هیچ بەرپرسێکى پارتى بەشدارى کۆنفرانسەکەى سلێمانى نەکرد

  پەرلەمانتارێکی دەم پارتی بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوە و چەکدانانی پەکەکە بە "بڕیارێکی مێژوویی" ناودەبات و دەڵێت، "گەلی کورد لە 40 ساڵی رابردوودا باجی قورسی دا و بەم بڕیارە مێژووییە قۆناخێکی نوێ دەستیپێکرد."   ساڵیحە ئایدەنیز، پەرلەمانتاری دەم پارتی، لە چاوپێکەوتنێکى ڕۆژنامەوانیدا ئەمڕۆ دووشەممە 12ی ئایاری 2025 وتى: پێویستە ئەمڕۆ هەر چوار پارچەی کوردستان لە رۆڵی خۆی باش تێبگات و بەرپرسیارێتیی خۆی لەئاست ئەم بڕیارە جێبەجێ بکات."   ئەو پەرلەمانتارەی دەم پارتی ئاماژەی بەوەش کرد، "پرۆسەکە بە شێوەیەکی دوولایەنە بەردەوامە و لایەنێکی پرۆسەکە بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلانە. بەو هۆیەوە داواکاری یەکەم و سەرەکیمان وەکو دەم پارتی ئەوەیە کە ئازادیی بەڕێز ئۆجەلان رووبدات."   ئایدەنیز باسی لەوەش کرد، "گرنگە یاساکان بگۆڕدرێن. هەروەها گرنگە لیژنەیەک بۆ سەرجەم یاسا نادیموکراسییەکانی تورکیا بە بەشداریی سەرجەم پارت و لایەنە سیاسییەکان لە پەرلەمانی تورکیادا پێکبهێندرێت، لەو چوارچێوەیەدا خەباتی دیموکراسی بەڕێوەبچێت."   بەیانیی ئەمڕۆ دووشەممە 12ی ئایاری 2025 دیوانی سەرۆکایەتیی 12یەمین کۆنگرەی پەکەکە، کە لە 5-7ـی ئایار بەڕێوەچوو، خۆهەڵوەشاندنەوەی پەکەکەی بە فەرمی راگەیاند.   پارتی کرێکارانی کوردستان ساڵی 1978 لە باکووری کوردستان دامەزرا، ساڵی 1982 لە کۆنگرەی دووەم دا بڕیاری چەکهەڵگرتنی دژی دەوڵەتی تورکیا پەسند کرد، لە 18ـی ئابی 1984 یەکەم رووبەڕووبوونەوەی چەکداری بەرامبەر سوپای تورکیا ئەنجامدا.

  بەرپرسێکی باڵای وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان دەڵێت، ئەمڕۆ رێکارەکانی ناردنی مووچە دەستپێدەکات و دەستبەجێ لیستی مووچە بڵاودەکەنەوە، رەنگە پێش جەژنی قوربانیش مووچەیی مانگی پێنجیش رەوانە بکرێت بەرپرسەی وەزارەتی دارایی کە ئامادەنەبوو ناوى ئاشکرابکرێت، دەشڵێت، بەربەستی ناردنی مووچە لابراوە، سودانی بەڵێنیداوە لە ئەمڕۆوە رێکارەکانی ناردنی مووچە دەستپێبکات و ئەمڕۆ یان سبەی بەغداد مووچە دەنێرێت. سەرچاوەکە باسی لەوە کرد، لەگەڵ ناردنی پارە لەلایەن بەغدادەوە دەستبەجێ دوای نیو کاتژمێر لیستی مووچەی مانگی چوار بڵاودەکەنەوە. هاوکات بە پێى زانیاریەکان ئەو بڕەی بەغداد بەنیازە بینێرێت نزیکەی 952 ملیار دینارە. بەگوێرەی وەزارەتی دارایی، مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان پێویستی بە زیاتر لە 957 ملیار دینارە. لەبارەی مووچە مانگی پێنجەوە ئەگەری ئەوە هەیە کە پێش جەژنی قوربان مووچە دابەش بکرێت. بەرپرسە باڵاکەی وەزارەتی دارایی ئەوەی پشتراستکردەوە، لەکاتى دابەشکردنى مووچەى مانگى چوار، لیستى مووچەى مانگى پێنج ئامادە دەکەن و پێشهاتى نوێ هەیە و چاوەڕوانن پێش جەژن بەغداد مووچەى مانگى پێنجیش بنێرێت.

  سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەڵێت، پێشوازی لە بڕیاری پەکەکە بۆ خۆهەڵوەشاندنەوە، چه‌کدانان و به‌پیره‌وه‌چوونی بانگه‌وازی به‌ڕێز ئۆجالان دەکەین، هەروەها "ئامادەیی تەواوی خۆمان دەردەبڕین بۆ به‌رده‌وامی له‌ پێشکەشکردنی هه‌ر جۆرە يارمه‌تى و هاوكارييه‌ك بۆ سەرکەوتنی ئەم دەرفەتە مێژوویيە."   نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بڕیارەکەی پەکەکە بە "هەنگاوێکی چارەنووسساز" دەزانێت کە "لاپەڕەیەکی نوێ لە ناوچەکەدا دەکاتەوە." هەروەها دەڵێت، "ئەم هەنگاوە نيشانه‌ى پێگەیشتنی سیاسييه‌ و رێگە بۆ دیالۆگێکی راستەقینە دەکاتەوە کە پێکەوەژیان و سەقامگیری لە تورکیا و سەرتاسەری ناوچەکە بەهێز دەکات." پەکەکە لە بڕیارەکەیدا دەڵێت، "گەلەکەمان هۆشیارانە خاوەندارێتی لە پرۆسەی ئاشتی دەکات" و، "لە بڕیاری هەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداری باشتر تێدەگەن." دەقى نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان: پێشوازی لە بڕیاری پەكەكە بۆ خۆهەڵوەشاندنەوە و چه‌کدانان و به‌پیره‌وه‌چوونی بانگه‌وازی به‌ڕێز ئۆجالان دەکەین و بە هەنگاوێکی چارەنووسسازى دەزانین کە لاپەڕەیەکی نوێ لە ناوچەکەدا دەکاتەوە. ئەم هەنگاوە نيشانه‌ى پێگەیشتنی سیاسييه‌ و ڕێگە بۆ دیالۆگێکی ڕاستەقینە دەکاتەوە کە پێکەوەژیان و سەقامگیری لە تورکیا و سەرتاسەری ناوچەکە بەهێز دەکات. ئێستا كاتى ئه‌وه‌يه‌ و هه‌مووان چاويان له‌وه‌يه‌ ئەم هەنگاوە گرنگه‌ بە هەنگاوی ديكه‌ى ئەرێنی و پێويست لەلایەن هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکانەوە وەڵام بدرێتەوە. ئه‌مه‌ زەمینەیەکی دروست و گونجاو ده‌هێنێته‌ ئاراوه‌ و ده‌بێته‌ بنەمای ئاشتییەکی هەمیشەیی و گشتگیر کە کۆتایی بە دەیان ساڵ له‌ توندوتیژی و ئازار و مه‌ينه‌تى دەهێنێت و ناوچەکە بەرەو ئاسۆی نوێی پێشکەوتن دەبات. وێڕای ستایش و پێزانین بۆ ڕۆڵی سه‌رۆک ئه‌ردۆغان له‌ پشتگیریکردن و هه‌وڵه‌کانی بۆ سه‌رخستنی پرۆسه‌که‌، دووپاتى ده‌كه‌ينه‌وه‌ كه‌ هەرێمی کوردستان وه‌ك هه‌ميشه‌ پشتگیريی هه‌موو هەوڵێك‌ بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان بە شێوەیەکی ئاشتیانە دەکات و هیوادارین ئەم دەستپێشخەرییە ببێتە خاڵی وەرچەرخانێکی یەکلاکەرەوە. هه‌روه‌ها ئامادەیيی تەواوی خۆمان دەردەبڕین بۆ به‌رده‌وامی له‌ پێشکەشکردنی هه‌ر جۆرە يارمه‌تى و هاوكارييه‌ك بۆ سەرکەوتنی ئەم دەرفەتە مێژوویيیە.

