هاوڵاتی  وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند کۆبونەوەی شاندی باڵای حکومەتی هەرێم لەگەڵ حکومەتی عێراق دەستپێکرد بەمەبەستی گفتوگۆکردن لەسەر پرسی سیاسەتی گومرگ و هەموارکردنەوەی یاسای دەروازە سنورییەکان. وەزارەتی دارایی دەڵێت ئەمڕۆ دووشەممە 11ی کانونی یەکەمی 2023، کۆبونەوەکە لە شاری بەغدا دەستپێکرد کە تێیدا رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی حکومەتی هەرێم و ئاوات جەناب نوری، وەزیری دارایی حکومەتی هەرێم ئامادەن، شاندی باڵای حکومەتی عێراقیش بە سەرۆکایەتی محەممەد تەمیمی، جێگری سەرۆکوەزیرانی عێراق و وەزیری پلاندانان بەشدارن. هاوکات ژمارەیەک وەزیری و بەرپرسی تری دامەزراوە پەیوەندیدارەکانی حکومەتی عێراق لە دانیشتنەکەدا بەشدارن کە بەپێی وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێم مەبەست لێی گفتوگۆکردنە لەسەر "پرسی سیاسەتی گومرگی عێراق و هەرێمی کوردستان و هەموارکردنەوەی یاسای دەروازە سنوریەکان و چارەسەرکردنی ئەو کێشەو گرفتانەی لەسەر ئەو پرسانە لە نێوان هەردولاد" هەن.

هاوڵاتی  بڕیارە نەتەوە یەکگرتووەکان لە کۆبوونەوەی گشتیدا دەنگ لەسەر پرۆژەیاسایەک بدات بۆ راگەیاندنی ئاگربەستێکی بەپەلە لەنێوان حەماس و ئیسرائیل. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لەزاری چەند دیپلۆماتکارێکەوە رایگەیاندووە کە ئەگەری زۆرە سبەی سێشەممە کۆبونەوەی گشتی 193 ئەندامەکەی نەتەوە یەکگرتووەکان ئەنجام بدرێت لەسەر پرۆژەیاسایەک بۆ راگەیاندنی ئاگربەستێکی بەپەلە لەنێوان حەماس و ئیسرائیل. ئەم هەنگاوە لەکاتێکدایە کە رۆژی هەیینی رابردوو ئەمریکا وەک تاکە ئەندامی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان ڤیتۆی لەسەر پرۆژەیاسایەکدا بۆ راگەیاندنی ئاگربەست کە دەنگی زۆرینەی بەدەستهێنابوو.  بەهۆی ئەو ڤیتۆیەوە ئەمریکا رووبەرووی رەخنەیەکی بەرفراوان بووەتەوە لەلایەن چەندین وڵات و رێکخراوی مرۆیی و مەدەنییەوە.  زیاتر لە دوو مانگە جەنگ بەردەوامە و ژمارەی کوژراوانی فەڵەستین، بەپێی ئاماری وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین، نزیک دەبێتەوە لە 18 هەزار کەس.

هاوڵاتی  شاندێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان گەیشتە بەغدا بۆ گفتوگۆکردن لەسەر سیاسەتی گومرگ و هەموارکردنەوەی یاسای دەروازە سنورییەکان. حکومەتی هەرێم کوردستان بڵاویکردەوە کە ئەمڕۆ یەکشەممە شاندێکی باڵای حکومەتی هەرێم بە بەشداری رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی حکومەتی هەرێم و ئاوات جەناب نوری، وەزیری دارایی حکومەتی هەرێم گەیشتە بەغدا.  وەک لە راگەیەندراوەکەی حکومەتی هەرێم هاتووە، مەبەست لە سەردانی شاندەکە گفتوگۆکردنە "لەسەر سیاسەتی گومرگی عێراق و هەرێمی کوردستان و هەموارکردنەوەی یاسای دەروازە سنوریەکان."

