مەزڵوم عەبدى پەیوەندى بە هاوسەری لاهور شێخ جەنگیەوە دەکات

  ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی دۆناڵد ترەمپ بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی نێوەڕاست جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە، واشنتن ڕێگە بە تاران نادات 1٪ی توانای پیتاندنی یۆرانیۆم بەدەستبهێنێت. ئەمەش لە کاتێکدا بەرپرسانى ئێران ئەوە دووپات دەکەنەوە ئەوان بەردەوام دەبن لەسەر پیتاندنی یۆرانیۆم و ئەوەش بەمافى خۆیان دەزانن. ئەمریکا و وڵاتانی رۆژئاوا گومانیان هەیە ئێران سەرقاڵی پەرەپێدانی بۆمبی ئەتۆمی بێت، بەڵام تاران بەردەوام ئەو تۆمەتە رەتدەکاتەوە و دەڵێت، تاکە ئامانجی بەرنامە ئەتۆمییەکەی، بەرهەمهێنانی کارەبا و لێکۆڵینەوەی پزیشکییە. ڕۆژی یەکشەممە ستیڤ ویتکۆف لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی ئەی بی سی نیوز وتی "ئێمە هێڵێکی سووری زۆر ڕوونمان هەیە ئەویش پیتاندنی یۆرانیۆمە. ئێمە ڕێگە نادەین ئێران تەنانەت ٪1 ی توانای پیتاندنی یۆرانیۆمی هەبێت و هەموو شتێک لە هەڵوێستی جێگیری ئێمەوە دەستپێدەکات، هەر ڕێککەوتنێک کە ئەگەری پیتاندنی یۆرانیۆمی تێدا نەبێت و ئێمە ناتوانین ڕێگە بەوە بدەین، چونکە پیتاندنی یۆرانیۆم دەبێتە هۆی دروستکردنی چەکی ئەتۆمی." ئەو بەرپرسەى ئەمریکا ئەوەشى خستەڕوو زۆر ڕێگا هەیە بۆ ئەمریکا بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی لە دانوستانەکان لەگەڵ ئێران، دەشلێت: ئێمە لەو باوەڕەداین کە هەفتەی داهاتوو لە ئەوروپا کۆدەبینەوە و هیوادارین ئەنجامی ئەرێنی بەدەست بهێنێت. لەلایەکی دیکەوە وەزیری دەرەوەی ئێران عەباس عێرقچی وەڵامی لێدوانەکانی ویتکۆفى دایەوە، دەڵێت: پیتاندنی یۆرانیۆم بەردەوام دەبێت و ئاماژەی بەوەدا کە ئەم لێدوانانە بەتەواوی دوورن لە واقیعی ڕەوتی دانوستانەکان. لە لێدوانێکی تەلەفزیۆنیدا عەباس عێراقچى، ئاماژەى بەوەدا ئەگەر ئەوان حەز دەکەن دڵنیابن لەوەی ئێران چەکی ئەتۆمی بەرهەم ناهێنێت، ئەوا ئێمە ئامادەین هاوکاری بکەین لەو بارەیەوە، بەڵام ئەگەر داواکاری ناواقیعیان هەبێت، ئەوە ئاساییە جێبەجێ ناکرێن. ئەمەریکا و ئێران بە ناوبژیوانی عومان چوار گەڕی دانوستانیان ئەنجامدا بۆ یەکلاییکردنەوەی ناکۆکییەکان لەسەر بەرنامە ناوکیەکەی ئێران. یەکەم کۆبوونەوە لە 12 ی نیسان لە مەسقەتی پایتەخت و دووەمیان لە 19 ی نیسان لە ڕۆما و سێیەم و چوارەم لە 26 ی نیسان و 11 ی ئایار لە پایتەختی عومان بەڕێوەچوو.

  نووسەر و سیاسەتمەدارى دیارى هەرێمى کوردستان ئەبوبەکر عەلى کاروانى، ڕایدەگەیەنێت دۆخەکە پێویستی بەخۆ هەڵوەشاندنەوەی ئیخوانە، چوونکە ئەو ڕێکخراوە بەوبارە مێژووییە گرانەی سەرشانی، ئەو وێنا شێواو وێرانەی لێی گیراوە ناتوانێت هیچی تر بەشێوەیەکی بەرهەمدارانە درێژە بە خۆی بدات. ئەو نوسەرە لە تۆڕى کۆمەڵایەتى فەیسبوک نوسینێکى بڵاوکردوەتەوەو تیایدا ئەوەى خستوەتەڕوو، ئیخوان هیچ ئاسۆیەکی لەبەردەمدا نەماوەو رۆڵی پێچەوانە بەئەرکەکانی لە ئێستادا بگێرێت، بۆیە لێپرسراوێتی ئیسلامی و ئەخلاقی و سیاسی داوای ئەوە لە سەرکردەو بریاربەدەستەکانی دەکەن، بریارە عەقڵانی و ئازایانەکە بدەن و کۆتایی بە کۆمەڵ و ڕێکخراوەکە بێنن و بەفەرمی هەڵی بووەشێننەوەز ئەبوبەکر کاروانى دەشلێت: دابران لەگەڵ رابردوو درووست بکەن، بۆ ئەوەی ئەندام و جەماوەرەکەی بە بیرو هەناسەو دیدێکی نوێوە لە فۆرمی جۆراوجۆری سیاسی یاخوود مەدەنییدا یان هەردووکیان خۆیان ڕێکبخەنەوەو کۆتایی بەو بازنە داخراوە پەنگخواردووە بێنن تیایدا دەژین. ناوبراو لەکۆتاییشدا ئاماژە بۆ ئەوەشدەکات لە دوێنێشەوە خەریکی بابەتێکم بەزمانی عەرەبی دەربارەی ئەم باسە خوا حەزکات لە رۆژانی داهاتوودا بڵاوی دەکەمەوە.

  نێچێرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان و مەسرور بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان، لەیەک کاتدا هەرێمى کوردستانیان بەجێهێشتووە چونەتە درەوە، یەکەمیان، بەمەبەستى بەشداریکردن لە کۆڕبەندێک سەردانی تارانى پایتەختى ئێران، ئەوەى دووەمیش بۆ پرسی وزە و پێشمەرگە چووەتە واشنتنى ئەمریکا. سەردانی سەرۆك نێچیرڤان بارزانی بۆ تاران بە بانگهێشتێكی فەرمییە بۆ بەشداریكردن لە دیداری تاران بۆ گفتوگۆ كە لەلایەن وەزارەتی دەرەوەی كۆماری ئیسلامیی ئێرانەوە، ڕێكدەخرێت ئەمڕۆ یەكشەممە بەڕێوەچوو. لەبەشێکى ئەو کۆڕبەندەدا بارزانى قسەیکردو له‌ تارانیش له‌گه‌ڵ مه‌سعود پزشكيان سەرۆک کۆمار کۆبووەتەوە. سەرۆکى هەرێم لەبارەى ئەو کۆبوونەوەیە دەلێـت: جه‌ختمان له‌ بره‌ودان به‌ په‌يوه‌نديى دوو لايه‌نه‌و فراوانكردنى هاريكاريى هاوبه‌شى كۆمارى ئيسلاميى ئێران له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان له‌ هه‌موو بواره‌كاندا كرده‌وه‌. هەروەها ئەوەش دەخاتەڕوو، دوايين پێشهاته‌كان و دۆخى ناوچه‌كه‌‌مان به‌گشتى تاوتوێ كردو هاوڕا بووين له‌سه‌ر گرنگيى پاراستنى ئارامى و سه‌قامگيرى و پێكه‌وه‌كاركردنى هه‌مه‌لايه‌نه‌ له‌سه‌ر بنه‌ماى به‌رژه‌وه‌نديى هاوبه‌ش. لەلایكی دیكەوە، دوێنێ شەممە مەسرور بارزانی، سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سەردانی ئەمەریكاى کرد. سەرۆك وەزیرانی هەرێم پرسەكانی وزە، كارەبا و پێشمەرگە لەگەڵ بەرپسانی باڵای ئەمەریكا تاوتوێ دەكات. دوو وەزیری حكومەتی هەرێم لەسەر پشكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان یاوەریی مەسرور بارزانی دەكەن. پرسی پێشمەرگە یەكێكە لەو دۆسیانەی مەسرور بارزانی لەگەڵ ئەمەریكییەكان تاوتوێی دەكات، شۆڕش ئیسماعیل، وەزیری پێشمەرگە یەكێكە لە شاندەكەی مەسرور بارزانی.  جگە لە وەزیری پێشمەرگە، كەمال موحەمەد، وەزیری كارەبا و سەرچاوە سروشتییەكان یەكێكی دیكەیە لە ئەندامانی شاندەی حكومەتی هەرێم بۆ واشنتن. بەگوێرەی زانیارییەکان سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ مارکۆ ڕوبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا کۆ دەبێتەوە. سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی، لە گەشتەکەیدا. لە چەند ڕۆژی داهاتوو ژمارەیەک کۆبوونەوەی لەگەڵ بەرپرسانی ئەمەریکا، ئەندامانی کۆنگرێس لە هەردوو پارتی کۆماری و دیموکراتی، وەبەرهێنەرانی ئەو وڵاتە دەبێت. ئەم گەشتەی سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی، لە کاتێک دایە، ئیدارەی نوێی ترەمپ چەند مانگێکە دەست بەکاربووە، ئەمەش گرنگی خۆی هەیە کە سەرکردەیەکی دەرەوەی ئەمەریکا لە مانگەکانی سەرەتا سەردانی واشنتن بکات و لەگەڵ بەرپرسە باڵاکان کۆ ببێتەوە. نێچیرڤان بارزانى سەرۆکى هەرێمى کوردستان ئێران دڵنیا دەکاتەوە کە هەرێم نابێتە سەرچاوەى هەڕەشە بۆ سەر ئەو وڵاتە، رەخنەش لە عێراق دەگرێت کە شێوازی مامەڵەکردنی لەگەڵ هەرێم لە چوارچێوەی حکومەتێکی فیدراڵیدا نییە. نێچیرڤان بارزانى لە چوارەم سەردانیدا بۆ ئێران لەساڵى رابردووەوە تا ئێستا و لەمیانەى بەشداریکردنى لە کۆڕبەندى تاران بۆ دیالۆگ باسى پەیوەندییەکانى هەرێمى کوردستان لەگەڵ عێراق و ئێران و پرۆسەى ئاشتى لە تورکیا کرد. سەرۆکى هەرێمى کوردستان رایگەیاند،  ئەگەر دەستووری عێراق وەک خۆی جێبەجێ بکرێت، زۆرینەی ئەو کێشانەى لە نێوان هەرێمی کوردستان و عێراق هەن چارەسەر دەکرێن. لەگەڵ ئەوەشدا سەرۆکى هەرێم جەختیکردەوە کە عێراق شێوازی مامەڵەکردنی لەگەڵ هەرێمی کوردستان، لە چوارچێوەی حکومەتێکی فیدراڵی نییە و هێشتا دوورە لەو سیستمەوە، لەکاتێکدا چەندینجار داواى گفتوگۆى راستەوخۆ و راشکاوانەیان لە عێراق کردووە بەمەبەستى چارەسەرکردنى کێشەکان.

