.jpeg)
سامان مەجید لایەنە سیاسییەکانی عێراق پێش دەستپێکردنی هەڵبژاردنەکان هەوڵی کڕینی چەند پەیجێک دەدەن کەملیۆنان هەواداریان هەیەو نرخی هەندێک لەوانە تائێستا لەمامەڵەکردندا گەیشتووەتە ملیۆنێک دۆلار. ماڵپەری عەرەبی ئەلجەدید کەبارەگاکەی لە لەندەنە بڵاویکردەوە، چەند هێزێکی سیاسی سەرقاڵی کڕین و بەکرێگرتنی پەیجەکانی فەیسبوکن و مامەڵەی کڕینی هەندێکیان گەیشتووەتە ملیۆنێک دۆلار، راپۆرتەکە باس لەوە دەکات دیاردەکە لەهەرێمی کوردستانیشدا بەربڵاوە. ئەوەش لەکاتێکدایە شەممەی رابردوو رێواز فایەق سەرۆکی پەرلەمانی کورستان رایگەیاند میدیای کڕاو لەکوردستان زاڵە کەزۆرینەیان سۆشیال میدیان، بەڵام میدیای ئازاد و ئەهلی لەپاشەکشەدایە. بەپێی راپۆرتەکەی عەرەبی ئەلجەدید دەیان لاپەڕە لەفەیسبوک لەعێراق کەزیاتر لەملیۆنێک لایکیان هەیە لەژێر هەڕەشەی کڕیندان، کەزۆرینەیان لەڕووی سیاسی و حزبییەوە پەیوەندییان بەهیچ لایەنێکەوە نییەو مێژووی دامەزراندنیشیان دەگەڕێتەوە بۆ نزیکەی (10) ساڵ یان کەمتر، ئەو پەیجانەش دوورن لەبژاردەی نەتەوەیی و تائیفی، بەڵکو بژاردەیەکی مەدەنییان هەیە و لایەنگری خۆپیشاندانی جەماوەریین و کەیسەکانی گەندەڵی و دیمەنی ناشیرینی حزبەکانی دەسەڵات دەخەنەڕوو. نموونەی ئەو پەیجانەش کە لەئێستادا ئەو لایەنە سیاسییانە دەیانەوێت بەهەر جۆرێک بێت بیانخەنە ژێر رکێفی خۆیان، بریتین لە «الخوة النظيفة»، «شكو ماكو»، «بغداد»، «عراقي كومنت»، «السليمانية» و»ستيفن نبيل» و چەند پەیجێکی تر کەڕۆژانە باس لەڕووداوو هەواڵەکان دەکەن، ئەو پەیجانە لەماوەی مانگەکانی رابردوودا پشتگیریی تەواوی خۆپیشاندەرانیان کردووە لەهەموو عێراق. شوجاع خەفاجی بەڕێوەبەری پەیجی «الخوة النظيفة« کە زیاتر لەسێ ملیۆن هەواداری هەیەو لەساڵی ٢٠١٢ەوە دامەزراوە، بەعەرەبی ئەلجەدیدی راگەیاندووە کەپەیجەکە تائێستاش لەلایەن کوتلە سیاسییەکانەوە داواکاری بۆ فرۆشتن پێشکەش دەکرێت، بەڵام جەختی لەوە کردووەتەوە کەئەوان بەهیچ شێوەیەک لەگەڵ حزبەکاندا مامەڵە ناکەن. لەو بارەیەوە سەرچاوە سیاسییە عێراقییەکان لەبەغدا بۆ رۆژنامەکەیان ئاشکراکردووە، «ژمارەیەک لەخاوەنی ئەو لاپەڕانە لە فەیسبوک لەماوەی رابردوودا دانوستانیان لەگەڵدا کراوە، لەلایەن کوتلەیەکی سەر بەسەرۆک وەزیرانێکی پێشوو (بەبێ ئەوەی ناوی بهێنێت) لەگەڵ یەکێک لەو پەیجە بەناوبانگانە کەوتووەتە مامەڵە بۆ ئەوەی بیکڕێت تا یەک ملیۆن دۆلاریشی پێداوە، هاوکات کوتلەیەکی تری سەرکردەیەکی سیاسی کە لەئێستادا کوتلەیەکی تایبەت بەخۆی پێکهێنا سەرقاڵی هەمان مامەڵەیە». راپۆرتەکە باس لەوەدەکات دوای ئەوەی دانوستانەکانی ئەوسەرکردەیە لەگەڵ پەیجێکی فەیسبوکدا شکستی هێنا بەمەبەستی کڕینی، لەئێستادا ئەو دوو لایەنە نزیکبوونەتەوە لە رێکەوتنی کرێی مانگانە بەرامبەر پێشکەشکردنی چالاکی حزبەکەی و لێدوانی سەرکردە جۆراوجۆرەکانی لەڕێی هەمان پەیجەوە. بەگوێرەی راپۆڕتی رۆژنامەکە،» ژمارەیەک بەرپرسی ئەو لاپەڕانە لەڕاستیدا چوونەتە ناو دانوستان لەگەڵ کوتلەکەدا سەبارەت بەنرخ یان جۆری ئەو ناوەڕۆکەی کەبڕیارە دابینی بکەن ئەگەر سنوورداربێت بەکرێی مانگانە». ئەم دیاردەیەش ماوەی چەند ساڵێکە لەهەرێمی کوردستان سەریهەڵداوەو ئەو پەیجانەی کەخۆڕسکانە دروستبوون دواتر لەلایەن هێزە سیاسییەکانەوە کڕدراون و دژی نەیارەکانیان بەکاردەهێنرێن. هەر لەم بارەیەوە شەممەی رابردوو رێواز فایەق، سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان رایگەیاند، جۆرێک لەمیدیای «کڕدراو» پەیدابووە کە «بە پارەی سیاسییەکان و پارەی گەندەڵی و دزراو ئاراستە دەکرێن و پەیام ئاراستە دەکات و لەمیدیای ئازاد زاڵترە». وتەکانی رێواز فایەق لەمیانی وتارێکی هات کەپێشکەشیکرد لە رێوڕەسمێکدا کەسەنتەری میترۆ بۆ داکۆکیکردن لە مافی رۆژنامەنووسان رێکیسخستبوو لەبارەی پێشێلکارییەکان دژی رۆژنامەوانان و دەزگاکانی راگەیاندن لەهەرێمی کوردستان و ناوچەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان. لەسەر راپۆرتی پێشلێکارییەکان کەسەنتەری میترۆ خستیەڕوو، رێواز فایەق رایگەیاند، «ئەو ئامارانەی ئێستا گوێمان لێبوو دەلالەتێکی مەترسیداری پاشەکشەی ئازادی رادەربڕینە بەشێوەیەکی گشتی و ئازادی راگەیاندنە بەشێوەیەکی تایبەتی». رێواز فایەق وتی «میدیای حزبەکان ناسراون، منی هاووڵاتی، منی وەرگر کەقسەیەک لە تەلەفزیۆنی گەلی کوردستان وەردەگرم، وا وەریدەگرم کەئەمە سیاسەتی گشتیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانە، لە رووی دەروونی و فیکرییەوە خۆم ئامادەکردووە کەدەکرێت لەناو ئەو پەیامە میدیاییە دیدگای یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان ببینم.. بۆ نموونە شتێکم کە لەکوردستان تیڤییەوە گوێ لێدەبێت، خۆم ئامادەکردووە کە ئەوە تێڕوانینی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستانە بۆ سێکتەرێکی دیاریکراو». هەروەها وتی کە جۆرێکی دیکە لەمیدیا هەن کە بەناڕاستەوخۆ پاڵپشتی دەکرێن «بۆ نموونە» رووداو، K24، کوردسات و کەناڵی دیکەش، ئەمەش بەناڕاستەوخۆ دەزانم پەیامی کێیە پێم دەگات، وەکو وەرگرێک ئامادەم بۆ وەرگرتنی ئەو پەیامە