هاوڵاتی  بەپێی بەرنامەی کاری پەرلەمانی عێراق رۆژی چوارشەممە پەرلەمانی عێراق بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکێکی نوێ کۆدەبێتەوە.  پەرلەمانی عیڕاق کارنامەی کۆبونەوەیەکی نائاسایی خۆی بڵاوکردووەتەوە بۆ رۆژی چوارشەممە 13ی کانونی یەکەمی 2023 کە تایبەتە بە کۆبوونەوە لەسەر هەڵبژاردنی سەرۆکێکی نوێ بۆ پەرلەمانی عێراق. دادگای فیدڕاڵی مانگێک لەمەوبەر بڕیاریدا بە کۆتایهێنان بە ئەندامێتی محەممەد حەلبوسی، سەرۆکی پێشووی پەرلەمانی عێراق، لەسەر داوایەکی لەیس دلێمی و بەمەش لە سەرۆکی پەرلەمان دوورخرایەوە.

هاوڵاتی  وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند گرێبەستی وەرگرتنی 250 ملیار دیناریان واژۆ کردووە و چاوەڕێ دەکەن لە "داهاتوویەکی نزیکدا" ئەو بڕە پارەیە بچێتە سەر هەژماری بانکی وەزارەت. وەزارەتی دارایی لە رونکردنەوەیەکدا ئاماژە بەوە دەکات کە ئەمڕۆ 10 کانونی یەکەمی 2023، گرێبەستی وەرگرتنی 250 ملیار دیناریان وەک قەرز لەرێگای بانکی رافیدەینەوە واژۆ کردووە. وەزارەتی دارایی دەشڵێت، "چاوەڕوانین لە داهاتویەکی نزیکدا پارەکە بگاتە سەر هەژماری بانکی وەزارەتمان لە لقی هەولێری بانکی ناوەندی عێراق."  ئەو 250 ملیار دینارە بەشێکە لە 700 ملیار دینارە قەرزەکەی بەغدا کە بۆ هەرێمی کوردستانی دەنێرێت و دواین گوژمەی 700 ملیارییە کە بەپێی رێککەوتنی حکومەتی هەرێمی عێراق دەنێردرێت. بەهۆی دواکەوتنی ناردنی ئەو بڕە پارەیەوە هێشتا مووجەخۆرانی هەرێم مووچەی مانگی ئەیلولییان وەرنەگرتووە. ئەمە لەکاتێکدایە کە ئەمڕۆ وەزارەتی دارایی عێراق لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، بۆ جێبەجێکردنی راسپاردەکانی محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق و بە سەرپەرشتی تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق، بڕیاردرا بڕی 700 ملیار دینار بۆ هەرێمی کوردستان بنێردرێت. بەپێی وتەی سەرچاوەیەک کە لە وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێم قسەی بۆ هاوڵاتی کردووە، تا ئێستا هیچ ئامادەکارییەک بۆ راگەیاندنی لیستی مووچە نەکراوە.

هاوڵاتی  شۆڕش ئیسماعیل وەزیری پێشمەرگە لە کۆبونەوەیەکیدا لەگەڵ هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش رایگەیاند پێویستە لەگەڵ "دۆستەکانمان" هەوڵبدەین هێزەکانی پێشمەرگە رێکبخەینەوە لەپێناو دروستبوونی هێزێکی نیشتمانی، دەشلێت، "ویست و ئیرادەیەکی بەهێز هەیە بەرامبەر پرس و پرۆسەی چاکسازی لە وەزارەتی پێشمەرگەدا."  ئەمڕۆ 10ی کانونی یەکەمی 2023، شۆڕش ئیسماعیل سەرپەرشتی کۆبوونەوەیەکی کرد لەنێوان وەزارەتی پێشمەرگە و راوێژکارانی باڵای هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە هەرێمی کوردستان کە تێیدا باس لە پرسی چاکسازی و رێکخستنەوە و یەکخستنەوەی هێزەکان و هاوکارییەکانی هاوپەیمانان بۆ وەزارەتی پێشمەرگە کرا. لە کۆبونەوەکەدا، کە جەنەڕاڵ مەکێنزی بەرپرسی تیمی باڵای ڕاوێژکارانی هاوپەیمانان تێیدا بەشداربوو، شۆڕش ئیسماعیل وتی، "بە هاوکاری و هەماهەنگی زیاتر لەگەڵ دۆستەکانمان لە هێزەکانی هاوپەیمانان، هەوڵبدەین هێزەکان رێكبخەینەوە بە ئامانجی دروستبوونی هێزێکی نیشتیمانی تۆکمە و رێکخراو، خاوەن دیسپلینی سەربازی لە ژێر چەتری وەزارەتی پێشمەرگەدا کە ساڵانێکە لەم پێناوەدا هەوڵی جددی بۆ دەدەین."  وەزیری پێشمەرگە ئاماژەی بەوەش کردووە، "دڵخۆشین، ویست و ئیرادەیەکی بەهێز هەیە بەرامبەر پرس و پرۆسەی چاکسازی لە وەزارەتی پێشمەرگەدا."  بەپێی راگەیاندراوێکی وەزارەتی پێشمەرگە، جەنەڕال مەکێنزی دڵخۆشی خۆی دەربڕیووە لە خێراکردنی هەنگاوەکانی پرۆسەی چاکسازی لە وەزارەتی پێشمەرگە و رایگەیاندووە چاودێری وردی پرۆسەکە دەکەن و هیوایان وایە هێزی پێشمەرگە بگاتە ئاستێکی باڵا. بەرپرسی تیمی باڵای ڕاوێژکارانی هاوپەیمانان باسی لەوەش کردووە، "ئێمە لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی پاڵپشت و پشتیوانتان دەبین لە پرۆسەی چاکسازی و یەکگرتنەوەی هێزەکانی حەفتا و هەشتا و پەرەپێدان بە کاروباری فیرقەکان لە وەزارەتی پێشمەرگە، لەم پێناوەشدا پێکەوە کاری هاوبەش و پلانی گرنگ و ستراتیژی دادەڕێژین."