  عومەر چەلیک وتەبێژی ئاک پارتی ڕایگەیاند، "بڕیاری پەکەکە بۆ هەڵوەشاندنەوەی خۆی و دانانی چەک لەدوای بانگەوازەکەی ئیمرالی، هەنگاوێکی گرنگە لەڕووی ئامانجی "تورکیایەکی دوور لە تیرۆر"، ئەگەر تیرۆر بەتەواوی کۆتایی پێبێت، دەرگای سەردەمێکی نوێ دەکرێتەوە. ئەمڕۆ دووشەممە دواى ڕاگەیاندنى ئەنجامى کۆنگرەى ١٢ى پەکەکە، عومەر چەلیک وتەبێژی پارتی داد و گەشەپێدان-ئاک پارتی پەیامێکى بڵاوکردەوە. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا وتەبێژەکەى ئاک پارتى ئاماژەى بۆ ئەوەکردئەم بڕیارە دەبێت بە کردەوە جێبەجێ بکرێت و بە هەموو ڕەهەندەکانییەوە بەدی بهێنرێت. جێبەجێکردنی کۆنکرێتی و تەواوەتی بڕیاری “کۆتاییهێنان” و “تەسلیمکردنی چەک” کە سەرجەم لق و درێژکراوەکانی پارتی و پێکهاتە نایاساییەکانی دادەخات، دەبێتە خاڵی وەرچەرخان.  عومەر جەلیک جەختى لەسەر ئەوەکردەوە کە ئەم پرۆسەیە لە مەیدانەکەدا بە وردی لەلایەن دامودەزگاکانی دەوڵەتمانەوە چاودێری دەکرێت.  وتیشى: لەو چوارچێوەیەدا، بڕیاری هەڵوەشاندنەوە و چەکداماڵینی ڕێکخراوی پەکەکە دەبێت بە شێوەیەکی کۆنکرێتی، چ "ناوەوە" و چ "دەرەوە"، بە هەموو ڕەهەندەکانییەوە جێبەجێ بکرێت. پارتی کرێکارانی کوردستان - پەکەکە ئەنجامی کۆنگرەی 12ی راگەیاند کە بە بەشداریی 232 ئەندام بووە و دەڵێت، "خەباتکردن بە ناوی پەکەکەوە کۆتایی دێت." دەشڵێت، "گەلەکەمان هۆشیارانە خاوەندارێتی لە پرۆسەی ئاشتی دەکات" و "لە بڕیاری هەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداری باشتر تێدەگەن."   لە بەشێکی دیکەی راگەیێندراوەکەیدا پەکەکە ئاماژەی بەوە کردووە، "پرسی کورد بە رێگەی سیاسەتی دیموکراتیکمان ھێناوەتە خاڵی چارەسەری و رۆڵی مێژووییمان هەبووە. بۆ بەڕێوەبردنی پرۆسەکە لەلایەن رێبەر ئاپۆوە بڕیاری ھەڵوەشاندنەوە و کۆتایی ھێنان بە تێکۆشانی چەکداری دراوە."

