.jpeg)
.jpg)
هاوڵاتی نوێنەری حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە بەغدا ئاشکرای کرد، لە ئایندەیەکی نزیکدا ٢٠٠ ملیارەکەی بەغدا ڕەوانەی ھەرێمی کوردستان دەکرێت. .فارس عیسا، نوێنەری حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە بەغدا، بە ماڵپەڕی فەرمیی پارتی دیموکراتی کوردستانی ڕاگەیاند: ''بڕیارە لە ئایندەیەکی نزیکدا بەغدا ئەو ٢٠٠ ملیار دینارە مانگانەیەی بۆ ھەرێمی کوردستانی ڕەوانە دەکرد، دووبارە ڕەوانە بکات و بگاتە وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان و بۆ دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەران بەکار بھێندرێت.'' نوێنەری حکومەتی ھەرێم دەشڵێت "بەپێی ڕێککەوتنی نێوان حکوومەتی ھەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدڕاڵ بڕیار بوو مانگانە بۆ تەواوکردنی مووچەی فەرمانبەران، حکوومەتی فیدڕاڵ ٢٠٠ ملیار دینار ڕەوانەی ھەرێمی کوردستان بکات، بەڵام بەپێی بەیاننامەیەکی وەزارەتی دارایی و ئابووریی ھەرێم لە دوای سەری ساڵەوە بەغدا پابەند نەبووە بە ناردنی ٢٠٠ ملیارەکە".
شاناز حەسەن سەرۆکی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانیی رایگەیاند:" حكومەت ئەم كەرتەی بەتەواوی ئیهمال كردووە و بازرگانان بەرێوەی دەبەن بۆیە چاوەرێدەكرێت نرخی بەنزین گرانتر ببێت". دەڵێت:" ئەو بەنزینەی لە ئێرانەوە دێت باج و رسووماتتی 120 دۆلاری دەچێتە سەر". کەریم عەلی، سەرۆکی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانیبەهاوڵاتی وت:" کێشەی سووتەمەنی چارەسەرەکەی ئەوەیە حکومەتی هەرێمی کوردستان خۆی نەوتی خاو بداتە پاڵاوگە ناوخۆییەکان". سەرۆکی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی وتیشی: "ناردنەدەرەوەی نەوتی خاو تەنیا قازانجی بۆ کۆمپانیاکانە و هێنانی نەوتی سپیی و بەنزینیش هەر کۆمپانیاکان قازانجی لێدەکەن." کەریم عەلی، ریگاكانی هێنانی بەنزین بۆ هەرێمی كوردستان باس دەكات و دەشڵێت:" ئاسانترین رێگە بۆ بەرگرتن بە هاتنەناوەوەی ئەو جۆرانەی بەنزین بۆ پارێزگا و شارەکانی هەرێمی کوردستان ئەوەیە کە نەوتی خاوی خۆماڵی بە پاڵاوتگە ناوخۆییەکان بدرێت. 1. بەشێکی لە ئێرانەوە دەهێنرێت، هەر تۆنێکی بەهۆی گومرگ، باج و رسووماتەوە 120 دۆلاری دەچێتە سەر. 2. لە پاڵاوگەی قادرکەرەمیشەوە دەهێنرێت . 3. حکومەتی هەرێمی کوردستان بە قۆرغکاری بەشێک نەوتی خاو دەداتە پاڵاوتگەکانی سنووری پارێزگای هەولێر کە ئەو بەنزینەی بەرهەمی دەهێنن تەنیا بە وێستگەکانی سنووری هەولێر و دهۆک دەدرێت و یەک لیتر لەو بەنزینە بۆ سلێمانی نایەت. 4. بەشێکی بەنزینیش لە رێگەی حکومەتی عێراقەوە دەهێنرێت کە ئەوەیان پێیدەوترێت بەنزینی 690 دیناری. ئەوەیش هیچ بەشی پێویستیی هاووڵاتییان ناکات. پارێزگای سلێمانی رۆژانە پێویستی بە نزیکەی دوو ملیۆن و نیو لیتر بەنزینە. ئەم بەنزینە 350 هەزار لیتر بۆ سلێمانی دانراوە و هەموو رۆژێکیش نایەت. 5. بەشێکی دیکەیش بە قاچاغ لە ناوچەکانی حکومەتی عێراقییەوە دەهێنرێت کە بازرگانان و خاوەنی وێستگەکانی سووتەمەنی خۆیان دەیهێنن و تاوەکو دەیگەیێننە ناو هەرێمی کوردستان. 