.jpeg)
هاوڵاتی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له راگه‌یه‌نراوێكدا رایگه‌یاندوه، له سه‌رتاسه‌ری هه‌رێمی كوردستان، ده‌یان وێستگه‌ی كێشانی بارهه‌ڵگر هه‌یه به مه‌به‌ستی كێشانی باره‌كه‌یان كه هۆكاری سه‌ره‌كییه بۆ تێكچوونی رِێگه‌وبانه‌كان. ئه‌مه رِێوشوێنێكی جیهانییه به مه‌به‌ستی پاراستنی رِێگه‌وبانه‌كان و هاووڵاتیان له هه‌ر رِووداوێكی نه‌خوازراو كه له ئه‌نجامی زیاده‌باره‌وه دروست ده‌بێت. له هه‌رێمی كوردستان ٩٠ جۆر بارهه‌ڵگری جیاواز هه‌یه كه هه‌ر یه‌كه‌یان به پێی ئه‌كسله‌كانیان رِێگه‌یان پێ ده‌درێت رِێژه‌یه‌كی دیاریكراو بار هه‌ڵبگرن. وێستگه‌كانی پارێزگاكان ژماره‌یان ٤٢ وێستگه‌یه كه به‌م شێوه‌یه دابه‌ش بوون به‌سه‌ر پارێزگاكاندا: ـ پارێزگای هه‌ولێر: ١٣ وێستگه ـ پارێزگای سلێمانی: ١٧ وێستگه ـ پارێزگای دهۆك: ١٢ وێستگه ئه‌وه‌شی خستوه‌ته‌ڕوو: له ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌كدا، واته له رِێكه‌وتی (٢١ی ئابی ٢٠٢٢) بۆ (٢٥ی ئابی ٢٠٢٢)، كۆی ژماره‌ی بارهه‌ڵگره كێشراوه‌كانی نێو ئه‌و ٤٢ وێستگه‌یه ٦٨هه‌زار و ٨٩١ بارهه‌ڵگر بووه كه به‌م شێوه‌یه دابه‌ش بوونه به‌سه‌ر پارێزگاكاندا: ـ پارێزگای هه‌ولێر: ٢٣ هه‌زار و ٨٠٥ بارهه‌ڵگر ـ پارێزگای سلێمانی: ٢٧ هه‌زار و ٦٠٧ بارهه‌ڵگر ـ پارێزگای دهۆك: ١٧ هه‌زار و ٤٧٩ بارهه‌ڵگر له‌و ژماره بارهه‌ڵگره كێشراوانه‌ی ئه‌م هه‌فته‌یه، به‌شی زۆری بارهه‌ڵگره‌كان یاسایی بوون و هه‌ندێكیشیان نایاسایی بوون كه به‌م شێوه‌یه دابه‌ش كراونه‌ته سه‌ر یاسایی و نایاسییه‌كان: ژماره‌ی بارهه‌ڵگره یاساییه‌كان ٦٨هه‌زار و ٣٨٢ بارهه‌ڵگر بوون كه به‌م شێوه‌یه دابه‌ش بوون به‌سه‌ر پارێزگاكان: ـ پارێزگای هه‌ولێر: ٢٣ هه‌زار و ٧١٢ بارهه‌ڵگری كێشراوی یاسایی، كه زۆرترینیان له وێستگه‌ی گوێرِ بووه و ژماره‌یان ٦ هه‌زار و ٤٣٣ بارهه‌ڵگر بووه. ـ پارێزگای سلێمانی: ٢٧ هه‌زار و ٣٤٧ بارهه‌ڵگری كێشراوی یاسایی، كه زۆرترینیان له وێستگه‌ی چه‌مچه‌ماڵ بووه و ژماره‌یان ٥ هه‌زار و ٨٩٧ بارهه‌ڵگر بووه. ـ پارێزگای دهۆك: ١٧ هه‌زار و ٣٢٣ بارهه‌ڵگری كێشراوی یاسایی، كه زۆرترینیان له وێستگه‌ی باشیكای یه‌ك بووه و ژماره‌یان ٧ هه‌زار و ٨٧٢ بارهه‌ڵگر بووه. ژماره‌ی بارهه‌ڵگره نایاساییه‌كان ٥٠٩ بارهه‌ڵگر بوون، كه به‌م شێوه‌یه دابه‌ش بوون به‌سه‌ر پارێزگاكان: ـ پارێزگای هه‌ولێر: ٩٣ بارهه‌ڵگری كێشراوی نایاسایی، كه زۆرترینیان له وێستگه‌ی قوشته‌په بووه و ژماره‌یان ٢٢ بارهه‌ڵگر بووه. ـ پارێزگای سلێمانی: ٢٦٠ بارهه‌ڵگری كێشراوی نایاسایی، كه زۆرترینیان له وێستگه‌ی ژاڵه بووه و ژماره‌یان ٨٢ بارهه‌ڵگر بووه. ـ پارێزگای دهۆك: ١٥٦ بارهه‌ڵگری كێشراوی نایاسایی، كه زۆرترینیان له وێستگه‌ی بدریك بووه و ژماره‌یان ٧١ بارهه‌ڵگر بووه. به‌گشتی و له پارێزگاكان، رِێژه‌ی (٤٠٧.٤٥) تۆن برِی زیاده له بارهه‌ڵگره نایاساییه‌كان گه‌رِێنراوه‌ته‌وه و رِێگه نه‌دراوه بچێته نێو شاره‌كان كه به‌م شێوه‌یه بووه: ـ پارێزگای هه‌ولێر: ٦٦.٢ تۆن ـ پارێزگای سلێمانی: ٢٣٣.٢٥ تۆن ـ پارێزگای دهۆك: ١٠٨ تۆن ئاگرین عه‌بدوڵا، بریكاری وه‌زیری ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و نیشته‌جێكردن بۆ كاروباری رِێگاوبان له‌م باره‌یه‌وه رِاگه‌یاندوه: ئه‌م كاره‌مان به پێی ستانداردی جیهانییه و بۆ وه‌به‌رچاوگرتنی كواڵێتی رِێگاوبانه‌كانی كوردستانه بۆ ئه‌وه‌ی بپارێزرێن له تێكچوون و نه‌بنه مه‌ترسی و زه‌حمه‌ت بۆ سه‌ر هاووڵاتیان. سه‌باره‌ت به چۆنیه‌تی دابه‌شكردنی داهاتی ده‌ستكه‌وتوو و ئه‌و برِه پاره‌یه‌ی كه له ئه‌نجامی سزا و پێبژاردنی بارهه‌ڵگره نایاساییه‌كانه‌وه ده‌ست حكومه‌ت ده‌كه‌وێت، ئه‌م بریكاره‌ی وه‌زیری ئاوه‌دانكردنه‌وه و نیشته‌جێكردن بۆ كاروباری رِێگاوبان رِایگه‌یاند: ٥٠%ی داهاته‌كه ده‌چێته‌وه بۆ خه‌زێنه‌ی وه‌زاره‌تی دارایی و ئابووری و ئه‌و ٥٠%ـیه‌ی كه ده‌مێنێته‌وه بۆ وه‌زاره‌تی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و نیشته‌جێكردنه كه ئه‌ویش به‌م شێوه‌یه دابه‌ش ده‌بێت: ٣٠%ی بۆ چاككردنی رِێگا و بانه‌كان و رِێگه‌ی گونده‌كان خه‌رج ده‌كرێت و ١٥%ـه‌شی بۆ خودی وێستگه‌كانی كێشانه بۆ ئه‌وه‌ی كه‌موكورِی و كێشه‌كانیان چاره‌سه‌ر بكه‌ن و ئه‌و ٥%ـه‌ی كه ده‌مێنێته‌وه ده‌گه‌رِێته‌وه دیوانی وه‌زاره‌تی ئاوه‌دانكردنه‌وه و نیشته‌جێكردن به مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ركردنی كه‌موكورِی دیكه.