ئەنجامنامەیی کۆنگرەی ١٢ـی پەکەکە: کۆتای بە هەموو ئەوکارانە هات بە ناوی پەکەکەوە دەکران پەکەکە ئەنجامنامەی کۆنگرەی ١٢ـەمینی خۆی ئاشکراکرد. پەکەکە هەڵوەشاندنەوەی خۆی ڕاگەیاند و تێکۆشانی چەکداری و هەموو ئەو کارانەی بەناوی پەکەکەوە ئەنجام دەدرێن کۆتای پێهێنا. کۆنگرە شەهید بوونی عەلی حەیدەر قەیتان و ڕەزا ئاڵتوونی ڕاگەیاند.   دەقی راگەیێندراوی پەکەکە   پرۆسەیەک کە بە ڕاگەیاندنی ڕێبەر عەبدوڵڵا ئۆجالان لە ٢٧ـی شوباتدا دەستی پێکرد، لە ڕۆشنایی کارە فرەلایەنەکانی و ئەو تێڕوانینانەی کە بە شێوازی جیاواز پێشکەشی کردوون، کۆنگرەی ١٢ـی پارتیمان کە لە نێوان رۆژانی ٥-٧ی ئایار بەڕێوەچوو، بە سەرکەوتوویی کۆتایی هات.    کۆنگرەکەمان سەرەڕای دۆخی دژوار کە شەڕ و پێکدادان بەردەوام بوون، هێرشەکان لە ئاسمان و زەوییەوە درێژەیان هەبوو، گەمارۆی سەر ناوچەکانمان و گەمارۆی بەردەوام بوو، بە شێوەیەکی پارێزراو بەڕێوەچوو. لەبەر هۆکاری ئەمنی، هاوکات لە دوو ناوچەی جیاواز بەڕێوەبرا. کۆنگرەی ١٢ـی پەکەکە کە بە بەشداری 232 نوێنەر بەڕێوەچوو، بابەتەکانی ڕێبەرایەتی، شەهیدان، بریندارەکان، بوونی ڕێکخراوەیی پەکەکە و شێوازی خەباتی چەکداری لەگەڵ بنیاتنانی کۆمەڵگەی دیموکراتی گفتوگۆ کرد و بڕیاری مێژوویی وەرگرت کە دەستپێکی قۆناخێکی نوێیە بۆ بزووتنەوەی ئازادیمان.   کۆنگرەی نائاسایی 12ی پەکەکە، هەڵسەنگاندنی کرد کە خەباتی پەکەکە سیاسەتی نکۆڵی و لەناوبردنی سەر گەلەکەمانی تێکشکاند، کێشەی کوردی گەیاندە ئاستی چارەسەرکردن لە رێگای سیاسەتی دیموکراتییەوە، و بەم شێوەیە پەکەکە ئەرکی مێژوویی خۆی تەواو کرد. لەسەر ئەم بنەمایە، کۆنگرەی 12ی پەکەکە بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پێکهاتەی رێکخراوەیی پەکەکە و کۆتاییهێنان بە شێوازی خەباتی چەکداری دا، کە پرۆسەی جێبەجێکردنی لەلایەن رێبەر ئاپۆوە بەڕێوە دەبرێت، و بەم جۆرە کۆتایی بە چالاکییەکانی ژێر ناوی پەکەکە هێنا.    کۆنگرەکەمان سەرەڕای بارودۆخی دژوار کە شەڕ و پێکدادان بەردەوام بوون، هێرشەکان لە ئاسمان و زەوییەوە درێژەیان هەبوو، گەمارۆی سەر ناوچەکانمان و ئابڵوقەی پارتی دیموکراتی کوردستان (KDP) بەردەوام بوو، بە شێوەیەکی پارێزراو بەڕێوەچوو. لەبەر هۆکاری ئەمنی، هاوکات لە دوو ناوچەی جیاواز بەڕێوەبرا. کۆنگرەی ١٢ـی پەکەکە کە بە بەشداری ٢٣٢ نوێنەر بەڕێوەچوو، بابەتەکانی ڕێبەرایەتی، شەهیدان، بریندارەکان، بوونی ڕێکخراوەیی پەکەکە و شێوازی خەباتی چەکداری لەگەڵ بنیاتنانی کۆمەڵگەی دیموکراتی گفتوگۆ کرد و بڕیاری مێژوویی وەرگرت کە دەستپێکی قۆناغێکی نوێیە بۆ بزووتنەوەی ئازادیمان.   کۆتایی بە چالاکییەکانی ژێر ناوی پەکەکە هێنرا   کۆنگرەی نائاسایی ١٢ـی پەکەکە، هەڵسەنگاندنی کرد کە خەباتی پەکەکە سیاسەتی نکۆلی و لەناوبردنی سەر گەلەکەمانی تێکشکاند، کێشەی کوردی گەیاندە ئاستی چارەسەرکردن لە ڕێگای سیاسەتی دیموکراتییەوە، و بەم شێوەیە پەکەکە ئەرکی مێژوویی خۆی تەواو کرد. لەسەر ئەم بنەمایە، کۆنگرەی ١٢ـی پەکەکە بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پێکهاتەی ڕێکخراوەیی پەکەکە و کۆتاییهێنان بە شێوازی خەباتی چەکداری دا، کە پرۆسەی جێبەجێکردنی لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە بەڕێوە دەبرێت، و بەم جۆرە کۆتایی بە چالاکییەکانی ژێر ناوی پەکەکە هێنا.     پارتی ئێمە پەکەکە؛ وەک بزووتنەوەی ئازادی گەلەکەمان هاتە سەر شانۆی مێژوو دژی سیاسەتی نکۆلی و لەناوبردنی کورد کە سەرچاوەکەی پەیماننامەی لۆزان و دەستووری ١٩٢٤ بوو. لە سەرەتای دروستبوونیدا کاریگەرییەکانی سۆسیالیزمی واقیعی بەسەرەوە بوو و پرەنسیپی مافی نەتەوەکان بۆ دیاریکردنی چارەنووسی خۆیانی پەسەند کرد، لەسەر بنەمای ستراتیژی خەباتی چەکداری خەباتێکی ڕەوا و بەرهەقی بەڕێوەبرد. پەکەکە لە بارودۆخێکدا شکڵی گرت کە نکۆلیکردنی توندی کورد، سیاسەتی لەناوبردن لەسەر ئەم بنەمایە، سیاسەتەکانی ژینۆساید و توانەوە زاڵ بوون. لە ساڵی ١٩٧٨ـەوە بە خەباتی ئازادی کە بەڕێوەی برد، ئەوەی کردە بنەما کە بوونی کورد بسەلمێنێت و کێشەی کورد وەک ڕاستییەکی بنەڕەتی تورکیا ببینرێت. لەسەر ئەم بنەمایە و بە ئەنجامی خەباتی سەرکەوتووانە، شۆڕشی زیندووبوونەوەی لە ناوی گەلەکەماندا بەدیهێنا و بووە هێمای هیوای ئازادی و جێگەی گەڕان بۆ ژیانێکی شەرەفمەندانە بۆ گەلانی ناوچەکە.     لە بارودۆخی ساڵانی ١٩٩٠ کە شۆڕشی زیندووبوونەوەمان بووە هۆی گەشەکردنی گەورە لە ڕوانگەی گەلەکەمانەوە، گەڕانی تورگوت ئۆزال، سەرۆک کۆماری کۆماری تورکیا، بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کورد لە ڕێگای سیاسەتەوە پەرەی سەند. ڕێبەر ئاپۆ بە ئاگربەستی ١٧ی مارسی ١٩٩٣ وەڵامی ئەم گەڕانەی دایەوە و پرۆسەیەکی نوێی دەستپێکرد. بەڵام کاریگەرییە قورسەکانی سۆسیالیزمی واقیعی، تێگەیشتنە چەتەییەکان کە بەسەر هێڵی شەڕی ئێمەدا سەپێنرا و لەناوبردنی تورگوت ئۆزال و تیمەکەی لەلایەن دەوڵەتی قووڵەوە، پێداگرتن لەسەر سیاسەتی نکۆلی و لەناوبردنی کورد و هەڵکشاندنی شەڕ، بووە هۆی ساباتکردنی ئەم پرۆسە نوێیە. هەزاران گوند چۆڵکران و سووتێنران. ملیۆنان کورد لە شوێنی خۆیان ئاوارە کران، دەیان هەزار کەس توشی ئەشکەنجە بوون و خرانە بەندیخانە و هەزارانیش بە شێوەی نادیاری ئەنجامدەر کوژران. لە بەرامبەر ئەمەدا بزووتنەوەی ئازادی هەم لە ڕووی چەندایەتی و هەم لە ڕووی چۆنایەتییەوە گەشەی کرد، شەڕی گەریلا بڵاو بووەوە بۆ کوردستان و تورکیا. لەژێر کاریگەری شەڕی گەریلادا گەلی کورد ڕاپەڕین. بەم شێوەیە شەڕ بووە هەڵبژاردەی سەرەکی لە دیدی هەردوو لایەنەوە. لێکدانی بەرامبەری هەڵکشانی شەڕ نەتوانرا سەرلەنوێ تێپەڕێنرێت. بەم جۆرە هەوڵەکانی ڕێبەر ئاپۆ بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کورد بە ڕێگای دیموکراتی و ئاشتیانە بێ ئەنجام مایەوە.   ڕێکخستنەوەی پەیوەندییەکانی کورد-تورک چارەنووسسازە   پرۆسەکە بە پیلانگێڕی نێودەوڵەتی ١٥ی شوباتی ١٩٩٩ گوازرایەوە بۆ قۆناغێکی جیاواز. لەم پرۆسەیەدا شەڕی کورد-تورک کە ئامانجێکی گرنگی پیلانگێڕییەکە بوو، بەهۆی قوربانیدان و هەوڵەکانی ڕێبەر ئاپۆوە ڕێگری لێکرا. سەرەڕای ئەوەی کە لە سیستەمی ئەشکەنجە و ژینۆسایدی ئیمرالیدا هێڵدرایەوە، پێداگرتنی لەسەر چارەسەرکردنی کێشەی کورد بە ڕێگای دیموکراتی و ئاشتیانە بەردەوام بوو. ڕێبەر ئاپۆ کە بۆ ماوەی ٢٧ ساڵە لەژێر تەریککەوتنی ڕەهادا ڕاگیراوە، بە خەبات دژی سیستەمی ژینۆسایدی ئیمرالی پیلانگێڕی نێودەوڵەتی پووچەڵ کردەوە. لە خەباتی دژی پیلانگێڕی نێودەوڵەتیدا سیستەمی دەسەڵاتخوازی-دەوڵەتی پیاوسالاری شیکردەوە و پارادایمی کۆمەڵگەی دیموکراتی، ئیکۆلۆژی و ئازادیخوازی ژنانی پەرەپێدا. بەم شێوەیە سیستەمی جێگرەوەی ئازادی بۆ گەلەکەمان، ژنان و مرۆڤایەتی چەوساوە بەرجەستە کرد.    ڕێبەر ئاپۆ پێشتری پەیماننامەی لۆزان و دەستووری ١٩٢٤ی وەک سەرچاوە گرت کە لەوێوە پەیوەندییەکانی کورد-تورک کێشەدار بوون، تێڕوانینی نیشتمانی هاوبەش و کۆماری دیموکراتی تورکیای قبوڵ کرد کە گەلانی کورد-تورک توخمی دامەزرێنەر بن، و تێگەیشتنی نەتەوەی دیموکراتی وەک چوارچێوەی چارەسەری کێشەی کورد پەسەند کرد. ڕاپەڕینەکانی کوردی لە مێژووی کۆماریدا، دیالێکتیکی پەیوەندی کورد-تورکی ١٠٠٠ ساڵ، و خەباتی ڕێبەرایەتی ٥٢ ساڵە نیشانیان داوە کە کێشەی کورد تەنها لەسەر بنەمای نیشتمانی هاوبەش و هاووڵاتی یەکسان چارەسەر دەبێت. پەرەسەندنەکانی ئێستای ناوەڕاستی ڕۆژهەڵات لە چوارچێوەی جەنگی جیهانی سێیەمدا، ڕێکخستنەوەی پەیوەندییەکانی کورد-تورک چارەنووسساز دەکەن.   گەلەکەمان باشتر لە هەمووان هەڵوەشاندنەوەی پەکەکە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداری دەزانێت و ئەرکەکانی قۆناغەکە جێبەجێ دەکات، گەلی بەشەرەفی ئێمە کە بە نرخی قوربانیدانی گەورە بۆ ٥٢ ساڵە بەشداری پێشڕەوی ڕێبەرایەتی و پەکەکە دەکات و بەرەنگاری سیاسەتی نکۆلیکردن و لەناوبردن، سیاسەتەکانی ژینۆساید و توانەوە دەبێتەوە، پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتی بە شێوەیەکی زیاتر هۆشیارانە و ڕێکخراو دەپارێزێت. بڕوای تەواومان هەیە کە گەلەکەمان باشتر لە هەمووان بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پەکەکە و کۆتاییهێنان بە شێوازی خەباتی چەکداری تێدەگات و ئەرکەکانی قۆناغی خەباتی دیموکراتی لەسەر بنەمای بنیاتنانی کۆمەڵگەی دیموکراتی جێبەجێ دەکات. زۆر گرنگە کە گەلەکەمان بە پێشەنگایەتی ژنان و گەنجان، لە هەموو بوارەکانی ژیاندا خۆڕێکخستنەکانی خۆی پێکبێنێت، لەسەر بنەمای خۆبەسبوون بە زمان، ناسنامە و کەلتووری خۆی ڕێکخراو بێت، لە بەرامبەر هێرشەکاندا خۆی بپارێزێت و بە گیانی سەفەربەری کۆمەڵگەی دیموکراتی کۆمیوناڵ بنیات بنێت. لەسەر ئەم بنەمایە بڕوامان وایە کە پارتە سیاسییەکانی کورد، ڕێکخراوە دیموکراتییەکان، ڕێبەرانی بیر و ڕا لێپرسراوێتیان بۆ پەرەپێدانی دیموکراسی کوردی و دەستەبەرکردنی نەتەوەسازی دیموکراتی کوردی جێبەجێ دەکەن.   میراتی مێژووی ئازادیمان کە پڕە لە خەبات و بەرخۆدان، لەگەڵ بڕیارەکانی کۆنگرەی ١٢ی پەکەکە بەهێزتر پەرە دەسەنێت بە ڕێگای سیاسەتی دیموکراتی، و داهاتووی گەلەکانمان لەسەر بنەمای ئازادی و یەکسانی گەشە دەکات. گەلانی هەژار و ڕەنجدەرمان، هەموو گرووپەکانی باوەڕی، ژنان و گەنجان، کرێکاران، جووتیاران و هەموو توێژەکانی دەرەوەی دەسەڵات لە پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیدا، بە بەرگریکردن لە مافەکانیان، ژیانی هاوبەش لە کەشێکی دیموکراتی و دادپەروەر پەرەپێدەدەن. بانگەوازی هەموو لایەک دەکەین بۆ بەشداریکردن لە پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتی.   بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پەکەکە و کۆتاییهێنان بە شێوازی خەباتی چەکداری کە کۆنگرەکەمان وەریگرتووە، زەمینەیەکی بەهێز پێشکەش دەکات بۆ ئاشتی بەردەوام و چارەسەری دیموکراتی. جێبەجێکردنی بڕیارەکانی باسکراو، پێویستی بە بەڕێوەبردن و ئاراستەکردنی پرۆسەکە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە، ناسینی مافی سیاسەتی دیموکراتی و دەستەبەری یاسایی تەواو و پتەو هەیە. لەم قۆناغەدا گرنگە کە پەرلەمانی گەورەی نەتەوەیی تورکیا بە لێپرسراوێتی مێژوویی ڕۆڵی خۆی ببینێت. بە هەمان شێوە بانگەوازی هەموو پارتە سیاسییەکانی ناو پەرلەمان، بەتایبەت حکومەت و پارتی سەرەکی ئۆپۆزسیۆن، ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، کۆمەڵەکانی ئایین و باوەڕی، دەزگاکانی میدیای دیموکراتی، ڕێبەرانی بیروڕا، ڕووناکبیران، ئەکادیمیستەکان، هونەرمەندان، سەندیکاکانی کرێکاران-ڕەنجدەران، ڕێکخراوەکانی ژنان-گەنجان، بزووتنەوە ئیکۆلۆژیستەکان دەکەین کە لێپرسراوێتی هەڵبگرن و بەشداری پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتی بن.   بە خاوەندارێتی هێزە چەپ-سۆسیالیستەکانی تورکیا، پێکهاتە، ڕێکخراو و کەسایەتییە شۆڕشگێڕەکان بۆ پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتی، خەباتی گەلان، ژنان و چەوساوان ئاستێکی نوێ بەدەست دەهێنێت. ئەمەش واتای سەرکەوتنی ئامانجەکانی شۆڕشگێڕە مەزنەکان دەگەیەنێت کە دوا وشەکانیان 'بژی برایەتی گەلانی تورک و کورد و تورکیای تەواو سەربەخۆ!' بوو.   بە سۆسیالیزمی کۆمەڵگەی دیموکراتی کە قۆناغێکی نوێ لە پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتی و خەباتی سۆسیالیزم نوێنەرایەتی دەکات، بزووتنەوەی دیموکراسی جیهانی پەرە دەسەنێت و جیهانێکی دادپەروەر و یەکسان دروست دەبێت. لەسەر ئەم بنەمایە بانگەوازی کۆمەڵگەی دیموکراتی دەکەین، بەتایبەت دۆستانی ئێمە کە پێشەنگایەتی هەڵمەتی ئازادی جیهانی دەکەن، کە لە چوارچێوەی تیۆری مۆدێرنیتەی دیموکراتی هاوپشتی نێونەتەوەیی بەهێز بکەن.   داوا لە هێزە نێودەوڵەتییەکان دەکەین کە بە بینینی بەرپرسیارێتیان لە سیاسەتەکانی ژینۆساید کە بۆ سەد ساڵە دژی گەلەکەمان بەڕێوە دەچێت، ڕێگری لە چارەسەری دیموکراتی نەکەن و بەشداری ئەرێنی لە پرۆسەکەدا بکەن.   شەهیدبوونی هاوڕێیان عەلی حەیدەر کایتان و رەزا ئالتوون رادەگەیەنین   کۆنگرەی ١٢ی ئێمە کە بە بانگەوازی ڕێبەرایەتیمان کۆبووەتەوە، شەهیدبوونی هاوڕێیان عەلی حەیدەر کایتان، یەکێک لە کادرە پێشەنگەکانی پارتیمان کە لە ٣ی تەمووزی ٢٠١٨ شەهید بوو، و ڕەزا ئالتوون کە لە ٢٥ی سێپتەمبەری ٢٠١٩ شەهید بوو، ڕاگەیاند. لەسەر ئەم بنەمایە کۆنگرە هاوڕێ عەلی حەیدەر کایتان کە یەکێکە لە کادرە دامەزرێنەرە پێشەنگەکانی پەکەکە وەک هێمای 'پابەندبوون بە ڕێبەرایەتی، حەقیقەت و ژیانی پیرۆز' و هاوڕێ ڕەزا ئالتوون کە یەکێکە لە یەکەمین هاوڕێیانی ڕێیی ڕێبەر ئاپۆ وەک هێمای 'هاوڕێیەتی ئازادی' قبوڵ کرد. کۆنگرەی مێژوویی ١٢ی پارتیمان پێشکەشی ئەم دوو هاوڕێ شەهیدە گەورەیە دەکەین کە لە سەرەتای بزووتنەوەی ئازادیمانەوە بەشدارییان کردووە و تا ئێستا بە خەباتی بەردەوامیان پێشەنگایەتیان کردووین، و لە کەسایەتی ئەواندا بەڵێنی سەرکەوتن بۆ هەموو شەهیدانی خەباتەکەمان دووپات دەکەینەوە و جەخت لەسەر ئیدیعامان بۆ بەدیهێنانی خەونەکانی هاوڕێ سڕی سورەیا ئۆندەر، شەهیدی ئاشتی و دیموکراسی، دەکەینەوە.   سۆسیالیزمی دەوڵەت-نەتەوەیی بەرەو شکست دەبات؛ سۆسیالیزمی کۆمەڵگەی دیموکراتی بەرەو سەرکەوتن دەبات!   پێداگرتن لەسەر مرۆڤایەتی پێداگرتنە لەسەر سۆسیالیزم!   بژی رێبەر ئاپۆ!

