بزوتنەوەی گۆڕان بایكۆتی هەڵبژاردن دەكات

مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایاگەیاند، وەک دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی، رۆژى چوارشەممە لەبەردەم پەروەردەی رۆژئاوای سلێمانی خۆپیشاندان ئەنجام دەدەین. دەشڵێن، خۆپیشاندانەکەمان بۆ مووچە و جێبەجێکردنى رێککەوتنى نێوان هەرێمى کوردستان و بەغدادە، پەیوەندیی بە داواکاریی هیچ لایەنێکەوە نییە. لە راگەیەندراوەكەدا هاتوە"دەسەڵاتدارانی هەرێمی كوردستان وەك پیشەی هەمیشەییان نایانەوێت رێككەوتنەكان لەگەڵ بەغدا جێبەجێ بكەن و نەوت و داهات بەپێی رێككەوتنەكە نادەنە بەغدا، هەتا موچەی فەرمانبەران و قوت و بژێوییان لە بەغداوە بێتە ناردن و خەڵك لەو دۆخە ناهەموارە رزگاری بێت." دەستەكە ئاماژەی بەوەشدا "دەسەڵات 11 ساڵە لە ستەمكاری بەردەوامە و بەداخەوە كە دادگایەك نییە لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بكات." جەختیشی كردەوە"چیتر وەك نوێنەرانی مامۆستایان و فەرمانبەران ناتوانین ئەم دۆخە سەپێندراوە ناڕەوایە قبوڵ بكەین و رایدەگەیەنین كە رۆژی چوارشەممە 20/8/2025 خۆپیشاندان سازدەكەین لەبەردەم پەروەردەی رۆژئاوا، كاتژمێر 10ی سەرلەبەیانی." دەستەی داكۆكی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی لە راگەیەندراوەكەیدا داوای لە سەرجەم هاوڵاتیان و لایەنە سیاسییەكانی درەەوەی دەسەڵات كرد كە پشتیوانی هەوڵەكانیان بن، "نەك خۆیان بكەنە خاوەنی و لە ماڵەوە دابنیشن." نوێنەرانی مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی لە كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەدا رەتییان كردەوە كە خۆپیشاندانەكەی ئەوان "بەهیچ شێوەیەك" پەیوەندیی بەو خۆپیشاندانەوە هەبێت كە جوڵانەوەی نەوەی نوێ داوای كردوە. ئەوان وتیان "خۆپیشاندانەكەی ئێمە پەیوەندی بە هیچ لایەنێكی سیاسییەوە نییە. پێویستە لایەنە سیاسییەكان پشتیوانی مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی بكەن نەك بەپێچەوانەوە."

رادیۆى زەمانە ڕایدەگەیەنێت زیاتر لە 400 تانکەر، کە نەوتی قاچاخی هەرێمی کوردستانیان هەڵگرتووە، لە سنووری ئەفغانستان گیریانخواردووەو تانکەرەکان بەبیانووی ئەوەی لە پشکنین دەرنەچوون رێگەی چوونە نێو خاکی ئەو وڵاتەیان پێنادرێت. بەپێى راپۆرتى ڕادیۆى ناوبراو، لە کاتێکدا زیاتر لە 400 بارهەڵگر (تەنکەرى سوتەمەنى) کە گازۆیلیان هەڵگرتبوە شۆفێرانی ئێرانی و عێراقی بوون لە ئەفغانستان گیریان خواردووە، گرووپێک لەو شۆفێرانەکەى کە تانکەری سووتەمەنی ترانزێتیان پێبووە ئەمڕۆ دووشەممە 17ی ئاب لە بەردەم ئیدارەی ڕێگاوبانەکان لە تاران گردبونەتەوەو ناڕەزایەتیان دەربڕیوە بەرامبەر بەو دۆخەى بۆیان هاتوەتەپیش.  رادیۆ دەڵێت: ئەوان 400 تانکەرن نەوتی قاچاخیان لە هەرێمی کوردستانەوەو لە دەروازەی باشماخەوە بەرەو ئەفغانستان بەرێکەوتوون، ئەو شۆفێرانە دەڵێن پێشتر بارەکانیان لە سلێمانی و مەرزی باشماخ پشکنینى بۆکراوە، بەڵام دەسەڵاتدارانی ئەفغانستان بە بیانووی "کێشە لە پشکنینی سووتەمەنی" ڕێگرییان لە چوونە ژوورەوەی بارەکان کردووە.  چەند ڕۆژێکە لەسنورى ئەفغانستان تانکەرەکان بەبیانووی ئەوەی لە پشکنین دەرنەچوون رێگەی چوونە نێو خاکی ئەو وڵاتەیان پێنادرێت، ئەم دۆخە نەک هەر زیانێکی زۆری بەسەر شۆفێراندا سەپاندووە، بەڵکو زنجیرەی گواستنەوەی ترانزێتی پەکخستووە. پێشتر حسێن محەممەدیان ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری ژووری هاوبەشی ئێران و ئەفغانستان ڕایگەیاندبوو کە ئەو سووتەمەنیەی کە بارهەڵگرەکانی ئێران بۆ ئەفغانستان دەیانگواستەوە لە عێراقەوە بارکراوە.  بە وتەی ناوبراو، ئەو سووتەمەنییە لەلایەن بازرگانێکی ئەفغانییەوە لە عێراق کڕدراوە، بەڵام دوای چوونە ناو ئەفغانستان، تاڵیبان بەهۆی کێشەی کوالیتی ڕێگەی نەداوە بارەکان  خاڵى بکرێت.