هاوڵاتی دوای کۆبوونه‌وه‌ی شاندی باڵای یەکێتی بە سەرۆکایەتیی بافڵ جەلال تاڵەبانی و شاندی باڵای گۆڕان بە سەرۆكایەتیی عومەر سەید عەلی، ڕێکخەری گشتیی گۆڕان، ئەندامێکی جڤاتی گشتیی بزووتنەوەی گۆڕان ئاشكرای ده‌کات هەرچەندە یەكێتی بە فەرمی داوای پۆستی پارێزگاری سلێمانیی كردووە، بەڵام ئەوان بە مەرج ئامادەن پۆستەكەی رادەست بكەنەوە. دڵشاد ڕەشید، ئەندامی جڤاتی گشتیی گۆڕان، بە میدیاکانی پارتی ڕاگه‌یاندووه: بەپێی ڕێککەوتنی سیاسیی یەکێتی و گۆڕان، کاتی ئەوە ھاتووە گۆڕانکاری لە پۆستی پارێزگاری سلێمانی و پارێزگاری ھەڵەبجەدا بکرێت: ”بێگومان لە کۆبوونەوەکەی ھەفتەی ڕابردوودا یەکێتی داوای ئەوەی لە بزووتنەوەی گۆڕان کردووە کە پۆستی پارێزگاری سلێمانی ڕادەست بکرێتەوە.“ ئەو ئه‌ندامه‌ی گۆڕان ئه‌وەشی ئاشكرا كرد كە ئەوان بۆ ئەم كارە مەرجیان هەیە و وتی: ”بزووتنەوەی گۆڕان رازی بووە بەوەی پۆستی پارێزگاری سلێمانی ڕادەستی یەکێتی بکاتەوە، بەڵام ئێستا ئەو پۆستەیان پێنادەینەوە، چونکە دەبێ ڕێککەوتنێکی نوێ بکەین، ئەوکات ئێمە پۆستی پارێزگاری سلێمانی رادەستی یەکێتی دەکەین.“ ده‌شڵێت كە دەبێ بەپێی ڕێككەوتنە تازەكەیان، یەكێتی پۆستی پارێزگاری هەڵەبجە بە گۆڕان بدات، ئینجا ئەوان ئامادەن پۆستی پارێزگاری سلێمانی رادەست بكەنەوە. جێگای ئاماژه‌یه لە ساڵی ٢٠١٧ەوە، د. ھەڤاڵ ئەبووبەکر، وەک پارێزگاری سلێمانی لەسەر پشکی بزووتنەوەی گۆڕان لە چوارچێوەی ڕێككەوتنێكی نێوان یەكێتی و گۆڕان، دەستنیشان كراوە، هەرچەندە ئەوكات وا راگەیاندرا كە پۆستەكە بە شێوەی خولی بۆ هەر دوو ساڵ جارێك، لای یەكێك لەو دوو حزبە دەبێت، بەڵام تا ئێستا گۆڕانكاری لەو پۆستەدا نەكراوه
هاوڵاتی له‌لێدوانێکی ڕۆژنامه‌نوسیدا، فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان لە کەرکوک رایگەیاند، لە قەزای داقوقی سەربە پارێزگای کەرکوک تیرۆریستێکیان کوشتووە و تیرۆریستێکی دیکەشیان بریندار کردووە. لەوبارەیەوە فەریقی یەکەم لیوا "عەلی فەریجی" ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه بە ئاژانسی فه‌رمی هەواڵی عێراقی راگەیاند، "هێزێکی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەکانە ھاوبەشەکان لە کەرکوک توانیویەتی خۆکوژێک بکوژێت و یەکێکی دیکەش بریندار بکات لە زنجیرە چیا دۆلان لە قەزای داقوق. ھەروەک ئاماژەی بەوەشکردووە، "ئۆپەراسیۆنەکە لەژێر چاودێری ئاوان ئەنجامدراوە. جێگای ئاماژه‌یه چه‌کدارانی داعش له‌سنوری که‌رکوک و سه‌لاحه‌دین و نه‌ینه‌وا ناوبه‌ناو هێرشده‌که‌نه سه‌ر هێزه ئه‌منییه‌کانی عێراق.
رۆژنامەی "ناشناڵ ئینتریست"ی ئەمریكی بڵاویكردووەتەوە، ئەگەر شەڕ لە نێوان ئەمریكا و روسیا بەرپا ببێت، تەنها جەنگی جیهانی سێیەم نابێت، بەڵكو واتای جەنگی كۆتایی جیهانە. رۆژنامەكە وتارێكی "جەیسن دیڤیدسن" مامۆستایی زانستە سیاسیەكانی زانكۆی "ماری واشنتن"ی بڵاوكردووەتەوە و تێیدا هاتووە، زۆركەس لەوە دەترسن سیاسەتەكانی جۆ بایدن سەرۆكی ئەمریكا لە ئۆكرانیا ببێتە هۆی گرژی زیاتر، بەشێوەیەك لە كۆتاییدا ببێتە هۆی جەنگی جیهانی. رونیشیكردووەتەوە، لە سەدەی بیستەم تێڕوانینەكان بۆ بوونی هەڕەشە ئەمریكای هاندا بۆ تێوەگلان لە شەڕ، تاكە شتێك كە بەسەر دودڵی سیاسیەكاندا زاڵبوو بۆ ئەوەی تێچووی شەڕ دابین بكەن ئەوەبوو، هەستیان بەوە كردبوو كە ئەڵمانیای نازی و ئیمپراتۆریەتی ئەڵمانی هەڕەشەبوون لەسەر بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا. نوسەر پێشی وایە، روسیا هیچ رێوشوێنێكی لە ئۆكرانیا نەگرتووەتە بەر كە هەڕەشەبێت بۆ سەر بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا، بۆیە ئەمریكا هۆكاری ئەوەی بەدەستەوە نییە كە سەركێشی بكات، دڵنیایە لەوەی كە واشنتن دژی روسیا جوڵە ناكات لە ئۆكرانیا. بەپێی وتارەكەی هەمان نوسەر، ئەمڕۆ شەڕ لەگەڵ روسیا تەنها سەركێشی نییە، بەڵكو واتای "شەڕی كۆتایی جیهان"ە، ئەوەش پێویستی بە پلەیەكی باڵای هۆشیارییە.
هاوڵاتی له‌به‌یاننامه‌یه‌کدا هاوپەیمانیی نێونەتەوەیی بۆ بەرەنگار بوونەوەی داعش ڕایگەیاند ئۆپەراسیۆنی هێزەکانی SDF لە کەمپی هۆل بە ئاگاداریی و پشتگیریی هاوپەیمانان بەڕێوە چووە. به‌پێی به‌یاننامه‌که هاوپەیمانیی نێونەتەوەیی بۆ شەڕی داعش لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند ئۆپەراسیۆنی کەمپی هۆل لەلایەن فەرماندەیی گشتیی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆی ئیدارەی خۆسەری باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا (ئاسایش) بە پاڵپشتی ئەوان ئەنجام درا و هاوپەیمانی نێودەوڵەتیش بەردەوام دەبێت لە پاڵپشتی و ڕێنمایی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) و هێزە ئەمنییەکان بۆ ئۆپەراسیۆنی کەمپی هۆل. هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی دژه داعش له به‌یاننامه‌كه‌ی خۆیدا ڕاشیگه‌یاند: "ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی هێزه‌كانی سووریای دیموكرات و هێزه ئه‌منییه‌كانی ئیداره‌ی خۆسەر (ئاسایش) له كه‌مپی هۆل به پشتیوانیی ئێمه ئه‌نجام درا". هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی هه‌روه‌ها ڕایگه‌یاند كه ئه‌م ئۆپه‌راسیۆنه بۆ ڕێگری كردنه له گه‌ڕانه‌وه‌ی داعش و پاراستنی ئاواره‌كانی ئه‌م كه‌مپه. هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی دژه داعش دووپاتی كرده‌وه كه به‌رده‌وام ده‌بێت له پاڵپشتی كردنی هێزه‌كانی هه‌سه‌ده و هێزه ئاشتیپارێزەکان. پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە هێزە ئەمنییەکانی ئیدارەی خۆسەری باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا چوار رۆژ پێش ئێستا بە ئامانجی شەڕی شانە نووستووەکانی داعش لە کەمپی هۆل دەستیان بە ئۆپەراسیۆن کردووە، کە تا ئێستاش بەردەوامە.
