بزوتنەوەی گۆڕان بایكۆتی هەڵبژاردن دەكات

وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان ئاماژە بەوەدەدات، شاندی باڵای هەرێمی کوردستان لە بە‌غدا کۆبوونەوەی یەکلایکەرەوە لەبارەی پرسی مووچە و داهاتی نانەوتی دەکەن، جەخت لەوەشدەکاتەوە کە 120 ملیار دینار داهاتی نانەوتی ئامادەیە، هەرکاتێک پێویست بکات ڕادەستی بە‌غدا دەکرێت. کۆبوونەوەکەی شاندی هەرێمی کوردستان و تەیف سامی لە بەغدا بەردەوامە، کۆبوونەوەکە لەبارەی پۆلێنکردنی داهاتی نانەوتییە. ئەگەر هەردوولا گەیشتنە ڕێککەوتن لە کۆتایی کۆبوونەوەکە ڕاپۆرتێک ئامادە دەکرێت بۆ ئەوەی بخرێتە بەردەستی سەرۆکوەزیرانی عێراق. پێشەوا هەورامی، وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان وتی، "کەمێک پێش ئێستا قسەم لەگەڵ شاندی هەرێمی کوردستان کرد، لە بەغدا کۆبوونەوەیەکی یەکلاییکەرەوە هەیە، سەبارەت بەگەیشتن بەڕێککەوتن دەربارەی پرسە داراییەکان." وتیشی، "120 ملیار دینار داهاتی نانەوتیی مانگی شەش ئامادەیە، هەر کاتێک پێویست بکات دەخرێتە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی عێراق." ماوەی دوو ڕۆژە شاندێکی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان لە بەغدایە. دوێنێ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری ناردنی مووچەی دا بە مەرجی جێبەجێکردنی سێ داواکاری، بەڵام ئەنجامی ئەم کۆبوونەوەیەی نێوان شاندی کوردستان و تەیف سامی بۆ پۆلێنکردنی داهاتی نانەوتی مانگەکانی داهاتووە. واتا پەیوەندی نییە بەو 120 ملیارەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق کە وەکو مەرج دیاری کردووە بۆ ناردنی مووچەی مانگی شەش.

هەوڵەکان بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد و کۆتاییهێنان بە دەیان ساڵ لە پێکدادانی  چەکداری، چوونەتە قۆناغێکی نوێوە.  لە ماوەی چەند ڕۆژی ڕابردوودا، کۆمیسیۆنی "دیموکراسی، برایەتی و یەکڕیزی نیشتمانی" کە لە نوێنەرانی پارتە سیاسییەکانی ناو پەرلەمان پێکدێت، چەندان کۆبوونەوەی گرنگی ئەنجام داوە. دوێنێ سێشەممە، 19ـی ئابی 2025، میوانداریی ماهینوور گۆکتاش، وەزیری کاروباری خێزان و خزمەتگوزارییە کۆمەڵایەتییەکان و نوێنەرانی کۆمەڵەی کەسوکاری شەهیدان و قوربانییانی سەربازی و پۆلیسی کرد. نوعمان کورتوڵموش، سەرۆکی پەرلەمانی تورکیا، لە گوتاری دەستپێکی کۆبوونەوەکەدا جەختیکردەوە، ئەم قۆناغە "مێژووییە" و نابێت وەک دانوستان یان سازش سەیر بکرێت. کورتوڵموش ئاماژەی بەوەدا، ئەم هەنگاوە نوێیە دەرفەتێکە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان لە چوارچێوەی یاسادا و دوور لە توندوتیژی. لەلایەن خۆیەوە، ماهینوور گۆکتاش ڕایگەیاند "دیموکراسی بەبێ برایەتی و لەسەر بنەمایەکی پتەو دانامەزرێت." عومەر فاروق گەرگەرلیئۆغڵو، پەرلەمانتاری دەم پارتی لە کۆجائێلی، پێیوایە کە پرسی کورد دەبێت لەسەر بنەمای مافە یەکسانەکان چارەسەر بکرێت و گوێگرتن لە داواکارییەکانی "دایکانی ئاشتی" زۆر گرنگە. گەرگەرلیئۆغڵو لە لێدوانێکدا ڕاگەیاند: "لەم خاکەدا ئازار و مەینەتی زۆر بینراوە. کاتی ئەوە هاتووە کە هەردوولا، تورک و کورد، لە یەکتری تێبگەن و هەنگاو بۆ ئایندەیەکی هاوبەش بنێن. تەنها کورد نامرێت، تورکیش دەمرێت، چ گەریلا بێت یان سەرباز. بۆیە گوێگرتن لە دایکان زۆر گرنگە." هەروەها، ئیدریس شاهین، پەرلەمانتاری پارتی 'دەڤا' لە ئەنقەرە، ئاماژەی بەوەدا، نابێت ئەم هەوڵانە ببنە هۆی ڕکابەری و پێویستە گوێ لە هەموو لایەنەکان بگیرێت. شاهین باسی لە لێدوانەکانی عەلی باباجان، سەرۆکی پارتەکەی کرد سەبارەت بە ڕێبەری زیندانیکراوی پەکەکە، عەبدوڵڵا ئۆجەلان و گوتی: "گوێگرتن لە ئۆجەلان بۆ پرسی ڕێکخستنەوەی ڕێکخراوەکە گرنگە، بەڵام داواکارییەکانی هاووڵاتیان و دیداری سەرکردەکانی ڕێکخراوەکە دەبێت جیا بکرێنەوە." کۆبوونەوەکانی کۆمیسیۆن بەردەوام دەبن و بڕیارە ئەمڕۆ چوارشەممە، 20ـی ئابی 2025، میوانداری "دایکانی ئاشتی" و "دایکانی شەممە" بکرێت. هەروەها نوێنەرانی کۆمەڵەکانی مافی مرۆڤیش بانگهێشت دەکرێن.  دوای گوێگرتن لە هەموو لایەنەکان، کۆمیسیۆن ڕاپۆرتێک ئامادە دەکات و پێشکەشی پەرلەمانی دەکات بە مەبەستی داڕشتنی نەخشەڕێگایەکی یاسایی بۆ پرۆسەی ئاشتی.