هاوڵاتی پزیشکێکی ڤێتێرنەری دەڵێت: لەناو ئەو پاشماوانەدا دەکرێت نەخۆشیە گوازراوەکان لەڕێگەی باڵندە و ئاژەڵەوە بگوازرێنەوە بۆ مرۆڤ، ئەمە جگە لەوەی تیکەڵی ئاوی خورادنەوە یان خاک دەبنەوە ومەترسیدارن. سەرەڕای ئەو مەترسیە زۆرەی پاشماوە پزیشکیەکان هەیانە لەسەر ژینگە، مرۆڤ، ئاژەڵان بەڵام هێشتا لە کوردستان نەتوانراوە مامەڵەیەکی زانستی لەگەڵ پاشماوە پزیشکیەکان بکرێت، بەجۆرێک لە ناحیەی تانجەرۆ فڕێدەدرێن لە پارێزگای سلێمانی کە  بووەتە زبڵدانی شارەکە، سەرەڕای پاشماوە ئاساییەکانی رۆژانە، پاشماوە پزیشکیەکانیشی تێدا کۆدەکرێتەوە. پاشماوە پزیشکییەکان لەناو زەرفی تایبەتی فڕێ دەدەدرێن بەبێ ئەوەی بسوتێندرێن، لەگەڵ ئەوەی لەڕووی زانستیەوە پێویستە ئەو پاشماوانە بسوتێندرێن و بکرێنە ژێرخاکەوە، بەڵام لە کوردستان ئەگەرچی بۆماوەیەکی کورتیش ئەو کێشەیە چارەسەربکرێت بەڵام دواجار بە هۆکار و لەژێر بیانوی جۆراوجۆر ئەو پاشماوانە تیکەڵ بەیەک دەکرێن و لە شوێنێکدا لەناو ناحیەی تانجەرۆ کە تایبەتە بە فڕێدانی زبڵ و خاشاک فڕێ دەدرێن. پاشماوە پزیشکیەکان پیکهاتوون لە دەرزی،دەرمانی ماوەبەسەرچوو، جل و و بەرگ و دەمامک و دەستکێش، ئەندامی لەشی مرۆڤ کە لەنەشتەرگەریدا دەرهێنراوە ولێکراوەتەوە ، سەرەڕای ئەوەش تیکەڵ کراون لەگەڵ قاپ و خۆراکی نەخۆشخانە. دکتۆر یاد قادر پزیشکی پسپۆڕی ئاژەڵانە لەبارەی فڕێدانی پاشماوە پزیشکیەکانەوە بە هاوڵاتی وت، پێویستە بەڕێگای تایبەتی خۆیان لەناوببرێن، بەڵام ئەگەر تێکەڵی پاشماوەی دیکە بکرێت و بەو جۆرە بەجێبهێڵرێت، وەک پاشماوەیەکی ئاسایی ڕۆژانە سەیری بکرێت ئەوا سادەترین مەترسیان گواستنەوەی ئەو نەخۆشیانەن کە توانای گواستنەوەیان هەیە لەنێوان مرۆڤ و مرۆڤ، مرۆڤ و ئاژەڵ، ئەوەش لەرێگەی هەر ئاژەڵێک یان باڵندەیەک یاخود ئەوکەسانەی لەو شوێنە کاردەکەن کە بەرکەوتنی هەبێت لەگەڵ ئەو پاشماوانە. دکتۆر یاد دەشڵێت، فڕێدانی دەرمان لەناو ئەو پاشەرۆیانە و چارەسەرنەکردنی بەڕیگای زانستی مەترسی بەرگری دەرمانەکانیش زیاد دەکات، کە ئەمە مەترسیەکی جیهانیە ئێستا. ئەحمەد رەئوف کە لەنزیک کورەی سوتاندنی کەلوپەلە پزیشکیەکان کار دەکەن، بە هاووڵاتیان وت جاروبار کورەکە کار دەکات و جاری واشە کار ناکات تەنها پاشەرۆکان فڕێ دەدەنە ژێر خاکەوە.  ئەگەر چی کورەی لەناوبردن و سوتاندنی پاشماوەکان کار بکات، بەڵام بۆماوەیەک لەوێ دەهێڵنەوە و ئەو شوێنە پڕە لە سەگی بەرەڵا کە دەتوانن ببنە هۆی گواستنەوەی نەخۆشی.