هاوڵاتی دوای ئه‌وه‌ی هێمن هه‌ورامی جێگری سه‌رۆکی په‌رله‌مانی کوردستان ڕایگه‌یاند هەفتەی داهاتوو جارێکی دیکە لایەنە سیاسییەکان لە سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان کۆدەبنەوە،له‌به‌رامبه‌ردا له لێدوانێکی ڕۆژنامه‌نوسیدا ڕاوێژکاری باڵای سەرۆکی هەرێمی کوردستان رایدەگەیێنێت، بە دیاریکراوی هیچ رۆژێک بۆ کۆبوونەوەی کۆبوونەوەی لایەنە سیاسییەکان لە سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دیاری نەکراوە، هەوڵەکانی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستانیش بۆ ئەو مەبەستە بەردەوام دەبێت، ئاماژه به‌وه‌شده‌کات هەموو لایەنەکان لەسەر هەموارکردنەوەی یاسای هەڵبژاردن کۆکن. دڵشاد شەهاب، راوێژکاری باڵای سەرۆکی هەرێمی کوردستان وتیشی "دوا دانیشتنیش دانیشتنێکی باش بوو، پێشنیاری نوێی تێدابوو، پەرلەمانیش لە پشوودا بوو دەنا پێویستی دەکرد ئەو پێشنیارانە لەنێوان فراکسیۆنەکان گفتوگۆی لەبارەوە کرابا وەکو دەرچەیەک بۆ چارەسەرکردنی هەمواری یاساکە." دڵشاد شەهاب پێیوایە، "گرێی بنچینەیی بۆ چارەسەرکردنی گرفتی هەمواری یاسای هەڵبژاردن چارەسەر بووە، ئەویش ئەوەیە هەموو لایەنەکان کۆکن لەسەر ئەوەی کە دەبێت یاساکە هەموار بکرێت. تێڕوانینی جیاواز هەیە، ئەوەش ئاساییە و لە وردەکاریی هەر یاسایەکە چاوەڕوانکراوە." جێگای ئاماژه‌یه رۆژی 10ی ئابی 2022 بە سەرپەرشتیی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و ئامادەبوونی جێنین پلاسخارت، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان، لایەنە سیاسییەکان لە سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لەبارەی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی کوردستان کۆبوونەوە. ئەمڕۆ هێمن هەورامی، جێگری سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان رایگەیاند، هەفتەی داهاتوو جارێکی دیکە لایەنە سیاسییەکان لە سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان کۆدەبنەوە، بەڵام بە دیاریکراوی رۆژی کۆبوونەوەکەی ئاشکرا نەکرد؛ گوتیشی، "چاوەڕێی رێککەوتنی سیاسیی لایەنە سیاسییەکان دەکەین بۆئەوەی پێداویستییە یاساییەکانی لە پەرلەمان بۆ دابینبکرێت."
ئیمان زەندی راوچیان و بازرگانانی هەڵۆی كۆچەری لەهەرێمی كوردستان وەك خۆیان دەڵێن:» بێبەشكراون لەمۆڵەتی راوكردنی هەڵۆو وەڵامیش نادرێنەوە»، هەریەك لەدەستەی ژینگەو پۆلیسی دارستان هۆكارەكەی دەگەڕێننەوە بۆ پاراستنی سامانی ژینگەیی و كەمی رێژەی ئەو باڵندەیە لەجیهاندا، سەرباری قەدەغەكردنیشی بەڵام بازرگانیكردن و راوی هەڵۆ لەهەرێمی كوردستان هەر دەكرێت. وڵات ناوی هەڵۆكەی كاكە شینەو هەركە برسی بێت بەدەنگە تایبەتەكەی ئاگاداریان دەكاتەوە، كاكە شین تەمەنی 45 ساڵەو وەك خۆی دەڵێت:» 28 ساڵە باڵندەی هەڵۆ وەكو زینە لەماڵەكەیدا بەخێو دەكات»، ئەو زیاتر لەشەش هەڵۆی مردار بووەتەوە لەبەر پەیوەست بوونی بەو باڵندەیەوە نەیهێشتووە لێی داببڕێت و بەردەوام كڕیویەتیەوە. كاكە شین مەخموری لەشاری هەولێر نیشتەجێیە، ئەو هەڵۆیەی ئێستا هەیەتی لەجۆری شاینی دەریاییە، ئەو بەهاوڵاتی وت: « جگە لەكوردستان لەبەغدادو سامەڕا هەڵۆم كڕیوە، بچووكترینیان تەمەنی شەش مانگ بوو، هەموو جۆرە شتێكیان بۆ راو كردوم چونكە كۆچبەرن (كێوی)ن، هەڵۆكەی ئێستام نێرەو جاری واهەبووە هەڵۆم لەكوردستان كڕیوە بەسێ هەزارو 500 دۆلارو لەوڵاتانی عەرەبیش بەدوو هەزارو 400 دۆلار كڕیومە، گرانترین هەڵۆ كڕیبێتم 30 هەزار دۆلار بووە، خەرجی ساڵێكیشی نزیكەی 400 دۆلارە، هەڵۆی دەواجنیشم راگرتووە». كاكە شین چیرۆكی مامەڵەی لەگەڵ باڵندەی هەڵۆدا زیاتر بۆ هاوڵاتی باس دەكات و دەڵێت:» هەڵۆ باڵندەیەكی بێكێشەیەو زۆر پاك و خاوێن و زیرەكن، كاتێك برسی بێت تووڕە دەبێت بەزۆر گۆشتەكەت لێوەردەگرێت، و وتیشی: « من هێلكەی خاوو كۆترو رانی بەستوو و گۆشتی گوێرەكەی دەدەمێ، موبەریدەم بۆ داناوەو قەفەزەكەشی گەورەیە، ماڵیكردنیشیان سێ بۆ 15 رۆژی دەوێ«. رزگار نەجمەدین لەساڵی 1980وە راوچی باڵندەیەو لەساڵی 2000وە بازرگانی و راوچی هەڵۆیە، ئەو كە لەشاری هەولێر نیشتەجێیە، بۆ هاوڵاتی دواو دەڵێت: «ئەم باڵندەیە ساڵی یەكجار كۆچی ناوچەكانی كوردستان دەكات ئەویش لەمانگی نۆ هەتا مانگی یەك، خەڵكی ئاسایی و دەوڵەمەندو بەرپرسەكان دەیكڕن بەپارەیەكی زۆر، ئەم باڵندەیە وەكو قسمەت و نسیبە لەكوردستان تاڕاوچیەكان راوی بكەن» و وتیشی: «رێژەیەكی زۆر هەڵۆی دەواجن دەهێنرێتە كوردستان كەبەرهەمی ئیمارات و سعودیەیە، بەڵام هەڵۆی دەواجن باڵندەیەكی لاوازەو قەبارەیان گەورەترە لەئەسڵیەكە و راویان پێناكرێت چونكە رۆشتنی خاوەو هیچ نازانێت، بەڵام هەڵۆی وەحشی بەهێزەو خێرایە لەڕۆشتن و هەموو شتێك راودەكات». بەپێی ئەو داتاو زانیارییەی هاوڵاتی لەبازرگانێك دەستیكەوتووە ساڵانە نزیكەی 100 بۆ 200 هەڵۆی دەواجن هاوردە دەكرێت كە نرخەكانیان لەنێوان پێنج هەزار دینار بۆ هەزارو 500 دۆلارە، بەڵام هەڵۆی كۆچبەر راو دەكرێت و نرخەكانیان بەپێی قەبارەیان جیاوازە و جاری واهەبووە یەك هەڵۆ بە 40 بۆ 50 هەزار دۆلار لەكوردستانەوە بۆ دەرەوە فرۆشراوە، و لەناوخۆی كوردستانیش یەك هەڵۆ بە 35 هەزار دۆلار فرۆشراوە». رزگار نەجمەدین ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: هەڵۆ لەسەر شانیەوە بۆ كلكی دەپێورێت درێژی و پانی 17 بۆ 18 ئینجە، هەڵۆی رەنگ زەرد (ئەشقەر) كەسایەتی ناوبانگی ئیمارات بەتایبەتی كەسێك دەنێرن بۆ كوردستان بۆ ئەوەی بیكڕن، قەبارەی