نزیکەى کاتژمێرێکە ژمارەیەک لە مامۆستایان و فەرمانبەرانى ناڕازی لەسلێمانی لەبەردەم بەرێوەبەرایەتى پەروەردەى ڕۆژئاوا کۆبوونەوەو دەستیان بەخۆپیشاندان کردو داوایانکرد بەزوویی کێشەکانى هەولێرو بەغدا بکرێت و دەستبەدابەشکردنى مووچە بکرێتەوە. پەیامنێرى هاوڵاتى ڕایگەیاند بۆ ڕێگری لە خۆپیشاندان هێزێکی زۆر لە نزیک بینای بەرێوبەرایەتی پەروەردەی رۆژئاوای سلێمانی بڵاوەی پێکراوەو پۆلیسى چالاکییە مەدەنییەکانى سلێمانى ئۆتۆمبێلى ئاوپرژێنیان بردووەتە شوێنى خۆپیشاندانەکە. پێشتر مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایاگەیاند، وەک دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی، رۆژى چوارشەممە لەبەردەم پەروەردەی رۆژئاوای سلێمانی خۆپیشاندان ئەنجام دەدەین. دەشڵێن، خۆپیشاندانەکەمان بۆ مووچە و جێبەجێکردنى رێککەوتنى نێوان هەرێمى کوردستان و بەغدادە، پەیوەندیی بە داواکاریی هیچ لایەنێکەوە نییە. لە راگەیەندراوەكەدا هاتوە"دەسەڵاتدارانی هەرێمی كوردستان وەك پیشەی هەمیشەییان نایانەوێت رێككەوتنەكان لەگەڵ بەغدا جێبەجێ بكەن و نەوت و داهات بەپێی رێككەوتنەكە نادەنە بەغدا، هەتا موچەی فەرمانبەران و قوت و بژێوییان لە بەغداوە بێتە ناردن و خەڵك لەو دۆخە ناهەموارە رزگاری بێت." دەستەكە ئاماژەی بەوەشدا "دەسەڵات 11 ساڵە لە ستەمكاری بەردەوامە و بەداخەوە كە دادگایەك نییە لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بكات." جەختیشی كردەوە"چیتر وەك نوێنەرانی مامۆستایان و فەرمانبەران ناتوانین ئەم دۆخە سەپێندراوە ناڕەوایە قبوڵ بكەین.