6. رێگەیەکی دیکەیش حکومەتی عێراقی گرێبەستی لەگەڵ پاڵاوتگەکانی سنووری سلێمانی و هەولێر کردووە و نەوتی خاویان دەداتێ. سەرۆکی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی هەروەها وتی: "حکومەت هیچ چاودێرییەکی هاتنەناوەوەی بەنزینەکان ناکات و رێگە خۆش دەکات بۆ ئەوەی بازرگانەکان نرخەکان زیاتر بکەن و بۆ کۆنترۆڵکردنی نرخی بەنزین و رێگرتن لە گرانبوونی هیچ رێنماییەکی نییە." کەریم عەلی باسی لەوەش کرد، داوایان لە وەزارەتەکانی دارایی و سامانە سرووشتییەکان کردووە پێدانی یەکە ( رصید) و دەسەڵاتی مۆڵەتدانی هێنانی سووتەمەنی بە پارێزگاکان بدرێتەوە. رێنمایی بۆ کۆنترۆڵکردنی نرخ دابنرێت. ئەو بەرپرسەی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی ئەوەشی خستەڕوو، ئەو رێککەوتنەی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان لەگەڵ وەزارەتی نەوتی عێراق باسی دەکات پێشێل کراوە. لای حکومەتی عێراق لە یاسای بودجەدا لیترێک بەنزین بە 450 دینار دیاری کراوە و دەستووری عێراق مافی هاووڵاتییانی کورد و عەرەبی وەک یەک داناوە، کەچی نازانن بە چ دەقێکی یاسایی و دەستووری بەنزین بە 650 دینار بە هەرێمی کوردستان دەدرێت لە کاتێکدا لە 15 پاریزگای عێراق بە 450 دینار دەفرۆشرێت. ئەگەر بەنزینەکە بەنزینی عێراقە، دەبێت بە 450 دینار بێت. ئەمەش لەكاتێكدایە ماوەیەكە نرخی نەو ت و بەتایبەتیش بەنزین بە رێژەیەكی بەرچاو بەرزبووەتەوە و بەشێوەیەك ئەمڕۆ لە پارێ.گای سلێمانی نرخی بەنزینی نۆرماڵ گەیشتە 1000دینار بۆ هەر لیترێك و بەنزینی مسن نرخەكەی گەیشتە 1075
.jpg)
هاوڵاتى سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند: "هەموو هاوردەیەکی نەوت و گاز و وزەی روسی قەدەغە دەکەین. ئەوە واتای ئەوەیە کە نەوتی روسیا چی دیکە لە بەندەرەکانی ئەمریکا قبووڵ ناکرێت و بەم جۆرەش خەڵکی ئەمریکا زەبرێکی دیکەی کوشندە لە پوتن دەدات". جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا لە وتارێکدا لە کۆشکی سپی رایگەیاند: "هەموو هاوردەیەکی نەوت و گاز و وزەی رووسی قەدەغە دەکەین. ئەوە واتای ئەوەیە کە نەوتی رووسیا چی دیکە لە بەندەرەکانی ئەمریکا قبووڵ ناکرێت و بەم جۆرەش خەڵکی ئەمریکا زەبرێکی دیکەی کوشندە لە پوتن دەدات". سەرۆکی ئەمریکا ئاماژەی بەوەشکرد، بڕیارەکەی بە هاوئاهەنگی و "راوێژی نزیک" لەگەڵ هاوپەیمانەکانی داوە. جۆ بایدن لە بەشێکی دیکەی وتەکەیدا رایگەیاند، بڕیارەکە کاریگەری لەسەر وڵاتەکەیشی دەبێت، بەڵام وتیشی: "پارێزگاریکردن لە ئازادی باجی دەوێت و هەربۆیە بڕیارەکە کاریگەری لەسەر ئێمەش لە ویلایەتە یەکگرتووەکان دەبێت. کۆمارییەکان و دیموکراتەکانیش وەک یەک لەمە تێدەگەن. دیموکراتەکان و کۆمارییەکان وەک یەک دەزان کە دەبێت ئەم کارە بکەین." سەرۆکی ئەمریکا لەبارەی یارمەتییەکانی وڵاتەکەی بۆ حکومەت و سوپای ئۆکرایناش قسەی کرد و وتی بە بەهای زیاتر لە 1 ملیار دۆلاری ئەمریکی پێداویستی بواری ئاسایشیان داوەتە ئۆکراینا. جۆ بایدن لەو بارەوە وتی، رۆژانە "چەکی تایبەت بە بەرگریکردن لە ویلایەتە یەکگرتووەکانەوە دەگاتە ئۆکراینا. هەروەها ئێمە هاوئاهەنگی بۆ گواستنەوەی چەکی هاوشێوە رێکدەخەین. هەروەها یارمەتی مرۆییش پێشکێشی گەلی ئۆکراینا دەکەین."