هەڵۆی دەواجنیش زۆر گەورەیە زۆر كەس فریودراوە ماڵ و ئۆتۆمبێلی بۆ فرۆشتوە، هی دەواجن لەئەوروپاو بەغداو ئیماراتەوە دێن و بەخاڵی گومرگیدا تێدەپەڕن و بەقاچاخیش دەهێنرێن». ژینگەی كوردستان بۆ هەڵۆی كۆچبەر گونجاو نیە، ئەم هەڵۆیانە تەمەنیان لەنێوان 25 بۆ 32 ساڵە، راوكردنیان شارەزایی تەواوی دەوێت نابێت بەهیچ شێوەیەك برینداری هەبێت چونكە نرخی كەم دەكات، لەبارەی شێوازی راوكردنەكەی رزگار نەجمەدین وتی: «سەرەتا كۆتری بێ تۆڕی بۆ هەڵدەدەین هەڵۆكەش برسیەتی دێتە خوارەوە بۆ خواردنی پاشان بەئۆتۆمبێڵ دوای دەكەوین و هۆڕینی بۆ لێدەدین هەتاوەكو سەری لێدەشێوێت و كۆترە بێ تۆڕەكە فڕێدەدات و دواتر كۆترە تۆڕدارەكەی بۆ هەڵدەدەین و دەیگرین، مەرجیش نیە هەموو جارێك راوبكرێت، لەگەڵ ئەوەشدا راوچی هەیە 10 ساڵە یەك هەڵۆی راو نەكردووە». ناوچەیەكی دیاریكراو نیە بۆ نیشتنەوەی ئەم باڵندە كۆچەریانە زیاتر لەو شوێنانە دەبینرێن كە ئاو یان گۆماو یاخود مراوی تێدایە، ماوەی مانەوەیان لەناوچەكە چوار ۆژ بۆ مانگێكە. راوكردنی هەڵۆ لەكوردستان قەدەغەیە، رزگار نەجمەدین رایگەیاند: چەندینجار سەردانی دەستەی ژینگەمان كردووە پێمان وتوون ئێمە هەموو راوێك ناكەین و لەساڵێكدا سێ بۆ چوار مانگەو گەر ئێمە راوی نەكەین لەوڵاتێكی تر دەكرێت، بەڵام هەر رێگانادەن». هاوكات كەریم فەتحی محەمەد، وتەبێژی كۆمەڵەی راوچیانی باڵندەی هەڵۆ لەو بارەیەوە بەهاوڵاتی وت: « دەستەی ژینگە دەڵێن ئەم باڵندەیە سامانی كوردستانە نابێت راوی بكەن لەكاتێكدا ئەو باڵندەیە كۆچەرییە بەسەر كوردستاندا تێدەپەڕێت، لەساڵی 2008ەوە كتابیان بۆ كردووین بۆ راوكردن، ئیتر رێگەیان نەداوە. ناوبراو رایگەیاند: « كۆمەڵەیەكمان دروستكردووە 80 ئەندامی هەیە لەهەموو كوردستان، بەڵام مۆڵەت نادەنە كۆمەڵەكەمان، ئەم كارە كەسانی دەستڕۆیشتوو دەستوەردانی تێدا دەكەن، رێگە بەئێمە نادەن بەڵام راوچیانی عەرەبی پارێزگاكانی عێراق دەهێنن و راویان پێدەكەن»، و وتیشی: « ئێستا بەهۆی ئەوەی بەشێكی زۆری ناوچەكانی كوردستان بووەتە باخ و ڤێلا هەڵۆش بەكەمی لەسنوری كوردستان دەمێننەوە». لەبەرامبەردا رەزاق خەیلانی، وتەبێژی دەستەی ژینگەی هەرێم لەبارەی قەدەغەكردنی راوی هەڵۆ بەهاوڵاتی راگەیاند: «ئێمە كار بەڕێكەوتنامەی (سایكس)ی نێودەوڵەتی دەكەین، چونكە ئەم هەڵۆیانە هەڕەشەی لەناوچوونیان لەسەرە لەبەرئەوەی ژمارەیان كەمبووەتەوە بازرگانیكردن پێیانەوە قەدەغەیەو سزاكەشی 10 ملیۆن دینارە». (سایتس) رێكکەوتننامەیەكی نێودەوڵەتیە بۆ قەدەغەكردنی بازرگانی گیانلەبەرو 184 وڵات ئەندامن تێیدا، وڵاتی عێراق-یش یەكێكە لەئەندامەكانی لەو ڕێکكەوتنکامەیە، دەستەی ژینگەی كوردستانیش بەشێكە لێی، سایكس بەسیستماتیك كردنی راوە، ئەو سیستەمەش دابەشكراوە بۆ سێ ستون هێڵی سور كەتێیدا راوكردن و بازرگانیكردن قەدەغەیە، هێڵی زەرد راوكردنی سنوردار، هێڵی سەوز راوكردن كراوەیە. لای خۆیەوە فوئاد ئەحمەد زراری، بەڕێوەبەری راگەیاندنی پۆلیسی دارستان و ژینگەی هەرێم بەهاوڵاتی وت: «راوكردنی هەڵۆ بۆ بازرگانیە بەدەگمەن بۆ زینەیە، لەئێستادا بۆ ئەو مەبەستە سەرقاڵی رێكخستنی مۆڵەتی راوكردنین لەدەستەی ژینگە بەهاوكاری وەزارەتی ناوخۆ لەگەڵ وەزارەتی كشتوكاڵ، كە ڕاوكردنەكە چۆن و كەی بكرێت و بۆچی مەبەستێك ئەم راوە بكرێیت، چونكە هچ داتاو زانیارییەكمان نیە لەسەر جۆری راوكردنی هەڵۆ». بەپێی ئامارێكی فەرمی راگەیاندنی پۆلیسی دارستان و ژینگەی هەرێم بۆ ساڵی 2021، 120 سەرپێچی تۆمار كراوە كە 78 پەڕاویان تایبەت بووە بەڕاوو سزادانیشی تێدابووە، هەروەها دەستگیراوە بەسەر 193 پێداویستی راوكردن لەوانەش چەك و ئۆتۆمبێل و ماتۆڕ، لایت ...هتد، ئەمە لەكاتێكدایە ساڵانە نزیكەی هەزارو 500 بۆ دوو هەزار سكاڵا تۆمار دەكرێت، غەرامەی راوی باڵندەش لەنێوان 15 بۆ 30 هەزارە». هاوكات ساماڵ عەبدولڕەحمان بەڕێوەبەری گشتی گومرگی هەرێم دەڵێت: « گومرگی هاوردەكردنی باڵندە بەپێی نرخەكەی دەگۆڕێت، كەبڕی لەسەدا 10ی نرخی باڵندەكە وەردەگیرێت، و بەگشتی لەنێوان یەك دۆلار بۆ 15 دۆلار لەبەرامبەر هێنانی باڵندەیەك وەردەگیرێت». هەڤاڵ خەفاف، وتەبێژی فەرمی كۆمەڵەی راوچیانی كوردستان بەهاوڵاتی وت: «كۆمەڵەكەمان چوار هەزار ئەندامی هەیەو هەموویان مۆڵەتیان هەیە، لەكوردستان یەك كۆمەڵەی راوچی هەیە»، وتیشی: لەكوردستان راوی هەڵۆ قەدەغەیەو هیچ ئەندامێكی ئێمە راوی ناكات و هەناردەو هاوردەشی ناكات». ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: «هەڵۆ گەر لەكاتی كڕبوون نەبێت تەنها تێپەڕبێت راوچی ئاساییە راوی بكات، بەڵام لەكوردستان ئەمە نەبووە بەیاسا، رێژەی هەڵۆ لەكوردستان زۆر نیە». هەریەك لەپۆلیسی دارستان و ژینگەی كوردستان لەگەڵ وتەبێژی فەرمی راوچیانی كوردستان ئامادەن دانیشتن بكەن لەگەڵ گروپی راوچیانی باڵندەی هەڵۆ بۆ گوێگرتن لەگلەیی و گازندەكانیان و دۆزینەوەی چارەسەر بۆ گرفتەكانیان و دروستكردنی پەیوەندی لەگەڵ دەستەی ژینگەی هەرێم. دوو جۆر باڵندەی هەڵۆ لەكوردستان مامەڵەی پێوەدەكرێت هەڵۆی كۆچبەری و هەڵۆی دەواجن (مەسڵەحە)، هەڵۆ كۆچبەرییەكان كە بەكێوی و وەحشی و ئەسڵی ناسراون بەدوو جۆری باش دادەنرێن لەكوردستان ئەوانیش هەڵۆی شاینی دەریایی (بەحری) لەگەڵ هەڵۆی شاخاوی (جەبەلی)یە، شاینی بەحری رووخساری رەشە جەبەلیش حەڵوایی لەگەڵ خاڵ خاڵی رەش دەگمەنترینیان هەڵۆی سپیە، ئەم باڵندانە سێ هێلكە دەكەن و مێیەكەی لەنێرەكەی گەورەترە، هەرچی هەڵۆی دەواجنیشە سەوزو سورو شین لەگەڵ سپیە.
