چوارچێوەی هەماهەنگی: حساب بۆ مارک ساڤایا ناکەین

دوای ئەو مشتومڕەی لەسەری دروستبوو؛ رۆژنامەی وەقایعی عێراقی بڕیاری دەرهێنانی (ئەنساروڵا)ی یەمەن "حوسییەكان" و (حزبوڵای)ی لوبنان لە لیستی ئەو رێكخراوانە بڵاوكردەوە كە عێراق سەروەت و سامانیان بلۆك دەكات.  رۆژنامەی وەقایع پێشتر لە لیستەكەدا حزبوڵای لوبنان و حوسییەكانی یەمەنی (كە دوو رێكخراوی شیعەن) لە لیستی رێكخراوە تیرۆرستییەكاندا بڵاوكردەوە، بەڵام هەرزوو لیژنەی بلۆككردنی سەروەت و سامانی رێكخراوە تیرۆرستییەكان لە بانكی ناوەندیی عێراق پاشگەزبوونەوەی خۆی راگەیاندو وتی لیستەكە بەر لە پاكنوسكردن لە میدیاكان بڵاوكراوەتەوە، محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانیش بۆ خۆدەربازكردن لە مشتومڕەی دروستبووە رایگەیاند لیژنەی بۆ لێكۆڵینەوە لەو هەڵەیە دروستكردووە.

بەڕێوەبەرايەتی کەشناسی سلێمانی ڕايگەياند، تاوەکو نيوەڕۆی ڕۆژی چوارشەممە بارانی بەلێزمە لە سنووری پارێزگای سلێمانی بەردەوامدەبێت و پێشبينی بەفربارين دەکرێت لە ناوچە شاخاوييە سنوورييەکان. کەشناسی سلێمانی لە ڕاگەيەندراوێکدا پیشبينييەکانی کەشوهەوای بۆ ڕۆژی سێشەممە و چوارشەممە بڵاوکردەوە و باسی لەوەکردووە، لەسەرجەم ناوچەکە کاریگەری شەپۆلی باران بەردەوام دەبێت، لەسنووری پارێزگای هەولێر و دهۆک بارانی مامناوەند دەبێت و دابارین بەشێوەی لێزمە بارانی پچڕ پچڕ و هەندێ کات نمە بارانی پچڕ پچڕ دەبێت، لەکاتی لێزمە باران ئەگەری هەورە تریشقە هەیە، هەندێکات بە هۆی بارانی بە لێزمە  پێشبینی بەرزبوونەوەی ئاستی ئاو دەکرێت.  هەروەها، لەسنووری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەی گەرمیان و ئیدارەی ڕاپەڕین زۆرينەی کاتەکان بارانی بەلێزمە و بەخوڕ دەبارێت، لەگەڵ هەورەتریشقە و زیادبوونی خێرای با، هەندێک کات بەهۆی بارانی بەلێزمە  پێشبینی بەرزبوونەوەی ئاستی ئاو دەکرێت، کاریگەری ئەم شەپۆلە بەدرێژایی ڕۆژی سێشەممە دەمێنێتەوە. دەشڵێت، "لەسەر ناوچە شاخاوییە سنوورییە بەرزەکان ئەگەری بەفربارین هەيە". بەگوێرەی پێشبينييەکانی کەشناسی سلێمانی، بۆ ڕۆژی چوارشەممە لە سنووری پارێزگای هەولێر و دهۆک  هەندێک کات نمە بارانی پچڕ پچڕ  دەبارێت و  لە ناوچە شاخاوییەکان بارانی مامناوەند دەبارێت، هەروەها لە ناوچە شاخاوییە سنوورییەکان ئەگەری بەفربارین هەیە. بۆ هەمان ڕۆژ لە سنووری پارێزگای  سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەی گەرمیان و ڕاپەڕین هەندێ کات لێزمە باران دەبێت، تا کاتەکانی نیوەڕۆ کاریگەری ئەم شەپۆلە لە سەر ئەم ناوچانە دەمێنێتەوە، پاشان کاریگەری شەپۆلی باران بارین لە کاتەکانی دوای نیوەڕۆ لاواز دەبێت.

قایمقامییەتی چەمچەماڵ رایگەیاند، بەهۆی لافاوەکەی ئەمڕۆ دوو کەس گیانیان لەدەستداوە و چوار کەسی دیکەش برینداربوون، بەڕێوبەرایەتیی گشتیی تەندروستی سلێمانی ڕایگەیاند: سەرجەم تیمەكانی فریاكەوتنی خێرای تەندروستی خراونەتە دۆخی ئەوپەڕی ئامادەباشییەوە. بەپێی راگەیێندراوی تەندروستیی سلێمانی، لەسەر فەرمانی د. سەباح نەسرەدین، بەڕێوەبەری گشتیی تەندروستیی سلێمانی سەرجەم تیمەكانی فریاكەوتنی خێرای تەندروستی، ژمارە 122، خرانە دۆخی "ئەوپەڕی ئامادەباشییەوە" بۆ بەهاناوەچوونی هاووڵاتییان لەكاتی روودانی هەر رووداوێکی نەخوازراو، هەروەها سەرجەم نەخۆشخانە و سەنتەر و بەشەكانی فریاكەوتن بە شێوەی ئێشكگری كراوە دەبن.   تەندروستیی سلێمانی دەڵێت، خەڵکی پارێزگاکە لەكاتی روودانی هەر رووداوێکی نەخوازراو پەیوەندی بكەن بە ژمارە تەلەفۆنی 122، بۆئەوەی تیمەكانی فریاكەوتنی خێرای تەندروستی بەزووترین كات بەهانایانەوە بچن.

