بزووتنەوەی ئیسلامی: پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا هەنگاوی باشی بڕیوە

  بەرپرسێکی ئەمنی ئیسرائیل پشتڕاستی کردەوە کە سەرکردایەتی سیاسی سوپای ئیسرائیلی ئاراستەی ئۆپەراسیۆنەکانی لە کەرتی غەززە کردووە لە کاردانەوە بە ڕەتکردنەوەی پێشنیاری ئیسرائیل بۆ دەستپێکردنەوەی ڕێککەوتنی ئاڵوگۆڕ لەلایەن حەماسەوە. ئەو بەرپرسە ئیسرائیلییە زیادی کرد: گوشارە سەربازییەکان بۆ سەر حەماس لەسەر وشکانی و دەریایی و ئاسمانی زیاتر دەبن، ئاماژەی بەوەشکرد کە پلانەکان لە پێشەنگی وەڵامدانەوەی نەرێنی حەماس لە شوێنی خۆیانن. دوای ئەوەی حەماس ئەو پێشنیازەی بە مەحاڵ وەسف کرد، بێزالیل سمۆتریچ وەزیری دارایی و ئیتامار بن گڤیر وەزیری ئاسایشی نیشتمانی داوای فراوانکردنی شەڕی غەززە و "کردنەوەی دەروازەکانی دۆزەخ"یان کرد، وەک خۆیان دەڵێن. حەماس ڕۆژی پێنجشەممە ڕەتکردنەوەی پێشنیارێکی ئیسرائیلی بۆ ئاگربەستی کاتی لە کەرتی غەززە ڕاگەیاند و جەختی لەسەر پێویستی "ڕێککەوتنی هەمەلایەنە" بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕی بەردەوامی وڵاتەکەی ڕاگەیاند. خەلیل ئەلحەیا، بەرپرسی مەکتەبی سیاسی بزووتنەوەکە لە غەززە، ڕوونی کردەوە کە "رێککەوتنە بەشەکیەکان لەلایەن ناتانیاهۆ و حکومەتەکەیەوە وەک پەردە بۆ ئەجێندایەکی سیاسی بەکاردەهێنرێن"، جەختیشی لەوە کردەوە کە حەماس "بەشداری ئەم ڕێبازە ناکات". ئەلحەیا ڕایگەیاندووە کە بزووتنەوەکە "ئامادەیە لە یەک پاکێجدا بگاتە ڕێککەوتنێکی گشتگیر بۆ ئاڵوگۆڕکردن، لەوانە ئاگربەست و کشانەوەی داگیرکاری و ئاوەدانکردنەوە". سەرچاوەیەکی حەماس لە سەرەتای ئەم هەفتەیەدا بە ئاژانسی فرانس پرێس (AFP)ی ڕاگەیاندبوو، پێشنیارەکەی ئیسرائیل ئاگربەستێکی 45 ڕۆژە لە بەرامبەر ئازادکردنی نیوەی زیندانییە زیندووەکانی ئیسرائیلی لەخۆگرتووە. هەروەها لە پێشنیازەکەدا ئازادکردنی هەزار و ٢٣١ بەندکراوی فەلەستینی و هاتنە ناوەوەی یارمەتییە مرۆییەکان بۆ ناو غەززە کە لە ٢ی ئازارەوە لە ژێر گەمارۆی تەواودایە.

د. لەتیف رەشید، سەرۆككۆماری عێراق داوا لە موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی نیشتمانی شیعی دەكات لە بڕیارەكەی بۆ بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنی داهاتوی پەرلەمانی عێراق پاشگەزببێتەوەو بەشداری لە هەڵبژاردنەكەدا بكەن. لە پەیامێكدا بۆ موقتەدا سەدر د. لەتیف رەشید، سەرۆككۆماری عێراق ، وتویەتی، لە چەند مانگی داهاتودا، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەدەچێت و بۆ ئەوەی پەرلەمان نوێنەری گەل بێت بەهەمو پێكهاتەكانییەوە...بۆیە ئێستا كاتی ئەوەیە رەوتی نیشتمانی شیعی بگەڕێتەوە بۆ گێڕانی رۆڵی سیاسی خۆی. سەرۆككۆمار جەختیشی كردۆتەوە كە هەر پڕۆسەیەكی سیاسی بەبێ بەشداری رەوتی نیشتمانی شیعی، كەموكورتە و هیچ گومانێگ لەوەدا نییە كە بەشداری رەوتی نیشتمانی شیعی لە هەڵبژاردنەكانی داهاتو و لە پێكهێنانی حكومەتدا، ئێستا لە هەمو كاتێك پێویستترە، ئەوەش دوای ئەوەی مەترسی، هەڕەشە لە وڵاتانی ناوچەكەو لەپێش هەمویشیانەوە لە عێراق دەكات. هێمای بۆ ئەوەش كردوە كە ئێستا جوڵەیەكی سیاسی بۆ بەدەستهێنانی داخوازییەكانی بەشداریكردن لە هەڵبژاردن دروست بوە، جەخت دەكەینەوە كە ئەو جوڵەیەو هەمو ئەوەی لێی دەكەوێتەوە كەموكورت دەبێت ئەگەر رەوتی نیشتمانی شیعی بەشداری لە هەڵبژاردنەكەدا نەكات، بۆیە لێرەوە داواتان لێدەكەم پاشگەزببنەوە لە بڕیاری بەشداری نەكردن. رۆژی 27ی مانگی رابردو، موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی نیشتمانی شیعی، لە راگەیەندراوێكدا وتی، با هەموان بزانن، بەهۆی ئەوەی هێشتا گەندەڵی بونی هەیە، بەشداری لە هیچ پڕۆسەیەكی هەڵبژاردنی لەنگدا ناكەم.