هاوڵاتی له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێکدا هێزەكانی كۆماندۆ سەر بە یەكەی ٧٠ـی وەزارەتی پێشمەرگە ڕایگه‌یاند هەوڵێکی هێرشکردنە سەر کێڵگەی کۆرمۆر لە ناوچەی قادر كەرەم لە سنووری قەزای چەمچەماڵ، پووچەڵ کراوه‌ته‌وه. لەمبارەیەوە راگەیاندنی هێزەكانی كۆماندۆ بڵاوی كردەوە، نیوەڕۆی ئەمڕۆ ٢٨ی ئابی ٢٠٢٢ لەلایەن هێزێكی كۆماندۆوە دەست بەسەر ژمارەیەك بنكەی هەڵدانی مووشەكی كاتیوشادا گیرا كە لە سنووری ناحیەی قادركەرەم بۆ هێرشكردنەسەر كێڵگەی گازی كۆرمۆر ئامادەكرابوون، راشیگەیاندووە "لەو هەڵمەتەدا، دەستبەسەر سێ بنكەی هەڵدانی مووشەكدا گیراوە". جێگای ئاماژه‌یه لە ماوەکانی رابردوودا، شەش جار هێرشی مووشەكی بۆسەر كێڵگەی گازی سروشتیی كۆرمۆر لە ناوچەی قادر كەرەم لە سنووری قەزای چەمچەماڵ ئەنجامدران و کۆمپانیای بەڕێوەبردنی کێڵگەکە ناچاربوون پرۆژەی فراوانکردنی کێڵگەکە رابگرن.
هاوڵاتی هاوسەرۆكی كەجەكە دەڵێت: توركیا هۆكاری ناسەقامگیرییە لە عێراقدا و لە دوای هەڵبژاردنیشەوە دەیویست لەرێگەی بارزانی و حەلبوسیەوە پۆستە باڵاكانی عێراق لەبەرژەوەندی خۆی یەكلایی بكاتەوە. ماڵپەڕی رۆژ نیوز بڵاویكردەوە، جەمیل بایك، هاوسەرۆكی كۆنسەی بەڕێوەبەریی كۆما جڤاكێن كوردستان- كەجەكە لە میانەی بەشداریكردنی لە بەرنامەیەكی تایبەتی ستێرك تیڤی-دا ڕایگەیاند:"لە عێراقدا سەقامگیری بوونی نەبێت، ئەوا هۆكارەكەی توركیایە، چونكە دەیەوێت لەو رێگەیەوە بە مەرامەكانی خۆی بگات". رونیشیكردەوە: "كاتێك كۆمەڵكوژییەكەی پەرەخێ ڕوویدا، ناڕەزایەتییەكی توند لە نێو خەڵكی عێراقدا دروستبوو، دیاربوو، كە ئەمە بەردەوام دەبێت و كاریگەریشی لەسەر گەلی كورد و لەسەر وڵاتانی عەرەبی و گەلی عەرەب و شوێنەكانی دیكە دەبێت، بە واتایەكی دیكە بزووتنەوەیەكی زۆر بەهێز لە دژی توركیا پەرەی سەند، پێویستە خەڵكی كوردستان سوود لەم بابەتە وەربگرن". وتیشی: "توركیا و كۆمەڵكوژی پەرەخ لە بەرنامەی كار لابران و بابەتێكی دیكەیان لە عێراق و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست خستە بەرنامەی كارەوە، بەڵام كۆمەڵكوژییەكەی پەرەخ پرسێكی وەها نەبوو، كە لە بەرنامەی كار دەربهێنرێت و پێویستە هەمیشە لە بەرنامەی كاردا بمێنێتەوە و ئەمە بە ڕێكەوت ڕووینەداوە و بە ئەنقەست بوو، بەوەش ویستیان خەڵكی باشور و ئەو كەسانە بترسێنن، كە دژی توركیا دەوەستنەوە، بۆ ئەوەی كەسی تر دژی توركیا نەوەستێت". جەمیل بایك باسی لەوەشكرد: " توركیا ئامانجی بەدەستهێنانی میساقی-میلییە، واتە دەیەوێت موسڵ، كەركوك و هەموو باشووری كوردستان بەدەست بهێنێت و ئەگەر ئەو شوێنانە بكەوێتە دەستی، لە سیاسەتی عێراقدا دەبێتە هێزی باڵادەست، واتە عێراق بە تەواوی لە خزمەت دەوڵەتی توركدا دەبێت". هاوسەرۆكی كۆنسەی بەڕێوەبەریی كەجەكە دەڵێت: توركیا بۆ ئەوەی بە ئامانجەكانی بگات، دەبێت خەڵك ئاوارە بكات، بارزانی و هەندێ كەسی تریش لە عێراق لەگەڵیانن، دوای هەڵبژاردن پلانێك جێبەجێ دەكرا، واتە لەگەڵ بارزانی، سەدر و حەلبوسی حكومەت پێكبهێنرێت، بەو هیوایەی سەرۆك كۆمار و حكومەت ببەنەوە، لەسەر ئەم بنەمایە هەنگاوی نوێ پێشبخەن و ئەردۆغانیش دەیوت لەگەڵ ئەم هەڵبژاردنەدا دۆخێكی نوێ لە عێراق دێتەئاراوە، واتە حكومەتی توركیا و بارزانی بە پاڵپشتی ناتۆ پێكبهێنرێت و پەكەكە و هێزە دیموكراتەكانی عێراق لەناو ببەن و دواجار جینۆسایدی كورد تەواو بكەن، بەڵام ئەم پلانە سەری نەگرت، پلانێكی تر كاری پێكرا". جەمیل بایك رایگەیاند: "بارزانی و سەدر و ئەوانەی لە پشتیانەوەن، ڕێگەیان نەدا بەوانەی دۆستی ئێرانن و لێی نزیكن كە حكومەت پێكبهێنن. ئەمجارە ئەوان پلانەكانیان تێكدا، ئێستا مەترسییەكی وا لە سەر عێراق هەیە، دیار نییە شەڕی ناوخۆ گەشە دەكات یان نا، هەندێك تا ئێستاش لە هەوڵی ئەوەدان شەڕی ناوخۆ بەرەوپێش نەچێت، واتە بتوانن جارێكی تر هەڵبژاردن لە عێراق ئەنجام بدەنەوە، بەڵام ئەمە زۆر كاریگەری نابێت، چونكە لە هەڵبژاردنی ڕابردوودا بینیمان نزیكەی ٨٠%ی بەشداری هەڵبژاردنیان نەكردووە، واتە ئەمە گوزارشت لە ڕاستییەك دەكات." هاوسەرۆكی كۆنسەی بەڕێوەبەریی كەجەكە باسی لەوەشكرد:" لە عێراقدا ئەگەری شەڕی ناوخۆ لە ئارادایە، ئەگەر شەڕی ناوخۆ پەرەبستێنێت، ئەوا پارچەبوون و مەترسی گەورە لە عێراق بەدوای خۆیدا دەهێنێت، توركیا سەقامگیری لە عێراق