.jpeg)
هاوڵاتی وەزارەتی دارایی عێراق لەبارەی نەبوونی پارەی نەختینەیی بۆ دابەشکردنی مووچە روونکردنەوەیەکی بڵاوکردەوە و ئاماژە بەوەدەکات ئەو هەواڵانە دوورن لە راستییەوە. ئەمڕۆ یەکشەممە ٢٥ی شوباتی ٢٠٢٤ وەزارەتی دارایی عێراق رایگەیاند "ئەو هەواڵانە رەتدەکەینەوە کە باس لە نەبوونی پارەی نەختینەیی دەکەن بۆ دابەشکردنی مووچە"، جەختیشی لەوەکردەوە "مووچەی فەرمانبەران و بیمەی کۆمەڵایەتی و مووچەی خانەنشینان بەبێ دواکەوتن دابین دەکەین". لە روونکردنەوەکەدا وەزارەتی دارایی عێراق دەڵێت "ئەو پلانەی چاکسازی دارایی و ئابووری کە حکومەت پەیڕەویکرد، بووە هۆی زیادبوونی بەرچاو لە گەشەی ئابووریدا، هەروەها سەرچاوەیەکی گرنگی بۆ دەوڵەت بەدەست هێنا لەڕێگەی زیادکردنی پڕۆژەکانی گەشەپێدان و دەستپێکردنەوەی ژمارەیەک کارگەی هەڵپەسێردراو، بەتایبەتی خۆراک و کارگەکانی بیناسازی، لەگەڵ زیادبوونی رێژەی بەرهەمهێنان لە چەند پڕۆژەیەکدا".
هاوڵاتی ئەمڕۆ دادگای فیدراڵی عێراق لەبارەی سکاڵایەکی تایبەت بە مووچە و راگرتنی پلەبەرزکردنەوەی مامۆستایان و فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان کۆبووەوە، بەڵام کۆبوونەوەکە دواخرا. ئاوات ئازاد، ئەندامی دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی هەرێم بە هاوڵاتی راگەیاند "دانیشتنی دادگای فیدراڵی لەبارەی راگرتنی پلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بۆ ١٧ی ئازاری ٢٠٢٤ دواخرا". ناوبراو ئاماژەی بەوەشکرد "دانیشتنی دادگای فیدراڵی لە ١٧ی ئازار بۆ بڕیاردانی کۆتایی دەبێت لەسەر سکاڵای راگرتنی پلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان". نزیکەی ١٠ ساڵە حکومەتى هەرێمى کوردستان پلەبەرزکردنەوەى فەرمانبەرانى مەدەنى راگرتووە، هۆکارەکەى بۆ قەیرانى دارایی دەگەڕێنێتەوە، کە ئەوکات بەغدا بودجەى هەرێمى کوردستانى راگرت و تائێستاش کێشەکە چارەسەنەکراوە.
هاوڵاتی بڕیارە ئەمڕۆ یەکشەممە دادگای فیدراڵیی عێراق لەبارەی سکاڵایەکی تایبەت بە مووچە و راگرتنی پلەبەرزکردنەوەی مامۆستایان و فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان کۆبێتەوە. م. ئاوات ئازاد، ئەندامی دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەران بە هاوڵاتی وت "بڕیارە ئەمڕۆ یەکشەممە ٢٥ی شوباتی ٢٠٢٤ دادگای فیدراڵیی عێراق لەبارەی سکاڵایەکی تایبەت بە مووچە و راگرتنی پلەبەرزکردنەوەی مامۆستایان و فەرمانبەران لە ساڵی ٢٠١٦وە بەشێوەیەکی نایاسایی کۆبێتەوە". ئاماژەی بەوەشکرد "دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەران ناڕازیی سکاڵاکەمان لەسەر سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان و وەزیری دارایی تۆمارکردووە، لە سکاڵاکەدا داوامان کردووە مووچەکانمان هاوتای مووچەخۆرانی شارەکانی دیکەی عێراق بکرێت و دابەشکردنەکەشی دوانەکەوێت". ئەوەشی خستەڕوو "خۆشمان ئامادەی کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆی دادگای فیدراڵی دەبین، پێمان وایە لەو دانیشتنەدا دادگا بڕیاری کۆتایی بدات یان تەنیا یەک دوو رۆژێک دانیشتنەکە دوابخات و دواتر بڕیار بدات".