  سەرچاوەیەکی رۆژنامەوانی بڵاوی کردەوە، هەسەدە و تورکیا کۆبونەتەوە و لەسەر ئاگربەستی تەواوەتی رێککەوتون و تورکیا دان بە هێزەکانی سوریای دیموکراتدا دەنێت. رۆژنامەی وەتەنی سوریی بڵاوی کردەوە: دوانیوەڕۆی دوێنێ پێنجشەممە (17ـی نیسانی 2025) بە چاودێریی ئەمەریکا، کۆبونەوەیەکی هاوبەش لەنێوان شاندێکی باڵای هێزەکانی سوریای دیموکرات و شاندێکی تورکیا لە نزیک بەنداوی تشرین ئەنجامدراوە وهەردوولا لەسەر راگەیاندنی ئاگربەست رێککەوتون. بەپێی سەرچاوەکە؛ شاندەکەی هەسەدە بە هەلیکۆپتەرێکی ئەمەریکی چوونەتە شوێنی کۆبونەوەکە و شاندی تورکیاش بە ئۆتۆمبێل لە خاکی تورکیاوە گەیشتونەتە ناوچەیەکی نزیک بەنداوی تشرین و دوای کۆبونەوەیەکی نێوانیان هەردوولا رێککەوتون لەسەر ئاگربەست و کۆتایی هێنان بە شەڕ لە ناوچەکە. رۆژنامەی وەتەن نوسیویەتی: "بەپێی رێککەوتنەکە تورکیا دان بە هێزەکانی سوریای دیموکراتدا دەنێت و ئامادەکاریی دەکرێت بۆ قۆناغی کشانەوە و کەمکردنەوەی هێزەکانی ئەمەریکا لە سوریا". لەلایەکی دیکەوە روانگەی سوریی بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاوی کردەوە، دوای کشانەوەی بەشێکی هێزەکانی ئەمەریکا لە ناوچەی کۆنیکۆی سنوری پارێزگای دێرەزور، بەشێکی ئەو هێزانە دەچنە بەنداوی تشرین و ئەمەریکا بنکەیەکی سەربازیی لە نزیک بەنداوەکە دروست دەکات. ئاماژەی بەوەشکردووە؛ ئەمەریکا نیوەی کەرەستە سەربازیی و لۆجستییەکانی لە کێڵگەی نەوتی عومەر و کۆنیکۆ کە دوو گەورەترین بنکەی سەربازیی ئەو وڵاتەن لە سوریا کشاندوەتەوە بەرەو بنکەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە شەدادی باشوری حەسەکە، بەشێکی هێزەکە و چەک و تەقەمەنی لەو دوبنکەیە ماونەتەوە تا فەرمانی دواتریان بۆ دێت بۆ کشانەوەی تەواوەتی یان مانەوە. ئەوە لەکاتێکدایە، رۆژی پێنجشەممە ئیلهام ئەحمەد هاوسەرۆکی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆسەر لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا، لە میانی بەشداری کردنی لە دیداری سلێمانی کە لە زانکۆی ئەمەریکی بەڕێوەچوو، ئاشکرای کرد: تائێستاش تورکیا هەڕەشە و مەترسیی سەرەکییە لەسەرمان، هەرچەندە ئێستا گفتوگۆ هەیە لەگەڵ تورکیا، بەڵام بەشێوەیەک ناڕاستەوخۆ، هەندێکجار راستەوخۆش، ئەوەش گرنگە بۆ گەیشتن بە چارەسەری کێشەکان". رۆژی یەکشەممەی رابردوو، وەفدێکی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش و بە دوایاندا وەفدێکی ئیدارەی نوێی سوریا گەیشتونەتە بەنداوی تشرین و بۆ زەمینەسازی و ئەنجامدانی رێککەوتنی نێوان هەسەدە-دیمەشق-ئەنقەرە، لەبارەی بەنداوی تشرینەوە. بەرپرسێکی باڵای رۆژئاوای کوردستان ئاشکرای کرد: رێککەوتنێک لەنێوان هێزەکانی سوریای دیموکرات و ئیدارەی سوریا، بە چاودێریی ئەمەریکا ئەنجامدراوە بۆ بەڕێوەبردنی هاوبەشی بەنداوی تشرین لە رۆژهەڵاتی حەلەب. بەپێی رێککەوتنەکە، بە هاوبەشی سەرپەرشتی چاکسازی و بەگەڕخستنەوەی بەنداوی تشرین دەکرێت و پشت بە شارەزایانی نێودەوڵەتی دەبەسترێت بۆ چاکسازیی لەبەشە زیانلێکەوتوەکانی بەنداوەکە و هێزی سەربازیی لە ناوچەکە دەکشێتەوە و پاراستنی بەنداوەکە دەدرێتە هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ. هەردوولا رێککەوتون لەسەر ئەوەی، سەقامگیریی بۆ بەنداوەکە بگەڕێتەوە کە سەرچاوەیەکی سەرەکیی و ئاو و کارەبای ناوچەکەیە، کاری لە پێشینەش دابینکردنی ئاو و کارەبای دانیشتوانی ناوچەکە بێت. لەلایەکی دیکەوە، ئاژانسی هەواڵی فەرمی سوریا "سانا" بڵاوی کردەوە: تیمێکی شارەزای چاکسازیی لە مەنبج و بەنداوی فوراتەوە گەیشتونەتە بەنداوی تشرین بۆ چاکسازیی کردن و چارەسەرکردنی گرفتە هونەرییەکانی بەنداوەکە، بە ئامانجی بەگەڕخستنەوەی وێستگەی کارەبا و ئاوی بەنداوەکە. ئاماژەی بەوەشکردووە؛ بەنداوەکە لە روی هونەرییەوە ئامادەیە، بەڵام هەندێک چاکسازیی پێویستە بۆ ئەوەی گرەنتی سەلامەتی بکرێت وەک سەرچاوەیەکی سەرەکیی بەرهەمهێنانی کارەبا و ئاوی بۆ کشتوکاڵی ناوچەکە. دوو رۆژ دوای روخانی رژێمی بەشار ئەسەد لە سوریا، و لە سەرەتای مانگی کانوونی یەکەمی ساڵی رابردووەوە، گروپە چەکدارە سورییەکان کە هەسەدە بە "بەکرێگیراو" ناویان دەبان بە پاڵپشتی تورکیا هێرشەکانیان بۆ سەر بەنداوی تشرین، لە ماوەی سێ مانگادا شەڕڤانانی هەسەدە روبەڕوی هێرشەکانیان بونەوە و بەهۆیەوە سەدان شەڕڤان کوژراون و برینداربوون و بەرگرییەکەش بە بەرخۆدانی تشرین ناوی برا، کە رێگەیان نەدا ئەو گروپانە دەست بەسەر بەنداوەکە و پردی قەرەقۆزاخ و گوندەکانی دەوروبەریدا بگرن.

  عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران ئەمڕۆ لە مۆسکۆ رایگەیاند: رۆما میوانداری دانوستانەکانی ئێرانی نەكردووە لەگەڵ واشنتۆن، بەڵکو شوێنی دانوستانەکانە، جەختیشكرد، وڵاتی میوانداری دانوستانی ناڕاستەوخۆی نێوان ئێران و ئەمریکا تائێستا سەڵتەنەی عومانە. عراقچی وتیشی، وڵاتی میواندار هەر شوێنێک دیاری بکات بەشداری دەکەن، تائێستا ئەرکی نێوەندگیری و گەیاندنی پەیام و بەڕێوەبردنی پەیوەندی ناڕاستەوخۆ، لە ئەستۆی وەزیری دەرەوەی عومان و حکومەتی وڵاتەكەیەتی.  دووپاتیشکردەوە، رۆژی شەممە گەشت بۆ ڕۆما دەکات و دەست بە قۆناغی دووەمی دانوستانە ناڕاستەوخۆکان دەکەن. ئاماژەی بەوەشدا، چین و روسیا و هەموو ئەو وڵاتانەی پەیوەندییەکی نزیک یان دووریان لەگەڵ ئێران هەیە، ئامادەیی خۆیان بۆ یارمەتیدان لە پێشخستنی پرۆسەی دانوستان راگەیاندووە.

  حوسییەکانی یەمەن، کوژرانی 38 کەس و برینداربوونی زیاتر لە 100 کەسی دیکەیان لە ئەنجامی بۆردوومانێکدا بۆ سەر بەندەری نەوتی "رەئس عیسا" لە پارێزگای حودەیدە لە کەنارى دەریای سوور راگەیاند، ئەمریکاش هێرشەکەى گرتەئەستۆ. کەناڵی تەلەفزیۆنی "ئەلمەسیرە" کە سەر بە حوسییەکانە، بە پشتبەستن بە فەرمانگەی تەندروستی لە حودەیدە بڵاویکردەوە، "لە ئەنجامی دەستدرێژییەکانى ئەمریکا بۆ سەر دامەزراوەی نەوتی رەئس عیسا، 38 کرێکار و کارمەند کوژراون و 102 کەسی دیکەش برینداربوون". لایخۆیەوە سوپای ئەمریکا رایگەیاند، هێرشی سەر بەندەری سوتەمەنی رەئس عیسا بە ئامانجی بڕینی سەرچاوەی "داهات"ـى حوسییەکان کراوە. لەو بارەوە فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریکا "سێنتکۆم" رایگەیاند، هێزەکانی ئەمریکا رێکاریان بۆ نەهێشتنی سەرچاوەی سوتەمەنى حوسییەکان گرتووەتەبەر بە ئامانجى بێبەشکردنیان لە "داهاتی نایاسایی" کە زیاتر لە 10 ساڵە بووەتە پاڵپشتییەک بۆ حوسییەکان. سێنکتۆم دەڵێت "ئامانج لەم هێرشانە لاوازکردنى سەرچاوەی ئابووریی دەسەڵاتی حوسییەکانە". واشنتن لە 15ـی ئازارەوە بەشێوەى نیمچە رۆژانە حوسییەکان دەکاتە ئامانج، ئەمەش لە هەوڵێکدایە بۆ کۆتاییهێنان بە هێرشەکانیان بۆ سەر کەشتییە بازرگانى و سەربازییەکان لە دەریای سوور و کەنداوی عەدەن. حوسییەکان لە کۆتاییەکانی ساڵی 2023 دەستیان بە هێرشەکانیان کرد و ئەوەشیان وەک هاوسۆزی لەگەڵ هاوڵاتییانى غەززە ناوبرد.

