چی دەبێت ئەگەر جەنگ لەنێوان ئیسرائیل و تورکیا هەڵبگیرسێت؟

هاوڵاتی وەزارەتی کشتوکاڵی عێراق ڕایگەیاند، هۆکاری مرداربوونەوەی نەورەسەکانی دوکان بۆ ئەنفلۆنزای باڵندە دەگەڕێتەوە. سامر حەبیب، بەڕێوەبەری گشتی ڤێتێرنەری سەر بە وەزارەتی کشتوکاڵی عێراق بە رۆژنامەی سەباحی راگەیاند، "ئەنفلۆنزای باڵندە کە بە “H5N1” ناسراوە، لە نێو نەورەسەکانی دوکان بڵاوبووەتەوە". ئاماژەی بەوەشکردووە، "کە سەرجەم ڤێتێرنەرییەکانیان راسپاردووە ئەوپەڕی چاودێریی پرۆژەکانی بەخێوکردنی پەلەوەر و شوێنەکانی فرۆشتنی باڵندە بکەن و لە کاتی بوونی هەر حاڵەتێکی گوماناویدا سامپڵ بۆ تاقیگەی ناوەندیی بەغدا رەوانە بکەن". دوو هەفتە پێش ئێستا بە هۆکارێکی نادیار بە نەورەسەکانی دەریاچەکەی دوکان تووشی مردنی بە کۆمەڵ بوون و لەگەڵ بڵاوبوونەوەی هەواڵە لایەنی پەیوەندیدار سەردانی ناوچەکەی کرد و دەستیکرد بە لێکۆڵینەوە و داوایانکرد هاوڵاتییان نزیکی ئەو ناوچەیە نەکەونەوە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ سەرۆکوەزیرانی پۆڵەندا رایدەگەیێنێت، 9 کەسیان بە تۆمەتی سیخوڕیکردن بۆ رووسیا دەستگیرکردووە. بە گوێرەی راگەیێنراوەکە تەواوی ئەو کەسانە پەیوەندییان بەیەکەوە هەبووە و وەک گرووپ کاریان کردووە. رۆژی سێشەممە 21-5-2024، دۆناڵد تەسک، سەرۆکوەزیرانی پۆڵەندا بە میدیای وڵاتەکەی راگەیاندووە، "ئێستا 9 گومانلێکراومان دەستگیرکردووە کە راستەوخۆ پەیوەندییان بە دەزگای هەواڵگریی رووسیاوە هەبووە و سیخوڕییان بۆ کردوون". تەسک باسی لەوەکردووە، لە دەستگیرکراوەکاندا هاووڵاتی پۆڵەندی، بێلارووسی و ئۆکراینیشیان تێدایە. باس لەوەش دەکات، هەوڵی نانەوەی پشێویان لە پۆڵەندادا داوە و تەنیا لەو وڵاتەشدا نین، بەڵکو لە لیتوانیا، لاتڤیا و سوێدیش ئێستا گرووپی هاوشێوە هەن. ئەو سەرکردە پۆڵەندییە دەشڵێت، لێکۆڵینەوەی تیمی نێودەوڵەتی لەو کەسانە ئێستا بەردەوامە و چاوەڕێدەکەن زانیاری زیاتریان دەستبکەوێت. لە چەند هەفتەی رابردوودا وارشۆ رایگەیاند، کەسێکی بە تۆمەتی پلاندانان بۆ کوشتنی ڤۆلۆدێمیر زیلنسکی، سەرۆکی ئۆکراینا دەستگیرکردووە. دەستگیرکردنی ئەو 9 گومانلێکراوە دەچێتە ریزی ئەو رووداوانەی دیکەوە کە پۆڵەندا و وڵاتانی دیکەی ئەوروپا قسەیان لەبارەوە کردووە؛ گوایە رووسیا هەوڵی ناسەقامگیرکردنی یەکێتیی ئەوروپا دەدات. رووسیاش ئەو قسانە بە پڕوپاگەندەی پڕۆ نازی ناودەبات.

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد نوێنەری گشتیی وانەبێژانی هەرێمی کوردستان رایدەگەیەنێت، ئەمڕۆ شایستە داراییەکانی مانگی دووی مامۆستایانی وانەبێژ دابەشدەکرێت. ئەمڕۆ چوارشەممە 22ی ئایاری 2024، کارۆخ عەبدوڵڵا، نوێنەری گشتیی مامۆستایانی وانەبێژ بە هاوڵاتی راگەیاند، "ئەمڕۆ شایستەی مانگی دووی مامۆستایانی وانەبێژ دابەشدەکرێت لە سنوری پەروەردەکانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارە سەربەخۆی راپەڕین و گەرمیان". ئاماژەی بەوەشکرد، "هەفتەی داهاتوو لە رۆژی یەکشەممەوە 26ی ئایاری 2024 شایستە داراییەکانی سەرجەم پەروەردەکانی سنووری هەولێر و دهۆک دابەشدەکرێت".  

