لەسەر سنووری ئەفغانستان و پاکستان پێکدادانی قورس لەنێوان هێزە ئەمنییەکانی هەردوو وڵات دروستبووە

بارزانی دووپاتی کردەوە، پێشمەرگە هەمیشە پارێزەری مافی مرۆڤ، ئازادی و دیموکراسی دەبێت. جەختی لەوە کردەوە، فەرەنسا و گەلی وڵاتەکە، هەمیشە لە دڵی گەلی کوردستاندان. هەینی 5ـی ئەیلوولی 2025، مەسعود بارزانی سەرۆکى پارتى دیموکراتى کوردستان، لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا، لە پارکی ئۆندرێ سیترۆێن، وتارێکی پێشکەش کرد، وێڕای بەخێرهاتنی میوانەکان، خۆشحاڵی خۆی بە سەردانی بۆ پاریس و ناونانی شەقامێک بە ناوی پێشمەرگە دەربڕی. مەسعود بارزانی گوتی: ئەمڕۆ ڕۆژێکی مێژووییە بۆ گەلی کوردستان، فەرەنسا بە درێژایی مێژوو هەمیشە هەڵوێستی مرۆڤایەتی و دۆستایەتی بەرانبەر بە گەلی کوردستان هەبوو. هاوکات ئاماژەی بەوە دا، فەرەنسا هەمیشە پشتیوانیی دۆزی گەلی کورد بووە، یەکەم وڵات بووە لە ئەورووپا کە رێگەی داوە ئینستیوتی کوردستانی لە پاریس بکرێتەوە. لە بارەی پێشمەرگەوە، بارزانی، ڕایگەیاند: "پێشمەرگە ئەرکێکی پیرۆزی ئەنجامداوە، بەڵام ئەم ڕێزگرتنەی کە ئێوە ئەمڕۆ بۆ پێشمەرگەتان کردووە، گوزارشت لە ڕێزگرتن لە خەباتی پێشمەرگە و دۆستایەتی نێوان گەلی فەرەنسا و گەلی کوردستان دەکات". جەختی لەوە کردەوە، کوردستان هەمیشە جێگەی پێکەوەژیانە، پێشمەرگەش هەمیشە پارێزەری مافی مرۆڤ، ئازادی و دیموکراسی دەبێت. مەسعود بارزانی باسی لە شەڕی دژی ڕێکخراوی تیرۆرسیتی داعش کرد و گوتی: لە شەڕی دژی داعش 12 هەزار پێشمەرگە شەهید و بریندار بوون، پێشمەرگە لەو شەڕەدا سەروەرییەکی گەورەی بۆ خۆی و بۆ گەلی کوردستان تۆمار کرد. بارزانی سەرنجی خستە سەر پەیوەندی گەلی کوردستان و فەرەنسا و ئاماژەی بەوە کرد، بە دڵنیاییەوە هەتا کوردێک مابێت هەمیشە سوپاسگوزاری گەلی فەرەنسا دەبێت، پەیوەندی نێوان ئەو دوو گەلەش بەهێزتر و بەردەوام دەبێت. لە بارەی هەڵوێستی فەرەنسا بەرانبەر بە دۆزی کورد، مەسعود بارزانی دەڵێت: جێگەی خۆشحاڵییە کە هەڵوێستی فەرەنسا بەرانبەر بە دۆزی کورد نەگۆڕاوە، هەر چەندە لەو وڵاتە چەندین سەرۆک گۆڕدراون، بەڵام هەڵوێستیان بەرانبەر بە کورد نەگۆڕاوە. لە درێژەی قسەکانیدا، بارزانی باسی لە فرانسوا میتێران، سەرۆکی پێشووتری فەرەنسا کرد و گوتی: فرانسوا میتێران یەکەم سەرۆکی ئەورووپی بوو لە ساڵی 1992 پێشوازیی لێ کردم ئەمەش مایەی شانازی و سەربەزییە بۆ من، هەروەها یەکەم خانمی ئەورووپیش کە فرمێسکی بۆ قوربانییانی گەلی کوردستان ڕشت، دانیال میتێران هاوژینی فرانسوا میتێران بوو، هەرگیز ئەو هەڵوێستەیان لەبیر ناکەین. مەسعود بارزانی، ئەوەشی خستەڕوو، فەرەنسا و گەلی وڵاتەکە هەمیشە لە دڵی گەلی کوردستاندان. گوتیشی: "بژی پاریس، بژی هەولێر، بژی دۆستایەتی گەلی فەرەنسا و کوردستان". هەر لە بارەی ڕۆڵی پێشمەرگەوە سەرۆک بارزانی، ڕوونی کردەوە، پێشمەرگە بەرگریی لە هەموو عێراق دەکات دژی تیرۆرستان، ئەمەش شەڕەفێکی مەزنە کە ئەو ئەرکە پیرۆزە بەجێ دەهێنن و مایەی شانازییە. ئەمڕۆ لە شاری پاریسی پایتەختی فەرەنسا، لە پارکی 'ئۆندرێ سیترۆێن'، لە ڕێوڕەسمێکی شایستەدا بە ئامادەبوونی سەرۆک بارزانی و ئان هیدالگۆ، سەرۆکی شارەوانیی پاریس، پەردە لەسەر تابلۆی پێشمەرگە لادرا و شەقامێکیش بە ناوی پێشمەرگە ناونرا. بەم بۆنەیەوە، ئەمڕۆ لە شارەکە، ڕێورەسم و چالاکی جۆراوجۆر بەڕێوە چوون کە گوزارشت بوو لە ڕێزگرتن لە خەبات و تێکۆشانی پیشمەرگە و گەلی کوردستان، هەروەها شاندێکی هەرێمی کوردستان، ژمارەیەک پێشمەرگەی دێرین، کەسایەتی سیاسی و ئەکادیمی لەسەر ئاستی فەرەنسا و وڵاتانی ئەورووپی بەشدارییان لە چالاکییەکان کرد. لادانی پەردە لەسەر تابلۆی پێشمەرگە لە پایتەختی وڵاتێکی وەک فەرەنسا، مانا و مەبەستی گەورەی لە پشتە، کە ناوی پێشمەرگە دێت لە بیرکردنەوەی زۆربەی تاکەکانی کۆمەڵگەی کوردەواری، ڕۆڵەیەکی ئازا و گیانفیدا وێنا دەکرێت. وەکو پێناسەیەکی سەرەکی بە بەردەوامی باس لەوە کراوە کە پێشمەرگە بۆ نەتەوەکەی خەبات دەکات و ئامادەیە لەو پێناوەدا گیانی خۆی بەخت بکات.  فەرەنسا ئەو وڵاتەی بە درێژایی مێژوو، بە دۆستی کورد ناسراوە و سەرکردەکانیان بەردەوام سەردانی هەرێمی کوردستانیان کردووە و لەتەنگانەدا دەستی هاوکارییان بۆ گەلی کورد درێژ کردووە. بە تایبەتی لە کۆڕەوە ملیۆنییەکەی کورد لە 1991 خاتوو دانیێل میتێران، هاوسەری فرانسوا میتێران سەرۆکی پێشتووتری فەرەنسا سەردانی سنوورەکانی هەرێمی کوردستانی کرد و بەچاوی خۆی ئەو نەهامەتییەی بینی کە بەسەر کورددا هاتبوو. جارێكی دیكە زۆر سوپاس بۆ هەمووتان، ئەمڕۆ ڕۆژێكی مێژووییە و تا ماوم ئەم ڕۆژە لەبیری من ناچێتەوە.

