که‌کان یاخود لابردنیان هه‌بووه‌. دۆخى سیاسی عێراق و هه‌ژموونى لایه‌نه‌ شیعییه‌کان به‌سه‌ر حکومه‌ت و دامه‌زراوه‌کانیدا رۆڵى مه‌رجه‌عیه‌تى زیاتر کردووه‌، سیاسه‌تمه‌داران به‌وردى گوێ بۆ بۆچوونه‌کانى ده‌گرن پێش هه‌ر هه‌نگاوێک که‌ بیگرنه‌به‌ر. له‌خۆپیشاندانه‌کانى ئه‌م دواییه‌ى عێراقدا که‌ له‌ئۆکتۆبه‌رى ئه‌مساڵه‌وه‌ سه‌ریهه‌ڵداوه‌ دژى گه‌نده‌ڵى و بێکارى و نه‌بوونى خزمه‌تگوزاریی، مه‌رجه‌عیه‌تى ئاینى شیعه‌کان به‌ته‌واوى له‌پشتى حکومه‌ته‌که‌ى عادل  عه‌بدولمه‌هدى وه‌ستابوو، پشتیوانى هه‌وڵه‌کانى ده‌کرد بۆ چاکسازیی، به‌ڵام له‌دوایین په‌یامیدا پشتى کابینه‌که‌ى به‌رداو به‌وه‌ش حکومه‌ته‌که‌ به‌رگه‌ى چه‌ند کاتژمێرێکى که‌مى نه‌گرت. هه‌رچه‌نده‌ عه‌لى سیستانى له‌دوایین په‌یامیدا که‌ بووه‌هۆى خستنى حکومه‌ته‌که‌ى عه‌بدولمه‌هدى جه‌ختیکرده‌وه‌ که‌ئه‌رکى ئه‌و ته‌نها ئامۆژگاریکردنه‌، به‌ڵام که‌س له‌عێراق نکوڵى له‌وه‌ ناکات که‌مه‌رجه‌عیه‌ت خاوه‌نى قسه‌ى یه‌که‌م و کۆتاییه‌ له‌سه‌ر پرسه‌ گرنگه‌کان. ته‌نانه‌ت هه‌ندێک په‌یامه‌که‌ وه‌کو فه‌رمان لێکده‌ده‌نه‌وه‌، به‌وپێیه‌ى عه‌بدولمه‌هدى به‌خێرایی وه‌ڵامیدایه‌وه‌و ره‌زامه‌ندى له‌سه‌ر ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌ى ده‌ربڕى، له‌کاتێکدا ماوه‌ى دوو مانگ بوو خۆپیشانده‌رانى توڕه‌ى عێراق داواى ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌یان ده‌کرد. جه‌بار قادر پسپۆڕى سیاسی که‌ به‌وردى چاودێرى بارودۆخى عێراق ده‌کات پێیوایه‌، دەسەڵاتی سیاسی لەعێراق بەرەو سیستەمێکی مەزهەبی تەواو هەنگاو دەنێت. «لابردنی عادل عەبدولمەهدی بەفیکەیەکی سیستانی جەوهەری راستەقینەی ئەم دەسەڵاتەی بۆ هەموو لایەک دەرخست. ئێستا هەموو کەسێک دەزانێ نە دەستورو نە ئەنجومەنی نوێنەران و نە هەموو دامەزراوەکانی تری دەوڵەتی عێراق بەرگەی یەک قسەی سیستانی ناگرن». وتیشى «گروپە سیاسییەکانی شیعەی عێراق لە یەکەم رۆژەوە لەدوای رووخانی رژێمی سەدام حسێن خەونیان بەم رۆژەوە دەبینی، بەڵام دەیانزانی ئامادەیی سوپای ئەمریکا لەعێراق و هەڵوێستی سوننەو کورد کۆسپن لەبەردەم ئەم خەونەیان». به‌وته‌ى جه‌بار  قادر، جێبەجێکردنی خواستەکانی سیستانی بێ بەرگری کوردو سوننە وادەکات دەسەڵاتی مەزهه‌بی ببێتە دێوەزمەیەک کەس نەتوانێ لەبەرامبەریدا خۆی پێ بگیرێت. بۆ یه‌که‌مجار له‌دواى ساڵى 2003ه‌وه‌ خه‌ریکبوو پێگه‌ى مه‌رجه‌عیه‌ت و ته‌نانه‌ت خودى سیستانى بکه‌وێته‌به‌ر هه‌ڕه‌شه‌و دوورنه‌بوو توڕه‌یی خۆپیشانده‌ران بیانگرێته‌وه‌. به‌پێی هه‌ندێ له‌میدیا عێراقییه‌کان، شه‌وى چوارشه‌ممه‌ى رابردوو که‌خۆپیشانده‌ران ئاگریان له‌کونسوڵگه‌ى ئێران له‌شارى نه‌جه‌فى شیعه‌نشین -یه‌کێکه‌ له‌پیرۆزترین شاره‌کان به‌لاى شیعه‌کانه‌وه‌- به‌ردا، به‌شێکیان به‌ره‌و شوێنى نیشته‌جێبوونى سیستانى به‌ڕێککه‌وتن، به‌ڵام هه‌ر خێرا قه‌یس خه‌زعه‌لى فه‌رمانده‌ى گروپى عاسائیبى ئه‌هلى حه‌ق و یه‌کێک له‌سه‌رکرده‌ سه‌ربازییه‌ دیاره‌کانى شیعه‌کان به‌هێزێکه‌وه‌ گه‌یشته‌ نه‌جه‌ف بۆ پارێزگارى له‌سیستانى. هه‌روه‌ها ئه‌بومه‌هدى موهه‌ندیس سه‌رۆکى ده‌سته‌ى حه‌شدى شه‌عبى هه‌ڕه‌شه‌ى بڕینه‌وه‌ى ده‌ستى هه‌ر که‌سێکى کرد که‌بیه‌وێت زیان به‌مه‌رجه‌عیه‌ت بگه‌یه‌نێت. دوور نییه‌ هه‌نگاوه‌که‌ى عه‌لى سیستانى (89) ساڵ که‌ له‌شارى مه‌شهه‌دى ئێران له‌دایکبووه‌، بۆ  پشتکردنه‌ عه‌بدولمه‌هدى به‌ئامانجى پاراستنى پێگه‌ى خۆى و مه‌رجه‌عیه‌ت بووبێت. سیستانى که‌ماوه‌ى زیاتر له‌نیو سه‌ده‌یه‌ له‌ شارى نه‌جه‌ف ده‌ژى، به‌گه‌وره‌ترین مه‌رجه‌عى ئاینى شیعه‌کان داده‌نرێت له‌عێراق. له‌دواى ساڵى 2003ه‌وه‌ رۆڵى سه‌ره‌کى هه‌بووه‌ له‌ڕووداوه‌کانى عێراق و گۆڕانکارییه‌ سیاسییه‌کان، به‌شێک له‌میدیاکانى رۆژئاوا ناویان ناوه‌ «ده‌لاى لاماى شیعى» به‌هۆى پێگه‌که‌یه‌وه‌. مه‌حمود عوسمان سیاسه‌تمه‌دارى کورد که‌ له‌دواى ساڵى 2003ه‌وه‌ چه‌ند خولێک ئه‌ندامى په‌رله‌مانى عێراق بووه‌و مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ هێزه‌ شیعییه‌کان کردووه‌ بۆ هاوڵاتى  باسى له‌وه‌کرد، له‌دواى ساڵى 2003ه‌وه‌ مه‌رجه‌عیه‌تى شیعه‌کان خاوه‌نى قسه‌ى کۆتایی بووه‌ له‌پرسه‌ گرنگه‌کاندا. وتیشى «پێشتر چه‌ندین سه‌رۆک وه‌زیران به‌بڕیارى مه‌رجه‌عیه‌ت دانراون و لابراون، رۆڵى سیستانى له‌ڕووداوه‌کانى عێراق به‌ڕوونى دیاره‌«. به‌بڕواى مه‌حمود عوسمان، بۆ ئه‌وه‌ى عێراق خۆى له‌و دۆخه‌ رزگاربکات، پێویسته‌ ده‌وڵه‌ت به‌دامه‌زراوه‌یی بکرێت و خۆیان کاروباره‌کان به‌ڕێوه‌ببه‌ن.

شاناز حه‌سه‌ن، رێناس به‌رزان دره‌نگانى شه‌وى هه‌ینى هێزه‌کانى ئاسایشى کوڵه‌جۆ که‌وتنه‌جموجۆڵ بۆ به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ى هێرشێکى داعش که‌ به‌کاتیۆشا کردیه‌سه‌ر ناحیه‌که‌، که‌ به‌هۆیه‌وه‌ دوو ئه‌فسه‌رى ئاسایش و به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشى ناحیه‌که‌ شه‌هیدبوون. هێرشه‌که‌ کاتژمێر نۆى شه‌و ده‌ستیپێکردو داعش تا کاتژمێر 12 به‌هاوەن ئاگربارانى ناحیه‌ى کوڵه‌جۆى کرد که‌ده‌که‌وێته‌ دوورى 16 کلیۆمه‌ترى باشورى که‌لاره‌وه‌. له‌گه‌ڵ به‌رده‌وامى هێرشه‌که‌دا ئۆتۆمبیلێکى ئاسایشى کوڵه‌جۆ به‌ره‌و شوێنه‌که‌ به‌ڕێده‌که‌ون، که‌ پێنج که‌سى تێدا بووه‌، به‌ڵام له‌ناوچه‌ى «که‌مه‌رگه‌ڕه‌« که‌ کیلۆمه‌ترێک له‌کوڵه‌جۆوه‌ دووره‌و ناوچه‌یه‌کى به‌رزه‌ بۆمبێکى چێنراو پێیدا ده‌ته‌قێته‌وه‌. محه‌مه‌د مه‌جید، یه‌کێک له‌و کارمه‌ندانه‌ى له‌ناو ئۆتۆمبیله‌که‌دا بووه‌ بۆ ‌هاوڵاتى وتى «که‌ هاوه‌نه‌کانیان هاویشت ئێمه‌ به‌مێکزه‌مینیه‌ک پێنج که‌س بوین به‌ره‌و ناوچه‌که‌ رۆیشتین، شۆفێره‌که‌ وتى بۆمبه‌که‌م بینیوه‌ به‌ڵام نه‌مزانیوه‌ که‌بۆمبه‌و پێش ئێمه‌ دوو سه‌یاره‌ مه‌ده‌نى رۆیشتن و پێیاندا نه‌ته‌قیوه‌ته‌وه‌، که‌ئێمه‌ چووین ته‌قیه‌وه‌، بۆیه‌ دڵنیاین بۆ ئێمه‌ دانرابوو». به‌هۆى ته‌قینه‌وه‌ى بۆمبه‌که‌وه‌، هه‌ر پێنج کارمه‌نده‌که‌ برینداربوون. پاشان ئۆتۆمبیلێکى دیکه‌ى ئاسایش که‌ سمکۆ عه‌لى به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشى کوڵه‌جۆى تێدا ده‌بێت به‌هاناى ئاسایشه‌کانى دیکه‌وه‌ ده‌چن، له‌و کاته‌شدا رووبه‌ڕوبوونه‌وه‌ له‌نێوان چه‌کدارانى داعش و هێزه‌که‌ى ئاسایش دروستده‌بێت. محه‌مه‌د باسى له‌وه‌کرد، سمکۆ عه‌لى و هێزه‌که‌ى به‌ئۆتۆمبیلێکى مه‌ده‌نى فریایان که‌وتن بۆ ئه‌وه‌ى ئاشکرا نه‌بن «پاش هاتنى ئۆتۆمبیله‌که‌ى دیکه‌، شه‌ڕێکى سه‌خت روویدا، دووان له‌و که‌سانه‌ى پێشتر برینداربوون به‌ناوى جومعه‌ عه‌بدو مه‌حمود جومعه‌ شه‌هیدبوون، هه‌روه‌ها رائید سمکۆش به‌سه‌ختى برینداربوو». وتیشى «سمکۆ زۆر به‌ چاونه‌ترسانه‌ دابه‌زى و به‌ره‌و ئێمه‌ هات و فیشه‌کێک به‌ر ناوسکى که‌وت وتى ئاخ ناوسکم، که‌هاوڕێیان بردیان بۆ ناو سه‌یاره‌که‌ فیشه‌کێکى تریشى به‌رکه‌وت به‌داخه‌وه‌. فڕاندمان بۆ نه‌خۆشخانه‌ى که‌لار». محه‌مه‌د به‌هۆى به‌رکه‌وتنى پارچه‌ى بۆمبه‌وه‌، برینداربووه‌و ئێستاش نه‌خۆشخانه‌ى جێهێشتووه‌، وتی «شکور ئێمه‌ باشین، به‌س به‌داخه‌وه‌ین بۆ عه‌قید سمکۆ بریا هه‌موومان بووینایه‌ نه‌ک ئه‌و، زۆر به‌جه‌رگ بوو، زۆر ئازا بوو، هه‌موو کات خه‌مى ئێمه‌ى بوو که‌هیچمان لێ نه‌یات». به‌وته‌ى ئه‌حمه‌د ره‌شید کارمەندی پۆلیس له‌بنکه‌ى به‌رگرى شارستانی له‌شارۆچکه‌ى کوڵه‌جۆ، که‌دواى هێرشه‌که‌ چووه‌ته‌ ناوچه‌که‌، سه‌ره‌تا دوو کارمه‌نده‌که‌ى ئاسایش شه‌هیدبوون، دواتر رائید سمکۆ له‌ئه‌نجامى به‌رکه‌وتنى دوو گولله‌ بریندار بووه‌، گولله‌کان به‌ر به‌شى خواره‌وه‌ى سنگى که‌وتووه‌ به‌سه‌ختى بریندارى کردووه‌. دواتر لە نه‌خۆشخانه‌ گیانى له‌ده‌ستداوه‌. سمکۆ عه‌لى، خاوه‌نى پێنج منداڵه‌، دوو کوڕو سێ کچ، له‌گەڕەکی ئەندازیارانی که‌لار نیشته‌جێ بووه‌. دایکى و باوکى و حەوت خوشک و براى ئه‌نفاله‌، ته‌نیا برایه‌کى ماوه‌. ئه‌حمه‌د مه‌حمود، هاوڕێ و هاوکارى عه‌قید سمکۆ، له‌لێدوانێکدا به‌ هاوڵاتى  وت «به‌داخه‌وه‌ له‌که‌مینێکى ئاوادا سمکۆ شه‌هیدبوو، که‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌مه‌ به‌تایبه‌ت بۆ سمکۆ دانرابوو، چونکه‌ سمکۆ چقڵێک بوو که‌ده‌چوو به‌چاویاندا، چونکه‌ داعش ته‌نیا له‌سمکۆ ده‌ترسان و که‌سایتیه‌ک بوو به‌هه‌موو هه‌وڵیه‌وه‌ هه‌وڵى ئه‌دا تاپارێزگارى له‌و ناوچانه‌ بکات». ئه‌حمه‌د مه‌حمود خۆبه‌خشه‌ له‌ئاسایشى کوڵه‌جۆ که‌ له‌یه‌کى مانگى هه‌شتى ئه‌مساڵ به‌هۆى ته‌قینه‌وه‌ى بۆمبێکه‌وه‌ برینداربوو، سمکۆ له‌مه‌رگ رزگاری کردووه‌. له‌و کاته‌وه‌ى داعش هاتۆته‌ ئه‌و ناوچانه‌ له‌گه‌ڵ هێزه‌کانى ئاسایشدا چه‌ندین چالاکیان ئه‌نجامداوه‌، ئه‌حمه‌د باسى له‌وه‌کرد، که‌چۆن شه‌وێک له‌گه‌ڵ سمکۆ کۆمه‌ڵێک عه‌ره‌بیان رزگار کردووه‌ له‌ده‌ستى داعشه‌کان که‌ «زیڕه‌یان کردبوو». باسى له‌وه‌شکرد، داعش له‌و ناوچانه‌دا هاوکارى ده‌کرێن له‌لایه‌ن عه‌ره‌به‌کانه‌وه‌ «عه‌ره‌به‌کان له‌ترسا هاوکارییان ده‌که‌ن، شه‌حنى مۆبایل و خواردنیان پێده‌ده‌ن». داعش له‌مساڵدا ئه‌مه‌ دووەم هێرشه‌ بیکاته‌ سه‌ر ناوچه‌که‌، له‌هێرشه‌که‌ى ئه‌مجاره‌دا (١٠٠) مەتر دوور بووه‌ له‌بنکه‌ى ئاسایشى کوڵه‌جۆوه‌و زۆر نزیک بۆته‌وه‌، دواى ئه‌وه‌ى بۆمبه‌که‌ى داناوه‌ هاوه‌نى هاویشتووه‌ بۆ ئه‌وه‌ى هێزه‌کانى ئاسایش بچنه‌ ده‌ره‌وه‌و بۆمبه‌که‌ بته‌قێنێته‌وه‌. ناوچه‌که‌ له‌ژێر ده‌ستى هێزى پێشمه‌رگه‌دایه‌و کارمه‌ندانى ئاسایش بۆ ‌هاوڵاتى باسیان له‌وه‌کرد، هێزى پێشمه‌رگه‌ زۆربه‌یان له‌و سنوره‌ «ده‌وام ناکه‌ن»، بۆیه‌ بۆته‌هۆى ئه‌وه‌ى که‌بۆشایی دروستبێت،  له‌کاتێکدا ژماره‌ى داعشه‌کان زۆریشن، بەپێی قسەی خۆبه‌خشه‌کەی ئاسایش لەناوچەکە.  ئه‌حمه‌د وتى «لیوایه‌ک چوار هه‌زار پێشمه‌رگه‌ى هه‌یه‌ مه‌عقوله‌ چوار ره‌بایه‌ى له‌خوار خۆیه‌وه‌ نه‌بێت، ژماره‌ى داعشه‌کان زۆرن و به‌ئاشکرا به‌رده‌وام چالاکییان هه‌یه‌، که‌خه‌ڵک ده‌کوژن و هاوکارى ده‌کرێن و زۆر به‌ئاشکرا کارى خۆیان ده‌که‌ن». عه‌بدولڕه‌حیم ره‌شید، خانه‌نشینى پێشمه‌رگه‌ ته‌مه‌ن 68 ساڵ، کە ئامۆزاى سمکۆیە له‌لێدوانێکدا به‌ هاوڵاتى وت «سمکۆ هه‌ر  خۆى بۆ ئه‌مه‌ دانابوو، چونکه‌ زۆر به‌ئازایانه‌ و چاونه‌ترسانه‌ به‌خه‌م ناوچه‌که‌و کاره‌که‌یه‌وه‌ بوو، به‌رده‌وام هه‌وڵى ئه‌دا خه‌مى ئه‌و خه‌ڵکه‌ بخوات، زۆر به‌داخه‌وە بووم، زیاتر بۆ ئه‌وه‌ که‌ به‌ئاواته‌که‌ى نه‌گه‌یشت و داعشى به‌ته‌واوى ده‌رنه‌کرد له‌و ناوچانه‌«. ئه‌و شوێنه‌ى داعش هێرشى کرده‌سه‌ر، ده‌که‌وێته‌ سه‌ر رووبارى سیروان که‌باخى هاڵاتیانى ناوچه‌که‌ى له‌سه‌ره‌و به‌شوێنێکى چڕى قامیشه‌ڵان ناسراوه‌، به‌هۆیه‌وه‌ داعش به‌ئاسانى ده‌توانێت خۆى له‌ناوچه‌که‌ حه‌شار بدات. ئه‌حمه‌د وتى «به‌هاوه‌نى (60)ملم که‌  (300) مه‌تر ده‌ڕوات هێرشه‌که‌یان کرد، ئه‌وه‌ش ئه‌وه‌ ده‌رده‌خات که‌زۆر نزیک بوون لێمانه‌وه‌و له‌نزیکه‌وه‌ سه‌یریان کردووه‌ پاشان بۆمبه‌که‌یان ته‌قاندووه‌ته‌وه‌«. شارۆچکه‌ى کوڵه‌جۆ ده‌شتێکى فراوانه‌و له‌ئێستادا ئه‌م ناوچه‌یه‌ به‌درێژایى (دوو) کم تاخوارووى کوڵه‌جۆ به‌ده‌ست هێزه‌کانى پێشمه‌رگه‌ى کوردستانه‌وه‌یه‌، له‌وێ به‌دواوه‌ به‌ده‌ست هێزى عێراقیه‌وه‌یه‌ وه‌ک ده‌وترێت هێرشه‌که‌ له‌خوارووى کوڵه‌جۆو سه‌ره‌تاى ناحیه‌ى گوڵاڵه‌ بووه‌. نه‌وشیروان ئه‌حمه‌د، به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشى گه‌رمیان، له‌لێدوانێکدا به‌ ‌هاوڵاتى وت «ئاسایشى ناوچه‌که‌ ده‌پارێزین، به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ک بێت، به‌ڵام که‌ئوتۆمبێلێکى درع هه‌بێت باشتره‌و هه‌موو پێویستیه‌کان پێویسته‌و له‌هه‌موو دنیا به‌کارده‌هێنرێت و که‌هه‌بێت باشه‌، به‌ڵام وه‌ک پێویست نیه‌«. وتیشى «داعش شه‌ڕێکى پارتیزانى ده‌کات، بۆمب داده‌نێت، نه‌ک بێت و رووبه‌ڕوو شه‌ڕ بکات و کێشه‌ دروستده‌که‌ن له‌ناوچه‌که‌«.   ئاسایشی گەرمیان ئۆتۆمبیلی گوللەنەبڕیان نییەو شەڕی داعشیش دەکەن باسى له‌وه‌شکرد، ئه‌و شه‌ڕه‌ى ئه‌مان ده‌یکه‌ن ده‌بێت پێشمه‌رگه‌ بیپارێزێت، وتى «کارى ئێمه‌ دیاره‌ که‌کارمان کۆکردنه‌وه‌ى زانیارییه‌، به‌ڵام ئێمه‌ رووبه‌ڕوى هه‌ر هێرشێکى داعش ده‌بینه‌وه‌«.