دوو شاندی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان لە بەغدادن، یەکێکیان بۆ مووچەی مانگی شەش، ئەوی دیکەشیان شاندێکی تەکنیکییە و بۆ مووچەی مانگی حەوت لەوێیە. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند، بە وەزارەتی دارایی عێراقیان گوتووە، تا ئەو کاتەی هەناردەکردنی نەوت دەستپێنەکاتەوە 120ملیار دیناری داهاتی ناوخۆ بۆ مانگی شەش نانێرن بۆ بەغداد، لە کاتێکدا عێراق داوایکردووە تاوەکو پێش رۆژی سێشەمە، پارەکە رەوانەکە بکەن. بە گوتەی سەرچاوەکە، کەمێک پێش ئێستا دوو شاندە باڵاکە گەیشتوونەتە بەغداد، یەکێکیان شاندی تەکنیکی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستانە، بۆ پرسی داهات و مووچەی مانگی حەوت لە بەغدادن، لەگەڵ تیمی تەکنیکی وەزارەتی دارایی عێراق دەست بە دانوستانەکانیان دەکەن. شاندەکەی دیکەی هەرێمی کوردستان باڵاترە، لە چەند بەرپرسێکی ئەنجومەنی وەزیران و چەند راوێژکارێکی وەزارەتی دارایی و بەڕێوەبەری گشتیی ژمێرکاریی وەزارەتی دارایی پێکهاتوون. شاندە باڵاکە تاوەکو کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق لە بەغداد دەمێنێتەوە، چونکە راپۆرتەکانی وەزارەتی دارایی عێراق بۆ کۆبوونەوەکە تەواوکراون، تا ئەگەر بەغداد پێویستی بە زانیاری لەبارەی هەرێمەوە هەبێت، شاندەکە لەوێ وەڵامیان بداتەوە، هەموو هەوڵێکیش بدرێت بۆ ئەوەی ئەم هەفتەیە پرسی مووچەی مانگی شەش یەکلابکرێتەوە.

جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق لە كۆنفرانسێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، بە هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستان، مووچەش خەرج دەكرێت. دووپاتیشی كردەوە مووچەی هیچ مانگێك نافەوتێت و سەرجەمی خەرج دەكرێتەوە. شاخەوان عەبدوڵڵا، جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق لەو كۆنفرانسە ڕۆژنامەوانییە ڕایگەیاند، بەربەستی گەورەی بەردەم ڕێككەوتنی هەرێمی كوردستان و بەغدا، پرسی هەناردەكردنەوەی نەوت بوو، حكومەتی فیدراڵی خۆی دانی ناوە بەوەی كە حكومەتی هەرێمی كوردستان نەوتی بەرهەمهێنراوی ڕادەستی كۆمپانیای سۆمۆ كردووە و ئێستا تەنیا پرسی دەستپێكردنەوەی هەناردەكردنەوەکە ماوە كە هیچ پەیوەندییەكی بە حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە نییە. ڕوونیشی كردەوە كە پێشبینی دەكرێت دوای گفتوگۆكانی نێوان توركیا و عێراق، بە گرێبەستێكی نوێ هەناردەكردنەوەی نەوت لە ڕێگەی بۆڕیی بەندەری جەیهان دەستپێبكاتەوە. بە گوتەی د.شاخەوان عەبدوڵڵا، پرسی داهاتی نانەوتی لەم یەك دوو ڕۆژە چارەسەركراوە، حكومەتی هەرێمی كوردستان ئاسانكاری زۆری بۆ حكومەتی فیدراڵ كرد بە ئامانجی ڕێككەوتن، بەڵام هێشتا بەشێك لە دەقی یاساكان گرفتی گەورەن لەبەردەم دیاریكردنی دەسەڵاتە فیدراڵییەكان، كە یاساكان بە ئەقڵیەتێكی مەركەزی نووسراون، سەرەڕای ئەوانەش لێتێگەیشتنی باش هەیە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان.

فراکسیۆنەکانی نەوەی نوێ دەڵێن، "داوا لە لایەنەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتی دەکەین خۆپیشاندانی سەرتاسەری رابگەیەنین". ئەمڕۆ یەکشەممە ١٧ـی ئابی ٢٠٢٥، فراکسیۆنەکانی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی کوردستان و عێراق لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەنووسیدا وتیان، تا رۆژی شەممە چاوەڕوانی لایەنەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتین، بۆ ئەنجامدانی خۆپیشاندانی سەرتاسەری دژی دواکەوتنی مووچە. وتیشیان،" ئەگەر لایەنەکانی دەرەوەی ئەو دوو حزبە وەڵامیان نەدایەوە، ئێمە وەک نەوەی نوێ هەڵوێستی خۆمان رادەگەیەنین". ئاماژەیان بەوەشکرد، حکومەتی ماوەبەسەرچوو باکی نیە بە خراپی دۆخی خەڵک و مووچەخۆران، ئێمەش داوا لە لایەنەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتی دەکەین پێکەوە پشتیوانی مووچەخۆران بین.