هاوڵاتی وەزارەتی دارایی عێراق رایگەیاند، لە وەزارەتەوە نوسراویان ئاڕاستە کردوە بۆ ناردنی بڕی 700 ملیار دینار بە شێوەی قەرز، بۆ دابەشکردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان. وەزارەتی دارایی عێراق لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، بۆ جێبەجێکردنی راسپاردەکانی محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق و بە سەرپەرشتی تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق، بڕیاردرا بڕی 700 ملیار دینار بۆ هەرێمی کوردستان بنێردرێت. لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بۆ ئەوەکراوە کە ناردنى ئەم بڕە پارەیە لەسەر راسپاردەى محەمەد شیاع سودانى بوە و لەبەر رۆشنایی یاساى بودجەى فیدراڵ ژمارە 13ـى 2023، کە تێیدا زامنى شایستە داراییەکان کراوە بۆ ئەو کەسانەى شایستەن. جەختیش دەکاتەوە لەوەى کە حکومەتى عێراق داواکارى موچەخۆرانى هەرێم و چاکسازیی دارایی لەبەرچاو دەگرێت بە ئامانجى برەودان بە گەشەى ئابورى وڵاتەکە. لە ماوەی رابردو مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ بەرپرسانی بەغدا رێککەوت بۆ ناردنی بڕی دو ترلیۆن و 100 ملیار دینار بە شێوەی قەرز و بە سێ گوژم، بۆ دابینکردنی موچەی مانگەکانی (تەمموز/7) و (ئاب/8) و (ئەیلول/9)ی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان و ئەم 700 ملیار دینارەى ئەمڕۆ رەزامەندى لەسەر ناردنى درا کۆتا قەرزە و حکومەتى هەرێمیش لە هەوڵدایە بۆ وەرگرتنى سێ قەرزى دیکە بۆ موچەى مانگەکانى (10 و 11 و 12).