  ڕۆژنامەی "نیویۆرک تایمز" لەزاری بەرپرسانی ئەمەریکاوە بڵاویکردەوە، سوپای ئەمریکا دوێنێ‌ دەستیکردووە بە کشانەوەی سەدان سەربازی لە باکوری رۆژهەڵاتی سوریا و کاردەکات بۆ داخستنی سێ بنکەی سەربازی، لە کۆی هەشت بنکە سەربازی كە لەناوچەیە هەیەتی. بەرپرسانی ئەمەریکا رایانگەیاندووە، سوپای ئەمەریکا بوونی هێزەکانی لە سوریا لە دوو هەزارەوە بۆ نزیکەی هەزار و 400 سەرباز کەمدەکاتەوە، فەرماندەکانیش ئەگەری کەمکردنەوەی زیاتری هێزی سەربازی لە ماوەی دوو مانگدا هەڵدەسەنگێنن. رۆژنامەکە لەزاری بەرپرسێكی ئەمریكییەوە رایگەیاندووە، فەرماندەکانی ئەمەریکا راسپاردەیان کردووە کە لانیکەم 500 سەرباز لە سوریا بمێننەوە، ئاماژەی بەوەشکردووە، کشانەوەی هێزەکان لەسەر بنەمای راسپاردەی فەرماندە مەیدانییەکانە، بۆ داخستنی هەندێک بنکەو بەهێزکردنی هەندێکی دیکە، کە ڕەزامەندیی لە پنتاگۆن و فەرماندەیی ناوەندی ئەمریکا وەرگرتووە. دوو بەرپرسی باڵا ئاماژەیان بەوە کردووە، ئەو هێزانەی کە ماون، هێزی ئاسایی و تایبەت لەخۆدەگرن، بەردەوام دەبن لە هاوکاریکردنی هێزەکانی سوریای دیموکرات لە ئۆپەراسیۆنەکانی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆرو، لە بەڕێوەبردنی چەند کەمپێکی دەستبەسەرکردن لە سوریا.

یائیر لاپید سەرۆکی ئۆپۆزسیۆنی ئیسرائیل لە وەڵامی راپۆرتەکەی نیویۆرک تایمزدا سەبارەت بە هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران لەلایەن ترەمپەوە نووسیویەتی، لە مانگی ئۆکتۆبەرەوە پێشنیازی هێرشکردنە سەر کێڵگە نەوتییەکانی ئێرانی کردووە، بەڵام نەتانیاهۆ ترساوە و هێرشەکەی راگرتووە. یائیر لاپید لە تۆڕی ئیکس جەختی لەوەکردەوە، لەناوبردنی پیشەسازیی نەوتی ئێران دەبێتە هۆی داڕمانی ئابووریی ئێران و دواجار رووخانی حکومەتەکەی. پێشتر لاپید لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ رۆژنامەی ئۆرشەلیم پۆست رایگەیاندبوو، بە ئامانجگرتنی کێڵگە نەوتییەکانی ئێران گرنگترە لە هێرشکردنەسەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی. ئەمە لەکاتێکدایە ئیسرائیل لە رابردوودا هێرشی بۆ سەر دامەزراوە نەوتییەکانی حوسییەکان لە یەمەن ئەنجامداوە کە وەک هۆشدارییەک بوو بۆ ئێران.

  لاهوور شێخ جەنگی، سەرۆکی بەرەی گەل لە چاوپێکەوتنێکى ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، هەلێکی باش لە بەردەم کوردە لە سوریا کە هەوڵ بدات پەلە نەکات لە زۆر شت. لەبەشێکى دیکەى چاوپێکەوتنەکە لەبارەى رۆژئاوای کوردستان و ئەوەی کە لە سووریا ھەیە، دەڵێت: ئێستا واقیعێک دروست بووە، ئەوان دەبێت خۆیان بگونجێنن. ئەوەی دەیبینم ئێستا بە عاقڵانە ھەنگاویان ناوە. ئەمریکاش لەسەر هێڵە سەرەڕای ئەوەی کە لەوانەیە زۆر بە زەقی نەبێت، بەڵام دەبینین ھەندێک دانوستاندن و جۆرێک لە رێککەوتن لەگەڵ حکومەتی ناوەندی کراوە، یان ئەو ئاگربەستەی ھەیە ئێستا، کە تورکیا مەسەلەن ھێرش ناکاتە سەر بەنداوی تشرین، جۆرێک لە گفتوگۆ دروست بووە.  لاهور شێخ جەنگى ئاماژەى بۆ ئەوەشکرد کە پێموایە هەلێکی باش لە بەردەم کوردە لە سوریا کە هەوڵ بدات پەلە نەکات لە زۆر شت، چونکە بەڕاستی من خۆم زۆر دڵنیا نیم لەو بارودۆخەی دەگوزەرێت لە سووریا.  وتیشى: چونکە ئەحمەد شەرع کۆنترۆڵی بەسەر ھەموو شتێکدا نییە، چەندین ناوچە لەژێر دەستی ئەودا نین، چەندین گرووپی جیان، دوایی لە دەستوورەکەشدا ھیچ مافی کورد و پێکھاتەکانی دیکەی تێدا نییە. لاهوور شێخ جەنگی لەبارەى دەستورى سوریایەشەوە وتى: راستە کاتییە، بەڵام دەیتوانی نیەتپاکی نیشان بدات. ئەوە ئەقڵانیتر بوو لە ئێستادا ھەموو پێکهاتەکان پێکبکات و لە داهاتوودا ئەوانە هەلێکیان لەبەردەمە، بەڵام تۆ ئۆتۆماتیکی هاتووی هەر لە ئێستاوە دەرگات بە رووی هەموویاندا داخستووە ئەوە دەرگا بە رووی شتی دیلەدادا دەکاتەوە، لەوانە دەستوەردانی هەرێمی و وڵاتانی دیکە.    لەبارەى ئایندەی کورد لە سووریا چۆن دەبێت؟ لاهور شێخ جەنگى دەلێت: کورد تازە بتەوێت بە جۆرێک لە جۆرەکان شوێنپێی خۆی قایم کردووە، شەڕی داعشی کرد، ھەندێک شت لەبەر دەستی کورددایە، لەوانە بەندکراوانی داعش، کە ئەمە بۆ وڵاتانی ئەورووپی و ئەمریکا شتێکی گرنگە، کانزایەکە و لەبەر دەستی کوردە و دەتوانێت بەکاری بهێنێت. یاخود کەمپی ئەڵهۆڵ، ئەمە شتێکە کە تەنیا کورد دەتوانێت پارێزگاریان لێ بکات. کورد هەرچەندە رەگی داکوتیوە، بەڵام ئایندەکەی پەیوەستە بە دانوستاندنەکانی کورد و تورکیا و پرۆسەی ئاشتی.