  چوار رۆژە دانیشتوانی کەمپی مەخمور کە پەنابەرانی باکووری کوردستانی تێدایە گردبوونەتەوە، سەرچاوەیەکیش لە کەمپەکە وتى، زیاتر لە مانگێکە لەلایەن عێراقەوە گەمارۆیان خراوەتەسەر و سێ بەرپرسیشیان دەستگیرکراوە. ئەو سەرچاوەیە دەشڵێت، لە 10ـی نیسانەوە حکومەتی عێراق گەمارۆی خستووەتەسەر کەمپەکە و رێگا نادات دانیشتوانی کەمپەکە بچنە بەغداد و ناوچەکانی دیکەی عێراق کاربکەن و تەنانەت هاتنی کەلوپەل و پێداویستی سەرەتایشیان بۆ نێو کەمپەکە راگرتووە. گوتیشی، یەکشەممەی رابردوو بەمەبەستی چارەسەریی کێشەی کەمپەکە وەفدێکیان سەردانی بەغدادی کردووە و لەگەڵ وەزیری داد کۆبوونەوە، گەورەترین کێشەشیان نەبوونی ناسنامەیە و ئەوەش کێشەیان بۆ دروستدەکات کاتێک دەچنە ناوچەکانی عێراق، گوتیشی، وەزیری داد پێیراگەیاندوون ئەوەی لەدەستیان بێت بۆ چارەسەریی کێشەکە دەیکات. سەرچاوەکە ئاماژەی بەوەشکرد، تا ئەو بەرپرسانەیان ئازاد نەکرێن کۆتایی بە گردبوونەوەکە ناهێنن کە چوار رۆژە لە نزیک خاڵێکی سوپای عێراق خێمەیان هەڵداوە. کەمپی مەخمور کە بەکەمپی رۆستەم جودیش ناسراوە، لە ساڵی 1998 لە رۆژهەڵاتی مەخمور بۆ کوردانی کوردستانی تورکیا دروستکراوە و نزیکەی 10 هەزار کەس لەکەمپەکەدا نیشتەجێن.

  سەرۆک کۆماری ئێران دووپاتی کردەوە کە وڵاتەکەی "بەرگری لە مافە ئەتۆمییەکانی دەکات و ملکەچی گوشارەکان نابێت".  ڕۆژی یەکشەممە لە وتارێکدا لەکۆڕبەندی دیالۆگی تاران مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران وتی: بە پێی پەیمانی قەدەغەی بڵاوبوونەوەی چەکی ئەتۆمی، مافی خۆمانە کە تەکنۆلۆژیای ناوەکی ئاشتیانە بۆ مەبەستی جۆراوجۆر لەوان تەندروستی، کشتوکاڵ، پیشەسازی و بوارە گرنگەکانی دیکە کەڵک وەربگرین. ئەم قسانەى سەرۆک کۆمار هاوکاتە لەگەڵ ئاماژەکانی ئەمەریکا کە تاران ڕێگە بە پیتاندنی یۆرانیۆم نادرێت لە ناوخۆدا. پزیشکیان  زیادی کرد: عەقیدەی ئایینی ڕێگە بە دروستکردنی چەکی ئەتۆمی نادات، کە دەتوانێت مرۆڤایەتی بسڕێتەوە و جگە لە بەربەرییەت و ماڵوێرانی هیچی تر بۆ داهاتووی زەوی نەهێنێت. سەرۆک کۆمارى ئێران ڕایدەگەیەنێت ترەمپ دەڵێت پێویستە لەوە تێبگەین کە ئێران چەکی ئەتۆمی نییە، با هەرچۆنێک بیانەوێت پشتڕاستی بکەنەوە. ئێمە هیچ فشارو هێزێک قبوڵ ناکەین، ئێمە لە هیچ بارودۆخێکدا دەستبەرداری پرسی ئەتۆمی نابین. ئەو جەختى لەسەر ئەوەشکردەوە کە هەموو مرۆڤەکان مافی ئەوەیان هەیە لەم جیهانەدا بژین و ئەگەر ئێمە ئەو مافە قبوڵ بکەین، دەبێ ڕێز لە یەکتر بگرین. ئەگەر ڕێزگرتن لە مافی یەکتری هەبێت، شەڕ و شەڕ ڕوونادات. ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەوەی ئەمڕۆ ئیسرائیل دەیکات، دەرکردنی خەڵکە لە ماڵەکانیان و کوشتنیان و تەنانەت باسی مرۆڤایەتیش دەکات. هەموو بوونەوەرێکی زیندوو جێگەی خۆی هەیە و نابێت پشتگوێ بخرێت؛ ئەگەرنا کاریگەرییەکەی دەگەڕێتەوە و هێرش دەکاتە سەرمان. سەرۆک کۆمار ئاماژەی بەوەدا: "هیوادارم بتوانین برایەتی و دۆستایەتی و خۆشەویستی لە نێوان یەکتردا دامەزرێنین." هەروەها بەم ڕوانگەیەوە لەگەڵ دراوسێ و وڵاتەکانمان هاوبەشى دەکەین. هەروەها ڕایگەیاندووە کە "پێداگری لەسەر تۆمەتبارکردنی ئێران بە هەوڵدان بۆ پەرەپێدانی چەکی ئەتۆمی، لە دووبارەکردنەوەی تۆمەتی درۆ  زیاتر نییە". گوتیشی "تەنانەت دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکاش گوتی نابێ ئێران چەکی ئەتۆمی هەبێت، باشە با لێکۆڵینەوە بکەن، چونکە ئێمە هیچ شتێکمان نییە بیشارینەوە".