هاوڵاتی حوسیەکانی یەمەن ھەڕەشەی داخستنی یەکجاریی گەرووی بابولمەندەب دەدەن و دەڵێن رێگە بە ھیچ کەشتییەکی ئیسرائیلی نادەن لە دەریای سور ھاتووچۆ بکات. حسێن عیزی یەکێک لە سەرکردە دیارەکانی حوسیەکانی یەمەن لە لێدوانێکدا بۆ ئاژانسى ڕۆیتەر لەبارەى داخستنى گەروى بابولمەندەب ڕایگەیاند،" ئەوەندە ھێز و توانامان ھەیە، کە بتوانین گەرووی بابولمەندەب بە یەکجاری دابخەین، بەڵام ئەو کارە ناکەین". دەشڵێت، "بەڵام رێگە بە ھیچ کەشتییەک نادەین بە دەریای سور و کەنداوی عەدەن و دەریای عەرەبدا ھاتووچۆ بکات ئەگەر پەیوەندییان بە ھەر لایەن و کەسایەتییەکی ئیسرائیلییەوە ھەبێت." ئەوەشى خستووەتەڕوو،گەرووی بابولمەندەب تائێستا کراوەیە و دانەخراوە، نیشانەی ئەوەیە حوسیەکان لەگەڵ بەردەوامی جموجۆڵە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکاندایە و نایەوێت کێشەی بۆ دروست بکات، ئەمەش سەرجەم تۆمەت و زانیارییە ناڕاستەکانی ئەمریکا و بەریتانیا رەتدەکاتەوە کە باس لەوە دەکەن حوسیەکان دەیەوێت جموجۆڵی بازرگانی لە دریای سور پەکبخەن. لە دوای ٧ـی تشرینی یەكەمی ساڵی ڕابردووەوە، دوای سەرهەڵدانی شەڕی حەماس و ئیسرائیل، حووسییەكانی یەمەن پشتیووانی خۆیان بۆ حەماس دووپات كردەوە و ڕایانگەیاند، لە دەریای سوور هەر كەشتییەكی ئیسرائیل یان وڵاتانی دیكە بەرەو ئیسرائیل بچێت دەیكەنە ئامانج، ئەمەش وای كرد چەند وڵاتێك بە سەرۆكاییەتی ئەمریكا هاوپەیمانییەك دژی حووسییەكان لە دەریای سوور درووست بكەن، تا ئێستاش ئەو دوو لایەنە هێرش دەكەنە سەر یەكتر و مەترسی لە سەر كەشتییە بازرگانییەكانی دیكەش درووست بووە.
هاوڵاتی له ئۆپراسیۆنێكی تایبه‌تی هێزه ئه‌منییه‌كانی عێراق، دوو سه‌ركرده‌ی داعش لەدەرەوەی عێراق ده‌ستگیركران كه به "مەترسیدارترین سەرکردەی رێکخراوی داعش" داده‌نرێن. ئەمڕۆ شەممە، شانەی راگەیاندنی ئەمنی عێراق رایگەیاند:" بە چاودێری راستەوخۆی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکان و بە هەوڵی هەواڵگری کە چەند ساڵێکی خایان، هێزەکانی دەزگای هەواڵگری نیشتیمانی توانیان دوو لە مەترسیدارترین سەرکردەکانی رێکخراوی تیرۆرستی داعش لە دەرەوەی سنوورەکانی وڵات دەستگیربکەن، کە لە چەندین تاوانی قێزەون تێوەگلابوون. ئاماژە بەوەشکراوە، ئه‌و دوو چەتەیە له ده‌ره‌وه‌ی سنوره‌كانی عێراق ده‌ستگیركراون و گه‌ڕێندراونه‌ته‌وه بۆئه‌وه‌ی ببرێنه به‌رده‌م دادگا و لێپرسینه‌وه‌یان لەگەڵ بکرێت. باس لەوەشکراوە، یەکێک لەوانە ناوى عیسام عه‌بد عه‌لی سه‌عیدانە و نازناوی (ئه‌بو زه‌ید)، كه كاری رۆژنامه‌نوسی له پارێزگای فه‌لوجه بۆ داعش ئه‌نجامداوه، ده‌ستی له سه‌ربڕینی هه‌ریه‌ك له كازم ریكابی سه‌ربازی سوپای عێراق هه‌بوه. دەشڵێن، ئەو چەتەیە به‌رپرسیارە له به‌ڕێوه‌بردنی سه‌رجه‌م چالاكییه میدیاییه‌كانی چەتەکانى داعش له فه‌للوجه له دوای ساڵی ٢٠١٤، جگه له‌وه‌ش بەشداربووە له تۆماركردنی ڤیدیۆی كوشتن و كاره دڕندانه‌كانی چەتەکانى داعش به‌تایبه‌ت تۆماركردنی ڤیدیۆی سه‌ربڕینی سه‌ربازانی سوپای عێراق مسته‌فا عه‌زراوی و سه‌میر موراد ده‌لۆی. راشیگەیاند، تیرۆرستی دووەم ناوی بەشیر عەب عەلی سوعەیدانە کە ناسراوە بە ئەبو ئەحمەدی پەیوەندییەکان، کە بە هەمان شێوە بەرپرسی هەموو کردەوە تیرۆرستییەکانی داعش بووە لە فەلوجە دوای ساڵی 2014، کە ئەرکی سەرەکی شکاندنی کۆدی پەیوەندییەکانی سەرکردایەتی رێکخراوەکە بووە.