جێگری سەرۆکوەزیران وادەی دەستپێکردنەوەی کۆبوونەوەکانی یەکێتی و پارتی ئاشکرا دەکات و دڵنیایی دەداتە مووچەخۆران کە مووچەکانیان پارێزراوە. قوباد تاڵەبانی ڕایگەیاند، بڕیارە هەفتەی داهاتوو لەگەڵ پارتی دیموکراتی کوردستان کۆببنەوە و دەست بە گفتوگۆکان بکەنەوە. سەبارەت بە گرژییەکانی ڕابردوو گوتی: "لەگەڵ پارتی دوو حیزبی ڕکابەرین و ئاساییە ڕەخنە لەیەکدی بگرین، بەڵام گفتوگۆکانمان دەستپێدەکەینەوە." سەبارەت بە نیگەرانییەکان لەسەر مووچەی کۆتایی ساڵ، قوباد تاڵەبانی دڵنیایی دایە مووچەخۆران و جەختی کردەوە: "مووچەی مانگەکانی 11 و 12 نافەوتێن." وباد تاڵەبانی کۆبوونەوەکانی شاندی یەکێتی لە بەغداد بە "باش" وەسف کرد و ڕایگەیاند، دیدی یەکێتییان داوەتە لایەنە سیاسییەکانی عێراق. سەبارەت بە پۆستی سەرۆککۆماریش ئاشکرای کرد: "وەکو یەکێتی جارێ بەربژێری دیاریکراومان نییە بۆ پۆستی سەرۆککۆمار."   لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا، جێگری سەرۆکوەزیران ئاماژەی بەوە دا کە "پرۆژەکەی یەکگرتووی ئیسلامی بە هەند وەردەگرین." هەروەها دۆخی وەبەرهێنانی لە سلێمانی بە دڵخۆشکەر ناوبرد و ڕایگەیاند، پڕۆسەی وەبەرهێنان لە شارەکە لە ئاستێکی باش و پێشکەوتوودایە.

د. سیروان مەحمود سزای لەسێدارەدان و 40 ساڵ زیندانیکردنی بەسەردا سەپێنرا لەبەرامبەر کوشتنی هاوسەرەکەی، خەسوو، خەزوور، خوشکێکی هاوسەرەکەی. رووداوەکە لە گەڕەکی فەرمانبەرانی هەولێر لە 13-03-2025 روویدا و کاردانەوەیەکی گەورەی لە هەرێمی کوردستان دروستکرد. دوای تێپەڕبوونی نۆ مانگ، دادگای تاوانەکانی هەولێر سزای لەسێدارەدان و زیندانی هەتاهەتایی بۆ ئەو پزیشکە دەرکرد کە هاوسەرەکەی و سێ کەسی ماڵی خەزوورانی لە هەولێر کوشت.  ئەمڕۆ سێشەممە، دادگای تاوانەکانی هەولێر سزای لەسێدارەدان و 40 ساڵ زیندانیی بەسەر دکتۆر سیرواندا سەپاند کە تۆمەتبار بوو بە کوشتنی خەسوو و خەزوور و هاوسەر و خوشکی هاوسەرەکەی. دادگا لە تاوانی کوشتنی خەسوو و خەزووریدا، سزای لەسێدارەدان و لە بەرامبەر کوشتنی هاوسەر و خوشکی هاوسەرەکەشیدا دووجار زیندانی هەتا هەتایی بۆ دەرکرد. ڕۆژی 13ی ئازاری ڕابردوو، دکتۆر سیروان بە چەکەوە هەڵیکوتایە سەر ماڵی خەزووری و چوار کەسی لێکوشتن.

ئەمشەو لایەنەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی لە ماڵی عەمار حەکیم، کۆبوونەوە بۆ یەكلاییکردنەوەی کاندیدی سەرۆکوەزیران بەگوێرەی بەیاننامەی کۆتایی کۆبوونەوەکە محەمەد شیاع سودانی دوایین پێشهاتە ئەمنی و سیاسییەکانی خستەڕوو، تاوتوێی دیاریکردنی کاندیدی نوێی سەرۆکوەزیران کرا. لە پێشهاتێکی سیاسیی گرنگدا کە ئاماژەیە بۆ نزیکبوونەوەی وادەی گۆڕانکارییەکان لە دەسەڵاتی جێبەجێکردندا، چوارچێوەی هەماهەنگیی هێزە شیعییەکان لە دواین کۆبوونەوەیدا بە فەرمی دۆسیەی دیاریکردنی بەربژێری نوێ بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق خستە سەر مێزی گفتوگۆ.  لە کۆبوونەوەکەدا سەرکردەکانی چوارچێوەکە ڕێککەوتن لەسەر دانانی خشتەی کاتی دیاریکراو بۆ یەکلاییکردنەوەی ئەم پرسە سیاسییە. چوارچێوەی هەماهەنگی کۆبوونەوەی خولیی ژمارە 253ـی خۆی لە نووسینگەی عەبدولحوسێن موسەوی، سەرۆکی هاوپەیمانیی نەهجی نیشتمانی ئەنجام دا.  بەپێی زانیارییە بڵاوکراوەکان، تەوەرێکی سەرەکیی کۆبوونەوەکە تایبەت بووە بە گفتوگۆکردن لەسەر میکانیزم و هەنگاوەکانی دەستنیشانکردنی کەسایەتییەک بۆ سەرۆکایەتیی حکوومەتی داهاتوو. لە کۆبوونەوەکەدا باس لەو پەیوەندی و گفتوگۆیانە کراوە کە ئێستا لەنێوان هێزە نیشتمانییەکان لەلایەک و هێزەکانی ناو خودی چوارچێوەی هەماهەنگی لەلایەکی ترەوە لە ئارادان.  لەو چوارچێوەیەدا، بەشداربووان گەیشتوونەتە ڕێککەوتن بۆ ئەوەی پابەند بن بە وادەیەکی دیاریکراوەوە بۆ تەواوکردنی ڕێکارەکانی یەکلاییکردنەوەی پۆستەکان و شایستەکان. هاوکات محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق کە لە کۆبوونەوەکەدا ئامادە بووە، ڕاپۆرتێکی لەسەر دوایین گۆڕانکارییە ئەمنی و سیاسییەکان خستووەتە ڕوو، تێیدا جەختی لەسەر گرنگیی بەردەوامیی هەماهەنگییەکان کردووەتەوە بۆ پاراستنی سەقامگیری و جێبەجێکردنی داواکارییەکانی ئەم قۆناغە هەستیارە.  چوارچێوەی هەماهەنگی پێشوازیی لە هەر هەنگاوێک کردووە ببێتە هۆی بەهێزکردنی کاری هاوبەشی نێوان هێزە سیاسییەکان بە ئامانجی یەکخستنی هەڵوێستەکان بەرانبەر بەو ئاڵنگارییانەی ڕووبەڕووی وڵات بوونەتەوە. ئەم کۆبوونەوەیەی چوارچێوەی هەماهەنگی لە کاتێکدایە، عێراق بە قۆناغێکی سیاسیی هەستیاردا تێدەپەڕێت، بەپێی کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆی چوارچێوەی هەماهەنگی، جووڵاندنی پرسی بەربژێری نوێ بۆ سەرۆک وەزیران، ئاماژەیە بۆ ئامادەکاریی هێزە شیعییەکان کە گەورەترین فراکسیۆنی پەرلەمانین بۆ قۆناغی دوای هەڵبژاردن یان ڕێککەوتنێکی نوێی سیاسی بۆ پێکهێنانی کابینەی نوێی حکوومەت. چوارچێوەی هەماهەنگی کە زۆربەی هێزە شیعییەکان (جگە لە سەدرییەکان) لەخۆ دەگرێت، وەک بڕیاردەری سەرەکی لە دیاریکردنی سەرۆک وەزیران دەمێنێتەوە، دیاریکردنی وادەی دیاریکراو  بۆ یەکلاییکردنەوەی کاندیدەکە، نیشانەی ئەوەیە کە لایەنەکان دەیانەوێت ڕێگری لە دروستبوونی بۆشایی سیاسی یان دواکەوتنی پێکهێنانی حکوومەت بکەن، هاوشێوەی سیناریۆکانی ساڵانی ڕابردوو کە پرۆسەی پێکهێنانی حکوومەت بۆ ماوەیەکی درێژ پەک دەخرا.