بە رووپۆشەوە». هەروەها وتی «ئێستا جۆرێکی دیکە لەمیدیا هەیە، میدیای کڕدراو، کە نە هی حزبەکانە، نە سێبەری حزبەکان و نە ئازادیشە، ئەو میدیایە لەنێو میدیای ئەلیکترۆنی بە پارەی سیاسییەکان و پارەی گەندەڵی و دزراو ئاراستە دەکرێن، پەیام ئاراستە دەکات و لەمیدیای ئازاد زاڵترە، ئێستا ئەوان زاڵترن، کەسایەتیی ناشرینت بۆ جوان دەکەن، کەسایەتییەک کە هیچ تاوانێکی نییە بۆتی ناشیرین دەکەن، وردە وردە خەریکە ئەمە دەبێتە بەشێک لە نەریت و کاردانەوە دروستدەکات». وتیشی «میدیای ئازادو ئەهلی لەپاشەکشەدایە.. بەپاشەکشەکردنی ئەو میدیایە سێکتەرەکانی دیکەش دەکەونە پاشەکشە». سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان داوا لەوانە دەکات کە «میدیای ئازاد» بەڕێوە دەبەن و دەڵێت «یەک دیراسەی دۆخی میدیای ئازاد بکەن، (10) ساڵ پێش ئێستا لەگەڵ ئێستا، بزانن میدیای سیاسییە گەندەڵەکان زاڵترە یان ئەوەی ناوی میدیای ئازادە». کڕینی پەیجەکان لەکوردستان بۆ چەند ساڵێک لەمەوبەر دەگەڕێتەوە، بەجۆرێک هاووڵاتی ئاسایی تا رادەیەکی باش دەتوانێت بیانناسێتەوە لەبەرژەوەندی چ حزبێک، یان چ کەسایەتییەک کاردەکەن. بەپێی راپۆرتەکەی عەرەبی ئەلجەدید کڕینی پەیج تەنها لەعێراقدا سەریهەڵنەداوە، بەڵکو هەرێمی کوردستانیشی گرتۆتەوە. ئەندامێکی پەرلەمانی کوردستان لەشاری هەولێر کەنەیویستووە ناوی ئاشکرا بهێنرێت بە عەرەبی ئەلجەدیدی راگەیاندووە حزبێکی سەرەکی لەشاری سلێمانی لەگەڵ پەیجێکی کوردی کەزیاتر لە ملیۆنێک لایەکی هەیە گەیشتوونەتە ڕێککەوتن، ئەو پەیجەش لەکاتی سەرهەڵدانی ناڕەزایەتییە جەماوەرییەکان لەمانگی 11ی ساڵی رابردوودا لەشارەکانی سلێمانی و رانیە و هەڵەبجەدا رۆڵی هەبووەو پشتگیریی ناڕەزایەتییەکانی ئەو دەڤەرەی کردووە. پەرلەمانتارەکە باسی وردەکاری رێکەوتنەکەی نەکردووە، بەڵام روونیکردووەتەوە یەکێک لەبەرپرسانی ئەو پەیجە لەکاتی خۆپیشاندانەکانی سلێمانیدا دەستگیرکراوەو دواتر ئازادکراوە. کڕینی پەیجە کاریگەرەکان لەلایەن حزبەکانەوە لەکاتێکدایە بڕیارە لەمساڵدا هەڵبژاردن بەڕێوەبچێت، لەکاتێکدا عێراق و هەرێمی کوردستان بەدۆخێکی سیاسی و ئابوریی ناجێگریدا تێدەپەڕن. لەکۆی (230) حزب کەناوی خۆیان تۆمارکردووە بۆ هەڵبژاردنەکانی عێراق، تەنیا (29) حزب مافی ئەوەی هەبووە لەهەڵبژاردەکانی مانگی حوزەیران بەشداری بکات و بڕواتە ململانێکەوە. بەپێی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، ژمارەی دەنگدەرانی عێراق (25) ملیۆن و (139) هەزار کەسە، تائێستا (13) ملیۆن کارتی بایۆمەتری دەنگدان بەسەر هاووڵاتییاندا دابەشکراوە، هەروەها لەسەرتاسەری عێراقدا هەزارو (74) بنکە دیاری کراوە بۆ ئەوەی هاووڵاتییان کارتی بایۆمەتری دەنگدان نوێبکەنەوە. جەمانە غەلای وتەبێژی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند وەزارەتی دەرەوەی عێراق بانگهێشتنامەی بۆ (59) باڵیۆزخانەی وڵاتانی عەرەبی و (19) وڵاتی بیانی ناردووە تا لەڕێگەی تیمی خۆیانەوە چاودێریی هەڵبژاردنەکانی عێراق بکەن. زیاتر لە (٣٠) کەناڵی ئاسمانی عێراقی و (٦٠) وێبسایت و (١٢) رادیۆو دەیان پەیجی سەر بەحزبەکان و میلیسشاکان لەعێراقدا هەن و زاڵن بەسەر رای گشتیدا و هەوڵی کڕینی پەیجە سەربەخۆکانیش دەدەن، ئەوە سەرەڕای ئەوەی لەهەرێمی کوردستان لەم چەند ساڵانەی دواییدا بەهۆی ململانێکانەوە ژمارەی میدیاو پەیجی سەر بەحزبەکان لەهەڵکشاندایە. مانگی رابردوو مایک پۆمپیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا پشتیوانیکردنی وڵاتەکەی دەربڕی بۆ ئازادی راگەیاندن لەعێراق. رۆژێک دواتر کونسوڵخانەی ئەمریکا لەهەولێر رایگەیاند، پشتیوانی وتەکانی مایک پۆمپیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا دەکەن لەبارەی ئازادیی راگەیاندن، کونسوڵخانەی ئەمریکا رایگەیاند «دەنگی خۆی دەخاتە پاڵ وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ پشتیوانیکردنی ئازادیی راگەیاندن لەهەرێمی کوردستانی عێراقدا».ئِ
هاوڵاتى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له‌گه‌ڵ وه‌زیرى به‌رگرى تورکیا کۆبونه‌وه‌و تێیدا باسى ئاسایشى ناوچه‌که‌و ده‌رکردنى هێزه‌کانى نزیک له په‌که‌که‌یان کردووه له شه‌نگال. به‌پێى به‌یاننامه‌ى حکومه‌تى هه‌رێم ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 19ى کانونى دووه‌مى 2021 مه‌سرور بارزانى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێم و خلوسى ئاکار وه‌زیرى به‌رگرى گفتوگۆیان له‌باره‌ىبارودۆخى عێراق و ناوچه‌که و په‌ره‌پێدانى زیاترى په‌یوه‌ندییه‌کانى نێوان هه‌رێمى کوردستان و تورکیا تاووتوێ کرا . هه‌روه‌ها جه‌خت له گرنگیى هه‌ماهه‌نگیى و به‌رده‌وامیى په‌یوه‌ندى دۆستانه له نێوان هه‌رێمى کوردستان و تورکیا کرایه‌وه . به‌تایبه‌تى به‌هێزکردنى هه‌ماهه‌نگیى و هاریکاریى له پێناو سه‌قامگیرکردنى ئاشتى و ئاسایشى ناوچه‌که‌دا. هاوکات جه‌خت" له گرنگیى جێبه‌جێکردنى ڕێککه‌وتننامه‌ى شنگال و ده‌رچوونى میلیشیا و هێزه چه‌کداره نایاساییه‌کان کرایه‌وه له پێناو ئاساییکردنه‌وه‌ى دۆخى ده‌ڤه‌ره‌که و گه‌ڕانه‌وه‌ى ئاواره‌کان بۆ شوێنه‌کانیان".