.jpg)
هاوڵاتی وەزیری نەوتی عێراق رایدەگەیەنێت بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە گفتوگۆدان، ئاماژە بەوەشدەکات عێراق رۆژانە چوار بەرمیل نەوت بەرهەمدەهێنێت. حەیان عەبدولغەنی، وەزیری نەوتی عێراق لە شەشەمین کۆنگرەی کۆنفرانسی نێودەوڵەتی دیالۆگ لە بەغدا رایگەیاند "هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان بەهۆى بڕیارى دادگاى ناوبژیوانى پاریس راگیراوە، لەئێستادا لەگەڵ هەرێمى کوردستان لە گفتوگۆداین بۆ دەستپێکردنەوەى هەناردەى نەوت". وەزیری نەوتی عێراق ئاماژەی بەوەشکرد "لەگەڵ کۆمپانیاکان لە گفتوگۆداین بۆ پێداچوونەوە بە گرێبەستە نەوتییەکانى هەرێمى کوردستان"، هەروەها لەبارەى کشانەوەى کۆمپانیاکانى نەوت ناوبراو وتی "کشانەوەى کۆمپانیاکان پاڵنەرى ئابوورین نەوەک سیاسی". روونیشیکردەوە "عێراق رۆژانە چوار ملیۆن بەرمیل نەوت بەرهەمدەهێنێت، هەروەها عێراق پلانەکانى بۆ گواستنەوەى وزەى خاوێن خستووەتە بوارى جێبەجێکردنەوە". لە ٢٥ی ئاداری ٢٠٢٣، هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان و کەرکوک بەهۆی بڕیارێکی دادگای نێوبژیوانیی نێودەوڵەتی لە پاریس راگیرا، رۆژی ٤ی نیسانی ٢٠٢٣ بە ئامادەبوونی محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق و مەسرور بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان لە بەغدا، رێککەوتنێک واژۆکرا کە هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان دەستپێبکاتەوە، بەڵام تاوەکو ئێستا دەستیپێنەکردووەتەوە.
هاوڵاتی بەڕێوەبەری گشتیی كارتی نیشتمانی عێراق رایدەگەیەنێت لەسەرەتای ئەمساڵەوە ملیۆنێك و 657 هەزار كەس كارتی نیشتمانییان بۆ دەرهێنراوە، ئاماژە بەوەشدەکات بەنیازن دیزاینی ئێستای كارتی نیشتمانی بگۆڕن. عەمید ئەحمەد مەعمووری، بەڕێوەبەری گشتی كارتی نیشتمانی عێراق بە میدیا عێراقییەکانی رایگەیاند "تا ئەمڕۆ زیاتر لە 36 ملیۆن و 714 هەزار هاونیشتمانی بوونەتە خاوەنی كارتی نیشتمانی، هەروەها بەهۆی كارتی نیشتمانییەوە عێراق بووەتە خاوەنی داتایەكی دەوڵەمەند و فراوانی سەردەمییانە". بەڕێوەبەری گشتی كارتی نیشتمانی عێراق ئاماژە بەوەشدەکات "نزیكەی هەشت ملیۆن عێراقی ماون كارتی نیشتمانیان بۆ چاپ بكرێت، لەسەرەتای ئەمساڵەوە ملیۆنێك و 657 هەزار كەس كارتەكەیان بۆ دەرهێنراوە". وتوشیەتی "پلانێكی دیکەی بەڕێوەبەرایەتییەكەیان، بەنیازن دیزاینی ئێستای كارتی نیشتمانی بگۆڕن و ئەوانەی تا ئێستا كارتەكەیان بۆ دەرنەكراوە، دەبنە خاوەنی چاپی رەنگاورەنگ و دیزاینی نوێی كارتی نیشتمانی".