  هاوسەرۆکی پەیوەندییەکانی دەرەوەی رۆژئاوای کوردستان ئاشکرای دەکات، لە ئێستادا گفتوگۆی ناڕاستەوخۆیان لەگەڵ تورکیا هەیە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان و ئەگەری هەیە گفتوگۆی راستەوخۆش ئەنجام بدەن، جەخت لەسەر سیستمی لامەرکەزیی بۆ سوریا و پاراستنی مافی سەرجەم پێکهاتەکان دەکاتەوە. ئیلهام ئەحمەد هاوسەرۆکی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆسەریی باکورو رۆژهەڵاتی سوریا، لە میانی بەشداریی کردنی لە نۆیەمین دیداری سلێمانی کە لە زانکۆی ئەمەریکی بەڕێوەدەچێت، لەبارەی پرسی کشانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا لە سوریا رایگەیاند: هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە شەڕی داعشدا رۆڵی گرنگیان هەبوو، بەڵام لەئێستادا ژمارەیەکی کەم و دیاریکراوی هێزەکانیان لە رۆژئاوای کوردستانن، لە ئەگەری کشانەوەی ئەو هێزانەش، پێشتر و ئێستا و لە داهاتووش پشت بە هێزی خۆمان دەبەستین و بۆ پارێزگاری و بەرگری کردنی لە خۆمان، لەگەڵ ئەوەشدا خۆمان بۆ هەموو ئەگەرەکان ئامادە کردووە. سەبارەت بە مەترسییەکانی تورکیا لە سەر باکور و رۆژهەڵاتی سوریا لە ئەگەری کشانەوەی ئەمەریکا، ئیلهام ئەحمەد رایگەیاند: تورکیا هەڕەشە و مەترسیی سەرەکییە لەسەرمان، هەرچەندە ئێستا گفتوگۆ هەیە لەگەڵ تورکیا، بەڵام بەشێوەیەک ناڕاستەوخۆ، هەندێکجار راستەوخۆش، ئەوەش گرنگە بۆ گەیشتن بە چارەسەری کێشەکان. یەکێکی دیکە لە رێگاچارەکان، گەیشتنە بە رێککەوتن و ئەنجامی باش لەگەڵ ئیدارەی نوێی سوریاش، دەکرێت هاوپەیمانی و هەماهەنگی و رێگەچارەی دیکەش هەبێت. سەبارەت بە ئەگەری دەستوەردانی ئیسرائیل لە دۆخی سوریا لە ئەگەری کشانەوەی ئەمەریکا، ئیلهام ئەحمەد ووتی: "هیوامان وایە سوریا نەبێتە گۆڕەپانی ململانێی وڵاتانی ناوچەکە، دەمانەوێت سوریای نوێ بەرەو ئاشتی و  سەقامگیری بڕوات". لە وەڵامی پرسیارێکیشدا دەربارەی پەیوەندی ئیدارەی خۆسەر لەگەڵ ئیسرائیل، بەرپرسەکەی رۆژئاوای کوردستان رایگەیاند: دروستکردنی هاوپەیمانی نوێ گرنگە بۆ ئێمە، پەیوەندی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ گرنگە، ئیتر هەر وڵاتێک بێت، ئەوەش تەنها لە پێناو بەرقەراربوونی ئاسایش و سەقامگیری لە سوریا و ناوچەکەدا". ئیلهام ئەحمەد جەختی کردەوە، ئامانجی سەرەکیی ئەوان چارەسەرکردنی کێشەی کوردە لە چوارچێوەی سوریادا، تورکیا لەوبارەیەوە رۆڵی هەیە و بەردەوام دەستوەردان دەکات و رێگریی دەکات لە چارەسەرکردنی کێشەکانی کورد لە سوریا". وتیشی: "تورکیا هەر لەسەرەتاوە دەستوەردانی کردووە لە ناوخۆی سوریا، رێگریی دەکات لە ئەنجامدانی رێککەوتنی نێوان پێکهاتەکانی سوریا، بەردەوام ئەو وێنایەی کردووە کە کورد هەوڵی جیابونەوە دەدات، لەکاتێکدا پڕۆژەی ئێمە هەر لە سەرەتاوە، سوریایەکی دیموکرات و لامەرکەزیی و گەیشتنە بە چارەسەر لەگەڵ دیمەشق، بەشێوەیەک گرەنتی مافی کورد و پێکهاتەکانی دیکە بکات لە چوارچێوەی دەستوردا". بەوتەی ئیلهام ئەحمەد، یەکەمجار نییە کورد داوای سیستمی لامەرکەزی بکات، لە پەنجاکانی سەدەی رابردوو و تەنانەت لەسەردەمی داگیرکاریی فەرەنساشەوە کورد داوای سیستمی لامەرکەزی کردووە، لەئێستاشدا رەتکردنەوەی لامەرکەزی دروستبوونی ناکۆکی و کێشەو قەیرانی زیاترە. بەرپرسەکەی رۆژئاوای کوردستان، رەخنەی لە ئیدارەی نوێی سوریا گرت، کە بەهەمان عەقڵیەتی رژێمی پێشووی بەشار ئەسەد کار دەکات، ئیدارەی نوێی پێکهێناوە ئیعلانی دەستوریی کردووە، بەبێ بەشداریی پێکهاتەکانی دیکەی سوریا. لەوبارەیەوە دەڵێت: ئێمە لەسەرەتای گفتوگۆداین لەگەڵ ئیدارەی نوێ، داوا دەکەین رۆڵی سەرەکیمان هەبێت و هاوبەش بین لە نوسینەوەی دەستور و پێکهێنانی ئیدارەی نوێ، بەڵام ئەوەی ئەوان دەیکەن لە ئێستادا مەترسییە و بەوردی دۆخەکەیان نەخوێندوەتەوە و لێکۆڵینەوەیان لەهەموو لایەنەکانی نەکردووە. ئیلهام ئەحمەد سەرنجی خستە سەر دۆخی ئێستا و رایگەیاند: دروز و بەشێکی زۆری پێکهاتەی سونە و عەلەوی و مەسیحییەکان و کوردیش دژی سیستمی مەرکەزیین، زۆرینەی سورییەکان لامەرکەزییان دەوێت، دۆخ و قۆناغی نوێی سیاسی وا دەخوازێت سوریا لامەرکەزی بێت، بەڵام ئیدارەی نوێ دەیەوێت لەسەر ئەو سیستمەی رژێمی پێشوو بەردەوام بێت لە بەڕێوەبردنی وڵات بەشێوەیەکی مەرکەزی و پەراوێزخستنی پێکهاتەکانی دیکە. بەرپرسەکەی رۆژئاوای کوردستان رونکردنەوەی زیاتری دا لەسەر بەڕێوەبردنی سوریا، کە دروزەکان ئێستا ناوچەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەریی خۆیان هەیە و لە دەرەوەی سیتمی ئیدارەی نوێن، ئیدلەب هەمان دۆخی هەیە، عەلەوییەکان بەو ئیدارەیە رازی نیین و روداوەکانی کەناراوەکان و کۆمەڵکوژییەکان بەڵگەی روونن، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەریی لە باکورو رۆژهەڵاتی سوریا کارەکانی خۆی دەکات و پارێزگاریی لە سیستمەکەی دەکات، لەگەڵ ئەوەشدا دەیەوێت بەشدار بێت لە پرۆسەی نوێی سوریا و نەخشاندنی ئایندەی وڵاتەکە. "بۆیە چارەسەری سەرەکیی بۆ بەڕێوەبردنی سوریا تەنها سوریایەکی نا ناوەندییە بەبەشداریی سەرجەم پێکهاتەکان و پاراستنی مافەکانیان"، ئەوەش بەوتەی ئیلهام ئەحمەد.

  محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق، چوارچێوەى هەماهەنگى سەرسام کرد بە ڕاگەیاندنی خۆکاندیدکردنەوەى، بەو هۆیەشەوە پێدەچێت پەنا بۆ بژاردەى هەموارى یاساى هەڵبژاردن بباتەوە، لەکاتێکدا پێشتر جەختى لەسەر هەموارنەکردنى دەکردەوە. رۆژى چوارشەممە محەمەد شیاع سودانى، سەرۆک وەزیرانی عێراق لە میانەى بەشداریکردنى لە دیدارى زانکۆى ئەمەریکى لە سلێمانى بەشداریکردنى لە هەڵبژاردن و خۆکاندیدکردنەوەى بۆ پۆستى سەرۆک وەزیران ئاشکراکرد، دواتریش لە لاپەڕەى خۆى لە فەیسبوک بڕیارەکەى دوبارە بڵاوکردەوە و پاش چەند خولەکێک سڕییەوە. سەرچاوە سیاسییەکانى یەکێک لە حزبە شیعەکانى پێکهێنەرى چوارچێوەى هەماهەنگى، قسەکەى سودانى بە "کودەتا بەسەر لێکتێگەیشتنەکانی پێشوو" وەسف دەکەن و پێیانوایە، گۆڕانى هەڵوێستى سودانى لەو بارەیەوە پەیوەندى بە سەردانەکەی ئەم دواییەی شاندی بازرگانی ئەمەریکا بۆ بەغداد و دیدارەکەی لەگەڵ سودانى هەبووە، ئەوەش بەپێی راپۆرتێکى رۆژنامەى مەدا. بەوتەى سەرچاوەکان، چاوەڕواندەکرا سودانی سەرکردایەتی هاوپەیمانییەکی سیاسی بکات بەڵام خۆی کاندید نەکات، لەبەرانبەر داواى لایەنە شیعەکان بۆ دەستبەرداربوون لە هەموارکردنەوەی یاسای هەڵبژاردن. دەشڵێن، لیژنەیەکی تەکنیکی لە چوارچێوەی هەماهەنگیدا کە تایبەتمەندە لە هەڵبژاردن، پێشبینی ئەوە دەکەن سودانی لانیکەم 100 هەزار دەنگ بەدەستبهێنێت، ئەگەر بەشداری هەڵبژاردنەکانی داهاتوو بکات. بەوتەى سەرچاوەکان، چوارچێوە رێککەوتووە لەسەر "کۆنەکردنەوەی دەنگەکان" لە بەرژەوەندی هیچ بەرپرسێکی جێبەجێکار، بۆیە پێشنیازێک خراوەتەڕوو بۆ ئەوەی هەر بەرپرسێک خۆى کاندید بکات شەش مانگ پێش هەڵبژاردن دەست لەکاربکێشێتەوە. لە هەڵبژاردنە ناوخۆییەکانی ساڵی ٢٠٢٣دا، سودانی بڕیاریدا نە بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ و نە لە ڕێگەی سێبەرەوە بەشداری هەڵبژاردن نەکات، کە بەوتەى ئەو هەواڵانەى دزەیان پێکراوە "چوارچێوە" سودانی ناچار کردبوو ئەو بڕیارە بدات لە بەرامبەر رازیبوون بە تێپەڕاندنی بودجەی سێ ساڵە. لەگەڵ ئەوەی ئێستا سودانی بە ئاشکرا کاندیدبوونی خۆی راگەیاندووە، سەرچاوەکان پێشبینی دەکەن کە "چوارچێوەی هەماهەنگی دووبارە پێشنیازی هەموارکردنەوەی یاسای هەڵبژاردنەکان بکاتەوە". بەپێی بەیاننامەیەکی نوسینگەى سەرۆک وەزیران کە هەفتەى رابردوو بڵاوکرایەوە، لەکۆبوونەوەى هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت ڕێککەوتن کراوە لسەرئەوەی یاسای هەڵبژاردنەکان هەموار نەکرێتەوە. بەڵام پەرلەمانتار عەقیل فەتلاوی دوای دوایین کۆبوونەوەی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا رایگەیاند "ئەو دەنگۆیانەی کە باس لە دەرئەنجامەکانی کۆبوونەوەی ئیدارەی دەوڵەت دەکەن سەبارەت بە مانەوەى یاسای ئێستای هەڵبژاردن و هەموار نەکردنەوەی دروون لە راستییەوە و پرسەکە بۆ پەرلەمانی عێراق جێهێڵراوە". هەر لە دیدارەکەى سلێمانیدا، عەممار حەکیم، سەرۆکی ڕەوتی حیکمە، پشتیوانی لە هەڵوێستی سەرۆک وەزیران کرد و رایگەیاند، هەموارکردنەوەی یاسای هەڵبژاردنەکان "ویستێکی تاکلایەنەیە کە کۆدەنگیی نیشتمانیی لەسەر نییە". وەک ئاماژەیەک بۆ قسەکانى نورى مالیکى لەو بارەیەوە. وتیشى یاسای هەڵبژاردن ماوەیەکی زۆری خایاند تا دەرچوو، لە هیچ کام لە هەڵبژاردنەکانی پێشووی پەرلەمانیشدا جێبەجێ نەکرا. روونیشیکردەوە، "هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان باشترین ئەزموونى پێشووە، بەو پێیەی یاساکە هاوسەنگی لە نێوان ژمارەی دەنگەکان و ژمارەی کورسییەکاندا دروستکردووە". پێدەچێت حەکیم و سودانی بچنە "یەک هاوپەیمانییەوە"، بە وتەی سەرکردەیەکی ڕەوتی حیکمە، بەڵام هێشتا ئەو لێکتێگەیشتنە یەکلایی نەکراونەتەوە. لێکتێگەیشتنی سودانى و حەکیم لەوانەیە ژمارەی لیستەکانی سەر بە هاوپەیمانی شیعە لە چوار لیستەوە بۆ سێ لیست کەم بکاتەوە. بەوتەى سەرچاوەیەکى سیاسی شیعى، چوارچێوەی هەماهەنگی ڕێککەوتوون لەسەر پێکهێنانى چوار لیست بۆ دیاریکردنی قەبارەی هەر گروپێک، کەبریتین لە: لیستی سودانی لەگەڵ هادی عامری سەرۆکی ڕێکخراوی بەدر. لیستی نوری مالیکی دەوڵەتی یاسا، لیستی قەیس خەزعەلی، وەک عەسائیب ئەهلی حەق کە پێداگری لەسەر ئەوە کردووە کە بە تەنیا خۆی کاندید بکات، لیستى حەکیم و حەیدەر عەبادی. لە کۆبونەوەی رۆژی چوارشەممەی رابردووی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق (9ـی نیسانی 2025) رۆژی (11ـی تشرینی دووەمی 2025) وەک وادەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دیاریکرا، بڕیارەکەش پێشوازیی زۆرینەی لایەنە سیاسییەکانی لێکەوتەوە و پاڵپشتی خۆیان بۆ بەڕێوەچوونی پرۆسەکە دەربڕی بەپێی یاسای هەڵبژاردنەکان بەبێ هیچ هەموارکردنەوە و دەستکاریی و گۆڕینی بڕگەکانی. دوای بڕیارەکەی ئەنجومەنی وەزیران، جومانە غەلای، وتەبێژ بەناوی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند: كۆمسیۆن لەڕووی تەكنییكیەوە ئامادەیە بۆ هەڵبژاردن و دەستی بەكارەكانی كردووە بۆ ئەوەی هەڵبژاردنەکە لە کاتی خۆیدا بەڕێوەببات. وتیشی: "كۆمسیۆن پابەندە بە جێبەجێكردنی هەر نوێكردنەوەیەك كە پەرلەمانی عێراق لە یاسای هەڵبژاردن كردوویەتی، كۆمسیۆنیش لایەنی تەكنیكییە بۆ جێبەجێكردنی یاسای هەڵبژاردن". وتەبێژی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق دەڵێت: كۆمسیۆن دەستیكردووە بە نوێكردنەوەی تۆماری دەنگدەران چونكە بنەڕەتی پرۆسەی دەنگدانە و مافی دەنگدەر دابین دەكات، بۆ ئەو مەبەستەش 1079 ناوەندی پێشوازی لە دەنگدەران كردووەتەوە، بە ئامانجی نوێكردنەوەی زانیارییەكان و تۆماركردنی ئەو كەسانەی لەدایكبووی 2007ـن كە مافیان هەیە دەنگ بدەن. "كۆمسیۆن پشت بە ئامرازی وێنەی چاو دەبەستێت بۆ نوێكردنەوەی كارتی بایۆمەتری دەنگدەران، بۆ ئەو كەسانەی پەنجەمۆری دەستیان نایخوێنێتەوە، بۆ ئەوەی مافی دەنگدانیان پارێزراو بێت، ئەگەر لە ڕۆژی هەڵبژاردندا پشت بە وێنەی بایۆمەتری و وێنەی چاو بەسترا"، ئەوەش بە وتەی کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی عێراق. بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق زیاتر لە 29 ملیۆن دەنگدەر مافى دەنگدانیان هەیە کە زیاتر لە ملیۆنێک دەنگدەریان یەکەمجارە مافی بەشداری کردنیان هەیە لە پڕۆسەی دەنگدان. هەڵبژاردنی ئەمجارەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، دەبێتە شەشەمین هەڵبژاردن لە دوای ساڵی 2004ـەوە، سیستمى یەک بازنەیی و دواتر فرەبازنەیی لەسەر ئاستی پارێزگاکانە چوار هەڵبژاردندا پەیڕەوکرا، لە کاتێکدا دوایین هەڵبژاردنى ساڵی 2021 بەپێی سیستمى فرە بازنەیی ئەنجامدرا و عێراق بۆ سەر 83 بازنەی هەڵبژاردن دیاری کرا.