سەرچاوە ئەمنییەکانی سوریا بە ڕۆژنامەی زە ناشناڵیان ڕاگەیاندووە، سوپای سوریا پلانی هەیە تا مانگی تشرینی یەکەم هێرشی گەورە ئەنجامبدات بۆ گرتنی دوو پارێزگای سەرەکی لەسەر ڕووباری فورات لە(رۆژئاواى کوردستان)کە ئێستا بەدەستی هێزەکانى سوریاى دیموکراتەوەیەوە و ئامادە نین ملکەچی دیمەشق بن. سەرچاوەکان دەڵێن، ئەگەر هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) بەشێکی زۆری موڵک و ماڵی خاکی خۆیان ڕادەست نەکەن و هاوکارى تەواوى حکومەتى دیمشق نەکەن، هێزێکی هێرشبەری سوریا کە ٥٠ هەزار کەسی دەبێت، کە لە نزیک شاری بیابانی پاڵمیرا کۆدەبنەوە، بەرەو باکوور دەڕوات و پارێزگاری ڕەقە و دێرەزوور بە پشتیوانی دانیشتوانی هۆزەکانیان کە زۆرینەیان عەرەبن، دەگرن. یەکێک لەو سەرچاوانە کە پێگەیەکی ئەمنی هەستیاری لە سوریا هەیە و داوای کردووە ناوی ئاشکرا نەکرێت، وتی هێرشەکە "بەبێ گڵۆپی سەوزی ئەمریکی" بەرەو پێشەوە ناچێت. کلیلێکی دیکە دڵنیابوونە لە دەستێوەردان نەکردنی ئیسرائیل کە مانگی ڕابردوو دیمەشقی بۆردومان کرد بۆ بەرپەرچدانەوەی هێرشی حکومەت بۆ سەر سوەیدا پایتەختی باشووری پارێزگاکە. دانوستانەکان بە فشارى ئەمریکا نەیانتوانیوە پێشکەوتن بەدەستبهێنن و ناکۆکی نێوان هەردوولادا بڕوێننەوە. سەرچاوەکە وتی، بەشێک لەئەمریکیەکانی واشنتۆن پێیان باشە هەسەدەو دیمشق رێککبکەون، بەهۆی ئەوەی تورکیا دەیەوێت هەسەدە لەناببات. لەسەر داوای سعودیە و تورکیا، ئەمریکا لە مانگی ئایاردا لەگەڵ دیمەشق دەستی بە ئاساییکردنەوە کرد.  دۆناڵد ترەمپ لە ڕیاز چاوی بە ئەحمەد شەرع کەوت و وردەکارییەکی هاوپەیمانییەکی ئەگەری خستەڕوو کە دەتوانێت ئێران و ڕووسیا و هاوپەیمانەکانیان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لاواز بکات. کاربەدەستانی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ماوەیەکە داوایان لە هێزەکانی سوریای دیموکرات کردووە سازش بکات، هەرچەندە بە هێشتنەوەی پشتیوانییەکی بەهێز لە ناو لقە ئەمنییەکانی ئەمریکادا سەیر دەکرێت. هەسەدە دەیەوێت سیستەمێکی فیدراڵی، لە دیمەشق هەبێت و ئەوان وەک یەکەیەک بمێنێتەوە، تەنانەت ئەگەر بچنە ناو سوپای سوریاشەوە. لە کاتی شەڕی ناوخۆدا ڕووسیا، ئێران، تورکیا و ئەمریکا ناوچەی نفوزی خۆیان لەو وڵاتەدا دروست کرد. بەڵام تەنها هێزەکانی تورکیا و ئەمریکا لە سوریا ماونەتەوە، هەروەها سەربازانی ڕوسیا لە دوو بنکەی سەرەکیدا ماونەتەوەو قەتیس کراون. زۆربەیان بە مەزەندەکردنی ٢٠ هەزار هێزی تورکیا لە نزیک ناوچەکانی SDF جێگیرکراون، لە کاتێکدا هەزار سەربازی ئەمریکی بە شێوەیەکی سەرەکی لە بنکەکانی ناو خاکی SDF جێگیرن.

نەبیل مەرسومی، پسپۆڕی ئابوری عێراق دەڵێت: کۆمپانیا بیانییەکان بە (16) دۆلارەكە رازی نین و تێچوی گواستنەوەی نەوتیان زیاد كردووە، توركیاش هیچ ئاگادارییەکی فەرمی بۆ عێراق نەناردووە بۆ دەستپێکردنی پرۆسەی هەناردەكردن. مەرسومی، لە نوسینێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی وەڵامی پرساری ئاستەنگەکانی بەردەم هەناردەکردنی نەوتی کوردستانی داوەتەوەو تیایدا دەڵێت:  بەربەستی یەکەم: رەزامەندی کۆمپانیا بیانییە نەوتییەکانە، ئەم کۆمپانیایانە هێشتا پێداگری لەسەر بەرزکردنەوەی تێچووی بەرهەمهێنانی نەوت دەکەن و ئامادە نین بە تێچوی (16)دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک نەوت هەناردە بکەن، تێچوی دیکەشیان زیاد کردووە، لەوانە تێچوی گواستنەوەی نەوت بە تانکەر لە کێڵگە نەوتییەکانەوە بە مەودای 200 بۆ 300 کم بۆ بۆرییەکە.  هەروەها کۆمپانیا نەوتییە نێودەوڵەتییەکان داوا دەکەن بەغداد دان بە گرێبەستە بازرگانییەکانیاندا بنێت و گەرەنتی پارەدانیان بۆ دابین بکات بۆ هەناردەکردنی نەوتی رابردوو و داهاتوو، لەگەڵ رەوانەكردنی پارەی چاوەڕوانکراوی فرۆشتنی نەوت بۆ کۆمپانیا ئەندامەکانی کۆمەڵەکە بەشێوەیەكی  راستەوخۆ بۆ ئەو کۆمپانیایانە و رێککەوتنێکی نوسراویش لەگەڵ بەغداد بکات. بەربەستی دووەم: رەزامەندی تورکیایە بۆ دەستپێکردنەوەی پەمپکردنی نەوت لە ڕێگەی بۆری جەیهانەوە، هەرچەندە تورکیا پێشتر رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر وەرگرتنی ئەو نەوتە، بەڵام پێویستە ئاگادارییەکی فەرمی بۆ عێراق دەربکات و ئامادەیی خۆی بۆ دەستپێکردنی پرۆسەکە رابگەیەنێت، لەو کاتەدا نەوتەکە دەخرێتە ناو تانکیەکانی بەندەری جەیهان و کۆمپانیای سۆمۆ دەست بە فرۆشتنی نەوتەکە دەکات.

