لەسەر سنووری ئەفغانستان و پاکستان پێکدادانی قورس لەنێوان هێزە ئەمنییەکانی هەردوو وڵات دروستبووە

شی جینپینگ سەرۆک کۆماری چین، ڕایدەگەیەنێت چین پابەندە بە ڕێگای گەشەسەندنی ئاشتیانە،مرۆڤایەتی دیسانەوە ڕووبەڕووی هەڵبژاردنی ئاشتی یان شەڕ، گفتوگۆ یان ڕووبەڕووبوونەوە و دەرئەنجامی بردنەوە-بردنەوە یان یارییەکانی کۆی سفر دەبێتەوە. دەقی وتاری شی جینپینگ بە بۆنەی ٨٠ ساڵەی سەرکەوتن بەسەر دەستدرێژی ژاپۆن  شی جینپینگ سەرۆک کۆماری چین ڕۆژی چوارشەممە لە کۆبوونەوەی گەورەی مەیدانی تیانئانمەنی پەکین بە بۆنەی یادی ٨٠ ساڵەی سەرکەوتن لە شەڕی بەرخۆدانی گەلی چین لە دژی دەستدرێژیی ژاپۆن و شەڕی جیهانی دژە فاشیستی پەکین وتارێکدا رایگەیاند: شەڕی خۆڕاگری گەلی چین لە دژی دەستدرێژیی ژاپۆن، کە شەڕێکی سەخت و گەورەبوو، یەکەم سەرکەوتنی تەواوەتی چینە لە دژی دەستدرێژیی دەرەکی لە سەردەمی هاوچەرخدا، سەرکەوتن لە شەڕەکەدا لە ژێر بەرەیەکی یەکگرتووی نیشتمانیی دژی دەستدرێژی ژاپۆن بەدەست هاتووە کە پارتی كۆمۆنیستی چین سەركردایەتی كرد،گەلی چین بەشدارییەکی گەورەی کرد لە ڕزگارکردنی شارستانیەتی مرۆڤایەتی و بەرگریکردن لە ئاشتی جیهانی بە قوربانیدانی بێئەندازە لە شەڕی خۆڕاگری دژی دەستدرێژی ژاپۆن، ئاسایشی هاوبەش تەنها کاتێک دەتوانرێت پارێزراو بێت کە گەلان لە سەرانسەری جیهان وەک یەکسان مامەڵە لەگەڵ یەکتر بکەن و بە هاوئاهەنگی بژین و پشتگیری یەکتر بکەن. چین پابەندە بە ڕێگای گەشەسەندنی ئاشتیانە،مرۆڤایەتی دیسانەوە ڕووبەڕووی هەڵبژاردنی ئاشتی یان شەڕ، گفتوگۆ یان ڕووبەڕووبوونەوە و دەرئەنجامی بردنەوە-بردنەوە یان یارییەکانی کۆی سفر دەبێتەوە، گەلی چین بە توندی لە دیوی ڕاستی مێژوو و لە دیوی پێشکەوتنی مرۆڤایەتیدا دەوەستێت و پابەند دەبێت بە ڕێگای گەشەسەندنی ئاشتیانە و دەست لەگەڵ باقی جیهاندا یەکدەگرێت بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگەیەک کە ئایندەیەکی هاوبەشی هەبێت بۆ مرۆڤایەتی، گەنجبوونەوەی نەتەوەی چین ڕێگری لێناکرێت و دۆزی ئاشتی و گەشەسەندنی مرۆڤایەتی زاڵ دەبێت، داوا لە خەڵکی چینی لە هەموو نەتەوەکان دەكەم کە بە یەکگرتوویی بمێننەوە و لە ژێر سەرکردایەتی بەهێزی  پارتی كۆمۆنیستی چین لە کاری بێوچان بەردەوامبن بۆ بنیاتنانی وڵاتێکی بەهێز و پێشخستنی گەنجکردنەوەی نیشتمانی لە هەموو بەرەکاندا لە ڕێگەی مۆدێرنیزاسیۆنی چینییەوە. و/ هەڵۆ حەسەن سەرچاوە: https://www.chinadaily.com.cn/a/202509/03/WS68b7956aa3108622abc9e91d.html

