.jpeg)
هاوڵاتی وەزارەتی کارەبای هەرێم ڕایگەیاند:" "ئه‌مڕۆ له‌كۆبونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیراندا بڕیاردراوه به‌درێژكردنه‌وه‌ى ماوه‌ى لێخۆشبوونى له 15%ى قه‌رزى كاره‌با". ئەمڕۆ چوارشەممە 9ی ئازاری 2022، لە نوسراوێکدا كه ئاراسته‌ى هه‌ریه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانى كاره‌باى هه‌ولێر، سلێمانى، دهۆك، گه‌رمیان، هه‌ڵه‌بجه، زاخۆ، سۆران، ڕاپه‌ڕین كراوه‌و واژۆى كه‌مال محه‌مه‌د وه‌زیرى كاره‌باى له‌سه‌ره‌و ئه‌مڕۆ ده‌ركراوه ئاماژه به‌وه‌كراوه، "ئه‌مڕۆ له‌كۆبونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیراندا بڕیاردراوه به‌درێژكردنه‌وه‌ى ماوه‌ى لێخۆشبوونى له 15%ى قه‌رزى كاره‌با". ئەوەشخراوەتەڕوو، ''ئەو هاوڵاتیانەی کۆی پارەی قەرزی کارەبا دەداتەوە بە حکومەت، بە رێژەی 15٪ لە کۆی پارەی قەرزەکەی بۆ دەگەڕێتەوە.''
هاوڵاتی وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگه‌یاند:"سبه‌ینێ ده‌ست به دابه‌شكردنی موچه ده‌كرێت". دەشڵێت:" خەڵک نابێت گوێ لە تەشویشی چەند لایەنێک بگرن". ئەمڕۆ چوارشەممە 9ی ئازاری 2022، جوتیار عادل وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "بڕیاریماندا سبەینێ دەست بە دابەشکردنی موچە بکەین، به‌ڵام له‌به‌رئه‌وه‌ی كه حكومه‌تی فیدڕاڵ پشكی هه‌رێمی نه‌ناردوه، بۆیه ده‌ستكاری پاره‌ی مانگی سێ ده‌كرێت بۆ موچه‌ی مانگی دو به‌كارده‌هێنرێت. حکومەتی هەرێمی کوردستان راشیگەیاند، "دابەشکردنی مووچە، لە پێشینەی کارەکانی حکومەتە و کەس ناتوانێت موزایەدە بەسەر حکومەتدا بکات و هەموو هەوڵێکی ئێمە بۆ دابینکردنی مووچەیە، هەوڵدەدەین گرفتی نەگەڕانەوەی بەشێک لە داهات چارەسەربکەین". لەبارەی بڕیارەکەی دادگای فیدراڵیی عێراقیشەوە حکومەتی هەرێمی کوردستان راگەیاند:"دادگەی فیدراڵیی عێراق، "پیشێلی" مافە دەستوورییەکانی هەرێمی کوردستانی کرد، بۆیە چوار سەرۆکایەتییەکەی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە و جەختیان لە رێگرتن لە پێشێلکردنی مافی دەستووری هەرێمی کوردستان کرد، لەسەر ئاستی لایەنەکان و حکومەتی عێراق ئامادەی گفتوگۆین و شاند دەنێرین بەو مەرجەی دانوستاندنەکان پێچەوانەی مافە دەستوورییەکانی هەرێمی کوردستان نەبن. حکومەتی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوەش دا: "حکومەت دەزگایەکی قازانج نەویستە و خزمەتگوزاری پێشکەش دەکات، وەکو ئاو، کارەبا و ئاسایش، دەمانەوێ خزمەتگوزاریی زیاتر بکەین و ئێستا زیاتر لە 470 خزمەتگوزاری پێشکەش دەکات، بۆ هەر دینارێکی خزمەتگوزاری، ئێمە چوار دینار خەرج دەکەین". لەبارەی جەنگی نێوان رووسیا و ئۆکراینا و کاریگەرییەکانیشی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیران فەرمانی بە وەزارەتی ناوخۆ کردووە کە بازاڕ کۆنترۆڵبکرێت و قۆرخکاری نەکرێت و قۆرخکار سزا بدرێت، وەکو لە چەند رۆژی رابردوودا چەند کەسێک بەوهۆیەوە سزادران. ئەنجوومەنی وەزیران خەڵکی هەرێمی کوردستان دڵنیا دەکاتەوە کە بڕێکی باش کاڵای سەرەکی لە کۆگاکانی هەرێمی کوردستاندا هەن و قەیرانی گەورە روونادات و کاردەکەین کە نرخی کاڵا جێگیر بکەین و لە ئاستی کەرتی تایبەت و حکومەت رێکاری تەواو دەگرینەبەر بۆ کۆنترۆڵکردنی نرخ و جێگیریی، شەڕەکە بێگومان کاریگەریی لەسەر هەرێمی کوردستانیش دەبێ. لەبارەی فرۆشی نەوت و داهاتەکەشی حکومەتی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوەکرد، لە مانگی رابردوودا 11 ملیۆن و 275 هەزار بەرمیل نەوت فرۆشراوە، پارەکەی بۆ خەرجی کۆمپانیا، گواستنەوە و مووچە تەرخانکراوە، دروستبوونی کێشە لەوەوە سەرچاوەی گرتووە کە مووچەی مانگی یەک، لە داهاتی نەوتی مانگی دوو دابینکراوە، هی مانگی دووش، لە داهاتی مانگی سێ دابین دەکرێت. حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین و سووتەمەنی گوتی، "بەهۆی گرانبوونی نرخی نەوت لە جیهان، سووتەمەنی لە هەموو وڵاتان گرانبووە، ئێمە توانای پاڵاوتنی نەوتمان نییە بەپێی پێویست، پاڵاوگەکانمان ناتوانن 6 ملیۆن لیتر بەنزین بۆ ناوخۆ دابین بکەن، هەروەها هەندێ لەو بەنزینەی کە هاوردە دەکرا، مەترسیداربوو بۆ ژینگە و تەندروستی، بۆیە لەپێناو تەندروستیی هاونیشتمانییان هەندێکمان قەدەخەکرد، ئێستاش دەرگا کراوەیە بۆ هەرکەسێک کە بیەوێ بەنزین هاوردە بکات بەو مەرجانەی کە حکومەت لەبارەی کوالێتییەوە دیاریدەکات".