ئەمڕۆ دادگاى باڵاى فیدراڵى عێراق، دادبینى بۆ سکاڵاى "گرانى نرخى کارەبا لە هەرێمى کوردستان" ڕەتکردەوە، کە لەلایەن بەربژێرێکى دەرچووى کۆمەڵى دادگەرییەوە تۆمارکراوە. بەگوێرەى خشتەى دانیشتنەکانى دادگاى باڵاى فیدراڵى عێراق یەکێک لە تەوەرەکان تایبەت بوو بە گرانى نرخى کارەبا (پرۆژەى ڕوناکى) لە هەرێمى کوردستان. سکاڵاکە لەلایەن عومەر گوڵپى، بەربژێرى دەرچووى کۆمەڵى دادگەری بۆ پەرلەمان لەسەر سەرۆکوەزیرانى هەرێمى کوردستان تۆمارکراوە. عومەر گوڵپى وت، "بەشدارى لە دانیشتنەکەى دادگام کردو بەڵگەى پێویست بۆ هەڵوەشاندنەوەى بڕیارى گرانکردنى کارەبام خستەڕوو". ئەو وتیشى: دادگای فیدراڵى بە پاساوی نەبوونی تایبەتمەندی سکاڵاکەی ڕەتکردینەوە، لەکاتێکدا چاوەڕوان بووم دادگا لە بەرژەوەندیى هاونیشتمانییان بڕیار بدات و حکومەت پابەند بکات بەوەى کارەبا بەنرخى حکومى نەک بە نرخى بازرگانى دابینبکات". گوڵپى لە سکاڵاکەیدا داوا دەکات، بڕیاری ژمارە (280)، کە لە رۆژى 14ـى ئایارى 2025 دەرچووە بە نادەستووری بناسێنێت و پابەندبێت بە دابینکردنی کارەبا بۆ هاونیشتمانییان بەگوێرەى ئەو نرخانەی لە رێنمایی ژمارە (2)ی ساڵی 2021دا ئاماژەی پێکراوە. عومەر گوڵپی ئاماژەی بەوەدا، نرخی نوێی کارەبا قورسایی دەخاتە سەر هاونیشتمانییان، بەراورد بەو نرخەی بەپێی رێنماییەکی ساڵی 2021 کاری پێدەکرا. گوتیشی، "سکاڵاکە لەسەر ئەو بنەمایەیە کە ئەو نرخانە پێچەوانەی بڕگەی یەکەمی مادەی 28ـی دەستووری عێراقە". بەگوێرەی ئەو بڕگەیەی مادەی 28ـی دەستوور، پێویستە باج و رسوومات بەگوێرەی یاسا دابنرێ یان لاببرێت. پێشتر لە 28ـی حوزەیرانی 2025، دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق سکاڵایەکی هاوشێوەی رەتکردبووەوە، کە لەلایەن سروە عەبدولواحید، سەرۆکی فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی عێراق پێشکێش کرابوو دژی بڕیارەکەی ئەنجوومەنی وەزیران بۆ پڕۆژەی رووناکی. پاساوی دادگە بۆ رەتکردنەوەی ئەو سکاڵایە ئەوەبوو، کە لە تایبەتمەندیی دادگەکەدا نییە. رۆژى 14ـى ئایارى 2025، ئەنجوومەنى وەزیرانى هەرێمى کوردستان نرخى یەکەى کارەباى لە پرۆژەى رووناکى پەسەند کرد، کە نرخى هەر کیلۆواتێک لە 72 دینارەوە دەستپێدەکات و تاوەکو 350 دینار دەبێت.