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ   ترامەکانی ئیستەنبووڵ دوای 100 ساڵ لە کارکردن لادەبرێن و بە جۆرێک ترامی مۆدێرن جێگەیان دەگیرێتەوە. هەوڵدراوە ترامە نوێیەکان شێوەیان بچێتەوە سەر ئەوانی پێشوو. ترامەکانی ئیستەنبووڵ لە شەقامی تەقسیم بووەتە رەمزی شارەکە و ئەوانەی دەچنە ئیستەنبووڵ سەردانی دەکەن. لە ساڵی 1914 خراوەتە کار و تاوەکو ئێستا لەسەر ئەو شەقامە ماوە. لە ترامە نوێیەکاندا دوو کامێرا لە پێشەوەی دانراوە کە شێوەکەی بە تەواوەتی گۆڕاوە بەراورد بەوانەی پێشوو. ئەمەش تاوەکو شۆفێرەکە باشتر کۆنترۆڵی بکات. بە گوێرەی شارەوانی ئیستەنبووڵ، تەواوی ترامە کۆنەکان لەو شارەدا لادەبرێن و بە ترامی نوێ شوێنیان دەگیرێتەوە. ترامە کۆنەکانیش دەکرێنە مۆزەخانەی هاتووچۆی ئیستەنبووڵەوە کە تاوەکو ئێستا لە بنیاتناندایە. ئەکرەم ئیمامۆغڵو، سەرۆکشارەوانی ئیستەنبووڵ دەڵێت، هۆکاری گۆڕانکاری لە ترامەکان رێگریکردنە لە بەهەردانی وزەیەکی زۆر و ترامە نوێیەکان کەمتر وزەیان دەوێت و زیاتر دەتوانن لەکاردابن.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ لە میسر 10 ژن بەیەکەوە لە ناو مینی پاسێکدا گیانیان لەدەستدا، ئەوەش دوای ئەوەی مینی پاسەکە کەوتە ناو رووباری نیلەوە. رۆژی سێشەممە 21-5-2024، حوسام عەبدولغەفار، گوتەبێژی وەزارەتی تەندروستیی میسر رایگەیاند، مینی پاسێک لە نزیک گوندی ئەبو غالب کە دەکەوێت دووری 50 کیلۆمەتر لە باکووری رۆژئاوای قاهیرە، کەوتووەتە ناو رووباری نیلەوە و ژمارەی ئەو کەسانەی گیانیان لەدەستداوە 10 کەسن و 9 کەسیش رزگارکراون. سەرجەم سەرنشینەکان ژن بوون؛ بە گوێرەی میدیای میسر، شۆفێرەکە دەمەقاڵێی لەگەڵ یەکێک لە سەرنشینەکانی پاسەکە کردووە و لە دواتردا هاند برێکی پاسەکەی لابردووە و کەوتووەتە ئاوەکەوە. دوای ئەوەی ویستوێتی هەڵبێت، لەلایەن پۆلیسەوە دەستگیرکراوە. حەسەن شەحاتە، وەزیری کاری میسر دەڵێت، پاسەکە ژمارەیەک کچ و ژنی بۆ کێڵگەیەک بۆ کارکردن گواستووەتەوە، بەڵام ئاماژەی بەوە نەکردووە کە منداڵی تێدابووە یان نا. وەزارەتی هاوخەمی کۆمەڵایەتی رایگەیاندووە، وەک هاوخەمییەک بۆ خێزانەکانیان، حکومەت قەرەبووی خێزانی برینداران و ئەوانەش گیانیان لەدەستداوە دەکاتەوە. داواکاریی گشتی تیمێکی بۆ لێکۆڵینەوەیەکی تەکنیکی لە رووداوەکە و دۆزینەوەی هۆکاری روودانی راسپاردووە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ داواکاری دادگەی تاوانی نێودوڵەتی داوا لە دادوەرانی دەکات فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ سەرۆک وەزیران و وەزیری بەرگریی ئیسرائیل و سێ سەرکردەی حەماس بە تۆمەتی ئەنجامدانی تاوانی جەنگ دەربکرێت. فەرەنسا و بەلجیکا پشتیوانی خۆیان بۆ بڕیاری دادگەکە دەربڕی. رۆژی دووشەممە 20-5-2024، کەریم خان، داواکار لە دادگەی نێودوڵەتی تاوان رایگەیاند، دوای حەوت مانگ لە شەڕی نێوان حەماس و ئیسرائیل، بەڵگەی بڕواپێکەری لەبەردەستە کە پێنج کەسایەتی حەماس و ئیسرائیل تاوانی جەنگ و تاوانی دژی مرۆڤایەتییان کردووە. ئەو کەسایەتییانەی فەرمانی دەستگیرکردنیان لەلایەن دادگەی تاوانی لاهایەوە بۆ دەرکراوە بریتین لە بنیامین ناتانیاهو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، یۆواڤ گالانت، وەزیری بەرگریی ئیسرائیل، یەحیا سینوار، سەرۆکی حەماس، محەممەد مەسری، سەرۆکی هێزە چەکدارەکانی حەماس و ئیسماعیل هەنیە، سەرۆکی فەرمانگەی سیاسیی حەماس. بڕیارە