هەنگاوی داهاتووی تورکیا بەرامبەر رۆژاڤا چییە؟ هەسەدە ئامادەکاری دەکات و ئەنقەرەش خەریکی ناردنی هێز و چاودێریکردنە ئامادەکردنی، هاوڵاتی بەیانییەکی زووی هەشتی مانگ هادی ئەلبەحرە، سەرکردەی هێزی ئۆپۆزسیۆنی سوریا بە وتارێكی 25 چرکەیی گرتنی دیمەشق و کەوتنی رژێمەکەی ئەسەدی راگەیاند. ئەمە چۆن روویدا؟ دەستەی تەحریر شام لە ساڵی 2017 بە پشتگریی تورکیا دامەزرا کە لە چەند گروپێک پێکهاتبوون بە سەرکردایەتی ئەحمەد شەرع کە ئەوکات بە ئەبو محەمەد جۆلانی ناویدەرکردبوو. لە کۆتاییەکانی مانگی 11ـی ساڵی 2024 تەحریر شام ئۆپەراسیۆنێکی دەستپێکرد و بە توندی رووبەڕووی هێزەکانی ئەسەد بوویەوە. سەرەتا لە حەلەب دەستی پێکرد تا دیمەشق بەردەوام بوو. تەنها بە 11 رۆژ زۆربەی ناوچەکانی سوریای گرت و لە رۆژی هەشتی مانگی دوانزە سەرکەوتنیان راگەیاند. دوای ساڵێک لە رووداوەکان چی روویدا؟ دوای ئەوەی بەشار ئەسەد وڵاتی بەرەو سوریا بەجێهێشت ئەحمەد شەرع چووە شوێنەکەی و بەشێک لە وڵاتان پشتگریان کرد، لەوانەش بە پلەی یەکەم تورکیا بوو.  دوای 12 ساڵ لە جەنگی ناوخۆ و کوژرانی زیاتر لە نیو ملیۆن کەس، سوریا جارێکی دیکە بەڕووی جیهاندا کرایەوە و ئەمریکا، بە سەرکردایەتی دۆناڵد ترەمپ، بەشێکی زۆری سزاکانی لەسەر لابرد. لەدوای رووخانی ئەسەد هێزەکانی تەحری شام هێرشیان کردەسەر ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی بەرێوەبەرایەتی خۆسەر لە رۆژئاوا کوردستان و چەند ناوچەیەکیان داگیرکرد. هەرچەندە بۆ ئەوەی گرژی و ئاڵۆزی گەورەتر لەنێوان سوپای سوریا و هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) روونەدات، لە مانگی ئازاری 2025 ئەحمەد شەرع لەگەڵ مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هەسەدە رێککەوتنێکی ئیمزاکرد کە بە رێککەوتنی 10ی ئازار ناسرا. لە رێککەوتنەکەدا تێیدا ئاگربنەست راگەیاندرا و زەمینە خۆشکرا بۆ تێکەڵبوونی هێزەکانی هەسەدە بە سوپای سوریا. بەڵام دوای ساڵێک لە دەسەڵاتی ئەحمەد شەرع، سوریا بەڵێنەکانی جێبەجێنەکردووە لە پێدانی ماف بە کەمە نەتەوایەتییەکان و بەشدارییان لە پڕۆسەی سیاسی و تێکەڵبوونی هەسەدە بە سوپای سوریا.  مەزڵوم عەبدی بە رۆژنامەی ئۆرشەلیم پۆستی راگەیاندووە، 2026 بۆ ئەحمەد شەرع یەکلاکەرەوە دەبێت، ئەگەر بزانێت بە ژیری مامەڵە بکات، ئێمەش گۆڕانکاری جدیمان لەو دەوێت نەک تەنها بەڵێن. مەزڵوم عەبدی باسی لەوەش کرد، هەسەدە 100 هەزار شەڕڤانی هەیە و تێکەڵبوونی بە سوپای سوریا قورسە، هەرچەندە بڕیاریانداوە کە سێ فیرقەی هێزەکانی هەسەدە و دوو یەکەی تایبەت، کە یەکێکیان یەکەی ژنان، بە سەربەخۆیی بهێڵنەوە بۆ پاراستنی و بەرگریکردن لە رۆژاڤا. تورکیا زۆر هەوڵدەدات لەمیانی پرۆسەی ئاشتیدا و لەرێی فشارکردن لە ئەحمەد شەرع هەسەدە چەک دابنێت، بەڵام بەگوێرەی راپۆرتێکی پێشتری ئەلمۆنیتەر رێبەر ئۆجەلان سازش لەسەر ئەوە ناکات و هەسەدە لای ئەو هیڵی سوورە. ئەنقەرە دەشیەوێت بەرێوەبەرایەتی خۆسەر لەناوبچێت و سوریا یەک دەوڵەت بێت، بەڵام ئیدارەی خۆسەر نایەوێت سازش لەسەر ئەمە بکات و دەیەوێت بە لامەرکەزی بمێنێتەوە. مەزڵوم عەبدی زۆر بە راشکاوانە گوتی، هەسەدە هیچ جێگرەوەیەکی نییە و هاوکاری ئەمریکا پێویستە بۆ دەسەڵاتی ناناوەندی لە سوریا و دەبێت واشنتن رۆڵێکی هاوسەنگتر بگێڕێت.