هاوڵاتی بارەگای بارزانی سەبارەت بە دابەشکردنی کورسی پێکهاتەکان ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوەو تیایدا داوا دەکات "ڕێگە بەوە بدرێت پێکهاتەکان خۆیان بڕیار لە چارەنوسی خۆیان بدەن". ئەمڕۆ یەکشەممە لە ڕاگەیەندراوێکدا بارەگای بارزانی تێڕوانینی مەسعود بارزانی لەسەر میكانیزمی دابەشكردنی كورسیی پێكهاتەكان لە هەڵبژاردنەكانی هەرێمی كوردستان بڵاوکردەوەو دەڵێت، " پێویستە ڕێگە بەوە بدرێت پێكهاتەكان خۆیان بڕیار لە چارەنووسی خۆیان بدەن و هیچ چوارچێوەیەكی دیاریكراو بەسەریاندا نەسەپێندرێت." وەک لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە بارزانی دەشڵێت، " پێكهاتەكان بەشێكی ئازیز و گرنگی كۆمەڵگەی كوردستانین و نابێ ئیستحقاق و مافەكانیان تێكهەڵی هیچ بەرژەوەندییەكی سیاسی و نادادپەروەرانە بكرێت." ئەمەش لە کاتێکدایە دوێنێ شەممە لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا، ژمارەیەك لە حزبەكانی پێكهاتەی توركمان‌ و مەسیحی لە هەولێر ڕایانگەیاند، ئەگەر بێتو دادگای فیدراڵی شێوازی هەڵبژاردنەكەی كوردستان بكات بە فرەبازنەیی‌ بایکۆتی هەڵبژاردنەکان دەکەن. رۆژی 3ی ئەم مانگە، دادگای باڵای فیدراڵی دواین دانیشتنی  لەسەر سكاڵاكەی یەكێتیی بەڕێوەبرد، لەم دانیشتنەدا دادگای فیدراڵی داوای لە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان كرد، بۆچونی خۆی بخاتەڕوو لەبارەی ئەوەی ئەگەر هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان بەشێوەی فرە بازنەیی بەڕێوەچوو، كورسییەكانی پەرلەمان چۆن بەسەر بازنەكانی هەڵبژاردندا دابەشدەبن و هێشتا بڕیاری کۆتای نەدراوە کە ئایا لە هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستان کە لە لایەن کۆمسیۆنی عێراقەوە بەڕێوە دەچێت بە چ میکانیزمێک کورسی پێکهاتەکان دابەشدەکرێت. دەقی ڕاگەیەندراوەکە: ڕاگەیێندراویێك لە بارەگای بارزانییەوە سەبارەت بە بابەتی میكانیزمی دابەشكردنی كورسیی پێكهاتەكان لە هەڵبژاردنەكانی هەرێمی كوردستان و بوونی هەندێ هەوڵ بۆ گۆڕین و دەسكاریكردنی كورسی و مافەكانی پێكهاتەكان و چۆنیەتیی بەشدارییان لە هەڵبژاردن، تێڕوانینی سەرۆك بارزانی  بەمشێوەیەیە كە پێویستە ڕێگە بەوە بدرێت پێكهاتەكان خۆیان بڕیار لە چارەنووسی خۆیان بدەن و هیچ چوارچێوەیەكی دیاریكراو بەسەریاندا نەسەپێندرێت. پێكهاتەكان بەشێكی ئازیز و گرنگی كۆمەڵگەی كوردستانین و نابێ ئیستحقاق و مافەكانیان تێكهەڵی هیچ بەرژەوەندییەكی سیاسی و نادادپەروەرانە بكرێت. بارەگای بارزانی 10ی كانوونی یەكەمی 2023

هاوڵاتی پێش نیوەڕۆى ئەمڕۆ تەقە لە بنکەى پۆلیسى تاسڵوجە کرا و چەند پۆلیسێک بریندار بون، بەپێى زانیارییەکان هێرشکەرەکان جلى مەدەنیان لەبەردا بوە و کێشەکەش لەسەر ئۆتۆمبێلێک بوە. پێشنیوه‌ڕۆی ئه‌مڕۆ یه‌كشممه‌ ژماره‌یه‌ك چه‌كدار به‌ جلی مه‌ده‌نییه‌وه‌ چونه‌ته‌ بنه‌كه‌ی پۆلیسی تاسڵوجه‌ بە مەبەستی بینینی ئۆتۆمبێلێکیان کە پێشتر توشی روداوێكی هاتوچۆ بوه‌ و ده‌ستی به‌سه‌ردا گیراوه‌ و له‌ بنكه‌كه‌دا هێڵراوه‌ته‌وه‌ و چەکدارەکان هەوڵیانداوە بەزۆر ئۆتۆمبێلەکەیان ببنەوە و لەلایەن بنکەکەوە رێگرییان لێکراوە.  بە گوێرەی زانیارییەکان کە دواى ئەو رێگرییە، ئەو چوار کەسە کە چەکیان پێبوە بە ئاڕاستەى بنکەکە تەقەیان کردوە و دواتر تەقەکانیان روبەڕوى پۆلیسى بنکەکە کردوە، لە ئەنجامدا دوو پۆلیس بریندار بون و فیشەک بەر قاچیان کەوتوە. هاوکات تا ئێستا لایەنە پەیوەندیدارەکان هیچ زانیارییەکیان لەسەر ڕوداوەکە بڵاونەکردۆتەوەو شێوازى روداوەکە دیارنییە و پەراوى لێکۆڵینەوە کراوەتەوە و لێکۆڵینەوەکان بەردەوامن.