لە دانیشتنێکی دادگەکەدا فەرمانی دەستگیرکردن بۆ هەریەک لەو کەسانە دەربکرێت، بەڵام دادگەکە ناتوانێت ئەو فەرمانە بخاتە بواری جێبەجێکردنەوە، بەڵکو وڵاتان دەبێت بڕیاربدەن کە ئایا کار بە فەرمانەکە دەکەن یان نا. دادگەی نێودەوڵەتی تاوان بارەگای سەرەکیی لە شاری لاهای هۆڵەندایە و 124 وڵاتی جیهان تێیدا ئەندامن. دادگەکە لێکۆڵینەوە لە تاوانەکانی دژ بە هاووڵاتیانی سڤیل و مرۆڤایەتی دەکات و فەرمانی دەستگیرکردن بۆ ئەنجامدەرەکانیان دەردەکات. لە رابردوودا دادگەکە فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ سەرکردە و سەرۆکی جیهان دەرکردووە، لەوانە ڤلادمیر پووتین، سەرۆکی رووسیا بوو لە 17ی ئاداری 2023دا فەرمانی دەستگیرکردنی لەلایەن دادگەکەوە بۆ دەرکرا. ئەمڕۆ دووشەممە، هەریەک لە فەرەنسا و بەلجیکا پاڵپشتیی خۆیان بۆ بڕیارەکەی دادگەی تاوانی نێودەوڵەتی دەربڕی، ئەمەش بە واتای ئەو دێت، هەریەک لەو سەرۆک و سەرکردانەی حەماس یان ئیسرائیل سەردانی فەرەنسا بکەن دەستگیردەکرێن.

هاوڵاتی   وەزارەتی کشتوکاڵی هەرێمی کوردستان لە پێناو رێگریکردن لە بڵاوبونەوەی نەخۆشی تای خوێنبەربوون ژمارەیەک رێکاری بۆ رێگریکردن لە نەخۆشیەکە بڵاوکردەوە. بەهۆی بڵاوبوونەوەی نەخۆشی تای خوێنبەربوون لە بەشێک لە پارێزگاکانی عێراق، وەزارەتی کشتوکاڵی هەرێمی کوردستان بۆ پاراستنی گیانی هاوڵاتییان لە نەخۆشیەکە شەش رێکاری راگەیاند. وەزارەتی کشتوکاڵ ئەوەی خستووەتەڕوو، پێویستە سەربڕینى ئاژەڵان لە سەربڕخانە فەرمییەکان بێت و بەپشکنین و مۆری فەرمی ڤێتەرنەری بکەوێتە بازاڕ و سەربڕین لە سەر رێگە و شەقام و لاکۆڵانەکان قەدەغەیە. ئاماژەی بەوەشکردووە، پشکنینى پێش سەربڕین و دوای سەربڕین بۆ ئاژەڵەکان بکرێت بەمەبەستی دڵینابوون لە تەندروستییان، هەروەها پێویستە رێکارە تەندروستییەکان لە پۆشینی جلوبەرگی تایبەتمەند و بەکارهێنانى کەلوپەلی سەربڕین لە سەربڕخانەکان رەچاو بکرێت. وەزارەتی کوشتوكاڵ هەر لە راگەیانراوەکەدا باسیلەوەکردووە، پێویستە لە خاڵە سنوورى و فڕۆکەخانەکان، پشکنینی ورد بۆ ئەو ئاژەڵانە بکرێت کە دێنە ناو هەرێمی کوردستان بۆ مەبەستی دڵنیابوون لە تەندروستییان. هەر لە راگەیانراەکەشدا هاتووە، وەزارەت رێکاری پێویست دەگرێتە بەر بۆ مەبەستی دابینکردنی دەرمانی شووشتنی ئاژەڵ بۆ لەناوبردنی مشەخۆر 'قڕنە' کە هۆکاری سەرەکیی گواستنەوەی ڤایرۆسی نەخۆشی تای خوێنبەربوونە لە نێوان ئاژەڵەکان و ئەم هەڵمەتە هەموو هەرێمی کوردستان دەگرێتەوە. کۆتا رێکاری وەزارەتی کشتوکاڵ بریتییە لە کۆنتڕۆڵکردنی دیاردەی بازرگانیی ئاژەڵان بە شێوەی نافەرمی لە  دەرەوە و ناو هەرێمی کوردستان و عێراقی فیدراڵ، هەروەها ڕێگەگرتن لە هێنانی ئاژەڵی ئەو پارێزگایانەی کە نەخۆشییەکە تیایاندا بڵاوبووەتەوە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ رووسیا دەڵێت، ئۆکراینا چەکی فەرەنسی و ئەمریکی بۆ هێرشێک لەسەر ناوچەیەکی سنووری رووسیا بەکارهێناوە. باسیش لەوە دەکات ئەمە "یاریکردنە بە ئاگر". رۆژی دووشەممە 21-5-2024، وەزارەتی بەرگریی رووسیا رایگەیاند، بەرپەرچی هێرشێکی ئۆکراینایان لە ناوچەی بێلگۆرۆد داوەتەوە کە چوار مووشەکی هامەری فەرەنسی و مووشەکی هارمی دژە راداری ئەمریکای تێدا بەکارهاتووە. ئەمە جاری یەکەم نییە رووسیا باس لە بەرپەرچدانەوەی هێرشی ئۆکراینا لە ناو خاکی خۆیدا بە چەکی وڵاتانی دیکەی رۆژئاوا. لە پێشووتردا کرێملن رایگەیاندبوو، دوو هێرشی بەرپەرچداوەتەوە