  ڕوبێن برێکلمانس، وەزیری بەرگریی هۆڵەندا، فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوەی عێراقی لە کورتەیەک لە ناوەڕۆکی ئەو ڕاپۆرتەی سەبارەت بە هێرشە ئاسمانییەکانی هۆڵەندا بۆ سەر داعش کە پێشکەش بە پەرلەمانی هۆڵەندا کرا بوو و بووە هۆی مردنی هاووڵاتیانی عێراقی، ئاگادار کردەوە. وەزارەتی دەرەوە لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند "فوئاد حوسێن، جێگری سەرۆک وەزیرانی عێراق و وەزیری دەرەوەی عێراق بە تەلەفۆن لەگەڵ ڕۆبین برێکڵسمان، وەزیری بەرگریی هۆڵەندا گفتوگۆیان کرد."  لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوە کراوە، لە میانی پەیوەندییەکەدا، فوئاد حسێن و وەزیری بەرگریی هۆڵەندا، گفتوگۆیان لەسەر کورتەیەک لە ناوەرۆکی ئەو ڕاپۆرتەی سەبارەت بەو هێرشە ئاسمانیانەی کە فڕۆکەکانی هێزی ئاسمانیی هۆڵەندا لە ساڵی 2015  کردبوویانە سەر پێگەکانی داعش، کە بووەتە هۆی زیانی گیانی هاوڵاتیانی مەدەنی، کرد. برێکڵمانس ڕوونی کردەوە، ئەو ڕاپۆرتەی لەلایەن لیژنەیەکی تایبەتەوە دەرچووە، پێشنیاری دابینکردنی قەرەبووی ئەو ناوچە زیانلێکەوتووەی کردووە لە ڕێگەی جێبەجێکردنی پڕۆژە خزمەتگوزارییەکان، ئاماژەی بە ئامادەیی حکوومەتی هۆڵەنداش کرد بۆ لێکۆڵینەوە لە هەندێک پێشنیازی پەیوەست بە پڕۆژە نوێیەکان و داوای لە فوئاد حوسێن کرد، بیرۆکەکانی لەم بارەیەوە پێشکەش بکات. لە پەیوەندییەکەدا، هەردوولا باسیان لە کارەکانی نوێنەرایەتیی ناتۆ لە عێراق کرد، پێزانینی خۆیان بۆ ڕۆڵی نوێنەرایەتییەکە لە مەشق و ڕاهێنان و هاوکارییە بەردەوامەکان لەگەڵ وەزارەتی بەرگریی عێراق دەربڕی. هەروەها هەردوولا باسیان لە دانوستانە بەردەوامەکانی نێوان ئەمەریکا و ئێران کرد و پشتیوانیی خۆیان بۆ ئەم دانوستانە دەربڕی و هیوای سەرکەوتنیان بۆ خواست.

جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، ئەوان پرسی لابردنی گەمارۆکان و پرسی ئەتۆمییان هەیە، بۆیە گفتوگۆ لەسەر بابەتی دیکە لەگەڵ ئەمریکا ناکەن. ئەمە لە کاتێکدایە هەندێکجار ناوی بەرنامەی مووشەکی ئێرانیش لە چوارچێوەی گفتوگۆکان دەهێندرێت.   رۆژی چوارشەممە، 16ـی نیسانی 2025، کازم غەریب ئابادی، جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران بۆ کاروباری یاسایی و نێودەوڵەتی لە کاتی بەشداریکردنی لە پرۆگرامێکی تەلەڤزیۆنی رایگەیاند، "ئەوەی بۆ ئێمە گرنگە ئەنجامی گفتوگۆکانە نەک شوێنی بەڕێوەچوونی دانوستاندن، نابێت کاتەکانمان بە شوێن و کاتی دانوستاندنەکان بەفیڕۆ بدەین".   کازم غەریب ئابادی گوتی، "تاوەکو ئەو کاتەی ئاژانسی وزەی ئەتۆم چاودێری دەکات، دەربڕینی نیگەرانییەکان بێمانایە. هەندێکیان بەدوای دروستکردنی قەیرانێکی دەستکرد دا دەگەڕێن".   ئەو بەرپرسە ئێرانییە گوتیشی: "ئێمە لە دانوستاندندا پرسی لابردنی گەمارۆکان و پرسی ئەتۆمیمان هەیە و گفتوگۆ لەسەر بابەتی دیکە ناکەین".   کازم غەریب ئاماژە بەوە دەکات، یەکێک لە هوکارە سەرەکییەکانی قبووڵنەکردنی دانوستاندنی راستەوخۆ لەلایەن ئێرانەوە، بەکارهێنانی زمانی هەڕەشە و گەمارۆکانە. دەشڵێت، "ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا پێشتر پابەند نەبووە بە رێککەوتن و لە رێکەوتنەکە کشایەوە، هەر بۆیە جەختمان لەسەر دانوستاندنی ناڕاستەوخۆ کردەوە."   رافایێل گرۆسی، بەڕێوەبەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی رۆژی چوارشەممە گەیشتە تاران و لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵاتە سەبارەت بە پرۆگرامی ئەتۆمی کۆدەبێتەوە.   رۆژی شەممە، 12ـی نیسانی 2025، بۆ یەکەمجار بەرپرسانی ئەمریکا و ئێران لە عومان کۆبوونەوە. دوای کۆبوونەوەکە رایانگەیاند، گفتوگۆکان "ئەرێنی و بونیادنەرانە" بوون.    سەرۆکی ئەمریکا هۆشداری بە ئێران داوە، ئەگەر لەسەر سنووردارکردنی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران نەگەنە رێککەوتن، ئەوا هێرشی سەربازی دەکاتە سەر وڵاتەکە.    ترەمپ پێیوایە ئێران هەوڵی دروستکردنی چەکی ئەتۆمی دەدات، بەڵام تاران ئەوە رەتدەکاتەوە و جەخت دەکاتەوە، ئامانجی بەرنامە ئەتۆمییەکەی تەنیا بەرهەمهێنانی کارەبا و لێکۆڵینەوەی پزیشکییە.    ساڵی 2015 ئێران و پێنج وڵات رێککەوتنێکیان واژۆکرد بۆ ئەوەی تاران بەرنامە ئەتۆمییەکەی سنووردار بکات، لە بەرامبەر ئەوەشدا سزا ئابوورییەکانی لەسەر هەڵبگیرێن. بەڵام ساڵی 2018 ئەمریکا تاکلایەنە لە رێککەوتنەکە کشایەوە.