  رۆژی هەینی، 19ـی 5ـی 2017، لە بیری هەموماندا نەخشێنراوە وەک رۆژی کۆستی نەتەوەیەک بۆ کۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا. دەگمەنن ئەو سەرکردانەی لە مێژودا وەک نەوشیروان مستەفا شێوەیان بەخشیوە بە چەندین قۆناغ لە ژیانی سیاسی، مێژویی، هزری، رۆژنامەوانی و کۆمەڵناسی نەتەوەکانیان. کورد نەتەوەیەکە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هاوشانی نەتەوەکانی دیکە بۆ سەدان ساڵە هەیە. ژێردەستە بوە بەس سەری نەوی نەکردوە. لە سەدەی بیستەمدا تێکۆشانی کورد بازی مەزنیدا بە ئامانجی سەلماندنی بونی خۆی وەك نەتەوەیەکی یەکسان لەگەڵ نەتەوە درواسێکانی لەلایەك و بەدەستهێنانی رزگاری خاک و خەڵک، لەلایەکی ترەوە. نەوشیروان مستەفا سوارچاکی ئەم تێکۆشانەی کوردە بۆ رزگاری. چەند خاڵێکی وەرچەرخان لە مێژوی نوێی کورددا هەن، نەوشیروان مستەفا رۆڵی یەکلاکەرەوەی تێدا هەبوە. لە شۆڕشی نوێ، سەرکردایەتی راپەڕینی 1991، نوسینەوەی دەستوری هەمیشەیی عێراق و چەسپاندنی فیدراڵیزم، ئەندازیاری گۆڕانکاری، رچەشکێن و سەرکردەی یەکەم بو. پاش ئەو هەموان هەست بەبێ کەسی ئەکەین. باشترین بەڵگە ئەوەیە، لە رۆژی کۆچی دوایی ئەوەوە بڕیاربەدەستەکان کارەسات بە کارەسات ئەسپێرن. لەم ساڵیادەدا ئەتوانین بە هەمان رۆحیەت لە روی زوڵم و ستەم، نادادی، گەندەڵی، پێشێلکاری و دەستدرێژی بۆ سەر ئازادی خەڵک، رۆژنامەنوسان و چالاکوانان، تۆقاندن و ترس، بوەستین. نەوشیروان مستەفا هەمو ژیانی تەرخان کرد بۆ رزگاری کوردستان و بنیاتنانی دەوڵەتی قانون و حوکمڕانی دیموکراسی و دادپەروەری کۆمەڵایەتی و دژایەتی گەندەڵی. ئێمەش پێویستە سیاسەت لەسەر بنەمای پرەنسیپ بکەین نەک سیاسەتی راگوزەر.  ساڵ دوای ساڵ زیاتر یار و نەریار دەگەن بەو باوەڕەی کە بەرنامە و پاکێجەکانى چارەسەرێکى بنەڕەتین بۆ کوردستان. رێگەی رزگاربون لە بازنەی قەیران و ناکۆکی و گەندەڵی و نادیموکراتی سیستەمی سیاسی هەر ئەو بەرنامەیە. ئەمڕۆ خواستی گۆڕانکاری سیاسی وسەربازی و ئابوری و بنیاتنانی دامەزراوەی نیشتیمانی بووە بە خواستی دەوڵەتە دیموکراتییە دۆستەکانی هەرێمی کوردستان. نەوشیروان مستەفا دونیابینیەکى فراوانى هەبو بۆ خەباتى گەلى کورد لە هەر چوار پارچەکەى کوردستان. بۆیە سەرکردەکانی پارچەکانى تر لە کاتی سەخت و ئاڵنگاریدا پشتیان بە نەخشەڕێگا و پشتیوانی ڕەوانشاد قایم بو. ڕۆڵ و پێگەی مێژویی ڕەوانشاد تەنها لە حیزب و بزوتنەوەیەکی سیاسیی و یەک پارچەی کوردستان سنوردار ناکرێ، بەڵکو وەک موڵکی خەڵک ‌و خاکی کوردستان دەمێنێتەوە. وانەی ژیانی نەوشیروان مستەفا ئەوەیە کە ئەتوانین لە ناو ئەم هەمو تاریکییەدا بە ئومێدی و ئیرادەبین تاکو جارێکی تر هێزی خەڵک ئەبێتەوە بە یەکلاکەرەوەی رێڕەوی سیاسی، چونکە ئەوەی ئەگۆرێت و نامێنێ حیزب و سیاسییەکان و ئەوەی نەگۆڕە و ئەمێنێتەوە، خەڵکە. ساڵیادی نەوشیروان مستەفا رۆژێکە بۆ رێزگرتن لەم سەرکردە مەزنەی کورد. رۆژێک نیە بۆ ناکۆکی و ململانێ. بۆ ئامانجی گەورەی هاوبەشمان، هەمو ئەو گۆڕانخوازانەی پێکەوە کارمان کردوە، لەم ساڵیادەدا دەستی برایەتی و کاری پێکەوەی درێژ ئەکەین. لێبوردەیی و یەکتر قبوڵ کردن بنەمای بیر و باوەڕی نەگۆڕی ئێمەیە.  لەم رۆژەدا بە دڵی شکاو و پڕ ئازارەوە یادی کۆچی دوایی رێبەری کورد نەوشیروان مستەفا ئەکەینەوە.  بزوتنەوەی گۆڕان 18ـی 5ـی 2025 سلێمانی، مەکۆی سەرەکی گردی زەرگەتە