.jpg)
هاوڵاتى مەسرور بارزانی رایگەیاند:" بەشی شەش مانگ تاوەکو ساڵێک خۆراک و کەلوپەل لە کۆگاکانی هەرێمی کوردستاندان، بۆیە پێویست ناکات خەڵکی بەلێشاو رووبکەنە بازاڕەکان و نرخی کەلوپەل و خۆراک بەرزبکەنەوە". ئەمرۆ سێشەممە 8ی ئاداری 2022 مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لە میانی کۆنفڕانسی پێداچوونەوە و چاکسازیکردن لە سیستەمی تەندروستی لە هەولێر وتارێکی پێشکەش کرد و ئەوەشی وت، "هەموو رێکارێک دژی ئەو بازرگانانە دەگیرێتەبەر کە نرخ زیاد دەکەن". مەسرور بارزانی، راشیگەیاند، "کە هەموو پێداویستییە سەرەتاییەکانی ژیانی هاووڵاتیان فەراهەم کراوە و هیچ جێگەی دوودڵی نییە". باسیلەوەشکرد، "ئه‌م ره‌وشه‌ش له جیهاندا به‌ره‌و چاره‌سه‌ر ده‌ڕوات و بۆیه جێی نیگه‌رانی نییه و لایه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كانیشمان راسپاردووه به‌وه‌ی به وردی چاودێری بازاڕ بكه‌ن". قسەکانی مەسرور بارزانی لە کاتێک دایە کە لەهەندێک بازاڕ و مارکێتەکانی هەرێمی کوردستان نرخی کەلوپەل و خواردەمەنی زیادبووە، ئەوە جگە لەوەی نیگەرانی لای هاوڵاتیان دروست بووە بە کەمبوونەوەی خۆراک و خواردەمەنی، بەڵام مەسرور بارزانی ئەوە ڕەتدەکاتەوە.
هاوڵاتى بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق رایگەیاند، "ئێمە دەمانەوێت هێڵی ئاسنینی فاو تاوەکو پێشابوور دروستبکەین، ئەوەیشی هەیە نۆژەنی بکەینەوە، بۆیە لەڕێگەی هەرێمی کوردستانەوە هێڵەکە دەگەیێنینە تورکیا. ئێستا کارەکان بۆ دیاریکردنی خاڵی پێکەوەبەستن بەردەوامن. بۆ ئەو مەبەستەیش ئێستا گفتوگۆکانمان لەگەڵ هەرێمی کوردستان و تورکیا بەردەوامن تاوەکو دواتر بە کردەیی دەست بە کارەکان بکرێت". تاڵیب جەواد، بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق رایگەیاند، "ئێمە دەمانەوێت هێڵی ئاسنینی فاو تاوەکو پێشابوور دروستبکەین، ئەوەیشی هەیە نۆژەنی بکەینەوە، بۆیە لەڕێگەی هەرێمی کوردستانەوە هێڵەکە دەگەیێنینە تورکیا. ئێستا کارەکان بۆ دیاریکردنی خاڵی پێکەوەبەستن بەردەوامن. بۆ ئەو مەبەستەیش ئێستا گفتوگۆکانمان لەگەڵ هەرێمی کوردستان و تورکیا بەردەوامن تاوەکو دواتر بە کردەیی دەست بە کارەکان بکرێت". بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق ئاماژەی بەوە دا، دوای دەستکردن بە کارەکانی بەندەری فاو ئێستا زیاتر پێویستمان بەوەیە هێڵە ئاسنینەکان گەشە پێبدەین بۆ ئەوەی لە رێگەی تورکیاوە بگەنە ئەوروپا. بۆ ئەو مەبەستە هەوڵی گرێبەستکردن لەگەڵ کۆمپانیایەکی ئیتاڵیدا دەدرێت کە کاریان دیزاینە. تاڵیب جەواد ئاشکرایشی کرد، هێڵی هەولێر - فاو و تۆڕی ئاسنینی هەرێمی کوردستان یەکێکە لە پرۆژە گرنگەکانی داهاتوو کە لەگەڵ هەرێمی کوردستاندا لێی دەکۆڵنەوە. لە شەڕی داعشدا بەشێکی زۆری هێڵی ئاسنینی شارەکان تێکچوون کە دیارترینیان هێڵی بەغدا - موسڵ، بەغدا - ئەنبار و بەغدا - فەلووجە بوون. بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق ئاماژەی بەوە کرد، "ئێمە بە جیددی هەوڵدەدەین ئەو بەشەی هێڵە ئاسنینەکەمان نۆژەن بکەینەوە کە داعش تێکیشکاند. لە هێڵی موسڵ - بەغداوە دەستمان پێکرد و توانیمان نۆژەنی بکەینەوە. هێڵی بەغدا - فەلووجەیش نۆژەن کراوەتەوە". تاڵیب جەواد باسی لەوە کرد، هەرچەندە ئەو کارانەی دەکرێن لە ئاستی داخوازییەکانیاندا نین، بەڵام هەر باشن. دەشڵێت، ئێستا کار دەکرێت بۆ دروستکردنەوەی ئەو پردانەی لە پارێزگای ئەنبار رووخێندراون بۆئەوەی هێڵی بەغدا - ئەنبار بخرێتەوە گەڕ. بەڕێوەبەرە گشتییەکەی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق ئەوەشی خستەڕوو، "لەلایەن وەزارەتی گەیاندنی عێراقیشەوە کار دەکرێت بۆئەوەی هێڵی کەرکووکیش بخرێتەوە نێو تۆڕەکانمان. ئێستا کار لەسەر ئەوە دەکەین هێڵی بەغدا - بەسرە زیاتر پێشکەوتوو بکەین". تاڵیب جەواد وتیشی: "کۆمپانیاکەمان یەکێکە لە کۆمپانیا زیانمەندەکان، چونکە هێڵەکانمان دەستدرێژییان دەکرێتە سەر و تێکدەدرێن. هەروەها فەرمانگە حکومییەکانیش لەڕێگەی کۆمپانیاکەمانەوە کەلوپەلەکانیان ناگوازنەوە تاوەکو داهاتمان زیاد بکات. داوایش دەکەین وەزارەتی نەوت لەڕێگەی هێڵەکانی ئێمەوە تەنکەرەکانی نەوت بگوازێتەوە". کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق ساڵی 1912 بەردی بناخەی دانراوە و ساڵی 1930 دەستی بە کار کردووە. لە زیاتر لە نۆ پارێزگادا 30 کیلۆمەتر هێڵی ئاسنین و زیاتر لە چوار هەزار کارمەندی هەیە.