ناوەندی ڕاگەیاندنی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا ئاشكرایكرد؛ هێزەكانیان هەڵهاتنێكی بەكۆمەڵی نێو كامپی هۆلی تایبەت بەكەسوكاری چەكدارانی داعشی پۆچەڵكردوەتەوە. بەپێی راگەیەنراوێكی ناوەندی ناوبراو هێزە ئەمنییەکانیان لە کەمپی هۆل، هەوڵێکی هەڵهاتنی بەکۆمەڵیان پووچەڵ كردوەتەوە كە لەلایەن كەسوكاری داعشەكان دراوە" کە کۆی گشتییان 56 کەس بوون  و بەنیازبوون  ا بە بەکارهێنانی ئۆتۆمبێلێکی گەورەی جۆری هیۆندا (ئینتەر) بچنە دەرەوەی كامپەكە. ئاماژە بەوەشكراوە كە بەهۆی وریایی و هەوڵی بەردەوامی هێزەکانی ئاسایشی کەمپەکەیان، کە بە درێژایی کاتژمێر چاودێری کەمپەکە دەکەن و دوای دەستبەسەرداگرتنی ئۆتۆمبیلەكە تەواوی ئەو كەسانەی لەنێو ئۆتۆمبیلەكەدا بوون دەستبەسەرکراوەکان گواستراونەتەوە بۆ بەشە ئەمنییە تایبەتمەندەکانمان بۆ دەستپێکردنی لێکۆڵینەوەی بەرفراوان و ئاشکراکردنی بارودۆخی ئەم ئۆپەراسیۆنە شکستخواردووە.

رافایل گرۆسی، بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی، لە لێدوانێکدا رایگەیاند؛ کە گفتوگۆکانی ئاژانسەکەی لەگەڵ ئێران سەبارەت بە چۆنیەتی دەستپێکردنەوەی پشکنینەکان لەو شوێنانەی کە ئیسرائیل و ئەمریکا بۆردومانیان کردوون، نابێت لەوە زیاتر درێژە بکێشێت.  گرۆسی لە چاوپێکەوتنێکدا وتی: "ئاژانسەکەی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان هیچ زانیارییەکی لە ئێرانەوە دەستنەکەوتووە لەبارەی دۆخ و شوێنی یۆرانیۆمی  پیتێندراو، لەو کاتەوەی ئیسرائیل یەکەم هێرشەکانی لە 13ی حوزەیراندا بۆ سەر شوێنەکانی پیتاندن دەستپێکردووە." ئێران کراوەیە بۆ دانوستان، بەڵام بە مەرجەوە: لەلایەکی دیکەوە، عەلی لاریجانی، ئەمینداری ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نەتەوەیی ئێران، دوێنێ سێشەممە دووپاتی کردەوە کە ئێران کراوەیە بۆ ئەنجامدانی گفتوگۆ لەگەڵ ئەمریکا سەبارەت بە پڕۆگرامە ئەتۆمییەکەی، بەڵام لە هەمان کاتدا هەر سنوردارکردنێکی بۆ پڕۆگرامە مووشەکییەکەی رەتکردەوە. لاریجانی لە بڵاوکراوەیەکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی "X" نووسیبووی: "رێگەی دانوستان لەگەڵ ئەمریکا کراوەیە، بەڵام ئەمریکییەکان تەنها باسی گفتوگۆ دەکەن و نایەنە سەر مێزی دانوستان، بە هەڵە بانگەشەی ئەوە دەکەن کە ئێران دانوستان ناکات." وتیشی: "ئەوان شتگەلێک دەوروژێنن کە دەزانن ناتوانرێت بەدەست بهێندرێن، وەک سنوردارکردنی موشەکەکان، نموونەیەک پێشکەش دەکەن کە بە کردەیی دەبێتە هۆی داخستنی ڕێگەی دانوستان." ئەم لێدوانانە دوای چەند رۆژێک دێت لە چالاککردنی ئەو میکانیزمەی کە بە "میکانیزمی لێدان" (Trigger Mechanism) ناسراوە لەلایەن سێ وڵاتی ئەوروپی (بەریتانیا، فەڕەنسا و ئەڵمانیا)، کە رێگە بە سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بەسەر تاراندا دەدات، بەپێی رێککەوتنی 2015ی پڕۆگرامە ئەتۆمییەکەی ئێران (پلانی گشتگیری کاری هاوبەش). شایەنی باسە، دەرفەتی دوبارە چالاککردنەوەی سزاکان لە تشرینی یەکەم/ئۆکتۆبەر کۆتایی دێت. ئەمریکاش پێشوازی لەم هەنگاوە کرد، بەڵام لە هەمان کاتدا ئاماژەی بەوەدا کە کراوەیە بۆ ئەنجامدانی گفتوگۆی راستەوخۆ لەگەڵ ئێران. هۆکاری وەستانی دانوستانەکان دانوستانە ئەتۆمییەکانی نێوان تاران و واشنتۆن لە ناوەڕاستی حوزەیران/یۆنیۆدا وەستان، ئەمەش دوای