نوسینگەی رێبوار تەها پارێزگاری کەرکوک ڕایدەگەیەنێت رەزامەندی محەمەد شیاع سودانی تەنها و تەنها تایبەتە بە جیاکردنەوەی فەرمانگەی کارەبای قەزای حەویجە لە فەرمانگەی گشتیی کارەبای کەرکوک. لەڕاگەیەندراوەکەى نوسینگەی رێبوار تەهادا ئەوەش هاتووە ئەگەر کەسانێک نیازیان هەبێت شوێنی دیکە بخەنە سەر ئەم بڕیارە، هەوڵەکانیان تەنها لەسەر کاغەز دەمێنێتەوە. هەروەها دەشڵێت: دەبوو شاخەوان عەبدوڵا، دەقی نووسراو و رەزامەندییەکەی سودانى بڵاوبکردایەتەوە، بۆ ئەوەی هیچ تەمومژ و لێکدانەوەیەکی هەڵە بۆ بابەتەکە دروست نەبێت. پێشتر شاخەوان عەبدوڵا جێگرى سەرۆکى پەرلەمانى عێراق نوسراوێک بڵاوکردەوە و ئاماژەى بەوەکردبوو، بەپێی ئەم نوسراوە بێت شوان و لەیلان و سەرگەران ویایچی و تازەو پردێ وداقوق و دووبز خراونەتە سەر حەویجە. ئاماژەى بەوەشکردبوو، فێڵیان لەپارێزگارى کەرکوک کردووە و نوسراویان بۆ حەویجە پێکردووە کەچی ئەو شوێنانەیان خستوەتە سەر بەپیلانی وەزیرێک. ئەمە کارەساتە ….. شاخەوان عەبدوڵا جێگرێ سەرۆکی پەرلەمانی عێراق بەپێی ئەم نوسراوە بێت شوان و لەیلان و سەرگەران ویایچی و تازەو پردێ وداقوق و دووبز خرایە سەر حەویجە ، بەپێ ئەم نورسراوە بێت ئیتر خانەوادەیەکی شەهیدی شوان و لەیلان و دووبزو پردێ و ئەوناوچانە ئەگەر پێویستیان بە عامودێک بێت دەبێت بچن داوا لە حەویجە بکەن بۆیان دابین بکات ، هەڵبەتە بۆ ئەم بابەتە زۆر نیگەران بوم و لەگەڵ بەریز زیاد وەزیری کارەبا قسەم کردو وتم لەسەرچی ئەساسێک ئەمەت کردوە ؟ سەرەتا ئاگادار نەبو دوای کەمێک پەیوەندی کردەوە توشی شۆکی کردم وتی دکتۆر خۆتان داواتان کردوە نوسراوێکی بۆناردم بەراستی پێم سەیر بو بینیم نوسراوێکی پارێزگا بەژمارە ٦٣٦ لەبەرواری ٢٠٢٥/٤/١٧ و بەئیمزای کاک ریبوار کراوە بۆ سەرۆک وەزیران و ئەویش هامشی کردوە لەوەشدا فێڵێکیان لەپارێزگار کردوە نوسراویان بۆ حەویجە پێ کردوە کەچی ئەو شوێنانەیان خستوەتە سەر بەپیلانی وەزیریک ، وتم دەبێت ئەو نوسراوە هەڵوەشێتەوە رەزامەندی دا بەڵام داوای کرد نوسراوێک بکرێت لەلایەن پارێزگارەوە بۆ هەڵوەشاندنەوەی ، بۆیە کاک رێبوار هەتا ئەو ناوچانەش بەدەردی قائمقامی دووبزو داقوق و فەرمانگەی کشتوکاڵ نەچوە نوسراوێک بکەو باقی لەسەر من چونکە نەمێژوو نەخەڵکی ئەوناچانە رەحم ناکەن.

ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق، ڕایدەگەیەنێت لەماوەى هەفتەیەکدا بەشی فیدراڵی داهاتی نانەوتی هەرێم دیاری دەکات. ئەمڕۆ سێشەممە، ئەنجوومەنی وەزیران لە دانیشتنی خۆیدا کە ئەمڕۆ بەڕێوەچوو، بە سەرۆکایەتی محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق، کۆمەڵێک بڕیاری دەرکرد. ئەنجومەن بڕیاریدا لەسەرەتادا ڕەزامەندی لەسەر نوێکردنەوەی بڕیارەکەی ژمارە (550)ی ساڵی 2025 بۆ دابینکردنی دارایی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بۆ مانگی حوزەیران. ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق ئەوەشدەخاتەڕوو درێژە بە بڕیاری ناردنی مووچەی هەرێمی کوردستان دەدەین، لیژنەکان لە ماوەی هەفتەیەکدا راپۆرتی کۆتایی پێشکەش بکەن لە ماوەی هەفتەیەکدا بەشی فیدراڵی لە داهاتی نانەوتیی هەرێم دیاریبکرێت. مەرجەکانی حکومەتی عێراق ئەمانەن:  1. تەواوکردنی کارەکانی ئەو لیژنانەی لە بڕگەکانی (سێیەم و چوارەم)ـی بڕیارەکەدا هاتوون، بە مەرجێک هەریەکەیان کۆنووسێکی واژۆکراو لە ماوەی هەفتەیەکدا لە دەرچوونی ئەم بڕیارەوە، پێشکێش بە ئەنجوومەنی وەزیرانی فیدراڵی بکەن. 2. ئەو تیمەی کە بەپێی بڕگەی دووەم پێکهێنراوە، لە ماوەی هەفتەیەکدا کارەکانی تەواو بکات بە هەژمارکردنی پشکی گەنجینەی گشتیی فیدراڵی لە داهاتە نانەوتییەکانی هەرێمی کوردستان بەپێی یاسا و، هەولێر ئەو پشکە بداتەوە لەبری ئەو بڕە پارەیەی لە بڕگەی (دووەم/1)ی بڕیارەکەدا ئاماژەی پێکراوە. بە مەرجێک میکانیزمی هەژمارکردنەکە پەسەندکراوی وەزارەتی دارایی فیدراڵی و دیوانی چاودێریی دارایی فیدراڵی بێت. 3. حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەو کۆمپانیا نەوتییانەی لە هەرێمی کوردستانی عێراق کار دەکەن، پابەند بکات بە رادەستکردنی نەوتی بەرهەمهێنراو، بەپێی حوکمەکانی یاسای بودجەی گشتیی فیدراڵی و بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران ژمارە (550)ی ساڵی 2025.