  رێوڕەسمی هەزاردەف لە گوندی پاڵنگانی هەورامان بەڕێوەدەچێت و ئامانج لێی ئامادەکارییە بۆ تۆمارکردنی گوندەکە لە یونسکۆ وەکو میراتێکی جیهانیی لە بواری مێژوویی و گەشتیاری.   بە بەشداری زیاتر لە هەزار دەفژەن، ڕۆژی 13-05-2024 رێوڕەسمی هەزار دەف لە گوندی پاڵنگان سەر بە شاری کامێرانی پارێزگای سنە بەڕێوەدەچێت، ئەوەش وەک یەکێک لە ڕێوڕەسمە بەرزەکانی مۆسیقای عیرفانیی ڕۆژهەڵاتى کوردستان و ئێران دادەنرێت.   ئەسعەد فەرهادی، سەرۆکی ناوەندی گەشتوگوزار و هونەریی پارێزگای سنە دەڵێت، دەفژەنانی سنە، دێولان، مەریوان، کامێران، سەقز، دیواندەرە و کرماشان لە رێوڕەسمەکەدا بەشدار دەبن و ژمارەیەک دەفژەن لە تاران، هەمەدان، ئیسفەهان و چەند شاری دیکەی ئێرانیش بانگهێشت کراون. جگە لە دەفژەنی، لە رێوڕەسمەکەدا ژمارەیەک گۆرانیبێژیش مەولوودی دەخوێننەوە و سروودی ئایینی دەڵێنەوە. ئاماژەى بۆ ئەوەشکرد کە فێستیڤاڵی هەزار دەف یەکێکە لە شایستەترین بۆنە فەرهەنگی و هونەریەکانی پارێزگای کوردستان، کە هەموو ساڵێک بە ئامادەبوونی بە جۆش و خرۆشی گرووپە دەفژەنەکان و ئارەزومەندانی مۆسیقای عیرفانیی لە سەرتاسەری وڵات و هەروەها گەشتیارانی ناوخۆیی و بیانی بەڕێوە دەچێت. بەوتەى ئەو بەرپرسەى پارێزگاى سنە ئەم مەراسیمە کە ڕەگ و ڕیشەی لە بیروباوەڕ و نەریتە کۆنەکانی ناوچەکەدا هەیە، لە کەشێکی ڕۆحی و لە دڵی سروشتی پاکی پاڵانگەدا بەڕێوەدەچێت، بە ئامادەبوونی هونەرمەندە دیارەکانی دەف و گروپەکانی مۆسیقای ڕێوڕەسمی. بەپێى ئامارەکان لەڕێوڕەسمەکەی ساڵی ڕابردوودا زیاتر لە ٥٦ هەزار گەشتیاری ناوخۆیی و بیانی گەشتیان کردووە بۆ گوندی پاڵەنگان و بەشدارییان لەم ڕێوڕەسمە ڕۆحییەدا کردووە، و ئەمساڵیش، پێشبینی دەکرێت ئەم ڕێژەیە بە هۆی هەلومەرجی لەبار و ئەو توانایانەی کە پێشکەش کراون زیاد بکات. پاڵنگان لە ناوچەی هەورامان و لەنێوان شارەکانی کامێران و پاوە هەڵکەوتووە. بەپێی دوایین سەرژمێری گشتی، پاڵنگان نزیکەی 200 ماڵە و ژمارەی دانیشتووانی نزیکەی هەزار کەسە. لە قەدپاڵی چیایەکی بەرز هەڵکەوتووە و خانووەکانی لە بەرزایی و نێو تاشەبەردی چیاکان بە شێوازی پلیکانەیی دروستکراون. رووباری سیروانیش بە داوێنی گوندەکەدا تێدەپەڕێت.