هاوڵاتى وه‌زیرى به‌رگرى تورکیا سه‌ردانه‌که‌ى بۆ عێراق و هه‌رێمى کوردستان، پرسى دروستکردنى بنکه‌ى سه‌ربازى نوێى تورکیا له هه‌رێم تاوتوێده‌کرێت و له‌ئێستاداشدا له‌گه‌ڵ مه‌سعدو بارزانى سه‌رۆکى پارتى دیموکراتى کوردستان له کۆبونه‌وه‌دایه. ڕۆژى دووشه‌ممه خڵوسى ئاکار، وه‌زیرى به‌رگرى تورکیا گه‌یشته به‌غدا و زنجیره‌یه‌ک کۆبوونه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ به‌رپرسانى باڵاى عێراق ئه‌نجامدا، شه‌وى ڕابردووش گه‌یشته هه‌رێمى کوردستان و ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه ده‌ست به‌کۆبوونه‌وه‌کانى له‌گه‌ڵ به‌رپرسانى باڵاى هه‌رێمى کوردستان ده‌کات و له‌ئێستاشدا له‌گه‌ڵ مه‌سعدو بارزانى سه‌رۆکى پارتى دیموکراتى کوردستان له‌کۆبونه‌وه‌دایه. به‌پێى وته‌ى سه‌رچاوه‌یه‌ک که قسه‌ى بۆ ڕۆژنامه‌ى "العرب" کردووه، تورکیا ده‌یه‌وێت "بنکه‌ى سه‌ربازیى کاتیى نوێ" له‌هه‌رێمى کوردستان دروستبکات، ئه‌ویش به‌مه‌به‌ستى فراوانکردنى بۆردوومانه‌کانى بۆسه‌ر گه‌ریلاکانى پارتى کرێکارانى کوردستان په‌که‌که. ڕۆژنامه‌که له‌زارى به‌رپرسێکى تورکیه‌وه ئه‌وه‌ى بڵاوکرده‌وه، "تورکیا ده‌یه‌وێت ناوچه‌ى پاککراوه له‌په‌که‌که دروستبکات". به‌پێى وته‌ى به‌رپرسانى عێراق، ئه‌و پلانه‌ى تورکیا بۆ دروستکردنى بنکه‌ى سه‌ربازیى کاتیی، جگه له درێژه‌دان به مانه‌وه‌ى بنکه سه‌ربازییه‌کانى دیکه هیچى دیکه نییه، که ئه‌نقه‌ره کشانه‌وه‌ى سه‌ربازه‌کانى له هه‌رێمى کوردستان ڕه‌تکردووه‌ته‌وه.
هاوڵاتى باندێکى دزیکردن که له ژن و پیاوێک پێکهاتبوون یه‌ک ملیار و 350 ملیۆن دیناریان له بانکێکى وه‌به‌رهێنان له به‌غداى پایته‌خت دزیووه‌و هێزه ئه‌منییه‌کانیش ده‌ستگیریان ده‌که‌ن. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 18ى کانونى دووه‌مى 2021 وه‌زاره‌تى ناوخۆى عێراق له به‌یاننامه‌یه‌کدا رایگه‌یاند که له‌سه‌ر فه‌رمانى عوسمان غانمی، وه‌زیرى ناوخۆ هه‌وڵه‌کان بۆ ده‌سگیرکردنى چه‌ند تۆمه‌تبارێک چڕکرایه‌وه که بڕى یه‌ک ملیار و 350 ملیۆن دیناریان له بانکێکى وه‌ربه‌هێنان له شارى به‌غدا دزیووه. هه‌روه‌ها وه‌زاره‌تى ناوخۆ ئاماژه‌ى به‌وه‌کردووه له لێکۆڵینه‌وه‌کاندا یه‌کێک له تۆمه‌تباره‌ان به‌ناوى (م.ز.ا) ناسراوه‌ته‌وه و له‌وێشه‌وه باندێکى تایبه‌ت به‌و کاره ده‌ستگیرکراوه که له ژن و پیاوێک پێکهاتبوون. هاوکات، ئه‌وه‌ش روونکراوه‌ته‌وه که ده‌ست به‌سه‌ر ته‌واوى بڕه پاره‌که‌دا گیراوه و تۆمه‌تباره‌کانیش ره‌وانه‌ى دادگا کراون و پاره‌که‌ش ده‌گه‌رێندرێته‌وه بۆ بانکه‌که.
هاوڵاتى کۆمسیۆنى هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق، داواى دواخستنى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراقى بۆ ١٦ ى تشرینى دووه‌مى ئه‌مساڵ کردووه. ئه‌مڕۆ 17ى کانونى دووه‌مى 2021 سه‌رۆکى کۆمیسیۆنى باڵاى هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق پێشنیازێکى ئاڕاسته‌ى مسته‌فا کازمى سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق کرد و، تیایدا داواى دواخستنى هه‌ڵبژاردنه‌کانى په‌رله‌مانى له ٦ى حوزه‌یرانى ئه‌مساڵه‌وه بۆ بۆ ١٦ تشرینى دووه‌م کردووه. ده‌قه نوسراوه‌که‌ى کۆمسیۆنى عێراق:
هاوڵاتى دوو فڕۆکه‌ى جه‌نگى بی52ى سوپاى ئاسمانى ئه‌مریکا له ئاسمانى ئیسرائیله‌وه به‌ره‌و که‌نداوى فارس به‌ڕێکه‌وتوون. رۆژنامه‌ى "یه‌دیعوت ئه‌حرانۆت"ى ئیسرائیلى بڵاویکرده‌وه، دوو فڕۆکه جه‌نگیه‌که‌ى ئه‌مریکا له‌لایه‌ن فڕۆکه‌ى جه‌نگى ئێف16وه پشتیوانى ده‌کرێن. هه‌روه‌ها ئه‌وه روونکراوه‌ته‌وه که ئه‌وه پێنجه‌مین جاره له ماوه‌ى دوو مانگى رابردوودا، فڕۆکه‌ى جه‌نگى بی٥٢ى ئه‌مریکى به‌ره‌و که‌نداوى فارس بجوڵێت. دواى ئه‌وه‌ى چه‌ند موشه‌کێکى دوورمه‌وداى ئێران له نزیک که‌شتى فڕۆکه‌هه‌ڵگرى نیمیتز-ى ئه‌مریکى له زه‌ریاى هیندیدا که‌وتوونه‌ته خواره‌وه ئه‌مریکا ده‌یه‌وێت سه‌رچاوه‌ى ئه‌و هێرشانه بدۆزێته‌وه.
هاوڵاتى چالاکوانانى خۆپیشاندانه‌کانى عێراق پێکهێنانى بزوتنه‌وه‌یه‌کى سیاسییان به‌ناوى ( ئیمتداد) ه‌وه راگه‌یاند و ده‌ڵێن" هه‌وڵده‌ده‌ن زۆرینه‌ى کورسییه‌کانى په‌رله‌مانى عێراق به‌ده‌ست بهێنن". ئه‌مڕۆ شه‌ممه 16ى کانونى دووه‌مى 2021 له کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانیدا عه‌لائ رکابی، چالاکوانى دیارى خۆپیشاندانه‌کان له پارێزگاى زیقار که سه‌رۆکى بزوتنه‌وه سیاسییه نوێکه‌‌یه رایگه‌یاند"" له‌ژێرناوى بزوتنه‌وه‌ى "امتداد" جوڵانه‌وه‌یه‌کى سیاسییان پێکهێناوه و بزوتنه‌وه‌که‌یان وه‌ک ده‌نگ و نوێنه‌رى خۆپیشاندانه‌کان به‌شداریى له هه‌ڵبژاردنى داهاتوى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران ده‌کات". هه‌رچه‌نده واده‌ى کاتى سازدانى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق یه‌کلایى نه‌کراوه‌ته‌وه، به‌ڵام ده‌رگاى ناو تۆمارکردن بۆ پارت و لایه‌نه‌کان کراوه‌ته‌وه‌و، ژماره‌ى حزبه سیاسییه‌کان له‌عێراق له‌زیادبوندان . دوو رۆژ له‌مه‌وبه‌ر، باقر جه‌بر زوبه‌یدى، یه‌کێک له‌سه‌رکرده‌ى شیعه‌کان بزوتنه‌وه‌یه‌کى سیاسی نوێى پێکهێنا.