ڕۆژ بەڕۆژ تۆمەتەکان لەسەر تورکیا زیاد دەبن کە پابەندنەبوون بە بەڵێنەکانی بەردانەوەى ئاوەوەو ڕێگرى دەکات لەگەیشتنى ئاوى پێویست بۆ ناو خاکى عێراق. شارەزایان جەخت لەوە دەکەنەوە کە عێراق ساڵانە پێویستی بە ٦٠ ملیار مەتر سێجا هەیە، لە کاتێکدا پشکی نێودەوڵەتی ٧٠ ملیار مەتر سێجایە. بەڵام تەنها ٢٠ ملیار مەتر سێجا وەردەگرێت سەرەڕای ئەوەی ئەنقەرە خاوەنی زیاتر لە ٥٢٠ بەنداوی پڕ لە ئاوە. حاتەم حەمدانی، سەرۆکی دامەزراوەی گەشەپێدانی کشتوکاڵی ئاوی ڕەوافد، لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ماڵپەرى ئەلعالەم جدید جەختی لەوە کردەوە  یەدەگی ئاوی عێراق گەیشتووەتە نزمترین ئاستی خۆی، کە ئێستا مەترسی لەسەر ئاوی خواردنەوە هەیە. ناوبراو ئاماژەی بەوەشکرد، "عێراق پێویستی بە 60 ملیار مەتر سێجا ئاو هەیە، بەڵام پشکی نێودەوڵەتی 70 ملیار مەتر سێجایە، لەکاتێکدا تەنها 20 ملیار مەتر سێجا ئاو وەردەگرێت"، ڕەخنەی لە "لاوازی دانوستانکاری عێراقی لە بەدەستهێنانی پشکی دادپەروەرانەی وڵات" گرت. حاتەم حەمدانى، وتیشى: واقیعی ڕاستەقینەی تورکیا دیارەو بەردانەوەى ئاوو لەوە کەمترە کە باسی لێوە دەکرێت و سەردانە دووبارەکانی سەرکردە عێراقییەکان بۆ تورکیە تەنیا بۆ میدیایە. جەختى کردەوە، تورکیا بەڵێنەکانی جێبەجێ ناکات و ئەو دەنگۆیانەی باس لە قەیرانی ئاو لەوێ دەکەن درۆیە، ئاماژەی بەوەشکرد کە "520 بەنداوی پڕ لە ئاوی هەیە. ڕژانی ئاوی ڕووبارەکانی دیجلە و فورات کە لە تورکیا سەرچاوە دەگرن، لە ماوەی ساڵی ڕابردوودا بە ڕێژەی ٨٠% کەمی کردووە، لە کاتێکدا ئێران زۆربەی ئەو چەم و ڕووبارانەی بڕیوە کە بە خاکەکەیدا تێدەپەڕن. ڕۆژی ٢٥ی ئاب، فوئاد حسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق، لە پەراوێزی کۆبوونەوەکانی ڕێکخراوی هاوکاری ئیسلامی لە شاری جددەی پایتەختی سعودیە، لەگەڵ هاکان فیدان، هاوتا تورکەکەی، پرسی نەوت و ئاوی تاوتوێ کرد. لە ناوەڕاستی سەدەی ڕابردووەوە عێراق نەیتوانیوە ڕێگەچارەی یەکلاکەرەوە بۆ دووبارەبوونەوەی قەیرانی ئاوی بدۆزێتەوە. بۆتە موزایەدەیەک بۆ وڵاتانی سەرەوە، بەتایبەتی تورکیە بۆ بەدەستهێنانی دەستکەوتی سیاسی و ئابووری لەڕێگەی کۆنترۆڵکردنی ڕۆیشتنی ئاو بۆ ناو وڵات. ڕۆژی 7ی ئاب، ڕوقەیا ئەلنووری، ئەندامی پەرلەمانی نوێنەرایەتی بلۆکی ئێستای فورات ئاشکرایکرد، بەهۆی وشکەساڵی و گۆڕانی کەشوهەوا، 24 هەزار و 500 خێزان لە ناوخۆی عێراق ئاوارەبوون. ئاماژەی بەوەشکردووە، حکومەت شەش ڕێوشوێنی بۆ کەمکردنەوەی شەپۆلی ئاوارەبوون لە باشوور داناوە. ناوچەکانی باشوور و ناوەڕاستی فورات زۆرترین کاریگەرییان لەسەرە، کە کاریگەرییەکانی وشکەساڵی لە ئێستاوە بە ڕوونی دیارە لە ڕێگەی کۆچی زۆرەملێی دانیشتووان و کەمبوونەوەی بەرهەمی کشتوکاڵی و مەترسی لەسەر سەرچاوەکانی ئاوی خواردنەوە. لە سەرەتای مانگی ئابدا، بەسرە دەیان حاڵەتی پەڵەی پێستی لە پارێزگاکە تۆمارکرد بەهۆی بەرزی چڕیی خوێ لە ئاوەکەدا. هاوکات حکومەتی خۆجێی پەنا بۆ سیستەمی "مارەشنا" دەبات، کە چارەسەرێکی پەچەیە کە بە وتەی پسپۆڕان چارەسەری ڕەگ و ڕیشەی کێشەکە ناکات.

وا بڕیارە ئەمڕۆ شەقامێک لەنێو پارکی 'ئۆندرێ سیترۆی' شارى پاریسى فەرەنسا شەقامێک بەناوی پێشمەرگە ناوبنرێت. پێش مەراسیمەکە مەسعود بارزانی سەرۆکى پارتى دیموکراتى کوردستان و شاندى هەرێم سەردانى شارەوانى پاریسیان کرد، بارزانى بەڕۆژنامەنوسانى ڕایگەیاند: پەیوەندی گەلی کوردستان و فەرەنسا مێژووییە و بەردەوامی بەو پەیوەندییانە دەدەین. هەروەها وتیشی: ئەمڕۆ ڕۆژێکی زۆر گرنگ و مێژووییە. هاوکات  ئان هیدالگۆ، سەرۆکی شارەوانیی پاریس، لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند: "جێگەی شانازییەکی گەورەیە کە پێشوازی لە جەنابی سەرۆک بارزانی دەکەم. یەکەم چاوپێکەوتنمان لە ساڵی 2015 بوو، لە کاتی شەڕی داعشدا. ئەو کات سەرۆک بارزانی ئاگاداری کردمەوە پێش ئەوەی سەردانی سنوور بکەم و پاشان گەیشتمە هەولێر. ئەمەش چەند مانگێک پێش کردەوە تیرۆریستییەکەی پاریس بوو. هیدالگۆ گوتی: "بە خۆشحاڵییەکی زۆرەوە، لەبەر هەموو ئەو هۆکارانەی باسم کردن، ناوی ئەم ڕێڕەوەمان نا 'ڕێڕەوی پێشمەرگە' لە پاریس. چیرۆکی پێشمەرگە و سەرۆک بارزانی زۆر فاکتەری گرنگی لە مێژووی گەلی کورددا هەیە." لەمەراسیمەکەى ئەمڕۆدا ژمارەیەک لە بەرپرسانی باڵای فەڕەنسا، بەتایبەت پاریسی پایتەخت لە ڕێوڕەسمەکە ئامادە دەبن، فەرەنسا مەبەستیەتی بە کردنەوەی شەقامی پێشمەرگە لە پایتەختی وڵاتەکە ڕێز لە قارەمانێتیی هێزی پێشمەرگە کوردستان بنێت. پێش مەراسیمەکە ئان هیدالگۆ سەرۆکى شارەوانی پاریس دیارییەکى پێشەکەشی مەسعود بارزانی کرد، هاوکات بارزانیش ھەنگوینی کوردستان پێشکەشی سەرۆکى شارەوانی پاریس دەکات و دەڵێت: ھەنگوینی کوردستان باشترین ھەنگوینە. پڕۆژەکە لەلایەن شارەوانیی پاریسەوە ناونراوە "رێڕۆی پێشمەرگە" وەکو وەفایەک بۆ رۆڵی ئەو هێزە کوردییە لە تێکشکاندنی تیرۆر لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست.   مەسعود بارزانی سەرۆکى پارتى دیموکراتى کوردستان و شاندێکی یاوەری، لەوانە عەلی دۆڵەمەڕی، نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە فەرەنسا و ئومێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر، لە پاریس ئامادەن و بەشداری لە کردنەوەی رێڕۆکەدا دەکەن.