ناوێت، ئەگەر لە عێراقدا سەقامگیری نەبێت، هۆكاری یەكەم خودی توركیایە، بۆ بەرژەوەندییەكانی بارزانی و هەندێك لە سوننە بەكار دەهێنێت، دەیەوێت عێراق لەناو ململانێكاندا لاواز بێت تا بتوانێت لەو وڵاتە بەئامانجەكانی بگات." وتیشی: "ئەگەر هەیە توركیا و بارزانی هێرش بۆ سەر شەنگال و مەخموور بكەن، هەروەها لە هەرێمەكانی پاراستنی مەدیاش پەرە بە هێرشێكی نوێ دەدەن، هەموو ئەم ئەگەرانە هەن، پێویستە هەمووان بەپێی ئەم ئەگەرانە ئامادەكاری بكەن، ئەگەر ڕێگری لە شەڕی ناوخۆ كرا، ئەوە مانای ئەوە نییە، كە مەترسییەكە نەماوە و كێشەكان چارەسەر كراون". جەمیل بایك رونیكردەوە: ئەگەر پەرە بە دیموكراسیەت لە عێراقدا بدرێت، كاریگەری لەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش دەبێت، ئێمە دەمانەوێت هێزەكانی دیموكراسی لە عێراقدا ڕێگری لە دووبەرەكی بكەن و عێراق بەرەو دیموكراسیبوون بەرن، ئەمەش بە پارادایمەكانی ڕێبەر ئاپۆ چارەسەر دەكرێت، ئەگینا جێبەجێ نابێت، پێویستە هەمووان لەم ڕاستییە تێبگەن ئەو پلانانەی تا ئێستا لە عێراق جێبەجێ دەكرێن، كێشەی ئەو وڵاتە چارەسەر ناكەن و قووڵی دەكەنەوە و دووبەرەكی لێدەكەوێتەوە".
هاوڵاتی به‌سه‌رپه‌رشتی بافڵ جه‌لال تاڵه‌بانی ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه ٢٨ ی ئابی ٢٠٢٢ ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان كۆبوووه . له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌دا بافڵ جه‌لال تاڵه‌بانی راپۆرتێكی زاره‌كی ھه‌مه‌لایه‌نه‌ی له‌سه‌ر دۆخی گشتی ھه‌رێم به‌تایبه‌ت گوزه‌ران و ژیانی خه‌ڵكی كوردستان ، عیراق ، ناوچه‌كه، پرسی رێكخراوه‌یی و حزبی , په‌یوه‌ندییه‌كانی یه‌كێتی له‌گه‌ڵ هێزو لایه‌نه سیاسییه‌كان , روئیای یه‌كێتی بۆ داھاتوو پێشكه‌شكرد. بافڵ جه‌لال تاڵه‌بانی له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌دا ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد ھه‌م له‌ھه‌رێم ھه‌وڵمانداوه یه‌كڕیزی نیشتمانی بپارێزین و كاربكه‌ین بۆ به‌ھێزتركردنی قه‌واره‌ی ھه‌رێم و ھه‌م له عیراقیشدا توانیومانه ئه‌ركه نیشتمانییه‌كانی خۆمان جێبه‌جێبكه‌ین له‌سه‌ر بنچینه‌ی ته‌وافق و ھاوبه‌شێتی راسته‌قینه و پاراستنی بنه‌ماكانی ده‌ستوور . دوابه‌دوای ئه‌وه به‌پێی ئه‌جندای كۆبوونه‌وه‌كه گفتوگۆ له‌سه‌ر ته‌وه‌ره‌ی راسپارده‌كانی دیداری یه‌كێتی و ھه‌مواری په‌یڕه‌وی ناوخۆ كرا . له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌دا ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی دوای گفتوگۆ سه‌رجه‌م راسپارده‌كانی دیداری یه‌كێتی په‌سه‌ندكردو ئۆرگان و دامه‌زراوه‌كانی یه‌كێتی راسپارد ھه‌ریه‌كه‌و له‌لایه‌ن خۆیه‌وه جێبه‌جێیان بكات . ته‌وه‌رێكی تری كۆبوونه‌وه‌كه تایبه‌ت بوو به ھه‌مواری په‌یڕه‌وی ناوخۆ به‌گوێره‌ی ھه‌لومه‌رجی نوێی ژیانی حزبایه‌تی یه‌كێتی . لیژنه‌ی په‌یڕه‌و سه‌رجه‌م ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ی خسته‌به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی كه بۆ گه‌شه‌كردنی ژیانی حزبایه‌تی یه‌كێتی پێویستن دوای گفتوگۆی تێروته‌سه‌لی ھه‌ڤاڵانه په‌یڕه‌وه نوێكه په‌سه‌ندكرا . پاشان به‌گوێره‌ی په‌یڕه‌وی نوێی كه سیستمی ھاوسه‌رۆكی نه‌ھێشت، بۆ ته‌ئكیدكردنه‌وه‌ی ئاسایی و نه‌ریتی حزبایه‌تی بافڵ جه‌لال تاڵه‌بانی، خۆی كاندیدكرد بۆ ئه‌ركی سه‌رۆكایه‌تی یه‌كێتی و ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تیش بافڵ جه‌لال تاڵه‌بانی به‌سه‌رۆكی یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان ھه‌ڵبژارد.
هاوڵاتی كاتژمێر 1ی دوانیوه‌رِۆی ئه‌مرِۆ، دوای گه‌رِانه‌وه‌ی له ده‌وامی فه‌رمانگه‌كه‌ی، له به‌رده‌م ماڵه‌كه‌ی خۆیدا، سوهه‌یل خورشید ناسراو به مامۆستا شه‌ماڵ ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی به‌رِێوه‌به‌ری ته‌ڤگه‌ری ئازادیی له شارۆچكه‌ی كفری تیرۆر كرا. ماڵپه‌ڕی رۆژنیوز رایگه‌یاندوه، كه‌مێك پێش ئێستا (سوهێل خورشید) ناسراو به مامۆستا شه‌ماڵ، نوسه‌ر و مێژوونوس، سه‌رۆكی ئه‌ندازیارانی كشتوكاڵی، ئه‌مرِۆ له‌به‌رده‌م ماڵه‌كه‌ی خۆی له قه‌زای كفری ته‌قه‌ی لێكراو تیرۆركرا. مامۆستا شه‌ماڵ ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نی به‌رِێوه‌به‌ری ته‌ڤگه‌ری ئازادیی بوو.