  لە چوارچێوەی کەمکردنەوەی تێچووە فیدراڵییەکانی حکومەت، ئیدارەی ئەمەریکا پلانی هەیە ژمارەیەک لە کونسوڵخانە و باڵیۆزخانەکانی لە سەرانسەری جیهاندا دابخات، بەغداد و هەولێر بەدەرنابن لە پلانە نوێیەکەی ئیدارەی ئەمەریکا. بەپێی یاداشتێک کە دەست رۆژنامەی نیویۆرک تایمز کەتووە، ئیدارەی ترەمپ پلانی هەیە 10 باڵوێزخانە و 17 کونسوڵخانەی خۆی لە سەرانسەری جیهاندا دابخات. بەشێکی دیکەی پلانەکەی ئیدارەی ترەمپ کەمکردنەوەی تێچوونەکان و زیادکردنی ستافە بۆ بەشێکی دیکە بۆ ئەرکەکانی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا. ئەو بەڵگەنامەیەی باس لە داخستن و کەمکردنەوەی خەرجی باڵیۆزخانەی و کونسوڵخانەکانی ئەمەریکا دەکات، کاریگەریی راستەوخۆی دەبێت لەسەر ئامادەیی ویلایەتەیەکگرتووەکانی لە نیوە هەموو کیشوەرەکاندا. وەک لە راپۆرتەکەی نیویۆرک تایمزدا هاتووە، کەمکردنەوەکان بەشێکە لە پلانەکانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بۆ کەمکردنەوەی خەرجییە فیدراڵیەکان لە حکومەتدا، هەروەها پێشنیازێکە کە بەرپرسانی وەزارەتی دەرەوە بیریان لێکردوەتەوە بۆ کەمکردنەوەی نزیکەی 50% خەرجییەکانی وەزارەتەکە. کەمکردنەوەی ئامادەیی ئەمەریکا لە سەرانسەری جیهاندا نیگەرانییەکی نوێیە بۆ وڵاتەکە کە لەکاتێکدا لە ململانێیەکی تونددایە لەگەڵ چین و بۆشاییەکەی زۆر بە چین دەدات بۆ پڕکردنەوەی ئەرکە دیپلۆماسییەکان، لەنێوانایاندا ئەو ناوچانەی جیهان کە واشنتن ئامادەیی زیاتری هەیە بەراورد بە پەکین. ئەوەش زیانێکی زۆر لە ئەمەریکا دەدات بۆ کۆکردنەوەی زانیاری هەواڵگریی. وەک لە راپۆرتی رۆژنامە ئەمەریکییەکەدا هاتووە، زۆرینەی ئەو کونسوڵخانانەی پێشنیازی داخرانیان کراوە لە کیشوەری ئەوروپان. پێنج لە کونسوڵخانەکان لە فەڕەنسان، لە شارەکانی بۆردیۆکس، لیۆن، مارسیلیا، رێنس و ستراسبۆورگ. دوو لە کونسوڵخانەکانیش لە شارەکانی دوسلدۆرف و لایپزیگی ئەڵمانیان. هەر یەکە لە کونسوڵخانە ئەمەریکییەکان لە وڵاتانی ئیتاڵیا، یۆنان و  پۆرتوگالی پێشنیازی داخستنیان کراوە. بەپێی راپۆرتەکەی نیویۆرک تایمز، هەولێر و بەغداد بەدەرنابن لە کەمکردنەوەی چالاکییەکانی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا. سەنتەری پاڵپشتی دیپلۆماسی بەغداد لە عێراق دادەخرێت، هەروها تێچوونەکانی پۆستە دیپلۆماسییەکان لە هەولێر و بەغداد کەمدەکرێنەوە. نیویۆرک تایمز نوسیویەتی، شەش باڵیۆزخانەی ئەمەریکا لە کیشوەری ئەفەریقا پێشنیازی داخرانیان بۆ کراوە. 

عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران دەڵێت: وڵاتەکەی دەستبەرداری مافی پیتاندنی یۆرانیۆم نابێت و ئەم دۆسیەیە قابیلی دانوستان نیە لەگەڵ ئەمەریکا. عراقچی، لە لێدوانێکیدا بۆ رۆژنامەنوسان دوای کۆبونەوەی حکومەت لە تاران وتی، ئێمە هەڵوێستی دژ بەیەک لە بەرپرسانی ئەمریکی دەبیستین و ئەم هەڵبەزو دابەزە خزمەت بە پرۆسەی دانوستان ناکات، بەڵکو ئاڵۆزتری دەکات. جەختیشیکرد، ئێران لەناو ژووری دانوستاندا مامەڵە لەگەڵ واقیعدا دەکات نەک لێدوانی میدیایی. وتیشی، تاران کراوەیە بەرووی دیالۆگی جدیدا، ئەگەر واشنتۆن هەڵوێستی بونیادنەر و واقیعی بخاتەڕوو، پێشبینيشی كرد ئەم بابەتانە لە خولی دووەمی دانوستانە ناڕاستەوخۆکاندا کە بڕیارە شەممەی داهاتوو لە پایتەختی عومان بەڕێوەبچێت، تاوتوێ بکرێن. لە پێشهاتێکی پەیوەندیداردا، عراقچی ئاشکرای کرد، سەردانی مۆسکۆ دەکات و پەیامێکی نوسراوی عەلی خامنەیی، رابەری باڵا دەگەیەنێتە ڤلادیمێر پوتین، سەرۆکی روسیا، بەبێ ئەوەی ناوەڕۆکی پەیامەکە ئاشکرا بکات. لای خۆیەوە، ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریکا جارێكی تر رەتکردنەوەی چالاکییە ئەتۆمییەکانی ئێرانی دووپاتکردەوە، لەوبارەیەوە، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا رایگەیاند، نابێت ئێران خاوەنی چەکی ئەتۆمی یان بەرنامەی پیتاندنی یۆرانیۆم بێت، ئاماژەی بەوەشدا، هەر پێشکەوتنێکی ئەتۆمی دەبێتە مەترسییەکی جددی هەرێمایەتی و نێودەوڵەتی. قسەكانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لەكاتێكدایە، دوای ئەوەی ئێوارەی رۆژی دووشەممەی رابردو، ستیف ویتكۆف لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵی "فۆکس نیوز" رایگەیاند، ئێران پێویستی بە پیتاندنی یۆرانیۆم لە دەرەوەی (٣.٦٧%)نییە، بەشێک لە سیاسەتمەداران و رۆژنامەنوسانی ئەمریكا ئەم هەڵوێستەیان وەک پاشەکشێ‌ لێكدایەوەو بەپێویستیان زانی بەهیچ جۆرێك رێگە بە ئێران نەدرێت توانای پیتاندنی پۆرانیۆمی هەبێت، ئەوەش وایکرد ویتكۆف، جارێکی دیکە هەڵوێستی خۆی روون بکاتەوەو، شەوی رابردوو لە نوسنێكدا لە سەكۆی "ئێکس" بڵاویکردەوە، هەر رێككەوتنێك لەگەڵ ئێران تەنها لە حاڵەتێکدا تەواو دەبێت کە رێککەوتنی ترەمپ بێت. رێککەوتنی کۆتایی لەگەڵ ئێران دەبێت چوارچێوەیەک بۆ ئاشتی و سەقامگیری و خۆشگوزەرانی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دابنێت، بەو مانایەی ئێران دەبێت بەرنامەی پیتاندنی ئەتۆمی و هەوڵدان بۆ بەدەستهێنانی چەکی ئەتۆمی بوەستێنێت و لەناویبەرێت، جیهان زۆر پێویستی بەوەیە  کە بگەینە رێککەوتنێکی بەهێز و دادپەروەرانە و هەمیشەیی، ئەوەش ئەوەیە کە سەرۆک ترەمپ داوای لێکردوم بیکەم