کە بە مووشەکی ستۆرم شادۆی بەریتانی و ڤامپایری چیکی کرابوون، وەزارەتی دەرەوەی رووسیا لە راگەیاندنێکدا دەڵێت، ئێستا وڵاتانی رۆژئاوا چەکەکانیان لە دژی رووسیا بەکاردەهێنن، ئەمەش "یاریکردنە بە ئاگر". ئەمریکا لە وەڵامی رووسیادا دەڵێت، "ئەمانە پڕوپاگەندەی رووسیان". کۆشکی سپی دەڵێت، لە سەرەتاوە ئەوان روون بوون لەوەی لە تەواوی شەڕەکەدا هاوکاری ئۆکراینا دەکەن لە بەرگریکردن لە دژی هێرشەکانی رووسیا لە ناو خاکی خۆیدا و هەرگیز رێگە بە ئۆکراینا نادەن و هانی نادەن بە چەکی ئەمریکا هێرش بۆ سەر ئۆکراینا بکەن. لە شوباتی 2022ـەوە ئەمریکا و وڵاتانی رۆژئاوا بەردەوام هاریکاریی جەنگیی ئۆکراینا دەکەن بۆ رووبەڕووبوونەوەی هێرشەکانی رووسیا بۆ سەر خاکەکەی لە ناو خاکی خۆیدا. ئێستا بەشێک لە وڵاتانی رۆژئاوا، لەوانە بەریتانیا و فەرەنسا نزیکن لە رێگەدان بە ئۆکراینا بە چەکی ئەوان هێرش بۆ سەر خاکی رووسیا بکات و بەرپرسانیان دەڵێن، بەم جۆرە شەڕەکە دادپەروەر نییە. ئۆکراینا دەڵێت، پێویستە هاوپەیمانانی رێگەی بدەن چەکەکانیان بۆ هێرشکردنە سەر رووسیا لە ناوچە سنوورییەکان بەکاربێنێت، چونکە لەوێ کۆگای چەک و بنکە سەربازییەکان دەتوانێت بکاتە ئامانج. ئۆلێکساندرا ئوستینۆڤا، ئەندام پەرلەمانی ئۆکراینا دەڵێت، پێش هێرشەکەی دوو هەفتە لەمەوبەری رووسیا بۆ سەر خارکیڤ، "سوپای رووسیامان دەبینی یەک کیلۆمەتر یان دوو کیلۆمەتر لە دووری سەر سنووری ئۆکرایناوە"، بەڵام نەیانتوانیوە بیانکەنە ئامانج و رێگری پێشوەختە لە هێرشەکەی رووسیا بۆ سەر خارکیڤ بکەن.

هاوڵاتی سکرتێری سەندیکای رۆژنامەنووسانی کوردستان لقی سلێمانی، لە رێگەی تیمی پارێزەرانەوە لەچوارچێوەی یاساو رێساكاندا سەرجەم تواناكان دەخەینە كار تا رۆژنامەنووس شکار ستار لە راگرتن بەكەفالەت ئازاد بكرێت. سەرلەبەیانی ئەمڕۆ 21/5/2024 کاروان ئەنوەر، سکرتێری سەندیکای رۆژنامەنووسانی کورستان لقی سلێمانی لەسەر داوای لقی سلێمانی سەندیکای رۆژنامەنووسان بە هاوشانی سكرتێری لق، هاوسەرو مناڵەكانی و باوكی لە ناو دەزگای ئاسایش سەردانی شاکار ستاری کرد.    کاروان ئەنوەر رایگەیاند، "پاش بەدواداچوون دەركەوتووە، كە دەزگای ئاسایش سكاڵای كەسی (شخصی) یان لەسەر ناوبراو نییە، ئاماژەیانبەوەداوە،  یاسا سەروەرە لە راگرتن و ئازاد كردنی". ئاماژەی بەوەکرد، ”بەڵێنمان دا لە رێگەی تیمی پارێزەرەكانمانەوە لەچوارچێوەی یاساو رێساكاندا سەرجەم تواناكانمان بخەینە كار تا ئەم رۆژنامەنووسە لە راگرتن بەكەفالەت ئازاد بكرێت"

هاوڵاتی خشتەی بودجەی گشتی ساڵی 2024ی لە حكومەتەوە گەیشتە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و بڕیارە بەم نزیکانە بخرێتە بەرنامەی كارەوە بۆ تاوتوێكردن و پەسەندنکردنی. ئەمڕۆ سێشەممە 21ی ئایاری 2024، سەفوان بەشیر، سکرتێری ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ئاماژەی بەوەکردووە، "خشتەی بودجە لە حوکمەتەوە گەیشتووە و رەوانەی سەرۆكایەتی ئەنجومەنە نوێنەران کراوە بۆ تاوتوێکردن و پەسەندکردنی".  ئەمەش لە کاتێکدایە 12ی ئایاری 2024 نووسینگەی راگەیاندنی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق لە راگەیەندراوێكدا ئاماژەی بەوەكرد، لە كۆبوونەوەكەدا بە سەرۆكایەتی محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق دەنگ لەسەر خشتەی بودجەی 2024 دراوە و رەوانەی ئەنجومەنی نوێنەرانی دەكەن، بۆ ئەوەی دوای گفتوگۆ و تاوتوێكردنی، پەسەندی بكات.