هاوڵاتی وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل رایگەیاند وڵاتەکەی چیتر بەرامبەر بە بەردەوامی هەناردە کردنی چەک و تەقەمەنی لە ئێرانەوە بۆ حیزبوڵڵای لوبنان بێدەنگ نابێت و پێدەچێت ئیسرائیل هەڵوێستی نوێ وەربگرێت . ئیزارئیل کاتێز، رۆژی هەینی ٢٣ی شوبات رایگەیاند، ئیسرائیل لە نامەیەکدا ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکانی ئاگادار کردۆتەوە "ئیسرائیل مافی ئەوەی هەیە بەرگری لە خاك و هاوڵاتییەکانی خۆی بکات." بە وتەی وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل، ئێران بەردەوامە لە پێشێلکردنی ئاشکرای بڕیارنامەکانی ١٧٠١، ٢٢٣١، ١٥٤٠ ی ئەنجومەنی ئاسایش . بڕیارنامەی ١٧٠١ کۆتایی بە جەنگی ٣٣ رۆژەی ئیسرائیل و حیزبوڵڵا هێنا لە ساڵی ٢٠٠٦ و بە پێی ئەو بڕیارنامەیە لوبنان پابەند کرا بەوەی بەر بەوە بگرێت" میلیشاکان" و چەک و تەقەمەنییەکانیان لە خوار رووباری لیتانییەوە بوونیان ببێت، بەڵام حیزبوڵڵا ئەم بڕیارنامەیەی پێشێلکردووە. بڕیارنامەی ٢٢٣١ ی ئەنجومەنی ئاسایش پەیوەندی هەیە بە گەمارۆکانەوە دژی کۆماری ئیسلامی ئێران و بە پێی ئەو بڕیارنامەیە ئێران بۆی نییە چالاکی مووشەکی هەبێت. هەروەها بڕیارنامەی ١٥٤٠ بیست (٢٠) ساڵ لەوە پێش لە لایەن ئەنجومەنی ئاسایشەوە پەسەندکرا و خەخت ئەکاتەوە لەسەر ئەوەی ئەبێ بەر بە پەرەپیدان و بەرهەمهێنانی چەکی کۆمەڵکوژ بگیردرێت. وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل رایگەیاند لە نامەکەیدا بۆ ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان نووسیویەتی، لە کاتێکدا وڵاتەکەی لە مانگەکانی رابردوودا لە چەند بەرە لە جەنگدایە، ئێران بەردەوامە لە گەیاندنی چەک بۆ حیزبوڵڵای لوبنان و زیاتر لە جاران ئەم کارە ئەکات. بە وتەی ئیزرائیل کاتس، ئێران لە رێگای زەمینییەوەو لە سنووری نیوان سووریا و لوبنانەوەو هەر وەها لە رێگای ئاسمانی و دەریاییەوە چەکی گەیاندۆتە دەست حیزبوڵڵای لوبنان. وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل ئاماژەی بەوە دا کە پارچەی سیستەمی بەرگری ئاسمانی، سیستەمی دژە مووشەکی ٣٥٨، فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانی شاهیدی ١٠١ و شاهیدی ١٣٦ و هەروەها مووشەک لە جۆرەکانی ئەبابیل لە لایەن ئێرانەوە گەیەنراوەتە دەست حیزبوڵڵای لوبنان. بە پێی راپۆرتی میدیاکانی ئیسرائیل، لە نامەی وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل بۆ ئەنجومەنی ئاسایشدا ئاماژە بە دەستێوەردانەکانی سوپای پاسداران کراوە لە پەیوەند لەگەڵ گۆاستنەوەی چەک و تەقەمەنی بۆ لوبنان و هەروەها شێوەی بەکارهێنانیان لە دژی ئیسرائیل. وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل هەروەها رۆژی هەینی ٢٢ی شوبات لە تویتێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی Xنووسی:" ئێران سەری مارەکەیە. ئێمە ماوەیەکی زۆر سەبرناکەین بۆ گەیشتن بە رێکاری دیپلۆماتیک پەیوەندیدار بە سنوورەکانی باکوورمانەوە". وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل نووسی:" ئەگەر ئەو زانیارییە زۆرانەی خستوومانەتە