  نێچيرڤان بارزانى لە کۆڕبەندی "تاران بۆ گفتوگۆ" دەڵێت، "عێراق وڵاتێکی زۆر گرنگە و دەتوانێت لە داهاتوودا رۆڵێکی زۆر گرنگ ببینێت."   نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئێوارەی دوێنێ شەممە، بە سەردانێکی فەرمیی بۆ بەشداریکردن لە کۆڕبەندی "تاران بۆ گفتوگۆ" گەیشە ئێران.    نێچیرڤان بارزانی باس لەوە دەکات، "عێراق چووەتە قۆناخێکەوە دەتوانێت یارمەتی سەقامگیرکردنی ناوچەکە بدات."   سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە دیدارەکەدا لەبارەی مامەڵەی عێراق لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەڵێت، "بەغدا لە چوارچێوەی دەستوور هەڵسوکەوت لەگەڵ هەرێمی کوردستان دا ناکات. بەغدا دەبێت پرسی فیدراڵی لەگەڵ هەرێمی کوردستان چارەسەر بکات."   نێچیرڤان بارزانی لەبارەی پەیوەندی هەرێمی کوردستان و ئێرانیش رایگەیاند، "پەیوەندییەکی مێژووییمان لەگەڵ کۆماری ئیسلامیی ئێران هەیە. ئەم پەیوەندییانە رۆژ دوای رۆژ گەشە دەکەن." هەروەها" ئێران یەکەم وڵات بوو لە کاتی شەڕی داعش یارمەتیی هەرێمی کوردستانی کرد." کۆڕبەندەکە رۆژانی یەکشەممە و دووشەممە 18-5-2025 و 19-5-2025 لە تاران بەڕێوەدەچێت.   سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لە راگەیێندراوێکدا لەبارەی سەردانەکەوە دەڵێت، بەشداریکردنی نێچیرڤان بارزانی لە ديدارەکە‌دا، "دووپاتکردنەوەی پشتگیريی هەرێمی کوردستانه‌ بۆ هەوڵەکانی گفتوگۆ و بەهێزکردنی هاوکاريی بنیاتنەرى نێوان وڵاتان و گەلانی ناوچه‌كه‌، له‌پێناو ئارامى و سەقامگیری، يه‌كترتەواوكردنی ئابووری و پێکەوەژیانی ئاشتییانه‌دا."   لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، نێچیرڤان بارزانی "له‌ مێزگردێكدا، تیشک دەخاتە سەر دیدگای هەرێمی کوردستان بۆ داهاتووی ناوچەکە و جه‌خت له‌ هاوبەشی لەسەر بنەمای رێزله‌يه‌كگرتن و بەرژەوەندیيە هاوبەشەکان، ده‌كاته‌وه‌."   سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێت، نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌ و به‌رپرسانى باڵاى كۆمارى ئيسلاميى ئێران كۆده‌بێته‌وه‌ و په‌یوه‌ندییه‌کانی ئێران له‌گه‌ڵ عێراق، هه‌رێمی کوردستان و دۆخی ناوچه‌که‌ به‌گشتی تاوتوێ ده‌که‌ن.

  سەرۆکایەتی کۆماری سوریا فەرمانێکی بۆ پێکھێنانی دەستەی دادپەروەری ڕاگوزەر دەرکرد، کە بەرپرس دەبێت لە ئاشکراکردنی ڕاستییەکان سەبارەت بە پێشێلکارییەکانی ڕژێمی ئەسەد و لێپرسینەوە لە بەرپرسانی ڕژێمەکە و ھەروەھا قەرەبوکردنەوەی زیانلێکەوتوان. ئاژانسی ھەواڵی فەرمی سوریا "سانا"، بڵاویکردەوە سەرکۆماری وڵاتەکە،  فەرمانێکی بە ئامانجی پێکھێنانی دەستەیەکی سەربەخۆ بەناوی "دەستەی نیشتمانی بۆ دادپەروەری ڕاگوزەر"، واژۆ کردوە. ئاماژەی بەوەشداوە کە ئامانج لە پێکھێنانی دەستەکە، بەدیھێنانی دادپەروەری ڕاگوزەرە وەک کۆڵەکەیەکی بنەڕەتی لەپێناو بنیاتنانی دەوڵەتێکی یاسایی و دەستەبەرکردنی مافەکانی قوربانیان، ھەروەھا بەدیھێنانی ئاشتەوایی نیشتمانی گشتگیر دەبێت. ئەوەشی خستووەتەڕوو کە دەستەکە بەرپرس دەبێت لە ئاشکراکردنی ڕاستییەکان سەبارەت بە پێشێلکارییەکانی ڕژێمی بەشار ئەسەد و لێپرسینەوە لە بەرپرسانی سەردەمی ڕژێم، ھەروەھا قەرەبوکردنەوەی ئەو کەسانەی کە لە سەردەمی ڕژێمی ڕووخاودا، زیانیان بەرکەوتوە. یەکێک لە ئەنجامەکانی کۆنگرەی نیشتمانی سوریا کە لە مانگی شوباتی ڕابردودا ئەنجامدرا، جەختکردنەوە بو لەسەر گرنگی پێکھێنانی دەستەیەکی دادپەروەری ڕاگوزەر، ھەروەھا لێپرسینەوە لەو بەرپرسانەی سەردەمی ڕژێمی ڕوخاوی بەشار ئەسەد کە تێوەگڵاون لە ئەنجامدانی تاوان و پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ. دەستوورە نوێیەکەی سووریا بۆ پێنج ساڵە، لە خاڵێکیدا هاتووە، "دەستەی دادی قۆناخی راگوزەر" دادەمەزرێت، بەمەبەستی "دیاریکردنی میکانیزمەکانی لێپرسینەوە، سەلماندنی راستییەکان و دابینکردنی دادپەروەری بۆ قوربانییان و رزگاربووانی کردەوە خراپەکانی حکومەتی پێشوو".   بەگوێرەی کۆمیتەی نێودەوڵەتی بۆ کەسانی بێسەروشوێنکراو؛ لەدوای سەرهەڵدانی شەڕی ناوخۆی سووریا لە ئایاری 2011، زیاتر لە 130 هەزار کەس لە سووریا بێسەروشوێن بوون، بەڵام بەگوێرەی سەرچاوە خۆجێیەکانی سووریا، ئەو ژمارەیە دەگاتە 155 هەزار کەس.

  تەرمی محەممەد سینوار، برای یەحیا سینوار، لەگەڵ 10 لە هاوکارەکانی لەناو تونێلێکدا لە خان یونس، لە باشووری کەرتی غەززە دۆزرانەوە. یەکشەممە، 18ـی ئایاری 2025، میدیا عەرەبییەکان بڵاویان کردەوە، محەممەد سینوار، فەرماندەی لیوای خان یونس، چەند ڕۆژ لەمەوبەر لە ئەنجامی هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر دەوروبەری نەخۆشخانەی ئەورووپی لە ڕۆژهەڵاتی خان یونس، کوژراوە. ئاماژەیان بەوەش کردووە، محەممەد شەبانە، فەرماندەی لیوای ڕەفەح، لە هێرشەکانی ئیسرائیلدا لەگەڵ محەممەد سینوار کوژراوە.  ئیسرائیل گرتە ڤیدیۆی ئەو ساتەی هێرشی ئاسمانیان کردووەتە سەر براکەی یەحیا سینوار لە باشووری کەرتی غەززە بڵاو کردووەتەوە. گرتە ڤیدیۆییەکە، کە ڕۆژی چوارشەممەی ڕابردوو لەلایەن دەزگای پەخشی ئیسرائیلەوە بڵاو کرایەوە، ئەو ساتە دەردەخات کە هێرش دەکەنە سەر حەشارگەی ژێر نەخۆشخانەی ئەورووپی لە خان یونس. دوای ئەوەی ئیسرائیل لە مانگی ئۆکتۆبەری ساڵی ڕابردوو یەحیا سینواری کوشت، براکەی محەممەد سینوار بووە فەرماندەی باڵی سەربازیی حەماس.