هێرشە ئیسرائیلییەکەی سەر ئێران کە تیایدا ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بە ئەنجامدانی لێدان لە دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران بەشدار بوو. واشنتۆن لە ساڵی ٢٠١٨دا لە ڕێککەوتنەکە کشایەوە و سزاکانی بەسەر کۆماری ئیسلامیدا سەپاندەوە، ئەمەش لە سەردەمی یەکەم خولی سەرۆکایەتیی دۆناڵد ترەمپدا بوو. لەو کاتەوە، تاران پاشگەز بووەتەوە لە هەندێک لە پابەندبوونەکانی، بەتایبەتی لەبارەی پیتاندنی یۆرانیۆمەوە. وڵاتانی ڕۆژاوا گومان دەکەن کە ئێران بەدوای بەدەستهێنانی چەکی ئەتۆمیدایە، بەڵام تاران ئەمە ڕەت دەکاتەوە و بەرگری لە مافی خۆی دەکات بۆ پەرەپێدانی پڕۆگرامێکی ئەتۆمی بۆ مەبەستی شارستانی.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕۆژی چوارشەممە داوای لە گرووپی فەلەستینی حەماس کرد دەستبەجێ ئەو بارمتە ئازاد بکات کە لە غەززە دەستبەسەر کراون و هۆشداریشی دا کە "شتەکان بە خێرایی دەگۆڕدرێن". لەپەرەى تایبەتى خۆى لەتۆڕى کۆمەڵایەتى تروس دۆناڵد ترامپ سەرۆکى ئەمریکا نووسیویەتی: "بە حەماس بڵێن یەکسەر هەر ٢٠ بارمتکراوەکە ئازادبکات و بیدانداتەوە بە ئیسرائیل (نەک ٢ یان ٥ یان ٧!)، شتەکان بە خێرایی دەگۆڕدرێن، ئەگەر بارمتەکان ئازادبکرێن بەیەکجار شەڕ کۆتایی دێت!. ساڵێک و 11 مانگ بەسەر دەستپێکی جەنگی غەززە تێپەڕیوە، دوای هێرشەکەی حەماس لە 7ـی ئۆکتۆبەری 2023، ئێستا بەشێکی زۆری ئەو ناوچەیەی فەلەستین بووەتە داروپەردوو و زۆربەی دانیشتووانەکەشی چەند جارێک ئاوارەبوون. سەرۆکى ئەمریکا وردەکاری زیاتری نەخستەڕوو کە ئەگەر بارمتەکان ئازاد بکرێن چ ڕێوشوێنێک دەگرێتەبەر، ئەمەش لەکاتێکدایە سوپای ئیسرائیل داوای لە سەربازە یەدەگەکانی کرد، وەڵامی فەرمانەکان بۆ چوونە ریزی سوپا بدەنەوە و خۆیان بۆ چوونە بەرەکانی جەنگ ئامادە بکەن، ئەوەش پێش هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر شاری غەززە دێت.   سەرەڕای گوشاری نێوخۆیی و نێودەوڵەتی لەسەر ئیسرائیل بۆئەوەی کۆتایی بە جەنگی غەززە بهێنێت، سوپای ئیسرائیل ئامادەکاری بۆ کۆنترۆڵکردنی شاری غەززە دەکات. دوای هێرشی سنووربەزاندنی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل لە ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣، نزیکەی ٢٥٠ بارمتە بردرانە غەززە. تەلئەبیب مەزەندە دەکات کە ٤٨ بارمتەی ئیسرائیلی هێشتا لە غەززە هەن کە ٢٠ کەسیان لە ژیاندا ماون. لەلایەکی دیکەوە ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ دەڵێن زیاتر لە ١٠ هەزار و ٨٠٠ فەلەستینی لە زیندانەکانی ئیسرائیل لە ژێر ئەشکەنجە و برسێتی و پشتگوێخستنی پزیشکی ڕاگیراون. ئیسرائیل لە مانگی تشرینی یەکەمی ساڵی ٢٠٢٣ەوە نزیکەی ٦٤ هەزار فەلەستینی لە غەززە کوشتووە، ئەو هەڵمەتە سەربازییە ئەو ناوچەیەی وێران کردووە کە ڕووبەڕووی برسێتی بووەتەوە. مانگی نۆڤەمبەری ساڵی