سازدانى: ئارا ئیبراهیم وه‌زیرى کاروبارى دانوستان له‌گه‌ڵ به‌غدا ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌دات که‌گفتوگۆکانیان له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراق به‌ره‌وپێشچووه‌و ته‌نها هه‌ندێ ورده‌کارى ماوه‌ که‌ له‌پرۆژه‌ى بودجه‌ى 2020دا جێگه‌ى بکرێته‌وه‌. خالید شوانى، وه‌زیرى هەرێم بۆ کاروبارى دانوستان له‌گه‌ڵ به‌غدا له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ ‌هاوڵاتى، جه‌خت له‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ که‌کۆبوونه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه‌یان له‌گه‌ڵ به‌غدا ته‌واوکارى دانوستانه‌کانى پێشتره‌و هه‌وڵى ته‌واویانداوه‌ که‌ئیستحقاقى موچه‌ى پێشمه‌رگه‌و شه‌هیدان و ئه‌نفالکراوان و زیندانیانى سیاسى جێگه‌ى بکرێته‌وه‌و ده‌شڵێت «میکانیزمێکى وامان داڕشتووه‌ که‌موچه‌ى پێشمه‌رگه‌ وه‌ک هه‌ر هێزێکى دیکه‌ى عێراقى راسته‌وخۆ بگاته‌ ده‌ست پێشمه‌رگه‌ى کوردستان». شوانى ده‌شڵێت «موچه‌و پێداویستیه‌کانى دیکه‌ى حکومه‌تى هه‌رێم مانگانه‌ یه‌ک ملیار دۆلار به‌شى ناکات و هه‌وڵده‌ده‌ن له‌گه‌ڵ به‌غدا سه‌رجه‌م شایسته‌ داراییه‌کان دابینبکرێت». ئه‌و ته‌گه‌رانه‌ى که‌وتنه‌ به‌رده‌م رێککه‌وتنى نێوان یه‌کێتى و پارتى واى کرد ئێمه‌ سه‌رکه‌وتوو نه‌بووین له‌ دانانى پارێزگارێکى کورد بۆ که‌رکوک ده‌رباره‌ى دانانى پارێزگارى که‌رکوک که‌ئه‌ندامى لیژنه‌یه‌کى دانوستان بووه‌ له‌گه‌ڵ عه‌ره‌ب و تورکمانه‌کان، خالید شوانى جه‌ختله‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ که‌« ئه‌و ته‌گه‌رانه‌ى که‌وته‌به‌رده‌م رێکه‌وتنى نێوان یه‌کێتى و پارتى واى کرد که‌ئێمه‌ مۆفه‌ق نه‌بووین له‌دانانى پارێزگارێکى کورد بۆ که‌رکوک». ‌هاوڵاتى: له‌نێوان هه‌رێم و به‌غدا دوو کۆبوونه‌وه‌ ئه‌نجام دراوه‌و ئه‌مڕۆش کۆبوونه‌وه‌یه‌کى دیکه‌ ئه‌نجامده‌ده‌ن؟ چ به‌رهه‌مێکى هه‌بووه‌؟ خالید شوانى: ته‌فاهوماتى زۆر باشکراوه‌ به‌تایبه‌تى له‌سه‌ر مه‌له‌فى نه‌وت حکومه‌تى هه‌رێم ئاماده‌یه‌ (250) هه‌زار به‌رمیل نه‌وت ته‌سلیمى به‌غدا بکات، له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ى ئیستحقاقاته‌ داراییه‌کانى هه‌رێمى کوردستان و هه‌نگاوى زۆر باش نراوه‌و لێکتێگه‌شتنى زۆر باش هه‌یه‌، خۆم هیوام وایه‌ ئه‌م لێکتێگه‌یشتنه‌ بگاته‌ رێکه‌وتنى کۆتایى. ئه‌مساڵ له‌گفتوگۆکانمان له‌گه‌ڵ وه‌فدى به‌غدا بۆ ده‌سته‌به‌رکردنى موچه‌ى هێزه‌کانى پێشمه‌رگه‌ى کوردستان هه‌ندێک میکانیزمى نوێمان گرتۆته‌به‌ر که‌ڕاسته‌وخۆ ئه‌و موچه‌یه‌ بگاته‌ هێزى پێشمه‌رگه‌، هاوشێوه‌ى هێزه‌ چه‌کداره‌کانى ترى عێراق ‌هاوڵاتى: ئیستحقاقى هه‌رێم له‌به‌رانبه‌ر (250) هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه‌ ته‌نها 12.67% بودجه‌یه‌ یان شتى تر هه‌یه‌؟ خالید شوانى: ئه‌مجاره‌ جیاوازتر گفتوگۆ کراوه‌و شێوازى تره‌ ناچمه‌ ته‌فاسیله‌وه‌، به‌ڵام به‌ئاراسته‌یه‌که‌ که‌ئیستحقاقاته‌ داراییه‌کانى هه‌رێمى کوردستان به‌تایبه‌تى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران و شایسته‌ داراییه‌کانى دیکه‌ى دابینبکرێت به‌بێ ئه‌وه‌ى ناوی رێژه‌ بهێنین. کۆمه‌ڵێک رێوشوێن هه‌یه‌ گرتومانه‌ته‌به‌ر به‌نه‌تیجه‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌ به‌لامانه‌وه‌ گرنگه‌ که‌سیاسه‌تێکى واقعییانه‌ مفاوه‌زات له‌گه‌ڵ عێراقدا بکه‌ین و شایسته‌ داراییه‌کانى هه‌رێمى کوردستان دابین بکه‌ین. ‌هاوڵاتى: بودجه‌ى پێشمه‌رگه‌ له‌ساڵى 2019 بۆ هه‌رێمى کوردستان ته‌رخانکرا که‌مانگانه‌ (68) ملیار دینار بوو، به‌ڵام تائێستا به‌غدا یه‌ک دینارى نه‌داوه‌، بۆچى؟ خالید شوانى: به‌ڵێ وایه‌، به‌ راستى ئه‌و رێگرییانه‌ى له‌لایه‌ن حکومه‌تى عێراقییه‌وه‌ ده‌کرێت له‌نه‌ناردنى موچه‌ى هێزى پێشمه‌رگه‌ى کوردستان هیچ بنه‌مایه‌کى یاسایى نییه‌ ئه‌وه‌ پێشێلکردنى یاساى بودجه‌یه‌، بۆیه‌ ئه‌مساڵ له‌گفتوگۆکانمان له‌گه‌ڵ وه‌فدى به‌غدا بۆ ده‌سته‌به‌رکردنى موچه‌ى هێزه‌کانى پێشمه‌رگه‌ى کوردستان هه‌ندێک میکانیزمى نوێمان گرتۆته‌به‌ر که‌ڕاسته‌وخۆ ئه‌و موچه‌یه‌ بگاته‌ هێزى پێشمه‌رگه‌، هاوشێوه‌ى هێزه‌ چه‌کداره‌کانى ترى عێراق، له‌مه‌ ته‌فه‌هومێک هه‌یه‌ له‌لایه‌نى عێراقى، به‌ڵام ئه‌مه‌ش یه‌کێکه‌ له‌خاڵه‌کان ئه‌گه‌ر رێکه‌وتین له‌گه‌ڵ به‌غدا ئه‌مه‌ش چاره‌سه‌ر ده‌کرێت. ئه‌م کۆبوونه‌وه‌یه‌ى ئه‌مڕۆ ته‌واوکارى کۆبوونه‌وه‌کانى دیکه‌یه‌، ئه‌وان داواکارییان هه‌بووه‌و ئێمه‌ش داواکارییمان هه‌بووه‌، هه‌م ئه‌وان دیراسه‌ى داواکارییه‌کانى ئێمه‌ ده‌که‌ن و هه‌م ئێمه‌ش پڕۆژه‌مان ته‌قدیم کردووه‌ له‌سه‌ر داواکارییه‌کانیان ‌هاوڵاتى: له‌سه‌ر چ خاڵێک به‌ته‌واوى رێکه‌وتوون که‌جێگر بووه‌ له‌لایه‌ن هه‌ردوولاوه‌؟ خالید شوانى: هه‌موو خاڵه‌کان په‌یوه‌ندییان به‌یه‌کتره‌وه‌ هه‌یه‌، بۆیه‌ تائێستا ئه‌مه‌ له‌چوارچێوه‌ى لێکتێگه‌یشتندان، ئه‌م لێکتێگه‌یشتنانه‌ى نێوان هه‌رێم و به‌غدا له‌ڕێکه‌وتن نزیکبووه‌ته‌وه‌و پێویستمان به‌هه‌ندێک کۆبوونه‌وه‌ى دیکه‌ هه‌یه‌ له‌سه‌ر ژماره‌کان بۆ ئه‌وه‌ى بگه‌ینه‌ رێکه‌وتنى کۆتایى. پترۆ دۆلار مافێکى یاسایى ئه‌و پارێزگایه‌یه‌ که‌ له‌سه‌دا 5% هه‌ر به‌رمیلێک بدرێته‌ ئه‌و پارێزگایه‌ى تێیدا به‌رهه‌مهێنراوه‌ که‌نه‌وت بێت یان غاز، که‌هه‌رێمى کوردستان نه‌وت ته‌سلیمى به‌غدا ده‌کات، عێراق ده‌بێت پابه‌ندبێت به‌ناردنى پاره‌ى پترۆ دۆلار بۆ هه‌رێمى کوردستان ‌هاوڵاتى: ئه‌مڕۆ کۆبوونه‌وه‌تان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا، وه‌ره‌قه‌ى نوێتان پێیه‌ بۆ دانوستان یان به‌غدا داواى زانیارى وردترى کردووه‌ له‌سه‌ر پرسه‌ داراییه‌کانى هه‌رێم؟ خالید شوانى: وه‌ره‌قه‌ى نوێ نییه‌، ئه‌م کۆبوونه‌وه‌یه‌ى ئه‌مڕۆ ته‌واوکارى کۆبوونه‌وه‌کانى دیکه‌یه‌، ئه‌وان داواکارییان هه‌بووه‌و ئێمه‌ش داواکارییمان هه‌بووه‌، هه‌م ئه‌وان دیراسه‌ى داواکارییه‌کانى ئێمه‌ ده‌که‌ن و هه‌م ئێمه‌ش پڕۆژه‌مان ته‌قدیم کردووه‌ له‌سه‌ر داواکارییه‌کانیان، بۆیه‌ کۆبوونه‌وه‌کان ته‌واوکارى کۆبوونه‌وه‌کانى پێشتره‌. هاوڵاتى: به‌غدا داواى داهاتى ناوخۆى له‌هه‌رێم کردووه‌ که‌مانگانه‌ زیاتر له‌ (100) ملیار دینارى ته‌سلیم بکرێت؟ خالید شوانى: مه‌سه‌له‌ى داهاتى هه‌رێمى کوردستان یاسا رێکیخستووه‌ که‌خاڵه‌ گومرگییه‌کان چۆن ده‌بێت، که‌ له‌سه‌دا 50%ى بۆ ئه‌و پارێزگایه‌ ده‌بێت که‌خاوه‌نى داهاته‌که‌یه‌. ‌هاوڵاتى: ئه‌ى مه‌سه‌له‌ى پترۆدۆلار که‌هه‌رێم رۆژانه‌ (250) هه‌زار به‌رمیل نه‌وت ده‌دات به‌به‌غدا له‌سلێمانى و هه‌ولێر و دهۆک و گه‌رمیانه‌وه‌ بۆى ده‌چێت، ئایا ئیستحقاقى پترۆدۆلارتان داوا کردووه‌؟ خالید شوانى: پترۆ دۆلار مافێکى یاسایى ئه‌و پارێزگایه‌یه‌ که‌ له‌سه‌دا 5% هه‌ر به‌رمیلێک بدرێته‌ ئه‌و پارێزگایه‌ى تێیدا به‌رهه‌مهێنراوه‌ که‌نه‌وت بێت یان غاز، که‌هه‌رێمى کوردستان نه‌وت ته‌سلیمى به‌غدا ده‌کات، عێراق ده‌بێت پابه‌ندبێت به‌ناردنى پاره‌ى پترۆ دۆلار بۆ هه‌رێمى کوردستان. هاوڵاتى: پرسى ئیستحقاقاتى کۆمپانیا نه‌وتییه‌کان حکومه‌تى هه‌رێم زۆر به‌گرنگییه‌وه‌ باسى ده‌کات، بۆ ئه‌وه‌ به‌غدا ئاماده‌یه‌ شایسته‌ى دارایى کۆمپانیا نه‌وتییه‌کان بدات؟ خالید شوانى: ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ر له‌ته‌فاسیله‌کاندا بگه‌ینه‌ رێککه‌وتن میکانیزمى خۆى بۆ دانراوه‌. ‌هاوڵاتى: له‌حکومه‌تى هه‌رێم زۆر باسى ئه‌وه‌تان کردووه‌ که‌موچه‌ى شه‌هیدان و ئه‌نفالکراوان و زیندانیانى سیاسى ده‌خرێنه‌سه‌ر به‌غدا، بۆ ئه‌مه‌یان به‌غدا ده‌ڵێت چى؟ خالید شوانى: بۆ ئه‌مه‌ش وایه‌، دیاره‌ مه‌علوماتت هه‌یه‌، یه‌ک دوو رێوشوێن هه‌بووه‌ داومانه‌ به‌به‌غداو ئه‌وان دیراسه‌ى ده‌که‌ن، ئێمه‌ش به‌ته‌فسیل تر پڕۆژه‌مان پێیه‌و ده‌یبه‌ینه‌وه‌ بۆ به‌غدا بۆ گفتوگۆکان به‌و هیوایه‌ین له‌م بابه‌ته‌شدا بگه‌ینه‌ چاره‌سه‌رو رێککه‌وتن. ‌هاوڵاتى: زۆرێک له‌میدیاکانى هه‌رێم و عێراقیش ده‌ڵێن له‌به‌رانبه‌ر (250) هه‌زار به‌رمیل نه‌وتدا به‌غدا مانگانه‌ (900) ملیۆن دۆلار ده‌داته‌ هه‌رێم و له‌پرۆژه‌ى بودجه‌ى 2020 ئه‌مه‌ جێگیر ده‌کرێت، ئه‌م ژماره‌یه‌ ته‌واوه‌؟ خالید شوانى: له‌هیچ شوێنێک باس نه‌کراوه‌و بۆ خۆم نه‌مبینیوه‌ وا دیاره‌ تۆ مه‌علوماتت هه‌یه‌، ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت ئیستحقاقه‌ داراییه‌کانى هه‌رێم له‌پێش هه‌موویه‌وه‌ دابینکردنى موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانه‌، ئه‌و ژماره‌یه‌ چه‌نده‌و ئیستحقاقمان له‌بودجه‌دا چه‌ند ده‌بێت ئه‌مه‌ بابه‌تێکى تره‌؟ ‌هاوڵاتى: بۆ خۆت وه‌زیرى له‌ناو کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومه‌تى هه‌رێم، پێداویستى هه‌رێم به‌موچه‌و پێداویستى رۆژانه‌ى حکومه‌ت مانگانه‌ یه‌ک ملیار دۆلار به‌ش ده‌کات؟ خالید شوانى: ئێمه‌ وه‌کو حکومه‌تى هه‌رێم زۆر زیاتر له‌ یه‌ک ملیار دۆلارى مانگانه‌مان پێویسته‌، ئێمه‌ هه‌وڵده‌ده‌ین سیاسه‌تێکى واقعیانه‌ لانى که‌م پێداویستیه‌کانى هه‌رێمى کوردستان دابین بکه‌ین. ‌هاوڵاتى: په‌رله‌مانتارانى کورد له‌به‌غدا شه‌ڕى بودجه‌ ده‌که‌ن، به‌ڵام ئێوه‌ وه‌فدێکى باڵاى حکومه‌تى هه‌رێمن و ئاماده‌نین تائێستا راوێژ له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانى کورد بکه‌ن له‌به‌غداو گله‌یشتان لێده‌که‌ن؟ خالید شوانى: ئێمه‌ ئاماده‌ین له‌گه‌ڵیاندا کۆده‌بینه‌وه‌و ته‌فاسیلى کۆبوونه‌وه‌کانیان بۆ باس ده‌که‌ین، سوپاسیان ده‌که‌ین که‌هه‌موو ساڵێک ده‌ورى گه‌وره‌یان بینیوه‌، رۆڵى ئه‌وان زۆر گرنگه‌ که‌پرۆژه‌ى بودجه‌ ده‌چێته‌ په‌رله‌مانى عێراق، ئه‌و حه‌قه‌یان پێده‌ده‌ین له‌هه‌موو گفتوگۆکان ئاگاداریان ده‌که‌ینه‌وه‌. ‌هاوڵاتى: زانیارییه‌ک هه‌یه‌ که‌پشکى هه‌رێم له‌پرۆژه‌ى بودجه‌ ده‌بێته‌ له‌سه‌دا 14%؟ خالید شوانى: نازانم ئێمه‌ باس له‌دابینکردنى شایسته‌ داراییه‌کانى هه‌رێمى کوردستان ده‌که‌ین، ئه‌مڕۆ ده‌چینه‌ کۆبوونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ وه‌فدى به‌غدا، ناکرێت هه‌موو شتێک باس بکه‌م. هاوڵاتى: ئه‌گه‌ر عادل عه‌بدولمه‌هدى وه‌ک سه‌رۆک حکومه‌تى کاربه‌ڕێکه‌ر بمێنێته‌وه‌ ده‌توانێت رێکه‌وتنى هه‌رێم و به‌غدا واژۆ بکات؟ خالید شوانى: رێکه‌وتنمان له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراقدایه‌ نه‌ک تاکه‌ شه‌خسێک، بۆیه‌ دوێنێ حکومه‌تى عێراق مه‌بده‌ئییه‌ن پرۆژه‌یاساى بودجه‌ى 2020یان واژۆ کردووه‌، بۆیه‌ ده‌چێته‌ په‌رله‌مان و له‌وێ ده‌نگى له‌سه‌ر ده‌درێت و سه‌ڵاحیاتى ئه‌وه‌ هه‌یه‌ واژۆى له‌سه‌ربکرێت که‌ته‌فاهومى باش کراوه‌، ته‌نها ماوه‌ ته‌فاسیله‌که‌ى له‌ناو پرۆژه‌ى بودجه‌دا جێگه‌ بکرێته‌وه‌. هه‌وڵه‌کانمان بۆ ئه‌وه‌یه‌ گه‌شه‌سه‌ندنى ئابوورىو سه‌قامیگرى دارایى له‌هه‌رێمى کوردستان به‌ته‌واوى ده‌ستپێبکاته‌وه‌، هیوادارین جارێکى تر نه‌که‌وێته‌ قه‌یران و دووچارى کێشه‌ى دارایى نه‌بێته‌وه‌. ‌هاوڵاتى: به‌ڕێزتان له‌لیژنه‌یه‌کدان بۆ دانوستان له‌سه‌ر پرسى دانانى پارێزگار بۆ که‌رکوک، خۆتان ده‌زانن یه‌کێتى و پارتى رێکه‌وتنیان هه‌بووه‌و ته‌یب جه‌بار کاندیدى هه‌ردوولا بووه‌، ئه‌و پرسه‌ گه‌یشتووه‌ به‌چى؟ خالید شوانى: ئێمه‌ له‌گه‌ڵ تورکمان و عه‌ره‌به‌کان کۆبوونه‌وه‌مان کرد، ئێ چاره‌سه‌رکردنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاو ئه‌و ته‌گه‌رانه‌ى که‌وته‌به‌رده‌م رێکه‌وتنى نێوان یه‌کێتى و پارتى وایکرد که‌ئێمه‌ مۆفه‌ق نه‌بووین له‌دانانى پارێزگارێکى کورد بۆ که‌رکوک. ‌هاوڵاتى: تورکمان و عه‌ره‌ب ده‌توانێت ته‌گه‌ره‌ دروستبکات یا پارتى و یه‌کێتى؟ خالید شوانى: تازه‌ ئه‌نجومه‌نى پارێزگا به‌یاسا له‌په‌رله‌مانه‌وه‌ چاره‌سه‌رکراوه‌، ئه‌گه‌ر چى چاره‌سه‌رکردنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان موخالفه‌ له‌گه‌ڵ ده‌ستورى عێراق، به‌ته‌ئکید تانه‌ى لێده‌ده‌رێت له‌دادگاى فیدڕاڵى عێراق، چاره‌سه‌رکردنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان به‌و شێوه‌یه‌ کاره‌که‌ى ئێمه‌ى قورس کردووه‌ له‌ئێستادا؟ ‌هاوڵاتى: واتا ناتوانن له‌ئێستادا پارێزگارێکى کورد بۆ که‌رکوک دابنێن؟ خالید شوانى: ئێمه‌ پارێزگارى که‌رکوک له‌ئێستاو داهاتوودا به‌ئیستحقاقى کورد ده‌زانین، ئێستا له‌به‌ر هه‌ر هۆکارێک بێت که‌کورد نه‌یتوانیوه‌ پارێزگارێک دابنێت ماناى ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ده‌ستبه‌ردارى ئه‌و ئیستحقاقه‌ ده‌بین. سیاسه‌تى به‌عه‌ره‌بکردنى که‌رکوک به‌رده‌وامه‌و گه‌یشتۆته‌ قۆناغێک که‌قابیلى قه‌بوڵکردن نییه‌و ئێمه‌ گفتوگۆمان له‌گه‌ڵ به‌غدا ده‌ستپێکردبوو له‌سه‌ر که‌رکوک و ئێستاش به‌رده‌وامه‌، له‌گه‌ڵ پێکهاته‌کان و نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کانیش، هیوامان وابوو ئه‌و مفاوه‌زاته‌ بگاته‌ ئه‌نجام، ئێستا هیوادارین به‌ رێگاى حیوار له‌سه‌ر که‌رکوک بگاته‌ ئه‌نجامێک، چونکه‌ ده‌مانه‌وێت به‌ڕێککه‌وتن له‌گه‌ڵ پێکهاته‌کان پارێزگارێکى کورد دابنرێت

‌هاوڵاتی ژماره‌یه‌ک له‌وانه‌ی به‌ده‌ستی گروپه‌ توندڕه‌وه‌کان توشی که‌مئه‌ندامی بوون له‌پاڵه‌وانێتی وه‌رزشی پارائۆڵۆمپیاتدا سه‌رکه‌وتنیان به‌ده‌ستهێناوه‌. ته‌نانه‌ت هه‌ندێکیشیان بوونه‌ته‌ پاڵه‌وانی به‌ناوبانگی نیشتیمانی و نوێنه‌ری عێراق له‌یاریه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌ جیاوازه‌کاندا. یه‌کێک له‌وانه‌ نه‌جله‌ عیماده‌ که‌وه‌رزشه‌وانێکی (14) ساڵی تێنسی سه‌رمێزه‌و خه‌ڵکی به‌عقوبه‌ی پایته‌ختی پارێزگای دیاله‌یه‌. کاتێک نه‌جله‌ ته‌نها سێ ساڵ ده‌بێت، ئه‌و بۆمبه‌ی کراوه‌ به‌ژێر ئوتومبێله‌که‌ی باوکیه‌وه‌ ده‌ته‌قێته‌وه‌ و ده‌بێته‌هۆی له‌ده‌ستدانی قۆڵی راستی و هه‌ردوو قاچی. به‌گوێره‌ی راپۆرتی میدیاکان، ئه‌گه‌رێکی زۆر هه‌یه‌ گروپه‌ توندڕه‌وه‌کان له‌پشت رووداوه‌که‌وه‌ بووبن. نه‌جله‌ باسی لەوە کرد ‌سه‌ره‌ڕای برینه‌کانی، توانیوێتی چه‌ندین سه‌رکه‌وتن به‌ده‌ستبهێنێت وه‌ک به‌شێک له‌ تیمی خوار (16) ساڵی له‌ تێنسی سه‌رمێزی پارائۆڵۆمپیاتی نیشتیمانیدا. له‌ ته‌مه‌نی (10) ساڵیه‌وه‌ ده‌ستیکردوه‌ به‌ راهێنان بۆ وه‌رزشه‌که‌و هه‌رزوو دوای ئه‌وه‌ پاڵه‌وانێتی که‌مئه‌ندامانی عێراقی تێنسی سه‌رمێزی بردۆته‌وه‌. له‌و کاته‌وه‌ نه‌جله‌ به‌شداریکردووه‌ له‌ ژماره‌یه‌ک پاڵه‌وانێتی دیکه‌ی ناوچه‌یی و نێوده‌ڵه‌تیدا، له‌نێویاندا له‌ئیمارات و پۆڵۆنیاو تایله‌ند. مانگی حوزه‌یران، چواره‌مین مه‌دالیای زیوو چوارهه‌مین مه‌دالیای برۆنزی برده‌وه‌ له‌کێبڕکێیه‌کی نێوده‌وڵه‌تی وه‌رزشیدا بۆ که‌مئه‌ندامان له‌میسر. نه‌جله‌ به‌ دیارونای وت سووره‌ له‌سه‌ر به‌رده‌وامیدان به‌ زنجیره‌ی بردنه‌وه‌کانی و «به‌رزکردنه‌وه‌ی ناوی عێراق له‌پاڵه‌وانێتیه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کاندا». ره‌زوان هاشم، خه‌ڵکی موسڵ، پاڵه‌وانێکی گۆڕه‌پان و مه‌یدانه‌ که‌ له‌ ته‌قینه‌وه‌ی بۆمبێکی چێندراودا ده‌ستی چه‌پی له‌ده‌ستداوه‌ و ئه‌مڕۆ یه‌کێک له‌ به‌ناوبانگترین وه‌رزشه‌وانانی پارائۆڵۆمپیاته‌ له‌پارێزگای نه‌ینه‌وا. هاشم به‌دیارونای وت بڕیاریداوه‌ برینه‌که‌ی وه‌ک هۆکارێک به‌کارنه‌هێنێت بۆ کشانه‌وه‌ له‌ژیان و په‌یمانی داوه‌ ناوێک بۆ خۆی دروستبکات، سه‌ره‌ڕای که‌مئه‌ندامیه‌که‌ی. هاشم نوێنەرایەتی عێراقی کردووه‌ له‌کێبڕکێ نێوده‌وڵه‌تیه‌کانداو مه‌دالیای پله‌ی سێهه‌می به‌ده‌ستهێناوه‌ له‌ راکردنی (400) مه‌تریدا له‌پاڵه‌وانێتی خۆرئاوای ئاسیا ساڵی 2017. ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی ده‌ستکه‌وتی گرنگی به‌ده‌ستهێناوه‌ له‌سه‌ر ئاستی نیشتیمانی، له‌نێویاندا بردنه‌وه‌ی پله‌ی یه‌که‌م له‌کێبڕکێی راکردنی (200) مه‌تری و (400) مه‌تریدا له‌پاڵه‌وانێتی گۆڕه‌پان و مه‌یدانی یانه‌کانی عێراقدا. هاشم وتی «هه‌ست به‌شانازی ده‌کات» کاتێک پله‌ی سێهه‌می به‌ده‌ستهێنا له‌پاڵه‌وانێتی خۆرئاوای ئاسیاداو ئاڵای عێراقی به‌رزکرده‌وه‌ له‌کاتی لێدانی سرودی نیشتیمانیدا. به‌ڕێوبه‌ری لیژنه‌ی پارائۆڵۆمپیاتی نیشتمانی، عه‌قیل حه‌مدی، به‌دیارونای وت لیژنه‌که‌ چاوه‌ڕێی که‌سانی وه‌ک نه‌جلا عیمادو ئه‌وانی تره‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانی ئه‌نجامی گرنگ له‌پارائۆڵۆمپیاتی هاوینه‌ی ساڵی 2020. پاڵه‌وانی شمشێربازی سه‌ر کورسی که‌مئه‌ندامان، عه‌مار عه‌لی، یه‌کێکه‌ له‌و وه‌رزشه‌وانانه‌ی بڕیاره‌ له‌ بۆنه‌که‌دا کێبڕکێ بکات، که‌ له‌ماوه‌ی نێوان 25ی ئاب و 6ی ئه‌یلولدا وه‌رزشه‌وانانی (178) وڵات له‌تۆکیۆی پایته‌خی یابان کۆده‌کاته‌وه‌. عه‌لی که‌ به‌پیشه‌ دارتاشه‌، ده‌ستیکردووه‌ به‌ یاری شمشێربازی سه‌ر کورسی دوای ئه‌وه‌ی له‌ته‌قینه‌وه‌یه‌کدا له‌به‌غدا بریندارده‌بێت، پاشان له‌یاریه‌کانی پارائۆڵۆمپیاتی له‌نده‌ندا ساڵی 2012 به‌شدارده‌بێت و دواتر ده‌بێته‌ پاڵه‌وانی جیهان له‌شاری ئیگه‌ر له‌هه‌نگاریا. حه‌مید وتی لیژنه‌ عێراقیه‌که‌ کارده‌کات بۆ دابینکردنی ئه‌و پشتگیریه‌ی وه‌رزشه‌وانه‌کان‌ پێویستیانه‌ بۆ به‌شداریکردن له‌پارائۆڵۆمپیاتی هاوینه‌ی 2020 و بۆنه‌ وه‌رزشیه‌کانی دیکه‌دا. وتیشی «لیژنه‌که‌ کار بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات که‌لوپه‌لی که‌مئه‌ندامیی کواڵیتی به‌رز بداته‌ وه‌رزشه‌وانه‌ بژارده‌کان له‌ڕێی دامه‌زراندنی وه‌رشه‌یه‌کی تایبه‌تمه‌نده‌وه‌ له‌بواری که‌لوپه‌لی که‌مئه‌ندامیدا بۆ پڕکردنه‌وه‌ی ئه‌و که‌لێنه‌ی که‌هه‌یه‌ له‌دابینکردنی ئه‌م پێداویستیانه‌دا.»