بەردەم ئەنجومەنی ئاسایش نەبێت بە هۆی گۆڕان، ئیسرائیل گومانی نییە لەوە هەنگاویتر هەڵبگرێت". ئیسرائیل لە کاتێکدا ئەنجومەنی ئاسایش ئاگادار ئەکاتەوە، وڵاتەکەی لە جەنگدایە دژی حەماس و هەروەها بەردەوام بە شێوەی سنووردار لەگەڵ حیزبوڵڵای لوبنان هێرش ئەکەنە سەر یەکتر. رۆژی ٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ و رۆژێک دوای هێرشی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل و راگەیاندنی جەنگ لە لایەن ئیسرائیلەوە، حیزبوڵڵا بەردەوامە لە هێرشکردن بۆ سەر خاکی ئیسرائیل بە شێوەی سنووردار. حەماس و حیزبوڵڵای لوبنان دوو هاوپەیمانی کۆماری ئیسلامین و هەردوو هێزەکەش لە لایەن ئەمریکا و وڵاتانی ئەورووپاییەوە وەک رێکخراوی تیرۆریستی دەناسرێن. بە هۆی هێرشەکانی حیزبوڵڵای لوبنان و ئیسرائیل بۆ سەر یەکتر، تا ئێستا ١٠ هاوڵاتی سەربازی و مەدەنی ئیسرائیل کوژراون و زیانی زۆری بە کریات شمۆنا و ناوچەکانیتری باکووری ئیسرائیل گەیشتوون و سەدان هەزار کەس لە ئیسرائیل شوێنی خۆیان جێ هێشتووە. هەروەها تا ئێستە ٢٠٨ ئەندامی حیزبوڵڵا کوژراون و ژمارەیەکی زۆر خەڵکی مەدەنی ناوچە سنوورییەکانی لوبنانیش بوون بە قوربانی و زیانی زۆری ماددی لێکەوتۆتەوە. ئیسرائیل رایگەیاندووە تا ئێستە هێرشەکانی خۆی لەوەدا سنووردار کردۆتەوە کە تەنها حیزبوڵڵای کردۆتە ئامانج، بەڵام ئەتوانێت بە هەمانشێوەی غەزە و خان یوونس، هێرش بکاتە سەر بەیرووت.
هاوڵاتی ناوەندی فەرماندەیی ئەمریکا ئەمرۆ پێنج شەممە لەسەر پەری فەرمی خۆی لە پێگەی "ئێکس" رایگەیاند کە دوێنێ هێزەکانیان حەوت مووشەکی کرۆز و سەکۆیەکی هاویشتنی مووشەکی بالیستی دژە کەشتییان لە ژێر ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی حوسییەکانی یەمەن بە ئامانج گرتووە کە ئامادەی هاویشتن کرابوون بەرەو دەریای سوور. هەروەها ناوەندی فەرماندەیی ئەمریکا ئەوەشی ئاشکرا کردووە کە هەر ئێوارەی دوێنێ هێزەکانیان فرۆکەیەکی بێفرۆکەوانی حوسییەکانیان خستۆتە خوارەوە. لە درێژەی راگەیاندنەکەدا هاتووە ئەم هێرشانە رۆژی چوارشەممە لە نێوان کاتژمێر 12 تاکو 6:45 خولەکی ئێوارە بە کاتی سەنعای پایەتەختی یەمەن ئەمجامدراون . هەروەک چۆن رایگەیاند لە رۆژەکانی رابردوودا هێزەکانیان 10 فرۆکەی بێفرۆکەوانی حەسییەکانیان لەسەر دەریای سوور و کەنداوی عەدەن خستۆتە خوارەوە. لەلایەکی دیکەوە رۆژی سێشەمەی رابردوو "یەحیا سەریع" وتەبێژی سەربازی حوسییەکان رایگەیاند ، کە هێزەکانیان لە رێی فرۆکەی بێفرۆکەوانەوە چەند کەشتییەکی ئەمریکییان لە دەریای سوور و دەریای عەرەب بە ئامانج گرتووە و جگە لە هێرشانەش توانیویانە لە رێگەی فرۆکەی بێفرۆکەوانەوە چەند پێگەیەکی هەستیاری ئیلات لە باشووری ئیسرائیل بە ئامانج بگرن. جێی ئاماژەیە دوای هەڵگیرسانی جەنگی نێوان ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماسی فەڵەستینی لە کەرتی غەزە ، هێرشی حوسییەکانی یەمەن و باڵەکانی سەر بە ئێران لە ناوچەکانی عیراق و سوریا و یەمەن بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا و کەشتییەکانی دەریای سوور زیادی کردووە .