بە پێی ڕاپۆرتی وزەی ئەمەریکا هەناردەی نەوتی عێراق زیادی کردووە زانیاری وزەی ئەمەریکا لە ڕاپۆرتێکدا سەبارەت بە هاوردەی نەوتی وڵاتانی بەرهەمهێن بڵاوی کردەوە کە وڵاتەکەیان لە ٨ وڵاتی جیهانەوە بەبری 5 ملیۆن و356 هەزار بەرمیلی رۆژانە نەوتی هاوردە کردوە. هەروەها لە ڕاپۆرتەکەدا باس لە هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمەریکا کراوەو ئاماژەی بەوە کردووە ، هەفتەی ڕابردوو عێراق بەبری 225 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانەى هەناردەکردوە بەم پێیەش بەراورد بەهەفتەی پیشتر 64 هەزار بەرمیل لەرۆژێکدا بەرزبوەتەوە. جێی ئاماژەیە, کۆمپانیای بە بازاڕکردنی نەوتی عێراق، کۆی گشتی هەناردە و داهاتی نەوتی بۆ مانگی تەمموز خستەڕو کە تێیدا دەردەکەوێت لە مانگى رابردودا عێراق بە بەهاى زیاتر لە (10) ملیار دۆلار نەوتى فرۆشتووە و كۆی ئەو بڕە نەوتە خاوەی بۆ مانگی تەمموز لە كێڵگە نەوتییەكانی ناوەڕاست و باشوری عێراقەوە هەناردە كراوە 99 ملیۆن و 965 هەزار و 94 بەرمیل بووە.
هاوڵاتی دوای 16 ساڵ هەردوو حزبی دیموكراتی كوردستان و حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران یەكیانگرتەوە، هەردوو باڵی كۆمەڵەش لەهەوڵدان بۆ یەكگرتنەوەیان. نزیكەی دوو دەیەیە زیاترین ناكۆكی و لێكدابڕان لەناو حزب و پارتەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان روودەدات بەڵام لەهەنگاوێكی چاوەڕوانكراودا هەردوو حزبی دیموكراتی كوردستان یەكگرتنەوەیان راگەیاندو بڕیاریاندا بەیەك ناوو لەچوارچێوەی یەك حزبدا دەست بەكارەكانیان بكەنەوە. بەپێی رێكکەوتنێك مستەفا هیجری لێپرسراوی گشتی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران دەبێتە سكرتێری گشتی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران و خالید عەزیزی دەبێتە سكرتێری گشتی حزبی دیموكراتی كوردستان دەبێتە وتەبێژی حزبی دیموكرات. هەنگاوەكەی حزبی دیموكرات وەكو حزبێكی كوردی ئۆپۆزسیۆنی ئێران، لەكاتێكدایە دەسەڵاتی ئێران رووبەڕووی كێشەو قەیرانی زۆر بووەتەوە، بەدوور نازانرێت هەردوو حزبی دیموكرات بەیەكگرتنەوەیان سەركەوتنی بەرچاو لەبەرپەرچدانەوەی سیاسەتەكانی تاران لەخۆرهەڵاتی كوردستان بەدەستبهێنن. حزبی دیموكراتی كوردستان لەساڵی 1945 دامەزراوەو سەركردایەتی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران لەكۆنگرەدا یەكلایی دەكرێتەوە، هەردوو حزبی دیموكرات دوای 16 ساڵ لەبەیاننامەی هاوبەشی یەكگرتنەوەیاندا رایانگەیاندووە: "ئەنجامدانی كۆنگرە لەلایەن سەركردایەتی هاوبەشی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بەڕێودەچێت". مێژووی جیابوونەوە لەحزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستاندا حزبی دیموكراتی كوردستان كە لەساڵی 1945و دوای هەڵوەشاندنەوەی كۆمەڵەی ژێكاف لەشاری مەهاباد لەڕۆژهەڵاتی كوردستان دامەزراوە، قازی محەمەد یەكەم سكرتێری حزبەكە بووە، لەماوەی زیاتر لە 77 ساڵی تەمەنیدا لەسەر ئاستی سەركردایەتییەكەی چەندجارێك رووبەڕووی ناكۆكیی و جیابوونەوە بووەتەوە. دوای رووخانی كۆماری كوردستان و لەسێدارەدانی قازی محەمەد، ساڵانێكی زۆر حزبی دیموكرات بەشێوەی نهێنی كارو چالاكییەكانی ئەنجامداوەو لەگەڵ سەرهەڵدانی شۆڕش لەباشوری كوردستان كۆنگرەی دوەمی حزبەكەیان بەست و لەساڵی 1964 عەبدوڵا ئیسحاقی ناسراو بەئەحمەد تۆفیق وەك سەركردەو سكرتێر لەلایەن كۆمیتەی ناوەندیی حزبی دیموكرات هەڵبژێردرا، دواتر ئەحمەد تۆفیق ساڵی 1973 لەلایەن حزبی بەعس لەعێراق دەستگیركراو هەر لەو ساڵەشدا لەسێدارە درا. پاشان دكتۆر عەبدولڕەحمان قاسملۆ كە ئەندامی كۆمیتەی ناوەندی بوو لەساڵی 1973 وەك سكرتێری گشتی حزبی دیموكرات هەڵبژێردراو سەركردایەتیی ئەو حزبەی كرد، قاسملۆ لە 13ی تەمموزی 1989 لەڤیەننا-ی پایتەختی نەمسا تیرۆركرا، دوای قاسملۆ د.سادق شەرەفكەندی بوو بەسكرتێری گشتی حزبی دیموكرات و ئەویش لەساڵی 1992 لە رێستۆرانتی میكۆنووس لەشاری بەرلینی ئەڵمانیا تیرۆر كرا. حزبی دیموكرات خۆی بەدرێژەپێدەری رێگەی قازی محەمەد، سەرۆكی تاكە كۆمارەكەی كورد لەمەهاباد دەزانێت و وەك حزبی پێشەواو پێشڕەو خۆی پێناسە دەكات. لەساڵی 1985-ەوە بۆ ماوەی چوار ساڵ شەڕی ناوخۆی نێوان حزبی دیموكراتی كوردستان و كۆمەڵە روویدا، ساڵی (1988) باڵێكی حزبی دیموكرات وەك ناڕەزایەتی دژی جەنگی ناوخۆیی لەنێوان حزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان، جیابوونەوەی خۆیان راگەیاندو بەباڵی رێبەرایەتی شۆڕشگێڕ خۆیان ناساند. جیابونەوەی هەردوو حزبی دیموكرات ساڵی 2006 دوای قوڵبوونەوەی ناكۆكییە ناوخۆییەكانی حزبی دیموكرات، جیابوونەوە لەو حزبە روویدا هەندێك سەرچاوەی حزبی دیموكرات ئاماژەیان بەوەكرد، دوای نزیكەی شەش ساڵ لەناكۆكی ئەو جیابوونەوەیە روویدا. رۆژی (7/12/2006) عەبدوڵا حەسەن زادە جیابوونەوەی حزبی دیموكراتی كوردستان (حدك)ی بەئاژانسی هەواڵی فرانس پرێس راگەیاندو لەلێدوانێكدا دەڵێت: هۆكاری جیابوونەوەكە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی كەماوەی دوو ساڵە ناكۆكیی لەسەر چۆنیەتی بەڕێوبردن و سەركردایەتیی لەحزبی دیموكراتدا چارەسەر نەكراوەو دواجار بڕیار لەو جیابوونەوەیە درا. عەبدوڵا حەسەن زادە (16/12/2006) رایگەیاند؛ بڕیاریانداوە وەك ناڕەزایەتیی بەرامبەر باڵی زۆرینەی كۆمیتەی ناوەندیی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بەسەركردایەتیی مستەفا هیجری لەو حزبە جیاببنەوەو بەناوی پێشووی حزبەوە كە حزبی دیموكراتی كوردستان و بەبێ پاشگرەی "ئێران" بووە وەك (حدك) بەردەوامبن لەخەبات و تێكۆشانیان. حەسەن زادە لەوكاتەدا تەئكیدیكردەوە ناكۆكییەكانیان ماوەی زیاتر لەدوو ساڵی خایاندووەو دواجار بەشێوازێكی ئاشتییانە