هاوڵاتى ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق له كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆیدا دەنگی دا بەپەسندکردنی بڕی 100 هەزار دینار بۆ خانەنشینان و فەرمانبەران و چاودێری کۆمەڵایەتی و کەمدەرامەتان. ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق لە راگەیەندراوێکیدا ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 8ی ئازاری 2022 بڵاویکردەوە، ئەنجومەنی وەزیران دەنگی داوە بۆ خەرجکردنی بڕەپارەیەک بە بەهای 100 هەزار دینار وەک هاوکاری بۆ کەمکردنەوەی بارگرانی. ئاماژە بەوەشکراوە، ئەو 100 هەزار دینارە، هەر یەک لە خانەنشینان و فەرمانبەران و چاودێرانی کۆمەڵایەتی و ئەوانی هیچ داهاتێکیان نییە دەگرێتەوە. باسی لەوەشکردووە، دابەشکردنی بڕە پارەکە بەگوێرەی رێنمایی دەبێت لە داهاتوودا لەبارەیەوە زانیاری نوێ بڵاودەکرێتەوە.
هاوڵاتى وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار رایگەیاند: "لەبەر بەرژوەندیی گشتی و بەرژەوەندیی هاوڵاتییان بەمەبەستی بارسووككردنیان لە دانەوەی قەرزەكانیان بڕیارمانداوە بە قیستكردنی قەرزەكانی حكومەت". وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار قەرزەكانی لە هەر سێ سێكتەرەكانی شارەوانی، ئاو، گەشتوگوزاردا دەكاتە قیست و ئەو هاووڵاتییانەیشی كە بە یەكجار قەرزەكانیان دەدەنەوە، بە داشكاندنی رێژەی 15% لە بڕیارەكە سوودمەند دەبن بە مەرجێك هاوڵاتییان لە ماوەی 90 رۆژدا دەست بە مامەڵەكانیان بكەن. لە راگەیەنراوێکی وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار رایگەیاند: "لەبەر بەرژوەندیی گشتی و بەرژەوەندیی هاوڵاتییان بەمەبەستی بارسووككردنیان لە دانەوەی قەرزەكانیان بڕیارمانداوە بە قیستكردنی قەرزەكانی حكومەت". ئاماژەی بەوەشکردووە: "بڕی هەر قیستێك دەستنیشان بكرێت و هاوڵاتیش پابەندە مانگانە بە دانەوەی قیستەكەی كە دەتوانێت قەرزەكەی بۆ 12 مانگ بكاتە قیست". دەشڵێت: "ئەو هاوڵاتییانەشی دەیانەوێت قەرزەكانیان بە یەكجار و بەبێ قیست بدەنەوە، داشكاندنی رێژەی 15%یان بۆ دەكرێت، بەڵام ئەو هاوڵاتییانەی كە بە شێوەی قیست قەرزەكانیان دەدەنەوە داشكاندنی رێژەی 15% نایانگرێتەوە، بەڵكو دەتوانن بەشێوەی قیست لە ماوەی 12 مانگدا قەرزەكانیان بۆ حكومەت بگەڕێننەوە".
هاوڵاتى وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی هەرێمی کوردستان بڕیاری پێدانی پێشخستن بۆ ماوەی مانگێک بۆ سەرمووچە و بەرزکردنەوەی مووچەی ژنانی وەزارەتەکەی دەردەکات. کوێستان محەممەد، وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی هەرێمی کوردستان سوپاسنامەیەک بۆ سەرجەم کارمەندانی ژنی وەزارەتەکەی دەنێرێت کە تێیدا پیرۆزبایی هەشتی مارس رۆژی جیهانیی ژنانیان لێدەکات و سوپاسیان دەکات بۆ ماندووبوونیان لە "راپەڕاندنی ئیش و کارەکان بە شێوەیەکی رێکوپێک". هەروەها لە سوپاسنامەکەدا وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی بڕیاریداوە بە "پێشخستن بۆ ماوەی یەک مانگ بە مەبەستی سەرمووچە و بەرزکردنەوەی مووچەی" سەرجەم کارمەندانی ژن لە دیوانی وەزارەت و سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکانی سەر بە وەزارەت".