هاوڵاتی لە راگەیانراوێکدا بەڕێوبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان کەشی پێشبینی کراوی 48 کاتژمێری داهاتووی بڵاوکردەوە و رایدەگەیەنێت، پلەکانی گەرما نزم دەبنەوە و لە ناوچە شاخاوییەکان و بەرزە سنوورەکان باران دەبارێت. ئەمڕۆ سێشەممە 22ی ئایاری 2024، بەڕێوبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "ئەمڕۆ ئاسمان پەڵە هەور و نیمچە هەور دەبێت ئەگەری تاوە باران لە هەندێک ناوچە شاخاوییە بەرزەکان و سنوورییەکان هەیە، پلەکانی گەرما نزیک دەبێتەوە لە تۆمارکراوی دوێنێ". لەبارەی کەشوهەوای سبەینێ چوارشەممە 23ی ئایاری 2024 ئاماژە بەوەکراوە، "سبەینێ ئاسمان نیمچە هەور دەبێت لە کاتەکانی نیوەرۆ ئەگەری باران بارینی کەم هەیە لەگەڵ هەورە تریشقە لەسەر ناوچە شاخاوییەکان بە گشتی و لە سەنتەری پارێزگاکان ئەگەری بارینی نمە باران دەبێت, لە کاتەکانی ئێوارەدا کەشەکە جێگیر دەبێت، لەگەڵ بەرزبوونەوەی تۆز و خۆڵێکی سووک لە کەشی ناوچەکەمان، پلەکانی گەرما نزم دەبێت بە (1-2) پلەی سیلیزی بەراورد بە تۆمارکراوی ئەمرۆ". بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ: هەولێر : 33   سلێمانی : 27   دهۆک : 32  کەرکوک : 36 هەڵەبجە : 30  زاخۆ : 32  سۆران : 27 حاجی ئۆمەران : 18 گەرمیان: 36

هاوڵاتی سەرکونسوڵی کۆماری ئیسلامی ئێران لە سلێمانی رایدەگەیەنێت، بڕیاربوو سەرۆک کۆماری ئێران لە 10 رۆژی داهاتوودا سەردانی عێراق و هەرێمی کوردستان بکات، ئاماژە بەوەشدەکات پەرەپێدانی پەیوەندییەکان و قوڵبوونەوەی دۆستایەتی هەردوو وڵاتی عێراق و ئێران هەرگیز راناوەستێت. ئەمڕۆ سێشەممە 21ی ئایاری 2024، محەمەد محمودیان، سەرکونسوڵی کۆماری ئیسلامی ئێران لە سلێمانی بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند، "بڕیاربوو ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆک کۆماری ئێران لە 10 رۆژی داهاتوودا سەردانی عێراق و هەرێمی کوردستان بکات و مەودایەکی بەرفراوانی هاوکاری نوێ لەنێوان هەردوو وڵاتدا دەستپێبکات". ئاماژەی بەوەکرد، "هەرچەندە بە گیانلەدەستدانی سەرۆک کۆماری ئێران ئەم سەردانە روونادات، بەڵام پەرەپێدانی پەیوەندییەکان و قوڵبوونەوەی دۆستایەتی هەردوو وڵات هەرگیز راناوەستێت". ئەوەشی خستەڕوو، "سبەینێ چوارشەممە 22ی ئایاری 2024 پرسەی سەرۆک کۆماری ئێران و ئەندامانی شاندی یاوەری لە بینای کونسوڵی ئێران لە سلێمانی لە کاتژمێر 2:00ی پاشنیوەڕۆ تاوەکو 5:00ی ئێوارە بەرێوەدەچێت". رۆژی یەکشەممە 19ی ئایاری 2024، هەلیکۆپتەرە تایبەتەکەی ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆک کۆماری ئێران لە پارێزگای ئازربیجانی رۆژهەڵات کەوتەخوارەوە و تێکشکا دوای نزیکەی 20 کاتژمێر گەڕان توانرا هەلیکۆپتەرەکە بدۆزرێتەو، بەڵام بەهۆی رووداوەکەوە سەرۆک کۆماری ئێران و ئەندامانی شاندی یاوەری گیانیان لەدەستدا.