رۆژنامەی مەدا دەڵێت، هەرچەندە شاندى دانوستانکاری هونەریی هەرێم و بەغداد هەفتانە چەند کۆبوونەوەیەک دەکەن و جاروباریش باس لەوە دەکەن گەشتوونەتە چارەسەر، بەڵام دواجار کێشەیەکى دیکە دێننە پێشەوە و هەرچییان کردووە سفری دەکەنەوە. رۆژنامەکە نوسیویەتى نزیکەی 80 رۆژ تێپەڕی کردووە، هێشتا فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان لە چاوەڕوانى مووچەى مانگی حوزەیراندان و مووچەخۆران بوونەتە قوربانى ململانێکانى نێوان هەرێم و بەغداد. کێشە پێویستى بە رێککەوتنێکى سیاسییە و دەبێت سیاسییەکانى کوردستان لەگەڵ بەرپرسە سیاسییەکانى عێراقدا رێکبکەون. ئەمە لەکاتێکدایە 76 رۆژژە مووچەی مانگی شەش و 46 رۆژە مووچەی مانگی حەوت دواکەوتووە. وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان 53  رۆژە لیستی مووچەی مانگی شەش و 14 رۆژە لیستی مووچەی مانگی حەوتی ناردووە. دوێنێ شەممە سەرچاوەیەک بە زوومی راگەیاند،  ئەم هەفتەیە شاندێکى تەکنیکى وەزارەتى دارایى بۆ مووچەى مانگى حەوت دەچێتە بەغداد، گفتوگۆ لەسەر کەمکردنەوەى ناردنى داهاتى ناوخۆ دەکەن بۆ 60 بۆ 70 ملیار دینار. سەرچاوەکە دەشڵێت، وەزارەتى دارایی عێراق داوایکردووە تاوەکو دووشەممە 120 ملیار دینارى داهاتى ناوخۆیان بۆ بنێرین

وەزیری دەرەوەی عێراق، ڕایدەگەیەنێت لەڕووی دەستورییەوە، كاری بەغداد نییە مووچە بدات بە فەرمانبەرانی هەرێم، دەبێت پشكی هەرێم بنێرێت و ئەوە كارە پەیوەستە بە حكومەتی هەرێم. لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی شمس، فوئاد حسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق، باس لەچەند پرسێکى جیاوازدەکات لەوانە کێشەکانى هەولێرو بەغداو شەڕە ئیسرائیل و ئێران و پرۆژەیاساى حەشدى شەعبى.   لەبەشێکى قسەکانیدا دەڵێت: عێراق دەوڵەتێكی فیدراڵییە، سیستمی فیدراڵی مانای دابەشكردنی دەسەڵات و سامان لەنێوان ناوەندو لایەنەكان، دژبەیەكیەكە لێرەدایە، من رۆژانە لە بەغداد بەشێوەیەكی ناوەندی مامەڵەم لەگەڵ دەكرێت. هاوکات باس لەوەدەکات كورد لەسەر بنەمای دەستور لێكدانەوە بۆ كێشەكان دەكات، دەستور نا ناوەندی و فیدراڵییە، لە بەغدادش پشتیان بە یاساكان بەستووە، زۆرینەی یاساكانیش یاسای كۆنن و ناوەندین. سەبارەت بەپرسى یاساى حەشدى شەعبى، فواد حسێن، دەڵێت ئەمریكا هەڵوێستی روونە لەبارەی یاسای حەشدی شەعبی و گروپە چەكدارەكان، كاتی خستنەڕووی یاسای حەشدی دروست نییە، من تاكە وەزیر بووم ئەمەم راشكاوانە وتووە، لە سۆنگەى بەرژەوەندی عێراقەوە، چونكە كاتەكەی گونجاو نییە. لەسەر کێشەکانى نێوان هەولێرو بەغدا ئاماژە بۆ ئەوەدەکات، لێكگەیشتنێكی روون هەیە لەبارەی رادەستكردنی نەوت بە بەغداد، چارەسەرەكە كاتیە، چارەسەری هەمیشەیی دەبێت لەڕێی یاسای نەوت و غازە بێت، ئەم چارەسەرە تا كۆتایی ئەم ساڵە. ناوبراو جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە، لەڕووی دەستورییەوە، كاری بەغداد نییە مووچە بدات بە فەرمانبەرانی هەرێم، دەبێت پشكی هەرێم بنێرێت و ئەوە كارە پەیوەستە بە حكومەتی هەرێم. وتیشى: ئەوەی بەغداد دەیكات دەستدرێژە بۆ سەر دەسەڵاتەكانی هەرێمی كوردستان، دەبێت لە بودجەی ساڵی داهاتوودا رێكبرێتەوە. وەزیرى دەرەوەى عێراق، ئەوەش باسدەکات ئەگەر هاوپەیمانان نەبوایە، تائێستا داعش كۆنتڕۆڵی بەشێكی زۆری خاكی عێراقی لەژێر دەستدابوو، هەڕەشەی لەسەر بەغدادو هەولێر دروست كردبوو،  دەلێت: ئێمە ئێستا لە گۆڕەپانی جەنگداین، كێ‌ بەرگری لە عێراق دەكات. فواد حسێن پێشى وایە، تائێستا لۆژیكی جەنگ زاڵە بەسەر ناوچەكەدا، دوای جەنگی دوانزە رۆژە بۆ سەر ئێران، هەموان باس لە ئاگربەست دەكەن باس لە ئاشتی نەكراوە. ناوبراو ئەوەشى زیادکرد: راگرتنی ئاگربەست و ئاشتی دوو چەمكی جیاوازن، ئاگربەست مانای دۆخێكی كاتی و رەنگە سەرهەڵبداتەوە، هەڕەشەكانی ئەم دواییەی ئیسرائیل و بەرەوپێشنەچوونی دانوستانەكان، هەڵوێستی وڵاتانی ئەوروپا بەرامبەر ئێران زیادبونی فشارەكان، هەموو ئەمانە چاوەڕوانی خولێكی تری جەنگیان لێدەكرێت و ئێرانیش خۆی بۆ ئەمە ئامادەكردووە.