هاوڵاتی سەرۆکایەتی ئەرکانی سوپای ئۆکرانیا رایگەیاند، ژمارەی ئەو سەربازە رووسیانەی لە جەنگی نێوان ولاتەکەی و ڕوسیادا کوژراون بۆ 12 هەزار بەرزبۆتەوە. ئەمڕۆ چوارشەممە 9ی ئازاری 2022، سەرۆکایەتی ئەرکانی سوپای ئۆکرانیا لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردووە، ''ئاماری زیانەکانی سوپای رووسیای لە 14هەمین رۆژی جەنگی نێوان ئۆکرانیا - رووسیا بۆ 12 هەزار کوژراو بەرزبۆتەوە. ئەوەشخراوەتەڕوو، ''49 فڕۆکەو 81 هێلیکۆپتەر، 317 تانک، هەزار و 70 زرێپۆش، 120 تۆپهاوێژ ، 482 ئۆتۆمبێل، 60 ئۆتۆمبێلی گواستنەوەی سووتەمەنی و حەوت فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ڕوسیا تێکشکێنراوە.'' ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە، ''ڕووسیا بەردەوامە لە کوشتنی خەڵکی سڤیلی ئۆکرانی و هێشتا هێزەکانیان لە بەرگریدان بۆ پاراستنی وڵاتەکەیان لە هێرشەکانی ڕوسیا.''
هاوڵاتی نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ وەفدێكی ئه‌مه‌ريكى كۆبووه‌وه و رایگەیاند:" جۆرێك له چه‌قبه‌ستووييى سياسى له عيراق هه‌يه و تا ئێستا ئه‌و لێكگه‌يشتنه سياسييه نييه پرۆسه‌كه بباته پێشه‌وه". نيوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 2022/3/9 نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان پێشوازى له وەفدێكی ئه‌مه‌ريكى به سه‌رۆكايه‌تي ماتيو توله‌ر باڵيۆزى ئه‌مه‌ريكا له عيراق كرد كه له جۆن برينان فه‌رمانده‌ى هێزه‌كانى هاوپه‌يمانان له عيراق و سووريا، جينيفه‌ر گاڤيتۆ ياريده‌ده‌رى وه‌زيرى ده‌ره‌وه بۆ كاروبارى عيراق و ئێران، ئيتان گۆڵدريچ ياريده‌ده‌رى وه‌زيرى ده‌ره‌وه بۆ كاروبارى وڵاتانى سووريا، لوبنان و ئوردن، مات پێرل نوێنه‌رى تايبه‌تى ئه‌مه‌ريكا بۆ كاروبارى سووريا و ژماره‌يه‌ك له به‌رپرسانى و سياسى و ديپلۆماسى و كونسولى گشتيى ئه‌مه‌ريكا له هه‌ولێر پێكهاتبوو. له كۆبوونه‌وه‌يه‌كدا دوايين پێشهاته‌كانى پرۆسه‌ى سياسى، دۆخى ئه‌منيى عيراق، مه‌ترسييه‌كانى سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ى داعش له عيراق و سووريا، په‌يوه‌ندييه‌كانى ئه‌مه‌ريكا له‌گه‌ڵ عيراق و هه‌رێمى كوردستان، بڕيارى دادگا‌ى باڵاى فيدراليى عيراق ده‌رباره‌ى كه‌رتى نه‌وت و گاز له هه‌رێمى كوردستان، چاكسازييه‌كانى وه‌زاره‌تى پێشمه‌رگه و دۆخى ناوخۆى هه‌رێمى كوردستان تاوتوێ كران. لايه‌نى ئه‌مه‌ريكى پابه‌نديى وڵاته‌كه‌يان بۆ بره‌ودان به په‌يوه‌ندييه‌كانى له‌گه‌ڵ عيراق و هه‌رێمى كوردستان و كارى هاوبه‌شى نێوانيان دووپات كرده‌وه و هاريكارى و هه‌ماهه‌نگيى نێوان پێشمه‌رگه و سوپاى عيراقيان بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى داعش به پێويست و گرنگ له قه‌ڵه‌م دا. هه‌روه‌ها هه‌ردوولا هاوڕا بوون كه ته‌بايى و يه‌كڕيزيى لايه‌نه سياسييه‌كانى هه‌رێمى كوردستان له به‌غدا، پێگه‌ى هه‌رێمى كوردستان به‌هێز ده‌كات و به‌رژه‌وه‌ندييه‌كانى باشتر ده‌پارێزێت. لاى خۆيه‌وه نێچيرڤان بارزانى ئاماژه‌ى به‌وه كرد كه جۆرێك له چه‌قبه‌ستووييى سياسى له عيراق هه‌يه و تا ئێستا ئه‌و لێكگه‌يشتنه سياسييه نييه پرۆسه‌كه بباته پێشه‌وه، به‌ڵام به گرنگى زانى هه‌موو لايه‌نه عيراقييه‌كان كۆك بن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى كه ده‌رفه‌تێك هاتووه‌ته پێش بۆ ئه‌وه‌ى پرۆسه‌ى سياسى ڕاسته‌ڕێ بكرێت. هه‌روه‌ها سوپاسى پشتگيرى و هاوكارييه‌كانى ئه‌مه‌ريكاى بۆ عيراق و هه‌رێمى كوردستان كرد و جه‌ختى له خواستى هه‌رێمى كوردستان بۆ چاره‌سه‌كردنى كێشه‌كان له‌گه‌ڵ به‌غدا به گفتوگۆ و له‌سه‌ر بنه‌ماى ده‌ستوور دووپات كرده‌وه. پرسى ئازادييه‌كان و مافه‌كانى مرۆڤ و دۆخى ئافره‌تان له هه‌رێمى كوردستان، دوايين پێشهاته‌كانى دۆخى سووريا و ناوچه‌كه به‌گشتى و چه‌ند پرسێكى جێى بايه‌خى هاوبه‌ش، ته‌وه‌رێكى ديكه‌ى كۆبوونه‌وه‌كه بوو.