هاوڵاتی سه‌رۆكی لیژنه‌ هاوبه‌شه‌كان لە قایمقامییەتی سلێمانی رایده‌گه‌یه‌نێت، هه‌ر شوێنێك ئاوی له‌ده‌به‌نراو له ‌پله‌ی گه‌رمی به‌رز و بەر تیشكی خۆر عه‌مبار بكات شوێنه‌كه‌ رووبه‌ڕووی رێكاری یاسایی ده‌كرێته‌وه‌ و سزادەدرێت. ئەمڕۆ سێشەممە 21ی ئایاری 2024، گۆران قادر، سه‌رۆكی لیژنه‌ هاوبه‌شه‌كانی قایمقامییه‌تی سلێمانی رایگه‌یاند، "به‌هۆی به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌كانی گه‌رما و هاتنی وه‌زری هاوین، ئاگاداری سه‌رجه‌م كارگه‌كانی ئاو، ماركێت و دوكانه‌كان ده‌كه‌ینه‌وه‌ ئاوی له‌ده‌به‌نراو له‌ شوێنی پله‌ی گه‌رمی به‌رز و به‌رتیشكی خۆر عه‌مبار نه‌كه‌ن، به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ده‌ستی به‌سه‌رداده‌گیرێت و خاوه‌نه‌كه‌شی رووبه‌ڕووی رێكاری یاسایی ده‌كرێته‌وه‌". ئاماژەی بەوەکردووە، "قایمقامیه‌تی سلێمانی نووسراوی ئاراسته‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هاتوچۆی سلێمانی كردووه، بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌كاتی به‌دیكردنی گواستنه‌وه‌ی ئاوی له‌ده‌به‌نراو له‌به‌ر تیشكی خۆر و دانه‌پۆشراوی ده‌ستی به‌سه‌ردا بگیرێت و سزای شۆفێره‌كه‌ بدرێت". جێگەی ئاماژەیە، به‌پێی رێنماییه ته‌ندروستییه‌‌كان، نابێت ئاوی له‌ده‌به‌نراو له‌ شوێنی گه‌رم و به‌رتیشكی خۆر عه‌مبار بكرێت یان بگوازرێته‌وه‌، چونكه‌ به‌هۆی كارلێكی كیمیاییه‌وه‌ ئاوی ناو ده‌به‌ پلاستیكه‌كان ده‌بێته‌ هۆكارێك‌ بۆ  كه‌مبونه‌وه‌ی به‌رگری له‌ش و زیان به ‌ته‌ندروستی مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت. ئەوەشخراوەتەڕوو، به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رمی بۆ 25 پله‌ی سه‌دی،‌ به‌شێكی پلاستیكه‌كه‌ له‌گه‌ڵ ئاوه‌كه‌‌ كارلێك ده‌كات ده‌بێته‌ هۆكاری سه‌ره‌كی بۆ تووشبوون به‌نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ و تێكچوونی هۆرمۆنه‌كان به‌تایبه‌ت له‌خانماندا. قایمقامییەتی سلێمانی دەڵێت، "پێش ئه‌وه‌ی ئاو بكرێته‌ ناو ده‌به‌پلاستیكه‌كان ‌ماده‌ی ئۆزۆن (O3) بۆ خاوێنكردنه‌وه‌ به‌كارده‌هێنرێت له‌بری كلۆر، له‌كاتی به‌ركه‌وتنی ئۆزۆنه‌كه‌ به‌تیشكی خۆر، ماده‌كه‌ شیده‌بێته‌وه‌ بۆ (O2) له‌گه‌ڵ ئۆكسجینێكی چالاك، (O2) به‌بێ كێشه‌ له‌گه‌ڵ ئاو تێكه‌ڵده‌بێت، به‌ڵام مانه‌وه‌ی یه‌ك ئۆكسجین و به‌ركه‌وتنی به‌تیشكی خۆر، له‌ش تووشی نه‌مانی به‌رگری ده‌كات".