  سەرچاوەیەک لە ئەنجومەنی وەزیرانەوە ڕاگەیاند، گرفتی موچە نزیکە لە چارەسەر و بە ئەگەری زۆرەوە سبەینێ یان دوو سبەی پارەی موچەی مانگی چوار رەوانەی هەرێم دەکرێت. دابەشكردنی دواین مووچە لە هەرێمی كوردستان 43 رۆژی بەسەردا تێپەڕیوە كە مووچەی مانگی ئاداربوو، ئێستا نزیك دەبینەوە لە ناوەڕاستی مانگی ئایار و هێشتا فەرمانبەران چاوەڕێی مووچەی مانگی نیسانن، داهاتی ناوخۆ كێشە سەرەكییەكەی ناردنی پارەیە لەلایەن بەغدادەوە و بووەتە سەرەخۆرەی مووچە. سەرچاوەیەکی تایبەت لە ئەنجومەنی وەزیرانی عیراقەوە، ئەوەى ئاشکراکرد، گفتوگۆ و رێککەوتن لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عیراق و تەیف سامی وەزیری دارایی کراوە بۆ چارەسەرکردنی پرسی موچەی مانگی چوار. ئاماژەی بەوەشکرد، بە ئەگەرێکی زۆرەوە سبەینێ گرفتەکان چارسەر دەکرێن و پارەی موچەی مانگی چواری فەرمانبەران رەوانەی هەرێم دەکرێت. بەوپێیەش بێت، کە مانگانە حکومەتی هەرێم لەگەڵ ناردنی پارەکەی بەغدا دەست بە دابەشکردنی موچە دەکات، لە کۆتایی ئەم هەفتەیەدا موچەی مانگی چواری موچەخۆران دابەشدەکرێت. بە پشتبەستن بە لیستی مانگەکانی رابردووش، تاوەکو سەرەتای هەفتەی داهاتوو، سەرجەم موچەخۆران موچەی مانگی چوار وەردەگرن. ئەوەش لە کاتێکدایە، نزیکەی 50 رۆژ بەسەر دابەشکردنی موچەی مانگی سێی موچەخۆراندا رۆیشتووە، کە حکومەتی هەرێم لە رۆژی 27ی مانگی ئازاردا موچەی مانگی سێی دابەشکرد. 17 رۆژ لەمەوبەر، وەزارەتی دارایی عێراق رێوشوێنەكانی دابەشكردنی مووچەی دەستپێكرد و هەرێمی كوردستانیش لیستی مووچەی رەوانەی بەغداد كرد، دوای چەند رۆژێكیش شاندێكی تەكنیكی ناردە بەغداد تا وەڵامی تێبینیەكان لەبارەی لیستی مووچە بداتەوە.

سەرۆک وەزیران دووپاتی دەکاتەوە، خەڵكی هەرێمی کوردستان لە پڕۆژەی ڕووناکیدا دەبنە خاوەن کارەبای 24 کاتژمێری و کەمتریش پارە بە کارەبا دەدەن. دەشڵێت, تا کۆتایی ساڵی داهاتوو، پرۆژەکە هەموو گوند و شارەکان دەگرێتەوە.  یەکشەممە، 11-05-2025، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان کارەبای 24 کاتژمێریی پرۆژەی ڕووناکی، لە گەڕەکی بەڕۆشکێی شاری دهۆکی بەسەر کردەوە. لە چوارچێوەی سەردانەکەیدا، سەرۆک وەزیران لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا باسی پرۆژەکە و مووچەی مانگی نیسان (چوار)ـی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی کرد.  سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان دووپاتی کردەوە، بەراورد بە پێشتر، لە پرۆژەی ڕووناکیدا، هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان دەبنە خاوەن کارەبای 24 کاتژمێری و کەمتر پارە بە کارەبا دەدەن. هاوکات داوای لە هاووڵاتییان کرد، زیادەڕۆیی لە خەرجکردنی کارەبادا نەکەن و لەگەڵ حکوومەت هاوکاربن.  لەبارەی فراوانبوونی پرۆژەی ڕووناکی، سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی ئاماژەی بەوە دا "تا کۆتایی ساڵی 2025، ناوەندەکانی شارەکانی دهۆک، هەولێر و سلێمانی بە تەواوی کارەبای 24 کاتژمێریان دەبێت. دواتر تا کۆتایی ساڵی داهاتوو، پرۆژەکە هەموو گوند و شارەکانی هەرێمی کوردستان دەگرێتەوە." هاوکات تیمی پرۆژەی ڕووناکی بە کوردستان24ـی ڕاگەیاند "تا ئەمڕۆ 600 هەزار هاووڵاتیی هەرێمی کوردستان بوون بە خاوەنی کارەبای 24 کاتژمێری. لەم مانگەدا زیاتر لە 500 هەزار هاووڵاتی دیکە لە هەولێر و دهۆک و سلێمانی سوودمەند دەبن لە کارەبای بێپچڕان و بەمەش کۆی ژمارەی هاووڵاتییان دەگاتە زیاتر لە یەک ملیۆن کەسی سوودمەند." لەبارەی کوژاندنەوەی مووەلیدە ئەهلییەکانیش، تیمی پرۆژەی ڕووناکی، باسی لەوە کرد، زیاتر لە 700 موەلیدەی ئەهلی کوژێنراونەتەوە، کە هاوتای لابردنی 125 هەزار ئۆتۆمبێل لە شەقامەکان دەکات. تا کۆتایی ساڵی 2027 زیاتر لە 7 هەزار موەلیدەی تایبەت دەکوژێنەوە. بە گوێرەی تیمەکە، بڕیارە لەم هەفتەیەدا ئەنجوومەنی وەزیران دەنگ لەسەر نرخی نوێی کارەبا بدات.  بنەماکانی دیاریکردنی نرخ وەک خۆیان دەمێننەوە کە بەم شێوەیەن: ماڵەکان و بازرگانەکان کەمتر پارە دەدەن لە چاو ئێستا، بەتایبەتی ئەوانەی کەمتر بەکاردەهێنن.