حکومەتی عیراق بە مەرج رازی بووە موچەی مانگی شەشی موچەخۆرانی هەرێم خەرج بکات. سەرچاوەیەکی باڵای ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق ڕایگەیاند، بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی شەشی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بە مەرج درا. سەرچاوەیەكی باڵا لە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق ڕاگەیاند، كەمێك پێش ئێستا ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بە كۆی دەنگ بڕیاری خەرجكردنی مووچەی مانگی شەشی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستانی دا. سەرچاوەكە ڕوونیشی كردەوە، بڕیارەكەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقە بە مەرجى ئەوەیە  داواکاریەکانى پێشووى جێبەجێبکرێت وەک ناردنی 120 ملیار و رادەستکردنی نەوت. ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق ڕاگەیاندوە مووچەی مانگی شەشی وەک نیازپاکییەک دەنێێت و ئەم پارە ناردنە تەنها بۆ مووچەی مانگی شەشە. مەرجەکانی حکومەتی عیراق بۆ خەرجکردنی موچەی مانگی شەش:  لەماوەی 72 کاتژمێردا هەرێم گرفتەکانی لەگەڵ بەغداد لەبارەی داهاتی نانەوتی و کێشەی کۆمپانیا نەوتییەکان چارەسەر بکات.  حکومەتی هەرێم 120 ملیار دینار رادەستی وەزارەتی دارایی عیراق بکات. كۆمپانیا بیانییەكانی كەرتی نەوتی هەرێم پابەند بن بە گرێبەستەكانیان و كۆسپەكانی بەردەم بەرهەمهێنانی نەوت لاببەن و بەپەلە دەست بە بەرهەمهێنان بكەنەوە بەو نرخەی كە حكومەتی عێراق بۆ بەرهەمهێنان دیاریكردووە كە 16 دۆلارە بۆ هەر بەرمیلێك.  لەسەر ئەم بنەمایە پێشبینی دەكرێت رەوانەكردنی موچەی مانگی 6ی فەرمانبەرانی هەرێم بكەوێتە هەفتەی ئایندەوە.

سلێمانی، 19ی ئابی 2025: سەنتەری میترۆ رایدەگەیەنێت لەسەرەتای دادگایی كردنی شێروان شێروانی و هاورێكانی مەرجەكانی دادگایی دادپەروەرانە پەیڕەو نەكراوە و بەدەر نەبووە لە دەستتێوەردانی سیاسی، ئامانج لەو پرۆسەیە دامركاندنەوە و كپكردنی دەنگە ناڕازییەكانە. داوا دەكەین لە دادگای پێداچوونەوە بڕیارەكە هەڵبووەشێندرێتەوە. ئەمڕۆ لە دادگای كەسنەزان، شێروان شێروانی، چالاكوانی حوكمدراو لە هەولێر، بە چوار ساڵ و شەش مانگی دیكە سزا درا. محەممەد عەبدوڵا، یەكێك لە پارێزەرەكانی شێروان شێروانی سەبارەت بە بڕیارەكە رایگەیاند، دانیشتنی دادگای بنەسڵاوە لە كەسنەزان لەسەر سێیەم دۆسیە دژی شێروان بەڕێوە چوو، لەسەر سكاڵای كەسێك بە مادەی 229 لە یاسای سزادان حوكمدرا، گووتی، "بەبێ بەڵگەی یەكلاكەرەوە دادگا سزای چوار ساڵ و شەش مانگیدا، بەڵام دۆسیەكە یاسایی نییە و لە دەرەوەی دادگا دەستوەردانی لێ كراوە". پێشتر، لە 16ی شوباتی 2021، دادگای هەولێر بڕیاریدا شێروان شێروانی و 4 هاوڕێی دیكەی، بەپێی ماددەی 156 لە یاسای سزادانی عێراقی، ژمارە (21) بە شەش ساڵ زیندانیكردن سزا بدرێن. لە 20ی تەمووز 2023، سەرلەنوێ دادگای كەتنی هەولێر، (شێروان شێروانی) ئەندامی سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستانی بە مادەی 298 و 295 سزای چوار ساڵ زیندانی بۆ دەركرد و بەسەریدا سەپاند. بە پێی دەركردنی لێبوردن بۆ شێروان شێروانی هاوڕێكانی لە لایەن سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە، دەبوو لە مانگی ئاداری ئەمساڵ ئازاد بكرێت، بەڵام دۆسییەی تازەی بۆ كرایەوە.  See 