هاوڵاتى سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە وەفدێكی ئەنجومەنى بازرگانى ئەمەریکا-کوردستان و کۆمپانیا ئەمەریکییەکان دەکات. ئەمڕۆ سێشەممە 8ی ئاداری 2022، مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، پێشوازی لە وەفدێكی ئەنجومەنى بازرگانى ئەمەریکا-کوردستان و نوێنەری ژمارەیەک کۆمپانیای ئەمەریکی کرد. لە کۆبوونەوەکەدا، بەیان سامی عەبدولڕەحمان نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئەمەریکا ، پوختەیەکی دەربارەی ئامانجی سەردانی وەفدەکە بازرگانییەکە خستەڕوو کە بە هەماهەنگی نوێنەرایەتى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە ئەمریکا و ئەنجومەنى بازرگانى ئەمەریکا- کوردستان ڕێکخراوە و لە نوێنەرانی دوازدە کۆمپانیاى جیاوازی ئەمەریکی لە بوارەکانی پیشەسازى خۆراک، وزە، تەکنەلۆجیا و نیشتەجێبوون پێکهاتووە. سەرۆکی حکومەت وێڕای خۆشحاڵی نیشاندان بە سەردانی وەفدی بازرگانی ئەمەریکی، تیشکی خستە سەر چاکسازییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بوارە جۆراوجۆرەکان, کە ئامانجی سەرەکی هەمەجۆرکردنی سەرچاوەکانی داهات و بنیاتنانی ژێرخانێکی ئابووری بەهێزە لە هەرێمی کوردستان. سەرۆکی حکومەت ئاماژەی بە پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵی کرد و جەختی لە گرنگیی چارەسەرکردنی کێشەکان لە سەر بنەمای دەستوور کردەوە. دووپاتیشی کردەوە کە بڕیاری دادگای باڵای فیدراڵی دەربارەی یاسای نەوت و گازی هەرێمی کوردستان ، بڕیارێکی نادەستوورییە و پێشێلکردنی مافە دەستوورییەکانی گەلی کوردستانە و لە بەرژەوەندی خەڵکی عێراقیشدا نییە، بۆیە ئێمە بەهیچ شێوەیەک دەستبەرداری مافە دەستوورییەکانمان نابین، لە هەمانکاتدا بەردەوام دەبین لە گفتوگۆ و دانوستان لە گەڵ حکومەتی فیدراڵی بۆ گەیشتن بە چارەسەرێکی بنەڕەتی و دەستووری بۆ کێشەکان. لە کۆتایی کۆبوونەوەکەدا، نوێنەری کۆمپانیا ئەمەریکییەکان، كار و بەرنامەی خۆیان لە ھەرێمی کوردستان و عێراق خستەڕوو.
هاوڵاتى ئەمینداری گشتیی یەكگرتوو بەبۆنەی رۆژی جیهانیی ئافرەتان 8ی مارسەوە پەیامێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت: " ئیسلام دەیەوتێ ئافرەت رۆڵی خۆی لە گشت كایەكانی ژیاندا وەكو مرۆڤ ببینێت". دەشڵێت:" هەروەك بە هەموو شێوەیەك بەكاڵاكردنی ئافرەت ریسوا دەكەین و رووبەرووی دەبینەوە". رۆژی دووشەممە، 7ی ئاداری 2022، سەلاحەدین محەممەد بەهادین، ئەمینداری گشتی یەكگرتوو پەیامێکی لەبارەی رۆژی جیهانیی ژنان بڵاوکردەوە، تێیدا دەڵێت، "سڵاو و رێزی شایان بە پلە و پایەی ئافرەت ئاراستەی ئافرەتانی كوردستان و سەرجەم ژنانی جیهان دەكەم. بە تایبەتی تر بۆ خوشكانی یەكگرتووی ئیسلامیی كوردستان، سڵاوی سوپاس و پیرۆزبایی سەركەوتنیان پێشكێش دەكەم، وەكو پێشەنگی بزاڤی داكۆكی لە مافەكان و ساخكردنەوەی ئەركەكانی ئافرەتانی كوردستان". لە بەشێکی دیکەی پەیامەکەی ئەمینداری گشتیی یەکگرتوودا ئەوەش خراوەتەڕوو، "خەباتی خوشكان لە بزافی چاكسازی و راستكردنەوەی چەمكەكانی ژیانی كۆمەڵایەتی و گێڕانی رۆڵی بنیاتنەری شكۆدارانەیە و تەواوكارێكی سەرەكیی پرۆسەی مرۆڤسازی و پەروەردەی دروست و پێگەیاندنی نەوەی نوێ و مسۆگەركردنی ئاسوودەیی و ئاشتیی كۆمەڵایەتییە". سەلاحەدین محەممەد بەهادین باسی لەوەش کردووە، "ژن وەكو هاوسەر و دایك و خوشك و كچ لە ئایینی پیرۆزی ئیسلامدا خاوەنی پێگە و پلەیەكی باڵا و كەم وێنەیە و بە دەرگای بەهەشت و جوان مامەڵەكردنی بە نیشانەی باشترین كەسایەتی پیاو ناسێندراوە. بۆیە سەركەوتنی ژن بناخەی هەموو سەقامگیری و سەركەوتنێكی كۆمەڵگەی مرۆییە و هەر لادان و تێكدانێك لەم هاوكێشەیەدا مایەی سەرگەردانی و پێشێلكاری و زەوتكردنی مافەكانە و نیشانەی پاشەكشێ و داڕووخانە". سەبارەت بە تێڕوانینی ئیسلامیش لەبارەی ئافرەتەوە، ئاماژە بۆ ئەوە دەکات، "ئیسلام دەیەوتێ ئافرەت رۆڵی خۆی لە گشت كایەكانی ژیاندا وەكو مرۆڤ ببینێت و دژە بە سووكایەتی و بەكەم سەیركردنی ئافرەت لەژێر هەر ناونیشان و بە هەر پاساوێكەوە بێت". لە کۆتایی پەیامەکەیدا، ئەمینداری گشتی یەكگرتوو رۆڵی ئافرەتانی کوردستان بەرز دەنرخێنێت و دەڵێت، "مێژووی ئافرەتانی كوردستان شایەنی هەموو رێز و بایەخێكە و بەشدارێكی كارای ژیانی پڕ بەهای مرۆیی گەلەكەمان بوون و دەبێت ئەو پێگەیە پەرەپێبدەن و هەردەم پێشەنگی بنیاتنان و رەوشت و بەخشندەیی بن".