  تیمەکانی دروستکەری ئاشتی کۆمەڵگە (سی پی تی) دەڵێت، لەدوای پەیامەکەی ئۆجالان و ئاگربەستی تاکلایەنانەی پەکەکە، تورکیا هێرشەکانی بۆ سەر خاکی هەرێمی کوردستان زیادکردووە و لە مانگی نیساندا 210 هێرش و بۆردومانی کردووە. لە نوێترین ئاماریدا رێکخراوەکەدا دەڵێت، هێرشەکانی تورکیا لە مانگی نیساندا 78% بەراورد بە مانگی رابردوو زیادیکردووە، زۆرترین هێرش و بۆردومانیش لە دهۆک ئەنجامدراوە، بەشێکیشی لە هەولێر و لە سلێمانیش هیچ بۆردوومانێک نەکراوە. بەگوێرەی ئامارەکە، لەکۆی 210 هێرش و بۆردومانی تورکیا، 198یان لە سنووری پارێزگای دهۆک بووە، ئەمەش دەکاتە 98%ـی هێرش و بۆردومانەکان. لە سنووری پارێزگای هەولێریش رێکخراوەکە 12 هێرش و بۆردومانی تۆمارکردووە، واتە 8%ـی کۆی گشتی هێرش و بۆردومانەکان. رۆژی 27ـی شوباتی 2025 عەبدوڵا ئۆجالان لە پەیامێکیدا داوای لە پەکەکە کرد چەک دابنێت و خۆی هەڵبوەشێنێتەوە. چەند رۆژێک دواتر پەکەکە ئاگربەستی تاکلایەنانەی راگەیاند. سی پی تی دەڵێت، “ئەم زیادبوونە لە هێرش و چالاکیی سەربازی سوپای تورکیا ئاماژەیەکن بۆ گەڕانەوەی ئاستی هێرش و بۆردومانەکان بۆ پێش کاتی ئاگربەستەکە، ئەم زیادبوونە بەتەواوی لە سنووری قەزای ئامێدی تێبینیکراوە کە بە تەنها 92% هەموو هێرش و بۆردومانەکانی مانگی نیسانی تێدا تۆمارکراوە.” لە ئامارەکەدا هاتووە، لەکۆی ئەو 210 هێرش و بۆردومانانەی سوپای تورکیا، 42 هێرشیان ئاسمانی (فڕۆکە و درۆن) بوون، 14 هێرشی هێلیکۆپتەر و 153 هێرشیان تۆپباران بوون، یەک هێرشیش لەرێگەی تەقەکردن بە چەکی سووک بووە و بەهۆی ئەم هێرشانەوە خانووی سێ هاووڵاتی بەتەواوی خاپور بوون و دوو خانووی دیکەش زیانیان بەرکەووتووە. سی پی تی دەڵێت، کۆی هێرشەکانی سویا تورکیا بۆ سەر خاکی هەرێم لە سەرەتای ئەمساڵەوە گەیشتووەتە 616 هێرش کە بەهۆیەوە سێ هاووڵاتی گیانیان لەدەستداوە و شەش هاووڵاتی دیکەش برینداربوون.

  له‌ سلێمانی ژماره‌یه‌ك لایه‌نی سیاسی دەرەوەى دەسەڵات و كه‌سایه‌تی له‌ باره‌گای ڕه‌وتی هه‌ڵوێست لە ئیستادا لە كۆبوونەوەدان، بەمەبەستى تاوتوێیکردنى دروستكردنی به‌ره‌یه‌ك بۆ هه‌ڵبژاردنی داهاتووى په‌رله‌مانی عێراق. به‌گوێره‌ی زانیاریه‌كان، نوێنه‌رانی هه‌ریه‌كه‌ له‌ لایه‌نه‌كانی جوڵانەوەى نەوەی نوێ، یەكگرتوی ئیسلامی، كۆمەڵی دادگه‌ری، بەرەی گەل، ڕه‌وتی هەڵویست، بزوتنەوەی پەیوەندی و د. یوسف و ژماره‌یه‌ك كه‌سایه‌تی له‌باره‌ی دروستكردنی به‌ره‌یه‌ك بۆ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی عێراق گفتوگۆ لەبارەگاى ڕەوتى هەڵوێست کۆبوونەتەوە. لە کۆبونەوەکەی ئەمڕۆدا د.بەختیار شاوەیس، د.فاتیح محەمەد نوێنەرایەتی بەرەی گەل، رێبوار ئەوڕەحمان و فاروق غەفور نوێنەرایەتی نەوەی نوێ دەکەن و هەر یەک لە د. هادی عەلی و محەمەد هاودیانی نوێنەرایەتی یەکگرتوو دەکەن. لە کۆمەڵی دادگەری هەر یەک لە عەبدولستار مەجید، شوان رابەر، رێبوار حەمەد، فاروق عەلی بەشدارن لە کۆبونەوەکە، هەر یەک لە د.رێبوار کەریم و رێباز رزگار بە نوێنەرایەتی ڕەوتی هەڵوێست و محەمەد بازیانیش بە نوێنەرایەتی بزووتنەوەی پەیوەندی ئیسلامی بەشداری لەو کۆبونەوەیە دەکەن. وەک کەسایەتی سیاسییش هەر یەک لە د.یوسف محەمەد، مەحمود رەزا، د.کاروان حەمەساڵح بەشدارن لە کۆبونەوەی ئەمڕۆی لایەنە ناڕازییەکان. ئەم کۆبوونەوەیە درێژکراوەى کۆبوونەوەى دوێنییە کە لەبارەگاى یەکگرتوو ڕێکخرابوو، وەک بەشدارانى کۆبوونەوەکە دەڵێن هێشتا زووە بۆ ئەوەى بڕیارى کۆتایی لەبارەى شێوازو چۆنیەتى ئەو به‌ره‌یه یەکلایی بکرێتەوە کە بۆ هەڵبژاردنى داهاتوو پێکدەهێنرێت، کات و کۆبوونەوەو گفتوگۆى دیکەیان پێویستە بۆ بڕیارى کۆتایی. ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق ڕۆژی 11-11-2025 بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دیاریکردووە.