وەزارەتی دارایی عێراق ماوەی چەند مانگێکە گرفتی بۆ ناردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دروستکردووە، ئەمەش لەکاتێکدایە کە هەرێمی کوردستان سەرجەم پابەندییە یاساییەکانی بەرامبەر بە‌غدا جێبەجێکردووە.  لەبارەی چارەنووسی سێ مووچەی ئەمساڵی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، بەرپرسێکی باڵای حکومەتی عێراق بە ئاڤای ڕاگەیاند: لەماوەی 21 ڕۆژی کۆتایی ئەمساڵ حکومەت تەنها مووچەی مانگی 12 بۆ کوردستان دەنێرێت، ئەمەش بەمەرجی ئەوەی 120 ملیار لە داهاتی ناوخۆ بنێردرێت.    - مووچەکەش لەدوای 25ی ئەم مانگەوە دەنێردرێت.  - لە دوای ناردنی ئەو مووچەیەوە ئیتر پاکتاوی دارایی ساڵ دەکرێت و هەموو خەرجییەکان دادەخرێن، بە هۆی نەبوونی یاسایی بودجەشەوە بۆ ساڵی 2026، حکومەتی عێراق تەنها یەک لەسەر 12ی بودجەی ئەمساڵ خەرج دەکات، تاوەکو بودجەی نوێ پەسند دەکرێت.  - لەگەڵ داخستنی حیساباتی ئەمساڵ، بابەتی ناردنی ئەو دوو مووچەیە دادەخرێت.  ئەو بەرپرسەی حکومەتی عێراق باسی لەوەشكرد، بابەتی ناردنی ئەو دوو مووچەیە دەکەوێتە ساڵی داهاتوو، یەک چارەسەریش هەیە بۆ ناردنیان ئەوەیش ئەوەیە حیزبە کوردستانییەکان بە تایبەت یەکێتی و پارتی بیکەنە مەرج بۆ پێکهێنانی حکومەتی نوێی عێراق و لە بودجەی 2026 بڕە پارەیەکی باشی بۆ تەرخان بکرێت. چەند مانگێک پێویستە بۆ پەسندکردنی یاسای بوودجە و ئەمەش گرێنتی نییە ئایا دەنێردرێت یاخود نا. بەڵام مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی کوردستان و بەرپرسانی باڵای پارتی بەردەوام جەخت دەکەنەوە نابێت ئەو دوو مووچەیە بفەوتێن.

ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سووریا لە میانی بەشداریکردنی لە ڕێوڕەسمی یەکەمین ساڵیادی گۆڕانکارییەکانی وڵاتەکەیدا، هەڵسەنگاندنی بۆ سیاسەتی دەرەوەی دیمەشق کرد و ڕایگەیاند: سەرکەوتوو بوون لە دروستکردنی هاوسەنگی لە پەیوەندییە هەرێمی و نێودەوڵەتییەکاندا، شەرع جەختی کردەوە، پەیوەندییەکانیان لەگەڵ عێراق و میسر ئاساییە، بەڵام هەوڵدەدەن بیگەیننە ئاستێکی بەرزتر. ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سووریا لە گوتارێکیدا بەو بۆنەوە، باسی ئاستی پەیوەندییە دیپلۆماتییەکانی وڵاتەکەی کرد و ئاماژەی بەوە دا، پەیوەندییەکانی دیمەشق لەگەڵ هەر یەک لە تورکیا، سعودیە، قەتەر و ئیمارات گەیشتووەتە ئاستێکی نموونەیی. سەبارەت بە پەیوەندییەکانی لەگەڵ عێراق و میسر، ئەو پەیوەندییانەی بە قبووڵکراو وەسف کرد و هیوای خواست لە داهاتوودا گەشەسەندنی گەورە بەخۆیانەوە ببینن.  هاوکات ئاستی پەیوەندییەکانیشی لەگەڵ زلهێزە جیهانییەکانی وەک ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا، ڕووسیا و چین بە باش لە قەڵەم دا. لەلایەکی دیکەوە و وەک بەشێک لە ڕێوڕەسمەکانی ساڵیادی لابردنی بەشار ئەسەد لە دەسەڵات، ئەحمەد شەرع دوای ئەنجامدانی نوێژی بەیانی لە مزگەوتی ئەمەوی لە دیمەشق، جەختی لەسەر گرنگیی یەکخستنی هەوڵەکان کردەوە بۆ بنیاتنانی سووریایەکی بەهێز.  ناوبراو بە هەمان ئەو جلوبەرگە سەربازییە سەوزەی کە ساڵێک لەمەوبەر پێی گەیشتە دیمەشق، دەرکەوتەوە و ڕایگەیاند، ئەرکی سەرەکیی ئێستای هەموو سوورییەکان پارێزگاریکردنە لەو سەرکەوتنە و بنیاتنانەوەی وڵاتە بە شێوەیەک شایستەی مێژوو و قوربانییەکانی گەلەکەی بێت.