کۆشکی سپی رۆژی پێنجشەممە رایگەیاند، دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریکا، رۆژی هەینی، فەرمانێكی جێبەجێکاری واژۆ دەکات بە گۆڕینی ناوی وەزارەتی بەرگری بۆ وەزارەتی جەنگ، ئەوەش لە چوارچێوەی جێبەجێكردنی بەڵێنێک كە بەم دواییە داویەتی. کۆشکی سپی ئاماژەی بەوەكردووە: ترەمپ فەرمانێكی جێبەجێکردن واژۆ دەکات بۆ گەڕاندنەوەی ناوی مێژوویی وەزارەتی جەنگ، وەک ناوی دووەم بۆ وەزارەتی بەرگری. راشیگەیاندووە: ئەم ناوە زیادەیە جێگەی ناوە بنەڕەتیەكە دەگرێتەوە کاتێک رێکارە پێویستەکان بەتایبەتی لە کۆنگرێس تەواو دەبن. ترەمپ لەكاتی ئاشكراكردنی خواستی خۆی بۆ گۆڕینی ناوی وەزارەتی بەرگری بە رۆژنامەنوسانی وت: ناوی بەرگری زیاد لە پێویست بەرگرییە، ئێمە دەمانەوێت هێرش بەریش بین. کۆشکی سپی لەبارەی خواستی ترەمپ بۆ گۆڕینی ناوەکە پاساوی ئەوە هێناوەتەوە، سەرۆک پێی وایە ئەم وەزارەتە دەبێت ناوێکی هەبێت کە رەنگدانەوەی هێزو توانای بێهاوتای خۆی بێت بۆ پاراستنی بەرژەوەندییە نیشتمانییەکان، جەختیشكردووە، ئەمریکا خاوەنی گەورەترین هێزی سەربازییە لە جیهاندا. بەگوێرەی کۆشکی سپی، ئامانجەكە چەسپاندنی ئاشتیە لەڕێگەی هێزەوەو، زامنكردنی ئەوەیە، جیهان جارێکی دیکە رێز لە ئەمریکا دەگرێت.