هاوڵاتی/ ژیر فاتیح یەکێک لەو دیارەدە خراپ و دزێوانەی لە دونیای ئێمەدا لە ئارادایە و ڕۆژ بە ڕۆژیش زیاتر تەشەنە دەکات، بینینی فیگەر و کەسایەتی و دیاردە جیاوازەکانە بە یەک شکڵ و شێوەی دیاریکراو و لەناو یەک پۆلین و ڕێکخستنی گشتیدا، بە واتایەکی دیکە؛ جۆرە تێڕوانینێک لە فەزای کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابوری دونیای ئێمەدا باڵادەستە، کە کۆی کەسایەتی و ڕوودا و و دیاردەکان بە یەک فۆڕمی کڵێشەیی دیاریکرا و دەبینێت، بەبێ ئەوەی ڕەچاوی تایبەتمەندێتی و جیاوازی و وردەکاری ئەم فیگەر و کەسایەتی و دیاردە ناچوونیەکانە بکات، لەناو یەک شێوە پێناسە و تێڕوانیندا کورتیان دەکاتەوە و مۆبیلیزەیان دەکات. ئەم نیگا سەرتاپاگیرە کە توانای بینینی جیاوازییەکانی نییە و لە یەک گۆشە نیگای دیاریکراوە لە دیاردەکان و کەسەکان دەڕوانێت، وا دەکات بوارێک بۆ بینینی تاقانەیی و لێوەشاوەیی کەسایەتییەکان و فرەیی و ناهەمەچەشنی دیاردە و دەرکەوتەکان نەهێڵێتەوە. یەکێک لەو شێوە-ڕوانینە باوانەی هەنوکە لە دونیای ئێمەدا باڵادەستە، ڕوانینە بۆ پرسی سەرمایەداری و کەسایەتییە سەرمایەدارەکان، کە زۆرجار بە شێوەیەکی دوور لە ڕاستی و نا بابەتییانە خوێندنەوەیان بۆ دەکرێت و هەندێک ئایدیا و روانگەی بارگاوی بە نەریتی مارکسیستانەش بۆ ئەم جۆرە خوێندنەوانە دەکرێنە پاساو و کەرەستە، کە نەک تەنیا لەڕووی تیۆرییەوە راست نین، بەڵکو رێگەی ئەوەشمان لێدەگرن شتەکان بە شێوەیەکی بابەتی و وەک خۆیان ببینین. بێگومان ئەوە راستە کە کۆی جیهان لەمڕۆدا بەدەست سیستمی سەرمایەداری و لۆژیکی بازاڕی ئازادەوە لە قەیراندایە، بەڵام قسەکردن لەسەر سیستەمی سەرمایەداری و ئابوری نیولیبڕاڵی و بازاڕی ئازاد، پێویستە جیا بکرێتەوە لەو هەوڵە فەردییانەی کە بە گیانێکی دڵسۆزانە ونیشتیمانپەروەرانەوە، بڕێکی زۆری سەرمایە و داهاتی خۆیان دەخەنە خزمەتی پڕۆژەی نیشتیمانی و گشتییەوە، کە سود و قازانجە گشتییەکانی دەیانجار لە دەستکەوتە فەردیی و کەسییەکان گەورەترە. "فاروقی مەلا مستەفا" نموونەی ئەو سەرمایەدارە دڵسۆز و خەمخۆرانەی نیشتیمانە، کە ساڵانێکی زۆرە بەردەوام و بێ پشوودان، لە هەوڵی سەرپێخستنی دەیان پڕۆژەی وەبەرهێنان و ئاوەدانکردنەوە و سەرمایەگوزاری جیاوازدایە، بە سەدان ملیۆن دۆلاری لە بڕی سەرمایەکەی خۆی بۆ خزمەتکردنی شاری سلێمانی و کوردستان بە گشتی، تەرخانکردووە و بەردەوام وەک فیگەرێکی دیاری ناو بواری بازرگانی، خۆ نەویستانە و لەخۆبوردووانە لە پێناو ئاوەدانکردنەوە و هێنانە ئارای دونیایەکی ئارام و کەشێکی لەباردا بۆ خزمەتکردنی هاوڵاتیانی کوردستان، ماندوونەناسانە هەوڵی داوە و هەمیشە پێشەنگ بووە لە خزمەتکردن و بونیادنانی پڕۆژەی خزمەتگوزاریدا. لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا، لە یادی دە ساڵەی دامەزراندنی (نەخۆشخانەی فاروق)دا، ئەم سەرمایەدارە دڵسۆز و خەمخۆرە، کە خاوەنی باکگراوندی مەعریفی و دیدگای تایبەت بە خۆیەتی سەبارەت بە پرس و پڕۆژە خزمەتگوزارییەکان، لە وتارێکدا بۆ ئامادەبووان ئاماژەی بە چەند خاڵکێدا، کە جێگای هەڵوێستە لەسەرکردنن و پێویستە دیوە ئینسانی و نیشتیمان پەروەریی و قازانج نەویستییەکەیان بۆ هەمووان ئاشکرا بکرێت. تا ئەوە لای هەمووان ڕوون بێت کە مەرج نییە، هەموو سەرمایەدارێک تەنیا لە بیری کەڵەکەکردنی قازانجدا بێت، هەرچەند زۆر سەرمایەدار هەن لە دونیای