هاوڵاتى فه‌رمانده‌یى بڕیارگه‌ى ناوه‌ندى پاراستنى گه‌ل-نه‌په‌گه ئامارى شه‌ڕى ساڵى ٢٠٢٠ى ئاشکرا کرد له‌چالاکى هێزه‌کانى گه‌ریلا که هه‌زارو پێنج سه‌ربازى تورکیا کوژراون و که نۆ که‌سیان به‌رپرسی گه‌وره‌ى سه‌ربازین. ده‌قى راگه‌یه‌ندراوى بڕیارگه‌ى ناوه‌ندى پاراستنى گه‌ل-نه‌په‌گه: ئێمه ساڵى ٢٠٢٠مان که له مێژووى به‌رخۆدانى گه‌لى کوردستان خاوه‌ن پێگه‌یه‌کى گرینگه، ده‌رباز کرد. ساڵى ٢٠٢٠ که له هێڵى تێکۆشانى ئازادى کوردستان و گه‌له‌که‌مان بووه ساڵى به‌رخۆدانێکى سه‌راسه‌ری. بووه ساڵێکى به‌رخۆدانى له دژى ده‌وڵه‌تى تورکى پیلانگێێ و فاشیست که له هه‌موو بووارێکه‌وه له دژى گه‌له‌که‌مان ، نوێنه‌رانێ ئێمه گوشار و گرفتیان درووستکردووه. ده‌وڵه‌تى تورکى داگیرکه‌ر که له ساڵى ٢٠١٩ زۆر پاشه‌کشێى کردبوو، له ساڵى ٢٠٢٠ جارێکى تر به بانگه‌شه‌ى ئه‌وه‌ى که تێکۆشانى ئێمه له ناو ببات ده‌رکه‌وت، له‌و چوارچێوه‌یه‌دا هه‌موو هێزى خۆیان خسته‌گه‌ڕ. به سیاسه‌تى شه‌ڕى قڕێژ هه‌موو هه‌وڵى خۆى دا که شه‌ڕى هه‌رچوار به‌شى کوردستان بکات و ده‌سکه‌وت به‌ده‌ست بێنێت. به‌ڵام ڕژیمى فاشیستى قڕکه‌رى ئاکه‌په-مه‌هه‌په که بانگه‌شه‌ى ' له‌ناوبردنى یه‌کجاره‌کی' گه‌ریلاکانئ ئازادى کوردستان ده‌کات و خۆیان بۆ ئه‌م مه‌به‌سته ئاماده کردووه، له ساڵى ٢٠٢٠ هیچ ئه‌نجامێکیان ده‌ست نه‌خستوو. گه‌ریلاکانى هه‌په‌گه و یه‌ژاستار که به به‌رپرسیاره‌تى گه‌یاندنى گه‌ریلاى سه‌رده‌م له٢٠٢١ سه‌رقاڵ بوون، له‌لایه‌ک به تاکتیکى گه‌ریلاى سه‌رده‌م، چالاکیه‌کانیان زۆرکردووه و گورزیان لێ داون، گورزى قوورسیان له دوژمنى قڕکه‌ر وشاندووه، له‌لایه‌کى تره‌وه له ڕووى شێوازى جووڵه‌ى گه‌ریلاى نوێدا به پێى پێویستى سه‌رده‌م، له ئاستێکى به‌رزدا هێرشه‌کانى دوژمنیان پۆچه‌ڵکرده‌وه و جارێکى تر هه‌موو پیلانێک بۆ تێکشکاندنى تێکۆشانى ئازادى کوردستان پووچه‌ڵ ده‌کرێته‌وه. بوونى قه‌یرانى ئابووری، سه‌ربازی، سیاسى ده‌وڵه‌تى تورک بێگومان هه‌ڵمه‌تى به‌رخۆدانى تێکۆشانى ئازادى کوردستان فراوانتر ده‌کات. 'له ٢٠٢٠ له باکوورى کوردستان به‌رخۆدانێکى مێژوویى کرا' له باکوورى کوردستان که گه‌ریلاکانى ئازادى کوردستان تێیدا دامه‌زراوه و له دژى پیلانگێڕى شه‌رێکى گه‌وره ده‌که‌ن، هێزه‌کانى ئێمه له ئاستێکى زۆر به‌رخۆدانى و فیداکارى کردووه، وه‌ک نوێنه‌رى ئه‌م رێچکه به‌رخۆدانیه په‌که‌که ، گه‌ریلاکانى هه‌په‌گه‌ى فیدایى خۆى که به ئایدۆلۆژیاى ئاپۆیى خۆیان ته‌یارکردووه، ده‌ستیان به‌تێکۆشان کردووه و پلانه‌کانى دوژمن پووچه‌ڵ ده‌کاته‌وه. به هه‌لوێستى قاره‌مانانه به پێشه‌نگایه‌تى عه‌گید جڤیان، یه‌ڵماز ده‌رسیم، ئامارا ڕۆناهی، سه‌ما کۆچه‌ر، سه‌رهه‌ڵدان و یه‌ڵدزه‌کان ساڵى ٢٠٢٠ له سه‌رخاکى باکوورى کوردستان به‌رخۆدانیه‌کى مه‌زنیان کردووه. له کۆتایى ساڵه‌که‌دا، له گه‌له‌داخ که درگاى به‌رخۆدانى ئیحسان نوورى پاشایه، له نێوان ٢ بۆ ٢٧ى ته‌شرینى دووهه‌م له دژى ئۆپه‌راسیۆنى دوژمن که پلانى له ناوبردنى گه‌ریلاى دابوو به‌رچاوى خۆی، ئه‌و به‌رخۆدانه‌ى که هێزه‌کانمان نیشانیاندا و له‌و ئۆپه‌راسیۆنه‌ى دوژمندا که ٢٤ ڕۆژ به‌رده‌وام بوو، بێ ئه‌وه‌ى هێزه‌کانمان زیانیان به‌رکه‌وێت، گورزێکى کوشنه‌ده له دوژمن درا و به ده‌ست خستنى چه‌ک و جبه‌خانه‌ى دوژمن نموونه‌یه‌کى سره‌نج ڕاکێشه بۆ ئاستێکى هه‌ره پرۆفیسیۆناڵ که گه‌ریلاکان له باکوورى کوردستان نیشانى ده‌ده‌ن. به‌ڵام ده‌وڵه‌تى تورکى داگیرکه‌ر ، به هێزى میدیایى خۆیه‌وه ڕاستییه‌کان چه‌واشه ده‌کات و له خه‌ڵکى ده‌شارێته‌وه . به‌رخۆدانى له باکوورى کوردستان له ساڵى ٢٠٢٠، له دژى پیلانگێڕى ده‌وڵه‌تى تورک که دواى ساڵى ٢٠١٦ وه‌ک ئامانجێکى گه‌وره داویه‌ته به‌ر چاوى خۆى که له باکوورى کوردستان گه‌ریلا ده‌رخات و بۆ ئه‌وه‌ى تێکشکاندنى خۆى له‌م بوواره‌دا بشارێته‌وه ،ڕۆژانه به بڵاوکردنه‌وه‌ى ئامارى درۆ گه‌ل چه‌واشه ده‌کات، بووه‌ته گورزێکى سه‌خت. ڕژیمه‌که‌ى ئاکه‌په و مه‌هه‌په ى قڕکه‌ر و پیلانگێڕ، به به‌شدارى هه‌زاران سه‌رباز ده‌یان ئۆپه‌راسیۆنى به‌ربڵاویان ئه‌نجامداوه به ئامانجى له ناوبردنى گه‌ریلا که له‌م بواره‌دا تووشى شکه‌ستى گه‌وره هاتووه. سوپاى تورک له سه‌رخاکى باکوورى کوردستان ٩٢ ئۆپه‌راسیۆن، ٣٢٩ هێرشى ئاسمانى و ٢٣جاران تۆپبارانى ناوچه‌کانى کردووه، هێزه‌کانى گه‌ریلاش له‌ناو خاکى باکوورى کوردستان