هاوڵاتی راگەیاندنەکانی سوریا بڵاویانکردەوە، ئەمڕۆ چوارشەممە ٢١ی شوباتی ٢٠٢٤، چەند مووشەکێکی ئیسرائیلی، بینایەکی لە ناوچەی "کەفەر" لە دیمەشقی پایتەختی سوریا کردووەتە ئامانج. راگەیاندنەکان باسیان لەوە کردووە لەم هێرشە مووشەکییەدا دوو کەس کوژراون، هەروەها رێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی سوریا دەڵێت "بەپێی زانیارییەکانی ئەوان لەم هێرشەدا سێ کەس کوژراون". بەپێی زانیارییەکانی میدیاکانی سوریا چەند ناوەندێکی کولتووری سەر بە ئێران و خوێندگە و شوێنی نیشتەجێبوونی ئێرانییەکان لە گەڕەکی کەفەرە. ناوچەی کەفەری سووسە، ناوچەیەکی تاڕادیەکی زۆر پارێزراوە و رێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی سوریا دەڵێت "لەم ناوچەیەدا هیچ تابلۆیەک ، بەڵام شوێنی مانەوە و هاتووچۆی کەسایەتییەکانی سەر بە هەواڵگری سووریا، حزبوڵڵای لوبنان و هەروەها سوپای پاسدارانە. ئاژانسی تەسنیم-ی سەر بە سوپای پاسداران بڵاوی کردووەتەوە، کە دوو هاوڵاتی مەدەنی سوریا بە هۆی هێرشەکانی ئیسرائیلەوە کوژراون. جێگەی ئاماژەیە لە سەرەتای مانگی شوباتەوە سوپای پاسداران بەشی زۆری هێزەکانی خۆی لە سوریا کشاندەوەو بڕیاروایە هێزەکانی سەر بە حزبوڵڵا جێگەی ئەوان بگرێتەوە. کۆماری ئیسلامی پاساوی کشانەوەی هێزەکانیان بۆ ئەوە گەراندووەتەوە کە نایانەوێت جەنگ لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پەرەبسێنێت.
هاوڵاتی سەرۆک وەزیرانی عێراق رایدەگەیەنێت ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بەردەوام دەبێت، ئاماژەی بەوەشکرد کێشەی کورتهێنان لە یاسای بودجە چارەسەر دەکەن. محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق ئێوارەی ئەمڕۆ سێشەممە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٤ لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند "کێشەی گرێبەستە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان لە هەمواری بودجە چارەسەر دەکەین، هەروەها ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بەردەوام دەبێت". ئاماژەی بەوەشکرد "کێشەی کورتهێنان لە یاسای بودجە چارەسەر دەکەین، وەکو ئەنجومەنی وەزیران لە قۆناغی وردبینیکردنن بۆ پرۆژە یاسای بودجە و دواتر بە مەبەستی هەموارکردنەوە رەوانەی پەرلەمانی دەکەین". لەبارەی هێزەکانی هاوپەیمانان سەرۆک وەزیرانی عێراق ئاماژەی بەوەکرد "عێراق لە ساڵی ٢٠١٤ رێککەوتنی لەگەڵدا کردووین، ئێستا پێویستمان بە مانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانان نەماوە، بەڵکو پێویستمان بە پەیوەندی دیپلۆماسی دوو قۆڵی هەیە لەگەڵ ئەم وڵاتانە، پێشتر لە کۆبوونەوەمان لەگەڵ ئەمەریکا و لیژنەی باڵای سەربازی لەگەڵیاندا باسی ئەو بابەتەمان کردووە".