هاوڵاتى له‌ڕۆژى هه‌شتى مارس رۆژى جیهانى ژنان، قوباد تاڵه‌بانى جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێم به کورته نامه‌ى مۆبایل په‌یام بۆ هاوولاتیان ده‌نێرێت. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 8ى ئازارى 2022، قوباد تاڵه‌بانى جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ت له په‌یامه‌که‌یدا ده‌ڵێت:" بۆیه‌کسانى نێوان ژن و پیاو له‌ماڵه‌که‌ى خۆته‌وه ده‌ست پێبکه". له‌رۆژى هه‌شتى ئازارى هه‌موو ساڵێک رۆژى یادى ژنانه و ده‌یان وتارو په‌یام و کۆرو کۆبونه‌وه ئه‌نجام ده‌درێت له‌پێناو رێگرى کردن له توندوتیژى به‌رانبه‌ر ژنان.
هاوڵاتى سەرۆکی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی 8ی مارس، رۆژی جیهانیی ژنان، دەڵێت:" به نيگه‌رانييه‌وه له ئامارى تووندوتيژى و كوشتن و ئازاردانى ژنان و پێشێلكردنى مافه‌كانيان ده‌ڕوانين كه كاريگه‌رييه‌كى نه‌رێنیى كردووه‌ته سه‌ر دۆخى کۆمەڵایەتی و ناو و پێگه‌ى هه‌رێمى كوردستان". نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە پەیامەکەیدا بەبۆنەی 8ی مارس، رۆژى جيهانيى ئافره‌تان، پیرۆزبایی له "ته‌واوى ئافره‌تانى كوردستان له وڵات و له هه‌ر كوێيه‌كى جيهان بن "ده‌كات، هيواى به‌ره‌وپێشچوونى به‌رده‌وام و سه‌ركه‌وتنی بۆ خواستوون. سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوە کردووە، له‌م ياده‌دا وێڕاى دووپاتكردنه‌وه‌ى هه‌موو پشتگيرييه‌کیان بۆ ژنان و كچانى كوردستان، "دڵنيايان ده‌كه‌ينه‌وه كه وه‌كو هه‌ميشه داكۆكى له ماف و ئازادييان ده‌كه‌ين و به هه‌موو توانايه‌كمان، به‌رگرييان لێده‌كه‌ين". لە پەیامەکەیدا نێچیرڤان بارزانی ئەوەی خستووەتەڕوو، "له كاتێكدا ئه‌م ياده ده‌كه‌ينه‌وه، به نيگه‌رانييه‌وه له ئامارى تووندوتيژى و كوشتن و ئازاردانى ژنان و پێشێلكردنى مافه‌كانيان ده‌ڕوانين كه كاريگه‌رييه‌كى نه‌رێنیى كردووه‌ته سه‌ر دۆخى کۆمەڵایەتی و ناو و پێگه‌ى هه‌رێمى كوردستان"، هەروەها جەخت لەوەش دەکاتەوە كه "ئه‌م دۆخه به هيچ شێوه‌يه‌ك قبووڵكراو نييه و ده‌بێ بە تەواوی كۆتايى بێت". سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەشڵێت، "به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى تووندوتيژى و رێگرى له كوشتنى ئافره‌تان به هه‌ر پاساو و به‌هانه‌يه‌ك بێت، ئه‌ركێكى هاوبه‌شى هه‌موومانه له هەرسێ سەرۆکایەتییەکەی هەرێمى كوردستان و لايه‌نه په‌يوه‌ندیداره‌كانی حکومەت و رێکخراوەکان و مامۆستايانى ئايينى و ميديا و كۆمه‌ڵگه به‌گشتى". نێچیرڤان بارزانی داوای کردووە، له‌ڕێگەى په‌روه‌رده و ئاگايى و هۆشياريى تاك و خێزانه‌وه، "هەموومان هەماهەنگ و هاوکار بین و هه‌وڵى جیددى بده‌ين بۆ نه‌هێشتن و بنبڕكردنى تووندوتيژى دژى ئافره‌تان و بره‌ودان به كولتوورى ناتووندوتيژى و لێبوورده‌يى و یەکسانی و مسۆگه‌ركردنى به‌شدارى و هاوبه‌شیی كاراى ئافره‌تان له هه‌موو جومگه و كايه‌كانى ژيان و ده‌سه‌ڵات و سياسه‌ت و كارگێڕيدا و به‌هێزكردنى تواناكانيان". سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە کۆتایی پەیامەکەیدا سڵاوی بۆ گیانی قوربانیانی تووندوتیژی دژی ژنان ناردووە و دەڵێت، "به‌رز و شكۆدار بێت يادى 8ى