ڕابردوو، دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان، فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل و یۆئاڤ گالانت، وەزیری بەرگری پێشووی ئیسرائیل، بە تاوانی تاوانەکانی جەنگ و تاوانەکانی دژ بە مرۆڤایەتی لە غەززە دەرکرد. هەروەها ئیسرائیل لە دادگای نێودەوڵەتی ڕووبەڕووی دۆسیەی جینۆساید دەبێتەوە بەهۆی شەڕی دژی ئەو ناوچەیە. هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بۆ ئاگربەست لە دوای ئەوەی ئیسرائیل ئاگربەستی لە مانگی ئازاردا شکاند، تا ئێستا شکستی هێناوە.

لەکۆبونەوەى ئەمڕۆ ئەنجومەنى وەزیران، سەرۆک وەزیران داوای لە جێگری سەرۆک وەزیران کرد کە ڕوونکردنەوە لەبارەی ڕووداوەکانى لالەزار بۆ ئەنجومەنی وەزیران بخاتەڕوو. جێگری سەرۆک وەزیران، بەوردی باسی رووداوەکانی کرد، کە بەرەبەیانی رۆژی 22ی ئابی 2025 ڕوویاندا، ئاماژەی بەوەشدا؛ هەوڵ هەبووە پشێوی و ئاژاوەی گەورە دروستبکرێت و پیلان هەبوو بۆ تیرۆرکردنی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە چوار کاتی جیاوازدا، گوتیشی هەر بۆیە ئەوەی کە کرا پووچەڵکردنەوە ئەو پیلانە ئاژاوەگێڕییە و چەسپاندنی یاسا بووە و ئێستاش ڕێکاری یاسایی دەگیرێتە بەر بۆ یەکلا کردنەوە ئەو بابەتە. دەقى ڕاگەیەندراوى کۆبونەوەکەى ئەمڕۆ.. ئەمڕۆ چوارشەممە 3ی ئەیلوولی 2025، بە سەرپەرشتی سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی و ئامادەبوونی قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وەزیران، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆبووەوە لە سەرەتادا، سەرۆک وەزیران بە ناوی ئەنجومەنی وەزیرانەوە، پیرۆزبایی یادی لەدایکبوونی پێغەمبەری ئیسلام حەزرەتی محەمەد ( دروودی خوای لە سەر بێت) لە موسڵمانانی کوردستان و جیهان کرد و هیوای خواست ئەم یادە ببێتە مایەی خێر و خۆشی و ئاشتی و ئارامی بۆ هەمووان. پاشان لە دەستپێکی کۆبوونەوەدا، سەرۆک وەزیران نیگەرانی قووڵی خۆی بەرامبەر ڕووداوەکانی ئەم دواییەی شاری سلێمانی دەربڕی، کە بەداخەوە بووە هۆی گیان لەدەستدان و برینداربوونی ژمارەیەک کەس ، سەرۆک وەزیران پرسە و سەرەخۆشی ئاراستەی کەسوکاری قوربانییان کرد و هیوای چاکبوونەوەی بۆ برینداران خواست. هەروەها دووپاتی کردەوە کە پێویستە کێشە و ناکۆکییەکان لە ڕێگەی یاسا چارەسەر بکرێن . ئینجا سەرۆک وەزیران داوای لە جێگری سەرۆک وەزیران کرد کە ڕوونکردنەوە لەبارەی ڕووداوەکان بۆ ئەنجومەنی وەزیران بخاتەڕوو. جێگری سەرۆک وەزیران، بەوردی باسی رووداوەکانی کرد، کە بەرەبەیانی رۆژی 22ی ئابی 2025 ڕوویاندا، ئاماژەی بەوەشدا؛ هەوڵ هەبووە پشێوی و ئاژاوەی گەورە دروستبکرێت و پیلان هەبوو بۆ تیرۆرکردنی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە چوار کاتی جیاوازدا، گوتیشی هەر بۆیە ئەوەی کە کرا پووچەڵکردنەوە ئەو پیلانە ئاژاوەگێڕییە و چەسپاندنی یاسا بووە و ئێستاش ڕێکاری یاسایی دەگیرێتە بەر بۆ یەکلا کردنەوە ئەو