.png)
هاوڵاتی ئاژانسی رۆیتەرز لە زاری چەند سەرچاوەیەکی ئێرانی و عێراقییەوە رایگەیاند، دوای هێرشی ئیسماعیل قائانی فەرماندەی هێزەکانی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران بۆ بەغدا میلیشاکانی سەر بە ئێران، هێرشەکانی خۆیان بۆ سەر هێزەکانی ئەمەریکا راگرتووە. بە وتەی رۆیتەرز، قائانی ماوەیەک دوای ئەوەی واشنتۆن گرووپەکانی سەر بە کۆماری ئیسلامی بە بەرپرس زانی لە کوشتنی سێ سەربازی ئەمەریکایی لە بنکەی سەربازی تاوەری ٢٢ لە ئوردون، سەردانی بەغدای کرد. رۆژی ٢٨ی کانوونی دووەەم لە لایەن هێزەکانی سەر بە ئێرانەوە هێرشکرایە سەر بنکەی سەربازی تاوەری ٢٢، کە بنکەیەکی سەربازی ئەمریکییەکانە لە خاکی ئۆردون و بەو هۆیەوە سێ سەربازی ئەمەریکی کوژران و زیاتر لە ٤٠ سەرباز بریندار بوون. رۆیتەرز باسی لەوە کردووە رۆژی ٢٩ی کانوونی دووەم ئیسماعیل قائانی لە فڕۆکەخانەی بەغدا لەگەڵ ژمارەیەک لە فەرماندە باڵاکانی میلیشاکانی سەر بە ئێران کۆبووەتەوە و ئاگاداری کردوونەتەوە بۆ ئەوەی هێرش نەکرێتە سەر فەرماندە باڵاکانیان یان دامەزراوەکانیان، یان تەنانەت راستەوخۆ هێرش نەکرێتە سەر ئێران، ئەبێ هێرشەکانیان رابگرن و ماوەیەک دەرنەکەون. بە پێی ئەم راپۆرتە، سەرەتا تەنها گرووپێک رازی نەبووە بە داواکارییەکەی ئیسماعیل قائانی و زۆربەی گرووپەکان هەر لە یەکەم ساتەکاندا ملکەچی ئەم فەرمانە بوون. رۆژی ٣٠ کانوونی دووەەم "کەتائیبی حزبوڵڵای عێراق" یەکێک لەو گرووپانەی کە لە لایەن ئێرانەوە پشتیوانی ئەکرێت رایگەیاند هێرشەکانی خۆی بۆ سەر دامەزراوەو بنکە ئەمریکییەکان راگرتووە. فەرماندەیەکی باڵای هەواڵگری عێراق بە رۆیتەرزی وتووە، ئیسماعیل قائانی بەهۆی باری ئەمنی و ترس لەوەی نەکا شتێکی بەسەر بێت دەستبەجێ فڕۆکەخانەی بەغدای جێ هێشتووە. قاسم سولەیمانی، فەرماندەی پێشتری فەیلەقی قودس، ٤ ساڵ لەوە پێش هەر لەم فڕۆکەخانەیە لە لایەن ئەمریکییەکانەوە کرایە ئامانج و کوژرا. سەفەری ئەم دواییانەی فەرماندەی باڵای سوپای قودس بۆ بەغدا لە میدیا عێراقییەکاندا باسی کرا، بەڵام باس لە وردەکارییەکانی نەکرا. رۆیتەرز لە زاری فەرماندەیەکی باڵای یەکێک لە گرووپە چەکدارە عێراقییەکانەوە نووسیویەتی "ئەگەر قائانی راستەوخۆ ئامادە نەبوایە کەتائیبی حزبوڵڵا رازی نەدەبوو هێرشەکانی رابگرێت". لە دوو هەفتەی رابردوودا لەلایەن هێزەکانی سەر بە ئێرانەوە هێرش نەکراوەتە سەر هێزەکانی ئەمریکا لە سووریا و عێراق. لە حاڵێکدا لە ماوەی دوو هەفتە پێش سەفەری قائانی بۆ بەغدا زیاتر لە ٢٠ جار هێرش کرابووە سەر بنکەکانی ئەمەریکا.