هاوڵاتی وەزیری كاروكاروباری كۆمەڵایەتی دوای ئەوەی لە فەرمانێكیدا بەبۆنەی هەشتی مارسەوە مانگێك پێشخستنی بۆ ژنانی فەرمانبەرانی وەزارەتەكەی دەركرد و دەڵێت:" دەبوو وەزارەتەكانی دیكەش فەرمانی هاوشێوەیان دەربكردایە". كوێستان محەمەد وەزیری كار و كاروباری كۆمەڵایەتیی هەرێمی كوردستان بڕیاری پێدانی پێشخستن بۆ ماوەی مانگێك بۆ سەرمووچە و بەرزكردنەوەی مووچەی ژنانی وەزارەتەكەی دەردەكات. هەروەها لە سوپاسنامەكەدا وەزیری كار و كاروباری كۆمەڵایەتیی بڕیاریداوە بە "پێشخستن بۆ ماوەی یەك مانگ بە مەبەستی سەرمووچە و بەرزكردنەوەی مووچەی" سەرجەم كارمەندانی ژن لە دیوانی وەزارەت و سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەكانی سەر بە وەزارەت". لەمبارەیەوە كوێستان محەمەد وەزیری كاروكاروباری كۆمەڵایەتی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" هیواداربووم هەموو وەزارەتەكان فەرمانێكی هاوشێوەیان دەربكردایە". هەروەها وتیشی:" ژنان جگە لەكاری فەرمانگەكەی هەموو ئەركەكانی تری خێزانیشی لەئەستۆیە بۆیە بۆ پاداشتنی ماندووبونیان لەكاری وەزارەتەكان شایانی سوپاس و پێزانینن، ئەمەش دەبێتە هاندەرێك كە زیاتر خزمەتی هاونیشتمانیان بكەن لە فەرمانگەكانیاندا".
هاوڵاتى لەكۆبونەوەی ئەمرۆی ئەنجومەنی وەزیران دا پرسی هاوردەكردنی بەرهەمە خۆراكیەكان و رەخساندنی هەلی كار بۆ گەنجان تاوتدێدەكرێت. فەرمانگەی میدیا و زانیاری حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، ئەمڕۆ چوارشەممە 9ی ئازاری 2022، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوەی هەفتانەی خۆی بە سەرۆکایەتی مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەت و ئامادەبوونی قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەت، ئەنجام دەدات. لە کۆبوونەوەکەدا ئەم بابەتانەی خوارەوە دەخرێنە بەر باس و گفتوگۆ: - خستنەڕووی پوختەی کۆبوونەوەی هاوبەشی هەر چوار سەرۆکایەتییەکەی هەرێمی کوردستان لە رۆژی 28ی شوباتی 2022 سەبارەت بە بڕیاری دادگای باڵای فیدڕاڵی تایبەت بە کەرتی نەوت و گاز لە هەرێمی کوردستان. - خستنەڕووی پوختەی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئابوری ژمارە (5) لە رۆژی 5ی ئازاری 2022 تایبەت بە پەسەندکردنی راپۆرتی لیژنەی پێداچوونەوەی رسوومات. - خستنەڕووی راپۆرتی وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی سەبارەت بە لێکەوتەکانی جەنگی نێوان رووسیا و ئۆکڕانیا لەسەر هاوردەکردنی بەرهەمە خۆراکییەکان و گەنم. - بابەتی دەستی کاری بیانی لە هەرێمی کوردستان و دەرفەتەکانی جێگرتنەوەیان بە دەستی کاری خۆماڵی.
سازدانی : ئارا ئیبراهیم ئەندامێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی ئاماژە بەوە دەدات كە " هەر كەسێك كاندید بێت بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار گرنگ نییە، گرنگ ئەوەیە ئەوە نەبێتە هۆكارێك كە یەكریزی نێو ماڵی كورد تیكبچێت و قور بكات بە سەرماندا و ماڵمان وێران ببێت". ئاری هەرسین، ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی، لە چاوپێكەوتنێكدا كەلە ژمارەی ئەمرۆی 1959 رۆژنامەی هاوڵاتی بلاوكراوەتەوە ئەوە دەخاتەروو:" ئەگەر چی ناكۆكی لەنیۆنماندا هەبێت دەبێت رێكبكەوین و خەتێك بدۆزینەوە لە پێناو خەڵكی كوردستان، واز بهێنین لە هەندێك گیروگرفتی حزبی یان دەمارگیری حزبی، میللەت پێویستی پێمانە، ئێمە بەرپرسیارین بەرامبەر ویژدانمان و خوا".