بەهۆی گرفتێکی تەکنیکی و دزەکردن لە بۆرییەکی هەناردەکردندا، عێراق بەرهەمهێنانی نزیکەی نیو ملیۆن بەرمیل نەوتی ڕۆژانەی لە کێڵگەی زەبەلاحی (ڕۆژئاوای قورنە 2) لە بەسڕە ڕاگرت. دووشەممە 8ـی کانوونی یەکەمی 2025، ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز لە زاری دوو بەرپرسی کەرتی وزەی عێراق بڵاوی کردووەتەوە، بەهۆی دزەکردنی نەوت لە یەکێک لە بۆرییەکانی هەناردەکردندا، عێراق تەواوی پرۆسەی بەرهەمهێنانی نەوتی لە کێڵگەی "ڕۆژئاوای قورنە 2" لە پارێزگای بەسڕە ڕاگرتووە. بەپێی زانیارییەکان، ئەو کێڵگەیە کە لەلایەن کۆمپانیای "لوکۆیل"ی ڕووسییەوە کاری تێدا دەکرێت، ڕۆژانە نزیکەی 460 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەم دەهێنێت. کێڵگەی "ڕۆژئاوای قورنە 2" بە یەکێک لە گەورەترین کێڵگە نەوتییەکانی جیهان دادەنرێت و قەبارەی بەرهەمهێنانی نزیکەی 0.5%ی (نیو لە سەدی) کۆی بەرهەمهێنانی نەوتی جیهان پێکدەهێنێت.

وەفدی باڵای یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بە سەرپەرشتیی قوباد تاڵەبانی لە بەغداد لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکی هاوپەیمانیی ئاوەدانکردنەوە و گەشەپێدان کۆبووەوە.  لە کۆبوونەوەکەدا کە رۆژی دووشەمە (8/12/2025) بەڕێوەچوو، هەردوولا بەڕێوەچوونی سەرکەوتووانەی هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانیان بە دەستکەوتێکی گرنگی دیموکراسی بۆ هەموو گەلی عیراق وەسف کرد و هیوایان خواست لایەنە عیراقییەکان بەپێی دەرەنجامەکانی هەڵبژاردن و لەسەر بنەمای داواکاری هاووڵاتییان و پێویستییەکانی عیراق هەرچی زووتر بگەنە رێککەوتن بۆ پێکهێنانی حکومەتێکی کارا و بەهێز کە بتوانێت بەبێ جیاوازی خزمەتی هەموو ناوچەکانی عیراق بکات. قوباد تاڵەبانی دید و بەرنامەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانی بۆ پێکهێنانی حکومەتی داهاتوو و پەیوەندییەکانی نێوان هەرێم و بەغدا روون کردەوە و رایگەیاند یەکێتی پێیوایە حکومەتی داهاتوو دەبێت لەلایەکەوە هەوڵی جدی بدات بۆ پاراستنی سەرەوەری و سەربەخۆیی عیراق و لەلایەکی دیکەشەوە زەمینەی گونجاو بڕەخسێنێت بۆ گەشەپێدانی ئابووری هەموو ناوچەکانی عیراق. ئاماژەی بەوەشدا یەکێتیی پێداگرە لەسەر ئەوەی کە دەبێت ئەولەوییەتی هەردوو حکومەتی داهاتووی عیراق و هەرێم چارەسەرکردنی هەرچی زووتری کێشەکانی نێوانیان بێت بەتایبەتیش کێشەی بەشە بودجەی هەرێم و رایگەیاند بودجە وەک مافێکی دەستووری هاووڵاتییانی کوردستان نابێت ببێتە بابەتی ناکۆکی و ململانێی سیاسی.

لە یەکەمین ساڵیادی ڕووخانی ڕژێمی بەعسی سووریادا، هێزەکانی سووریای دیموکرات (قەسەدە) دووپاتیان کردەوە، قۆناغی داهاتوو پێویستی بە دەستپێکردنی دیالۆگێکی نیشتمانی ڕاستەقینە و هەمەلایەنەیە، كە دوور لە جیاکردنەوە و بڕیارى تاکلایەنەبێت،  هەروەها پێویستمان بە گرێبەستێکی کۆمەڵایەتی نوێ هەیە، کە ڕێگری لە گەڕانەوەی عەقڵییەتی بەعس بکات و ماف و هاوبەشی بۆ هەموو سوورییەکان دەستەبەر بکات. فەرماندەیی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات بە بۆنەی تێپەڕبونی ساڵێك بەسەر روخانی رژێمی بەشار ئەسەددا، دەڵێت: لەكاتێكدا هاوڵاتیانی سوریا چاویان لە بونیادنانی ئایندەیەكی نوێیە، هێشتا زمانی دنەدان و رق و كینە لەلایەن هەندێك لەلایەنەكانی دەسەڵات و نزیكەكانیەوە بەكاردەهێنرێن، كە لە هەوڵی دووبارەكردنەوەی هەمان گوتاری دابەشكاری رابردودان. راشیدەگەیەنێت: ئەم گوتارە گرژو خۆبەزلزانە چیتر قبوڵكراونیەو ناكرێت ببێتە بنەمایەك بۆ بونیادنانی وڵاتێكی نوێ‌، بەڵكو بەردەوامییەكی راستەوخۆیە بە عەقڵییەتی رژێم كە رووخاو ناگەڕێتەوە. فەرماندەیی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات لەبەشێكی تری راگەیەندراوەكەیدا جەخت دەكات: لەم قۆناغە هەستیارەدا، وەك هێزێكی بنەڕەتی دەمێنێتەوە بۆ پارێزگاریكردن لە گەلەكەی، روبەڕوی هەر دوژمنكاری و هەڕەشەیەكيش دەبێتەوە بكرێتە سەر ئاسایش و سەقامگیری ناوچەكانی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا.