دادگای کەتنی بنەسڵاوە، سزای چوار ساڵ و پێنج مانگی دیکەی بەسەر شێروان شێروانیدا سەپاند، دەبوو بە بڕیاری سەرۆکی هەرێمی کوردستان مانگی ئەیلولی 2023 شێروان شێروانی ئازاد بکرێت. پەیامنێرى هاوڵاتى ڕایدەگەیەنێت ئەمرۆ سێ شەممە شێروان شێروانی رۆژنامەنووس سزای چوار ساڵ و شەش مانگی دیکە زیندانیکردنی بەسەردا سەپێندرا. هەروەها وتیشى: دادگای هەولێر بە تۆمەتی تێکدانی ئاسایشی نیشتمانی سزاکەی بەسەر شێروان شێروانیدا سەپاندوە. محەمەد عەبدوڵا پارێزەر لە تیمی دۆسیەی شێروان شێروانی رایگەیاند، "وەک ئەوەی پێشتر بڕیاری لێدرابێت، دادگا ئەم سزایەی بەسەردا سەپاندووە"، وتیشی "دەبێت دادگای پێداچوونەوە بڕیارەکە هەڵبوەشێنێتەوە". شێروان شێروانی لە ئۆکتۆبەری 2020 لەگەڵ چەند رۆژنامەنووس و چالاكوانێكی دیکەی بادینان دەسگیرکران و لە 16ـی شوباتی 2021 بەتۆمەتی "تێکدانی ئاسایشی نیشتمانی" بە شەش ساڵ زیندانیکردن سزادران، دواتر لە شوباتی 2022 پاش ناڕەزایەتی و کاردانەوەكان سزاکانیان بەڕێژەی سەدا 50 تا سەدا 60 کەمکرایەوە. ئەیلولی 2023 ماوەی سزاکەی شێروان تەواودەبوو، بەڵام دۆسییەیەکی تازە ئەوی لە زیندان هێشتەوە و لە 26ـی 10ـی 2023 سزاكەی لە چوار ساڵەوە بۆ دوو ساڵ کەمکرایەوە. هەرچەندە مانگی شوباتی 2022 بە فەرمانی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان 60%ـی سزای سەر بەندکراوانی بادینان لابرا جگە لە شێروان شێروانی كە سزاكەی 50% كەمكرایەوە، بەڵام بڕیارەكەی نێچیرڤان بارزانی لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە جێبەجێ نەكرا. دوای لێخۆشبوونەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان رۆژی (16ـی ئاداری 2023) سێ كەس لە حوكمدراوان ئەیاز كەرەم، هاریوان عیسا و شڤان سەعید ئازاد كران و دوای دوو سزای دیكە، گوهدار محەممەدیش ئازاد كرا. بەپێی بڕیارەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، دەبوو مانگی ئەیلولی 2023 شێروان شێروانی ئازاد بكرایە، بەڵام پێش ئەو كاتە و لە (20ـی تەمموزی 2023)، شێروانی بە مادەکانی 298 و 295 لە یاسای سزادانی عێراق، بە چوار ساڵ بەندكردن سزا درایەوە، دواتر بە بڕیارەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان چوار ساڵەكە كرایەوە بە دوو ساڵ و بڕیاربوو رۆژی نۆی ئاداری ئەمساڵ ئازاد بكرێت.