هاوڵاتى وەزارەتی دادی حکومەتی هەرێمی کوردستان ئاماری ژمارەی فەرمانبەران و موچەخۆرانی لەهەریمی كوردستان بڵا,كردەوە و رایگەیاند:"ژمارەی فەرمانبەران كەمیكردووە". ئەمڕۆ چوارشەممە 09-03-2022 وەزارەتی دادی حکومەتی هەرێمی کوردستان راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە، لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، "بەراورد بە ساڵی 2020، (62) فەرمانبەر کەمیکردووە کە بەڕێژەی سەدی دەکاتە (1.4%)، هەروەها بەراورد بە ساڵی 2016، (252) فەرمانبەر کەمیکردووە، کە بە رێژەی سەدی دەکاتە (7٪) . ئێستا وەزارەتی داد 4هەزار و 418 فەرمانبەری هەیە". ژمارەی فەرمانبەر و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، بەپێی ئامارێکی ساڵی 2020 كۆی گشتیی مووچە‌خۆران: 1251451 كۆی گشتیی فەرمانبەرانی ھەرێمی کوردستان (سە‌ربازی و شارستانی(sad) 751805 كۆی گشتیی خانە‌نشینی: 242269 كۆی گشتیی وارسی شە‌ھید و زیندانی سیاسی: 98937 چاودێری كۆمەڵایەتی و خاوە‌ن پێداویستی: 159160 زیاتر لە 250 ھە‌زار كە‌س بە پلەی سە‌ربازی دامەزراون کە پۆلیسی سەر بە وەزارەتی ناوخۆ، وەزارەتی پێشمە‌رگە بە ھێزە‌كانی 70 و 80وە، پاسە‌وانی و زێرە‌ڤانین. واتە ئەو كە‌سانە‌ی كە چە‌كیان پێیە. زۆرترین فەرمانبەر لە وەزارەتی پەروەردەیە كە ژمارەی مووچەخۆرانی 167405 کەسن و 22.2%ی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانن. دووە‌م وە‌زارە‌تیش دوای وەزارەتی پەروەردە، وەزارەتی ناوخۆیە کە ژمارە‌یان 144244 کەسن و 19.1%ی فەرمانبەرانن. وەزارەتی پێشمە‌رگە، سێیە‌م وە‌زارە‌تە و 141096 کەسن و 18%ی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان پێکدەهێنێت. رێژەی فەرمانبەران بەپێی رەگەز: 37.2% مێ 62.8% نێر زۆرترین رێژەی فەرمانبەری مێ لە وەزارەتی پەروەردەیە كە 55%ـە. كە‌مترین رێژەی ژن لە وە‌زارە‌تە سە‌ربازییەكان 5%ـە، فەرمانبەرانی شارستانی بە‌بێ سە‌ربازی 47%یان لە رەگەزی مێن.
.jpg)
شنای فایەق بەهۆی نەبوونی پارە لە بانكەكاندا وەك حكومەتی هەرێم باسی دەكات، جارێكی دیكە دواكەوتنی مووچەی مامۆستایان و فەرمانبەرانی لێ كەوتووەتەوە، ئەوەش بووە هۆی ئەنجامدانی بایكۆت لە چەندین بەرێوەبەرایەتییەكانی پەروەردەو فەرمانگەكانی حكومەتدا. هەفتەی رابردوو ئەنجومەنی باڵای ئابووری بەسەرپەرشتی سەرۆكی حكومەت و جێگرەكەی و وەزیرانی پەیوەندیدار كۆبوونەوەو لە راگەیەندراوێكدا ئاماژە بەوە كراوە كە وەزارەتی دارایی راسپێردراوە بۆ بەردەوامیدان بە دابەشكردنی مووچە، بەڵام كاتەكەی پاش هەفتەیەك لەو كۆبونەوەیە رانەگەیەندراوە. وتەبێژی سەندیكای فەرمانبەرانی كوردستان، سلێمانی دەڵێت:" پاڵپشتی بایكۆت دەكەین". شكۆ كەناری، وتەبێژی سەندیكای فەرمانبەرانی سلێمانی لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:" ئێمە نیازی خۆپیشاندانمان هەیە، بەڵام نیازی ئەوەمان هەیە بۆ كۆدەنگی بێت، واتە زۆربەی سەندیكاكان و دەمانەوێت پلانێك دابنێین و كۆببینەوە و بەیەك دەستە بایكۆتی سەرتاسەری رابگەیەنین، بەڵام تا ئێستا دیارنییە كەی كۆدەبینەوە و پێویستە سەرەتا سەندیكاكان ئاگادار بكەینەوە". هەروەها پێشیوابوو ئەوەندەی ئەوان ئاگاردارن زۆربەی فەرمانگەكانی سنووری ئیدارەی راپەڕین بایكۆتیان كردووە، وەكو: پەروەردەی رانیە و شارەوانی رانیە و هەروەها لە شاری سلێمانیش فەرمانگەكانی رێگەوبانی سلێمانی و بەڕێوبەرایەتی گشتی شارەوانییەكانی سلێمانی و فەرمانگەی كارەبای سلێمانی بایكۆتیان كردووە. هاوكات ئەوەشی باسكرد كە لە زۆربەی فەرمانگەكاندا بەشێك لە فەرمانبەران بایكۆتیان كردووە و بەشێكی دیكەیان بایكۆتیان نەكردووە و وتیشی: " وەك سەندیكای فەرمانبەرانی كوردستان-سلێمانی پاڵپشتی بایكۆت دەكەین، بەڵام بەیەكجار نەك بەشێك لە فەرمانبەران بایكۆت بكەن و كەرتی تەندروستی یان فەرمانگەیەكی دیكە بایكۆت نەكەن". سەرپەرشتیارێكی