ئەندامێکی کۆنسەی بەڕێوەبردنی کەجەکە رایگەیاند، مامەڵەی ئاکەپە-مەهەپە و بەڕێوەچوونی ئێستای کۆمیسیۆن بە گوێرەی پرۆسەکە نییە و وتی: "بەبێ ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک ئێنتگراسیۆن ناکرێت، ئێنتگراسیۆنی بەو شێوە درێژەپێدانی ئاسمیلەکردن و کۆمەڵکوژییە." مستەفا کاراسوو ئەندامی کۆنسەی بەڕێوەبەری کەجەکە، کۆبوونەوەکەی ٢٨ی ئابی لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ بە 'کۆبوونەوەیەک کە زۆر دواخرا' وەسف کرد و وتی: "لەم پرۆسەیەدا کە بۆ دیموکراتیزەکردنی تورکیا و چارەسەرکردنی پرسی کورد گرنگیەکی خۆی هەیە، دەبێت بە شێوەیەکی دروست لە ڕۆڵی سەرەکیی دانوستانکاری ڕێبەر ئاپۆ تێبگەن. قەرەسوو ئاماژەی بەوەکرد کە دواخستنی پرۆسەکە جێگەی قبوڵکردن نییە و ڕایگەیاند کە ڕەخساندنی هەلومەرجی ئازاد و چالاک بۆ ڕێبەر ئاپۆ بۆ ئەوەیە بتوانێ کار بۆ بەرەو پێش چوونی چارەسەری بکات و وتی: "هەر هەنگاوێک کە دوابخرێت مەترسیە" و ئاماژەی بەوەدا کە بۆ دیموکراتیزەکردنی تورکیا و چارەسەری پرسی کورد دەبێت چاوپێکەوەتنەکان بەپەلە ئەنجامبدرێن و ڕێبەر ئاپۆ بتوانێت بە تەواوی ڕۆڵی خۆی جێبەجێ بکات. مستەفا قەرەسو ئەندامی کۆنسەی بەڕیوەبەری کەجەکە سەبارەت بە پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک و سیاسەتەکانی دەوڵەتی تورکیا سەبارەت بە سووریا، وەڵامی پرسیارەکانی تەلەفزیۆنی مەدیا هەبەری وەڵامى دایەوە. پاش مانگێک لە ٢٨ی ئاب، شاندی ئیمراڵی دەم پارتی سەردانی ڕێبەر ئاپۆی کرد. ئێوە چۆن هەڵسەنگاندن بۆ ئەنجامدانی ئەم کۆبوونەوەیە دەکەن؟ پێش ئەوەی باس لە سەر ئەم بابەتە بکەم، سەرەتا بەڕێزدارییەوە هەڤاڵان کەمال، خەیری، عاکیف و عەلی کە لە ڕۆژووی مەردندا ساڵی ١٩٨٢شەهید بوون، بەبیر دێنمەوە. بە دڵنیاییەوە خەون و هیواکانیان بە بەردەوامیدانی تێکۆشانی ئێمە بەدی دێت. شەهید بوونی ئەو هەڤاڵانە هەم بەهای مێژوویی بەرخۆدانی زیندانە، هەم ڕۆحی بەرخۆدانی زیندانە و بنەرەتی سەرهەڵدانی بەرخۆدانی زیندانە، هەروەها کاتێک بزووتنەوەکەمان کشایەوە، بوو بە پردێکی گرنگ لە تێکۆشانماندا و لە بابەتی یەکگرتنەوە و پەرەپێدانی تێکۆشانماندا ڕۆڵێکی گەورەی بینی. بەم شێوەیە هەمیشە لە تێکۆشانی ئازادی کوردستاندا یادیان بەرز ڕادەگیردرێت. هەروەها بێریتان ئامەد کە لەم مانگەدا شەهید بوو بە ڕێزدارییەوە بەبیر دێنمەوە. دەیان ساڵ لە تێکۆشانی ئێمەدا ڕەوڵێکی گەورەی بوو، فەرماندەیی کرد، لەسەر هێڵی ئازادی ژن تێکۆشا، هەڤاڵێکی زۆر بەنرخی ئێمە بوو. بەهۆی کێشەی تەندروستیەوە شەهید بوو. دیسان سەرەخۆشی خۆم ئاراستەی بنەماڵەی بەڕێزی و سەرجەم گەلی کوردستان دەکەم. هەروەها یەکێک لە پێشەنگەکانی بزووتنەوەی گەنجان بە ناوی چیا ڕزگار بە هۆی نەخۆشیەوە شەهید بوو. لە ناو تێکۆشانی ئێمەدا جێگەیەکی زۆر گرنگی هەبوو. به خرۆش و پێشەنگایەتی خۆیەوە، به شداریەکی گرنگی هەم له بزووتنەوەی گەنجان و هەم له تێکۆشانی ئێمەدا بە گشتی نواند. بە حورمەت و ڕێزدارییەوە بەبیری دەێنمەوە. هەروەک ئێوەش ئاماژەتان پێدا، ئەو دیدارەی کە ٢٨ـی ئاب ئەنجامدرا، دیدارێکی زۆر درەنگکەوتوو بوو. درەنگکەوتنی دیدارەکە بەم شێوەیە، بێگومان مامەڵەی دەسەڵاتی ئاکەپە نیشان دەدات. لە بابەتی لەو شێوەیە گرنگدا؛ ڕێبەرێتی بانگەوازی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیکی کرد، لە بابەتی دیموکراتیزەکردنی تورکیا و چارەسەریی پرسی کورددا هەنگاوی زۆر گرنگی نا، ئەو هەنگاوانەی نران کەس چاوەڕێی نەدەکرد و بۆ دیموکراتیزەکردن و چارەسەریی پرسی کورد لە تورکیا هیوایەکی ئافراند. لە ژینگەیەکی لەم شێوەیەدا درەنگکەوتنی دیدارەکان بەم شێوەیە بێگومان جێگەی قبووڵکردن نییە. لەبەرئەوەی ڕێبەر ئاپۆ دانوستانکاری سەرەکییە، ڕێبەری گەلی کوردە، نوێنەری پرسی کوردە، نوێنەری دیموکراتیزەکردن تورکیایە. لەبەرئەوەی دیموکراتیزەکردن، بەهۆی چارەسەرنەکردنی پرسی کوردەوە ڕوویداوە. هەربۆیە بابەتی دیموکراتیزەکردن تورکیاش بە نوێنەرایەتیی ڕێبەر ئاپۆ، بە تێکۆشانی ئەو، بە دانوستانەکانی ئەو لەگەڵ دەوڵەتدا دەتوانێت بێتە دی. بێگومان تێکۆشانی دیموکراتیک دەیان ساڵە درێژەی پێ دەدرێت، ئەزموونێکی هەیە. تێکۆشانی ئازادیی گەلی کورد ١٠٠ساڵە درێژەی هەیە، ئەزموونێکی هەیە. ڕێبەر ئاپۆ لەسەر بنەمای هەموو ئەم ئەزموونانە دەیەوێت تورکیا دیموکراتیک بکات و پرسی کورد چارەسەر بکات. لە بابەتێکی هێندە گرنگدا، لە بابەتی پرسە بنەڕەتییەکانی تورکیادا کارەکتەرێکی سەرەکی، دانوستانکارێکی سەرەکیە، لێرەدا ڕاستینەیەکی ڕێبەر ئاپۆ هەیە، کە دەتوانێت ڕۆڵێکی گەورە ببینێت. لە بارودۆخێکی لەم شێوەیەدا دواخستنی دیدارەکە، نیشانەیەکی ئەوەیە کە مامەڵەیەکی جددی لەگەڵ پرۆسەکە ناکرێت. ئێمە بەم شێوەیە لەوە تێدەگەین. هەڵبەتە لە چارەسەریی پرسی کورددا هەڵوێستی ڕێبەر ئاپۆ، لە بابەتی دیموکراتیزەکردنی تورکیادا هەڵوێستی ڕێبەر ئاپۆ، لە بابەتی پرسەکانی تری تورکیادا هەڵوێستی ڕێبەر ئاپۆ و قسەکانی زۆر گرنگن. هەربۆیە پێویستە مانگێک، ١٥ ڕۆژ ڕێبەر ئاپۆ بتوانێت بەردەوام دیدار لەگەڵ لایەنە جیاوازەکاندا بکات، دیدار لەگەڵ لایەنە دیموکراتیکەکاندا بکات، لەگەڵ ڕۆشنبیر، ڕۆژنامەوانان بتوانێت دیدار بکات، پێویستە بتوانێت لەگەڵ سیاسەتمەداران دیدار بکات. لەڕێی ئەم دیدارانەوە بۆ دیموکراتیزەکردنی تورکیا ڕاستترین ڕێگا، ئەو هەنگاوانە بخرێنە ڕوو کە پێویستە بنرێن. لەبەرئەوەی گفتوگۆ و دیدار، ڕێ و ڕێبازەکان بۆ سەرکەوتن دیاریدەکەن. ئەمەش پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک بەرەو پێش دەبات. ئەگەر بەڕاستی دەوڵەت، دەسەڵاتی ئاکەپە-مەهەپە دەیەوێت پرسی کورد چارەسەر بێت، ئەوا پێویستە ئەم دیدارانە هێندە دوانەخەن. دواخستنی بە مانای مامەڵەی ناجددی دێت لەگەڵ پرۆسەکە. لە بارودۆخێکی وادا، کە ئەو هەموو کێشەیە لە تورکیا بوونیان هەیە، کێشەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەو شێوەیە قووڵبوونەتەوە، لە کات و ساتی لەم شێوەیەدا پێویستە دەستوبرد بکرێت و پلان هەبێت. پێویستە لە کاتی خۆیدا هەنگاوی بەپەلە بنرێن. ئەگەر بەو شێوەیە نەکرێت، ئەوکات ڕووندەبێتەوە کە تێگەیشتنێکی دروست بۆ پرۆسەکە نییە، مامەڵەیەکی دروستی لەگەڵ ئەنجام نادرێت. یاخود هەوڵدەدرێت کە سەرقاڵی دروستبکرێت. واتا کاتەکەی درێژی بکەنەوە. ئاشکرایە، کە کاتی هەر شتێک درێژبکرێتەوە، مەترسیدار دەبێت. دیار نییە کە کات چی لەگەڵ خۆیدا دەهێنێت. ئەگەر کێشە لە کاتی خۆیدا چارەسەر نەکرێت، ئەو کێشەیە لەوانەیە دوایی پێ بێت، بڕزێت، لەوانەیە بچێتە قۆناغی جیاوازەوە. لەبەرئەوە چارەسەرکردنی کێشەکان لە کاتی خۆیدا، بەم مەبەستەش پەلەکردن لە دیدارەکان، بە تایبەت ڕێدان بە ڕۆڵی ڕێبەر ئاپۆ زۆر زۆر گرنگە. لەمەوبەدوا مامەڵەکردن لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ دەبێتە پێوەری مامەڵەکردن لەگەڵ پرۆسەکە. بەوەوە دەبەسترێتەوە، ئاخۆ دیدارەکان لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆدا زیاددەکەن یان نا. هەروەها گرنگترین شتیش ئەوەیە، کە هەلومەرجەکانی کارکردنی ڕێبەر ئاپۆ هەمواربکرێنەوە و هەنگاوی ڕوون و ئاشکرا بۆ ئازادیی ئەو بنرێت. هەربۆیە لە نزیکەوە چاودێریی پرۆسەکە دەکەین. 