سەرۆکوەزیرانی عێراق، ئاشکرای دەکات کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا داوای لێکردووە عێراق پاڵپشتیی بکات بۆ وەرگرتنی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی. محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق، بۆ یەکەمجار دوای ڕاگەیاندنی ئەنجامەکانی هەڵبژاردن و دەستپێکردنی گفتوگۆکانی پێکهێنانی حکومەت، لە چوارچێوەی بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنیی لەگەڵ کەناڵی ڕابیعە، باسی لە چەند دۆسیەیەکی گرنگ کرد، لەوانە هەڵبژاردن و ئاسایش و دۆسیەی چەک. سوودانی ئاشکرای دەکات، دۆناڵد ترەمپ لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا داوای لێکردووە عێراق پاڵپشتیی بکات بۆ وەرگرتنی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی. هەروەها ڕایدەگەیێنێت، پەیوەندییەکانی عێراق لەگەڵ سووریا لە بەرژەوەندیی ئاسایش و سەقامگیریی عێراقدایە. لەوەڵامی تۆمەتەکانی پشتگیریکردنی ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکان لەگەڵ ئیسرائیل پاش بەشداریکردنی لە کۆنفرانسی شەرم ئەلشێخ، سوودانی ڕایدەگەیێنێت، حکومەتەکەی ڕووبەڕووی زۆرترین چەواشەکاری و درۆ بووەتەوە. محمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق، لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی "الرابعە" : 🔹پرسی رۆژنامەی فەرمی عێراق و دەستنیشانکردنی حزبوڵا و حوسییەکان، بەشێکە لە بەئامانجکردن و زانیاری چەواشەكاری و بە شەیتانکردنی حکومەت. 🔹ئایا بڕیارێک لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە دەرچووە؟ وەڵامەکە نەخێرە، ئایا بڕیارێک لەلایەن ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانییەوە دەرچووە؟ وەڵامەکە نەخێرە، ئایا بڕیارێک راستەوخۆ لەلایەن سەرۆکی حکومەتەوە دەرچووە؟ وەڵامەکە نەخێرە. 🔹وەڵامەکە ئەوەیە کە لیژنەیەکی تایبەت بە بەرەنگاربوونەوەی سپیکردنەوەی پارە، بە سەرۆکایەتی جێگری پارێزگاری بانکی ناوەندی، دەیان پەیوەندی نێودەوڵەتی لە هاوتاکانی لە وڵاتانی دیکە وەردەگرێت.  🔹ئەم پەیوەندیانە ناوی ئەو کەس و لایەنانە لەخۆدەگرن کە کەوتوونەتە ژێر بڕیارەکانی ئەنجومەنی ئاسایشەوە، نە لیژنەکە و نە حکومەتی عێراق ئەو کەس و قەوارانەیان دەستنیشان نەکردووە. 🔹ئەوەی روویدا ئەوەیە کە تەواوی ئەم لیستانە بەبێ جیاكردنەوەی قەوارەكان رەوانەی ڕۆژنامەی فەرمی کران.  🔹ئێمە هەڵوێستی سیاسیمان نییە بەرامبەر حزبوڵاو حوسییەکان، بەڵکو هەڵوێستی پاڵپشتمان هەیە بەرامبەر بە هەموو بزووتنەوە رزگاریخوازەکان و خەباتەکانی دژ بە دەستدرێژی و سیاسەتی نادادپەروەری کە گەلانی عەرەبی دەکەنە ئامانج، هیچ قین لە دڵێك ناتوانێت لەوەدا لە ئێمە تێپەڕێت. 🔹ئەوەی روویدا هەڵەیەکی کارگێڕی بووە، ناتوانین وەڵامی ئەو پرسیارە بدەینەوە کە ئایا بە مەبەست شەرمەزارکردنی حکومەت بووە. 🔹چاوەڕێی ئەنجامی لیژنەی لێکۆڵینەوەو چۆنێتی بڵاوکردنەوەیان لە رۆژنامەی فەرمیدا دەکەین و ئەنجامەکانی رادەگەیەنین. 🔹حزبوڵاو حوسییەكان هیچ حسابێکی دارایی یان بانکیان نییە لە بانکەکانی عێراقدا بۆ ئەوەی سزا بەسەریاندا بسەپێندرێت. تەنانەت ئەگەر ئەو جۆرە هەژمارانەش هەبووایە، بانکە عێراقییەکان ناتوانن حەواڵەی دارایی بۆ بکەن. 🔹هەڵمەتێکی رێکخراو و بە ئەنقەست هەیە بۆ ئیستغلالکردنی هەر هەڵەیەک و زەقكردنەوەی بەشێوەیەكی  نەرێنی. 🔹کاتێک لە بەسرە گەڕامەوە، داوای وردەکاریم کرد سەبارەت بە هێرشەی دەكرێتە سەرمان سەبارەت بەو شتانەی لە رۆژنامەی فەرمیدا بڵاوکراونەتەوە. 🔹راپۆرتێکی وردم پێدراوە كە ئاشكرای دەكات کێ لە پشت ئەو هەژمارو لاپەڕانەوەیە، كە بەدەرنییە لە دەستوەردانی دەرەكی و پشتیوانیکردنی ئەم هێرشە. 🔹هەموو شتێک لە کاتی خۆیدا ئاشکرا دەکرێت و رادەگەیەنرێت، چونکە ئەم پێشێلکارییانە و ئەم هێرشە بەردەوامانە، کە ئامانجیان پشێوی لەناو عێراق و کاریگەری لەسەر سەقامگیری دیارە، بە دڵنیاییەوە روبەڕوی دەبينەوە و بە توندی مامەڵەیان لەگەڵدا دەکرێت. 🔹گۆڕینی پۆستی سەرۆک وەزیران بۆ کارێک (وەزیفە) قبوڵکراو نییە و حکومەت لاواز دەکات . 🔹حکومەتەکەم کەوتووەتە بەردەم گەورەترین هەڵمەتی ناوزڕاندن و درۆ. 🔹هێنانی بەڕێوەبەرێک دەبێتە هۆی حکومەتێکی لاواز کە بەرگە ناگرێت. 🔹پێویستە دەرفەت بدەین بە چوارچێوە لە هەڵبژاردنی سەرۆکی حکومەتدا، هەڵبژاردنی سەرۆکوەزیرانیش نابێت قورسایی هەڵبژاردنەکان پشتگوێ بخات. 🔹یاخیبوون بە هیچ جۆرێک لە لایەن منەوە دژی چوارچێوەی هەماهەنگی نەبووە.  🔹من تاکە سەرۆک وەزیرانم کە پابەند بووم بە کۆبونەوەو دیدارەكان لەگەڵ چوارچێوەکە و هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت، چونکە باوەڕم بە هاوبەشی هەیە. 🔹کاندیدکردنی ترەمپ بۆ خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی لەڕێگەی پەیوەندییەکی تەلەفۆنی نێوان من و ترەمپەوە هاتە ئاراوە، بەتایبەتی دوای کۆتاییهاتنی شەڕی 12 ڕۆژە، دەستدرێژی دژی ئێران.  🔹لە پەیوەندییەکەدا، جەختم لەسەر سوپاس و پێزانینمان کرد بۆ ئەو هەوڵانەی کە دراون بۆ وەستاندنی ئەم شەڕە و بۆ بەردەوامبوونی ئەم ئاگربەستە غەززە .  🔹ترەمپ بەدواداچوون و ئاراستەی خۆی بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکان لە ناوچەکە و گەیشتن بە ئاشتی  دووپاتکردەوەو وتى،  کاندید دەکرێت بۆ خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی و هیوای خواست عێراق پشتگیری لە کاندیدکردنی بکات، ئێمەش ڕازی بووین گفتوگۆکەمان لەم چوارچێوەیەدا بوو. 🔹چەکداماڵینی گروپەكان چەكدارەكان بە بڕیاری حکومەت چارەسەر ناکرێت، بەڵکو بە رێککەوتنێکی سیاسی بەرپرسیارانە چارەسەر دەکرێت.