پەروەردەیی پێیوابوو كە سێكتەری پەروەردە لە خزمەتی خوێندكاردایە و بە پەككەوتنیشی خوێندكار زەرەرمەند دەبێت. سەردار عەلی، سەرپەرشتیاری پەروەردەیی لە لێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:" لە ساڵی ٢٠١٤ەوە پاش قەیرانی دارایی پڕۆسەی پەروەردە تووشی قەیران بوو و ئاستی خوێندن بە شێوەیەك لە شێوەكان بەرەو دواوە چووە، ئێستاش بایكۆت كاریگەری خۆی دەبێت و چونكە مەنهەجی خوێندن دوادەكەوێت و لەم وەرزەشدا كە وەرزێكی گەشت و گوزارە خوێندكار سارد دەبنەوە لە خوێندن و بە تایبەت كە ئێستا تاقیكردنەوەی پێش كۆتایی ساڵ ( تاقیكردنەوەی ٢٠) ەكەئەنجامدەدرێت". ئەو سەرپەرشتیارە پەروەردەیە باسی لەوەشكرد كە حكومەت كەمتەرخەمە، بەڵام زۆربەی مامۆستایان مەبەستیانە كە دڵسۆزانە خوێندكار تێبگەیەنن هەرچەندە بەشێك لە خوێندكاران دایك و باوكیان فەرمانبەر یان مامۆستان و خاوەنی موراعاتن، بەڵام ئاستی زانستیان دادەبەزێت كاریگەری لەسەر زانكۆ و پەیمانگاكان دەبێت. سەرۆكی لیژنەی دارایی پەرلەمان دەڵێت:" بارودۆخی دارایی هەرێمی كوردستان لە دۆخێكی باشدایە". زیاد جەبار، سەرۆكی لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان، لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:" راگەیاندنی كاتی پێدانی موچە ئەركی وەزارەتی داراییە و ئەركی ئێمە بەدواداچوونە لەسەر ئەو پرسە و بەدواداچوونمان كردووە پێمان راگەیەندراوە كە بەم نزیكانە موچە دابەشدەكرێت". هەروەها وتیشی:" بە داخەوە سەرەڕای بەرزی نرخی نەوت موچە دوادەكەوێت و پێمانوایە بارودۆخی دارایی لە هەرێمی كوردستان لە بارودۆخێكی باشدایە و پێویستە حكومەت لە كاتی خۆیدا موچە دابەشبكات بە بێ لێبڕێن". نرخی یەك بەرمیل نەوتی برێنت بەهۆی شەری رووسیا بەرانبەر ئۆكرانیا گەیشتووەتە 130 دۆلار و هەرێمی كوردستانیش بۆ دابەشكردنی مووچە پشت بە داهاتی نەوت دەبەستێت و بەشێكی كەمی لە داهاتی ناوخۆ دابین دەكات. جێگری سەرۆكی یەكێتی مامۆستایان: مامۆستایانمان سەرپشك كردووە لە ئەنجامدانی بایكۆت. عەتا ئەحمەد، جێگری سەرۆكی یەكێتی مامۆستایانی كوردستان، لە لێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت: "ئێمە وەك یەكێتی مامۆستایان، مامۆستایانمان سەرپشك كردووە لە ئەنجامدانی بایكۆت یان دەوامكردن بۆ ئەوەی هیچ كەسێك موزایەدە بەسەر مامۆستاوە نەكات". عەتا ئەحمەد، دووپاتكردەوە كە لەگەڵ سەرجەم وەزارەتەكان دەچنە سەرخەت و تەنانەت لە رێی حزبەكانیشەوە بێت هەوڵدەدەن ئەم پرسە چارەسەر بكەن، چونكە ئەمساڵی خوێندن بە باشی هاتووە و خوازیاری ئەوەن بەو شێوەیە بڕوات و زیان بە پڕۆسەی خوێندن نەگات.
.jpg)
هاوڵاتى وەزارەتی دەرەوەی پۆڵەندا داوای لە تەواوی وڵاتانی هاوپەیمان کردووە هەر ئەندامێک فڕۆکەی شەڕکەری جۆری MiG-29ـی هەبێت، بیگوازێتەوە بنکەی سەربازیی رامشتاین لە ئەڵمانیا تاوەکو دوایی رادەستی ئۆکرانیا بکرێن. جۆن کێربی، وتەبێژی پێنتاگۆن لە راگەیێندراوێکدا ئاماژەی بەوە کرد، بەشداریپێکردنی فڕۆکەی جەنگی لە دژی روسیا "نیگەرانیی جیددی بۆ تەواوی هاوپەیمانیی ناتۆ دروستدەکات." ئەو وتەیەشی لەکاتێکدایە، روسیا رایگەیاندووە، هەر وڵاتێک رێگەبدات ئۆکرانیا ئاسمانەکەی لە دژی ئەوان بەکاربهێنێت، وا لێی دەڕوانن کە ئەو وڵاتە لە دژی ئەوان لەشەڕدایە. ئەمریکا تەنانەت شۆکبوونی خۆیشی بەو داوایەی پۆڵەندا دەربڕی، دەڵێت داواکە زۆر لەناکاوبووە، نە چاوەڕوانی ئۆفەرێکی لەمجۆرەیان کردووە، نە پێشتریش گفتوگۆیان لەسەری کردووە. جۆن کێربی جەختیکردەوە لە گفتوگۆکردن لەگەڵ پۆڵەندا و هاوپەیمانەکانی لەنێو ناتۆ بۆ بابەتی پڕچەککردنی ئۆكرانیا بەردەوامدەبن. ئەمرۆ چواردەهەمین رۆژی ئۆپەراسیۆنەكەی روسیایە بۆ سەر خاكی ئۆكرانیا، كە چاوەروان دەكرا لەماوەیەكی زۆر كورتدا روسیا وڵاتەكە داگیر بكات، بەڵام بەرگری ئۆكرانیا بەرامبەر دەوڵەتێكی زلهێزی وەك روسیا چاوەروانەكراو بوو.