ئێمەدا بەو لۆژیکە بیردەکەنەوە، بەڵام بوونی ئەوانە ناتوانن تاقانەیی و خەمخۆری کەسانی وەک "فاروقی مەلا مستەفا" بشارنەوە. یەکێک لەو خاڵە گرنگانەی ناوبراو لە وتارەکەیدا ئاماژەی پێدا، ئەوەیە کە چۆن دڵسۆزانە و لە سۆنگەی هەستکردن بە بەرپرسیارێتییەوە، بیریان لە دروستکردنی پڕۆژەیەکی تەندروستی و زانستیی گەورەی وەک نەخۆشخانەی فاروق کردووەتەوە. بەو پێیەی ئەزموونی حکومڕانی لە دونیای ئێمەدا تا ئەندازەیەکی زۆر لە قەیراندایە، ئەمە وایکردووە کە هانیان بدات ئەرکێک لە ئەستۆ بگرن، کە لە بنەڕەتدا ئەرکی حکومەتە ئەنجامی بدات، بەڵام بەو پێیەی لە قسە و کردارەکانی "فاروقی مەلا مستەفا"وە دەردەکەوێت، ئەوان تەنیا وەک بازرگانێکی بێ هەڵوێست لە کۆمەڵگەدا ناژین، کە تەنیا بەرژەوەندی کەسی و تایبەتی خۆیان بووێت، بەڵکو نموونەی بازرگانێکن کە خەمخۆری وڵاتەکەیانن و بیرکەرەوەیەکی بەردەوامن، لەو ڕووەوە کە شان بەشانی سەرانی حکومڕان و بگرە زیاتریش هەست بە بەرپرسیارێتی دەکەن بەرانبەر بە هاونیشتیمانیان و هاوڵاتیانی وڵاتەکەیان. هەر بۆیە لە بڕگەیەکی دیکەی قسەکانیدا، وردبینانە و وەک کەسێکی خاوەن دید و پسپۆڕی لە پیشەکەی خۆیدا، ئاماژە بەوە دەکات کە پێویستە کەرتە گشتییەکانی تەندروستی و پەروەردە و فێرکردن، لە ژێر چاودێری حکومەتدا بە تایبەتی بکرێن، بۆ ئەوەی نەبنە مایەی زیانگەیاندن بە بەرژەوەندی هاوڵاتیان و کەسانێکی چاوچنۆک لەسەر قوتی خەڵکی و بەبێ رەچاوکردنی باروگوزەرانی ژیانی گشتی سەروەت و سامان کەڵەکە بکەن. ئەم دڵسۆز و خەمخۆرییەش بە ڕادەیەکە، کە بە گفتێکی ئینسانی و زۆر دڵسۆزانە لە ماوەی ڕابردوودا و لە مەڕاسیمی یادی دە ساڵەی دامەزراندنی نەخۆشخانەی فاروقدا دەڵێت: من خۆشم و کەسە ئازیزەکانیشم هەموو زەرەرەکان بە قازانجێکی گەورە دەبینین. واتە هەرچەندێک لەم جۆرە پڕۆژە خزمەتگوزاریانەدا زیانمەند ببن، هێشتا وەک قازانج دەیبینن، چونکە لە بەرژەوەندی گشتیدایە. ئەم بیرکردنەوە و تێگەیشتنە دەریدەخات، کە بوونی کەسایەتی و بازرگانانی لەم شێوەیە، نەک تەنیا نابێت وەک کەسانی خۆپەرست و قازانخواز تەماشا بکرێن، بەڵکو پێویستە بکرێنە سەرمەشق و کارێک بکرێت ناویان لەناو مێژوو و یادەوەری نەتەوەدا بەو پەڕی ئەمکدارییەوە بپارێزرێت.   

هاوڵاتی لەماوەی سەرۆکایەتیی ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆک کۆماری ئێران 904 کۆڵبەر لە سنوورەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان کوژراون و برینداربوون. بەپێی راپۆرتێک کە ماڵپەڕی "کۆڵبەر نیوز" بڵاوی کردووەتەوە، لە ماوەی کەمتر لە سێ ساڵی سەرۆک کۆماری ئیبراهیم رەئیسی 904 کۆڵبەر لە سنوورەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان کوژراون و برینداربوون. هەر بەپێی ئامارەکانی ئەم ماڵپەڕە کە تایبەتە بە بڵاوکردنەوەی هەواڵ و زانیارییەکانی تایبەت بە کۆڵبەرەکان، لە رێکەوتی 3ی ئابی2021ەوە تا 19ی ئایاری 2024، لانیکەم 119 کۆڵبەر لە سنوورەکان کوژراون و 785 کۆڵبەر برینداربوون. رۆژی یەکشەممە 19ی ئایاری 2024، هەلیکۆپتەرە تایبەتەکەی ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆک کۆماری ئێران لە پارێزگای ئازربیجانی رۆژهەڵات کەوتەخوارەوە و تێکشکا دوای نزیکەی 20 کاتژمێر گەڕان توانرا هەلیکۆپتەرەکە بدۆزرێتەو، بەڵام بەهۆی رووداوەکەوە سەرۆک کۆماری ئێران و ئەندامانی شاندی یاوەری گیانیان لەدەستدا.