لە دوێنێوە دوو بەلەمى کۆچبەران لە لیبیاوە بۆ ئیتالیا بەڕێککەوتوون و چارەنووسیان نادیارە، کە زیاتر لە 120 سەرنشینیان تێدایە و زۆرینەشیان خەڵکى هەرێمى کوردستانن. پێشڕەو عەبدوڵا، نوێنەرى کۆمەڵەى پەنابەرە گەڕاوەکان لە ئەوروپا راگەیاند، کۆچبەرەکان لە کاتژمێر 4ـى بەرەبەیانى دووشەممەوە بە دوو بەلەم کە هەریەکەیان زیاتر لە 60 سەرنشینى تێدا بووە لە لیبیاوە بۆ ئیتالیا بەڕێکەوتوون، بەڵام چارەنووسیان نادیارە. ئاماژەى بەوەشکرد، بەشێکى زۆرى کۆچبەرەکان خەڵکى هەرێمى کوردستانن و لەلایەن کەسوکارەکەیانەوە پەیوەندى بە کۆمەڵەکەوە کراوە و داواى هاوکارى و بەهاناوەچوونیان کردووە. بەگوتەى پێشڕەو عەبدوڵا، ئێستا زیاتر لە 400 کۆچبەرى هەرێمى کوردستان لە لیبیان و بەنیازن بە رێگەى ئاوى خۆیان بگەیەننە ئەوروپا کە "رێگایەکى پڕمەترسییە". دوێنێ لە دەریای ئیجە بەلەمێک تێکشکا، نوێنەرى کۆمەڵەى پەنابەرە گەڕاوەکان لە ئەوروپا، گوتى "تەنیا دوو کەس رزگاریان بووە و چوار تەرمیش دۆزراونەتەوە و چارەنووسى ئەوانى دیکە نادیارە". گوتیشى "بەلەمەکە هاونیشتمانى هەرێمى کوردستانى تێدا نەبووە و زۆرینەیان ئەفغانى و ئێرانی بوون". ئەوە لەکاتێکدایە، بەگوێرەی ئاماری وەزارەتی کۆچ و پەنابەرانی یۆنان، لە سەرەتاى ئەمساڵەوە تاوەکو ئێستا، 25 هەزار و 799 کۆچبەر هەوڵی پەڕینەوەیان لە ئاوەکانى یۆنان داوە. بە گوتەى پێشڕەو عەبدوڵا، کۆی ئەو کۆچبەر و پەنابەرانەی لە یۆنانەوە دیپۆرتکراونەتەوە، ژمارەیان نۆ هەزار و 300 کەس بووە و زۆرینەیان دیپۆرتی تورکیا، بولگاریا و مەکدۆنیا کراونەتەوە.

ماڵپەری" بەغداد ئەلیەوم" لەزاری  سەرچاوەیەکی ئاگادارەوە بڵاویكردووەتەوە: ئەنجومەنی وەزیران لە میانی دانیشتنی خۆیدا، کە بڕیارە سبەی سێشەممە بەڕێوەبچێت، بڕیار لەبارەی پرسی ناردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بدات. ئەو سەرچاوەیە ئاماژەی بەوەكردووە: ئەمڕۆ یان سبەی حکومەتی هەرێم داهاتە ناوخۆییەکانی رادەستی حکومەتی فیدراڵی دەکات. رونیشكردەوە: حكومەتی هەرێم و حکومەتی فیدراڵی گەیشتوونەتە رێککەوتن لەسەر داهاتە نانەوتییەکانی مانگی ئەیلولی داهاتوو. ئەم هەنگاوە لە چوارچێوەی زنجیرەیەک دانوستانی دارایی نێوان حکومەتی فیدراڵی و هەرێمدایە، بۆ گرێدانی خەرجکردنی موچە بە ناردنى داهاتەکان بۆ خەزێنەی فیدراڵی، بەپێی بڕگەکانی یاسای بودجە. لەلایەکى دیکەوە بۆ چارسەرکردنی پرسی مووچە و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان ئەمشەو شاندێکی باڵای حکومەتی هەرێمی کوردستان دەگاتە بەغدا. سەرچاوەیەک لە حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند، بۆ چارەسەرکردنی پرسی مووچە و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان بڕیارە ئەمشەو شاندێکی باڵای حکومەتی هەرێمی کوردستان بگاتە بەغدا . شاندەکە بە سەرۆکایەتی دکتۆر ئومێد سەباح، سەرۆکی دیوانی سەرۆکایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان و دکتۆر ئامانج رەحیم، سکرتێری ئەنجومەنی وەزیران و لە ژمارەیەک بەڕێوەبەری گشتی لە وەزارەتی دارایی و دیوانی چاودێری دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێکهاتوون، ئامانجی سەردانی ئەم شاندە چارەسەرکردنی پرسە داراییەکانی نێوان هەردوو حکومەتە، بەتایبەت مووچەی مانگی شەش و مانگەکانی دواتریش. شاندەکە سبەی سێشەممە لەگەڵ وەزارەتی دارایی عێراق کۆدەبێتەوە.

مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایاگەیاند، وەک دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی، رۆژى چوارشەممە لەبەردەم پەروەردەی رۆژئاوای سلێمانی خۆپیشاندان ئەنجام دەدەین. دەشڵێن، خۆپیشاندانەکەمان بۆ مووچە و جێبەجێکردنى رێککەوتنى نێوان هەرێمى کوردستان و بەغدادە، پەیوەندیی بە داواکاریی هیچ لایەنێکەوە نییە. لە راگەیەندراوەكەدا هاتوە"دەسەڵاتدارانی هەرێمی كوردستان وەك پیشەی هەمیشەییان نایانەوێت رێككەوتنەكان لەگەڵ بەغدا جێبەجێ بكەن و نەوت و داهات بەپێی رێككەوتنەكە نادەنە بەغدا، هەتا موچەی فەرمانبەران و قوت و بژێوییان لە بەغداوە بێتە ناردن و خەڵك لەو دۆخە ناهەموارە رزگاری بێت." دەستەكە ئاماژەی بەوەشدا "دەسەڵات 11 ساڵە لە ستەمكاری بەردەوامە و بەداخەوە كە دادگایەك نییە لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بكات." جەختیشی كردەوە"چیتر وەك نوێنەرانی مامۆستایان و فەرمانبەران ناتوانین ئەم دۆخە سەپێندراوە ناڕەوایە قبوڵ بكەین و رایدەگەیەنین كە رۆژی چوارشەممە 20/8/2025 خۆپیشاندان سازدەكەین لەبەردەم پەروەردەی رۆژئاوا، كاتژمێر 10ی سەرلەبەیانی." دەستەی داكۆكی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی لە راگەیەندراوەكەیدا داوای لە سەرجەم هاوڵاتیان و لایەنە سیاسییەكانی درەەوەی دەسەڵات كرد كە پشتیوانی هەوڵەكانیان بن، "نەك خۆیان بكەنە خاوەنی و لە ماڵەوە دابنیشن." نوێنەرانی مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی لە كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەدا رەتییان كردەوە كە خۆپیشاندانەكەی ئەوان "بەهیچ شێوەیەك" پەیوەندیی بەو خۆپیشاندانەوە هەبێت كە جوڵانەوەی نەوەی نوێ داوای كردوە. ئەوان وتیان "خۆپیشاندانەكەی ئێمە پەیوەندی بە هیچ لایەنێكی سیاسییەوە نییە. پێویستە لایەنە سیاسییەكان پشتیوانی مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی بكەن نەك بەپێچەوانەوە."

رادیۆى زەمانە ڕایدەگەیەنێت زیاتر لە 400 تانکەر، کە نەوتی قاچاخی هەرێمی کوردستانیان هەڵگرتووە، لە سنووری ئەفغانستان گیریانخواردووەو تانکەرەکان بەبیانووی ئەوەی لە پشکنین دەرنەچوون رێگەی چوونە نێو خاکی ئەو وڵاتەیان پێنادرێت. بەپێى راپۆرتى ڕادیۆى ناوبراو، لە کاتێکدا زیاتر لە 400 بارهەڵگر (تەنکەرى سوتەمەنى) کە گازۆیلیان هەڵگرتبوە شۆفێرانی ئێرانی و عێراقی بوون لە ئەفغانستان گیریان خواردووە، گرووپێک لەو شۆفێرانەکەى کە تانکەری سووتەمەنی ترانزێتیان پێبووە ئەمڕۆ دووشەممە 17ی ئاب لە بەردەم ئیدارەی ڕێگاوبانەکان لە تاران گردبونەتەوەو ناڕەزایەتیان دەربڕیوە بەرامبەر بەو دۆخەى بۆیان هاتوەتەپیش.  رادیۆ دەڵێت: ئەوان 400 تانکەرن نەوتی قاچاخیان لە هەرێمی کوردستانەوەو لە دەروازەی باشماخەوە بەرەو ئەفغانستان بەرێکەوتوون، ئەو شۆفێرانە دەڵێن پێشتر بارەکانیان لە سلێمانی و مەرزی باشماخ پشکنینى بۆکراوە، بەڵام دەسەڵاتدارانی ئەفغانستان بە بیانووی "کێشە لە پشکنینی سووتەمەنی" ڕێگرییان لە چوونە ژوورەوەی بارەکان کردووە.  چەند ڕۆژێکە لەسنورى ئەفغانستان تانکەرەکان بەبیانووی ئەوەی لە پشکنین دەرنەچوون رێگەی چوونە نێو خاکی ئەو وڵاتەیان پێنادرێت، ئەم دۆخە نەک هەر زیانێکی زۆری بەسەر شۆفێراندا سەپاندووە، بەڵکو زنجیرەی گواستنەوەی ترانزێتی پەکخستووە. پێشتر حسێن محەممەدیان ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری ژووری هاوبەشی ئێران و ئەفغانستان ڕایگەیاندبوو کە ئەو سووتەمەنیەی کە بارهەڵگرەکانی ئێران بۆ ئەفغانستان دەیانگواستەوە لە عێراقەوە بارکراوە.  بە وتەی ناوبراو، ئەو سووتەمەنییە لەلایەن بازرگانێکی ئەفغانییەوە لە عێراق کڕدراوە، بەڵام دوای چوونە ناو ئەفغانستان، تاڵیبان بەهۆی کێشەی کوالیتی ڕێگەی نەداوە بارەکان  خاڵى بکرێت.