هاوڵاتی سەرۆكی لیواكانی حزبوڵا لە عێراق رایدەگەیەنێت، هێرشەكانیان بۆ سەر بنكەكانی ئەمەریكا لە وڵاتەكە بەدەوام دەبێت و جەختیش لە دورخستنەوەى سەربازانى ئەمەریکا دەکات لە عێراق. ئەبو عەلی عەسکەری، فەرماندەی باڵای حزبوڵڵای عێراقی رایگەیاند، ئەوەی لەماوەی رابردوودا بەرامبەر بنکەکانی ئەمەریکا لە عێراق و سووریا کردوویانە تەنها سەرەتا بووە، لەمەودوا هێرشەکانیان بۆسەر ئەمەریکا فراوانتر و توندتر دەکەن. راشیگەیاند، ئەو کەسانەی بنکەکانی ئەمەریکا بە نێردەی دیپلۆماسی دادەنێن، ئەو کەسانەن دەیانەوێت پارێزگاری لە پۆست و بەرژوەندییەکانیان لە عێراق بکەن. هێرشەکەى سەر باڵیۆزخانەى ئەمەریکا لە ناوچەى سەوزى بەغداد، کاردانەوەى بەرفراوانى لەسەر ئاستى ئەمەریکا و عێراقیش لێکەوتەوە، محەمەد شیاع سودانى، سەرۆک وەزیرانى عێراقیش تەواوى هێزە ئەمنییەکانى بۆ دەستگیرکردن و رادەستکرنى تۆمەتباران راسپارد. ئەمە لەکاتێکدایە لەگەڵ دەستپێکردنی شەڕی ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماس لە غەززە، هێرشی گرووپە چەکدارەکان لە عێراق و سووریا بۆ سەر بنکەکانی ئەمەریکا زیادیکردووە. بەگوێرەی لێدوانی وەزارەتی بەرگری ئەمەریکا (پێنتاگۆن) لە دوای 7ی ئۆکتۆبەرەوە تا تائێستا زیاتر لە 70 جار هێرش کراوەتە سەر بنکەکانیان لە عێراق و سووریا.

هاوڵاتی تەنها لەماوەی ئەمساڵدا لە عێراق بڕی 8 تۆن مادەی هۆشبەرو 58 ملیۆن حەبی هۆشبەریان لەناوبردراوە و نزیکەی ١٢ هەزار تۆمەتبار دەستگیرکراون. ساڵح مەهدی حەسناوی وەزیری تەندروستیی عێراق ڕایگەیاند، "لەماوەی یەک ساڵدا نزیکەی (8) تۆن مادەی هۆشبەرو (58) ملیۆن حەبی مادەی هۆشبەرو (31) هەزار ئەمپۆلی مادەی هۆشبەرو (9) هەزار کوپ لەناوبراون". وتیشی، پڕۆسەی لەناوبردنەکە لەسوتێنەری پزیشکی دادوەرییدا ئەنجامدراوە، پلەی گەرمیی دەگاتە بەرزترین پلە بۆ سوتانی تەواو، بەجۆرێک گەرما دەیتوێتەوەو دەیشکێنێت‌و تایبەتمەندییە مادە هۆشبەرەکانی لێ دەسەنێتەوە. هاوکات بە گوێرەی ئامارەکانی وەزارەتی ناوخۆ ، ژمارەی ئەوکەسانەی لەماوەی ئەمساڵدا لەدۆسیەی ماددە هۆشبەرەکاندا دەستگیرکراون‌و سزایان بەسەردا سەپێنراوە گەیشتۆته‌ نزیکەی 12 هەزار تۆمەتبار.  

هاوڵاتی ئەندامێکی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عێراق رایگەیاند "زۆری خواستی هاووڵاتیان سەڕەرای ناردنی گەیشتنی چەند کاروانێکی دۆلار بۆ بانکەکانی عێراق بەشێوەی کاش رێگرە لە جێگیربوونی دۆلار". جەمال کۆچەر ئەندامی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیا عەرەبیەکانی راگەیاند، پاش ئەوەی چەند کاروانێکی دۆلاری کاش لە ئەمریکاوە گوازرایەوە بۆ بانکەکانی عێراق هێشتا بەهای دۆلار جێگیر نەبووە. ئاماژەی بەوەش کرد، زۆری خواستی هاووڵاتییان وایکردووە دۆلار لەو نرخە بەرزەیدا بمێنێتەوە. باسی لەوەشکرد، رێکارەکانی بانکی ناوەندی جدین و هەوڵدەدرێت کێشەی دۆلار و بەهای دۆلار لە بازاڕەکانی ناوخۆدا بەخێرایی چارەسەر بکرێت. ماوەی زیاتر لە هەشت مانگە دۆلار سەقامگیری بەخۆیەوە نەدیوە و بانکی ناوەندیش زیاتر لە هەشت رێکاری گرتووەتەبەر لەپێناو سەقامگیرکردنی بەهای دۆلار بەرامبەر بە دراوی نیشتمانی.    