زانکۆ ناسڕ ئەحمەد بەگ میخائیل غۆرباتشۆف دواین سەرۆکی یەکێتی سۆڤیەت دەستی تۆمەتی بۆ رۆژئاوا درێژ دەکات بەوەی کەکاری ئیستیفزازی بەرامبەر روسیا دەکەن و وتیشی یەکێتی سۆڤیەت لەساڵی ١٩٩١ لەئەنجامی پلانگێڕی هەرەسی هێنا. پەیامنێری ( بی بی سی ستیڤ روزنبیرگ) بەرنامەیەکی گرنگ و بێوێنەی لەگەڵ غورباتشوف ئەنجامدا لەدوای (25) ساڵ لەداڕمانی یەکێتی سۆڤیەت. میخائیل غورباتشوفی تەمەن (85) ساڵ بەدەست کێشەی تەندروستییەوە دەناڵێنێت، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا لەگاڵتەوگەپی خۆی نەکەوتووەو کاری نەکردۆتەسەر نەخۆشیەکەی. هەر لەدەستپێکی گفتوگۆکەدا گورباتشوف بەگۆچانێکەوە دەڕۆشت و وتی ببینە ئێستا پێویستم بەقاچی سێیەمە بۆ رۆشتن . گورباتشوف رەزامەندی پیشاندا بۆ گفتوگۆ گردن لەسەر دواین ساتەکانی داڕمانی یەکێتی سۆڤیەت . لەسەر ئەوکاتە دواو وتی (ئەوەی بەسەر یەکێتی سۆڤیەت هات رروداوێکی درامی بوو بەلایەنی منەوەو بۆ هەموو ئەو کەسانەشی کە لەناو یەکێتی سۆڤیەت دەژیان . کودەتا بوو لە ٢١ی سێپتێمبەری ١٩٩١ هەموو میدیاکانی راگەیاندن لەهەواڵەکانیان لەتیڤیەکانی روسیا بەڕاگەیاندنێکی سەیر دەستیپێکرد ‹› شەوتان باش هەواڵەکانتان پێشکەشدەکەین سۆڤیەتسکی سایوز بۆلشی نی سوشیستڤویت “ Советский Союз больше не существует یەکێتی سۆڤیەت چی تر بوونی نەما پێش ئەم اگەیاندنە بەچەند رۆژێک، هەموو سەرکردەکانی روس و بیلاڕوس و ئۆکرانیا کۆبوونەوە بۆ چارەسەرکردنی دۆخی یەکێتی سۆڤیەت و پێکهێنانی یەکێتی دەوڵەتانی سەربەخۆ، هەر لەگەڵ ئەوەشدا هەشت کۆماری تری یەکێتی سۆڤیەت بڕیاریاندا کە بەشداربن لەو یەکێتیەدا. هەموویان بڕیاریاندا کەڕووبەڕووی ئیرادەی غورباتشوف ببنەوە کەزۆر هەوڵیدا هەموو کۆمارەکان لەیەک دەوڵەتدا بهێڵێتەوە . سەرۆکی یەکێتی سۆڤیەت لەو سەردەمەدا وتی “خیانەتێک لەپشتمانەوەو بەتایبەت لەپشتی منەوە روویداوە، ئەوان خانوویەکی داریان گڕتێبەردەدا بۆ داگیرساندنی تەنها یەک جگەرە، تەنها بۆ دەسەڵاتێک کە نەیاندەتوانی بەدەستی بهێنن بەڕێگاکانی دیموکراتی، لەبەرئەوە تاوانیان ئەنجامداو کودەتایان کرد. ‹› غورباتشوف وازهێنانی خۆی لەسەرۆکایەتی یەکێتی سۆڤیەت راگەیاند لە ٢٥ی دیسەمبەری ١٩٩١و بۆ دواین جار ئاڵای یەکێتی سۆڤیەت لەسەر کریملن داگیرایە خوارەوە . لەسەر هۆکاری ئەم بڕیارە وتی “وڵات بەرەو جەنگی ناوخۆیی دەڕۆیشت و من رێگریم لەهەڵگیرسانی ئەو جەنگە گرت”. هەروەها وتیشی “جیابوونەوەی کۆمەڵگاو ململانێکان لەوڵاتێکی وەک روسیای پڕ لەچەک لەگەڵیشیاندا چەکی ناوەکی، دەبێتە هۆی ماڵوێرانکردنێکی لەڕادەبەدەرو کوشتارگەرێکی بێ کۆتا، بۆیە رێگەم بەخۆم نەدا کەئەوە رووبدات لەپێناو مانەوەم لەدەسەڵات هەر لەبەر ئەو هۆکارە دەست لەکارکێشانەوەم بردنەوە بوو بۆ من ‹›. ئەی پۆتین چی؟؟ لەبەیاننامەی وازهێنانەکەی، غورباتشوف وتی کۆمەڵگا (ئازادی خۆی بەدەستهێنا) بەهۆکاری بەرنامە چاکسازییەکەی بەناوی (بیریسترویکا )، ئەمڕۆ دوای ٢٥ ساڵ لێمپرسی بەوەی کەئایا ئێستاش بڕوای وایە کەئازادی هەڕەشەی لەسەرە لەڕوسیا؟؟ وەڵامیدایەوەو وتی “ئەم پڕۆسەیە هێشتا تەواونەبووە، پێویستمان بەوەیە کەزۆر بەڕاشکاوی بدوێین لەبارەیەوە، هەندێک کەس هەن کەئازادی بێزاری کردوون، هیچ هەستێکی باشیان تێدا بەدیناکرێت”. لێمپرسی مەبەستت ڤلادیمێر پۆتینە؟؟ وەڵامیدایەوەو وتی دەبێت خۆت ئەو گرێیە بکەیتەوە بەوەی مەبەستم لەکێیەو وەڵامی ئەم پرسیارە بۆ خۆت جێدەهێڵم . غورباتشوف خۆی لەڕەخنەگرتن لەسەرۆک فلادیمێر پۆتین بەدووردەگرت، بەڵام هەندێک ئاماژەی بەجیاوازی خۆی و فلادیمێر پۆتین دا ... لەگەڵ ئەوەی غورباتشۆف خۆی بە دووردەگرت لەپۆتین بەڵام رەخنەو سەرنجی زۆری لەکەسە نزیکەکانی دەوری پۆتین دەگرت یەکێک لەوانە سەرۆکی کۆمپانیای  (ڕوس ئۆیل). لەوەڵامی پرسیارێک بەوەی کەئایا سەرۆک پۆتین هیچ راوێژێکی پێدەکات وتی ‹› ئەو بەنزیکەی هەموو شتێک دەزانێت و لەهەمان کاتیش هەر کەسێک حەزی بەوەیە بەو شێوەی کەخۆی دەیەوێت کارەکان بەڕێوەببات و بەفەڕەنسی وتی (ئەمە دۆخی دنیایە) ئیستفزازی ڕۆژئاوا غورباتشوف رەخنەی لەڕوسیای نوێ بەتوندی گرت و وتی “بیرۆقراتییەکان هەموو سەروەت و سامانی وڵاتیان دزیوەو دەستیانکردووە بەدروستکردنی کۆمپانیای گەورە گەورە”... بەشێوەیەکی راستەوخۆ رەخنەی لەیەکێک لەکەسە نزیکەکانی پۆتین گرت کەئەو کەسەش (ئیگور سیتشین)ی گەورە سەرۆکی (روس ئۆیل)ەو بەوە تۆمەتباری کرد کەهەوڵی دەستگرتن بەسەر کایەکانی بەڕێوبردنی وڵات ئەدات”. هەروەها غورباتشوف هێرشی کردەسەر وڵاتانی رۆژئاواو تۆمەتباریکردن بەوەی ئیستفزازی روسیا دەکەن، وتیشی بڕوای تەواوم هەیە کەمیدیای رۆژئاوایی لەناویاندا (بی بی سی) رێکاری تایبەتیان بۆ داناوە بۆ شێواندنی پۆتین و لەناوبردنی، بەڵام ئەنجامی ئەوکارەی دەیکەن، رێژەی لایەنگرانی پۆتین بۆ لە 86% بەرزبۆتەوەو بەم زووانە ئەگاتە 120%. هەروەها گۆرباتشۆف باسی لەپەیوەندییە نزیکەکەی خۆی و سەرۆکی پێشووتری ئەمریکی رۆناڵد رێگان کرد کەدەستپێشخەری کرد بۆ پلانی کۆتایی هێنان بەجەنگی سارد، هەر لەبەرئەوە پێویستیش بوو رای گورباتشۆف لەسەر دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئێستای ئەمریکا بزانین و بزانین کەئایا چاوی پێی کەوتووە؟؟ وەڵامی دایەوەو وتی: (باڵەخانە بەرزەکانی دەبینم کەبردوونی بەئاسماندا، بەڵام هیچ چانسکێم نەبووە لەنزیکەوە بیبینم لەبەرئەوە ناتوانم دادوەری دنیابینی و سیاسەتەکانی بدەم تەنها دەزانم بازرگانێکە کەتەنها هەوڵی سەرمایەداری دەدا). هەروەها بردنەوەی ترەمپی بەکارێکی سەرنجڕاکێش ناوزەندکردو وتی هەموو روسیاو تەنانەت منیش بڕوامان بەبردنەوەی دیموکراتەکان بوو، بەڵام من ئەو لێدوانەم بەئاشکرا نەدا . زۆرێک لەڕۆژئاواییەکان غورباتشوف وەک پاڵەوانێک دەبینن، غورباتشوف ئەو پیاوە بوو کەئازادی بەخشی بەڕۆژهەڵاتی ئەوروپاو رێگای دا بەیەکگرتنەوەی هەردوو ئەڵمانیا، بەڵام بەلایەنی زۆرینەی ناوخۆی وڵاتەکەی غوباتشوف بەو سەرکردەیە دەبینن کەئیمپراتۆریەتی یەکێتی سۆڤیەتی لەناوبرد . گۆرانییەکی سۆڤیەتی لێمپرسی ‹›بەرپرسیاریەتی کەوتنی یەکێتی سۆڤیەت دەگریتەئەستۆ ؟››، وتی: ئەوەی ئازارم دەدات ئەوەیە خەڵک لەڕوسیا لەوکارە گرنگەی کەکردوومە تێناگەن. بەردەوام بوو وتی بەرنامەی (بیریسترویکا ) دەرگای ئاشتی و پێکەوەژیانی بۆ ڕوسیا لەگەڵ دنیا کردەوە، بەڵام بەداخەوە نەمتوانی تاکۆتایی بیبینم. لەکۆتایی چاوپێکەوتنەکەدا پەیامنێرەکەی بی بی سی لەگەڵ غورباتشوف بەرەو پیانۆکەی غورباتشوف بەڕێکەوتن و پەیامنێرەکە دەستیکرد بەلێدانی پیانۆو غورباتشۆفیش دەستیکرد بەچڕینی چەند گۆرانیەکی تایبەتی ئەوکاتی سۆڤیەت . یەکێتی سۆڤیەت لەچاو تروکانێکدا کۆتایی هات، سەردەمی ئەو یەکێتییە چۆن بوو بەبەراوورد بەسەردەمی ئیمپراتۆریەتەکانی تری رۆمانی و عوسمانی؟! وای دەبینم کارێکی نادادپەروەرانەیە کەهەموو ئەو کارانە بدرێت بەسەر غورباتشوفدا یاخود بدرێت بەسەر ئەو وڵاتانەی کەبڕیاری جیابوونەوەیاندا لەیەکێتیەکەو بووەهۆی لەناوبردنی یەکێتی سۆڤیەت . لەوەیە یەکێتیەکە خۆی لەسەرەتاوە کۆمەڵێک هەڵەو کەموکورتی تێدا بووبێت، لەوانە (ئابووری، سیاسی، ئایدۆلۆجی). لەوەیە قەدەری وابوو بێت کە ئەو یەکێتیە هێزێکی سەروو سرووشتی تەمەن کورت بێت.

سازادانى: هاوڵاتى سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له‌په‌رله‌مانى کوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت، فراکسیۆنه‌کان کۆکن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى پڕۆژه‌ى چاکسازیی به‌بێ ململانێ و موزایه‌ده‌ تێپه‌ڕێنرێت، دواى ئه‌وه‌ى حکومه‌ت پڕۆژه‌که‌ى ره‌وانه‌ى په‌رله‌مان کرد. جه‌مال حه‌وێز له‌م چاوپێکه‌وتنه‌دا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى باس له‌وه‌ده‌کات، مه‌سه‌له‌ى پله‌ باڵاکان راسته‌ ناحه‌قى زۆرى تێدایه‌، هه‌یه‌ وه‌زیر نه‌بووه‌و به‌پله‌ى وه‌زیر خانه‌نشین کراوه‌، به‌ڵام ده‌بێت ره‌چاوى شتێک بکرێت هه‌ندێکى تێدایه‌ به‌و پله‌یه‌ خانه‌نشین کراوه‌، به‌ڵام له‌شاخ سه‌رکرده‌ بووه‌. ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌کات، ئه‌وان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دان هه‌ر په‌رله‌مانتار و به‌رپرسێک ته‌مه‌نى نه‌گه‌یشته‌ (45) ساڵ و  (15) ساڵ خزمه‌تى نه‌بێت خانه‌نشین نه‌کرێت. هاوڵاتى: هه‌ڵسه‌نگاندنتان بۆ ئه‌م خوله‌ى په‌رله‌مان چییه‌، به‌تایبه‌ت که‌ژماره‌یه‌کى که‌مى یاسا په‌سه‌ندکراون؟ جه‌مال حه‌وێز: تائێستا باش رۆیشتووه‌، وه‌رزى یه‌که‌مى ئه‌م خوله‌ له‌به‌رئه‌وه‌ى رێککه‌وتنى حزبه‌کان دره‌نگ که‌وت، پڕۆژه‌ى که‌م پێشکه‌ش کرا، کێشه‌که‌ په‌رله‌مان نه‌بوو، به‌ڵکو ئه‌وه‌ بوو که‌ئیتیفاقى سیاسی نه‌کرابوو. هاوڵاتى: ململانێی حزبى تاچه‌ند کاریگه‌رى هه‌بووه‌ له‌سه‌ر کاره‌کانى په‌رله‌مان؟  جه‌مال حه‌وێز: ئه‌وه‌ شتێکى سروشتیه‌، چونکه‌ ململانێی حزبى ده‌بێت، به‌ڵام له‌م خوله‌دا که‌متره‌ له‌خوله‌کانى تر، له‌به‌رئه‌وه‌ى ئۆپۆزسیۆنى خولى پێنج ئۆپۆزسیۆنێکى لاوازه‌، ژماره‌ى کورسییه‌کانیان که‌مه‌، ئه‌و سێ حزبه‌که‌ى حکومه‌تیان پێکهێناوه‌، پارتى و یه‌کێتى و گۆڕان زۆرینه‌ن، ململانێیه‌ک هه‌یه‌، به‌ڵام شه‌ریفانه‌ بووه‌، نه‌چوونه‌ته‌ قاڵبى ئه‌وه‌ى خوانه‌خواسته‌ کێشه‌ى لێ دروستبێت، له‌چوارچێوه‌ى پڕۆژه‌کانن، ململانێی سیاسی ده‌ره‌وه‌ نه‌هاتووه‌ته‌ ناو په‌رله‌مانه‌وه‌. ‌هاوڵاتى: په‌رله‌مان خۆى ئاماده‌ ده‌کات بۆ گرنگترین پڕۆژه‌ که‌پڕۆژه‌ى چاکسازییه‌، ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ به‌ئاسانى تێده‌په‌ڕێت له‌په‌رله‌مان دواى ئه‌وه‌ى حکومه‌ت ره‌وانه‌ى په‌رله‌مانى کرد؟ جه‌مال حه‌وێز: به‌ڵێ به‌ئاسانى تێده‌په‌رێت، چونکه‌ پڕۆژه‌که‌ بۆ چاکسازییه‌و هه‌موو فراکسیۆنه‌کانیش له‌ده‌ستپێکى ئه‌م خوله‌ى په‌رله‌مانه‌وه‌، ئه‌وه‌مان له‌به‌رچاو بووه‌ کامه‌ پڕۆژه‌ زیاتر خزمه‌ت به‌خه‌ڵکى کوردستان ده‌گه‌یه‌نێت، تا به‌هه‌موومان رێککه‌وتنى له‌سه‌ر بکه‌ین. ناکرێت ته‌نها بیر له‌قازانجى حکومه‌ت بکه‌یته‌وه‌، ده‌بێت بیر له‌چاکسازى له‌بوارى خه‌رجییه‌کانیش بکرێته‌وه دیاره‌ پرۆژه‌ى چاکسازیش پرۆژه‌یه‌کى فراوانه‌ و کۆمه‌ڵێک سێکته‌ر له‌خۆده‌گرێت و ته‌نها له‌بوارێکدا نییه‌، ئێمه‌ش وه‌کو فراکسیۆنى یه‌کێتى و فراکسیۆنه‌کانى تریش هه‌موان ئاماده‌ین که‌ئه‌گه‌ر پڕۆژه‌یاساکه‌ هات تێیپه‌ڕێنین، به‌ڵام ده‌مانه‌وێت ده‌وڵه‌مه‌ندترى بکه‌ین، ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ زیاتر باسى چاکسازى له‌بوارى خه‌رجییه‌کان کردبوو، ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت چاکسازى له‌داهاتیش بکات، چونکه‌ ناکرێت ته‌نها بیر له‌قازانجى حکومه‌ت بکه‌یته‌وه‌، ده‌بێت بیر له‌چاکسازى له‌بوارى خه‌رجییه‌کانیش بکرێته‌وه‌، ئێمه‌ش وه‌کو فراکسیۆنى یه‌کێتى سه‌رنج و تێبینییه‌کانى خۆمان داوه‌ته‌ لیژنه‌ى باڵا، که‌چاکسازیی ته‌نها له‌خه‌رجییه‌کان نه‌بێت، به‌ڵکو ده‌بێت له‌داهات و ئیداره‌دانیش بکرێت. ‌هاوڵاتى: تێبینییه‌کانى ئێوه‌ له‌پڕۆژه‌که‌ جێگه‌ى کراوه‌ته‌وه‌، به‌تایبه‌ت که‌ باس له‌وه‌ده‌کرێت ئاماده‌کردنى پرۆژه‌که‌ له‌ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران ته‌واو بووه‌و چاوه‌ڕوانى په‌سه‌ندکردنه‌ له‌ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران تا ره‌وانه‌ى په‌رله‌مان بکرێت؟ جه‌مال حه‌وێز: هێشتا پرۆژه‌که‌ ته‌واو نه‌بووه‌، ئێمه‌ ده‌بوو له‌م هه‌فته‌یه‌دا له‌گه‌ڵ لیژنه‌ى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران کۆبووینایه‌ته‌وه‌، چاوه‌ڕوانده‌کرێت له‌هه‌فته‌ى داهاتوودا کۆبوونه‌وه‌که‌ بکه‌ین، ئه‌وکات ئێمه‌ش به‌رچاوڕونتر ده‌بین، دواکه‌وتنى کۆبوونه‌وه‌کان له‌به‌ر سه‌ردانى شانده‌که‌ى هه‌رێم بوو بۆ به‌غدا، ئه‌و رۆژه‌ى بڕیاربوو ئێمه‌ کۆبینه‌وه‌، ئه‌وان له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران کۆبوونه‌وه‌، به‌ڵام هێشتا پرۆژه‌که‌ ته‌واو نه‌بووه‌ که‌بێته‌ په‌رله‌مان. ‌هاوڵاتى: گرنگترین خاڵى پرۆژه‌یاساى چاکسازى که‌ له‌خولى پێشووى په‌رله‌ماندا په‌سه‌ندکراو ناڕه‌زایی زۆرى له‌شه‌قام دروستکرد، پرسی خانه‌نشینى پله‌ باڵاکان بوو، ئه‌م پرسه‌ ئه‌مجاره‌ چۆن چاره‌سه‌ر ده‌کرێت بۆ ئه‌وه‌ى ناڕه‌زایی له‌شه‌قام لێنه‌که‌وێته‌وه‌؟ جه‌مال حه‌وێز: مه‌سه‌له‌ى پله‌ باڵاکان راسته‌ ناحه‌قى زۆرى تێدایه‌، یه‌کێک هه‌یه‌ وه‌زیر نه‌بووه‌ به‌ڵام به‌پله‌ى وه‌زیر خانه‌نشین کراوه‌، ئه‌وانه‌ى تێدا هه‌یه‌، به‌ڵام ده‌بێت ره‌چاوى شتێکیش بکرێت هه‌ندێکى تێدایه‌ پله‌ى وه‌زیرى پێدراوه‌و به‌و پله‌یه‌ خانه‌نشین کراوه‌ به‌ڵام له‌شاخ سه‌رکرده‌ بووه‌، رووبه‌ڕووى رژێمى به‌عس وه‌ستاوه‌ته‌وه‌ و به‌هه‌موو سیفاته‌کان سه‌رکرده‌ بووه‌، ده‌بێت حه‌قى ئه‌و ماندوبون و تێکۆشانه‌ى بۆ قه‌ره‌بوو بکرێته‌وه‌، ئه‌وانه‌ش چاره‌سه‌ریان بۆ ده‌کرێت، چونکه‌ نه‌ ئێمه‌ وه‌ک لیژنه‌که‌ى په‌رله‌مان، نه‌ حکومه‌تى هه‌رێم نامانه‌وێت قوتى خه‌ڵک ببڕین، به‌ڵکو ده‌مانه‌وێت دادپه‌روه‌رى پیاده‌ بکه‌ین، ئه‌وانه‌ى به‌پله‌ى حزبى هاتوون و کراون به‌پله‌ى باڵا و وه‌زیرو ته‌مه‌ن و بڕوانامه‌کانیشیان شمولى نه‌کردووه‌، له‌وانه‌ هه‌ندێک گۆڕانکاریی ده‌کرێت. ‌هاوڵاتى: سه‌باره‌ت به‌ خانه‌نشینى ئه‌ندامانى په‌رله‌مان و پله‌ باڵاکانى دیکه‌، ده‌وترێت ئاڕاسته‌یه‌ک هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ى له‌پڕۆژه‌که‌دا ئه‌وه‌ جێگیربکرێت که‌ئه‌گه‌ر که‌سێک ته‌مه‌نى نه‌گه‌یشتبێته‌ (45) ساڵ و (15) ساڵ خزمه‌تى نه‌بێت خانه‌نشین نه‌کرێت و بگه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر کاره‌که‌ى پێشووى؟ جه‌مال حه‌وێز: به‌ڵێ به‌دڵنیاییه‌وه‌، ئێمه‌ش له‌گه‌ڵ ئه‌و بۆچوونه‌داین، گوناهه‌ گه‌نجێک له‌ (30 بۆ 35) ساڵى خانه‌نشین بکرێت، که‌تواناى جه‌سته‌یی و عه‌قڵى هێشتا ماویه‌تى که‌حکومه‌ت و کۆمه‌ڵگه‌ سودى لێوه‌ربگرێت، ئێمه‌ش له‌گه‌ڵ ئه‌و رایه‌دا نین که‌ له‌و ته‌مه‌نه‌دا خانه‌نشین بکرێن، با دواتر له‌خوله‌کانى دیکه‌ى حکومه‌ت یان په‌رله‌ماندا درێژه‌ به‌کارکردن بدات. ‌هاوڵاتى: (45) ساڵ وه‌کو ته‌مه‌نى خانه‌نشینى جێگیرکراوه‌ له‌پڕۆژه‌ى چاکسازییدا؟ جه‌مال حه‌وێز: له‌عێراقیش ئه‌و ته‌مه‌نه‌ جێگیرکراوه‌و کراوه‌ته‌ بنه‌ما، به‌ڵام ساڵانى خزمه‌تیشى بۆ دیاریکراوه‌، له‌و  موچه‌یه‌ش که‌ بۆى ده‌بڕدرێته‌وه‌ ئه‌و موچه‌یه‌ نییه‌ که‌ ته‌مه‌نى یاسایی ته‌واو ده‌کات. هه‌موو فراکسیۆنه‌کان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین ئه‌و پرۆژه‌یه‌ به‌بێ ململانێی سیاسی و موزایه‌ده‌ تێپه‌ڕێنرێت ‌هاوڵاتى: پێشبینى ده‌که‌یت له‌کاتى هاتنى بۆ په‌رله‌مان، ململانێ له‌نێوان لایه‌نه‌کان دروستبێت له‌باره‌ى پڕۆژه‌ى چاکسازییه‌وه‌، یان رێککه‌وتنێکى سیاسی هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ى تێپه‌ڕێنرێت؟ جه‌مال حه‌وێز: پێموانییه‌ هیچ ململانێیه‌کى سیاسی له‌سه‌ر ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ دروستبێت، چونکه‌ هه‌موومان مه‌به‌ستمان چاکسازییه‌، که‌شه‌قام و خه‌ڵک داواى ده‌که‌ن، هه‌موو فراکسیۆنه‌کان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین ئه‌و پرۆژه‌یه‌ به‌بێ ململانێی سیاسی و موزایه‌ده‌ تێپه‌ڕێنرێت.