.jpg)
هاوڵاتی نوێنەری حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە بەغدا ئاشکرای کرد، لە ئایندەیەکی نزیکدا ٢٠٠ ملیارەکەی بەغدا ڕەوانەی ھەرێمی کوردستان دەکرێت. .فارس عیسا، نوێنەری حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە بەغدا، بە ماڵپەڕی فەرمیی پارتی دیموکراتی کوردستانی ڕاگەیاند: ''بڕیارە لە ئایندەیەکی نزیکدا بەغدا ئەو ٢٠٠ ملیار دینارە مانگانەیەی بۆ ھەرێمی کوردستانی ڕەوانە دەکرد، دووبارە ڕەوانە بکات و بگاتە وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان و بۆ دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەران بەکار بھێندرێت.'' نوێنەری حکومەتی ھەرێم دەشڵێت "بەپێی ڕێککەوتنی نێوان حکوومەتی ھەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدڕاڵ بڕیار بوو مانگانە بۆ تەواوکردنی مووچەی فەرمانبەران، حکوومەتی فیدڕاڵ ٢٠٠ ملیار دینار ڕەوانەی ھەرێمی کوردستان بکات، بەڵام بەپێی بەیاننامەیەکی وەزارەتی دارایی و ئابووریی ھەرێم لە دوای سەری ساڵەوە بەغدا پابەند نەبووە بە ناردنی ٢٠٠ ملیارەکە".
شاناز حەسەن سەرۆکی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانیی رایگەیاند:" حكومەت ئەم كەرتەی بەتەواوی ئیهمال كردووە و بازرگانان بەرێوەی دەبەن بۆیە چاوەرێدەكرێت نرخی بەنزین گرانتر ببێت". دەڵێت:" ئەو بەنزینەی لە ئێرانەوە دێت باج و رسووماتتی 120 دۆلاری دەچێتە سەر". کەریم عەلی، سەرۆکی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانیبەهاوڵاتی وت:" کێشەی سووتەمەنی چارەسەرەکەی ئەوەیە حکومەتی هەرێمی کوردستان خۆی نەوتی خاو بداتە پاڵاوگە ناوخۆییەکان". سەرۆکی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی وتیشی: "ناردنەدەرەوەی نەوتی خاو تەنیا قازانجی بۆ کۆمپانیاکانە و هێنانی نەوتی سپیی و بەنزینیش هەر کۆمپانیاکان قازانجی لێدەکەن." کەریم عەلی، ریگاكانی هێنانی بەنزین بۆ هەرێمی كوردستان باس دەكات و دەشڵێت:" ئاسانترین رێگە بۆ بەرگرتن بە هاتنەناوەوەی ئەو جۆرانەی بەنزین بۆ پارێزگا و شارەکانی هەرێمی کوردستان ئەوەیە کە نەوتی خاوی خۆماڵی بە پاڵاوتگە ناوخۆییەکان بدرێت. 1. بەشێکی لە ئێرانەوە دەهێنرێت، هەر تۆنێکی بەهۆی گومرگ، باج و رسووماتەوە 120 دۆلاری دەچێتە سەر. 2. لە پاڵاوگەی قادرکەرەمیشەوە دەهێنرێت . 3. حکومەتی هەرێمی کوردستان بە قۆرغکاری بەشێک نەوتی خاو دەداتە پاڵاوتگەکانی سنووری پارێزگای هەولێر کە ئەو بەنزینەی بەرهەمی دەهێنن تەنیا بە وێستگەکانی سنووری هەولێر و دهۆک دەدرێت و یەک لیتر لەو بەنزینە بۆ سلێمانی نایەت. 4. بەشێکی بەنزینیش لە رێگەی حکومەتی عێراقەوە دەهێنرێت کە ئەوەیان پێیدەوترێت بەنزینی 690 دیناری. ئەوەیش هیچ بەشی پێویستیی هاووڵاتییان ناکات. پارێزگای سلێمانی رۆژانە پێویستی بە نزیکەی دوو ملیۆن و نیو لیتر بەنزینە. ئەم بەنزینە 350 هەزار لیتر بۆ سلێمانی دانراوە و هەموو رۆژێکیش نایەت. 5. بەشێکی دیکەیش بە قاچاغ لە ناوچەکانی حکومەتی عێراقییەوە دەهێنرێت کە بازرگانان و خاوەنی وێستگەکانی سووتەمەنی خۆیان دەیهێنن و تاوەکو دەیگەیێننە ناو هەرێمی کوردستان. 6. رێگەیەکی دیکەیش حکومەتی عێراقی گرێبەستی لەگەڵ پاڵاوتگەکانی سنووری سلێمانی و هەولێر کردووە و نەوتی خاویان دەداتێ. سەرۆکی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی هەروەها وتی: "حکومەت هیچ چاودێرییەکی هاتنەناوەوەی بەنزینەکان ناکات و رێگە خۆش دەکات بۆ ئەوەی بازرگانەکان نرخەکان زیاتر بکەن و بۆ کۆنترۆڵکردنی نرخی بەنزین و رێگرتن لە گرانبوونی هیچ رێنماییەکی نییە." کەریم عەلی باسی لەوەش کرد، داوایان لە وەزارەتەکانی دارایی و سامانە سرووشتییەکان کردووە پێدانی یەکە ( رصید) و دەسەڵاتی مۆڵەتدانی هێنانی سووتەمەنی بە پارێزگاکان بدرێتەوە. رێنمایی بۆ کۆنترۆڵکردنی نرخ دابنرێت. ئەو بەرپرسەی لیژنەی پیشەسازیی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی ئەوەشی خستەڕوو، ئەو رێککەوتنەی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان لەگەڵ وەزارەتی نەوتی عێراق باسی دەکات پێشێل کراوە. لای حکومەتی عێراق لە یاسای بودجەدا لیترێک بەنزین بە 450 دینار دیاری کراوە و دەستووری عێراق مافی هاووڵاتییانی کورد و عەرەبی وەک یەک داناوە، کەچی نازانن بە چ دەقێکی یاسایی و دەستووری بەنزین بە 650 دینار بە هەرێمی کوردستان دەدرێت لە کاتێکدا لە 15 پاریزگای عێراق بە 450 دینار دەفرۆشرێت. ئەگەر بەنزینەکە بەنزینی عێراقە، دەبێت بە 450 دینار بێت. ئەمەش لەكاتێكدایە ماوەیەكە نرخی نەو ت و بەتایبەتیش بەنزین بە رێژەیەكی بەرچاو بەرزبووەتەوە و بەشێوەیەك ئەمڕۆ لە پارێ.گای سلێمانی نرخی بەنزینی نۆرماڵ گەیشتە 1000دینار بۆ هەر لیترێك و بەنزینی مسن نرخەكەی گەیشتە 1075
.jpg)
هاوڵاتى سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند: "هەموو هاوردەیەکی نەوت و گاز و وزەی روسی قەدەغە دەکەین. ئەوە واتای ئەوەیە کە نەوتی روسیا چی دیکە لە بەندەرەکانی ئەمریکا قبووڵ ناکرێت و بەم جۆرەش خەڵکی ئەمریکا زەبرێکی دیکەی کوشندە لە پوتن دەدات". جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا لە وتارێکدا لە کۆشکی سپی رایگەیاند: "هەموو هاوردەیەکی نەوت و گاز و وزەی رووسی قەدەغە دەکەین. ئەوە واتای ئەوەیە کە نەوتی رووسیا چی دیکە لە بەندەرەکانی ئەمریکا قبووڵ ناکرێت و بەم جۆرەش خەڵکی ئەمریکا زەبرێکی دیکەی کوشندە لە پوتن دەدات". سەرۆکی ئەمریکا ئاماژەی بەوەشکرد، بڕیارەکەی بە هاوئاهەنگی و "راوێژی نزیک" لەگەڵ هاوپەیمانەکانی داوە. جۆ بایدن لە بەشێکی دیکەی وتەکەیدا رایگەیاند، بڕیارەکە کاریگەری لەسەر وڵاتەکەیشی دەبێت، بەڵام وتیشی: "پارێزگاریکردن لە ئازادی باجی دەوێت و هەربۆیە بڕیارەکە کاریگەری لەسەر ئێمەش لە ویلایەتە یەکگرتووەکان دەبێت. کۆمارییەکان و دیموکراتەکانیش وەک یەک لەمە تێدەگەن. دیموکراتەکان و کۆمارییەکان وەک یەک دەزان کە دەبێت ئەم کارە بکەین." سەرۆکی ئەمریکا لەبارەی یارمەتییەکانی وڵاتەکەی بۆ حکومەت و سوپای ئۆکرایناش قسەی کرد و وتی بە بەهای زیاتر لە 1 ملیار دۆلاری ئەمریکی پێداویستی بواری ئاسایشیان داوەتە ئۆکراینا. جۆ بایدن لەو بارەوە وتی، رۆژانە "چەکی تایبەت بە بەرگریکردن لە ویلایەتە یەکگرتووەکانەوە دەگاتە ئۆکراینا. هەروەها ئێمە هاوئاهەنگی بۆ گواستنەوەی چەکی هاوشێوە رێکدەخەین. هەروەها یارمەتی مرۆییش پێشکێشی گەلی ئۆکراینا دەکەین."
.jpg)
هاوڵاتى مەسرور بارزانی رایگەیاند:" بەشی شەش مانگ تاوەکو ساڵێک خۆراک و کەلوپەل لە کۆگاکانی هەرێمی کوردستاندان، بۆیە پێویست ناکات خەڵکی بەلێشاو رووبکەنە بازاڕەکان و نرخی کەلوپەل و خۆراک بەرزبکەنەوە". ئەمرۆ سێشەممە 8ی ئاداری 2022 مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لە میانی کۆنفڕانسی پێداچوونەوە و چاکسازیکردن لە سیستەمی تەندروستی لە هەولێر وتارێکی پێشکەش کرد و ئەوەشی وت، "هەموو رێکارێک دژی ئەو بازرگانانە دەگیرێتەبەر کە نرخ زیاد دەکەن". مەسرور بارزانی، راشیگەیاند، "کە هەموو پێداویستییە سەرەتاییەکانی ژیانی هاووڵاتیان فەراهەم کراوە و هیچ جێگەی دوودڵی نییە". باسیلەوەشکرد، "ئه‌م ره‌وشه‌ش له جیهاندا به‌ره‌و چاره‌سه‌ر ده‌ڕوات و بۆیه جێی نیگه‌رانی نییه و لایه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كانیشمان راسپاردووه به‌وه‌ی به وردی چاودێری بازاڕ بكه‌ن". قسەکانی مەسرور بارزانی لە کاتێک دایە کە لەهەندێک بازاڕ و مارکێتەکانی هەرێمی کوردستان نرخی کەلوپەل و خواردەمەنی زیادبووە، ئەوە جگە لەوەی نیگەرانی لای هاوڵاتیان دروست بووە بە کەمبوونەوەی خۆراک و خواردەمەنی، بەڵام مەسرور بارزانی ئەوە ڕەتدەکاتەوە.