جیابوونەوەیان راگەیاندووە. لەلایەكی دیكەوە باڵی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران (حدكا) لەبەیاننامەیەكدا رایگەیاند دوای هەوڵێكی زۆرو نێوەندگیریی پارتە كوردستانییەكان بەتایبەت پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتیمانیی كوردستان (حدك) بڕیاری جیابوونەوەی داوە. دوو ساڵ دوای جیابوونەوەی هەردوو حزبی دیموكراتی حدك و حدكاو لەساڵی 2008 جیابوونەوە لەنێوان كۆمەڵەی شۆڕشگێری كوردستانی ئێران-یش روویدا. ئەو دوو لایەنەی كۆمەڵەش نزیكەی دوو ساڵە هەوڵی یەكگرتنەوە دەدەن و تائێستا ژمارەیەك دانوستان و گفتووگۆ لەنێوان سەركردایەتی هەردوولادا بەئامانجی یەكگرتنەوە كراوە. حزبی دیموكراتی كوردستان (حدك) و حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران (حدكا) وەك دوو حزبی جیا كەخۆیان بەخاوەنی سەرەكی رێبازی حزبی دیموكرات دەزانی بەدوو سەركردایەتی جیاواز بەردەوامبوون لەكارو چالاكییەكانیان. لەساڵی 2018 ئەو دوو حزبە لەگەڵ كەمبوونەوەی ناكۆكییەكان و دەستپێكردنەوەی پەیوەندییەكانیان، لەگەڵ دوو باڵی كۆمەڵەو سازمانی خەباتی ئیسلامی كوردستانی ئێران لەبەیاننامەیەكدا كارو هەنگاوی هاوبەشیان بەناوی -ناوەندی هاوكاریی حزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان- راگەیاند. دواجار رۆژی یەكشەممە (21/8/2022) دوای چەندین مانگ لەكۆبوونەوەو دانوستان هەردوو حزبی دیموكرات بەبڵاوكردنەوەی بەیاننامەیەك یەكگرتنەوەی خۆیان راگەیاند. لەبەیاننامە هاوبەشەكەیاندا دەڵێن: "لەمەودوا بەناوی (حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران) درێژە بەكارو چالاكییەكانیان دەدەن، تاكاتی بەستنی كۆنگرەی حدكا، 12 كەس سەركردایەتیی ئەو حزبە یەكگرتووەی رۆژهەڵاتی كوردستان دەكەن. هاوكات لەبەشێكی تری بەیاننامەكەیاندا باس لەوەكراوە، " ئەگەرچی رۆڵەكانی دیموكرات لەماوەی زیاتر لە ١٥ ساڵی رابردوودا بەسەر دوو حزبی جیادا دابەش ببوون، بەڵام خەڵكی رۆژهەڵاتی كوردستان، هیچ كات ددانی خێریان بەم لێكجیابوونەوەیەدا نەناو بەڕەسمییان نەناسی. لەهەر بۆنەو دەرفەتێك بۆ دەربڕینی داوای یەكگرتن و پەیامی یەكگرتنەوەخوازیی خۆیان سوودیان وەرگرت و سەلماندیان كەحزبی دیموكرات، ئەمانەت و سەرمایەی خەباتی خەڵكی رۆژهەڵاتی كوردستانە، قبووڵ ناكەن ئەم ئەمانەت و سەرمایەیە، لەمە زیاتر بەدووپارچەیی و لێكدابڕاوی بمێنێتەوە".
بڕیاره ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 28-08-2022، ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان له‌باره‌ی كۆمه‌ڵێك پرس كه تایبه‌تن به بارودۆخی حزبه‌كه‌یان و بۆچونی یه‌كێتی له‌سه‌ر بارودۆخی هه‌رێمی كوردستان و عیراق كۆببنه‌وه‌وه. به‌پێی ئه‌و بڵاوكراوانه‌ی كه میدیای ره‌سمی حزبه‌كه بڵاویكردوه‌ته‌وه: یه‌كێتیی نیشتیمانیی كوردستان له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی ئه‌مڕۆدا بڕیار له‌هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی سیستمی هاوسه‌رۆكی و جێگر بۆ سه‌رۆك داده‌نێت، هه‌روه‌ها ئه‌و بڕیارو راسپاردانه جێگیر ده‌كرێن كه له دوای 8ی ته‌ممووز و دیداری یه‌كێتییه‌وه ده‌ركراون. هه‌روه‌ها بڕیاره هه‌ر له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا، ژماره‌یه‌ك له ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی كه پێشووتر سڕكرابوون یاخود ده‌ركرابوون، ئه‌ندامی دیكه له شوێنیان دابنرێن. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ژماره‌ی ئه‌ندامانی ده‌سته‌ی كارگێڕیی مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتی زیاد بكرێت. جێگه‌ی باسه، به‌پێی زانیارییه ناره‌سمییه‌كان بڕیاره هه‌ریه‌ك له فه‌یسه‌ڵ كه‌ریم خان برادۆستی و قوباد تاڵه‌بانی ببنه ئه‌ندامانی نوێی ده‌سته‌ی كارگێڕیی مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتی و نوخشه ناسح-یش ببێته ئه‌ندامی نوێی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركرایه‌تیی یه‌كێتی و له‌شوێنی یه‌كێك له‌وانه دابنرێت كه پێشتر ده‌ركرابوون.
هاوڵاتی ئیسرائیل له دوایین بۆردومانی له‌سوریا 9 باڵه‌خانه‌و هه‌زار مووشه‌كی سه‌ر به‌میلیشیاكانی وێران كرد. به گوێره‌ی روانگه سووری بۆ مافه‌كانی مرۆڤ، ته‌قینه‌وه‌كانی ئه‌مدوایه كه بۆ ماوه‌ی 6 كاتژمێر به‌رده‌وامی هه‌بوو له ئاكامی دوایین بۆردومانه ئاسمانییه‌كانی ئیسرائیل بۆ سه‌ر ناوچه‌ی مه‌سیاف له گونده‌واره‌كانی حه‌مات له سووریا، به‌هۆی ته‌قینه‌وه‌ی مووشه‌كه‌كانی زه‌وی ـ زه‌وی مه‌ودا مامناوه‌ند بوون كه له‌لایه‌ن ناوه‌ندی تۆژینه‌وه زانستییه‌كان و به‌سه‌رپه‌رشتی ئه‌فسه‌ره پسپۆڕه‌كانی سوپای پاسدارانی ئێران دروستكراون، هه‌روه‌ها ته‌قینه‌وه‌ی ئه‌و مووشه‌كه ئێرانیانه كه له‌چه‌ند مانگی رابردوودا گوازرانه‌وه بۆ كۆگاكان. روانگه‌كه ئه‌وه‌شی خستوه‌ته‌ڕوو، مووشه‌كه ته‌قێندراوه‌كان كه بۆ ماوه‌ی زیاتر له ساڵێكه كۆده‌كرانه‌وه ژماره‌یان ده‌خه‌مڵێنرێن به زیاتر له هه‌زار مووشه‌ك. روانگه‌كه ئاماژه‌شی پێدا، میلیشیاكانی سه‌ر به ئێران كار ده‌كه‌ن له‌سه‌ر په‌ره‌پێدان و دروستكردنی مووشه‌كه‌كانی زه‌وی ـ زه‌وی مه‌ودا مامناوه‌ند له گوندی زاوی و سه‌ربازگه‌ی ته‌لائیع له گوندی شێخ غه‌زبان له گونده‌واره‌كانی مه‌سیاف. هاوكات لای خۆشیه‌وه، رۆژنامه‌ی "تایمز ئۆف ئیسرائیل" وێنه‌ی مانگه ده‌ستكرده‌كانی بڵاوكرده‌وه كه كۆمپانیای "Planet" گردتوویه‌تی و تێیدا ده‌رده‌كه‌وێت به‌هۆی بۆردومانه‌كانی ئیسرائیل له رۆژی پێنجشه‌ممه‌ی رابردوو چه‌ند باڵه‌خانه‌یه‌ك له‌ناوه‌ندی تۆژینه‌وه زانستییه‌كان له‌بنكه‌یه‌كی چه‌ك له‌نزیك شاری مه‌سیاف ته‌واو وێران كراون و پێشبینی ده‌كرێت له‌و بۆردومانه لانیكه‌م 9 باڵه‌خانه وێران كرابن.