هاوڵاتی ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق ئاماری جیابوونەوەی هاوسەران و هاوسەرگیری لە مانگی کانونی دووەمی ٢٠٢٤ بڵاوکردەوە، ئاماژە بەوەشدەکات لە هەر کاتژمێرێکدا ١٠ ژن و مێرد لەیەکتر جیادەبنەوە. لە راگەیەندراوێکدا ئەنجومەنی دادوەری عێراق رایگەیاند "لە مانگی كانوونی دووەمی ئەمساڵدا زیاتر لە حەوت هەزار حاڵەتی جیابوونەوەی هاوسەران تۆماركراوە، كە ڕۆژانە دەكاتە نزیکەی ٢٥٠ حاڵەتی جیابوونەوە". ئاماژە بەوەشکراوە "لە کاتژمێرێکدا ١٠ حاڵەتی جیابوونەوەی ژن و مێرد تۆماردەکرێت، هەروەها بەغدا پێشەنگی لیستەكەی گرتووە، لە زۆری ژمارەی ئەنجامدانی هاوسەرگیری و جیابوونەوەدا". ئەوەشخراوەتەڕوو "ژمارەی هاوسەرگیری نوێ لە مانگی كانوونی دووەمی ئەمساڵدا ٣٠ هەزار و ٨٩٥ پرۆسە بووە، هاوكات ژمارەی جیابوونەوەى هاوسەران گەیشتووەتە حەوت هەزار و ٤٥٣ حاڵەت". روونیشکراوەتەوە "لە پارێزگای موسەننا كەمترین حاڵەتی جیابوونەوە و هاوسەرگیری تۆمار كراوە، كە ٨٠١ پرۆسەی هاوسەرگیری ئەنجامدراوە، هەروەها ١٤٧ حاڵەتی جیابوونەوەش تۆماركراوە".
هاوڵاتی یەحیا سەریع وتەبێژی سەربازی حوسییەکان لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، کەشتییەکی بارھەڵگری بەریتانیان بە ناوی "روبیمار" لە کەنداوی عەدەن بە چەند مووشەکێک کردووەتە ئامانج و بەھۆی ئەو زیانە گەورەیەی بەریکەوتووە، مەترسی نقومبوونی لەسەرە، بەڵام تیمی کەشتییەکە بە سەلامەتی چونەتە دەرەوە. وتیشی، حوسییەکان ھەروەھا فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی ئەمریکایان لە حودەیدە خستووەتە خوارەوە. باسی لەوەش کرد، هێزەکانی بەرگری ئاسمانییان لە حودەیدە توانیان درۆنێکی ئەمریکیی لە جۆری ئێم کیو ناین لە رێگەی موشەکەوە بخەنە خوارەوە. هێزە چەکدارەکانی یەمەن، لە کۆتاییەکانی ساڵی رابردوودا دەستیان بە چالاکییەکانیان کرد، سەرەتا بە هێرشکردنە سەر کەشتییە بازرگانییەکانی دەریای سور، دواتر بوونە مەترسی بۆسەر کەشتییە جەنگییەکانی ئەمریکا لە دەریای سوردا. سەبارەت بە هێرشەکەش کۆمپانیای ئمبری بەریتانیش بۆ ئاسایشی دەریایی رایگەیاند، ئەو کەشتییە ئاڵای "بیلیز"ی لەسەرە و لە بەریتانیا تۆمارکراوە و لوبنان بەڕێوەی دەبات، لە گەرووی بابولمەندەب دووچاری ئەو ھێرشە بووە، بەڵام تیمەکەی سەلامەتن.
هاوڵاتی بەیانی ئەمڕۆ تەرمی چالاکوانێکی سەر بە رەوتی سەدر لەسەر رێگەی نێودەوڵەتیی بابل دۆزرایەوە و، چەکدارەکانی سەر بە سەرایا سەلامیش کەوتوونەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە. دوای ئەوەی دوانیوەڕۆی دوێنێ یەکشەممە 19ی شوباتی 2024، لەلایەن "هەندێک کەسی نەناسراوەوە" رفێندرا، بەیانیی ئەمڕۆ دووشەممە، 19-02-2024، تەرمی چالاکوانی سەر بە رەوتی سەدر، ئەیسەر خەفاجی لەسەر رێگەی نێودەوڵەتی بابل دۆزرایەوە. میدیاکانی عێراق لە زاری چەند سەرچاوەیەکی ئەمنی بڵاویانکردووەتەوە، ئەو چالاکوانەی رەوتی سەدر کە چەکداری سەرایا سەلامی سەر بە موقتەدا سەدریش بوو، لەرێگەی ئۆتۆمبێلێکی جۆری "لەندگروزەر" لە بابلەوە بەرەو بەغدا رفێندرابوو. هاوکات بەگوێرەی میدیا عێراقییەکان، لە ئێستادا گرووپە چەکدارەکانی سەر بە سەرایا سەلام کەوتوونەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە و لێکۆڵینەوەیان لە رووداوەکە دەستپێکردووە و، بۆ ئەو مەبەستەش بەرپرسی گشتیی سەرایا سەلام و بەرپرسی هەواڵگیری ئەو گرووپە چەکدارە گەیشتوونەتە بابل.