هاوڵاتى بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق رایگەیاند، "ئێمە دەمانەوێت هێڵی ئاسنینی فاو تاوەکو پێشابوور دروستبکەین، ئەوەیشی هەیە نۆژەنی بکەینەوە، بۆیە لەڕێگەی هەرێمی کوردستانەوە هێڵەکە دەگەیێنینە تورکیا. ئێستا کارەکان بۆ دیاریکردنی خاڵی پێکەوەبەستن بەردەوامن. بۆ ئەو مەبەستەیش ئێستا گفتوگۆکانمان لەگەڵ هەرێمی کوردستان و تورکیا بەردەوامن تاوەکو دواتر بە کردەیی دەست بە کارەکان بکرێت". تاڵیب جەواد، بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق رایگەیاند، "ئێمە دەمانەوێت هێڵی ئاسنینی فاو تاوەکو پێشابوور دروستبکەین، ئەوەیشی هەیە نۆژەنی بکەینەوە، بۆیە لەڕێگەی هەرێمی کوردستانەوە هێڵەکە دەگەیێنینە تورکیا. ئێستا کارەکان بۆ دیاریکردنی خاڵی پێکەوەبەستن بەردەوامن. بۆ ئەو مەبەستەیش ئێستا گفتوگۆکانمان لەگەڵ هەرێمی کوردستان و تورکیا بەردەوامن تاوەکو دواتر بە کردەیی دەست بە کارەکان بکرێت". بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق ئاماژەی بەوە دا، دوای دەستکردن بە کارەکانی بەندەری فاو ئێستا زیاتر پێویستمان بەوەیە هێڵە ئاسنینەکان گەشە پێبدەین بۆ ئەوەی لە رێگەی تورکیاوە بگەنە ئەوروپا. بۆ ئەو مەبەستە هەوڵی گرێبەستکردن لەگەڵ کۆمپانیایەکی ئیتاڵیدا دەدرێت کە کاریان دیزاینە. تاڵیب جەواد ئاشکرایشی کرد، هێڵی هەولێر - فاو و تۆڕی ئاسنینی هەرێمی کوردستان یەکێکە لە پرۆژە گرنگەکانی داهاتوو کە لەگەڵ هەرێمی کوردستاندا لێی دەکۆڵنەوە. لە شەڕی داعشدا بەشێکی زۆری هێڵی ئاسنینی شارەکان تێکچوون کە دیارترینیان هێڵی بەغدا - موسڵ، بەغدا - ئەنبار و بەغدا - فەلووجە بوون. بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق ئاماژەی بەوە کرد، "ئێمە بە جیددی هەوڵدەدەین ئەو بەشەی هێڵە ئاسنینەکەمان نۆژەن بکەینەوە کە داعش تێکیشکاند. لە هێڵی موسڵ - بەغداوە دەستمان پێکرد و توانیمان نۆژەنی بکەینەوە. هێڵی بەغدا - فەلووجەیش نۆژەن کراوەتەوە". تاڵیب جەواد باسی لەوە کرد، هەرچەندە ئەو کارانەی دەکرێن لە ئاستی داخوازییەکانیاندا نین، بەڵام هەر باشن. دەشڵێت، ئێستا کار دەکرێت بۆ دروستکردنەوەی ئەو پردانەی لە پارێزگای ئەنبار رووخێندراون بۆئەوەی هێڵی بەغدا - ئەنبار بخرێتەوە گەڕ. بەڕێوەبەرە گشتییەکەی کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق ئەوەشی خستەڕوو، "لەلایەن وەزارەتی گەیاندنی عێراقیشەوە کار دەکرێت بۆئەوەی هێڵی کەرکووکیش بخرێتەوە نێو تۆڕەکانمان. ئێستا کار لەسەر ئەوە دەکەین هێڵی بەغدا - بەسرە زیاتر پێشکەوتوو بکەین". تاڵیب جەواد وتیشی: "کۆمپانیاکەمان یەکێکە لە کۆمپانیا زیانمەندەکان، چونکە هێڵەکانمان دەستدرێژییان دەکرێتە سەر و تێکدەدرێن. هەروەها فەرمانگە حکومییەکانیش لەڕێگەی کۆمپانیاکەمانەوە کەلوپەلەکانیان ناگوازنەوە تاوەکو داهاتمان زیاد بکات. داوایش دەکەین وەزارەتی نەوت لەڕێگەی هێڵەکانی ئێمەوە تەنکەرەکانی نەوت بگوازێتەوە". کۆمپانیای هێڵی ئاسنینی عێراق ساڵی 1912 بەردی بناخەی دانراوە و ساڵی 1930 دەستی بە کار کردووە. لە زیاتر لە نۆ پارێزگادا 30 کیلۆمەتر هێڵی ئاسنین و زیاتر لە چوار هەزار کارمەندی هەیە.