بەرپرسی مەکتەبی ڕێکخستنی پارێزگای سلێمانی، هەڵەبجە و ڕاپەڕینی پارتی، دووپاتی کردەوە، لەگەڵ یەکێتی ڕێککەوتوون لە ئەیلوولی داهاتوو، خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان دەست بە کارەکانی بکات. دەشڵێت: لەگەڵ یەکێتی بۆ پێکهێنانی حکوومەت هەنگاوی باشمان بڕیوە. شەممە 16ـی ئابی 2025، عەلی حوسێن، بەرپرسی مەکتەبی ڕێکخستنی پارێزگای سلێمانی، هەڵەبجە و ڕاپەڕینی پارتی، لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا گوتی: لە دوا کۆبوونەوەی هەردوو شاندی دانوستانکاری پارتی و یەکێتی، گەیشتنە ئەو بڕیارەی، کە لە مانگی ئەیلوولی داهاتوو، خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان دەست بە کارە ئاسایی و یاساییەکانی بکات، ئەمەش هەنگاوێکی ئەرێنییە. جەختی لەوەش کردەوە، لەگەڵ یەکێتی بۆ پێکهێنانی حکوومەت هەنگاوی باشیان بڕیوە. باسی لەوەش کرد، هەوڵەکانی هەردوولا بۆ ئەوەیە پێش هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، کابینەی دەیەمی حکوومەتی هەرێمی کوردستان پێکبهێنن. لە بارەی ڕێککەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا، عەلی حوسێن ئاشکرای کرد، بەغدا بەردەوام بیانوو بە هەرێمی کوردستان دەگرێت و پابەندی ڕێککەوتنەکان نابێت، هەروەها بڕینی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم تاوانە. گوتیشی: حکوومەتی هەرێمی کوردستان، سەرجەم پابەندییەکانی خۆی لە بەرانبەر ڕێککەوتنەکان جێبەجێ کردووە، هەروەها هەموو هەنگاوێکی ئەرێنیشی ناوە بۆ چارەکردنی کێشەی مووچە، بەڵام ئەوە حکوومەتی عێراقە کە پابەندی ڕێککەوتنەکان نابێت. هاوکات، جەختی لە پێویستی ڕێککەوتنێکی نوێ لە نیوان بەغدا و هەولێر کرد، بۆ مەبەستی چارەکردنی کێشەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان. لە بارەی پێکهێنانی حکوومەتی داهاتووی عێراق و هەڵوێستی حزبەکەی، بەرپرسی مەکتەبی ڕێکخستنی پارێزگای سلێمانی، هەڵەبجە و ڕاپەڕینی پارتی، دەڵێت: بۆ ئەو مەبەستە پارتی لەگەڵ ئەو لایەنە ڕێککەوتن دەکات بۆ پێکهێنانی حکوومەت، کە پابەندی دەستوور بێت. عەلی حوسێن، سەبارەت بە پارتی دیموکراتی کوردستان، گوتی: پارتی هێشتا جێگەی متمانەی خەڵکی هەرێمە، پارتی هەمیشە بەهێزتر دەبێت، هەروەها داکۆکیکەرێکی سەرەکییە لە داخوازییەکانی خەڵکی کوردستان.

سەرۆکی ڕەوتی حیکمەی نیشتمانی و سەرۆکی پەرلەمانی عێراق پەیامی پیرۆزباییان  بۆ سەرۆکى پارتى دیموکراتى کوردستان ناردووە و تێیدا ئاماژە بەوە دەکەن دامەزراندنی پارتی وێستگەیەکی مێژوویی گرنگە لە کاروانی خەبات و تێکۆشان. عەمار حەکیم، سەرۆکی ڕەوتی حیکمەی نیشتمانی، بەبۆنەی 79 ساڵەی دامەزراندنی پارتی دیموکراتی کوردستان، پیرۆزبایی لە مەسعود بارزانی دەکات، دەڵێت:هیوای بەردەوام بوون و سەركەوتنیان بۆ دەخوازین لە خزمەتكردنی گەلی كوردستان و عێراق و پتەوكردنی بنەماكانی دیموكراسیەت و بەیەكەوە ژیانی هاوبەش لەنێوان پێكهاتەكانی نیشتمانە ئازیزەكەمان. سەرۆکی ڕەوتی حیکمە گوتیشی: هەڵوێستەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان، لە پاڵپشتی كردنی ڕێرەوی دیموكراسییەت بەرز دەنرخێنین و هانی سەرجەم هێزە نیشتمانییە چالاكەكانی گۆڕەپانی عێراقی دەدەین كە زمانی گفتوگۆ و بەرژەوەندی نیشتمانی باڵا ڕەچاو بكەن و بەسەر هەر بەرژەوەندییەكی دیكە لەلایەکى دیکەوە هەر بەو بۆنیەوە، مەحموود مەشهەدانى سەرۆکی پەرلەمانی عێراق لە پەیامەکەیدا، بەو بۆنەوە، پیرۆزبایی لە بارزانی و ئەندامانی سەرکردایەتی و گەلی کورد و خەڵکی کوردستان بەگشتی کردووە. مەحموود مەشهەدانی ئاماژەی بەوە کردووە، دامەزراندنی پارتی دیموکراتی کوردستان لەسەر دەستی بارزانی نەمر لە ساڵی 1946، وێستگەیەکی مێژوویی گرنگە لە کاروانی تێکۆشانی نیشتمانیی، دەڵێت: پارتی قوربانیی زۆری داوە لەپێناو ئازادی و دادپەروەری، ڕۆڵی هەبووە لە پاراستن و فەراهەمکردنی بنەماکانی دیموکراسی و فرەیی سیاسیی لە عێراق. سەرۆکی پەرلەمانی عێراق لە پەیامەکەیدا دەڵێت: بەو بۆنەوە، بە گەورەیی و شکۆدارییەوە، قارەمانێتی و ئازایەتی پیاوەکانی ئەو پارتە وەبیردەهێنینەوە، ڕۆڵی پڕ بەرهەمی ئەو پارتە لە پشتیوانیکردنی پرۆسەی سیاسی و پەرەپێدانی هاوبەشیی نیشتمانی، بەرزدەنرخێنین کە خزمەتی بە ئاسایش و گەشەپێدانی عێراق کردووە.

سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانى عێراق، لە یادی 79 ساڵەی دامەزراندنی پارتیدا پەیامێکى پیرۆزبایی ئاڕاستەى مەسعود بارزانى دەکات. محەمەد شەیاع سودانی لەو پەیامەیدا، کە ئەمڕۆ شەممە ناردویەتى پیرۆزبایی لەپارتی دیموکراتی کوردستان دەکات و دەلێت: خەباتی پارتی دیموکراتی کوردستان و ڕۆڵی سەرەکی لەگەڵ هێز و لایەنە نیشتیمانییەکان لە ڕەوت و لایەنە جیاوازەکان لە بەرەنگاربوونەوەی دیکتاتۆریەت و بەشداریکردن لە بنیاتنانی عێراقێکی نوێی دیموکراسی وەبیرهێنایەوە. لەبەشیکى دیکەى پەیامەکەیدا، سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانى عێراق جەختی لەسەر ئەوەکردەوە کە گرنگی و بەردەوامی بدرێت بە هەوڵەکان بۆ پاراستنی ئەو دەستکەوتانەی کە بۆ هەموو گەلی شەرەفمەندمان بەدەست هاتوون. ئەمرۆ 79 ساڵ بەسەر دامەزراندنی پارتی دیموکراتی کوردستاندا تێپەڕدەبێت. پارتی لە پەیڕەوى ناوخۆیدا وەک پارتێکی دیموکراتی جەماوەری خۆى ناساندووە، کە بڕوای بە مافەکانی مرۆڤ، دادپەروەریی کۆمەڵایەتی، گەشەپێدانی بەردەوام، فرەیی سیاسی و نەتەوەیی و ئایینی و کولتووری، پێکەوەژیانی ئاشتییانە، ئازادییەکان و یەکسانی، مافی بڕیاردانی چارەنووس بۆ نەتەوەی کورد و گەلی کوردستان هەیە. لە دامەزراندنییەوە تاوەکو ئێستا پارتی 14 کۆنگرەی ئەنجامداوە، لە نۆیەم کۆنگرەیدا لە ساڵی 1979، مەسعود بارزانی بە سەرۆکی پارتەکە هەڵبژێردرا، دوایین کۆنگرەش رۆژی 3ـی تشرینی دووەمی 2022 لە دهۆک بەسترا، ئێستاش هەریەکە لە نێچیرڤان بارزانی برازای و مەسرور بارزانی، کوڕە گەورەکەی، جێگری سەرۆکن. لە دوایین هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستاندا، پارتی دیموکراتی کوردستان 39 کورسیی بەدەستهێنا، لە ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراقیش خاوەنی 31 کورسیی و جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنەکەیە و لە حکومەتەکەى سودانییشدا بە پۆستی وەزارەتەکانی دەرەوە و ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردن بەشدارە.

سەرچاوەیەک لە وەزارەتى دارایی حکومەتى هەرێم ڕایدەگەیەنێت وەزارەتى دارایی بەغداد داوایکردووە تا دووشەممەى داهاتوو دەبێت 120 ملیار دینارى داهاتى ناوخۆ بنێرین. کۆمپانیا نەوتییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ هەردو وەفدە تەکنیکییەکەی هەرێم وبەغدا دەربارەی پرسی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم کۆدەبنەوە، بەپێی زانیارییەکانیش خەرجکردنی موچەی مانگی شەشی موچە خۆران پەیوەستە بە هەناردەی نەوتەوە سەرچاوەیەک لەوەزارەتى دارایی ڕایدەگەیەنێت: بەغداد دەیەوێت لەگەڵ هەناردەى نەوت رێکارەکانى ناردنى مووچە دەستپێبکات، ئەم هەفتەیەش شاندێکى وەزارەتى دارایی دەچێتەوە بۆ بەغدا. سەرچاوەکەى وەزارەتى دارایی جەختى لەسەر ئەوەکردەوە بۆ مانگى حەوت تواناى ناردنى 120 ملیار دینارمان نابێت. بەغدا جگە لە رادەستکردنی نەوت، داوای 120 ملیار دینار داهاتی نانەوتی لە هەرێمی کوردستان دەکات، تاوەکو مووچەی مانگی شەشی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بنێرێت. لەلایەکى دیکەوە، بەپێی زانیارییەکان، وابڕیارە ئەمڕۆ کۆمپانیا نەوتییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ هەردو وەفدە تەکنیکییەکەی هەرێم وبەغدا لەسەر ئاستی وەزارەتی سامانە سروشتییەکان و وەزارەتی نەوتی عێراق دەربارەی پرسی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت کۆببنەوە. بەرەو پێشچونێکی باش لەنێوان وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێم و وەزارەتی نەوتی عێراق بۆ هەناردەی نەوت هەیە، ئەو بڕگە ناکۆکەی کە ماوەتەوە لەبەر ئەوەی کۆمپانیا نەوتییەکان لە دوری بۆری نەوتی هەناردە کردنەوەن بۆیە داوا دەکەن خەرجی گواستنەوەی نەوت بۆ بۆرییەکان سەرف بکرێت. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان راگەیاند، 120 ملیارەکە ئامادەیە، بەڵام ناینێرن و چاوەڕێ دەکەن نوێنەرانی کورد لەگەڵ وەزارەتی دارایی عێراق قسە بکەن و دڵنیایی وەربگرن، کە مووچەی مانگی شەش دەنێرن ئینجا داهاتەکەیان بۆ دەنێرن. ئەو سەرچاوەیەی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان دەڵێت، چاوەڕێی یەکشەممە و دووشەمە دەکەن لە بەغداوە ئاماژەیەکیان پێبدرێت، کە 120 ملیار دینارەکە بنێرین یان نا.