هاوڵاتی تا ئێستا وەزارەتی دارایی و ئابوری حكومەتی هەرێمی كوردستان هیچ وادەیەكی بۆ دابەشكردنی مووچەی مانگی نۆی فەرمانبەران دیارینەكردووە و چاوەڕێی گەیشتنی 700 ملیارەكەی بەغدایە كە دواین گوژمەی ئەمساڵە، ئەوەش لەكاتێكدایە سەرۆكوەزیرانی عێراق ڕایگەیاندووە واژۆی لەسەر ناردنی پارەكە كردووە. ساڵی 2023 تەنها 20 ڕۆژی ماوە و تا ئێستاش مووچەی چوار مانگی (9 و 10 و 11 و 12)ی مووچەخۆرانی هەرێم دابەش نەكراوە و ماوەی زیاتر لە دوو هەفتەیە بەرپرسانی هەرێم دەڵێن پارەكەی بەغدا دەگات و مووچە دابەش دەكرێت  بەڵام تا ئێستا 700 ملیار دینارەكە نەگەیشتووە و مووچەخۆران چاوەڕێی مووچەی مانگی نۆ دەكەن. مانگی ڕابردوو لە پێنجی مانگەوە دەست بە دابەشكردنی مووچەی مانگی هەشتی مووچەخۆران كرا، بەڵام ئەم مانگە ئەو وادەیە تێپەڕی و هێشتا هیچ وادەیەك بۆ دابەشكردنی مووچە نییە، بەوەش 35 ڕۆژ بەسەر یەكەم ڕۆژی دابەشكردنی مووچەی مانگی هەشت تێپەڕیوە. فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێم هەموو مانگێك بۆ پێدانی مووچە دەبێت چەندین ڕۆژ چاوەڕێ‌ بن و حكومەتی هەرێمیش تەنها كاتێك مووچە دابەش دەكات، كە پارەكەی بەغدا بگات، لەكاتێكدا داهاتی مانگانەی ناوخۆی هەرێم بە وتەی بەرپرسانی هەرێم  340 ملیار دینارە و 120 ملیار دیناری بۆ خەرجی حكومەت و وەزارەت و دامودەزگاكان بەكاردەهێنرێتەوە. بەوتەی سەرچاوەیەك لەوەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێم بۆ هاوڵاتی "تائێستا هەرچەندە سودانی بڕیاری ناردنی 700 ملیارەكەی بۆ هەرێم داوە كاتی گەیشتنی ئەو پارەیە دیار نییە و بەهۆی پشووی یەكشەممەوە ڕەنگە دووشەممەی ئەم هەفتەیە ڕێكارەكانی ناردنی 700 ملیارەكە دەستپێبكات". وەك ئەو سەرچاوەیە بەهاوڵاتی وت:"هەركات بەشی یەكەمی 700 ملیارەكە بگاتە هەرێمی كوردستان وەزارەتی دارایی لیستی مووچەی مانگی نۆی ئەمساڵ ڕادەگەیەنێت". وتەی ئەو سەرچاوەیە لەكاتێكدایە، ئەمڕۆ شەممە 09-12-2023، محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆكوەزیرانی عێراق بەمیدیای پارتی وت: "دوێنێ واژۆم لەسەر ناردنی 700 ملیار دیناری قەرز بۆ مووچەی هەرێمی كوردستان كرد."  رۆژی 14ـی ئەیلوولی ئەمساڵ وەفدێكی هەرێمی كوردستان بە سەرۆكایەتیی مەسرور بارزانی، سەرۆكوەزیرانی هەرێمی كوردستان بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی بەغدا و هەولێر تایبەت بە بودجە و مووچە سەردانی بەغدای كرد و جگە لە كۆبوونەوە لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانی، لەگەڵ بەرپرسانی دیكەی عێراق و لایەنە سیاسییە عێراقییەكان كۆبووەوە. دواتر ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاریدا بڕی دوو تریلیۆن و 100 ملیار دینار بە قەرز بە هەرێمی كوردستان بدات بۆ ماوەی سێ مانگ، واتە مانگانە 700 ملیار دینار، ئەوەش بۆ دابینكردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان. تاوەكو ئەمڕۆ دوو جار پارەكە نێردراوە و بەگوێرەی رێككەوتنەكە یەك گوژمەی دیكەی 700 ملیاری ماوە. هەرێمی كوردستان مانگانە پێویستی بە 920 بۆ 940 ملیار دینارە بۆ مووچە، جگە لە خەرجیی بەكاربردن و دامودەزگاكان و بودجەی وەبەرهێنان و تێچووی بەرهەمهێنانی كارەبا، بڕیارە ئەو كورتهێنانەی بۆ مووچە دروست دەبێت، لە داهاتی نێوخۆ پڕبكرێتەوە.    