تەنیا چوار رۆژ بۆ کۆتاییهاتنى وادەى تۆمارکردنى هاوپەیمانێتییەکان لە کۆمیسیۆنى هەڵبژاردنەکان ماوە و سەرچاوەیەکیش لە کۆمیسیۆنەوە دەڵێت، "لایەنە کوردییەکان هاوپەیمانێتییان بۆ هەڵبژاردنەکە تۆمار نەکردووە بەهۆی لوتکەی عەرەبییەوە  وادەى تۆمارکردنى هاوپەیمانێتییەکانیش درێژدەکرێتەوە". سەرچاوەیەک لە فەرمانگەى پارت و لایەنە سیاسییەکانى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، راگەیاند، "بەهۆى ئەوەى هەفتەى داهاتوو، لوتکەى عەرەبى لە بەغداد بەڕێوەدەچێت و لایەنەکان سەرقاڵى رێکخستنى ئەو پرۆسەیەن، کۆمیسیۆن وادەى تۆمارکردنەکە پێنج بۆ 10 رۆژ درێژدەکاتەوە". سەرچاوەکە باسى لەوەشکرد، پێنج هاوپەیمانێتیى نوێ تۆمارکراون و گوتیشی، "یەکێکیان هاوپەیمانێتیى لایەن و قەوارەى سیاسیی ئێزدییە، بەڵام تاوەکو ئێستا هیچ لایەن و قەوارەیەکى سیاسى نێوان لایەنە کوردییەکان هاوپەیمانێتیان تۆمارنەکردووە بۆ هەڵبژاردنەکانى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق". ئەمە لەکاتێکدایە، کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق رۆژى 14ـى ئایارى وەک دوا وادە بۆ تۆمارکردنى هاوپەیمانێتى، لیست و قەوارە سیاسییەکان راگەیاندووە. بۆ هەڵبژاردنەکانى پیشووترى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق، 64 هاوپەیمانێتى پارت و قەوارە سیاسییەکان ئەنجام درابوو. لەگەڵ ئامادەکارییەکان بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنە پەرلەمانییەکەی عێراق لە کۆتایی ئەمساڵ، لایەنە سیاسییەکان دەستیان بە مامەڵەی کڕین بە کارتی دەنگدەرانەوە دەستپێکردووە، کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی عێراقیش هۆشداریی دەداتە دەنگدەران و پارت و قەوارە سیاسییەکان. لەماوەی چەند رۆژی رابردوودا، لایەنە سیاسییەکان و ژمارەیەک چالاکوانی کۆمەڵگەی مەدەنیی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاویان کردەوە کە پڕۆسەی کڕین و فرۆشتن بە کارتی دەنگدانەوە لەلایەن نوسینگەی ژمارەیەک پەرلەمانتار و کاندیدەوە دەستی پێکردووە، ئەویش لە رێگەی ژمارەیەک دەڵاڵ و نێوەندگیرەوە. ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق رۆژی (9ـی نیسانی 2025) لە کۆبونەوەیەکدا رۆژی (11ـی تشرینی دووەمی 2025) وەک وادەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دیاریکرا، بڕیارەکەش پێشوازیی زۆرینەی لایەنە سیاسییەکانی لێکەوتەوە و پاڵپشتی خۆیان بۆ بەڕێوەچوونی پرۆسەکە دەربڕی بەپێی یاسای هەڵبژاردنەکان بەبێ هیچ هەموارکردنەوە و دەستکاریی و گۆڕینی بڕگەکانی.

  وەزیری دەرەوەی تورکیا دۆخی سوریای بە نائارام و مەترسیدار وەسف کرد و جەختی لەوە کردەوە کە وڵاتەکەی پابەندە بە یەکڕیزی ئەو وڵاتەو هانی ئیدارەی نوێی دیمەشق دەدات بۆ کرانەوە بەڕووی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا. وەزیری دەرەوەی تورکیا لەچاوپێکەوتنێکى ڕۆژنامەوانیدا، باسی لەوەشکرد، نزیکبوونەوەی تورکیا لە سوریا لەسەر بنەمای ئەو پرەنسیپە دامەزراوە کە بڕیارە بنەڕەتییەکان سەبارەت بە سوریا دەبێت لەلایەن خودی سوریاییەکانەوە بدرێت.  ناوبراو ئاماژەی بەوەشکرد، "زەمینەیەکی نالەبارو شێواو" و دۆخێکی "نائارام و مەترسیدار" لە هەردوو وڵاتی سوریا و عێراقدا هەیە، جەختیشی لەوە کردەوە کە تورکیا سیاسەتێکی دەرەکی زۆر بنیاتنەر پەیڕەو دەکات کە پشت بە گشتگیری دەبەستێت بۆ چارەسەرکردن و باشترکردنی ئەم دۆخە بە گشتی. فیدان وتیشى: ئێمە سەرقاڵی هەندێک ڕاوێژکارین لەگەڵ براکانمان لەوێ (ئیدارەی نوێی سوریا)، گرنگیش بە یەکێتی خاکی سوریا دەدەین"، جەختیشیکردەوە، لایەنی سوریا بەباشی ئاگادارە کە تورکیە نوێنەرایەتی چی دەکات بۆ ئەوان. ڕوونیشیکردەوە، کە تورکیا دانوستانەکانی حکومەتی سوریا لەگەڵ وڵاتانی سێیەم بە هەنگاوێکی سروشتی دەزانێت لە هەوڵەکانیدا بۆ ڕوونکردنەوەی سروشتی سوریای نوێ بۆ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، بە ڕوونی هانی ئەمە دەدات چونکە گرنگە.  وەزیری تورکیا ئاماژەی بەوە نەکردووە کە کام وڵاتی سێیەم دەکاتە ئامانج، هەرچەندە ئەحمەد شەرع سەرۆک کۆماری سوریا لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا باسی لە پەیوەندییە ناڕاستەوخۆکان لەگەڵ ئیسرائیل کردووە بۆ کەمکردنەوەی دۆخی وڵاتەکەی.  ئیدارەی شەرع جگە لە پەیوەندی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ دەوڵەتی ئیسرائیل، پەیوەندی لەگەڵ وڵاتانی ڕۆژئاوا و عەرەبیشدا دەپارێزێت. فیدان جەختی لەسەر لابردنی ئەو سزایانەی لە سەردەمی ڕژێمی پێشوودا بەسەر سوریادا سەپێنرابوو، ئاماژەی بەوەدا کە هەوڵدان پێویستە بۆ هەڵگرتنی ئەو سزایانەی کە لەلایەن یەکێتیی ئەوروپا و ئەمریکاوە سەپێنراون، هەروەها بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکی لە هەڵوێستی هەندێک وڵاتی ناوچەکە لە ڕێگەی گفتوگۆ و قایلکردنەوە.

  سەرۆکی گشتیی جەهەپە، ڕایدەگەیەنێت پێشوازیی لە هەنگاوەکانی پرۆسەی ئاشتیی تورکیا دەکەین، دەمانەوێت بەو هۆیەوە هەموو زیندانیانی سیاسی بە تایبەت سەڵاحەددین دەمیرتاش ئازاد بکرێت. پارتی گەلی کۆماری (جەهەپە) شەممە 10ـی ئایاری 2025، گردبوونەوەیەکی بەرفراوانی لە شاری وان ئەنجامدا، ئۆزگور ئۆزێل، سەرۆکی گشتیی جەهەپە بەشداریی گردبوونەوەکەی کرد و ڕایگەیاند: کورد دەتوانێت ببێتە سەرۆک وەزیران و سەرۆک کۆماری تورکیا، بەڵام ڕێگەیان پێنادرێت. کاتێک باسی کوردبوون دەکەن، ڕووبەڕووی ستەم دەبنەوە.  سەرۆکی جەهەپە لەبەشێکى قسەکانیدا سڵاوی بۆ سەڵاحەدین دەمیرتاش نارد و داوای ئازادکردنی کرد، ئەو وتى:  ئەم حکومەتە جگە لە باندەکەی خۆی هیچ کەسێکی دیکە ناناسێتەوە و نایبینێت. دەبوو ڕێگە خۆشبکات بۆ ئەم گەنجانە، کەسانی وەک سەلاحەدین دەمیرتاش، ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، ئازاد بکرێن و هەموومان دڵخۆش بین هەمووان بە یەکسانی مامەڵەیان لەگەڵدا بکرێت. ئۆزێل ئاماژەی بەوەشکرد، ئەحمەد عوزێر، سەرۆکی شارەوانی ئەسێنیورت لە ئیستانبوڵ کە خەڵکی شاری وانە، تەنیا لەبەر ئەوەی بە ناسنامەی کوردایەتییەوە بووەتە سەرۆکی شارەوانی لە پۆستەکەی دوورخراوەتەوە هەر لەبەر ئەم هۆکارە حکوومەت نایەوێت کورد سەرکەوتوو بێت. سەرۆکی گشتیی جەهەپە، دەشڵێت: پێشوازیی لە هەنگاوەکانی پرۆسەی ئاشتیی تورکیا دەکەین و، دەمانەوێت بەو هۆیەوە هەموو زیندانیانی سیاسی بە تایبەت سەڵاحەددین دەمیرتاش ئازاد بکرێت.