مەسعود بارزانی دەڵێت، دامەزراندنی پارتی پێویستییەكی مێژوویی بوو بۆ بەردەوامی و درێژەپێدانی خەباتی گەلی كوردستان لە بەرامبەر "پیلانی نەیار و داگیركارانی كوردستان كە بە هەموو هێز و توانایەكیانەوە هەوڵی شكاندنی ئیرادە و بێدەنگكردنی خەباتی گەلی كوردستانیان دەدا".    لە یادی 79 ساڵەی دامەزراندنی پارتی دا بارزانی پەیامێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، "پارتی هەر لە سەرەتای دامەزراندنییەوە هەتا ئێستا ئامرازێك بووە بۆ بەرگریكردن لە ماف و پێناسە و بوونی گەلی كوردستان و لە هەمانكاتیشدا ئامراز بووە بۆ بەدیهاتنی ئامانجە دیموكراتی و نیشتیمانی و نەتەوەییەكانی گەلی كوردستان".    پەیامی مەسعود بارزانی لە حەفتاو نۆیەمین ساڵیادی دامەزراندنی پارتی دیموكراتی كوردستان بەناوی خودای بەخشندە و میهرەبان بەبۆنەی حەفتاو نۆیەمین ساڵیادی دامەزراندنی پارتی دیموكراتی كوردستان گەرمترین پیرۆزبایی ئاراستەی سەرجەم كادیر و ئەندام و جەماوەر و لایەنگرانی پارتی دەكەم. پیرۆزبایی لە خانەوادەی سەربەرزی شەهیدان و پێشمەرگە قارەمانەكان و هەموو چینوتوێژ و پێكهاتەكانی كوردستان دەكەم و هیوای ئاسوودەیی و سەربەرزییان بۆ دەخوازم. دامەزراندنی پارتی لە شازدەی ئابی 1946ـدا پێویستیەكی مێژوویی بوو بۆ بەردەوامی و درێژەپێدانی خەباتی گەلی كوردستان لە بەرانبەر پیلانی نەیار و داگیركارانی كوردستان كە بە هەموو هێز و توانایەكیانەوە هەوڵی شكاندنی ئیرادە و بێدەنگكردنی خەباتی گەلی كوردستانیان دەدا. پارتی هەر لە سەرەتای دامەزراندنییەوە هەتا ئێستا ئامرازێك بووە بۆ بەرگریكردن لە ماف و پێناسە و بوونی گەلی كوردستان و لە هەمانكاتیشدا ئامراز بووە بۆ بەدیهاتنی ئامانجە دیموكراتی و نیشتیمانی و نەتەوەییەكانی گەلی كوردستان. لە یادی شازدەی ئاب و دامەزراندنی پارتی دیموكراتی كوردستاندا جەخت لەوە دەكەینەوە پارتی لە هەموو قۆناغەكاندا هەڵگری پەیامی ئاشتی و قووڵتركردنی فرەلایەنی و برایەتی و پێكەوەژیان بووە و لەوەدا ڕۆڵی پێشەنگانەی خۆی لە وێستگە گرنگ و یەكلاییكەرەوەكانی مێژووی سیاسیی كوردستان و عێراق بە باشی گێڕاوە. هەروەها پەیامم بۆ جەماوەر و لایەنگر و ئەندامانی پارتی ئەوەیە كە پارتی حزبی دۆز و بەها باڵاكانی گەلی كوردستانە و، پارتی حزبی ڕێبازی بارزانی و جێگەی ئومێدی خەڵكی كوردستانە. بۆیە پێویستە هەموو پارتییەكان لە ئاست گەورەیی مێژووی حزبەكەیان و خوێنی شەهیدان بن و دەبێ ئەركی خۆیان بە باشترین شێوە ئەنجام بدەن كە خزمەتكردن و ئاوەدانی و سەقامگیریی كوردستانە. داوا لە هەموو پارتییەكان دەكەم ئیرادە و هیوایان بەهێز بێ چونكە، پارتی بەهێز بێت كوردستان بەهێزە. مسعود بارزانی 16ـی ئابی 2025