مارس، سه‌ركه‌وتن بۆ خه‌بات و تێكۆشانى ئافره‌تان و ئازادیخوازان له‌پێناو دابینکردنی ماف و دادوەری و یەکسانیدا. سڵاو له گيانى قوربانيانى توندوتيژى دژى ژنان". په‌يامى نێچيرڤان بارزانى له يادى هه‌شتى مارسدا:... په‌يامى نێچيرڤان بارزانى له يادى هه‌شتى مارسدا يادى هه‌شتى مارس ڕۆژى جيهانيى ئافره‌تان، له ته‌واوى ئافره‌تانى كوردستان له وڵات و له هه‌ر كوێيه‌كى جيهان بن، به گه‌رمى پيرۆز ده‌كه‌م. هيواى به‌ره‌وپێشچوونى به‌رده‌وام و سه‌ركه‌وتنيان بۆ ده‌خوازم. له‌م ياده‌دا وێڕاى دووپاتكردنه‌وه‌ى هه‌موو پشتگيرييه‌كمان بۆ ژنان و كچانى كوردستان، دڵنيايان ده‌كه‌ينه‌وه كه وه‌ك هه‌ميشه داكۆكى له ماف و ئازادييان ده‌كه‌ين و به هه‌موو توانايه‌كمان، به‌رگرييان لێده‌كه‌ين. له كاتێكدا ئه‌م ياده ده‌كه‌ينه‌وه، به نيگه‌رانييه‌وه له ئامارى توندوتيژى و كوشتن و ئازاردانى ژنان و پێشێلكردنى مافه‌كانيان ده‌ڕوانين كه كاريگه‌رييه‌كى نه‌رێنى كردووه‌ته سه‌ر دۆخى کۆمەڵایەتی و ناو و پێگه‌ى هه‌رێمى كوردستان. جەخت ده‌كه‌ينه‌وه كه ئه‌م دۆخه به هيچ شێوه‌يه‌ك قبووڵكراو نييه و ده‌بێ بە تەواوی كۆتايى بێت. به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى توندوتيژى و ڕێگرى له كوشتنى ئافره‌تان به هه‌ر پاساو و به‌هانه‌يه‌ك بێت، ئه‌ركێكى هاوبه‌شى هه‌موومانه له هەرسێ سەرۆکایەتییەکەی هەرێمى كوردستان و لايه‌نه په‌يوه‌نداره‌كانی حکوومەت و ڕێکخراوەکان و مامۆستايانى ئايينى و ميديا و كۆمه‌ڵگه به‌گشتى. هه‌روه‌ها له ڕێى په‌روه‌رده و ئاگايى و وشياريى تاك و خێزانه‌وه، دەبێ هەموومان هەماهەنگ و هاوکار بین و هه‌وڵى جددى بده‌ين بۆ نه‌هێشتن و بنبڕكردنى توندوتيژى دژى ئافره‌تان و بره‌ودان به كولتوورى ناتوندوتيژى و لێبورده‌يى و یەکسانی و مسۆگه‌ركردنى به‌شدارى و هاوبه‌شيى كاراى ئافره‌تان له هه‌موو جومگه و كايه‌كانى ژيان و ده‌سه‌ڵات و سياسه‌ت و كارگێڕيدا و به‌هێزكردنى تواناكانيان. به‌رز و شكۆدار بێت يادى هه‌شتى مارس، سه‌ركه‌وتن بۆ خه‌بات و تێكۆشانى ئافره‌تان و ئازادیخوازان له‌پێناو دابینکردنی ماف و دادوەری و یەکسانیدا. سڵاو له گيانى قوربانيانى توندوتيژى دژى ژنان. نێچيرڤان بارزانى سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان 8ى مارسى ٢٠٢٢
هاوڵاتى وه‌زاره‌تى به‌رگرى رووسیا به‌مه‌به‌ستى گه‌یاندنى هاوکارى مرۆیى بۆ چه‌ند ناوچه‌یه‌ک هێرشه‌کانى له چه‌ند شوێنێک بۆ سه‌ر ئۆکرانیا راده‌گرێت. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 8ى ئازارى 2022، وه‌زاره‌تى به‌رگرى ڕوسیا ڕایگه‌یاند، له کاتژمێر 10 سه‌رله‌به‌یانى ئه‌مرۆوه هێرشه‌کانیان له چه‌ند ناوچه‌یه‌ک له ئۆکرانیا وه‌ستاندوه به‌مه‌به‌ستى گه‌یاندنى هاوکارى مرۆیى بۆ ئه‌وناوچانه. هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌کراوه که هێرش و بۆردومان بۆسه‌ر شاره‌کانى، کێڤ، خارکێڤ، ماریبۆل و سومى وه‌ستێندراوه و ڕێگه به‌و کاروانى هاوکارى مرۆیى ده‌درێت بچنه شاره‌کان. هێرشى ڕوسیا بۆسه‌ر ئۆکرانیا له 13 یه‌مین رۆژیدایه و له‌هه‌وڵى به‌رده‌وامدایه بۆ داگیرکردنى پایته‌ختى ئۆکرانیا، به‌ڵام تا ئێستا به‌هۆى به‌رگرى ئۆکرانییه‌کانه‌وه نه‌یتوانیوه پێشره‌وى بکات.