  لە ئامەدى باکورى کوردسنان بە بەشداریی زۆرێک لە پارت و کەسایەتی و ڕێکخراوەکان بە مەبەستی ڕاگەیاندنی ‘دەستپێشخەریی یەکێتیی’ کۆبوونەوەیەکیان ئەنجامدا. ئەمڕۆ کۆبوونەوەکە بە بەشداری کەسکین بایندەر، هاوسەرۆکی گشتیی دەبەپە، نوێنەر و بەڕێوەبەرانی پارتە کوردستانییەکان، ڕێکخراوە مەدەنییەکان، چەندین کەسایەتی دەستیپێکرد و تاکوو سبەی بەردەوام دەبێت. هەروەها لە هۆڵەکەدا بە زاراوەکانی کرمانجی و زازاکی کوردی، تورکی، عەرەبی، سووریانی و ئەرمەنی پانکارتی “بە هەڵوێستی یەکێتی سەردەکەوین” هەڵواسرا. کۆبوونەوەکە بە خولەکێک ڕێزگرتن لە شەهیدانی ئازادیی کوردستان دەستی پێکرد و ساڵیحە ئایدەنیز، دیبا کەسکین، ناهیت ئەرەن، کازم فورات و ئایەتوڵا ئاشتی بۆ دیوانەکە هەڵبژێردران. دواتر، یەکێک لە ئەندامانی دەستپێشخەرییەکە ئۆرهان ئایاز پەیوەست بەو پڕۆسەی دوای بانگەوازەکەی ڕێبەر ئاپۆ وتی: داوا دەکەم پشتگیری ئەم پڕۆسەیە بکرێت، چونکە چاوی تەواوی کوردستان و جیهان لەسەر کۆبوونەوەکەمانە، ئێمەش لەسەر ئەم بنەمایە کۆبوونەوەکەمان ئەنجام دەدەین. هاوکات، لە بەردەوامی قسەکانی کۆبوونەوەکەدا ساڵیحە ئایدەنیز، ئەندام پەرلەمانی دەم پارتی مێردین باسی تێکۆشانی سری سوورەیا ئۆندەری کرد ڕایگەیاند، بۆ ئەوەی ئەم بانگەوازە بە ئامانج بگات تێکۆشان بەڕێودەبەین. دەبێت لە باکووری کوردستان و تورکیا یەکێتی خۆمان بە دی بێنین، یەکێتی لە هەر چوار بەشی کوردستان و سووریا، ئێران، عێراق و تورکیا دیمووکراسیی پێش دەخات. گەلی کورد بۆ ئازادیی تێکۆشان دەکات و بۆ دیمووکراسیی هەمیشەیی دەبێت تێبکۆشێت. لە کۆتایی قسەکانییدا ئاماژەی بە کۆنگرەی پەكەكە دا و وتی: دەبێت ژنان، گەنجان و کۆمەڵگە زیاتر بە ڕۆڵی خۆیان ڕاپەڕن. لەبەر ئەم هەنگاوە مێژووییانە دەبێت بەرپرسیارێتی خۆمان جێبەجێ بکەین. هەروەها سوپاسی هەموو ئەوکەسانە دەکەین لە دامەزراندنی ئەم دەستپێشخەرییە ڕەنج دەدەن. دواتر سینان چیفتیورەک، پەرلەمانتاری دەم پارتی وان سەبارەت بە پێشهاتەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوین وتی: دەوڵەت لەگەڵ بەڕێز ئۆجالان کۆبوونەوەی ئەنجام دا. ئەم کۆبوونەوەیە بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد هیوایەکی هێنایە ئاراوە. دەشڵێت: بەڕێز ئۆجالان بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد و دیموکراتیکبوونی کۆمەڵگە بانگەوازی کرد. وەک دەستپێشخەری ئەم بانگەوازە گرنگ دەبینین و بانگەواز لە گەلەکەمان دەکەین بۆ چارەسەر کردنی پرسی کورد، زمانی کوردی ببێتە زمانی فەرمی و پەروەردە و بۆ ئاشتیی هەمیشەیی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک پشتگیری دەستپێشخەری یەکێتیی بکەن. لە کۆتایی قسەکانییدا وتی: کۆنفرانسێکی گرنگ لە ڕۆژئاوای کوردستان ئەنجام درا. ئەمە بۆ هەر چوار بەشی کوردستان و سەرانسەری سووریا گرنگ بوو، بڕیاری گرنگ درا. و وتیان، کوردان یەک دەنگن. هیوادارم ئەم دەستپێشخەرییە لێرە بڕیارێکی باش بگرێت و ڕێگەمان بۆ بکاتەوە. لە دوای قسەکان کۆبوونەوەکە بەبێ ڕاگەیاندن بەردەوامبوو.

ئاسایشی سلێمانی ئەمڕۆ ژمارەیەک بارهەڵگرى ڕەوانەی هەرسێ شوێنەکەی کۆمەڵە کراوە لە زرگوێزەکان و چەند ماڵێکیان بارکردوە و بۆ کەمپی سورداش. سەرچاوەیەکی ئاگادار، تایبەت بەهاوڵاتى وتى: دوو هەفتەیە چەند جارێک پەیام دراوەتە حزبەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان تا هاوڵاتیانەى لە ناوچەی زڕگوێزی سلێمانی ماون بەزوویی چۆڵى بکەن.  وتیشى: ئەو مۆڵەتەی بە حزبەکانی رۆژهەڵات (کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران، رێکخراوی کوردستانی حزبی کۆمۆنیستی ئێران، کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان)ـیان دابوو بۆ جێهێشتنی زڕگوێز و زڕگوێزەڵە و بانە گەورە کۆتاییهات و کاروانێکی دیکەی هەر سێ کۆمەڵەکە رەوانەی کەمپی سورداش کرا. سەرچاوەکە ئەوەشى خستەڕوو ئەمڕۆ ژمارەیەک ماڵ گواسترانەوە  بۆ کەمپی سورداش، لەئێستا لیژنەیە لەهەردوولا لەکۆبوونەوەدان بۆ ئەوەى پرۆسەکە ڕابگیرێت تا چەند هەفتەیەک. کۆتایی مانگی رابردوو ئاسایشی سلێمانی مۆڵەتی 10 رۆژی بە کۆمەڵەکانی رۆژهەڵات لە زڕگوێز دابوو بۆ ئەوەی تەواوی خێزان و لایەنگرانیان بچنە کەمپی سورداش. سەرچاوەکە وتى: ئەوان داوایانکردوە بچینە سورداش، ئێمەش پێمان ڕاگەیاندوون لەم کاتەدا ناچینە ئەو شوێنەـ چونکە هیچ ئامادەکارییەک نەکراوە، وەک چادرو ئامێرى فێنککەرەوەو ثێداویستى ترى سەرەتایی ژیان، ناکرێت لەم کاتەدا بچین چونکە کۆتایی ساڵى خوێندنە ناتوانین خوێندکارەکانمان بگوازینەوە لەوشوێنەش وەزع خراپە تەنانەت بنکەیەکى تەندروستى تێدانیە. کەمپی زڕگوێز دەکەوێتە ناحیەی تانجەڕۆـی سەر بە قەزای سلێمانی لە پارێزگای سلێمانی. رۆژی 19ــی ئابی 2024، قاسم ئەعرەجی، راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانیی عێراق، بە نووسراوی فەرمی داوای لە ئیڤان فایەق جەبرۆ، وەزیری کۆچ و کۆچبەرانی عێراق کرد رەزامەند بن بۆ بەکارهێنانی کەمپی سوورداش بۆ جێگیرکردنی هێزە کوردییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی ئێران و هەر لەو رۆژەدا وەزیر رەزامەند بوو. ناوەڕاستی ساڵی 2023، ئێران ڕێککەوتنی ئەمنی لەگەڵ عێراق و هەرێمی کوردستان واژۆکرد، کە ڕێكکەوتنەکە تایبەت بوو بە چەککردنی حزبەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، لە کۆتاییەکانی ئەو ساڵەدا بەشێکی ڕێککەوتنەکە جێبەجێکرا. حزبەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان پابەندی خۆیان بە چۆڵکردنی سنورەکانەوە ڕاگەیاند بەڵام بۆ چۆڵکردنی تەواوی بارەگاکانیان ملیان نەدا. ئێران زیاتر لە جارێک نیگەرانی لەسەر چۆڵنەکردنی بارەگاکان نیشاداوە و ڕاگەیاندووە،" پێویستە حزبە دژبەرەکانی ئێران بۆ قوڵایی خاکی عێراق بگوازرێنەوە کە مەبەست لێی سنوری موسڵە".