شێخ حیکمەت هیجری، رێبەری رۆحی دروزەکانی سوریا، لە پارێزگای سوەیدا، داوای هەرێمێکى سەربەخۆی کرد و جەختی لەسەر پێویستی ڕێزگرتن لە مافی چارەی خۆنووسین کردەوە. هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە کۆمەڵگەی دروزەکان لە داواکارییەکەی پاشەکشە ناکەن، گرنگ نییە قوربانیدانەکان چەندە. هەروەها رێبەری رۆحی دروزەکان سوپاسی هەردوو سەرۆکی ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ و بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیلی کرد بۆ پشتگیریکردنیان و داوای کرد کە دەروازەکانی پەڕینەوە بۆ ناو سوەیدا بکرێتەوە. لەوتارێکدا کە لە میانی پێشوازیکردنی لە سەرکردەی نوێی "بزووتنەوەی پیاوانی کەرامەت"، مەزید خەداج پێشکەشی کرد، داوای لە "خەڵکی بەشەرەفی جیهان و گەلانی ئازاد کرد کە لەگەڵ کۆمەڵگەی دروزدا بوەستن بۆ ئەوەی بۆ هەمیشە هەرێمێکی جیا ڕابگەیەنن". هەروەها پێیوابوو کە "پاسەوانی نیشتمانی" کە بەم دواییە لە گروپە چەکدارەکانی دروز پێکهاتووە، "بە گەرەنتی وڵاتانی پەیوەندیدار بەم بابەتە بەرگری لە خاکەکە دەکەن"، وەک خۆی دەڵێت. شێخ حیکمەت هیجری داوای گەڕاندنەوەی ئەو گوند و زەوییە دزراوانەشی بۆ دانیشتوانی ڕەسەنی خۆیان و ئازادکردنی دەستبەجێ و بێ مەرجی سەرجەم ڕفێنراوەکان کرد. نزیکەی دە ڕۆژ لەمەوبەر ناوبراو داوای پشتیوانی نێودەوڵەتی بۆ پێکهێنانی هەرێمێکی جیاواز کرد. پارێزگای سوەیدا لە 13ی تەمموزی رابردوودا بۆ ماوەی هەفتەیەک پێکدادانی قورسی لەنێوان چەکدارانی دروز و عەشایەری ناوچەکەدا بەخۆیەوە بینی و دواتر هێزە ئەمنییەکانی حکومەت دەستوەردانیان کرد. بەپێی خەمڵاندنەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، بەهۆی ئەو ناکۆکییەوە نزیکەی 200هەزار کەس ئاوارە بوون. لە 19ی تەمموزەوە ئاگربەست لە پارێزگاکەدا راگەیەندراوە. ئەم داواکارییە دروزەکان لەکاتێکدایە  هەفتەی رابردوو ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا، جەختی لەسەر یەکپارچەیی خاکی سوریا کردەوە و ئاماژەی بەوەدا کە "هەندێک لایەن پشتیان بە ئیسرائیل بەستووە، بەڵام ناتوانن ئامانجەکانیان بەدیبهێنن"، کە ئاماژەیەک بوو بۆ هەندێک لەو بانگەوازانەی لەلایەن سەرکردە دروزییەکانی سوەیداوە دەکران بۆ سەربەخۆی.

ساڵح موسلیم، ئەندامی سەرۆکایەتی پارتی یەکێتی دیموکرات (پەیەدە) ڕایدەگەیەنێت هێشتا نازانین ئەحمەد شەرع ئامادەیە چی ببەخشێتە کورد، ئەو هێشتا سەری لێ شێواوە نازانێت چی بکات، لە لایەک فەرمان لە تورکیا وەردەگرێت، لە لایەکی ترەوە ئەوەی گەلی سوریا لێی دەوێت هێواش هێواش دێتە دی. لەچاوپێکەوتنێکى تەلەفزیۆنیدا ساڵح موسلیم، باس لەچەند پرسێکى جیاواز دەکات، لەبەشێکیدا دەڵێت: سەرۆکى حکومەتى سوریا ئەگەر ڕاست بێت لەگەڵ قسەکانیدا، کاتێک هاتە سەر دەسەڵات، خۆی وتی کە دەیەوێت سوریا یەک بێت، هەموو سوریاییەکان پێکەوە بن، بەڵام ئەو پرسی دیموکراسی نەهێنایە ئاراوە. سەبارەت بەوەى تێڕوانینی لایەنە سیاسییەکانی ڕۆژئاوای کوردستان وەک یەکن،  ئەندامی سەرۆکایەتی پارتی یەکێتی دیموکرات جەختى کردەوە بەڵێ وەک یەکن، وتیشى:  بەکورتی ئێمە سەر بەم وڵاتەین، سەر بە سوریاین، پڕۆژەکەمان سوریا دابەش ناکات، دەمانەوێت چارەسەرەکە لە چوارچێوەی سوریادا بێت. ناوبراو ئاماژە بۆ ئەوەشدەکات،  ئێمەی کورد هاوبەشین لەم وڵاتەدا، جا لە ئیدارەی خۆسەر بێت یان بە شێوەیەکی تر، ئێمە هاوبەشین لەم وڵاتە، نابێت هیچ شتێک بەبێ ئێمە بکرێت. وتیشى: کەواتە، ئێوە هەڵبژاردن بکەن، ئێمەش تێیداین، ئێوە دەستورێک دادەنێن، حکومەت پێکدەهێنن، ئێمەش تێیداین و  لە هەموو شتێکدا هاوبەشین لەم وڵاتەدا. ئێمە ئەمەمان دەوێت، بۆ ئەوەی بتوانین باس لەوە بکەین کە فۆڕمی ئەو هاوبەشییە چۆن دەبێت. ئێمە پێی دەڵێین ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک. ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک لە شتی بچووکەوە دەست پێدەکات و دەگاتە فیدرالیزم. لەبەشێکى دیکەى چاوپێکەوتنەکەیدا باس لەپەیوەندى نێوان ئەمریکاو ڕۆژئاواى کوردستان دەکات، ساڵح موسلیم وتى: لە ساڵی ٢٠١٥ەوە پەیوەندیمان لەگەڵ ئەمریکا هەیە، فەڕەنساش لە سەردەمی هاوپەیمانی نێودەوڵەتییەوە لەگەڵماندایە. بەڵام فەرەنسا لە ئێمە نزیکترە.

سەرۆك وەزیرانی عێراق، وەزارەتی دارایی راسپارد، رۆژی سبەی هەینی و دووسبەی شەممە، فەرمانبەرەكانیان دەوام بكەن بۆ تەواوكردنی رێكارەكانی دابەشكردنی مووچەی خانەنشینان. ئەمڕۆ پێنجشەممە ٤ـی ئەیلولی ٢٠٢٥، ئاژانسی رەسمی هەواڵی عێراق، لە زاری سەرچاوەكی حكومەتەوە بڵاویكردەوە، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق، فەرمانبەرانی وەزارەتی دارایی و بانكە حكومییە پەیوەندیدارەكانی راسپاردووە كە سبەی هەینی و دووسبەی شەممە، دەوام بكەن بۆ تەواوكردنی رێكارەكانی دابەشكردنی مووچەی خانەنشینان. دابەشكردنی مووچەی خانەنشینان لە عێراق چەند رۆژێكە دواكەوتووە و ئەمڕۆش وەزارەتی دارایی لە روونكردنەوەیەكدا رەتیكردەوە دواكەوتنی بەهۆی نەبوونی سیولەوە بێت و وتی، دواكەوتنی دابەشكردنی مووچەی خانەنشینان، پەیوەندی بە هۆكاری تەكنیكی و سیستمی خەرجكردن و حەواڵە بانكییەكانەوە هەیەو هیچ پەیوەندییەكی بە سیولەوە نییە. وەزارەتی دارایی دڵنیایی داوە، پارەی پێویست بۆ مووچە دەستەبەر کراوە و لە چوارچێوەی بوودجەی گشتیدا، تیمە هونەرییەکان بە هەماهەنگی لەگەڵ بانکەکان و لایەنە پەیوەندیدارەکان بە درێژایی کات لەکاردان بۆ دەستپێکردنی خەرجکردنی مووچە لەماوەی نزیکی داهاتوودا. لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە؛ پارەی پێویست لە خەزێنەی گشتی حکومەت دەستبەرکراوە، ئەوەش کە رویداوە دواکەوتنێکە پەیوەندی بە پڕۆسەی ئاڵوگۆڕی نێوان بانکەکان و سیستمی پارەدانی ئەلیکترۆنییەوە هەیە و بووەتە هۆی دواکەوتنی خەرجکردنەکە. وەزارەتی دارایی پابەندیی تەواوەتی بە خەرجکردنی مووچە بەشێوەیەکی رێکوپێک لە مانگەکانی داهاتوو دووپات دەکاتەوە لە رێگەی  سیستمی پارەدان و هەمانگی لەگەڵ دامەزراوە داراییە پەوەندیدارەکان. هەموو هەوڵەکانیش رەتدەکاتەوە، کە بابەتی دواکەوتنی خەرجکردنی مووچە بۆ بانگەشەی سیاسی و وەک بەشێک لە بانگەشەی پێشوەختەی هەڵبژاردن بەکاربهێنرێت و رایدەگەیەنێت: کاری وەزارەتی دارایی، کارگێڕیی و پیشەییە بەپێی بودجە و یاسا بەرکارەکان، بەبێ رەچاوکردنی لایەنی سیاسی.  ئەو راگەیەندراوە لە کاتێکدایە، مووچەی خانەنشینانی عێراق بۆ مانگی ئەیلول تەنها چوار رۆژ دواکەوتووە، بەپێی رێکارەکانی حکومەتی فیدراڵی سەرجەم خانەنیشنانی سەربازی و شارستانی سەرەتای هەموو مانگێک مووچەکانیان لە رێگەی سیستمی بانکییەوە وەردەگرن و پێشوەختە دەچێتە سەر ئەژمارەکانیان.

دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستان راگەیاندراوێکی لەبارەی رووداوی تەقەکردن لە رۆژنامەوان هێمن مامەند بڵاوکردەوە و دەڵێت، ئەندامانی تیمەکەیان دەستگیرکراون و دوو تۆمەتباری دیکەش کە دەستیان لە رووداوەکەدا هەبووە بەرەو هەولێر هەڵاتوون. دەقی راگەیەندراوەکە: دەزگای ئاسایشی هەرێم، دوای بەدواداچوون و کۆکردنەوەی زانیاری ورد توانیان بکەرانی ڕووداوی تەقەکردن لەڕۆژنامەنووس (هێمن مامەند) دەستگیرکر و دەستنیشان بکەن. شەوی ٢٠٢٥/٩/٢ ڕۆژنامەنووس و چالاکوان ( هێمن مامەند ) لەگەرەکی عەقاری شاری سلێمانی، لەلایەن دوو کەسی ماتۆڕ سوار کە دانیشتووی هەولێر-بنەسڵاوەن، بەناوەکانی ( ش،ر،م،س ) و ( س،ه،ر،م ) درایە بەر دەستڕێژی گولە و بە دوو فیشەک بریندارکرا. لەسەر ئەم رووداوە دەزگای ئاسایشی هەرێم بە بڕیاری بەڕێز دادوەر بەپێی ماددەی ( ٣١/٤٠٦ )لەیاسای سزادانی عێراقی فەرمانی دەستگیرکردن بۆ تۆمەتبارانی ڕووداوی تەقەکردنەکە دەرچووە و بەپێی بەڵگەکان، ئەندامانی تیمەکەیان دەستگیرکراون و دوو تۆمەتباری دیکە لەئەنجامدەرانی تاوانەکە بەرەو پارێزگای هەولێر هەڵاتوون. لەئەنجامی لێکۆڵینەوەکان دەرکەوت کۆی پیلانەکەیان بەرنامە دارێژڕاوبووە بۆ تاوانێکی ڕێکخراو، مەبەستیان تیرۆرکردنی چالاکوان و ڕۆژنامەنووس ( هێمن مامەند ) بووە. دەزگای ئاسایشی هەرێم لەداهاتوودا ووردەکاری پیلانەکە و زانیاری لەسەر بکەرانی ئەم هەوڵی تیرۆرکردنە بۆ ڕای گشتی دەخاتە ڕوو.  

وەزارەتی بەرگری تورکیا ڕۆژی پێنجشەممە هۆشدارییەکى دایە هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)و داوای لێکردوون بچنە ناو سوپای نوێى سوریا و دەستبەرداری هەر ڕەفتارێک بن کە هەڕەشە لە یەکڕیزی وڵاتەکە بکات. لەبەشێکى بەیاننامەکەى وەزارەتى بەرگرى توركیا ئەوەخراوەتەڕوو بەردەوام دەبین لە چاودێری ئاستی پابەندبوونی هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە) بە بەڵێنەكانییەوە، لەكاتی پێویستدا هەموو شێوەیەكی پاڵپشتی پێشكەشی سوریا دەكەین، لەپێناو ئاسایش و سەقامگیریی ئەو وڵاتەدا.  هەروەها دەشلێن: پێویستە (هەسەدە) تێكەڵ بە سوپای سوریا ببێت و دەست لە هەر كارو كردەوەیەك هەڵگرێت كە یەكێتیی سوریا تێكبدات، پابەندنەبوونی (هەسەدە) بە چەكدانان و تێكەڵبوونی بە دەوڵەتی سوریا، هەڕەشەیە بۆسەر یەكێتیی سوریاو ئاسایشی نەتەوەیی توركیا. وەزارەتی بەرگریی تورکیا ئاشکرای کرد، سوپای تورکیا لە ئۆپەراسیۆنەکانیدا لە تل ڕەفەعت و منبج لە باکووری سووریا، 580 کیلۆمەتر تۆنێلی هێزەکانی سووریای دیموکرات(هەسەدە)ـی وێران کردووە کە بۆ چالاکیی خۆیان بەکاریان هێناوە. لە 10ی ئازارى ئەمساڵدا، ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا و مەزڵوم عەبدی فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) ڕێککەوتنێکیان واژۆکرد بۆ یەکخستنی دامەزراوە مەدەنی و سەربازییەکانی باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا بۆ ئیدارەی دەوڵەت، لەوانە دەروازە سنوورییەکان و فڕۆکەخانە و کێڵگە نەوتی و گازییەکان. ڕێککەوتنەکە یەکپارچەیی خاکی وڵاتەکەی دووپات کردەوە و دابەشکردنی ڕەتکردەوە.

کاروان یاروەیس، ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق لە فراکسیۆنی یەکێتی لە لێدوانێکدا رایگەیاند، تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق لە کۆتا کۆبوونەوەدا بە راشکاوی وتوویەتی "من مووچە بە گۆترە نانێرم، هەموو شتێک بە نوسراوی ئەنجوومەنی وەزیران دەوێت،چونکە نامەوێت لە داهاتوودا توشی بەرپرسیارێتی یاسایی ببمەوە". ئاماژەی بەوەکردووە، "مووچەی مانگی 10 و 11 و 12 دەکەوێتە دوای هەڵبژاردن، کە ئەگەری هەیە مووچەی ئەو سێ مانگە بکەوێتە مەترسییەوە و رەنگە بکەوێتە ساڵی داهاتوو، عێراق خۆی کێشەی دارایی هەیە و ناتوانێت لە ماوەی چوار مانگدا مووچەی شەش مانگ بنێرێت" سەبارەت بە مووچەی مانگی حەوت کاروان یاروەیس دەڵێت "ئەگەر رێککەوتن نەکرێت مووچەی مانگی حەوتیش  نایەت، سودانی وتوویەتی مووچەی مانگی شەش ئاخر مووچەیە، بەبێ رێککەوتنیش یەک مووچەی تر نانێرم ئەگەر رێکنەکەوتین ئەوا دەدرێتە دادگای فیدراڵی و ئەو یەکلایی دەکاتەوە". لەلایەکى دیکەوە، ئەمڕۆ پێنج شەممە کۆبوونەوەی شاندی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ شاندی وەزارەتی دارایی فیدراڵ بەڕێوەچوو کۆبوونەوەکە لە میوانخانەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بووەو گفتوگۆ لەسەر بابەتی داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان کراوە، بەڵام تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق لە کۆبوونەوەکەدا بەشدار نەبووە. شاندەکەی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە هەر یەک لە ئومێد سەباح، سەرۆکی دیوانی ئەنجوومەنی وەزیران و ئامانج ڕەحیم سکرتیری ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان، کۆڤان تەحسین، بەڕێوەبەری گشتیی ژمێرکاری و سێ بەڕێوەبەری گشتیی دیکەی وەزارەتی دارایی هەرێم پێکهاتبوون. ئێوارەی دوێنێ چوارشەممە، تیمی تەکنیکی هەرێمی کوردستان بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی داهاتی نانەوتی و مووچەی مانگی حەوتی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان چوونەوە بەغدا. ئەمە لەکاتێکدایە ڕۆژی دووشەممە، 1ـی ئەیلوولی 2025، مووچەی مانگی حوزەیران 'شەش'ـی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان لەلایەن بەغداوە ڕەوانەی سەر هەژماری وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان کرا، هاوکات لە هەمان ڕۆژدا، لیستی مووچە لەلایەن وەزارەتی دارایی بڵاوکرایەوە و مووچەی مووچەخۆران لە ڕێگەی هەژماری منەوە دابەشکرا.