له دژى سوپاى داگیرکه‌رى تورک ٨٢ چالاکى ئه‌نجامداوه، له‌و چالاکییانه‌دا و له‌و شه‌ڕانه‌دا به‌گشتى ٣٦٩ سه‌ربازى دوژمن کوژراون، له ئه‌نجامى هێرشه‌کانى دوژمندا ١٦٥ هه‌ڤاڵى ئێمه شه‌هید بوونه. رژێمى فاشیست – داگیرکه‌رى ئاکه‌په و مه‌هه‌په له‌لایه‌که‌وه هه‌م له باکوورى کوردستان ئه‌و ئه‌نجامه‌ى که ده‌یخواست به ده‌ستى نه‌هێنا و له‌لایه‌کى تریشه‌وه هێرشى کرده سه‌ر هه‌رێمه‌کانى پاراستنى مه‌دیا و خاکى باشوورى کوردستان و خواستى ئه‌نجام به‌ده‌ست بهێنێت، لێره‌دا له‌سه‌ر بنه‌ماى به ده‌ستهێنانى سه‌رکه‌وتن هه‌وڵى دا خه‌ونى عوسمانیى نوێ زیندوو بکاته‌وه، به‌ڵام گه‌ریلاکانى ئازادیى کوردستان له حه‌فتانین و خواکورک له دژى سوپاى فاشیستى تورک، که هه‌وڵى ده‌دا و ده‌یخواست ئۆپراسیۆنى داگیرکه‌رى پێش بخات، به‌ره‌نگارییانکرد، له هه‌رێمه‌کانى پاراستنى میدیا گورزى گه‌وره و قورسیان له دوژمنان دا، هه‌ڵوێستى مێژوویی، قاسم ئه‌نگین، له‌یلا ئاگری، عه‌گید گارزان، بارگران، ئه‌سمه‌ر، نوجان و رۆسته‌م نیشانیاندا و سه‌لماندیان، که داگیرکه‌ران هه‌رگیز له‌سه‌ر خاکى کوردستان سه‌ر ناکه‌وێت. شێوازى شه‌ر به شێوازى ئاسمانى به ئه‌نجام و پووچکرایه‌وه هاوڕێیانمان له ساڵى ٢٠٢٠دا له دژى ٣٠ ئۆپراسیۆنى وشکانی، ١٢٦٠ هێرشى ئاسمانى و ١٨٣ هێرش به تۆپخانه و هاوه‌ن بۆ سه‌ر هه‌رێمه‌کانى پاراستنى مه‌دیا، به فیداکارییه‌کى گه‌وره و به گیانى به‌رخودان جوڵانه‌وه و ٣١٥ چالاکییان ئه‌نجامدا. له‌و چالاکى و شه‌ڕانه‌دا ٦٣٦ سه‌ربازى دوژمن له‌لایه‌ن هیزه‌کانمانه‌وه سزا دراون، له ئه‌نجامى هێرشه‌کانى دوژمندا ١٩٧ هاوڕێیمان شه‌هید بون و به‌شدارى کاروانى نه‌مران بوون. له جه‌نگى حه‌فتانین دا، که ٦ مانگ و نیو له ناو دڵى دوژمندا به فه‌رمانده‌یى بارگرانه‌کان و ئه‌سمه‌ره‌کان به شێوازى شه‌ڕى گه‌ریلایى سه‌رده‌م شه‌ڕیان کرد و تێکیانشکاندن، به به‌رخودانێک، که داستانى ئافراندووه، وه‌ک ئه‌وه‌ش له خواکورکدا له ناو دڵى دوژمندا به درێژایى ته‌واوى ساڵ شه‌ێ و به‌رخودان کرا، هه‌روه‌ها له هه‌موو له هه‌رێمه‌کانى پاراستنى مه‌دیا و سه‌ربارى بۆردومانه‌کان، ئه‌و تابلۆیه نیشانى ده‌دات، که ده‌وڵه‌تى تورک بێ ئه‌نجام بووه. به شێوازى جوڵه‌ى راست له‌لایه‌ن هێزه‌کانمانه‌وه و هه‌ڵوێستى به‌جێهێنان، شێوازى شه‌ێ له‌سه‌ر هێرشه ئاسمانییه‌کان، که ده‌وڵه‌تى تورک هیواى گه‌وره‌ى له‌سه‌ر هه‌ڵچینبوون، بێ ئه‌نجام و پووچ کرا. هه‌م له باکوورى وڵات و هه‌میش له باشوور له ئاستى به‌رخودان و له ئاستى ژماره‌دا هێزه‌کانى هه‌په‌گه له دژى سوپاى کۆمارى تورکیاى فاشیست ئه‌نجامیاندا، هه‌روه‌ها ئه‌وه‌یان سه‌لماند، که پلانه‌کانى قه‌ڵاچۆکردن، پاکتاوکردن و سڕینه‌وه له‌لایه‌ن رژێمى فاشیستى ئاکه‌په – مه‌هه‌په‌وه چۆن پووچکراونه‌ته‌وه. سه‌ربارى پڕوپاگه‌نده، که سیستمى شه‌ڕى تایبه‌ت به پێچه‌وانه نیشاندانى گه‌وره و بڵاوکردنه‌وه‌ى درۆ، هه‌موو راستییه‌کانى شه‌ێ به‌و ژمارانه به شیوه‌یه‌کى روون ده‌خاته به‌رچاو. قۆناغى شه‌ڕى کوردستان به شێوه‌یه‌کى زۆر راست له‌لایه‌ن ناوه‌ندى چاپه‌مه‌نى و راگه‌یاندنى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل (هه‌په‌گه)ه‌وه بۆ راى گشتى بڵاوده‌کرێته‌وه، ئه‌وانه‌ى ده‌یانه‌وێت ئامارى راست و دروستى ئه‌و شه‌ڕه‌یان ده‌ست بکه‌وێت، به چاودێریکردن و خوێندنه‌وه‌ى راگه‌یاندراوه‌کانى هه‌په‌گه ده‌توانن روونترین و شه‌فافترین زانیارى به ده‌ست بهێنن. له‌به‌ر ئه‌وه‌ش، ده‌وڵه‌تى تورکى داگیرکه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته قورسایى خستووه‌ته سه‌ر شه‌ڕى ده‌روونى و هه‌رگیز راستییه‌کان بڵاوناکاته‌وه و به به‌رده‌وامى راستییه‌کان چه‌واشه ده‌کاته و به هه‌ڵگه‌ڕاوه‌یى پیشانیان ده‌دات. گه‌ریلاکانى ئازادى له ٢٠٢١ دا به به‌هێزى به رۆڵ و ئه‌رکه‌کانى هه‌ڵده‌ستن قۆناغى به‌رخودانى ٢٠٢٠، دروستبوونى رێنماییه‌کانى سه‌رله‌نوێ بونیاتنانه‌وه‌ى گه‌ریلاکان له کوردستان نوێبوونه‌وه و به‌رخودانى گه‌ریلاى سه‌لماند. گه‌ریلاکانى ئازادیى کوردستان له مێژووى تێکۆشانماندا بۆ یه‌که‌مجار ئامێرى ئاسمانییان به‌کارهێنا و له‌سه‌ر بنه‌ماى فه‌لسه‌فه‌ى ئاپۆیی، که تاوه‌کو دێت هۆش و لێهاتووى مرۆڤ زیاتر و گه‌شتر ده‌کات، خۆیان به قوڵایى تاکتیک و شێوازى سه‌رکه‌وتوانه ده‌گه‌یه‌نن. ئه‌وه ده‌رکه‌وت، به‌و رێنماییه سه‌رده‌میانمان