راپۆرتی: سی ئێن ئێن   وەرگێڕانی: کاکەلاو عەبدوڵا مایکڵ بلومبێرگ  ملیاردێری ناسراوی ئەمریکا، یەکشەممەی رابردوو بەفەرمی داغڵبوونی درەنگی خۆی بۆ لیستی دیموکراتەکان بۆ هەوڵدان بۆ سەرۆکایەتی راگەیاند، بەمەش بانگەشەیەکی ئاشکراکرد کە راستەوخۆ ئامانجی شکستپێهێنانی سەرۆک دۆناڵد ترەمپە. لەنامەیەکدا لەوێبسایتی بانگەشەکەی، بلومبێرگ کاندیدکردنی خۆی روونکردووەو دیدگایەکی میانڕەوانەتری خستەڕوو بۆ وڵاتەکەی و خۆی وەک «چالاکێک و کێشە چارەسەرکەر» نیشاندا نەک وەک «قسەکەرێک». «لەپێشبڕکێی بەدەستهێنانی سەرۆکایەتی بەشداریدەکەم بۆ شکستپێهێنانی ترەمپ و بنیادنانەوەی ئەمریکا. ناتوانین چوار ساڵی دیکە بەرگەی کردەوە کەمتەرخەم (سەرشێت)و بێڕەوشتییەکانی ترەمپ بگرین، خستنی دۆناڵد ترەمپ گرنگترین و هەنووکەیترین شەڕی ژیانمانەو منیش بەتەواوی ئامادەم بۆی»، بلومبێرگ وای نووسیوە. بەشداریکردنی درەنگی بلومبێرگ بۆ هەڵبژرادنی سەرۆکایەتی ٢٠٢٠- لەگەڵ ئەو بڕە پارەیەی ملیاردێرەکە دەتوانێت خەرجی بکات بۆ بانگەشەکەی - ئاستێکی نوێی نادڵنیایی دەخاتە نێو پیشبڕکێکەوە لەسێ مانگ کەمتر پێش ئەوەی یەکەم هەڵبژاردن لەپێشبڕکێی کاندیدەکانی نێو هەردوو پارت دەستپێبکات. بلومبێرگ، کەپێشتر لەسەرەتای ئەمساڵەوە وتی خۆی کاندید ناکات، لەبڕیارەکەی پاشگەزبووەوە، چونکە پێیوانییە کاندیدێک هەبێت لەپێگەی ئێستای دیموکراتەکان بتوانێت شکست بەترەمپ بهێنێت لەتشرینی دووەمی ساڵی داهاتوودا، چەند کەسێکی نزیکی بلومبێرگ ئەمەیان بە سی ئێن ئێن وت. ئەم وتەیەی بلومبێرگ جێگری سەرۆکی پێشوو، جۆ بایدنیش دەگرێتەوە کە بلومبێرگ خۆی تێبینی ئەوەی کردووە لە راپرسی ویلایەتی ئایۆوا دەرنەچووە و کێشەی رووبەڕوو بووەتەوە لەدابینکردنی بودجەدا بۆ کەمپینەکەی. بەخۆکاندیدکردنی، بلومبێرگ بووە هەژدەمین پاڵێوراوی دیموکراتەکان بۆ رووبەڕووبوونەوەی ترەمپ لەهەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ٢٠٢٠ کە لە ٣ی تشرینی دووەم بەڕێوەدەچێت. «ئێمە دەبێت شتێک بکەین دەربارەی دۆناڵد ترەمپ. پێموایە دەزانم چۆن شکستی پێبهێنم. پێشتر چەند جارێک شکستم پێهێناوە، پێموایە دەزانم ئەم وڵاتە پێویستی بەچییەو منیش رێک تیشک دەخەمەسەر ئەوە»، بلومبێرگ لەوتارێکیدا لە ویلایەتی ڤێرجینیا ئەمەی وت. بلومبێرگ هۆشداریدا لەوەی کە «مەترسییەکی گەورەتر هەیە لەهەڵبژاردنەوەی ترەمپ وەک لەوەی پێشتر هەبوو» بۆیە دەبێت «ئەم هەڵبژاردنە ببەینەوە». بۆ دەستپێکردنی کەمپینەکەی، بلومبێرگ لانیکەم (37) ملیۆن دۆلاری تەرخانکردووە بۆ ریکلامی تەلەفزیۆنی بۆ دوو هەفتەی داهاتوو، بەپێی ئاماری کانتار میدیا. ریکلامەکان تیشک دەخەنەسەر ژیاننامەی بلومبێرگ و کارەکانی لەپۆستی سەرۆکی شارەوانی نیویۆرک لەساڵی ٢٠٠١ کەدیارتیرینیان رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا بووە. دواتریش تیشک دەخرێتەسەر ترەمپ لەڕیکلامەکەداو باس لەوەدەکات ئێستا بلومبێرگ «رووبەڕووی» دەبێتەوە. کڕینە زەبەلاحەکەی بلومبێرگ - ٦٠ چرکە لە (100) مارکێتی جیاوازدا - لەهەفتەی داهاتوودا دەستپێدەکات کەگوزارشتە لەزیاتر لەو بڕەی هەموو کاندیدەکانی دیموکراتەکان خەرجیان کردووە لەڕیکلامی تەلەفزیۆنیدا تائێستا بۆ پێشبڕکێکە، بەڵام ئەمە تۆم ستەیەری بازرگان [کاندیدێکی تری دیموکراتەکان] ناگرێتەوە کەنزیکەی (63) ملیۆن دۆلار خەرج دەکات لەسەرەتای دەستپێکردنی ریکلامەکانی بلومبێرگەوە. بلومبێرگی تەمەن (77) ساڵانی خاوەن کارو خێرخواز، کۆکردنەوەی سامانەکەی بەدروستکردنی تەکنەلۆجیایەک دەستپێکرد کەخاوەن بانکەکان و بازرگانان بەکاریدەهێنن بۆ بەئاسانی دەست گەشتنیان بەئامارو زانیاری مارکێت بلومبێرگی تەمەن (77) ساڵانی خاوەن کارو خێرخواز، کۆکردنەوەی سامانەکەی بەدروستکردنی تەکنەلۆجیایەک دەستپێکرد کەخاوەن بانکەکان و بازرگانان بەکاریدەهێنن بۆ بەئاسانی دەست گەشتنیان بەئامارو زانیاری مارکێت. دوای بنیادنانی بزنسێکی سەرکەوتووی زانیاری دارایی، روویکردە سیاسەت. ساڵی ٢٠٠١ بەفەرمی خۆی پاڵاوت بۆ بوون بەسەرۆک شارەوانی نیویۆرک. سەرەڕای خۆکاندیدکردنی وەک کۆمارییەک لەشارێکی زۆرینە دیموکراتدا، توانی هەڵبژاردنەکە بباتەوەو دوو جاریش هەڵبژێردرایەوەو تاساڵی ٢٠١٣ لەپۆستەکەیدا مایەوە. لەماوەی وەرزی دووەمیدا، پارتەکەی گۆڕی و بووە سەربەخۆ، بەڵام دواتر لەساڵی ٢٠١٨ بوو بەدیموکرات. مایکڵ بلومبێرگ هەشتەم دەوڵەمەندترین سەرمایەداری ئەمریکایە کەبەهای سامانەکەی (58) ملیار دۆلارەو خاوەنی کۆمپانیای میدیایی بلومبێرگە. بلومبێرگ رووبەڕووی بەربەستی بەرچاو دەبێتەوە سەرۆکی پێشووی شارەوانی نیویۆرک دەتوانێت پەرەبدات بەو ئامانجانەی لای دەنگدەرانی دیموکراتەکان گرنگە. بلومبێرگ سەرچاوە داراییەکانی بەزۆری تەرخانکردووە بۆ بەرگریکردن لەمافی منداڵ خستنەوە، رووبەڕووبونەەی گۆڕانی کەوشوهەوا، هەروەها توندوتیژی چەک. ساڵی ٢٠١٨ زیاتر لە (100) ملیۆن دۆلاری خەرجکرد تاپارتی دیموکراتەکان بتوانن زۆرینە بەدەستبهێنن لەهەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی کۆنگرێس و پێشتریش (250) ملیۆن دۆلاری بۆ بانگەشەی بوون بەسەرۆک شارەوانی نیویۆرک خەرجکردووە. بەڵام کاندیدی بلومبێرگ رەنگە رووبەڕووی چەند بەربەستێک ببێتەوە، لەوانە رەخنەی تووندی سیناتۆرو کاندید بێرن ساندەرس و ئیلیزابێز وارن کەڕایانگەیاندووە نابێت ملیاردێرەکان بتوانن «هەڵبژاردنەکان بکڕنەوە». ئەم رەخنەیە لەسەرەتای هەفتەوە دەستیپێکرد کاتێک روونبووەوە بلومبێرگ سوورە لەسەر خەرجکردنی دەیەها ملیۆن دۆلار بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن. «لەئێستادا خۆمان کەسێکی ملیۆنەرمان هەیە لەکۆشکی سپیدا، پێتوایە خەڵکی ئەم وڵاتە دەڵێن «پێویستمان بەکەسێکی دەوڵەمەندتر هەیە»، سیناتۆر ئەیمی کلۆبوچار وای وت. بەڵام هەندێکی دیکە پێشوازی لەخۆکاندیدکردنی بلومبێرگ دەکەن، چونکە پێیانوایە پێویستە بۆ هەڵتەکاندنی دۆخی پەرشوبڵاوی ئێستای هەڵبژاردنەکان. «پێموایە ئەو باش دەبێت بۆ مەیدانی پاڵێوراوانی دیموکراتەکان، ئەو ئێستا تاکە کاندیدە کەشتێکی کردبێت بۆ کاریگەری خستنەسەر توندوتیژی چەک و کەمکردنەوەی خەرجی تەندروستی»، بازرگان و ملیۆنێر مارک کوبان وای وت. چەندین کەسی دیکە تێبینی ئەوەیان کردووە کە سامانە زەبەلاحەکەی بلومبێرگ دەبێتە چەکێکی بەهێز دژی ترەمپ کەخەریکی بنیادنانی بانگەشەیەکی زەبەلاحە بەهۆی سامانەکەیەوە. «ئەو ئەوەی پێویستە هەیەتی و سەرچاوەی هەیە بۆ لێدان لەترەمپ، بڕوای تەواوەتیم هەیە کەمایک بلومبێرگ بتوانێت بیباتەوە، پێموایە سەرچاوە گرنگە بۆ بردنەوە»، ستیڤ بنیامین سەرۆک شارەوانی کۆڵۆمبیا ئەمەی بە ئەسۆشیەتد پرێس راگەیاند. بەڵام سایمن رۆزنبێرگ، دامەزرێنەری تۆڕی ناوەندی دیموکراتی نوێ و پەیمانگەی سیاسەتی نوێ دەڵێت کە «زۆر زووە تابڕیار بدەین» بلومبێرگ دەیباتەوە، لەکاتێکدا کەدەنگدەران دەترسن و بەدوای یەکێکی جددی و زیرەکدا دەگەڕێن سەرکردایەتیان بکات.

راپۆرتی: ئەلمۆنیتەر وەرگێڕانی: کاکەلاو عەبدوڵا لەگەڵ ئەوەی ژمارەی کوژراوان لەخۆپیشاندانەکاندا بەرزدەبێتەوە، عادل عەبدولمەهدی سەرۆک وەزیران سەرکردە هەرێمی و جیهانییەکانی دڵنیاکردووەتەوە کەدۆخی عێراق لەژێر کۆنترۆڵدایە. بەپێی وتەی عەبدولمەهدی، حکومەت پابەندە بەمافەکانی مرۆڤ و پاراستنی خۆپیشاندەران. لەمیانەی سەردانێکیدا بۆ عێراق، جێگری سەرۆکی ئەمریکا مایک پێنس رایگەیاند کە عەبدولمەهدی «دڵنیای کردوومەتەوە کار لەسەر ئەوە دەکەن لەتوندوتیژی یان هەر سەرکەوتکردنێکی تر کەئێستا دەیبینین دووردەکەونەوە». «بەڵێنی پێدام کاردەکەن بۆ پاراستن و رێزگرتن لەخۆپیشاندانە ئاشتییەکان کەئەوەش بەشێکە لەپرۆسەی دیموکراسی لەعێراق»، مایک پێنس ئەمەی وت. لەچەند پەیوەندییەکی تەلەفونیشدا لەچەندڕۆژی رابردوو عەبدولمەهدی بەرپرسانی قەتەرو کوەیت و ئەردەنی دڵنیاکردووەتەوە کەحکومەتی عێراقی پابەندە بەپاراستنی خۆپیشاندەران و دوورکەوتنەوە لەبەکارهێنانی توندوتیژی دژیان. بەڵام لەڕۆژانی رابردوودا هێزە ئەمنییەکان هێرشییان کردەسەر خۆپیشاندەران بەگازی فرمێسکڕێژو گوللە لەشارەکانی نەجەف، بەسرە، بەغداد. تەنها لە ٢٤ی تشرینی دووەم لانیکەم (13) خۆپیشاندەر کوژراون لەبەغداد، بەسرە، ناسرییە. روونە کەحکومەتی عێراقی ئامادە نییە هیچ چاکسازییەکی جددی ئەنجامبدات بۆ قایلکردنی داواکانی خۆپیشاندەران. لەجیاتی ئەمە، کار لەسەر پلانی جێگرەوە دەکات بۆ کۆتایی هێنان بەخۆپیشاندانەکان بەئەنجامدانی کەمترین چاکسازییەوە. ئەو پلانانە چین و چۆن حکومەت جێبەجێیان دەکات؟ زیادبوونی توندوتیژی سەرەڕای دڵنیاکردنەوەکانی سەرۆک وەزیران کەحکومەت پابەندە بەپاراستنی خۆپیشاندەرانەوە، مەزەندەکراوە کە (400) خۆپیشاندەر کوژراون و زیاتر لە (14) هەزار بریندارن، ئەمەش بەپێی ئاماری کۆمسیۆنی مافەکانی مرۆڤی عێراق و وەزارەتی تەندروستی عێراق. ئەلمۆنیتەر زانیویەتی کە ئایەتوڵا عەلی خامنەیی رابەری باڵای ئێران بەشداری لە کۆبونەوەیەکدا کردووە لە ٢١ی تشرینی دووەم لەتاران لەگەڵ فالح فەیاز بەرپرسی حەشدی شەعبی، هادی ئەلعامری سەرۆکی رێکخراوی بەدر، محەمەد هاشمی، بەرپرسی ئۆفیسی سەرۆک وەزیرانی عێراق، هەروەها جەواد شەهرستانی نوێنەری رابەری باڵای شیعە لەعێراق عەلی سیستانی. بەپێی وتەی سەرچاوەیەک کە بەشداربووە لەکۆبوونەوەکەدا، خامنەیی داوای لەبەشداربووان کردووە پێکەوە کاربکەن بۆ راگرتنی خۆپیشاندانەکان تەنانەت ئەگەر باڵاترین ئاستی توندوتیژیش بخوازێت. «ئێران دەستبەرداری عێراق نابێت و رێنادات بەکەمبوونەوەی هەژمونی لەعێراق»، خامنەیی وای وتووە بەپێی هەمان سەرچاوە. خامنەیی داوای لەشەهرستانی کردووە پەیامێک بگەیەنێت بەسیستانی و تێیدا داوای لێبکات پشتیوانیکردن و پارێزگاریکردنی لەخۆپیشاندەران رابگرێت. لەوەڵامی ئەم پەیامەدا، نوێنەرێکی سیستانی، شێخ عەبدولمەهدی کەربەلایی لەوتاری هەینی رابردوو وتی «رەشەکوژی بەسەر هەموو سیستەمێکی سیاسیدا زاڵ دەبێت و سەردەکیشێت بۆ گۆڕینی حکومەت بەدانەیەکی تەواو نوێ». لەچاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا لەگەڵ (غاد تیڤی) لە ٢٤ی تشرینی دووەم، پەرلەمانتاری عێراقی فایەق عەلی وتی کە لەمیانی کۆبوونەوەیەکی باڵای ئەمنی کەچەند سەرکردەیەکی باڵای ئەمنی تێیدا بەشداربوون، هەموو بەشداربووان لەسەر ئەوە رێککەوتوون کەدەبێت خۆپیشاندانەکان رابگیرێت تەنانەت ئەگەر ژمارەی کوژراوان هەزار تێپەڕێنێت. پروپاگەندە دژی خۆپیشاندەران لەسەرەتای هەڵگیرسانی خۆپیشاندانەکانەوە، ئێران و هاوپەیمانەکانی لەعێراق - لەوانە فەیاز و شێخ قەیس خەزعەلی سەرۆکی عەسائیبی ئەهلی حەق - خۆپیشاندەرانیان تۆمەتبار کردووە بەوەی نزیکن لەئەمریکا، ئیسرائیل، سعودیە، ئیمارات و لەلایەن ئەو وڵاتانەوە پشتیوانی دەکرێن. دوای سەردانەکەی پێنس بۆ عێراق، هەندێک لەهێزەکانی نزیک ئێران - وەک بەرەی سادیقون کە لەعەسائیبی ئەهلی حەقەوە نزیکە، لەگەڵ یەکەی بابیلۆن لەهێزەکانی حەشدی شەعبی - ئیدانەی ئەمریکایان کرد بۆ دەستتێوەردان لەکاروباری عێراق. ئەوان سەردانەکە بە هەوڵیک لێکدەدەنەوە بۆ رووخانی حکومەتی عێراقی. هێزەکانی نزیک لەئێران لەتۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا چەندەها تۆمەتیان بڵاوکردووەتەوە لەسەر خۆپیشاندەران کە سەر بەحزبی بەعسن. بەهەمان شێوە، پۆستەکانیان لەفەیسبووک و تویتەر ترس بڵاودەکەنەوە لەسەر ئەوەی خۆپیشاندەران رێ خۆشدەکەن بۆ گەڕانەوەی حزبی بەعس و خەلافەتی ئیسلامی. عەبدولمەهدی و کەسایەتییەکانی دیکەی حکومەت وێرانکاری لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە بەکردەی تیرۆریستی لێکدەدەنەوە تاڕێبدەن بەحکومەت وەڵامی خۆپیشاندەران بەتووندترین هێز بداتەوە بۆ زامنکردنی سزای قورس بۆ هەر کەسێک دەگیرێت، لەوانەش سزای لەسێدارەدان. بەکارهێنانی هێزی نەناسراو بۆ سەرکوتکردنی خۆپیشاندانەکان بەبێ گەڕانەوەی بەرپرسیاری، هێزی نەناسراو لەلایەن سەرچاوەی نەناسراوەوە جوڵێندراون بۆ تەقەکردن لەخۆپیشاندەران و رفاندنی چالاکوان و سەرکردەکانی خۆپیشاندانەکان. لەمیانەی خۆپێشاندانەکان لەسەرەتای تشرینی یەکەم، نیشانەشکێنەکان خۆپیشاندەرانیان بەئامانج گرت لەباڵاخانە بەرزەکانی بەغدادەوە، کەژمارەی کوژراوانیان لە (50) کەسە بەرزکردەوە بۆ (150). سەرۆک وەزیرانی عێراق لەمانگی تشرینی یەکەمدا دانی بەوەدانا کەهێزی نەناسراو رووبەڕووی خۆپیشاندەران بوونەتەوە. بەرپرسەکانی دیکەی عێراق هەمان دانپێدانانیان ئەنجامداوە وەک وەزیری بەرگری. لەوکاتەوە، ئەو هێزانە ئۆپەراسیۆنەکانیان فراوانکردووە لەشارە جیاوازەکاندا. سەرکردەو چالاکوانە دیارەکان دەستنیشان دەکەن و دەیانڕفێنن. هەفتەی پێشوو لەناسریە (33) کەس بەم جۆرە دەستگیرکران، بەپێی وتەی سەندیکای پارێزەرانی شارەکە. هەرچەندە بەپێی قسەی خۆپیشاندەران کۆی گشتی دەستگیرکردنەکان لەشارەکەدا لە (100) کەس تێپەڕیوە. هەندێک راپۆرت باس لەوەدەکەن کەدەستگیرکراوەکان ئەشکەنجەدراون و داوایان لێکراوە بەشداری خۆپیشاندانەکان نەکەنەوە. ئەلمۆنیتەر پەیوەندی بەهەندێک لەو بەندکراوانەوە کرد کە ئازادکرابوون. ئەوان مامەڵە خراپەکەیان پشتڕاستکردوەوە بەوتنی ئەوەی کەسەرزەنشت کراون و هەندێکجاریش ئەشکەنجە دراون. تەنها بەمەرجێک ئازادکراون کە ئیمزابکەن لەسەر رێککەوتنێک کە چیتر بەشداری خۆپیشاندانەکان نەکەنەوە. هەروەها ئەوەشیان پشتڕاستکردەوە کەئەو هێزانە خۆیان نەناساندووە. بەندکراوەکان نەیانتوانیوە بزانن کە لەکوێ دەستبەسەربوون. سنوردارکردنی میدیا کۆمسیۆنی پەیوەندی و میدیای نیشتمانی عێراق (17) نووسینگەی میدیا عێراقییەکانی داخست تا رێگەیان لێبگیرێت لەگواستنەوەی خۆپیشاندانەکان. لەبەیاننامەیەکدا، سەندیکانی رۆژنامەوانی عێراق رایگەیاند کەبڕیارەکە کەڵەکەبوونی «هەوڵەکانی حکومەتە بۆ سەرکەوتکردنی ئازادی رۆژنامەوانی». هەروەها هێڵەکانی ئینتەرنێتیش پچڕاون یان خاو بوونەتەوە تائەوەی دەستگەشتنی خۆپیشاندەران بەتۆڕە کۆمەڵایەتییەکان سنوردار بکرێت و توندوتیژییەکان دژی خۆپیشاندەران نەگوازرێنەوە. حکومەتی عێراق، وەک حکومەتی ئێران، گرەو لەسەر هۆکاری کات دەکات بەو هیوایەی خۆپیشاندەران بترسن و ماندوو ببن و دواجاریش بگەڕێنەوە ماڵەکانی خۆیان.