بابەتە. دواتر ڕێڕەوی گفتوگۆکانی ئەم دواییەی نێوان هەردوو حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵ خرایەڕوو، دەربارەی دۆسیەی پۆڵێن ودەستنیشانکردنی بەشی گەنجینەی فیدڕاڵیی لە داهاتە نانەوتییەکانی هەرێم، و دۆسیەی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان، لە چوارچێوەی بڕیارەکانی ئەنجومەنی وەزیران و لەیەکترگەیشتن و کۆنووسی هاوبەشی لیژنەکان. هەریەک لە کەمال محەمەد وەزیری سامانە سروشتییەکان بە وەکالەت و ئومێد سەباح سەرۆکی دیوان و ئامانج ڕەحیم سکرتێری ئەنجومەنی وەزیران، ئەنجامی گفتوگۆکانیان لەگەڵ حکومەتی فیدراڵ تایبەت بە هەردوو بابەتی هەناردەکردنەوەی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان خستەڕوو. لە دوای گفتوگۆ، ئەنجومەنی وەزیران وێڕای دەستخۆشی لە لیژنەی دانوستانکاری هەرێم کە دڵسۆزانە ئەرکی خۆیان بەجێگەیاندووە بۆ داکۆکیی لە مافی مووچەخۆران و شایستە داراییەکانی هەرێم، لە هەمانکاتدا ئەنجومەنی وەزیران، شاندی دانووستانکاری ڕاسپارد کە لە کۆبوونەوەکانی سبەینێیان کە وا بڕیارە لە بەغدا لەگەڵ هاوتاکانیان لە حکومەتی فیدڕاڵیی ئەنجام بدرێت، بەردەوام بن لە هەوڵەکانیان و پەلە بکەن لە گەیشتن بە چارەسەری گونجاو لە پێناوی هەرچی زوو دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆ، بە تایبەتیش کە هەردوو وەزارەتی نەوت و سامانە سروشتییەکان و کۆمپانیای نەوتی باکوور و کۆمپانیای سۆمۆ، کۆنووسی هاوبەشی پڕۆتۆکۆلی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتیان واژۆ کردووە، و ئەوەی لەسەر هەرێمی کوردستان بووە، بە زیادەوە کارئاسانی پێویست کراوە بۆ لابردنی بەربەستەکان، و هەوڵەکانیش بەردەوامن بۆ گەیشتنەوە بە ئاستی بەرهەمهێنانی پێش هێرشە تیرۆریستەکانی ئەم دواییەی سەر کێڵگە و دامەزراوە نەوتییەکانی هەرێم. سەبارەت بە بابەتی هاوبەشی پێکردنی داهاتی ناوخۆی هەرێم لەگەڵ حکومەتی فیدڕاڵ، ئەنجومەنی وەزیران جەختی کردەوە لەوەی ئەم بابەتە، بە یاسای بەڕێوەبردنی دارایی فیدڕاڵیی و یاسای بودجەی عێراقی فیدڕاڵ ڕێکخراوە کە دادگای فیدڕاڵیش جەختی لێ کردووەتەوە، داواشی کرد لە چوارچێوەی ئەم دوو یاسایە، بابەتی داهاتی نانەوتیش چارەسەر بکرێت هەروەک لە دوا بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی فیدڕاڵیش جەختی لەسەرکراوەتەوە و لیژنەیەکی تایبەتمەندی هاوبەش بۆ ئەم مەبەستە پێکهێنراوە، تاوەکوو چیتر ئەم دوو بابەتە وەکوو پاساو و بیانوو بۆ خەرجنەکردنی مووچە و شایستەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بەکارنەهێنرێت کە بە داخەوە ئێستا لە مانگی ئەیلوولین، کەچی تازە مووچەخۆران مووچەی مانگی حوزەیرانیان بۆ دەنێردرێت کە پێویست بوو مووچە و شایستەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، تێکەڵی ناکۆکيیەکانی نێوان هەردوو حکومەت نەکرێت هەروەک بڕیارەکانی دادگای فیدڕاڵیش جەختی لێ کردووەتەوە.