  ڕوانگەری سوریی بۆ مافەکانی مرۆڤ ئاشکرایکردوە، فڕۆکەیەکی بارهەڵگری سەربازیی سەر بەهاوپەیمانی نێودەوڵەتیی لەبنکەی کێڵگەی نەوتیی عومەر بەرەو بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لەپارێزگای حەسەکە فڕیوە، ئەم هەنگاوەش بەشێکە لەپلانێکی ئەمریکا بۆ دوبارە بڵاوکردنەوەو ڕێکخستنەوەی ئامادەیی سەربازیی لەڕۆژئاوای کوردستان. ڕوانگەکە ئاشکرایکردوە، ئەم هەنگاوانە بەشێکە لەستراتیژێکی ئەمریکا کە ئامانجی بەهێزکردنی هەندێک بنکەی سەربازییەو کەمکردنەوەی بونیان لەهەندێکی تردا، لەڕێگەی گواستنەوەی کەرەستەی سەربازیی‌و لۆجستی لەنێوان شوێنە جیاوازەکاندا. هاوکات سەرچاوەکانی ناو ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ ئەو ڕاپۆرتانەیان ڕەتکردەوە کە باسیان له‌کشانەوەی هێزەکانی سوریای دیموکرات لەکێڵگەی نەوتیی عومەرو ڕادەستکردنی پێگەکانیان بەبەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی گشتیی حکومەتی دیمەشق دەکرد. سەرچاوەکان پشتڕاستیانکردەوە، کۆنترۆڵی کێڵگەکە هێشتا بەهاوبەشی لەنێوان هاوپەیمانی نێودەوڵەتیی‌و هێزەکانی سوریای دیموکرات (هه‌سه‌ده‌)دا ماوەتەوە. هاوپەیمانی نێودەوڵەتیی بەردەوامە لەئامادەبونی خۆی لەبنکەی کێڵگەی نەوتیی عومەر لەگوندەواری ڕۆژهەڵاتی دێرەزۆر کە مەشق‌و ڕاهێنانی بەردەوام بۆ کارمەندانی هێزەکانی سوریای دیموکرات دەکاتەوە لەچوارچێوەی هاوکاریی ئەمنیی‌و سەربازیی نێوان هەردولا ئەنجامدەدرێت.

هیشام عەلەوی، بریكاری وەزیری دەرەوەی عێراق دەڵێت: چاوەڕوانی ئامادەنەبونی بەشێک لە سەرکردە عەرەبییەکان بووین، بەڵام سەرمان سوڕما لە ئامادەنەبونی هەندێکی دیکەیان. عەلەوی لە چاوپێكەوتنێكی تەلەفیزیۆنیدا، ئاماژەی بەوەكرد: ئێمە چاوەڕوانی ئامادەنەبونی شا عەبدوڵای ئوردنمان نەدەکرد، بەو پێیەی رێککەوتن هەبوو لەسەر ئەنجامدانی لوتکەی سێ قۆڵی، هەروەها چاوەڕوانی ئامادەنەبونی شای بەحرەینمان نەدەکرد، چونکە بە شێوەیەکی پرۆتۆکۆڵ وا گریمانە دەکرێت پۆستی سەرۆکایەتی لوتکەی رادەستی عێراق بكات.  بریكاری وەزیری دەرەوەی عێراق راشیگەیاند: رێککەوتن هەبووە کە تێیدا ئامادەبونی پاشاکانی بەحرەین و ئوردن دیاریکرابوو، بەڵام نازانین هۆکاری ئامادەنەبونی سەرکردە و سەرۆکەکان لە لوتکەی بەغدا چییە، بەشێک لە شاندەکانیش وتارەکانیان رادەست كردو ئارەزوی پێشکەشکردنی وتارەکانیان نەکرد، پێویستمان بە کات هەیە بۆ ئەوەی لە هۆکارەکانی ئەم کارە تێبگەین. وتیشی: رەنگە رێککەوتنی خۆر عەبدوڵا کاریگەری هەبووبێت لەسەر ئاستی گشتی ئامادەبون لە لوتکەکەدا، بەڵام ئامادەنەبونی سەرکردەکان شتێكی سەیربوو بەلامانەوە. هەردوو لووتکەکە دوێنێ شەممە، لە بەغدای پایتەختی عێراق بەڕێوەچوون؛ سەرۆک، سەرکردە و وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی عەرەبی تێیدا بەشداربوون.