هاوڵاتی هێزە ئەمنیەكانی ئێران لە فڕۆكەخانەی "ئیمام خومەینی" لەتاران ڕێگەیان نەدا خێزانەكەی ژینا ئەمینی گەشتی فەڕەنسا بكەن، مەبەستی سەردانەكە بۆ ئەوەبوو خەڵاتی ساخارۆڤ وەربگرن. بەپێی راپۆرتێكی رێكخراوەكانی مافی مرۆڤی رۆژهەڵاتی كوردستان، سەر لە بەیانیی  شەممە، 9-12-2023  هێزە ئەمنیەكانی ئێران بە موژگان ئیفتخاری، دایكی ژینا، ئەمجەد ئەمینی، باوكی ژینا و ئەشكان ئەمینی، برای ژینایان وتووە، گەشتكردن بۆ دەرەوەی وڵاتیان لێ قەدەغە كراوە، جگە لەوەی هەر لەوێش دەست بەسەر پاسپۆرتەكانیاندا گیراوە، بەڵام هێزە ئەمنیەكان تەنیا رێگەیان بە ساڵح نیكبەخت، پارێزەری خێزانی ژینا ئەمینی داوە گەشت بكات و بڕیارە لەبری خێزانی ژینا ئەمینی لە رێوڕەسمی وەرگرتنی خەڵاتی ساخارۆفدا لەفەڕەنسا بەشدار بێت. پەرلەمانی ئەورووپا خەڵاتی ساڵی 2023ـی ساخارۆفی پێشكەش بە ژینا ئەمینی و بزووتنەوەی ژن، ژیان و ئازادی كردووە و رێوڕەسمی دابەشكردنی خەڵاتەكە بڕیارە رۆژی 12-12-2023 بەڕێوەبچێت، خێزانی ژینا ئەمینی لەلایەن پەرلەمانی ئەوروپاوە بە فەرمی بانگهێشت كرابوون و بڕیار بوو لە شاری ستراسبۆرگی فەرەنسا خەڵاتی ساخارۆف وەربگرن. خەڵاتی ساخارۆف بەو كەس و گرووپانە دەدرێت، كە ژیانی خۆیان بۆ داكۆكیكردن لە مافی مرۆڤ و ئازادیی رادەربڕین تەرخان دەكەن.  پەرلەمانی ئەوروپا لە ساڵی 1988ـدائەم خەڵاتەی بۆ رێزگرتن لە ئاندرە ساخارۆف، هاووڵاتی رووسی راگەیاند. ژینا ئەمینی كچێكی تەمەن 22 ساڵی خەڵكی سەقزی پارێزگای سنەبوو لە رۆژهەڵاتی كوردستان ، رۆژی 13-9-2022 لە وێستگەیەكی شەمەندەفەری تاران بە تۆمەتی پابەند نەبوون بە باڵاپۆشی لەلایەن پۆلیسی رەوشتی تارانەوە دەستبەسەر كرا ، دواتر لە رووداوێكی جێگەی گوماندا باری تەندروستیی تێكچوو، سێ رۆژ دواتر گیانی لەدەستدا، گیانلەدەستدانەكەشی بووە هۆی ناڕەزایەتییەكی بەرفراوان و ماوەی چەند مانگێك بەردەوام بوو.