وەزیرى نەوتى عێراق رایگەیاند، شەممەی داهاتوو شاندێکى وەزارەتى سامانە سرووشتیەکانی هەرێمی کوردستان سەردانى بەغدا دەکات بۆ دەستپێکردنەوەى دانوستاندنەکان بۆ هەناردەکردنەوەى نەوت. دەشڵێت، "وەزیرى دارایی بە نووسراو بەڵێنى داوە پارەى کۆمپانیاکانى نەوت خەرج بکات".        حەیان عەبدولغەنی، وەزیرى نەوتى عێراق رۆژی چوارشەممە پانێلێکی تایبەت لە کۆڕبەندی سلێمانی رایگەیاند زیاتر لە ساڵ و نێوێک پەیوەندى لەگەڵ حکومەتى هەرێمى کوردستان و بەدیاریکراوى لەگەڵ وەزارەتى سامانە سرووشتییەکان هەبووە، لە بارەى میکانیزمى هەناردەکردنەوەى نەوت، چونکە پێویستییەکى زۆر هەیە بۆ  زیادکردنى داهات و بۆ پاڵشتى بودجەى عێراق، کە سوودیشى بۆ حکومەتى هەێمى کوردستان هەیە.   حەیان عەبدولغەنی گوتى: "یاسای بودجە شەش بۆ حەوت دۆلارى بۆ بەرهەمهێنانى نەوت لە هەرێمى کوردستان دیاری کردبوو، ئەو پارەیە پێویستى گرێبەستەکانى نەوتى پڕ نەدەکردەوە و نرخى راستەقینەى بەرهەمهێنانى نەوتى کۆمپانیاکانى دەستەبەر نەدەکرد".   پەرلەمانى عێراق رۆژی دووى شوباتى 2025، یەکەم هەموارى یاسای بودجەى سێ ساڵی عێراقى پەسندکرد وەک هەنگاوى یەکەمى دەستپێکردنەوەى هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان، کە لە کۆتایی مانگى ئادارى 2023ـەوە راگیراوە.   وەزیرى نەوتى عێراق ئاماژەى بەوەدا، بەگوێرەى هەموارى یاسای بودجە ئەو پارەیەى دەدرێتە کۆمپانیاکانى نەوت کە 16 دۆلارە بۆ بەرهەمهێنان و گواستنەوەى هەر بەرمیلێک پێشینەیەکى بەراییە.   حەیان عەبدولغەنی گوتى: "کێڵگەکانى هەرێمى کوردستان لە رووى سرووشتى جوگرافییەوە سەختە و هەڵکەندنى بیرەکان تێچووى زۆرە و بەرهەمیشیان کەمترە، کێڵگە هەیە بەرهەمی دەگاتە 20 بۆ 25 هەزار بەرمیل، بەراورد بە کێڵگەى رومیلە زۆر کەمە، کە رۆژانە یەک ملیۆن و 450 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەم دەهێنێت، لە کێڵگەى بەدرە و ئەحدەب بەرهەمهێنانى هەر بەرمیلێک زیاتر لە 36 دۆلارى تێدەچێت، لەکاتێکدا گرێبەستى بەرهەمهێنانى نەوت لە کێڵگەکانى رومێلە 4 دۆلار تێپەڕ ناکات".    کێڵگەى رومێلە لە سنوورى پارێزگاى بەسرەیە، هەردوو کێڵگەى ئەحدەب و بەدرە لە پارێزگاى واست-ن.   هەموارى یاسای بودجە لە 17ـی شوباتى 2025 کەوتە بوارى جێبەجێکردنەوە، بەڵام هەناردەکردەوەى نەوتى هەرێمى کوردستان دەستى پێنەکردووەتەوە کە زیاتر لە دوو ساڵە راگیراوە.   بڕى نەوتى رادەستکراوى هەرێمى کوردستان یەکێکە لە بەربەستەکانى بەردەم رێککەوتنى هەولێر و بەغدا،  حەیان عەبدولغەنی دەڵێت:" لە یاسای بودجەدا رۆژانە 46 هەزار بەرمیل نەوت بۆ بەکارهێنانى نەوت بۆ ناوخۆ، دیاریکراوە، بەگوێرەى ئەو ژمارانەى کە پێمانگەیشتووە هەرێمى کوردستان 286 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەمدەھێنێت و 115 هەزار بەرمیل دیاریکراوە بۆ بەکارهێنانى ناوخۆیی"   بە گوێرەى هەموارى یاساى بودجە ئەو 16 دۆلارە بۆ کۆمپانیاکانى نەوت تاوەکو ئەو کاتەیە لایەنێکى نێودەوڵەتیی راوێژکاری لە 60 رۆژدا نرخێکى خەمڵێندراوى بەرهەمهێنان و گواستنەوەى نەوت دیاری دەکات.   وەزیرى نەوتى عێراق گوتى: "سێ کۆبوونەوەمان لەگەڵ بەرپرسانى تەکنیکى هەرێمى کوردستان کردووە و لەسەر چارەسەرکردنى چەند تێبینییەک رێککەوتین، بەڵام کۆمپانیاکان ویستیان بزانن چۆن شایستە داراییەکانیان دەستدەکەوێت؟ نووسراوێک بە واژۆى وەزیرى دارایی کراوە کە بەڵێنى خەرجکردنى ئەو پارانە دەدات بۆ کۆمانیاکانى نەوت".   یەکێکى دیکە لەو کێشانەى کە بەربەستن بوون لە بەردەم رێککەوتنى هەولێر و بەغدا قەرزى کۆمپانیاکانى نەوت بووە لە هەرێمى کوردستان. بەگوتەى وەزیرى نەوت کۆمپانیاکانى نەوت داوایان کردووە حکومەتى فیدراڵى ئەو قەرزانە بداتەوە  و ئەوە لە هەموارى یاساکەدا نەهاتووە و دەکرێت لەدواى جێبەجێکردنى هەموارەکە گفتوگۆى لەبارەوە بکرێت.    حەیان عەبدولغەنی گوتى: "دەرگاکان دانەخراون لە بەردەم دانوستاندن، رۆژى شەممە شاندى وەزارەتى سامانە سرووشتییەکان سەردانى بەغدا دەکات بۆ تەواوکردنى دانوستاندنەکان، چوار کۆمپانیا رێککەوتنیان لەگەڵ وەزارەتى سامانە سرووشتییەکان هەیە بۆ هەناردەکردنى نەوت و کۆمپانیاى بەبازاڕکردنى نەوت (سۆمۆ) گرێبەستى لەگەڵ ئەو کۆمپانیایانە کردووە و نوێ کراوەتەوە بۆ ئەوەى ئامادە بن بۆ هەناردەکرنەوەى نەوت".