دوو شاندی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان لە بەغدادن، یەکێکیان بۆ مووچەی مانگی شەش، ئەوی دیکەشیان شاندێکی تەکنیکییە و بۆ مووچەی مانگی حەوت لەوێیە. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند، بە وەزارەتی دارایی عێراقیان گوتووە، تا ئەو کاتەی هەناردەکردنی نەوت دەستپێنەکاتەوە 120ملیار دیناری داهاتی ناوخۆ بۆ مانگی شەش نانێرن بۆ بەغداد، لە کاتێکدا عێراق داوایکردووە تاوەکو پێش رۆژی سێشەمە، پارەکە رەوانەکە بکەن. بە گوتەی سەرچاوەکە، کەمێک پێش ئێستا دوو شاندە باڵاکە گەیشتوونەتە بەغداد، یەکێکیان شاندی تەکنیکی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستانە، بۆ پرسی داهات و مووچەی مانگی حەوت لە بەغدادن، لەگەڵ تیمی تەکنیکی وەزارەتی دارایی عێراق دەست بە دانوستانەکانیان دەکەن. شاندەکەی دیکەی هەرێمی کوردستان باڵاترە، لە چەند بەرپرسێکی ئەنجومەنی وەزیران و چەند راوێژکارێکی وەزارەتی دارایی و بەڕێوەبەری گشتیی ژمێرکاریی وەزارەتی دارایی پێکهاتوون. شاندە باڵاکە تاوەکو کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق لە بەغداد دەمێنێتەوە، چونکە راپۆرتەکانی وەزارەتی دارایی عێراق بۆ کۆبوونەوەکە تەواوکراون، تا ئەگەر بەغداد پێویستی بە زانیاری لەبارەی هەرێمەوە هەبێت، شاندەکە لەوێ وەڵامیان بداتەوە، هەموو هەوڵێکیش بدرێت بۆ ئەوەی ئەم هەفتەیە پرسی مووچەی مانگی شەش یەکلابکرێتەوە.

جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق لە كۆنفرانسێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، بە هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستان، مووچەش خەرج دەكرێت. دووپاتیشی كردەوە مووچەی هیچ مانگێك نافەوتێت و سەرجەمی خەرج دەكرێتەوە. شاخەوان عەبدوڵڵا، جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق لەو كۆنفرانسە ڕۆژنامەوانییە ڕایگەیاند، بەربەستی گەورەی بەردەم ڕێككەوتنی هەرێمی كوردستان و بەغدا، پرسی هەناردەكردنەوەی نەوت بوو، حكومەتی فیدراڵی خۆی دانی ناوە بەوەی كە حكومەتی هەرێمی كوردستان نەوتی بەرهەمهێنراوی ڕادەستی كۆمپانیای سۆمۆ كردووە و ئێستا تەنیا پرسی دەستپێكردنەوەی هەناردەكردنەوەکە ماوە كە هیچ پەیوەندییەكی بە حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە نییە. ڕوونیشی كردەوە كە پێشبینی دەكرێت دوای گفتوگۆكانی نێوان توركیا و عێراق، بە گرێبەستێكی نوێ هەناردەكردنەوەی نەوت لە ڕێگەی بۆڕیی بەندەری جەیهان دەستپێبكاتەوە. بە گوتەی د.شاخەوان عەبدوڵڵا، پرسی داهاتی نانەوتی لەم یەك دوو ڕۆژە چارەسەركراوە، حكومەتی هەرێمی كوردستان ئاسانكاری زۆری بۆ حكومەتی فیدراڵ كرد بە ئامانجی ڕێككەوتن، بەڵام هێشتا بەشێك لە دەقی یاساكان گرفتی گەورەن لەبەردەم دیاریكردنی دەسەڵاتە فیدراڵییەكان، كە یاساكان بە ئەقڵیەتێكی مەركەزی نووسراون، سەرەڕای ئەوانەش لێتێگەیشتنی باش هەیە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان.

فراکسیۆنەکانی نەوەی نوێ دەڵێن، "داوا لە لایەنەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتی دەکەین خۆپیشاندانی سەرتاسەری رابگەیەنین". ئەمڕۆ یەکشەممە ١٧ـی ئابی ٢٠٢٥، فراکسیۆنەکانی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی کوردستان و عێراق لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەنووسیدا وتیان، تا رۆژی شەممە چاوەڕوانی لایەنەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتین، بۆ ئەنجامدانی خۆپیشاندانی سەرتاسەری دژی دواکەوتنی مووچە. وتیشیان،" ئەگەر لایەنەکانی دەرەوەی ئەو دوو حزبە وەڵامیان نەدایەوە، ئێمە وەک نەوەی نوێ هەڵوێستی خۆمان رادەگەیەنین". ئاماژەیان بەوەشکرد، حکومەتی ماوەبەسەرچوو باکی نیە بە خراپی دۆخی خەڵک و مووچەخۆران، ئێمەش داوا لە لایەنەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتی دەکەین پێکەوە پشتیوانی مووچەخۆران بین.