هێزه‌کانى گه‌ریلا به فه‌رمانده‌یى فه‌رمانده پێشه‌نگه‌کان، تاکتیکه‌کان نوێ بکه‌نه‌وه و لێ قوڵ ببنه‌وه، ئه‌وه‌ش ده‌بێته هێزى سه‌رکه‌وتنى گه‌وره‌تر. له‌و چوارچێوه‌یه‌دا هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل خۆیان بۆ پراتکى ٢٠٢١ ئاماده ده‌که‌ن و ئاڵاى ئازادی، که شه‌هیده قاره‌مانه‌کانمان له به‌رخودانى ٢٠٢٠دا بۆیان به‌جێهێشتووین، به دڵنیایه‌وه له ئاسماندا شه‌کاوه ده‌بێت، به‌دڵنیاییه‌وه له رێکردنى ئازادکردنى رێبه‌ر ئاپۆ و گه‌لى کوردستاندا ده‌بێته هێزى پێشه‌نگ و کاریگه‌ر و به‌و بڕیاره و به‌و پێداگرییه‌وه به دڵنیاییه‌وه سه‌رده‌که‌ون. هه‌موو پێشکه‌وتن و گه‌شه‌سه‌ندنه‌کان که له رۆژگارى ئه‌مڕۆماندا به‌ده‌ستهاتوون، نیشانى ده‌دات، که ساڵى ٢٠٢١ بۆ گه‌لانى کوردستان و هه‌رێمه‌که ساڵێکى ئاساییى نابێت. گه‌ریلاکانى ئازادیى کوردستان له هه‌رێمه‌که‌دا بوونه‌ته هاوژیانى گه‌لان، له‌و قۆناغه مێژوویى به‌رده‌مماندا به دڵنیاییه‌وه و به مسۆگه‌رى به رۆڵى خۆى هه‌ڵده‌ستێت، به‌وه‌ش بۆ هاوڕێیانى شه‌هیدى قاره‌مان و رێبه‌رایه‌تیمان ده‌بنه وه‌ڵام. ئامارى شه‌ڕى ساڵى ٢٠٢٠ به‌مشێوه‌یه‌یه: هێرشه‌کانى سوپاى کۆمارى تورکیا ئۆپراسیۆنى زه‌مینى - ١٢٢ هێرشى ئاسمانى - ١٥٨٩ هێرش به تۆپخانه و هاوه‌ن و تانک - ٢٠٦ ئه‌نجامى چالاکییه‌کانى گه‌ریلا له دژى هێرشه‌کان چالاکییه‌کانى گه‌ریلا - ٣٩٧ هێرشى ئاسمانى گه‌ریلاکان (چالاکییه‌کناى هێزى پاراستنى ئه‌سمانیى شه‌یهد ده‌لال ئامه‌د) - ١٣ ئه‌و شه‌ێ و پێکدادانانه‌ى روویانداوه - ٦٣ ئه‌و چالاکییانه‌ى ئه‌نجامه‌کانیان روون نه‌بوونه‌ته‌وه - ١٢٠ ئه‌و هێزانه‌ى دوژمن که سزا دراون – ١٠٠٥ سه‌ربازه پله‌داره سزادراوه‌کان (١ سه‌رهه‌نگ، ١ ئه‌فسه‌رى یه‌که‌م، ١ سه‌رپه‌ل، ٤ ئه‌فسه‌رى پسپۆڕ، ٢ ئه‌فسه‌ر) به‌گشتى ٩ پله‌دار هێزى بریندارى دوژمن - ١٠٥ زرێپۆشه ته‌قێنراوه‌کانى دوژمن – ١٨ ئۆتۆمبێله ئاسایى و مه‌ده‌نییه‌کانى دوژمن که تێکشکێنران - ٣ حه‌فاره و شۆفێڵى تێکشاوى دوژمن – ١٦ خستنه خواره‌وه‌ى درۆن – ٣ تێکشکاندنى کۆپته‌ر – ١ گورزدان له کۆپته‌ره‌کانى دوژمن – ١٢ هاوڕێ دیلکراوه‌کانمان له‌لایه‌ن دوژمنه‌وه – ١٠ هاوڕێ شه‌هیده‌کانمان – ٣٥٨
هاوڵاتى وه‌زاره‌تى به‌رگرى ئه‌مریکا (پنتاگۆن) له راپۆرتى ساڵانه‌ى خۆیدا به‌شێوه‌ى ناراسته‌وخۆ جۆرى ئه‌و چه‌که‌ى قاسم سوله‌یمانى و ئه‌بومه‌هدى موهه‌ندیسى پێکوشت ئاشکرا ده‌کات. پنتاگۆن له راپۆرتێکدا ئاماژه‌ى به‌ه‌کردووه که ساڵى رابردوو چه‌کى جۆرى "AGM-179A" بۆ ئامانجه نهێنییه‌کان و بۆ له‌ناوبردنى هه‌ڵگه‌ڕاوه‌کان و ئۆتۆمبێله‌کان و ماتۆر به‌کارهێنراوه. چه‌که‌که له‌لایه‌ن کۆمپانیاى لۆکهید مارتنى ئه‌مریکیه‌وه دروستکراوه و خاوه‌ن پێکانێکى ورد و کێشێکى قورسه و له‌یه‌ک کاتدا به سیستمى تیشکى خوار ره‌نگى سور و سیستمى لێزه‌رى کارده‌کات. چه‌که‌که له رووى به‌کارهێنانه‌وه له دۆخه خراپه‌کانى که‌ش و هه‌واو و بوونى هه‌ڕه‌شه و دروستکردنى ته‌شویش له‌سه‌رى به ئاسانى به‌کاربهێندرێت و له ئۆپراسیۆنه نهێنییه‌کان و هاوبه‌شه‌کانى سوپا و ئاژانسى هه‌واڵگرى ئه‌مریکا به‌کارهێندراوه. کوشتنى قاسم سوله‌یمانى فه‌رمانده‌ى فه‌یله‌قى قودسى سه‌ر به سوپاى پاسدارانى ئێران و ئه‌بو مه‌هدى موهه‌ندیس جێگرى سه‌رۆکى حه‌شدى شه‌عبى له عێراق له نزیک فڕۆکه‌خانه‌ى به‌غدادى نێوده‌وڵه‌تى ئه‌وکات ئه‌مریکا جۆرى ئه‌و چه‌که‌ى ئاشکرانه‌کرد که له ئۆپراسیۆنه‌که‌دا و له‌لایه‌ن فڕۆکه بێ فڕۆکه‌وانه‌کانه‌وه به‌کارهێندراوه.
هاوڵاتى ئینستیوتى ئابورى به‌ژماره رایگه‌یاند:" له‌ماوه‌ى 27 رۆژى ڕابردوودا حکومه‌تى عێراق به‌دابه‌زاندنى به‌هاى دینار 242 ملیار دینار داهاتى زیاترى کۆکردوه‌ته‌وه". بیلال سه‌عید، سه‌رۆکى ئینستیوتى ئابورى به‌ژماره رایگه‌یاند به‌پێى شیکارییه‌ک حکومه‌تى عێراق به ته‌نها له‌ماوه‌ى (20.12.2020 بۆ 16.1.2021) به‌دابه‌زاندنى به‌هاى دینار له 119هه‌زار دیناره‌وه بۆ 146 هه‌زار دینار بڕى 242 ملیار و 736 ملیۆن 944 هه‌زار دینار داهاتى زیاترى کۆکردوه‌ته‌وه. هه‌روه‌ها باسى له‌وه‌شکردووه کۆى قه‌باره‌ى خستنه‌ڕوى دۆلار له‌لایه‌ن بانکى ناوه‌ندى عێراق دواى بڕیارى دابه‌زاندنى به‌هاى دینار له 119 هه‌زاره‌وه بۆ 146 هه‌زار دینار له ماوه‌ى (20.12.2020 بۆ 16.1.2021) بڕه‌که‌ى ته‌نها 899 ملیۆن و 25 هه‌زار و 719 دۆلار بووه.
هاوڵاتى سه‌رکرده‌یه‌کى دیارى شیعه باقر جه‌بر ئه‌لزوبیدى حیزبێکى سیاسى نوێى راگه‌یاندو به‌فه‌رمى مۆڵه‌تى له‌کۆمسیۆنى باڵاى سه‌ربه‌خۆى هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق وه‌رگرت. ئه‌مڕۆ هه‌ینى 15ى کانونى دووه‌مى 2021، میدیا عێراقییه‌کان بڵاویانکرده‌وه، پارته نوێیه‌که که‌باقر زوبه‌یدى سه‌رۆکایه‌تى ده‌کات رۆژى 14ى ئه‌م مانگه له‌به‌غدا کۆنگره‌ى دامه‌زراندنى ئه‌نجامدا و به‌فه‌رمى مۆڵه‌تى له‌کۆمسیۆنى باڵاى سه‌ربه‌خۆى هه‌ڵبژاردنه‌کان به ناوى ( ئینجاز ) ه‌وه وه‌رگرت. ئه‌لزوبه‌یدى ساڵى 1946 له‌پارێزگاى میسان له‌دایکبووه، بڕوانامه‌ى ماسته‌رى له‌ئه‌ندازیارى شارستانیدا هه‌یه، یه‌کێک بووه له سه‌رکرده‌کانى ئه‌نجومه‌نى باڵاى شۆڕشى ئیسلامی، ساڵى 2004 وه‌زیرى ئاوه‌دانکردنه‌وه بووه له‌حکومه‌ته‌که‌ى ئه‌یاد عه‌لاوی باقر الزوبه‌یدى ساڵى 2005 وه‌زیرى ناوخۆ بوه له له‌حکومه‌ته‌که‌ى ئیبراهیم جه‌عفه‌ری، ساڵى 2006 تا 2010 وه‌زیرى دارایى بوه له‌حکومه‌ته‌که‌ى نورى مالیکیدا و ساڵى 2014 دا وه‌زیرى گواستنه‌وه و گه‌یاندن بووه له‌حکومه‌ته‌که‌ى حه‌یده‌ر عه‌بادیدا.
هاوڵاتى ئه‌مریکا بریاریدا ژماره‌ى سه‌ربازانى له عێراق که‌مبکاته‌وه بۆ دوو هه‌زارو 500 سه‌رباز. ئه‌مڕۆ هه‌ینى 15ى کانونى دووه‌مى 2021، پنتاگۆن بریاریدا هێزه سه‌ربازییه‌کانى له عێراق که‌مبکاته‌وه ئه‌مریکا نزیکه‌ى 4 هه‌زارو 200 سه‌ربازى له عێراقدا جێگیر کردبوو له‌گه‌ڵ ده‌یان راوێژکارى سه‌ربازى و مامۆستاى مه‌شق بۆ راهێنان به هێزه عێراقییه‌کان. پنتاگۆن ئاماژه‌ى به‌وه‌کردووه که به دوو قۆناغ هێزه‌کانى ده‌کشێنێته‌وه له عێراق.
هاوڵاتى کۆمسیۆنى باڵاى سه‌ربه‌خۆى هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق ره‌تیکرده‌وه پێشنیازى دواخستنى هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خته‌ى په‌رله‌مانیان کردبێت، جه‌ختده‌که‌نه‌وه که " ئاماده‌ین له 6ى حوزه‌یران هه‌ڵبژاردن ئه‌نجام بده‌ین ". له راگه‌یاندراوێکدا، کۆمسیۆنى باڵاى سه‌ربه‌خۆى هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق ره‌تیکرده‌وه پێشنیازى دواخستنى هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌ختى په‌رله‌مانى عێراقى بۆ دواى مانگى ئه‌یلول خستبێته به‌رده‌م سێ سه‌رۆکایه‌تییه‌که‌ى عێراق. به‌پێى راگه‌یه‌ندراوێکى کۆمسیۆنى باڵاى هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق، له کۆبوونه‌وه‌ى سێ سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ى عێراق له‌گه‌ڵ کۆمسیۆنى هه‌ڵبژاردنه‌کان و نێرده‌ى نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان سه‌باره‌ت به ئاماده‌کارییه‌کان بۆ هه‌ڵبژاردنه‌کانى داهاتوو، گفتوگۆکراوه له‌سه‌ر ئاسته‌نگه‌کان نه‌ک دواخستنى پرۆسه‌که. ژماره‌یه‌ک له میدیا کوردى و عێراقییه‌کان بڵاویان کرده‌وه کۆمسیۆن داواى دواخستنى هه‌ڵبژاردنه‌کانى کردووه و دواخراوه بۆ مانگى ئه‌سلولى ئه‌مساڵ. دوێنێ دواى کۆبوونه‌وه‌ى سێ سه‌رۆکایه‌تییه‌که‌و کۆمسیۆنى باڵاو نوێنه‌رى نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان له راگه‌یاندنێکدا داوا له په‌رله‌مان کرا که یاساى ئه‌نجومه‌نى دادوه‌رى ته‌واو بکات و خۆى هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه تا هه‌ڵبژاردن له مانگى حوزه‌یراندا ئه‌نجام بدرێت.
کاوه ڕه‌ش.به‌ریتانیا خێزانێکى په‌نابه‌رى عێراقی، که‌له‌چنگى شه‌ڕو کوشتارى جه‌نگ، ووڵاته‌که‌یان جێ هێشتوه‌و ئێستا له‌شارى (هۆڵ)ى ووڵاتى به‌ریتانیا ده‌ژین ده‌ڵێت:" ژیانم هاوشێوه‌ى دۆزه‌خه‌و هیچ جیاوازى نیه له‌گه‌ڵ ژیانى خه‌ڵکى عێڕاق و سوریا". پاش به‌رپابونى جه‌نگى نێوخۆ، له‌عێڕاق و سوریا، له‌ساڵى ، 2012 (ئینتسار حه‌سه‌ن)ى ته‌مه‌ن 55ساڵ و چوار له‌منداڵه‌کانی، له‌لایه‌ن ڕێکخراوى نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کانه‌وه، به‌فه‌رمیى و شێوه‌یکى یاسایی، هێندراون بۆ شارى (هۆڵ)، له‌به‌ریتانیا، به‌ڵام له‌و کاته‌وه‌ى گه‌یشتونه‌ته به‌ریتانیاو له‌خانویه‌کدا جێگیر کراون. دایکى چوار منداڵه‌که ده‌ڵێت": ڕه‌وشى ته‌ندروستیم تێک چووه، به‌هۆى ئه‌و خانوه‌ى تێدا نیشته‌جێن، چونکه هه‌موو ته‌ڕه‌شوع و شێیو که‌ڕوو لێداوه، به‌و هۆیه‌وه ناتوانم به‌باشى هه‌ناسه بده‌م و شه‌وان ته‌نگه نه‌فه‌س ده‌بم". هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش ئه‌و خێزانه ده‌ڵێن، ئه‌گه‌ر بیانه‌وێ په‌نجه‌ره‌کان بکه‌نه‌وه‌و بۆ ئه‌وه‌ى هه‌واى پاک بێت، خانوه‌که زۆرسارده‌و سیسته‌مى گه‌رم که‌ره‌وه‌ى له‌کارکه‌وتوه. ئه‌و ژنه نه‌ساغه که‌له‌ناو جێگاوه بۆ ڕۆژنامه‌ى زه‌سه‌ن دواوه ده‌ڵێت:" زۆرێک له‌خزمه‌کانم له‌شه‌ڕى عێڕاقدا کوژراون، بۆیه ئێمه گوستمانه‌وه بۆ سوریاو له‌وێش له‌لایه‌ن نه‌ته‌وه یه‌کگرتوه‌کانه‌وه، خواردن و په‌ناگه‌مان بۆ دابینکرا". هاوکات دایکى ئه‌و چوار منداڵه ده‌شڵێت:" دواى به‌رپابونى جه‌نگیش له‌سوریا، بۆ ده‌ربازبون له‌مه‌رگ، جارێکى دیکه هه‌ڵاتین و ئه‌وجاره له‌لایه‌ن نه‌ته‌وه یه‌کگرتوه‌کانه‌وه هێندراینه ئه‌م شاره‌ى به‌ریتانیا، به‌ڵام له‌ڕاسیتدا له‌جیاتى ئارامیى و سه‌لامه‌تی، ژیان له‌شارى (هۆڵ)و