وێنەکانی ئەم دواییەی مانگی دەستکردەکان ئاشکرای دەکەن کە ئێران لە ماوەی هەفتەی ڕابردوودا زۆربەی کەرەستەی ساردکەرەوەی لە دوو بینای هەواگۆڕکێ و تەندروستی لە دامەزراوەی پیتاندنی سووتەمەنی ئەتۆمی نەتەنز لابردووەو گواستویەتیەوە بۆ شوێنێکى دیکە. دەیڤید ئۆلبرایت، سەرۆکی پەیمانگای زانست و ئاسایشی نێودەوڵەتی ڕایگەیاند، ئامانجی ئەم هەنگاوە کەمکردنەوەی مەترسی لەناوبردنی ئەو ئامێرە گرنگانە لە ئەگەری هێرشی ئاسمانی زیاتردا، بەتایبەتی کە لە ئێستادا بەهۆی پچڕانی کارەبا و خراپی کارکردنی دامەزراوەی سەنتەرفیوجەوە، کە بەهۆی هێرشەکانی سەردەمی بەناو "جەنگی 12 ڕۆژە" دژی ئیسرائیل و ئەمەریکا دروستبووە. ئۆلبرایت کە وەک یەکێک لە شارەزایانی پێشەنگ لە بەرنامەی ئەتۆمی ئێران دادەنرێت، وتی پێدەچێت تاران داخستنی کاتی ئەو دامەزراوەیە بقۆزێتەوە بۆ ئەوەی کەرەستەی گرنگ لە هێرشە ئاسمانییەکانی داهاتوو بپارێزێت، ئەمەش هەنگاوێکە کە ڕەنگە ئاماژە بێت بۆ ئامادەکارییەکان بۆ هێرشێکی نوێی ئیسرائیل، بەپێی وتەی دەیڤید ئۆلبرایت، شارەزای ئەتۆمی ئەمریکی، سەرۆکی ئینستیتیوتی زانست و ئاسایشی نێودەوڵەتی. دامەزراوەی نەتەنز - یەکێک لە شوێنە سەرەکییەکانی پیتاندنی ئێران - پێشتر لە مانگی حوزەیران لە هێرشێکی هاوبەشی ئیسرائیل و ئەمریکادا کرایە ئامانج کە زیانێکی بەرچاوی لێکەوتەوە. شرۆڤەکاران هۆشداری دەدەن کە دوایین پێشهاتەکان ڕەنگدانەوەی هەوڵەکانی تارانە بۆ پاراستنی ژێرخانی ئەتۆمی وڵاتەکەی لە بەرامبەر هێرشە نوێبووەکان. لەم چوارچێوەیەدا، ڕافائیل گرۆسی، بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی دووپاتی کردەوە کە ئێران هێشتا خاوەنی توانای بەرهەمهێنانی سەنتەرفیوجی سەرەکییە کە لە پرۆسەی پیتاندنی ماددە تیشکدەرەکاندا بەکاردەهێنرێت. گرۆسی دەڵێت: هەمووان هاوڕان لەسەر ئەوەی توانای بەرهەمهێنانی سەنتەرفیوجی زیاتر تاڕادەیەکی زۆر لەوێیە، گرۆسی جەختی لەسەر پێویستی پشتڕاستکردنەوەی بوونی مادەی پیتێنراو لە ئێران کردەوە. ئاماژەی بەوەشکرد، پێموایە ڕێککەوتنی گشتی هەیە لەسەر ئەوەی کە کەرەستەکان هێشتا لە ئێرانن، بەڵام بێگومان بوونی ئەوان پێویستی بە پشتڕاستکردنەوە هەیە، ڕەنگە هەندێکیان ون بووبن، ڕێگەی تەکنیکیش هەیە بۆ دیاریکردنی ئەوە، بۆیە ئەوە ئەوەیە کە چاوەڕێی دەکەین. دانوستانە ئەتۆمییەکانی نێوان تاران و واشنتۆن لە ناوەڕاستی مانگی حوزەیران وەستان، ئەوەش دوای هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران، کە ئەمریکا بەشداریی کرد لە ئەنجامدانی هێرشەکان بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران.

نیکۆلاس مادورۆ سەرۆکی ڤەنزوێلا هەڕەشەى توند لە ئەمریکاو دۆناڵد ترەمپ دەکات و ڕایگەیاند کە وڵاتەکەی بە توندی پابەندە بە ئاشتیەوە، بەڵام لە ئەگەری هەر هێرشێکدا بۆ سەرخاکى وڵاتەکەى بەرگریەکى بەهێز لە خاکەکەی دەکات.  مادورۆ وتیشی: ئێمە مرۆڤی ئاشتیخوازین، بەڵام ئەوە بزانن کە کاتێک خاکەکانمان و مێژوومان و مافەکانمان پێشێل دەکرێن، دەبینە جەنگاوەری زۆر بێبەزەیی. بەرەبەیانى ئەمڕۆ پێنج شەممە لە میانی کردنەوەی مۆنۆمێنتێکدا لە کاراکاسی پایتەخت بۆ یادی ٨٠ ساڵەی کۆتایی هاتنی جەنگی جیهانی دووەم لە زەریای هێمن، نیکۆلاس مادورۆ، سەرۆکی ڤەنزوێلا وتارێکى پێشکەشکردو هۆشداریدا لەوەی کە ئەمریکا کەشتی جەنگی بنێرێتە کەناراوەکانی ڤەنزوێلا وەڵامیان دەبێت. ناوبراو لەوتارەکەیدا  جەختی لە پابەندبوونی بەهێزی وڵاتەکەی بۆ ئاشتی کردەوەو وتی: ئێمە مرۆڤی باشین ئاشتیخوازین، بەڵام ئەوە بزانن کاتێک دەست لە زەوییەکانمان و مێژوومان و مافەکانمان دەدرێت، دەبینە جەنگاوەری بێبەزەیی، ئەم خاکە خاکی ڤەنزوێلاییەکانە، خاکی ژن و پیاوی ڤەنزوێلایە و هیچ خائینێک و ئیمپراتۆریەتێک ناتوانێت دەست لەو خاکە پیرۆزانە بدات یان پیس بکات کە ئازادیخوازان بە وەسیەتیان بۆیان داناوین. مادورۆ بە ڕەخنەگرتن لە هەڵوێستی ئەمریکا لە دژی وڵاتەکەی وتی، "ئەمڕۆ ئیمپریالیزم هێرشێکی نوێ دەستپێدەکات، ئەمە یەکەم هێرش نییە یان دوا هێرش نییە، تەنها هێرشێکی دیکەیە، وە ڤەنزوێلا وەستاوە. پێتان دەڵێم، ڤەنزوێلا بەردەوام دەبێت لە وەستان، بە خوێنی سارد، بە ئیرادە، بە باوەڕێکی نەگۆڕ بە سەرکەوتن و ئاشتی...". مادۆرۆ لە هەڵبژاردنەکانی تەممووزی 2024ـدا براوە بوو، بۆ سێیەم جار بووەوە سەرۆک. واشنتن مادورۆ تۆمەتبار دەکات بە سەرۆکایەتیکردنی کارتێلێکی بازرگانیکردنی کۆکاین، بە ناوی کارتیلی "دێ لۆس سۆلێس"، کە ئیدارەی ترەمپ وەک رێکخراوێکی تیرۆریستی دەستنیشانی کردووە. ئەمریکا مانگی رابردوو، بڕی ئەو پارەیەی بۆ دەستگیرکردنی مادۆرۆ تەرخانی کردبوو لە 25 ملیۆنەوە بۆ 50 ملیۆن دۆلار زیاد کرد.  لە ساڵی 2020 و لە ماوەی یەکەم خولی سەرۆکایەتیی دۆناڵد ترەمپدا، مادۆرۆ و چەند بەرپرسێکی باڵای دیکەی ڤەنزوێلا لە دادگایەکی فیدراڵی لە نیویۆرک بە چەندین تۆمەت تۆمەتبار کران. هەفتەى ڕابردوو سەرۆکی ڤەنزوێلا رایگەیاند هێزەکانی ئەمریکا هەرگیز ناتوانن ڤەنزوێلا داگیر بکەن، ئەمەش دوای ئەوەی واشنتن پێنج کەشتیی جەنگی و چوار هەزار سەربازی رەوانەی دەریای کاریبی کرد بۆ گوشار خستنە سەر ئەو سەرکردە چەپە. ئەمریکا رایگەیاندووە، ناردنی هێزەکان بۆ باشووری دەریای کاریبی، نزیک لە ئاوە هەرێمییەکانی ڤەنزوێلا بۆ ئۆپەراسیۆنێکە لە دژی بازرگانانی ماددەی هۆشبەر. ڤەنزوێلاش بە ناردنی کەشتی جەنگی و درۆن بۆ ناوچە کەناراوەکانی وەڵامی دایەوە و هەڵمەتێکی بۆ جێگیرکردنی هەزاران ئەندامی هێزە ئەمنییەکان دەستپێکردووە.  مادۆرۆ دەڵێت، وڵاتەکەی ئامادەیە بۆ پاراستنی "ئاشتی، سەروەری و یەکپارچەیی خاکەکەی" و ئەمریکا هەرگیز "ناتوانێت بچێتە ڤەنزوێلا".