مارکۆ ڕوبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا، ڕایگەیاند، ڕووسیا و ئۆکرانیا یاریمان پێ دەکەن، ئێمە هەوڵ دەدەین هۆکارەکەی بزانین. ڕوبیۆ لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی سی بی ئێس، جەختی لەوە کردەوە، تاکە ڕێگە بۆ پێشکەوتن لەم دانوستانانەدا ئەوەیە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ چاوی بە ڤلادیمێر پوتن، هاوتا ڕووسییەکەی بکەوێت و گفتوگۆش لەگەڵ زێلێنسکی بکات. گوتیشی: ترەمپ بە ئاشکرا پێشنیازی کرد کۆبوونەوەیەکی جیا بە جیا بکرێت. ئاماژەی بەوەش کرد، ئێمە بەدوای ئاشتی و کۆتاییهێنان بە شەڕێکی خوێناوییەوەین، بۆیە پێویستمان بە هەندێک ئارامی هەیە. گوتیشی: کاتمان نییە بۆ بەفیڕۆدان، زۆر شتی دیکە لە جیهاندا ڕوو دەدەن، دەبێت بەهەمان شێوە بایەخیان پێ بدەین. لیدوانەکەی ڕوبیۆ، دوای گفتۆگۆیەک  بە تەلەفۆن لەگەڵ هاوتا ڕووسەکەی سێرگی لاڤرۆڤ هات، بۆ ئەوەی لەبارەی دوایین پێشهاتەکانی گفتوگۆکانەوە ئاگاداری بکاتەوە. لە وەڵامدا لاڤرۆڤ گوتی: کاتمان بەفیڕۆ نەداوە. ترەمپ، ڕۆژی شەممە ڕایگەیاند "سبەی دووشەممە پەیوەندیی بە پوتنەوە دەکات، دواتر بە ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا." مۆسکۆ و کیێڤ هەینی ڕابردوو نوێنەریان نارد بۆ ئیستانبوڵ بۆ یەکەم دانوستان لە ماوەی نزیکەی سێ ساڵدا، دوای ئەوەی زێلێنسکی پێشنیازی کرد ڕاستەوخۆ لەگەڵ پوتن کۆ ببێتەوە. بەڵام سەرۆکی ڕووسیا پێشنیازی ئۆکرانیای ڕەت کردەوە و لەبری ئەوە، شاندێکی دیپلۆماسی نارد. ئەو خولەی دانوستانەکان بووە هۆی ڕێککەوتنی نێوان هەردوو شاندەکە بۆ ئاڵوگۆڕکردنی نزیکەی هەزار زیندانی لە نێوانیاندا.

  سەرۆکوەزیرانى هەرێمى کوردستان بە سەردانێکی فەرمی گەیشتووەتە ئەمریکا و بەشداری لە گفتوگۆیەکی تایبەتی کۆڕبەندی وزە لە واشنتن دەکات، کە بە ناونیشانی داهاتووی وزە لە هەرێمی کوردستان بەڕێوەدەچێت. فەرمانگەى میدیا و زانیاریى حکومەتى هەرێمى کوردستان رایگەیاند، رۆژى 17ـى ئایار، مەسرور بارزانی و شاندى یاوەرى بە سەردانێکی فەرمی و لەسەر بانگێشتی حکومەتی ئەمریکا، گەیشتنە واشنتن و بڕیارە، سەرۆکى ئەنجوومەنى وەزیران زنجیرەیەک دیدار و کۆبوونەوە لەگەڵ بەرپرسانی باڵای حکومەتی ئەمریکا و کۆنگرێس ئەنجام بدات، هەروەها لەگەڵ وەبەرهێنەران و خاوەنکارانی ئەمریکی گفتوگۆ لەبارەی پەرەپێدانی پەیوەندیی ئابووری و بازرگانییەوە دەکات. بەگوێرەى راگەیەندراوى فەرمانگەى میدیا و زانیارى، تەوەرێکی سەرەکیی گفتوگۆکانی مەسرور بارزانی لەگەڵ بەرپرسانی ئەمریکا، تایبەتە بە پتەوکردن و پەرەپێدانی زیاتری پەیوەندی و هاوبەشیی ستراتیجیی نێوان هەرێمی کوردستان و ئەمریکا و تاوتوێکردنی دوایین گۆڕانکاری و پێشهاتەکانی دۆخی گشتیی عێراق و ناوچەکە. هەروەها بەشداری لە گفتوگۆیەکی تایبەتی کۆڕبەندی وزە لە واشنتن دەکات، بە ناونیشانی داهاتووی وزە لە هەرێمی کوردستان، کە دیدگای هەرێمی کوردستان بۆ پەرەپێدانی کەرتی وزە دەخاتەڕوو و تیشک دەخاتە سەر دەرفەتەکانی وەبەرهێنان لەو کەرتەدا. سەردانەکەى مەسرور بارزانى بۆ ئەمریکا لە کاتێکدایە، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، بەمەبەستی بەشداریکردن لە خولى چوارەمى لوتکەی تاران، لە ئێرانە و بڕیارە له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌ و به‌رپرسانى باڵاى كۆمارى ئيسلاميى ئێران كۆببێتەوە و په‌یوه‌ندییه‌کانی ئێران له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمی کوردستان و دۆخی ناوچه‌که‌ به‌گشتی، تاوتوێ بکات.