له‌و خانوه‌دا، وه‌ک دۆزه‌خ وایه‌و هیچ جیاوازیه‌کى نیه له‌گه‌ڵ ژیانى سوریاو عێڕاق". ئینتسار حه‌سه‌ن ئاماژه‌ى به‌وه‌شکردووه که ڕۆژ به‌ڕۆژ ڕه‌وشى ته‌ندروستى به‌رو خراپتر ده‌چێت به‌هۆى نه‌شیاوى ئه‌و خانوه‌ى تێدان" ناتوانم به‌ته‌واوى ڕێ بکه‌م ونان بخۆم و قسه بکه‌م، من ئێستا ژنێکى نه‌خۆش و خاوه‌ن پێداویستى تایبه‌تم. من به‌درێژایى شه‌و بیرده‌که‌مه‌وه خه‌م ده‌خۆم له‌و ڕه‌وشه‌ى تێداین، به‌هۆى ئه‌و خانوه ته‌ڕه‌شع و شێدارو پێ له‌که‌ڕووه". ئه‌و خێزانه ده‌ڵێن، هه‌شت ساڵ له‌مه‌به‌ر، له‌کاتى گه‌یشتنیان له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نى په‌نابه‌رانه‌وه، ئه‌و خانوه‌یان بۆ به‌کرێ گیراوه له‌خاوه‌ن خانویه‌کى تایبه‌ت، هه‌رئه‌وکات پێیان وتوون که زۆرسارده‌و ده‌له‌رزین له‌سه‌رمان، چونکه گه‌رمکه‌ره‌وه‌کانى ئیش ناکه‌ن، له‌ماوه‌ى ئه‌و هه‌شت ساڵه‌دا، هیچ کارێکى نۆژه‌نکردنه‌وه، له‌و خانوه‌دا ئه‌نجام نه‌دراوه. ئه‌و ژنه عێڕاقیه ده‌شڵێت، ده‌بێ بگوازرێمه‌وه بۆ خانویه‌کى گونجاوتر، که‌بۆ که‌م ئه‌ندامان بشێت، چونکه من خاوه‌ن پێداویستى تایبه‌تم. به‌ڵام له‌ماوه‌ى هه‌شت ساڵى ڕابردودا، ناوم له‌لیستى چاوه‌ڕوانى ئه‌نجومه‌نى شاره‌وانى دایه بۆ وه‌رگرتنى خانویه‌کى دیکه. له‌لایه‌کى دیکه‌وه، خاوه‌نى ئه‌و موڵکه‌ى ئه‌و خێزانه لێى نیشته‌جێن ده‌ڵێ، کاتێک ئه‌و خانوه‌ى داوه به‌کرێ بۆ ئه‌و خێزانه، خانوه‌که تازه‌و نۆژه‌نکراوه بووه، چه‌ند جارێکیش هه‌وڵى داوه‌و کرێکارو وه‌ستاى ناردوه بۆ باش کردنى خانوه‌که، به‌ڵام ئه‌و ماڵه عێڕاقیه، ڕێگایان نه‌داوه ده‌ستکارى بکه‌ن و که‌س بچێته ناوه‌وه کارى تێدا بکات. ووته‌بێژى ئه‌نجومه‌نى شاره‌وانى هۆڵ، باس له‌وه ده‌کات، که‌ئه‌وانیش تیمێکى ته‌ندروستیى و ژینگه‌ییان ناردوه، بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنى ڕه‌وشى ئه‌و خانوه، به‌ڵام ئه‌وانیش ڕێگریان لێ کراوه، بچنه ژووره‌و له‌لایه‌ن ئه‌و خێزانه‌وه. ئه‌و ژنه به‌ڕۆژنامه‌ى زه‌سه‌نى راگه‌یاندووه که له‌سه‌ر کورسى که‌م ئه‌ندامیه‌و ناتوانێت به‌پلێکانه‌ى ناوه‌و بچێته سه‌ره‌وه، بۆیه زۆرجار له‌جیاتى به‌کارهێنانى قاپشۆرى چێشتخانه‌که‌ی، حه‌وزى گه‌رماوه‌که‌ى به‌کار ده‌هێنێت له‌خواره‌وه، بۆ قاپ شۆردن. خێزانه‌که ده‌ڵێن، به‌هۆى ئه‌وه‌ى ڕاسته‌وخۆ کرێ خانوه‌که له‌لایه‌ن شاره‌وانییه‌وه به‌خاوه‌ن خانوه‌که ده‌درێ، ئێستا کرێکه به‌شێکى لێ بڕاوه له‌لایه‌ن شاره‌وانییه‌وه، ده‌بێ خۆمان ئه‌وه‌ى ده‌مێنێته‌وه بیده‌ین، ئێمه‌ش نیمانه، بۆیه لێره‌ش ده‌رده‌کرێن و نازانین ڕوو له‌کوێ بکه‌ین. ئێستا ئێمه قه‌رزدارى خاوه‌ن موڵکه‌که‌ین. ووته‌بێژى شاره‌وانى ده‌ڵێت، هه‌رچه‌نده ئه‌و خێزانه ڕێیان به‌تیمى ته‌ندروستیى و ژینگه‌ى ئێمه نه‌داوه، به‌ڵام له‌هه‌وڵداین په‌یوه‌ندیان له‌گه‌ڵ بگرین و بتوانین شوێنێکى گونجاویان به‌پێى پێویست، بۆ دابین بکه‌ین. له‌به‌رامبه‌ر سکاڵاى ئه‌و خێزانه عێڕاقیه له‌سه‌ر ڕه‌وشیان له‌به‌ریتانیا، به‌شێکى زۆرى خوێنه‌رانى بابه‌ته‌که، سه‌رزه‌نشتى ئه‌و خێزانه‌ده‌که‌ن به‌وه‌ى نه‌یانتوانیوه خانوه‌که به‌پاک و خاوێنیى و ڕێک و پێکى ڕابگرن. هه‌ره‌وه‌ها ده‌ڵێن; بۆ پێتان وایه بێنه ووڵاتى ئێمه له‌ناو کۆشک و ته‌لار داتان دابنێین و هاى لایف بژین، کاتێک ناتوانن له‌و ووڵاتانى خۆتان به‌ئارامیى و بێ کیشه بژین. https://www.thesun.co.uk/news/13729019/refugee-mum-hull-hell-iraq/
هاوڵاتى له‌سه‌ر داواکارى کۆمسیۆنى باڵاى سه‌ربه‌خۆى هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق، له‌کۆبونه‌وه‌ى هه‌رسێ سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ى عێراق و لایه‌نه سیاسییه‌کاندا بڕیاردرا به دواخستنى پرۆسه‌ى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق بۆ دواى مانگى (ئه‌یلول/9)ى ئه‌مساڵ. میدیاکانى عێراق بڵاویانکرده‌وه که "له‌سه‌ر داواکارى کۆمسیۆنى باڵاى هه‌ڵبژاردنه‌کان به‌هۆى ئه‌وه‌ى ماوه‌یه‌کى که‌م له‌به‌رده‌ستدا ماوه و کۆمسیۆن ناتوانێت سه‌رجه‌م ئاماده‌کاریه‌کان ته‌واو بکات، بڕیاردرا به دواخستنى پرۆسه‌ى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراق". هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌کراوه که له‌کۆبونه‌وه‌ى ئه‌مڕۆى هه‌رسێ سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ى عێراق له‌گه‌ڵ لایه‌نه سیاسییه‌کان بڕیار له‌سه‌ر دواخستنى پرۆسه‌ى هه‌ڵبژاردنه‌کان دراوه و ده‌که‌وێته دواى مانگى (ئه‌یلول/9)ى ئه‌مساڵ و کاته‌که‌شى به وردى دیارینه‌کراوه". ئه‌و سه‌رچاوه‌یه ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد، له‌چه‌ند کاتژمێرى داهاتودا هه‌رسێ سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ى عێراق به‌یاننامه‌ى فه‌رمى له‌باره‌ى دواخستنى پرۆسه‌ى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مان بڵاوده‌که‌نه‌وه. 31ى (ته‌موز/7)ى 2020 مسته‌فا کازمى سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق رۆژى 6-6-2020 بۆ ئه‌نجامدانى هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خت دیاریکرد، به‌ڵام کاته‌که بۆ زیاتر له سێ مانگ دواخرا.
.png)