کەشى پێشبینیکراوى 48 کاتژمێرى داهاتوو ئەمڕۆ دوو شەممە   8-12-2025 کەش / ئاسمان هەوری باراناوی دەبێت بە درێژایی کاتەکاندا  لەناوچە سنوورییەکانی رۆژهەلات و سنووری باڵەکایەتی رێژەی دابارین زیاتر دەبێت و هەروەها ئەگەری کەمێک بەفر بارین لە ناوچە شاخاوییە سنوورییەکانی باکووری رۆژهەڵات هەیە,  شایانی باسە کاریگەری دابارین بەردەوامی دەبێت لەتەواوی ناوچەکاندا.  خێراى با / لەسەرخۆ – مام ناوەند  ( 10 – 20 ) کم/ک.  هەندێ کات چاڵاک دەبێت بۆ سەرووی 25 کم/ک ئاراستەی با /  باشووری خۆرهەڵات دەبێت. پلەکانی گەرما /  بەشێوەیەکی بەرچاو نزم دەبێتەوە بە  (4 – 6) پلە بەراورد بە تۆمارکراوەکانی دوێنێ مەوداى بینین /  لەنێوان ( 6 – 8 ) کم دەبێت  سبەى سێ شەممە 9-12-2025 کەش/ ئاسمان هەوری باراناوی دەبێت,  لەکاتەکانی بەیانی زوو لەناوچەکانی سنووری رۆژهەڵات  کاریگەری زیاتر دەبێت بەشێوەی تاوە باران  پاشان بۆ کاتەکانی نیوەرۆ کاریگەری درێژ دەبێتەوە بۆ سنووری ناوچەکانی گەرمیان و پاریزگای سلێمانی و دەڤەری باڵەکایەتی وە هه روەها پارێزگای هەولێر, شایانی باسە ئەگەری بروسکە هەیە لەناوچەکانی گەرمیان و پارێزگای کەرکوک. هەروەها بەفر لەناوچە شاخاوییە سنوورییە بەرزەکان هەیە. پاشان لەکاتەکانی ئێوارە کاریگەری دابارین لاواز دەبێت بۆ کاتەکانی شەو کەش سەقامگیر دەبێتەوە تەنها لەناوچەکانی سنووری پارێزگای هەڵەبجە نەبێ بۆ رۆژ چوارشەممە بەر دەوامی دەبێت.   خێراى با / لەسەرخۆ – مام ناوەند   ( 5 – 20 ) کم/ک ئاراستەی با / باشووری خۆرهەڵات دەبێت . پلەکانی گەرما / نزم بوونەوەیەکی کەم  بە ( 1- 2 ) پلە بەراورد بە  تۆمارکراوەکانی ئەمڕۆ وەک لە خوارەوە ئاماژەیان پێدراوە. مەوداى بینین /   ( 6 – 8 ) کم دەبێت. لەکات  بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی هەولێر : 15 پلەی سیلیزی سلێمانی : 11 پلەی سیلیزی دهۆک : 13 پلەی سیلیزی زاخۆ  : 12  پلەی سیلیزی کەرکوک : 16 پلەی سیلیزی  هەڵەبجە : 13 پلەی سیلیزی سۆران: 9 پلەی سیلیزی ئاکرێ : 15 پلەی سیلیزی ئامێدی: 8 پلەی سیلیزی گەرمیان : 17 پلەی سیلیزی