  میدیاکانی ئیسرائیل ئێوارەی ئەمڕۆ شەممە بڵاویانکردەوە، بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل و ئیسرائیل کاتز، وەزیری بەرگریی ئیسرائیل، ڕاوێژکاری سەبارەت بە بەردەوامی دانوستان لەگەڵ حەماس یان گەڕانەوە بۆ شەڕ لە غەززە ئەنجام دەدەن. بەرپرسێکی ئیسرائیلی بە کۆمپانیای پەخشی ئیسرائیلی ڕاگەیاندووە، "ئەگەری گەیشتن بە ڕێککەوتنێک لەماوەی چەند ڕۆژێکدا هەیە" بۆ ڕاگرتنی شەڕ و ئازادکردنی زیندانیانی ئیسرائیلی کە لەلایەن حەماسەوە دەستبەسەرن. دەسەڵاتی پەخشی ئیسرائیل لە ڕاپۆرتێکدا ڕایگەیاند کە ئەو پێشنیازەی ئێستا کە لە ژێر دانوستاندایە داوای گەڕانەوەی ١٠ زیندانی دەکات لە بەرامبەر ئاگربەستی دوو مانگ لە غەززە، ئاماژەی بەوەشکرد کە ئەم پێشنیازە داوای ئاگربەستی خێرا دەکات. ئەمڕۆ کاتز ڕایگەیاندبوو کە حەماس ئامادەیە بگەڕێتەوە بۆ دانوستانەکانی ئاگربەست. کاتز لە بەیاننامەیەکدا وتی: شاندی بزووتنەوەی حەماس لە دۆحە گەڕانەوەی بۆ دانوستانەکانی سەبارەت بە ڕێککەوتنێک سەبارەت بە زیندانییەکان ڕاگەیاند، لەگەڵ دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنی گیدئۆن لە کەرتی غەززە، کە سوپا بە هێزێکی زۆرەوە ئەنجامی دەدات. لەلایەکى دیکەوە تاهیر نونو، راوێژکاری راگەیاندنی سەرۆکی مەکتەبی سیاسی بزوتنەوەی حەماس بەئاژانسی فرانس پرێسی راگەیاند: بەمەبەستی كۆتایی هێنان بەجەنگی غەززە ئەمڕۆ شەممە خولێکی نوێی دانوستانی بێ مەرجیان بەشێوەی ناڕاستەوخۆ و بەنێوەندگیری میسر و قەتەر لە دەوحە دەستیپێکردوە. یەكێكی دیكە لە بەرپرسانی باڵای بزوتنەوەی حەماس جەختیكردوەتەوەكە؛ لەسەر كۆتایی هێنان بە جەنگی غەززە، حەماس گفتوگۆی راستەوخۆ لەگەڵ ئەمەریکادا دەکات و دەشڵێت: دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا دەتوانێت تاڕادەیەكی زۆر حەماس و ئیسرائیل لەیەكتری نزیك بكاتەوە. لای خۆشیەوە، باسم نەعیم، ئەندامی مەکتەبی سیاسی بزوتنەوەی حەماس و بەرپرسی بەشی سیاسی رایگەیاند: لەڕێگەی میسر و قەتەر و لەگەڵ هەندێک کەسایەتیی ئیدارەی كۆشكی سپی، كە نێوەندگیری دەكەن رێککەوتنی پێشنیازکراوی خۆی خستۆتەڕو. ئاماژەی بەوەشکرد، دواكارییەكانی بزوتنەوەی حەماس لە ئاڵوگۆڕی دیلەکان، کشانەوەی تەواوەتی هێزەکانی ئیسرائیل، كردنەوەی رێگاكانی گەیشتن بە هاوكارییەكان بۆ ناو غەززە و ئاوەدانکردنەوەی کەرتەكە بەبێ کۆچی زۆرەملێ پێكهاتوە.

  سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی و ئابووری حکومەتی هەرێمی کوردستان ئاشکرایدەکات، تاکۆتایی ئەم هەفتەیە لیستى مووچەى مانگى پێنجى فەرمانبەران ئامادەدەکرێت و دەنێرێت بۆ بەغدا. ماڵپەرى بەغدا ئەلیوەم لەزارى سەرچاوەیەکەوە بڵاویکردەوە داوا لەهەموو وەزارەتەکان کراوە، بەزوویی لیستى موچە ئامادەبکەن بۆ ئەوەى ڕەوانەى بەغداد بکرێتـ بۆ ئەوەى تا پێش جەچن پارەى موچە رەوانە بکرێت و بەسەر فەرمانبەراندا دابەش بکرێت. هەروەها سەرچاوەکە ئاماژەی بەوەشکردوە: وەزارەتی دارایی فیدراڵی بەڵێنی داوە پێش جەژنی قوربان مووچەی فەرمانبەران بنێرێت، بۆ ئەوەی بتوانرێت خەرج بکرێت. ڕۆژی چوارشەممە 14ی ئایاری 2025، وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەستیکردوە بە خەرجکردنی مووچەی فەرمانبەرانی بۆ مانگی نیسان و سبەینێ یەکشمە کۆتایی دێت بەدابەشکردنى. لەلایەکى دیکەوە دوینێ نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی عیراق جەختى لەوەدەکردەوە؛ بەر لەهاتنی جەژنی قوربان موچەی سەرجەم فەرمانبەرانی عیراق بەهەرێمی کوردستانیشەوە دابەش دەکرێت. کەناڵی شەرقییە، لەسەر زرای نوسینگەی محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق، بڵاویکردەوە: بەر لە جەژنی قوربان، موچەی مانگی پێنجی سەرجەم  فەرمانبەرانی عێراق بەهەرێمی کوردستانیشەوە، دابەش دەکرێت. لە بارەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان، نوسینگەکەی سودانی ئاماژەی بۆ ئەوەكردوە، سەرۆك وەزیرانی عێراق فەرمانی داوە، بە گەیشتنی لیستی موچەی مانگی (5ـی 2025)ـی هەرێم، دەستبەجێ پارە بخرێتە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی هەرێم و پێش جەژنی قوربان موچەکەیان بۆ رەوانەبكرێت. ١٣ى ئەم مانگە بڕی 959 ملیار و 514 ملیۆن دینار وەک شایستەی مووچەی مانگى چوارى فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خرایە سەر هەژماری بانکیی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان لە لقی هەولێری بانکی ناوەندیی عێراق. رۆژی سێـی شوباتی 2025 وەزارەتی دارایی هەرێمی كوردستان رایگەیاند: دوای 15 رۆژ كاری بەردەوام لەنێوان شاندە تەكنیكیەكانی وەزارەتی دارایی هەرێمی كوردستان و وەزارەتی دارایی حكومەتی فیدراڵ بۆ چارەسەركردنی كێشە تەكنیكیەكان و جێبەجێكردنی داواكاریەكان و ئامادەكردنی خشتەكان لەبارەی لیستی موچەی فەرمانبەران و خانەنشینان و هێزە سەربازی و ئەمنیەكان و سوودمەندانی چاودێری كۆمەڵایەتی، دواجار توانرا هەردوولا لەسەر شایستەكانی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان بۆ ساڵی 2025 بگەنە ڕێككەوتنی كۆتایی.  دواتریش ئاوات شێخ جەناب وەزیری دارایی و ئابوری حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەنجامی كۆبوونەوەكانی لەگەڵ بەغداد بۆ چارەسەری كێشەی موچەی فەرمانبەران راگەیاند و جەختیكردەوە "بەپێی رێككەوتنیان لەگەڵ بەغداد بۆ ساڵی 2025 كێشەی موچەخۆران چارەسەركرا و كۆتایی هات".