.jpg)
هاوڵاتى سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان رایگەیاند:" هەرچەندە لەئێستادا یاسای باش هەن کە تایبەتن بە روبەڕوبوونەوەی توندتیژی دژی ژنان و رێکخراوەکانی بواری مافەکانی ژنانیش چالاکن، بەڵام بەهۆی ئەوەی ئەو پرسە زیاتر رەهەندێکی کۆمەڵایەتی هەیە نەک سیاسی، بۆیە بۆ چارەسەرکردنی ئەو پرسە پێویستییان بەوەیە زیاتر کار لەسەر لایەنە کۆمەڵایەتییەکەی بکەن". رێواز فایەق لە پەرلەمانی کوردستان بۆ یادی رۆژی جیهانی ژنان وتارێکی پێشکەش کرد و رایگەیاند:"لەچەند رۆژی رابردودا ژمارەیەک رووداوی کوشتن و توندوتیژی بەرامبەر ژنان تۆمارکراون، بۆیە پێویست دەکات هەمووان هەوڵەکانیان چڕبکەنەوە بۆ ئەوەی لەرێگەی بەرەنگاربوونەوە، سزادان و بڵاوکردنەوەی هۆشیاری کۆتایی بە روداوەکانی کوشتن و توندوتیژی دژ بە ژنان بهێنرێت. ئاماژەی بەوەشکرد، هەرچەندە لەئێستادا یاسای باش هەن کە تایبەتن بە روبەڕوبوونەوەی توندتیژی دژی ژنان و رێکخراوەکانی بواری مافەکانی ژنانیش چالاکن، بەڵام بەهۆی ئەوەی ئەو پرسە زیاتر رەهەندێکی کۆمەڵایەتی هەیە نەک سیاسی، بۆیە بۆ چارەسەرکردنی ئەو پرسە پێویستییان بەوەیە زیاتر کار لەسەر لایەنە کۆمەڵایەتییەکەی بکەن. سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان وتیشی، "هیودارم ئەمڕۆ لە دوێنێ و رابردو باشتر بێت و کۆتایی بهێنرێت بە تاوانی کوشتن، گێچەڵ پێکردن، پشتیوانی نەکردن و بەکەم سەیرکردنی ژنان". 8ی مارس و ڕۆژێکی تایبەتە بە ئافرەتان و وەک جەژنێکی تایبەتی یادی دەکرێتەوە لە سەرجەم وڵاتانی جیهان.
هاوڵاتى نرخی غاز ئاستێكی پێوانەیی تۆماركرد و نرخی هه‌زار مه‌ترسێجا بۆ نزیكەی چوار هه‌زار دۆلار به‌رزبوه‌وه. ئەمڕۆ دووشه‌ممه 7ی ئازاری 2022، نرخی غاز لە بۆرسەی ئەوروپا گه‌یشته ئاستێكی پێوانه‌یی و بەڕێژەی زیاتر 79% بەرزبوه‌وە به‌جۆرێك هه‌زار مه‌ترسێجا غاز گه‌یشته بۆ نزیكەی چوار هه‌زار دۆلار. ئەمەش لەكاتێكدایە كە ڕۆژی هەینی ڕابردوو، نرخی هه‌زار مه‌ترسێجا غاز لە دوو هه‌زارو 300 دۆلاردا بوو. به‌هۆی شه‌ڕی روسیا و ئۆكرانیا و راگرتنی پرۆژه‌ی غازی ستریم2ی روسیا، له سه‌ره‌تای شه‌ڕه‌كه‌وه له كۆتایی مانگی رابردوو، نرخی غاز له وڵاتانی ئه‌وروپا رۆژبه‌رۆژ له به‌رزبونه‌وه‌دایه. هاوكات نرخی نەوتیش بەردەوامە لە بەرزبونەوە و گەیشتۆتە 130 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێ: نەوت.