پڕۆژەیاسایەکی فراوانی بەرگری و سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا، مەرجی نوێ بۆ پێدانی بودجە بە هێزە ئەمنییەکانی عێراق دادەنێت، لە هەمان کاتدا گەرەنتیی بەهێز بۆ کورد لە باشوور و رۆژئاوای کوردستان دەستەبەر دەکات و نەخشەڕێی داهاتووی واشنتن بۆ قەیرانی سووریا دیاری دەکات. پڕۆژەیاساکە بە روونی ئاماژە بەوە دەکات کە دەبێت هەسەدە بمێنێتەوە و "بەشێک بێت لە هەر چوارچێوەیەکی سیاسیی داهاتووی سووریا." پڕۆژەیاساکە کە بەشێکە لە پاکێجی ساڵانەی تەرخانکردنی بودجەی ئەمریکا بۆ کاروباری بەرگری، کۆتوبەندی تووند دەخاتە سەر شێوازی بەکارهێنانی هاوکارییەکانی ئەمریکا لەلایەن بەغداوە، لە بەرامبەردا پارێزبەندیی ئاشکرا بۆ هێزی پێشمەرگەی کوردستان دادەنێت و جەخت لە بەردەوامیی هاوکارییەکان بۆ هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) دەکاتەوە.   بەپێی پڕۆژەیاساکە، ئەو کۆتوبەند و مەرجانەی ئەمریکا خستوویەتە سەر هاوکارییە ئەمنییەکان بۆ عێراق، ئەو بودجەیە "ناگرێتەوە" کە بۆ هێزی پێشمەرگە تەرخان کراوە. ئەمەش دووپاتکردنەوەی پابەندبوونی واشنتنە بە پاڵپشتیکردنی هێزەکانی هەرێمی کوردستان، تەنانەت ئەگەر مەرجی نوێش بەسەر دامەزراوە فیدراڵییەکانی بەغدادا بسەپێنرێت. لە بەڵگەنامەکەدا هاتووە، پێشمەرگە وەک "هاوبەشێکی ئاسایشی نیشتمانی" دەمێنێتەوە و نابێت بەهۆی ناکۆکییە سیاسییەکانی نێو عێراقەوە، بودجەکەی دوا بکەوێت یان بلۆک بکرێت.   لە هەمان کاتدا، بەڵگەنامەکە بەشێک لە هاوکارییەکانی ئەمریکا بۆ عێراق دەبەستێتەوە بەوەی بەغدا تاوەکو چەند دەتوانێت هەژموونی گرووپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێران سنووردار بکات. بۆ ئەوەی یارمەتیی ئەمریکای پێبدرێت، پێویستە بەغدا بیسەلمێنێت کە "جڵەوی چالاکییە نایاساییەکانی گرووپە چەکدارەکان دەکات"، دەسەڵاتی سەرۆکوەزیران بەسەر کەرتی ئەمنیدا بەهێز دەکات و لێپرسینەوە لەو گرووپانەی حەشدی شەعبی دەکات کە لە "پێشێلکاریی مافی مرۆڤ" یان هێرشکردنە سەر هاوپەیمانان تێوەگلاون. هەروەها واشنتن کۆتایی بە "مۆڵەتی بەکارهێنانی هێز" هێنا کە پەیوەست بوو بە جەنگی کەنداوی 1991 و هێرشکردنە سەر عێراق لە ساڵی 2002، واتە چیدیکە بۆ ئۆپەراسیۆنی سەربازی لە نێو عێراق، کار بەو یاسایە ناکرێت.     پڕۆژەیاساکە بڕگەی وردی لەسەر سووریا و رۆژئاوای کوردستان تێدایە و پێنتاگۆن پابەند دەکات بەوەی ساڵانە راپۆرتی ئاشکرا لەسەر هەزاران زیندانیی داعش بڵاوبکاتەوە کە لەژێر دەستی هەسەدەدان لە رۆژئاوای کوردستان و باکووری رۆژهەڵاتی سووریا. بە گوێرەی پڕۆژە یاساکە، پێنتاگۆن دەبێت هەڵسەنگاندنی ورد بۆ دۆخی زیندانەکان، هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بۆ ناردنەوەی زیندانییەکان و مەترسییە درێژخایەنەکانی زیندانەکان بدات، کە فەرماندە ئەمریکییەکان هۆشدارییان داوە ئەگەر چارەسەر نەکرێن، دەبنە خاڵی تەقینەوەی دۆخەکە.   هێزەکانی ئەمریکا لە سووریا رادەسپێردرێن کە بەردەوامبن لە پاڵپشتیکردنی هەسەدە - وەک هاوبەشی سەرەکیی واشنتن دژی داعش - و کارکردن لەگەڵ ئەنجوومەنە خۆجێییەکان بۆ سەقامگیریی ئەو ناوچانەی لەژێر دەستی داعش دەرهێنراون. پڕۆژە یاساکە بە روونی دەڵێت: "دەبێت هەسەدە بەشێک بێت لە هەر چوارچێوەیەکی سیاسیی داهاتووی سووریا" و داوای "حکومەتێکی گشتگیری سووری" دەکات کە مافی پێکهاتەکان، بە کورد و ئەوانی دیکەوە بپارێزێت. هەروەها دەسەڵاتی پێدانی هاوکارییەکانی ئەمریکا بۆ "گرووپە ئۆپۆزیسیۆنە پەسەندکراوەکانی سووریا" تاوەکو ساڵی 2026 درێژکرایەوە.