سازدانی: ئارا ئیبراهیم- پیرمام فازڵ میرانی سکرتێری مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان رایدەگەیەنێت خەڵکی سلێمانی پارتیان دەوێت، دەشڵێت خواستى سلێمانییه‌کان له‌ناو دڵى پارتیدا هەیەو ده‌شمێنێت. فازڵ میرانی لەچاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ رۆژنامەی ‌هاوڵاتی دەڵێت «دوو که‌س یه‌کتریان خۆشده‌وێت له‌دڵدا، به‌ڵام فرسه‌ت نییه‌ زوو زوو یه‌کتر ببینن، ئه‌و نه‌بوونى فرسه‌ته‌ش قیاس نییه‌ بۆ نه‌بوونى خۆشه‌ویستى له‌نێوانیاندا» ئەوەش وەکو ئاماژەیەک بۆ ئەوەی کەفرەسەتی بینین لەنێوان سلێمانی و پارتیدا نیە. لەوەڵامی پرسیارەکانی ‌هاوڵاتیدا، فازڵ میرانی لەسەر چەند تەوەرەیەک قسە دەکات کەتایبەتن بەدۆخی هەرێمی هەرێمی کوردستان و کەرکوک و عێراق و رۆژئاوای کوردستان. فازڵ میرانی ئاماژە بەوەدەکات کەوەکو خۆی لەگەڵ ده‌وڵه‌تى نەتەوەیی و دیندا نییە، بەڵام پێشیوایە ریفراندۆم بۆ زانینی رای خەڵکی بووە، بەڵام حکومەتی عێراق سزای هەرێمی کوردستانی داوە لەسەر جیابوونەوە لەکاتێکدا کورد جیانەبۆتەوە لەگەڵ عێراقدا ماوە. سەبارەت بە رووداوەکانی دوای ریفراندۆم و 16ی ئۆکتۆبەر لەکەرکوک و دانانی پارێزگارێک بۆ ئەو شارە، هەروەها جەخت لەوە دەکاتەوە کەهێشتا دۆخی کەرکوک ئاسایی نەبۆتەوەو دانەنانی پارێزگارێکی کوردیش پەیوەندی هەیە بەو دۆخە نائاساییەوە نەک وەکو ئەوەی یەکێتی پارتی لەسەر ئەوە تۆمەتبار دەکات. فازڵ میرانی دەڵێت «به‌قومبه‌له‌یه‌ک ده‌توانى بینایه‌ک بڕوخێنیت له‌ماوه‌ى پێنج خوله‌کدا، به‌ڵام به‌ سێ مانگ و شه‌ش مانگ و ساڵێکیش دروست نابێته‌وه‌، واتا ئه‌و قومبه‌له‌یه‌ى له‌که‌رکوک ته‌قا به‌دانانى موحافزێک و پارتى چاک ناکرێته‌وه‌، کورد وته‌نى ئه‌وه‌ى ساوه‌رى خواردووه‌ با ئه‌وه‌ بچێته‌وه‌ شاییه‌که‌ى». سەبارەت بەکۆنگرەی یەکێتی کەبڕیارە مانگی داهاتوو ببەسترێت، دەڵێت «ئێستا خه‌ریکى ئاماده‌کارى کۆنگره‌و کۆنفرانسن، ئه‌وه‌ش بۆ خۆى موشکیله‌یه‌که‌ بۆ هه‌موو حزبێک نه‌ک ته‌نها بۆ یه‌کێتى، هه‌موومان که‌تووشى کۆنگره‌ ده‌بین ئاگامان له‌هیچ نییه‌، ئاگامان له‌وه‌یه‌ کێ ده‌توانێت مه‌ندوبى کۆنگره‌ بۆ خۆى زیادبکات و براده‌رى خۆى ده‌ربچێنێت ئه‌مه‌ مه‌سئول ناوچه‌و کۆمیته‌یه‌، که‌کۆنگره‌ هه‌بێت شتى تر بیرده‌چێته‌وه‌، به‌ڵام حه‌ز ناکه‌ین ئه‌مه‌ وابکات مه‌سئولیاتى دیکه‌ بکه‌ینه‌ قوربانى کۆنگره‌«. هاوکات ئەوەش ئاشکرا دەکات کە بەستنی کۆنگرەی پارتی نزی  کە، دەشڵێت «ئێمەش و یه‌کێتیش په‌یڕه‌و و پڕۆگراممان له‌سه‌ر ئه‌رشیف داناوه‌، ئه‌گه‌ر به‌حزبایه‌تى جاران بێت حه‌قه‌ کۆنگره‌ محاسه‌به‌مان بکات، ئێمه‌ بۆمان هه‌یه‌ ساڵێک خۆمان ته‌مدید بکه‌ینه‌وه‌، ئه‌وه‌ نۆ ساڵه‌ کۆنگره‌مان گرێداوه‌، ئه‌گه‌ر ئه‌ندامانى کۆنگره‌ى ئێمه‌ ره‌خنه‌مان لێبگرن و محاسه‌به‌مان بکه‌ن ئێمه‌ یه‌ک نوقته‌ ناتوانین به‌رگرى له‌خۆمان بکه‌ین». هەروەها میرانی ئەوەش دووپات دەکاتەوە کە «ئێمه‌ش ده‌بێت کۆنگره‌ ببه‌ستین، براده‌رانى یه‌کێتى ئه‌وه‌تا 7ى 12ى ئه‌مساڵ کۆنگره‌ ده‌به‌ستن و هه‌رچه‌نده‌ به‌ته‌سه‌ورى من ئاسان نییه‌و ماوه‌یه‌کى که‌مه‌ بۆیان... پارتى ئیحتیمال زۆره‌ له‌نیوه‌ى یه‌که‌مى ساڵى 2020دا کۆنگره‌ ببه‌ستێت، ره‌نگه‌ زووتر بێت دره‌نگتر نه‌بێت». ‌هاوڵاتی: دۆخى سیاسى هه‌رێمى کوردستان چۆن ده‌بینن پاش ئه‌و گرفتانه‌ى که‌ له‌چەند ساڵى رابردوو بۆ هه‌رێم دروستبوو؟ فازڵ میرانى: ده‌ستخۆشیتان لێده‌که‌م سیاسه‌تى راگه‌یاندنى هاوڵاتى له‌ڕووى نیشتمانپه‌روه‌رییه‌وه‌، به‌گشتى رێڕه‌وى رۆژنامه‌ى هاوڵاتى مه‌قبولیه‌تى له‌ناو زۆربه‌ى هێزه‌کانى سیاسى و جڤاکى کورده‌وارى په‌یداکردووه‌، ئه‌مه‌ خاڵێکى ئیجابییه‌ بۆ هه‌ر دامه‌زراوه‌یه‌کى راگه‌یاندن. ته‌بیعى نایاب له‌هیچ شوێنێک نییه‌، که‌ نایاب نه‌بێت باش هه‌یه‌و خراپ هه‌یه‌و زۆر باش هه‌یه‌و مامناوه‌ندى هه‌یه‌، سه‌ره‌ڕاى جیاوازى سیاسى یان نه‌بوونى ئینسجامێکى باش له‌ناو هه‌موو هێزه‌ سیاسییه‌کان؛ به‌ڵام ئه‌وه‌ى دڵم پێخۆشه‌ ئه‌گه‌ر مه‌ترسییه‌ک هه‌بێت له‌سه‌ر هه‌موومانه‌ هه‌ستی پێده‌که‌ین، ئێمه‌ هه‌موومان له‌پاپۆڕێکداین ئه‌گه‌ر نقوم بوو خوانه‌کات که‌سى لێده‌رناچێت به‌سه‌لامه‌تى، ئه‌مه‌ خاڵێکى گرنگه‌ من هه‌میشه‌ ده‌ڵێم ئێمه‌ بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت ئێستا له‌حکومداین ئه‌وانه‌ى دوێنێ له‌ ئۆپۆزسیۆندابوون ئه‌مڕۆ له‌حوکمدان و کۆمه‌ڵێک خاڵى هاوبه‌شمان هه‌یه‌، خۆمان دروستمان نه‌کردووه‌و سروشتین، گرنگترین ئه‌و هاوبه‌شییه‌ ئینتماى نیشتیمانیمانه‌و خه‌ڵکى ئه‌م کوردستانه‌ین. ئێمه‌ش و یه‌کێتیش په‌یڕه‌وو پڕۆگراممان له‌سه‌ر ئه‌رشیف داناوه‌ ئه‌گه‌ر به‌حزبایه‌تى جاران بێت حه‌قه‌ کۆنگره‌ محاسه‌به‌مان بکات دووه‌م قسمه‌تێکى زۆرمان ئینتماى نه‌ته‌وایه‌تیمان کوردین به‌نسبه‌ت هێزه‌ سیاسییه‌کان. هاوبه‌شى سێیه‌م هه‌موومان که‌م یان زۆر، دره‌نگ یان زوو سته‌ممان بینیوه‌و به‌رەنگارى ئه‌و سته‌مه‌ش بووین، به‌رهه‌مه‌که‌ى که‌ من ناچمه‌ سه‌ر شۆڕشى کۆن و شۆڕشى نوێ و ئه‌یلول و ده‌ستکه‌وته‌کانى حوکمى زاتى به‌سه‌رۆکایه‌تى بارزانى نه‌مرو پارتى، ده‌چمه‌ سه‌ر سه‌رهه‌ڵدان. ئه‌وانه‌ى دواى سه‌رهه‌ڵدان به‌شداربوونه‌ هاوبه‌شى ده‌ستکه‌وته‌کانى سه‌رهه‌ڵدانن، سه‌رهه‌ڵدان هه‌مووى سلبى نییه‌، سلبى ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وه‌ى میلله‌تى ئێمه‌ ویستى پێویستى پێیه‌تى حکومڕانییه‌که‌ نه‌یتوانیوه‌ هه‌مووى جێبه‌جێ بکات، به‌ڵام مه‌عناش نییه‌ قسمێکى زۆرى جێبه‌جێ نه‌بووه‌، ئێمه‌ ده‌بێت واقعبین بین. دائیمه‌ ده‌ڵێم دائیره‌یه‌ک هه‌یه‌ پێى ده‌ڵێن دائیره‌ى واقعبینى، ئێمه‌و ئه‌وانه‌ى سیاسه‌ت ده‌که‌ین ئه‌وه‌ى وه‌زیره‌، سه‌رۆکى هه‌رێم و سه‌رۆکى حکومه‌ت و سه‌رۆکى په‌رله‌مانه‌و ئه‌وه‌ى سکرتێرى حزبێکه‌ ئه‌گه‌ر له‌چوارچێوه‌ى ئه‌و واقعبینیه‌، یه‌که‌م به‌چاوى خه‌ڵک ته‌مه‌شاى خۆى بکات به‌چاوى خۆى ته‌ماشاى خۆى نه‌کات جا چ تاک بێت یان حزبێک یا حکومه‌ت یا په‌رله‌مان بێت، دووه‌م شته‌کان وه‌ک خۆى ببینێت و گرفته‌کان لێى رانه‌کات و رەتیشی نه‌کاته‌وه‌، مه‌سه‌له‌ن ناکرێ سه‌رۆکى هه‌رێم یا سه‌رۆکى حکومه‌ت و په‌رله‌مان و سه‌رۆک حزبێک وه‌ڵا له‌مه‌مله‌که‌تى من هه‌موو شتێک رێکوپێکه‌ ده‌بێت وەز‌عى خۆى وه‌کو خۆى ببینێته‌وه‌، له‌و شێوه‌ واقعبینییه‌ هه‌ر هه‌نگاوێک بهاوێژیت و هه‌ر بڕیارێک وه‌ربگرێت حه‌دى ئه‌دنا لێى پاشگه‌زنه‌بێته‌وه‌و په‌شیمان نه‌بێته‌وه‌، مه‌عنا لێى زه‌ره‌رنابینێته‌وه‌، بڕیارو بۆچوونه‌که‌ى له‌و دائیره‌ى واقعبینییه‌دا ئیجابیه‌، ئه‌رێنییه‌که‌ى زۆرتره‌ له‌نه‌رێنییه‌که‌ى، ئێستا له‌کوردستان ئه‌وه‌ ده‌بینم. هاوبه‌شێکى دیکه‌ ئه‌وه‌یه‌ واجبى هه‌موومانه‌ ئه‌وه‌ى که‌هه‌یه‌ بیپارێزین، ئه‌وه‌ى گله‌یى لێیه‌تى و ئه‌وه‌ى به‌به‌ژن و باڵیشى ده‌ڵێ هه‌ردوو هاوبه‌شییه‌ک هه‌یه‌ ده‌بێت بیپارێزین، چونکه‌ ئه‌گه‌ر نه‌یبێ گله‌یى له‌چى بکات‌، ئه‌گه‌ر نه‌یبێ به‌به‌ژن و باڵى چى بڵێت له‌به‌رئه‌وه‌ بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت هاوبه‌شێکه‌. له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تى نەتەوەیی و دینى نیم‌ بەڵام لەگەڵ دەوڵەتی هاووڵاتیبوونم   مامۆستا عه‌لى باپیر، ئه‌میرى کۆمه‌ڵ قسه‌یه‌کى چاکى کرد، وتى ئێمه‌ ئۆپۆزسیۆنێکى رووخێنه‌ر نین، ئێمه‌ ئۆپۆزسیۆنێکین ده‌مانه‌وێت پشتیوانى حکومه‌ته‌که‌ بکه‌ین بۆ چاکه‌کان و سلبیاته‌کانیش باس بکه‌ین، به‌ راى من ئه‌مه‌ هاوبه‌شێکى زۆر دروسته‌ له‌نێوان حکومڕانى و ئۆپۆزسیۆندا، ئه‌گه‌ر به‌م شێوه‌یه‌ هێزه‌ سیاسییه‌کان مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ یه‌ک بکه‌ین،‌ ئاسایشى جڤاکى و ئه‌منى کۆمه‌ڵایه‌تى میلله‌ته‌که‌مان ده‌پارێزین که‌خواستێکى سه‌ره‌کى میلله‌ته‌که‌ى ئێمه‌یه‌، ئاسایش و ئارامى وڵاته‌که‌مان دێته‌دى له‌و ئارامییه‌دا تواناى حکومڕانێکى باشتربین و ئۆپۆزسیۆنێکى واقعتربین ببینه‌وه‌، ئه‌مه‌ى ئه‌مڕۆ ده‌یبینم به‌شێوه‌ى موتڵه‌ق نا، قانونم خوێندووه‌ ناڵێم کابرایه‌کى قانونیم، به‌س عاده‌ته‌ن ئه‌وانه‌ى قانونین نابێ شته‌کان به‌موتڵه‌قى باس بکه‌ن و وه‌ریبگرن، به‌ڵکو به‌نسبى وه‌ریبگرن، نسبى باش له‌مه‌دا ده‌بینم سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى چ له‌ناو مێشکى حزبه‌کانى حکومڕانى له‌به‌رانبه‌ر یه‌کتر ئه‌وه‌ ده‌هێڵمه‌وه‌ بۆ رۆژگار، به‌ڵام ناکرێت ئه‌مه‌ وه‌کو جه‌نابى مام جه‌لال به‌ر ره‌حمه‌ت بکه‌وێت که‌ وتى ئه‌مه‌ شه‌قى زه‌مانه‌ واى لێکردین وابیربکه‌ینه‌وه‌، من ده‌ڵێم قسمه‌ت شه‌قى زه‌مانه‌یه‌، چونکه‌ ده‌وروبه‌رى ئێمه‌ وه‌کو کورد هه‌موو ئاگره‌، هه‌مووى بۆ کوردستان دێته‌وه‌، ئه‌م هه‌رێمه‌ خه‌ڵکه‌که‌ى ئه‌مڕۆ  له‌پارچه‌کانى دیکه‌ى کوردستان ئاسوده‌تر ده‌ژین، ئێمه‌ ئه‌مه‌ به‌نه‌زه‌رى ئیعتبار وه‌رده‌گرین، به‌ڵام ئه‌مه‌ هه‌مووى شه‌قى زه‌مانه‌ نین وابیربکه‌ینه‌وه‌. ناکرێت له‌سه‌ر نوجزى سیاسى شێوه‌ى بیرکردنه‌وه‌ى راستى حزبه‌کان تاڕاده‌یه‌ک ئه‌وه‌ش به‌نسبى ناکرێت ئه‌مه‌ له‌سه‌ر حسابى شه‌قى زه‌مانه‌ بسڕێتەوە، ئه‌مه‌ش نه‌ڵێن وه‌ڵا شه‌قى زه‌مانه‌ وامان لێده‌کاته‌وه‌ باشترین بیرى لێبکه‌ینه‌وه‌. پارتی له‌نیوه‌ى یه‌که‌مى ساڵى 2020دا کۆنگره‌ دەبه‌ستێت ئەگەر زووتر نەبێت درەنگتر نابێت   ‌هاوڵاتی: ئه‌رکى پارتى دیموکراتى کوردستان له‌م قۆناغه‌دا چییه‌ به‌تایبه‌ت بۆ پاراستى ئه‌و یه‌کڕیزیه‌ى که‌ باسى ده‌که‌یت؟ فازڵ میرانى: هه‌میشه‌ وتوومه‌ حه‌ز ناکه‌م حزبه‌کانى تر، براکانى ترمان به‌شێوه‌یه‌کى سلبى ئه‌م مه‌وزوعه‌ وه‌ربگرن، من ئه‌ڵێم له‌ده‌ستکه‌وت حه‌قه‌ پارتى رازى بێت له‌گه‌ڵ خه‌ڵکى تر یه‌کسان بێت و وه‌کو یه‌ک بێت، حسه‌ى خۆى که‌مبکاته‌وه‌ بۆ شه‌ریکێکى خۆى، ناکرێت تۆ شه‌ریکت هه‌بێ شه‌ریکى بێبه‌ش، ئه‌گه‌ر شه‌ریکت هه‌بێت ده‌بێت به‌شى بده‌یت، هه‌ندێجار به‌شه‌که‌ى  له‌ئیستحقاقه‌که‌ى زۆرتربێت، بۆیه‌ من له‌دواى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى کوردستان به‌سێ رۆژ وتم ئێمه‌ مامه‌ڵه‌مان له‌گه‌ڵ برایانى یه‌کێتى به‌کورسى په‌رله‌مان نابێت، به‌ڵام ففتى فیفتیش نه‌ما، ئه‌مه‌ دائیره‌ى واقعبینییه‌. زۆر له‌براده‌رانى یه‌کێتى وتیان تۆ واتکرد که‌ رێگه‌یه‌کى خۆشت نیشانى هه‌موو لایه‌کماندا، یانى ده‌رگایه‌کت کرده‌وه‌ واتکرد هه‌موومان له‌و ده‌رگایه‌وه‌ بچینه‌ ژووره‌وه‌، نه‌ ئێوه‌ حسابى کورسیمان بۆ بکه‌ن و نه‌ ئێمه‌ به‌ده‌رگاى ففتى به‌فیفتیدا بێین، ئه‌وه‌ نوقتەى به‌هێزى یه‌کگرتنى پارتى و یه‌کێتییه‌، ئینجا هێزه‌کانى دیکه‌. به‌ڵام له‌ئه‌رکدا پارتى رازى نابێت ئه‌رکى وه‌کو خه‌ڵکى دیکه‌ یه‌کسان بێت، چونکه‌ لێره‌دا جوگرافیاو مێژوو یه‌کده‌گرێته‌وه‌، له‌مێژوو  ئه‌رکى ئێمه‌ زیاتره‌ مێژوومان زۆرتره‌و له‌ساڵى 1946 ەوه‌، ناڵێم ئیمتدادى شۆڕشه‌کانى بارزان و مه‌مله‌که‌تى شۆڕشه‌کانى شێخ مه‌حمودى نه‌مرو و تادوایی. نه‌خێر، ده‌ڵێم له‌ 1946ەوه‌ ئه‌م حزبه‌ هه‌یه‌، که‌واته‌ وه‌ک مێژوو ئێمه‌ کۆنترین له‌هه‌موویان، جوگرافیاش حاڵى حازر ئێمه‌ نیمچه‌ زۆرینه‌یه‌کمان هه‌یه‌ له‌په‌رله‌مانیش، که‌واته‌ جوگرافیاو مێژوو حه‌تمیه‌تێک له‌سه‌رت فه‌رز ده‌کات، که‌ده‌بێت ئه‌رکت زۆرتربێت، ئه‌رکى ئێمه‌ وه‌کو پارتى ئه‌وه‌یه‌ که‌ده‌بێت کراوه‌تر بین له‌گه‌ڵ هێزه‌ سیاسییه‌کان و زیاتر ماندووبون قبوڵ بکه‌ین، ئێمه‌ بچین ئه‌و ده‌رگایه‌ى یه‌کتر قبوڵکردن بکه‌ینه‌وه‌و واڵابکه‌ینه‌وه‌. ئێمه‌ یه‌کێتى قبوڵبکه‌ینه‌وه‌و یه‌کێتى گۆڕان قبوڵبکاته‌وه‌و گۆڕان لایه‌نێکى دیکه‌ قبوڵبکاته‌وه‌و شیوعى ئیسلامییه‌کان قبوڵبکاته‌وه‌و ئیسلامى شیوعى قبوڵبکات. مسوڵمان یه‌زیدى و مه‌سیحى قبوڵبکاته‌وه‌، یه‌زیدى و مه‌سیحى مسوڵمان قبوڵبکاته‌وه‌و ئێمه‌ تورکمان قبوڵبکه‌ین. ئێمه‌ خه‌ڵکى ئه‌م وڵاته‌ین، واجبى ئێمه‌یە ئه‌م ده‌رگایه‌ واڵا بهێڵینه‌وه‌، وا بکه‌ین هه‌موومان له‌و ده‌رگایه‌ بچینه‌ ژووره‌وه‌، ئێمه‌ى پارتى ده‌بێت ده‌ستى خه‌ڵک بگرین و بهێنینه‌وه‌ ژورێ پاڵ به‌خه‌ڵکه‌وه‌ نه‌نێین بچێته‌ ده‌رێ. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نه‌بووم نه‌وتى کوردستان ده‌ربهێنین ده‌موت ئێمه‌ له‌گه‌ڵ عێراق رێککه‌وتنمان هه‌یه‌و 17%ى بودجه‌مان هه‌یه‌و نه‌وتەکە با بمێنێت بۆ نه‌وه‌کانى داهاتوو، تا ئه‌وکاته‌ى ده‌بینه‌ ده‌وڵه‌ت ‌هاوڵاتی: سه‌ردانه‌که‌ى مایک پێنس جێگرى سه‌رۆکى ئه‌مریکا بۆ هه‌ولێر، چ گرنگییه‌کى له‌ڕووى دبلۆماسییه‌وه‌ بۆ کورد هه‌یه‌؟ فازڵ میرانى: ئه‌وه‌ى لاى من زۆر گرنگه‌ له‌سه‌ردانه‌که‌ى مایک پێنس چ مه‌سجێکى بۆ عێراق هه‌بووه‌، له‌وانه‌یه‌ ئێمه‌ نه‌زانین، چ مه‌سجێکى بۆ ناوچه‌که‌ش هه‌یه‌ له‌وانه‌یه‌ ئه‌وه‌ش نه‌زانین، چونکه‌ کورد فه‌قیره‌ له‌ مه‌علومات، ته‌بیعه‌تى شۆڕشه‌کانى ئێمه‌ هه‌میشه‌ له‌ته‌وازنى ئیقلیمى و په‌یوه‌ندییه‌کاندا بێ مه‌علومات بووین، میلله‌تێکى فه‌قیر بووین نه‌مانتوانیوه‌ لۆبى دروستبکه‌ین، ئێستا ره‌نگه‌ له‌جاران باشتر بێت. ئه‌و وێنه‌یه‌ى که‌ کاک نێچیرڤان سه‌رۆکى هه‌رێم و جێگره‌که‌ى و کاک مه‌سرور سه‌رۆکى حکومه‌ت و کاک قوباد جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ت ئه‌م وێنه‌یه‌ نیشاندا لاى من ئه‌وه‌ گرنگه‌. ئه‌مه‌ پێگه‌ى کورد نیشانى ئه‌مریکا ده‌دات، ئه‌مریکا یاریزانێکى گرنگى نێوده‌وڵه‌تییه‌، به‌ڵام چه‌ندى بۆ کورد هه‌یه‌، نازانین. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نیم راگه‌یاندنى ئێمه‌ مایک ببه‌نه‌ بەرده‌مى سه‌رتاشێک یا میوه‌فرۆشێک ئه‌رێ مایک پێنس هاتووه‌ بۆ کوردستان چۆن هه‌ڵیده‌سه‌نگێنیت؟ من له‌گه‌ڵ ئه‌و راگه‌یاندنه‌ نیم و له‌گه‌ڵیشى نه‌بوومه‌. مایک پێنس هات نه‌یتوانى بچێت بۆ به‌غدا، هات بۆ هه‌رێمى کوردستان ماڵى ئاوا بێت، تەئکیدى له‌سه‌ر هاوکارى شه‌ڕى داعش کرد ماڵیان ئاوا بێت، تەئکیدى کرد له‌سه‌ر دۆستایه‌تى کردنى ئه‌مریکاو کوردستان ماڵى ئاوا بێت ئه‌مه‌ پێمانخۆشه‌، به‌ڵام ئێمه‌ ده‌بێت حساب بۆ خه‌ڵکێکیش بکه‌ین که‌ پێیانناخۆشه‌. ئێمه‌ زیاتر له‌ حه‌دى خۆى بایه‌خ بده‌ین به‌شتێک خه‌ڵکێک به‌گژ خۆماندا ده‌کەین، من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دانیم، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام با مه‌دحى تۆ بکه‌م، به‌ڵام زه‌مى ئه‌و براده‌ره‌ نه‌که‌م، با دڵى ئه‌و خۆش بکه‌م، به‌ڵام تۆ نه‌ڕه‌نجێنم. ئه‌و قومبه‌له‌یه‌ى له‌ که‌رکوک ته‌قا به‌دانانى موحافزێک و پارتى چاک ناکرێته‌وه‌   ‌هاوڵاتی: عارف قوربانى نووسه‌رو رۆژنامه‌نووس له‌لێدوانێکدا بۆ هاوڵاتى باسى له‌وه‌کرد که‌ناکرێت زۆر باسى هاتنه‌که‌ى مایک پێنس بکه‌ین ده‌بێت حساب بۆ ئێران بکه‌ین که‌کێشه‌ى له‌گه‌ڵ ئه‌مریکادا هه‌یه‌، تاچه‌ند گرنگه‌ سه‌رکردایه‌تى سیاسى باڵانس بپارێزێت له‌نێوان هاوپه‌یمانێتى له‌گه‌ڵ ئه‌مریکاو وڵاتانى ئیقلیمى به‌تایبه‌ت ئێران؟ فازڵ میرانى: من و تۆ دراوسێى یه‌کین له‌کورده‌واریش، ناحه‌ز، یان خوێندارێکى تۆ دێته‌وه‌ ماڵى من تۆ ئیحترامه‌ن بۆ من هیچی پێناڵێیت، به‌س ناکرێت من ئیستفزازى تۆی پێبکەم. چونکه‌ ئه‌بێ رێزێکیشم بۆ تۆ هه‌بێت، ده‌بێت حسابێک بۆ تۆش بکه‌م، ئه‌مه‌ش وایه‌. قسه‌کانى کاک عارف قوربانى که‌که‌سێکى زانایه‌و زۆر موتابه‌عه‌ى قسه‌کانى ده‌که‌م سیاسه‌تمه‌دارو رۆژنامه‌نووسێک و کوردێکى باشه‌، دایمه‌ رێزم بۆ بۆچوونه‌کانى کاک عارف هه‌یه‌ له‌به‌رنامه‌ى رووداو گوێى لێ راده‌گرم. مه‌رج نییه‌ من و ئه‌و له‌ قسه‌کانیدا یه‌کبگرینه‌وه‌، به‌ڵام له‌زۆر شوێن مه‌بده‌ئى ته‌ناسولقه‌وانین هه‌یه‌ له‌قانوندا، ته‌ناسولخه‌واتریش هه‌یه‌ له‌مه‌سه‌له‌ى رۆشنبیرى و کۆمه‌ڵایه‌تیدا، ئه‌وه‌ى ئه‌و وتویه‌تى راستییه‌کى بۆ هه‌یه‌. به‌براده‌رانى خۆمانم وتووه‌ هه‌وڵبده‌ن ئه‌وه‌ى بۆ ئێمه‌ باشه‌ نیشانى بده‌ن، به‌س هه‌وڵبده‌ن ئیستفزازى خه‌ڵک مه‌که‌ن. وتیان یه‌کێک چووه‌ بۆ دوکانێک ویستویه‌تى روبه‌ هه‌نار بکڕێت وتویه‌تى کاکه‌ ڕڕوووووبه‌ هه‌نار هه‌یه‌، وتویه‌تى کاکه‌ هه‌یه‌ به‌ڵام به‌و خه‌ستییه‌ى تۆ ده‌یڵێیت نا، با ئێمه‌ش واى لێنه‌که‌ین. ڕه‌نگه‌ دوور نه‌بێت عێراق په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ ئیسرائیل ببه‌ستێت ‌هاوڵاتی: به‌ڕێزتان ئاگادارن وه‌فدى حکومه‌تى هه‌رێم رۆژى دووشه‌ممه‌ 25ى تشرینى دووه‌م چوونه‌وه‌ به‌غدا، باس له‌وه‌ده‌کرێت هه‌رێم (250) هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه‌ ده‌داته‌ به‌غدا، رێکه‌وتن له‌گه‌ڵ به‌غدا تاچه‌ند وه‌کو پارتى به‌لاتانه‌وه‌ گرنگه‌؟ فازڵ میرانى: مه‌بده‌ئێک هه‌یه‌ پراگماتیکى رێگه‌یه‌کى باشه‌، به‌ڵام ده‌بێت ئینسان باش ئه‌داى بکات، که‌ باش پراگماتیکیت به‌کارهێنا، زه‌ره‌رى تێدا نه‌که‌یت، ئه‌گه‌ر سودیش نه‌که‌یت زه‌ره‌ر نه‌که‌ی. ئێستا هه‌رێم و عێراق پراگماتیکین، پێویستمان به‌یه‌ک هه‌یه‌ له‌ رووى ئه‌منییه‌وه‌، به‌ڵام له‌ رووى ئابورى و داراییه‌وه‌ نه‌ عێراق له‌وه‌زعێکى وادایه‌ که‌ئێمه‌ زۆر بیناى له‌سه‌ر بکه‌ین، نه‌ عێراق تا ئێستا به‌ دڵ ده‌توانێت لەگەڵ کورد بێت، چونکه‌ کێشه‌ى ئێمه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا کێشه‌ى عه‌قڵیه‌ته‌و کێشه‌ى شه‌خس نییه‌، عادل عه‌بدولمه‌هدى وه‌کو شه‌خس باشتره‌ له‌ زه‌ید، یا عه‌مر، به‌ڵام ئه‌و باشترینه‌ له‌وانه‌یه‌ له‌چوارچێوه‌ى شه‌خسدا بێت. ئێمه‌ ته‌مه‌ننا ده‌که‌ین له‌خوا ده‌خوازین ڕۆژێک عه‌قڵیه‌تى حکومڕانى و ده‌سته‌جه‌معى بگۆڕێت‌و باش بێت، ئێستا حوکمه‌کانى عێراق نه‌ خۆیان ته‌به‌نى فیدڕاڵیه‌تیان کردووه‌، له‌ده‌ستور هاتووه‌ به‌ڵام وردکردنه‌وه‌ى فیدڕاڵیه‌ت به‌شێکیان ئیستعابى ناکه‌ن، هێشتا له‌دیدى شۆڤێنییەتى خۆیانه‌وه‌ بەشێکیان ئیستعابى ناکه‌ن، ده‌ڵێن کورد چۆن فیدڕاڵیه‌تى هه‌بێت، بابه‌ ئه‌مانه‌ بوونه‌ته‌ ده‌وڵه‌ت، ئه‌مانه‌ لەبن ده‌ست ده‌رچوون، ده‌یه‌وێت هه‌میشه‌ ئێمه‌ له‌بنده‌ستیاندا بین، بیرێکى ئینسانى له‌سه‌ر مێشکی سیاسییه‌کان زاڵنه‌بووه‌ که‌بڵێت کاکه‌ ئه‌وانیش وه‌کو ئێمه‌ ئینسانن (40) ملیۆن کورد هه‌یه‌، باشه‌ بۆ ئه‌م (40) ملیۆنه‌ بۆ حه‌قى خۆى نه‌بێت ده‌وڵه‌تى هه‌بێت، بۆ ئێمه‌ حه‌قمان به‌تورکیاو سوریاو تورکیا نییه‌، ئێمه‌ى کوردى عێراق شه‌ش بۆ حه‌وت ملیۆن که‌سین، باشه‌ به‌حره‌ین به‌قه‌ده‌ر پارێزگاى هه‌ولێره‌، دوبه‌ى به‌قه‌ده‌ر دهۆکه‌، کوه‌یت به‌قه‌ده‌ر سلێمانییه‌، باشه‌ بۆ ئه‌م میلله‌ته‌ حه‌قى نه‌بێت ده‌وڵه‌تى خۆى هه‌بێت، له‌بنده‌ستده‌رچوونى ئێمه‌ى کورد به‌زه‌ره‌رى خۆى ده‌زانێت، که‌ ئه‌ننه‌ما عه‌بدى ئه‌وانین، که‌ ئه‌ننەما ئه‌و عه‌بده‌ خاکى ئه‌وه‌و ئێمه‌ لێى ده‌سێنینه‌وه‌. له‌دواى ئه‌نجامدانى ریفراندۆم چوومه‌ به‌غدا خه‌ڵکێک زۆر به‌ناهه‌ق باسى منیان کرد، پێیانم وت کاکه‌ ئێمه‌ ریفراندۆممان کرد به‌س ئێوه‌ محاسه‌به‌ى ئێمه‌تان له‌سه‌ر ریفراندۆم نه‌کردووه‌، ئینجا به‌ئێمه‌یان ده‌وت ئینفیساڵ، پێموتن کاکه‌ ئینفساڵ نییه‌ ئیستقلاله‌، جیاوازى هه‌یه‌ له‌نێوان ئیستقلال و ئینفیساڵ، وتم ئێوه‌ موحاسه‌به‌ى ئێمه‌تان کردووه‌ له‌سه‌ر تاوانێک که‌ئێمه‌ نه‌مانکردووه‌، ئه‌ویش ئیستقلاله‌، له‌گه‌ڵ پیاوێکى ئاینیان قسه‌م کرد وتم باشه‌ ئێوه‌ له‌نیزامێکى ئیسلامى گریمان ئێوه‌ ئینسانێکى که‌ به‌ڕۆژوو بێت ئیفتارى عه‌له‌نى بکات جه‌ڵده‌ی ده‌که‌ن، وتیان به‌ڵێ، وتم منى رۆژوو ئه‌وه‌ چومه‌ ناو مه‌تعه‌مێک به‌س ئیفتارم نه‌کردو شاهیدم هه‌یه‌، باشه‌ حوکمى جه‌ڵده‌ ده‌چێته‌ سه‌رم، وتیان نه‌خێر، پێم وتن ئێوه‌ وا تاوانبارمان ده‌که‌ن. ئێمه‌ ریفراندۆممان کردووه‌ به‌س ئیستقلالمان نه‌کردووه‌و ئێوه‌ جه‌ڵده‌ى ئیستقلاله‌که‌تان له‌کورد داوه‌، وتم ئه‌مه‌ عیلاقه‌ى به‌عه‌قڵیه‌ته‌وه‌ هه‌یه‌، به‌و پیاوه‌ ئاینیه‌یانم وت کورد مسوڵمانه‌ وتى به‌ڵێ، وتم ئێوه‌ش وتى ئێمه‌ش مسوڵمانین، ده‌ى وتم فه‌رموده‌یه‌ک هه‌یه‌ (لا یٶمن أحدکم حتى یحب لأخیه ما یحب لنفسه) وتى وه‌ڵا راسته‌. وه‌ختى خۆیشى که‌ کاک نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆکى حکومه‌ت بوو، چووه‌ به‌غدا پێیوتن کاکه‌ بودجەکەمان بده‌نێ با موچه‌ بده‌ین و پڕۆژه‌کان ئه‌نجامبده‌ین، فه‌رموون با هه‌موو نه‌وته‌که‌ بۆ ئێوه‌ بێت. که‌کاتى خۆى له‌ده‌ستوردا که‌ له‌مادده‌کانى (111 و 112) ى نه‌وت و غاز دانرا ته‌فسیره‌که‌ى ئینتیقائییه‌ (بەشێک لەهەموو پاکێجەکە دەردەهێنریت و مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت)، ئه‌گه‌رنا وازحه‌ ئه‌وه‌ى پێشتر هه‌بووه‌ ئه‌وه‌ عیلاقه‌تى به‌عێراقه‌وه‌ هه‌یه‌، ئه‌وه‌ى دواتر پاش نوسینەوەی ده‌ستور، بوونى که‌شفکردن و ده‌رهێنان و فرۆشتنى و هه‌نارده‌ى ده‌بێت به‌ئیداره‌ى موشته‌ره‌ک بێت و هه‌رێمى کوردستان لێى به‌رپرسه‌، ئه‌وان که‌ ئه‌و رێکه‌وتنه‌یان قبوڵکرد له‌ده‌ستور ماوه‌یه‌ک له‌به‌غدا بووم له‌گه‌ڵ جه‌نابى کاک مه‌سعود بارزانى له‌ساڵى 2007 ئه‌وان ته‌سه‌وریان ده‌کرد که‌کورد ناتوانێت نه‌وت بهێنێته‌ ده‌رێ، یان که‌هێنایانه‌ ده‌رێ نازانن کورد چۆن ده‌یفرۆشێت، له‌به‌رئه‌وه‌ ره‌زامه‌ندییان نیشاندا، که‌بینیان کورد نه‌وتى هێناوه‌ته‌ ده‌رێ و ده‌توانێت بیفرۆشێت پاشه‌کشه‌یان کرد، ئیتر ئه‌وه‌بوو بودجه‌ى هه‌رێمى کوردستانیان بڕى له‌ 2014دا. شه‌خسییه‌ن وه‌ک خۆم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نه‌بووم نه‌وتى کوردستان ده‌ربهێنین، ده‌موت ئێمه‌ له‌گه‌ڵ عێراق رێکه‌وتنمان هه‌یه‌و له‌سه‌دا 17%ى بودجه‌مان هه‌یه‌و نه‌وتى هه‌رێمى کوردستان با بمێنێت تا ئه‌وکاته‌ى ده‌بینه‌ ده‌وڵه‌ت بۆ نه‌وه‌کانى داهاتوو، به‌ڵام بۆ وێنه‌یه‌کى سیاسى باشیش بوو که‌بتوانێت ئه‌م ئیمکانیه‌ته‌ى هه‌یه‌، واتا زیاتر بازدانێکی سیاسى هه‌بووه‌ وه‌ک له‌وه‌ى ئابوورى هه‌بێت، به‌هه‌رحاڵ  سیاسه‌ت و ئابوورى ته‌واوکه‌رى یه‌کترن. ئه‌م کرانەوەیەی ئێستاى حکومه‌تى عێراق باشه‌ له‌گه‌ڵ حکومه‌تى هه‌رێم، غه‌دریان کرد موچه‌ى فه‌رمانبه‌رو مامۆستایان بڕى، ئایا ئه‌م کوردستانیانه‌ عێراقین یا عێراقى نین، دکتۆرو موهه‌ندیس و محامى و مامۆستایه‌ک و سسته‌رێک و.. هتد. ئه‌مانه‌ عێراقین ده‌کرێت ئه‌وان لاى خۆیان موچه‌ بده‌ن به‌فەرمانبەرانی خۆیان و نه‌یده‌نه‌ فەرمانبەرانی هه‌رێم، ئه‌مه‌ به‌ڵگه‌ى ئه‌وەیە عێراق به‌ هاوڵاتى پلە یه‌ک کوردیان قبوڵ نییە، تائێستا نه‌یانتوانیوه‌ فیدڕاڵییه‌ت وه‌کو ئه‌رکى ئێمه‌و وه‌کو مافیش بتوانن ته‌به‌نى بکه‌ن و پراکتیکى بکه‌ن، چونکه‌ جارى واهه‌یه‌ دیموکراتى هه‌ر هه‌ڵبژاردن نییه‌، ئێمه‌ هه‌موومان باسى دیموکراتییه‌ت ده‌که‌ین ئه‌گه‌ر بێت و له‌ته‌به‌نى و پراکتیکى له‌موماره‌سه‌وه‌ له‌دروشمدا پێرفێکتین، ئێمه‌ له‌به‌رزکردنه‌وه‌ى دیموکراتییه‌ت، هه‌ڵبژاردن ده‌که‌ین به‌و شێوه‌یه‌ خه‌ڵکێک پێى رازییه‌و خه‌ڵکێک ته‌عنى لێده‌دات، ئه‌مه‌ دیمه‌نێکى دیموکراتیه‌ته‌، ئایا مێشکى ئێمه‌ومانان وه‌کو حه‌ره‌که‌یه‌ک و جڤاکێکى سیاسى دیموکراتیه‌ت به‌مه‌فهوم ته‌به‌نیان کردووه‌و وه‌کو مه‌فهومێک به‌شێوه‌یه‌کى سالم پراکتیکى ده‌که‌ین؟ به‌ڕاى من ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌مان کرد ئه‌م کێشانه‌ى که‌ له‌ناوخۆماندا هه‌یه‌ زۆر که‌مده‌بێته‌وه‌، من ناڵێم نامێنێت، چونکه‌ له‌و وڵاتانه‌ى که‌ زۆر دیموکراتین کێشه‌ى هه‌ڵبژاردن هه‌ر هه‌یه‌، ته‌عن و ره‌خنه‌ له‌یەکتر ده‌گرن له‌شیعارات و ...هتد، به‌ڵام ئه‌م نزیکبوون و لێکتێگه‌شتنه‌ى ئێمه‌ که‌وڵاتى ئێمه‌ش و کارمه‌نده‌کانمان پێمباشه‌ مامۆستاو فه‌رمانبه‌ران موچه‌کانیان وه‌ربگرن، هه‌موو که‌س تێناگات که‌ بۆچى عێراق وا ده‌کات، ئه‌حزابى سیاسى به‌داخه‌وه‌ جوڵه‌ى بایکۆتى قوتابخانه‌کان و زانکۆیان له‌هه‌رێمى کوردستان دەکرد، نه‌یانوت عێراق مووچه‌ى ئێمه‌ى بڕیوه‌، ده‌یانوت حکومه‌تى هه‌رێم مووچه‌ نادات، ئینجا بەشێک ده‌یانوت نێچیرڤان بارزانى پاره‌ى هه‌یه‌و نایدات. ئایا هیچ مه‌نتقێک هه‌یه‌ کە نێچیرڤانێک کوڕى ئیدریسى کوڕى مه‌لا مسته‌فاى بارزانى، سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێم بێت، یان قوباد تاڵه‌بانى کوڕى جه‌لال تاڵه‌بانى به‌ڕه‌حمه‌ت بێ، حه‌ز ده‌که‌ن مووچه‌ی مامۆستاو فه‌رمانبه‌ر نەدەن و ئەوانیش بێنه‌ سه‌ر شه‌قام، مه‌نتق ئه‌مه‌ قبوڵ ناکات. هه‌تا ئه‌و حزبانه‌ى که‌هانى مامۆستایان ده‌دا بایکۆت بکه‌ن، من جارێک موخاته‌به‌یانم کرد که‌ ته‌علیم موڵکى میلله‌تێکه‌ ئه‌وسا که‌ روبعە معاشیان ده‌دا، پێم وتن که‌واته‌ ده‌بێت روبع ده‌وام بکه‌ن، تۆ نیو موچه‌ وه‌رده‌گریت نیو ده‌وام بکه‌، له‌دونیاى پێشکه‌وتووش وایه‌. من له‌وڵاتێک چوار سه‌عات ئیش بکه‌م پاره‌ى هه‌شت سه‌عات وه‌رناگرم، پاره‌ى چوار سه‌عات وه‌رده‌گرم، ئێوه‌ ده‌وام ناکه‌ن و نیو معاشه‌که‌ وه‌رده‌گرن زه‌ره‌ر له‌خۆتان و منداڵى خۆتان ده‌ده‌ن له‌وڵاته‌که‌ى خۆتاندا، حکومه‌ته‌که‌ش هه‌ر ده‌مێنێ، یا به‌م شێوه‌یه‌ یان به‌شێوه‌یه‌کى تر. هه‌ر هه‌نگاوێک له‌گه‌ڵ عێراق پێمباشه‌، به‌ڵام له‌سه‌ر حسابى سیادى و فیدڕاڵییه‌تى کوردستان نه‌بێت.   هه‌موومان که‌تووشى کۆنگره‌ ده‌بین ئاگامان له‌هیچ نییه‌   ‌هاوڵاتی: پێتانوایه‌ مه‌ترسى له‌سه‌ر فیدڕاڵیەتى هه‌رێمى کوردستان له‌چوارچێوه‌ى عێراقدا بوونى هه‌یه‌؟ فازڵ میرانى: مه‌ترسى له‌سه‌ر کوردستان و فیدڕاڵییه‌ت و ئه‌منى ئێمه‌ هه‌یه‌، ته‌نها کورد وته‌نى ته‌نها کرمى دار ئه‌گه‌ر له‌دار نه‌بێت زه‌ره‌رى دار نییه‌، من ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر ئێمه‌ یه‌کبین من هیچ مه‌ترسى له‌سه‌ر فیدڕاڵییه‌ت نابینم، به‌تایبه‌تى باسى پارتى و یه‌کێتى ده‌که‌م، من نامه‌وێ خه‌ڵکى تر که‌ به‌رپرسیارێتیان که‌مترە بکه‌مه‌ ئه‌وه‌ى به‌رپرسیارێتى زۆریان هه‌یه‌، به‌ڵام هه‌موومان پێکه‌وه‌ یه‌ک بین هیچ مه‌ترسییه‌ک له‌سه‌ر فیدڕاڵییه‌ت نابینم. ‌هاوڵاتی: ئایا پارتى دیموکراتى کوردستان هێشتا له‌گه‌ڵ ئابوورى سه‌ربه‌خۆدایه‌ که‌پێشتر نه‌وت به‌سه‌ربه‌خۆ هه‌نارده‌ى ده‌ره‌وه‌ کرا، یان به‌هاوبه‌شى له‌گه‌ڵ به‌غدا مامه‌ڵه‌ بکه‌ین؟ فازڵ میرانى: به‌ راستى ئابوورى و بازاڕى ئازاد هه‌یه‌و ئابورى سه‌ربه‌خۆ هه‌یه‌، بۆ ئه‌مه‌ ده‌بێت په‌نا بۆ ئابووریناسان ببه‌ین، چونکه‌ سیاسى ده‌ست له‌هه‌موو شتێک ده‌دات، به‌ڵام مه‌رج نییه‌ له‌هه‌موو شتێک بزانێت له‌هه‌ر شتێک شتێک ده‌زانێت، که‌باسى خوێندنى باڵا ده‌که‌م ده‌بێت په‌نا بۆ مامۆستایانى زانکۆ ببه‌م. له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌وه‌ڵه‌ن ئابوورى سه‌ربه‌خۆ، ئێمه‌ سه‌ربه‌خۆ نین، ئێمه‌ مه‌حکومین پێکەوەژیان له‌گه‌ڵ عێراق بکه‌ین، له‌که‌ناڵى ئەلعەرەبیە له‌منیان پرسى ئێوه‌ پەیوەندیتان له‌گه‌ڵ ئیسرائیل چۆن بووه‌، وتم عیلاقاتى کۆنت بۆ باس ده‌که‌م، به‌ڵام ئێستا په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ ئیسرائیلدا نییه‌، به‌ڵام هه‌رکاتێک عێراق په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ ئیسرائیل به‌ست، ئێمه‌ش به‌شێکین له‌عێراق. ته‌وه‌قوع ده‌که‌م عێراق له‌ئاینده‌دا که‌ ره‌نگه‌ ئاینده‌یه‌کى دووریش نه‌بێت په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ ئیسرائیل ببه‌ستێت، چونکه‌ نیزامى عه‌ره‌بى نیزامێکى قوتڕییه‌، نیزامى وه‌حده‌ى عه‌ره‌بى نه‌ماوه‌، کە قه‌زییه‌ى فه‌له‌ستین باسبکه‌ن، هه‌ر وڵاتێک حیمایه‌ى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى خۆى ده‌کات، له‌به‌رئه‌وه‌ تا به‌شێک بین له‌عێراق ئێمه‌ مه‌حکومین به‌سیاسه‌تى ئابوورى و نه‌وتى عێراق، چونکه‌ زۆر شت هه‌بوو له‌ده‌ستوریش وه‌ختى خۆى ده‌یانویست عێراق ده‌ستورێکى هه‌بێت و هه‌ڵبژاردن بکرێته‌وه‌، هێڵى ئاسمانى مه‌سه‌له‌ن مه‌سئولێکى ئێمه‌ ناتوانێت به‌بێ عێراق داببه‌زێت به‌ فرۆکه‌یه‌کى تایبه‌ت، یان میوانێکمان بۆ بێت ده‌بێت ئیجازه‌ له‌عێراق وه‌ربگرین. ئه‌م مه‌سائیلانه‌ ئیحتماله‌ که‌م ته‌جروبه‌یشى تێدابووبێت که‌ واى لێهات، به‌ڵام ئابووریناسى باشمان هه‌یه‌ له‌کوردستان زۆر نین و که‌من، به‌ڵام ده‌بێت به‌قسه‌ى ئابووریناسان بکه‌ین له‌پرسه‌ ئابوورى و داراییه‌کاندا.   کاک نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆکى حکومه‌ت بوو چووه‌ به‌غدا پێیوتن کاکه‌ بودجەکەمان بده‌نێ با موچه‌ بده‌ین و پڕۆژه‌کان ئه‌نجامبده‌ین فه‌رموون با هه‌موو نه‌وته‌که‌ بۆ ئێوه‌ بێت ‌هاوڵاتی: چۆن له‌ڕێکه‌وتنى هه‌سه‌ده‌و حکومه‌تى به‌شار ئه‌سه‌د ده‌ڕوانن؟ فازڵ میرانى: ئه‌وه‌ى سه‌ر به‌ڕه‌ رێکه‌وتنێکى سه‌ربازییه‌، ئه‌وه‌ى بن به‌ڕه‌ به‌ڕاستى ورده‌کارییه‌کانى نازانین، به‌ڵام ئه‌وه‌ى ره‌ئى شه‌خسى منه‌ حزبه‌ سیاسییه‌کانى کوردستان ده‌بێت سەربەخۆیی خۆیان هه‌بێت، ناکرێت پارتى دیموکراتى کوردستانى سوریا عایدى پارتى بێت و ناکرێت پژاک عایدى یه‌کێتى نیشتمانى بێت، ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ر سەربەخۆیی خۆیان پاراست، ئه‌وان به‌رپرسن به‌رانبه‌ر به‌قه‌زییه‌ى قه‌ومى خۆیان. ئه‌و ئیداره‌ته‌ى له‌کوردستانى سوریا بوو نه‌یانتوانى ته‌مسیلى هه‌موو کورد بکه‌ن و ته‌مسیلى خۆیان کرد، به‌شێکیان گیران و به‌شێکیان باره‌گاکانى خۆیان داخست و به‌شێکى تریان ده‌ربه‌ده‌ربوون، ئێستا خه‌ریکن یه‌کبگرنه‌وه‌ له‌گه‌ڵ رژێمى ئه‌سه‌د، به‌ راى من ئه‌مه‌ شه‌قى زه‌مانه‌یه‌ ئه‌گه‌رنا پێشتریش ده‌یانتوانى ئه‌مه‌ بکه‌ن، چونکه‌ قه‌زییه‌ى ئێمه‌ى قه‌ومىە، هه‌ندێکیان ده‌ڵێن ئێمه‌ کێشه‌ى قه‌ومیمان نییه‌ به‌داخه‌وه‌ جیاوازى ناکه‌ن له‌نێوان ده‌وڵه‌تى قه‌ومى و کێشه‌ى قه‌ومى، منیش له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تى نەتەوەیی و دینى نیم، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تى مه‌واتنم (دەوڵەتی هاونیشتیمانی) که‌ من ده‌وڵه‌تم هه‌بێت، به‌ڵام ناکرێت من کێشه‌یه‌کى نەتەوەییم هه‌بێت چاره‌سه‌ر نه‌کرابێت و بڵێت هیچ کێشه‌یه‌کى قه‌ومیم نییه‌و ئه‌چم فیدڕاڵیه‌تێکى دیموکراتى له‌سه‌رتاسه‌ری عاله‌م داده‌مه‌زرێنم، کاکه‌ تۆ چى، تۆ حه‌ره‌که‌یه‌کى چه‌کداریت له‌شاخ عاسى بویت هه‌ر چوارده‌وره‌که‌ى تۆ ئاگره‌، ئێران نیزامێکى ئیسلامییه‌، سوریا سیستمێکى تاک حزبى قه‌ومی عه‌ره‌بییه‌، تورکیا سیستمێکى حزبى سوننه‌یه‌، ده‌وروبه‌رى تۆ هه‌ر یه‌که‌و به‌شکڵێک سیستمێکى هه‌یه‌، تۆ له‌کوێ  فیدڕاڵى دیموکراتى له‌کوێ دروستده‌که‌یت، فارس ده‌ڵێن که‌به‌ردى گه‌وره‌ هه‌ڵبگریت نیشانه‌ى نه‌هاویشتنه‌، له‌به‌رئه‌وه‌ حه‌قه‌ دروشمى ئه‌حزابى کوردى له‌گه‌ڵ واقعییه‌ت و ئیمکانییه‌تیداو جێبه‌جێکردنیدا بگونجێت، له‌به‌رئه‌وه‌ من ته‌ره‌فدارى ئه‌و مفاوه‌زاتانه‌م حه‌زده‌که‌م کورد له‌لیژنه‌ى نووسینه‌وه‌ى ده‌ستورى سوریا به‌شداربووه‌، حه‌زده‌که‌م کوردى عێراق به‌پارتى و یه‌کێتى و هه‌رێمى کوردستانه‌وه‌ داوا له‌روسیا بکه‌ن فشار له‌ رژێمى ئه‌سه‌د بکه‌ن که‌مافى کورد قبوڵ بکات، مافى کورد حه‌سڕ نه‌کرێت له‌ بزوتنه‌وه‌یه‌کى چه‌کدارى نێوان تورکیاو شه‌ڕى داعش، مافى کورد ده‌ستورییه‌ن جیابکرێته‌وه‌ له‌مه‌سائیلى سه‌ربازى، هێزه‌ سیاسییه‌کانى کوردستانى سوریا هه‌ر هه‌موویان به‌خۆدابچنه‌وه‌ له‌و دائیره‌ى واقعبینییه‌دا ده‌رنه‌چن، ئێستا شاره‌کانى کوردستانى سوریا چۆڵ بوونه‌و خه‌ڵکه‌که‌ى ئاواره‌بوون و زۆربه‌یان چونه‌ته‌ کوردستانى تورکیاو به‌شێکیان هاتوونه‌ته‌ عێراق، ده‌بێت شتێک بکه‌ن سبه‌ینێ هه‌ڵبژاردن ده‌کرێت له‌مه‌جلیسى په‌رله‌ماندا، سبه‌ى له‌ناوچه‌ کوردییه‌کان کورد ده‌رناچێت، چونکه‌ ده‌بنه‌ که‌مینه‌، ئێستا (300) سێ سەد هه‌زار کوردى سوریا ته‌نها له‌کوردستانى عێراقه‌، ئێ ده‌نگى به‌شى پێنج بۆ شه‌ش ئه‌ندامى په‌رله‌مان ده‌کات به‌لاى که‌مه‌وه‌، به‌هه‌رحاڵ خه‌ریکن هه‌رێمى کوردستان و جه‌نابى سه‌رۆک بارزانى له‌گه‌ڵ لاڤرۆف وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى روسیا ئه‌و مه‌وزوعه‌ى باس کردووه‌، حکومه‌تى ئێمه‌ پشتیوانى کردووه‌، جه‌نابى کاک نێچیرڤان بارزانى دووباره‌ په‌یوه‌ندى کردووه‌ له‌گه‌ڵ جه‌نه‌ڕاڵ مه‌زڵوم کوبانێ، جه‌نابى کاک مه‌سرور چووبوو بۆ که‌مپى ئاواره‌کان، چووبوو بۆ کورده‌کان قسه‌ى کردبوو به‌و نه‌هجه‌، حه‌تا ئێمه‌و یه‌کێتیش له‌سه‌ر یه‌ک سیاسه‌ت رێکبکه‌وین که‌ رێنمایى حه‌ره‌که‌ى سیاسى له‌کوردستانى سوریا پێکه‌وه‌ بکه‌ین. ‌هاوڵاتی: ئایا پارتى سلێمانى قبوڵ نییه‌و نایه‌وێت، یان سلێمانى پارتى قبوڵ نییه‌و نایه‌وێت؟ بۆچی مه‌سافه‌یه‌ک هه‌یه‌ له‌نێوان سلێمانى و پارتیدا؟ فازڵ میرانى: دوو که‌س یه‌کتریان خۆشده‌وێت له‌دڵدا، به‌ڵام فرسه‌ت نییه‌ زوو زوو یه‌کتر ببیننه‌وه‌ ئه‌و نه‌بوونى فرسه‌ته‌ قیاس نییه‌ بۆ نه‌بوونى خۆشه‌ویستى له‌نێوانیاندا، ئه‌مه‌ هه‌قیقه‌تێکه‌، من تەئکیدم سلێمانى پارتى ده‌وێت، تەئکیدیشم له‌وه‌ى پارتیش سلێمانى ده‌وێت، به‌ڵام ئه‌و ویست و خۆشه‌ویستیه‌ى نێوان پارتى و سلێمانى هه‌ندێ جار رێگرى په‌یدابووه‌. حه‌ز ناکه‌م بچمه‌ مێژووى ئه‌وه‌، چونکه‌ مێژوو باسکردن هه‌ڕه‌شه‌ نییه‌ له‌خه‌ڵک، خه‌ڵکى سلێمانى مه‌لا مسته‌فاى نه‌مریان حه‌وانده‌وه‌و گه‌یاندیانه‌وه‌ بۆ ناوچه‌ى بارزان له‌ رێگاى ئێرانه‌وه‌، له‌ساڵانى حه‌فتاکان خه‌ڵکى سلێمانى باره‌گایان بۆ پارتى کرده‌وه‌ به‌ هه‌دییه‌، ئه‌مه‌ مێژووه‌. خه‌ڵکى سلێمانى زۆرن لەشه‌هیده‌کانى شۆڕشى ئه‌یلولدا، له‌دواى ساڵى 1975 شێوه حه‌مله‌یه‌کى ئاشبه‌تاڵ، ئێمه‌ بووین به‌ئاشبه‌تاڵ، ئه‌مه‌ به‌رنامەى سیاسى بووه‌، رمووزى ئێمه‌ ئیختیال کران، له‌به‌رئه‌وه‌ باسکردنى مێژوو زۆر باش نییە به‌ڕه‌حمه‌ت بێت کاک عه‌لى عه‌بدوڵڵا ده‌یوت: باسکردنی مێژوو گۆڕ هه‌ڵته‌کێنه‌، ئێمه‌ حه‌زناکه‌ین باسى گۆڕ هه‌ڵته‌کێن بکه‌ین، به‌ڵام مه‌وانعى ته‌بیعى و ناته‌بیعى له‌نێوان ئێمه‌و سلێمانیدا هەیە. یه‌که‌م به‌شێوه‌یه‌کى ئه‌وه‌ى که‌زه‌مینه‌ خۆش نه‌بووه‌و دووه‌م شەپۆلێکی ئه‌نتى پارتى له‌سلێمانى مونه‌زه‌م بووه‌و ته‌نها لاى حزبێک نه‌بووه‌. نمونه‌یه‌کى بچوکت بۆ ده‌هێنمه‌وه‌، له‌ 17ى شوباتدا ئێمه‌ ته‌نها لایه‌نى سیاسى نه‌بووین له‌حکومه‌تدا، مقه‌ڕى ئێمه‌ که‌وته‌ به‌ر شاڵاو، به‌ڵام ئه‌وانى تر که‌ له‌ناو حکومه‌تدابوون مقه‌ڕه‌کانیان ده‌ستلێنه‌درا، ئه‌مه‌ بەرنامەداڕێژراوە. من یه‌که‌ یه‌که‌ى پارتییه‌کان که‌خۆیان راگرت له‌سلێمانى هه‌ر له‌ساڵى 1975ـەوه‌ تائێستا ئه‌وانه‌ى شه‌هیدبوون گۆڕیان ماچ ده‌که‌م، ئه‌وانه‌ى بریندارن ده‌ستیان ماچ ده‌که‌م، ئه‌وانه‌ى ئێستا ماون و به‌رده‌وامن له‌خه‌باتى خۆیان یه‌که‌ یه‌که‌ ده‌ستیان ده‌گوشم و چاویان ماچ ده‌که‌م، پارتى خۆى گرت. ئیقلاعى پارتى، شه‌لع قه‌لع (لەڕەگەوە دەرهێنان) سه‌رنه‌که‌وت، به‌هیمه‌تى پارتییه‌کانى راسته‌قینه‌ى سلێمانى و ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ى گه‌رمیان پارتی خۆى گرته‌وه‌. ئێستاش به‌ته‌سه‌ورى من ئه‌رکه‌ له‌سه‌ر ئێمه‌ به‌خۆدابچینه‌وه‌ چۆن ئه‌و خۆشه‌ویستییه‌ له‌نێوان پارتى و سلێمانى نوێ بکه‌ینه‌وه‌، نوێش ده‌بێته‌وه‌ ئیسپات بوو پارتى هیچیش نه‌کات به‌س خواستى سلێمانییه‌کان له‌ناو دڵى هه‌موومان پارتییه‌کان هه‌یه‌و ده‌شمێنێ. ‌هاوڵاتی: به‌رنامه‌ هه‌یه‌ نوسینگه‌ى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم له‌سلێمانى بکه‌نه‌وه‌؟ فازڵ میرانى: نوسینگه‌ى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم له‌سلێمانى و دهۆکیش ده‌کرێته‌وه‌، ئاینده‌ له‌که‌رکوکیش ده‌بێت، ئه‌مه‌ ئه‌رکى سه‌رۆکى هه‌رێمه‌و ئێستاش به‌و کاره‌وه‌ مه‌شغوڵه‌. ‌هاوڵاتی: کێشه‌ى دانانى پارێزگارى که‌رکوک که‌ رێکه‌وتنێک له‌نێوان ئێوه‌و یه‌کێتى ئه‌نجامدراو یه‌کێتى پارتى تۆمه‌تبار ده‌کات به‌وه‌ى پێوه‌ى پابه‌ندنه‌بووه‌، ئێوه‌و یه‌کێتى سێ رێکه‌وتنتان هه‌بووه‌ (پێکهێنانى حکومه‌ت، رێکه‌وتنى سیاسى، دانانى پارێزگارى که‌رکوک) ئه‌مه‌ گله‌یى یه‌کێتییه‌ له‌ئێوه‌؟ فازڵ میرانى: گله‌یى له‌یه‌کتر بکه‌ین ده‌بێت سنگمان کراوه‌بێت بۆ یه‌کتر، به‌ڵام حه‌قه‌ خه‌ڵک بزانێت ئێمه‌ قوتماندا، موره‌شه‌حى یه‌کێتیمان کرده‌ موره‌شه‌حى کوتله‌ى خۆمان بۆ پارێزگارى که‌رکوک و ده‌مانزانى یه‌کێتیه‌و پێشتر وه‌کیل وه‌زیر بووه‌، به‌ڵام فه‌رموون بابیکه‌ینه‌ پارێزگار، ئێمه‌ قبووڵمان نه‌کردووه‌!! ئێمه‌ کۆنگره‌ى رۆژنامه‌وانیمان به‌ستووه‌ کاک مه‌حمود ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسى وتویه‌تى ئه‌م براده‌ره‌ کاندیدى ئێمه‌یه‌ بابیکه‌ینه‌ پارێزگارى که‌رکوک. له‌حه‌قیقه‌ت به‌قومبه‌له‌یه‌ک ده‌تتوانى بینایه‌ک بڕوخێنیت له‌ماوه‌ى پێنج خوله‌کدا، به‌ڵام به‌ سێ مانگ و شه‌ش مانگ و ساڵێکیش دروستنابێته‌وه‌. ئه‌و قومبه‌له‌یه‌ى له‌ که‌رکوک ته‌قا به‌دانانى موحافزێک و پارتى چاک ناکرێته‌وه‌، کورد وته‌نى ئه‌وه‌ى ساوه‌رى خواردووه‌ با ئه‌وه‌ بچێته‌وه‌ شاییه‌که‌ى، بابێین که‌رکوک چاکبکه‌ینه‌وه‌ رێگاى چاکبونه‌وه‌که‌ى، چونکه‌ به‌ ته‌سه‌ورى ئێمه‌ محافزێکیش دابنێن، محافز ناتوانێت ئه‌م حى ته‌نه‌ک و ما حى ته‌نه‌ک (مەبەست لەو گەڕەکەیە کە دوای 16ی ئۆکتۆبەر دروستکراوە لەباشووری شارەکەو عەرەبی هاورەی تێدا نیشتەجی کراوە)، هاورده‌کان و ده‌ هه‌زارییه‌کان و ئه‌وه‌ى که‌وه‌کیل محافزه‌که‌ ئه‌و ماوه‌یه‌ى که‌ دواى 16ى ئۆکتۆبه‌ر ئه‌و ئیجرائاتەى حکومه‌تى عێراق کردى به‌یارمه‌تى خودى براده‌رانى یه‌کێتى له‌که‌رکوک به‌ئاسانى ئه‌و ئاسارانه‌ لانابرێته‌وه‌، به‌ڵام ئه‌مه‌ مه‌عناى ئه‌وه‌ نییه‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌ى که‌حکومه‌ت نایکات، ئه‌وه‌ى که‌حه‌شدى شه‌عبى له‌که‌رکوک ده‌رناچێت، ‌زده‌ تڕۆى عێراق (دژە تیرۆری عێراق) له‌که‌رکوک ده‌رناچێت پارتى قاچاغه‌ له‌که‌رکوک، ئێستا ئه‌وه‌تا ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى محافه‌زه‌ى که‌رکوک هه‌ر هه‌مووى دراون به‌مه‌حکه‌مه‌، ده‌با عیلاجێکى بکه‌ین، ئه‌مه‌ مه‌عنا نییه‌ براده‌رانى یه‌کێتى به‌ئازادى له‌که‌رکوک داده‌نیشن مقه‌ڕاتیان هه‌یه‌ ئیتر که‌رکوک ته‌واوه‌، نه‌وه‌ڵا دۆخى که‌رکوک ته‌واو نییه‌، به‌ڵام ئێمه‌ ده‌ڵێین هه‌ر رێگایه‌ک و مه‌جال هه‌بێت ئێمه‌ حازرین و فه‌رموو با بیکه‌ینه‌ محافزى که‌رکوک. لیژنه‌یه‌کمان دروستکردووه‌ که‌بچن قه‌زییه‌ى که‌رکوک باس بکه‌ن و زۆریش کاره‌کانیان پێشکه‌وتووه‌و نوێنه‌رى زۆر لایه‌نى تێدابووه‌، کاک خالید شوانى سه‌رپه‌رشتى ده‌کات، کاک شاخه‌وان عه‌بدوڵاى تێدایه‌و نوێنه‌رى هه‌موو لایه‌نه‌کانی تێدایه‌و به‌ راستى ئێمه‌ کاره‌که‌مان داوه‌ته‌ ده‌ست ئه‌و لیژنه‌یه‌، ئه‌و لیژنه‌یه‌ هه‌رچى رێکه‌وتن له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراق بکات‌ ئێمه‌ پشتیوانى له‌و لیژنه‌یه‌ ده‌که‌ین‌، به‌ڵام شتێک به‌هه‌موومان ناکرێت بێین به‌ ملى فه‌قیرى پارتیدا دابنێن، ئه‌مه‌ زوڵمه‌ له‌ئێمه‌ ده‌کرێت. ‌هاوڵاتی: پارتى  له‌گه‌ڵ یه‌کێتى رێکه‌وتنى ستراتیژى ماوه‌، یان پێداچونه‌وه‌ى پێدا ده‌که‌نه‌وه‌؟ فازڵ میرانى: ئێمه‌ رێکه‌وتنى ستراتیژیمان له‌گه‌ڵ مه‌ڕحوم جه‌نابى مام جه‌لال ئیمزا کردووه‌، له‌دواى ئه‌وه‌ براده‌رانى یه‌کێتى به‌موناسه‌به‌و غه‌یر موناسه‌به‌ جارجار ده‌یانوت رێکه‌وتنى ستراتیژى نه‌ماوه‌، هه‌ندێک ده‌یانوت وه‌ڵا ماوه‌، به‌ڵام یه‌کێتى و پارتى ده‌بێت رێکه‌وتن بکه‌ن؛ ستراتیژى بێت یا مه‌رحه‌لى بێ، یان ته‌کتیکى بێ، به‌ڵام ئۆباڵى ئه‌م میلله‌ته‌و ئه‌م وڵاته‌و ئه‌م خه‌ڵکه‌ به‌ملى ئه‌م دوو حزبه‌یە، ئێمه‌ ناڵێین حزبه‌کانى دیکه‌ مه‌سئولییه‌تیان نییه‌ ئیحتراممان بۆیان هه‌یه‌، به‌ڵام به‌خیلافاتى پارتى و یه‌کێتى تێکده‌چێت، ره‌نگه‌ به‌خیلافاتى دوو حزبى دیکه‌ کوردستان تێک نەچێت، له‌به‌رئه‌وه‌ هه‌ر ناوێکى لێ ده‌نێى بنێ، به‌ڵام ده‌بێت رێکبکه‌وین. مه‌بده‌ئییه‌ن ئیتفاقمان هه‌یه‌، ئه‌وه‌ له‌په‌رله‌مان له‌گه‌ڵ یه‌کێتى موشته‌ره‌کین و سه‌رۆکى په‌رله‌مان دکتۆره‌ رێواز فایه‌قه‌و سه‌رۆکێکى باشه‌ به‌ڕاستى، کاک قوباد جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ته‌و وه‌زیره‌کان ده‌وامى خۆیان ده‌که‌ن. به‌ڕاستى ئێمه‌ چاوه‌ڕوانى براده‌رانى یه‌کێتى ده‌که‌ین، ئه‌وه‌ چه‌ند مانگه‌ ده‌مانه‌وێت کۆبوونه‌وه‌یه‌کى مه‌کته‌بى سیاسى بکه‌ین پێکه‌وه‌، یه‌کێتیش مه‌شغوڵن هه‌ندێکیان لێره‌ نین و ته‌ندروستیان ته‌واو نییه‌، ئێستا خه‌ریکى ئاماده‌کارى کۆنگره‌و کۆنفرانسن، ئه‌وه‌ش بۆ خۆى موشکیله‌یه‌که‌ بۆ هه‌موو حزبێک نه‌ک ته‌نها بۆ یه‌کێتى. هه‌موومان که‌تووشى کۆنگره‌ ده‌بین ئاگامان له‌هیچ نییه‌ ئاگامان له‌وه‌یه‌ کێ ده‌توانێت مه‌ندوبى کۆنگره‌ بۆ خۆى زیادبکات و براده‌رى خۆى ده‌ربچێنێت ئه‌مه‌ مه‌سئول ناوچه‌و کۆمیته‌یه‌، که‌ کۆنگره‌ هه‌بێت شتى تر بیرده‌چێته‌وه‌، به‌ڵام حه‌ز ناکه‌ین ئه‌مه‌ وابکات مه‌سئولیاتى دیکه‌ بکه‌ینه‌ قوربانى کۆنگره‌. چاوه‌ڕێى براده‌رانى یه‌کێتى ده‌که‌ین رۆژانه‌ په‌یوه‌ندیمان هه‌یه‌، کاک مه‌سرور، کاک قوباد رۆژانه‌ پێکه‌وه‌ ئیش ده‌که‌ن، جه‌نابى سه‌رۆکى هه‌رێم و کاک شێخ جه‌عفه‌ر پێکه‌وه‌ رۆژانه‌ ئیش ده‌که‌ن، ئێمه‌ رۆژانه‌ په‌یوه‌ندى ته‌له‌فونیمان هه‌یه‌، به‌ڵام چاوه‌ڕوانى کۆبوونه‌وه‌ى مه‌کته‌بى سیاسین له‌گه‌ڵ براده‌رانى یه‌کێتى، دیسان ده‌ڵێم بمانه‌وێت یا نه‌مانه‌وێت یا ده‌بێت رازى بن میلله‌تى ئێمه‌ محاسه‌به‌مان بکات، یان ده‌بێت پێکه‌وه‌ دابنیشین به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى حزبى خۆمان کۆبکه‌ینه‌وه‌، بیکه‌ینه‌ قوربانى به‌رژه‌وه‌ندى گشتى خه‌ڵک و میلله‌ت و وڵاته‌که‌مان. ‌هاوڵاتی: ئێوه‌ که‌ى کۆنگره‌ى حزبه‌که‌تان ئه‌نجامده‌ده‌ن؟ فازڵ میرانى: وه‌ڵاهى ئێمه‌ش و یه‌کێتیش په‌یڕه‌وو پڕۆگراممان له‌سه‌ر ئه‌رشیف داناوه‌، ئه‌گه‌ر به‌حزبایه‌تى جاران بێت حه‌قه‌ کۆنگره‌ محاسه‌به‌مان بکات، ئێمه‌ بۆمان هه‌یه‌ ساڵێک خۆمان ته‌مدید بکه‌ینه‌وه‌، ئه‌وه‌ نۆ ساڵه‌ کۆنگره‌مان گرێداوه‌، ئه‌گه‌ر ئه‌ندامانى کۆنگره‌ى ئێمه‌ ره‌خنه‌مان لێبگرن و محاسه‌به‌مان بکه‌ن ئێمه‌ یه‌ک نوقته‌ ناتوانین به‌رگرى له‌خۆمان بکه‌ین، چونکه‌ پارتى له‌خراپترین زروفدا کۆنگره‌ى به‌ستووه‌، کۆنگره‌ى نهێنى له‌به‌غدا به‌ستووه‌، له‌سلێمانى و که‌رکوک کۆنگره‌مان به‌ستووه‌، پارتى کۆنگره‌ى له‌ئێران به‌ستووه‌. راسته‌ زروفى خارجی ئیراده‌ش هه‌بووه‌ که‌کۆنگره‌ له‌کاتى خۆیدا نه‌کراوه‌، شه‌ڕى داعش هات نه‌ ئێمه‌و نه‌ یه‌کێتى مێشکمان به‌وه‌وه‌ بووه‌ چۆن ئێمه‌ ژماره‌ى شه‌هیده‌کانمان که‌مبکه‌ینه‌وه‌و چۆن ئه‌م به‌ڵایه‌ له‌میلله‌تى خۆمان دووربخه‌ینه‌وه‌، به‌ڵام بۆ ئێمه‌ش و یه‌کێتیش وه‌ختى ئه‌وه‌ هاتووه‌ بچینه‌ پیر ره‌غبه‌تى قه‌واعیدو که‌وادرى خۆماندا، کادرێک چاوه‌رێیه‌ پله‌ى به‌رزببێته‌وه‌، یه‌کێک ده‌یه‌وێ ببێته‌ ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى، یه‌کێک ده‌یه‌وێت له‌ده‌موچاوى ئێمه‌ى کۆن تێر بووه‌، ده‌یانه‌وێت ده‌موچاوه‌کان بگۆڕێت، ئه‌مانه‌ هه‌موو حه‌قى ته‌بیعییه‌. ئه‌ره‌وه‌ڵا ئێمه‌ش ده‌بێت کۆنگره‌ ببه‌ستین، براده‌رانى یه‌کێتى ئه‌وه‌تا 7ى 12ى ئه‌مساڵ کۆنگره‌ ده‌به‌ستن و هه‌رچه‌نده‌ به‌ته‌سه‌ورى من ئاسان نییه‌و ماوه‌یه‌کى که‌مه‌ بۆیان، هێشتا هه‌ڵبژاردنه‌کانیان ته‌واو نه‌بووه‌، هەرچەندە هه‌ر حزبێک تایبه‌تمه‌ندى خۆى هه‌یه‌. پارتى ئیحتیمالی زۆره‌ له‌نیوه‌ى یه‌که‌مى ساڵى 2020دا کۆنگره‌ ببه‌ستێت ره‌نگه‌ زووتر بێت دره‌نگتر نا‌بێت.