رۆژنامەی "زە ناشیۆناڵ" ئاشکرایکردووە، ئەمریکا لەم دواییانەدا هەوڵە دیپلۆماسییەکانی چڕکردووەتەوە بۆ رێگریکردن لە هەڵكشانی ململانێیەکانی نێوان حکومەتی سوریا و هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، ئاماژە بە گۆڕانکارییەکی رێژەیش دەكات لە هەڵوێستی ئەمریکا سەبارەت بە کورد و کەمینەکانی دیکە. بەگوێرەی رۆژنامەکە، واشنتۆن فشارەکانی پێشوی بۆ سەر هێزەکانی سوریای دیموكرات کەمکردەوە، ئەوەش دوای ئەوەی بەرپرسانی ئەمریکا پێشتر داواكاری سیستمی نا ناوەندێتیان رەتدەکردەوە، بەڵام هێشتا پێداگری لەسەر ئەوە دەکەن کە دەبێت کورد سازشی جەوهەری بکات. سەرچاوەکانی رۆژنامەکە پێشبینیان كردووە، لە کۆتاییدا هێزەکانی سوریای دیموکرات ناچار بكات دەستبەرداری کۆنترۆڵکردنی هەندێک ناوچەی زۆرینەی عەرەبی ببن لە رۆژهەڵات ، هەروەها لە پرسی بەرهەمهێنانی نەوتیش. سەرچاوەیەک بۆ رۆژنامەکەی رونکردووەتەوە، هەوڵی حکومەتی سوریا بۆ كۆنتڕۆڵكردنی پارێزگاری سوەیدا، هۆكار بوو لە گۆڕینی هەڵوێستی واشنتۆن، بەتایبەتی دوای ئەوەی سەدان قوربانی لێكەوتەوە كە زۆربەیان هاوڵاتی دروز بوون، وەستاندنی هێرشەكانيش دوای دەستوەردانی سەربازی ئیسرائیل. سەرچاوەیەکە راشیگەیاندوە: ئەمریكییەكان زیاتر لە پێشوو گوێیان لێدەگرن (وەك ئاماژەیەك بۆ گوێگرتن لە کورد)... بەڵام ئیسرائیل ناتوانێت لە یەک کاتدا بەرگری لە دوو کەمینە بکات،  هەمیشە دروزەکانیشی بەلاوە گرنگترە. سەرچاوەکانی رۆژنامەکە ئاماژەیان بەوە شکردووە: ئیلهام ئەحمەد، هاوسەرۆکی لیژنەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆسەر، لە چەند رۆژی داهاتوودا دەچێتەوە دیمەشق بۆ ئەنجامدانی خولێکی نوێی دانوستانەکان سەبارەت بە داهاتووی هێزەکانی هێزەکانی هەسەدە لە باکوری رۆژهەڵاتی سوریا. رۆژنامەکە لە زاری دیپلۆماتکارێکی رۆژئاواییەوە بڵاویكردووەتەوە: دانوستانەکانی هەسەدە لەگەڵ حکومەتی سوریا بەردەوام دەبن لە چوارچێوەی هەوڵەكان بۆ رازیكردنی ئەمریکییەکان، بەڵام بەبێ ئەوەی هیچ سازشێكی راستەقینە بكەن لەسەر پرسی هەژمونیان لە ناوچەكە.

لەسەر سکاڵای ژمارەیەک فەرمانبەر داواکاری گشتی سلێمانی داوای رونکردنەوە لە شارەوانی سلێمانی دەکات لەبارەی شێوازی دابەشکردنی زەویەوە بە پێی نوسراوێکی تایبەتی داواکاری گشتی سلێمانی، داوای ڕونکردنەوە، دەکات لەسەر شێوازی دابەشکردنی زەوییەکان. لەنوسراوەکەدا لەسەر بنەمای سکاڵای فەرمانبەرانی ناڕازیدا هاتوە، تێبینی زۆر لەسەر ئەو دابەشکردنی زەویانە هەیە کە لە سلێمانی شارەوانی ئەنجامیداوە دیارترینیان بونی ناوی دوبارە کە ئەستەمە لە سیستەمی داتا بەیسدا هەڵەی واڕوبدات، ئەمە جگە لەوەی ناوی فەرمانبەر هاتوەتەوە کە پیشتر سود مەند بوە، ئەوەش دەرخەری ئەو ڕاستیەیە کە وردبینی تەواو نەکراوە وەک شارەوانی بانگەشەی بۆ دەکرد. لەبەشێکی دیکەی نوسراوەکەدا هاتوە،  ئەوەی پڕۆسەکەی نە شیاوو نایاسایی کردوە کێشەی قۆناغی یەکەمە کە تایبەت بوە بە ناوی فەرمانبەرانی شارەوانی سلێمانی کە هەزارو حەوت سەدو پەنجا پارچە زەوی تایبەتیان وەرگرتوە واتا سەرجەمیان سودمەند بون  دەپرسن هۆکار چیە جیاوازی دەکرێت لەگەڵ فەرمانبەرانی وەزارەتەکانی دیکە لە کاتێکدا هیچ یاساو ڕێنماییەک نیە ئەو مافەیان پێبدات. دەشڵین ئەمە جگەلەوەی جیاکاری کراوە لە شوێنی پێدانی زەویەکانیشیان کە باشترین و نایابترین و بە نرخترین زەیەکان بۆ فەرمانبەرانی شارەوانی سلێمانی دەستنیشانکراون. لە کۆتایی نوسراوەکەدا دەڵین ئەوەی سەرۆکی شارەوانی سلێمانی ئەنجامیداوە دەچێتە چوار چێوەی خراپ بەکارهێنانی دەسەڵات و بەدەر لەهەمو یاساو ڕێنماییەکان کاریان کردوە.