‌هاوڵاتى، شاناز حەسەن شێخ جەعفەر جێگری سەرۆکی ئێستای هەرێم و بەرپرسی پێشووی هێزەکانی حەفتای یەکێتی داوای لێبوردنی لەبزووتنەوەی گۆڕان کردو دانی بەوە ناوە کە «هەڵە»ی کردوە، کاتێک مانگی ئایاری ساڵی رابروو تەقەی کردووە لەگردی زەرگەتە کەگڵکۆی نەوشیروان مستەفای تیدایە. دوای جیاکردنەوەی دەنگەکانی هەڵبژاردنی ساڵی رابردووی پەرلەمانی عێراق لەئێوارەی ١٢ی ئایاردا، بزووتنەوەی گۆڕان رایگەیاند کە «ساختەکاریی» لەهەڵبژاردنەکاندا کراوە، دواتر هێزێکی یەکێتی هەڵیانکوتایەسەر گردەکەو دایانە بەر دەستدڕێژی گولە، ئەوەش دوای ئەوەی گرژی دروستبوو لەپەیوەندیەکی تەلەفۆنی نێوان شێخ جەعفەرو قادری حاجی عەلی کە بەرپرسێکی دیاری ئەوکاتەی گۆڕان بوو. جه‌عفه‌ر شێخ مسته‌فا جێگری سەرۆکی هەرێم بە ‌هاوڵاتى وت «ئاماده‌م به‌پێ له‌هه‌ولێره‌وه‌ بچم بۆ سلێمانى بۆ هه‌ر جێگایه‌کى تر بۆ داواى لێبوردن له‌هه‌ر که‌موکووڕییه‌ک». وتیشی «بزووتنه‌وه‌ى گۆڕانیش هه‌موو یان زۆر براده‌رمن و براده‌رى چه‌ندین ساڵه‌ن و هاوڕێی ده‌یان ساڵه‌ى خه‌باتن و مێژوویه‌کمان به‌یه‌که‌وه‌ هه‌یه‌و بۆ یه‌کێتى و یه‌کڕیزى ئاماده‌م هه‌موو کارێک بکه‌م و داواى لیبوردنیش بکه‌م و بۆ دروستکردنى یه‌کێتى و یه‌کڕیزى و بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى هه‌موو کێشه‌کان و بۆ پاراستنى ده‌ستکه‌وته‌کان هه‌نگاوى گه‌وره‌تر به‌ده‌ست بهێنین.» داوای لێبوردنەکەی شێخ جەعفەر لەگۆڕان لەسەردانەکەی دوێنێدا هات بۆ گردی زەرگەتە لەسلێمانی کەبارەگای سەرەکی بزووتنەوەی گۆڕانەو گڵکۆی سەرکردەکە کاریزماکەی حزبەکە نەوشیروان مستەفای لێیە، کە لەئایاری ٢٠١٧ بەنەخۆشی کۆچی دوایی کردو لەو گردە نێژرا. دوێنێ شێخ جەعفەر لەگەڵ شاندی سەرۆکایەتی هەرێم بەسەرۆکایەتی نێچیرڤان بارزانی، سەردانی گردەکەیان کرد، ئەوەش لەچوارچێوەی سەردانێکی سەرۆکایەتیەکە بۆ سلێمانی. دواتر لەگەڵ نێچیرڤان بارزانیدا تاجە گوڵینەیان لەسەر گڵکۆی نەوشیروان مستەفا دانا لەگردی زەرگەتە. بەڵام شەوێکی ئایاری ساڵی رابردوو کەدەنگەکانی هەڵبژاردن لەو شەوەدا جیاکرانەوە، ئەو گردە بوو بە یەک پارچە لەئاگر بەدەستی شێخ جەعفەر، کەئەوکات بەرپرسی ‌هێزە چەکدارەکانی یەکێتی بوو. دوای جیاکردنەوەی دەنگەکانی هەڵبژاردن گرژی دروستبوو لەپەیوەندیەکی تەلەفۆنی نێوان شێخ جەعفەرو قادری حاجی عەلی، لەپەیوەندیە تەلەفۆنیەکەدا شێخ جەعفەر هەڕەشەی ئەوەی کردبوو کەدەبێت میدیای گۆڕان بێدەنگ بێت و باسی ساختەکاری نەکات، بەڵام بەرپرسانی گۆڕان رەتیان کردەوە بێدەنگبن. دواتر شیخ جەعفەر هەڕەشەی هەڵکوتانە سەر گردەکەی کردبوو، لەبەرامبەردا قادری حاجی عەلی بێمنەتی لەهەڕەشەکانی دەربڕیبوو، دواجار شێخ جەعفەر  بەخۆی و هێزێکەوە گردەکەی دایەبەر گولە. شێخ جەعفەر لەو بارەیەوە بە هاوڵاتى وت «له‌کوردستاندا رووداوى زۆر دڵته‌زێن روویداوه‌، شه‌ڕى براکوژى، دوو ئیداره‌یى و له‌که‌دارکردنى ئه‌م ده‌ستکه‌وتانه‌ و سوکایه‌تى کردن به‌یه‌کترى و له‌که‌دارکردنى یه‌کترى و سه‌روه‌ریه‌کانی هەموومان». وتیشی «ئه‌مڕۆ پێویسته‌ ئه‌وه‌ ببێته‌ رابردوو و ئێمه‌ پێویستمان به‌یه‌کڕیزى و یه‌کێتى هه‌یه‌و به‌رپرسیاریه‌تیه‌ک له‌ئه‌ستۆمانه‌، به‌رپرسیارێتى هه‌موو خه‌ڵکى کوردستانه‌و بۆیه‌ پێویستمان به‌لێبورده‌یى هه‌یه‌و پێویستمان به‌وه‌ هه‌یه‌ له‌یه‌کتر نزیک ببینه‌وه‌، بۆیه‌ من بۆ یه‌کڕیزى و یه‌کیتى میلله‌ته‌که‌مان و یه‌کده‌نگى و یه‌کڕه‌نگى ئاماده‌م به‌پێ له‌هه‌ولێره‌وه‌ بچم بۆ سلێمانى بۆ هه‌ر جێگایه‌کى تر هه‌بێت بۆ داواى لێبوردن له‌هه‌ر که‌موکوڕییه‌ک». دوێنێ، سێشه‌ممه‌، 26ی تشرینى دووه‌مى2019، نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان به‌یاوه‌رى مسته‌فاى سه‌ید قادرو  جه‌عفه‌ر شێخ مسته‌فا، جێگرانى سه‌رۆکى هه‌رێم سه‌ردانى سلێمانیان کردو سه‌ردانى ماڵى کۆسره‌ت ره‌سوڵ، جێگرى یه‌که‌مى سکرتێرى گشتى یه‌کێتییان کرد لەگەڵ سەردانی گلکۆی تاڵەبانی و نەوشیروان مستەفاو ئەنجامدانی کۆبوونەوە لەگەڵ هەدوولا. شه‌ماڵ عه‌بدولوه‌فا، ئەندامی خانەی راپەڕاندنی بزووتنه‌وه‌ى گۆڕان، له‌لێدوانێکدا به‌ هاوڵاتى وت «له‌کۆبوونه‌وه‌که‌دا باسى ئاشته‌وایى نێو ماڵى کوردى و یه‌ک وتارى و یه‌کڕیزى و ئه‌وانه‌ى که‌ له‌حکومه‌تدان و ئه‌وانه‌ش که‌ ئۆپۆزسیۆنن هه‌موویان له‌ژێر چه‌ترێکدا کۆبکه‌نه‌وه‌«. هەروەها وتی «باس لەوەش کرا کەسه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم هیچ سیفه‌تێکى حزبى وه‌رنه‌گرێت و سیفه‌تێکى نیشتیمانى وه‌ربگرێت و هه‌موومان یه‌ک وتاربین به‌رامبه‌ر به‌بودجه‌و به‌نه‌وت و به‌هه‌موو جۆره‌ په‌یوه‌ندییه‌کانى ترو کار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بکه‌ین فراکسیۆنه‌کان بکه‌ین به‌یه‌ک». شه‌ماڵ عه‌بدولوه‌فا: شێخ جەعفەر پێیڕاگه‌یاندین"ئێمه‌ هاوڕێین و خه‌باتمان پێکه‌وه‌ هه‌یه‌و له‌و ته‌مه‌نه‌شدا پیاو هه‌ڵه‌ ده‌کات و داواى لێبوردن له‌هه‌موو هاوڕێکانم و بزووتنه‌وه‌ى گۆڕانیش دەکەم» شه‌ماڵ عه‌بدولوه‌فا پێیوایە کەسیفه‌تى حزبى نەبێت، ماناى ئه‌وه‌یە کەسەرۆکایەتی هەرێم ببێت به‌چه‌ترێک که‌کۆمه‌ڵ و یه‌کگرتوو و گۆڕان و یه‌کێتى و پارتى و هه‌موو حزبه‌کان به‌کلتوره‌ جیاوازه‌کان و هه‌موویانه‌وه‌ کۆبکاته‌وه‌.  وتی «به‌هیچ شێوه‌یه‌ک هه‌ق نییه‌ هیچ جۆره‌ حزبایه‌تیه‌ک بکه‌ن له‌و شوێنه‌دا، من خۆم بم له‌جیاتى ئه‌وان ده‌بووایه‌ هه‌رسێکیان ئیستیقاله‌یان بکردایه‌ له‌حزبه‌که‌یان». سەبارەت بەداوای لیبوردنەکەی شێخ جەعفەریش وتی «زۆر جوان قسه‌ى کرد وتوویه‌تى: ئێمه‌ هاوڕێین و خه‌باتمان پێکه‌وه‌ هه‌یه‌و له‌و ته‌مه‌نه‌شدا پیاو هه‌ڵه‌ ده‌کات و داواى لێبوردن له‌هه‌موو هاوڕێکانم و بزووتنه‌وه‌ى گۆڕانیش دەکەم». سەردانەکەی شێخ جەعفەر دوای ساڵ و نیوێک دێت لە روداوی تەقەکردنەکەی لە گردی زەرگەتەی گۆران. ئەوەش بەشێکە لە زنجیرە سەردانێکی سەرۆکایەتی هەرێم بۆلای حزبەکان. شێخ جەعفەر مستەفا وتی «ئه‌و سه‌ردانانه‌ بۆ لاى گۆڕان و یه‌کێتى له‌لایه‌ن سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێمه‌وه‌ بڕیاری لێدراوه‌ که‌سه‌ردانى هه‌موو حزبه‌کان و لایه‌نه‌کان بکرێت، هه‌م بۆ سوپاس و پێزانین و بۆ هاتن و به‌شداربوونیان له‌دوو کۆبوونه‌وه‌ى زۆر گرنگ، که‌ له‌سه‌ر داواى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم کراو باس له‌یه‌کێتى و ته‌بایى و یه‌کڕیزى تێدا کراوه‌«. وتیشی «سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم هه‌نگاوى ناوه‌و ده‌کرێت به‌چه‌ترێک بۆ هه‌موو لایه‌نه‌کان و یه‌کێتى و یه‌کڕیزىو نزیکبوونه‌وه‌ى لایه‌نه‌کان و یه‌کده‌نگى لایه‌نه‌کان و یه‌کڕیزى میلله‌ته‌که‌مان». هەروەها وتی «باس له‌وه‌شکراوه‌ که‌سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم پێویستى به‌پاڵپشتی هه‌موو لایه‌نه‌کان هه‌یه‌، بۆئه‌وه‌ى بتوانێت ئه‌و به‌رنامه‌یەى هه‌یه‌تى بۆ چاکسازى و یه‌کڕیزى و گه‌شه‌پێدانى په‌یوه‌ندیه‌کان پێویستى به‌هاوکارى و هه‌ماهه‌نگى هه‌یه‌«.

شاناز حه‌سه‌ن سلێمانى ماسته‌رپلانى (30) ساڵ داده‌نێت بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى جه‌نجاڵى شه‌قامه‌کان لە رێگەی به‌کارهێنانى پاسکیل و پاس و هۆکارەکانیى سه‌ره‌کى گواستنه‌وه‌ بۆ کاروباره‌کانى رۆژانه‌ له‌برى ئوتۆمبێلى تایبه‌تى. پرۆژه‌کە ناوی (پلانى گواستنه‌وه‌و هاتوچۆو ماسته‌رپلانى سه‌رتاسه‌رى به‌ڕێوه‌بردنى هاتوچۆ بۆ شارى سلێمانى)یە، تێیدا جه‌خت له‌وه‌ کراوەتەوە که‌ڕێگه‌ى پاس درێژ بکرێته‌وه‌و ببێته‌ هۆکارێکی سه‌ره‌کى گواستنه‌وه‌، بەجۆرێک پاسى گه‌وره‌و شێوازى میترۆ به‌کاربهێنرێت و به‌رزه‌ پردو نزمه‌ پرد  دروستبکرێت لەگەڵ رێگای هاتوچۆی پاسکیل. عیرفان عومه‌ر، ئه‌ندازیارو ئه‌ندامى بۆردى سه‌رپه‌رشتیارى پرۆژه‌که‌، له‌لێدوانێکدا به‌ هاوڵاتى وت» دانیشتوان گه‌شه‌ى کردووه‌و به‌ره‌و زیادبوون چووه‌، به‌کارهێنانى ئوتۆمبێل زیادى کردووه‌، بۆیه‌ بیرکراوه‌ته‌وە پێویستمان به‌ ماسته‌رپلانێکى زۆر ورد هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ى که‌پرۆژه‌یه‌کى تێدا بنیاد ده‌نرێت ببه‌سترێته‌وه‌ به‌هه‌موو شاره‌که‌وه‌و بۆ ماوه‌ى درێژایى (30) ساڵ کارى له‌سه‌ر بکرێت و نه‌شبێته‌ هۆکارى جه‌نجاڵى شه‌قامه‌کان». پرۆژەکە له‌ 2012وە لەبه‌شى ئه‌ندازه‌ى هاتوچۆیە، به‌هاوکارى شاره‌وانى سلێمانى بیرۆکه‌ى ئه‌م پرۆژه‌یەیان داناوه‌ له‌ 2013دا که‌وتۆته‌ بوارى جیبه‌جێکردنه‌وه‌، به‌ڵام به‌هۆى قه‌یرانه‌کانه‌وه‌ کارکردن تێیدا وه‌ستاوه‌. له‌ئێستادا پرۆژه‌که‌ به‌هاوکارى به‌شى ئه‌ندازه‌ى هاتوچۆى سلێمانى و به‌ڕێوبه‌رایه‌تى شاره‌وانى سلێمانى و پارێزگارى سلێمانى له‌قۆناغى کارکردندایه‌ بۆ ته‌واوکردنى پلانى ماسته‌رپلانه‌که‌. به‌پێى ئه‌م پرۆژه‌یه‌، ماسته‌رپلانى (30) ساڵ ده‌خرێته‌ڕوو که‌ به‌مۆدێلێکى هاتوچۆى نوێ و رێنمایى  بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى جه‌نجاڵى شه‌قامه‌کان و که‌مکردنه‌وه‌ى رووداوه‌کانى هاتوچۆ کارده‌کات. عیرفان عومەر وتى «کارکردنمان بۆ ئه‌وه‌یه‌ که‌زیان به‌ژینگه‌ نه‌گه‌یه‌نین و قه‌ره‌باڵغى که‌مبکرێته‌وه‌ و پیاده‌و پاسکیل و پاس به‌کاربهێنرێت له‌برى به‌کارهێنانى ئوتۆمبێلى تایبه‌تى». جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه‌ له‌ئێستادا ئوتۆمبێل زۆر نیه‌و وتى «به‌ڵام شێوازى به‌کارهێنانى زۆره‌ که‌ بۆ بازاڕ و بۆ کار پێویست نیه‌ ئوتۆمبێل به‌کاربهێنرێت، به‌ڵکو ده‌توانى به‌پاس یان پاسکیل بڕۆیته‌ سه‌ر کاره‌که‌ت». له‌پلانى پرۆژه‌که‌دا زۆر جه‌خت له‌وه‌ ده‌کرێته‌وه‌ که‌ڕێگه‌ى پاس درێژ بکرێته‌وه‌و ببێته‌ هۆکارى سه‌ره‌کى گواستنه‌وه‌و پاسى گه‌وره‌و شێوازى میترۆ به‌کاربهێنرێت، به‌رزه‌ پردو نزمه‌ پردو دروستکردنى رێگه‌ى پاسکیل. له‌ئێستادا کۆمپانیایه‌کى ئه‌ڵمانى چوار سیناریۆى پێشکه‌ش کردووه‌ و له‌لایه‌ن بۆردێکى هاوبه‌ش له‌شاره‌وانى و هاتوچۆى سلێمانى کارى له‌سه‌رده‌کرێت بۆ ئه‌وه‌ى پلانى ماسته‌رپلانه‌که‌ به‌وردى و به‌گرنگیه‌وه‌ بنووسرێته‌وه‌ و چى پێویسته‌ بۆ پێنج ساڵى سه‌ره‌تاى ماسته‌رپلانه‌که‌ بهێنرێته‌ پێشه‌وه‌و کارى له‌سه‌ربکرێت. وتیشى»ئه‌مه‌ پرۆژه‌یه‌کى پلانه‌و کارکردنى ده‌وێت، له‌وڵاته‌ پێشکه‌وتووه‌کاندا ئه‌مه‌ هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ى بتوانى شار له‌جه‌نجاڵى و رووداوى زۆر بپارێزیت». له‌م قۆناغه‌ى ئێستادا بودجه‌که‌ى له‌سه‌ر به‌ڕێوەیه‌رایه‌تى هاتوچۆیه‌ له‌پاره‌ى غرامه‌ى هاتوچۆ ده‌درێت له‌ژێر چاودێرى پارێزگارى سلێمانى و دواتر که‌که‌وته‌ بوارى جیبه‌جێکردنه‌وه‌ به‌پێى کارکردنه‌که‌ له‌لایه‌ن حکومه‌ته‌وه‌ بودجه‌ى بۆ ته‌رخانده‌کرێت.