هاوکاریی دارایی هاوپەیمانان بۆ مانگى ئاب، رۆژی حەوتی ئەیلول دابەشدەکرێت و بەگوێرەی زانیارییەکان، بڕی هاوکارییەکە 181 هەزار دینارە بۆ هەر پێشمەرگەیەک. راگەیاندنی وەزارەتی پێشمەرگە بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ 3ـی ئەیلول، تەمویلی وەزارەتی پێشمەرگە بۆ مانگى ئاب کراوە و رۆژی یەکشەممە حەوتى ئەم مانگە دەست بە دابەشکردنی هاوکارییەکە دەکرێت. وەکو پشتیوانییەک بۆ یەکخستنەوەی هێزەکانی پێشمەرگە، هاوپەیمانان مانگانە نزیکەی 25 ملیۆن دۆلار دەدەنە وەزارەتی پێشمەرگە. وەزارەتی پێشمەرگەش لە راگەیێندراوێکدا ئاماژەی بەوە کرد، ئەمڕۆ 3ـی ئەیلوولی 2025، هاوکاریی دارایی هاوپەیمانان بۆ مانگی ئاب تەمویلی وەزارەتی پێشمەرگە کراوە. دوای گەیشتنی ئەو پارەیە، لەلایەن بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی بودجە و بەرنامەکان (ژمێریاریی سەربازى) دەستدەکرێت بە ئەنجامدانی رێکارە دارایی و ژمێریارییەکان بۆ تەواوکردنی ئامادەکارییەکان. دوای تەواوبوونی ئەو رێکارانە، بەپێی وەزارەتی پێشمەرگە، لە رۆژی یەکشەممە، 7ـی ئەیلوول دەست بە دابەشکردنی هاوکارییەکان دەکرێت. وەزارەتەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، لەم مانگەدا، نزیکەی 95٪ـی ئەفسەر و پلەدار و پێشمەرگە بە سیستمی پڕۆژەی هەژماری من هاوکاریی هاوپەیمانان وەردەگرن، ئەوانەی دیکەش لە رێگەی سیستمی بانکییەوە هاوکارییەکان وەردەگرن.

دەستەی گشتیی ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان رایدەگەیێنێت، هێشتا ئەو کێشەیە چارەسەر نەکراوە کە خوێندکاران و قوتابییانی کورد لە ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان بۆیان دروستکراوە، بەوەی رێگەیان پێنادرێت لە تاقیکردنەوەکاندا بە زمانی کوردی وەڵام بدەنەوە.   دەقی راگەیێندراوی دەستەی گشتیی ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان:   دوای دەرچوونی نوسراوی ژمارە (٨٢٩٨) لە (١٦-٧-٢٠٢٥) ی وەزارەتی خوێندنی باڵای عێراق کە ڕێگری ئەکات لە وەڵامدانەوەی خوێندکاران و قوتابیان بەزمانی کوردی لە تاقیکردنەوەکان، ئەوکات و دوای هەوڵەکان وەها ڕاگەیەندرا کە کێشەکە چارەسەرکراوە، بەڵام بەداخەوە ئەو کێشەیە کە خەرقێکی ڕوونی مادە چواری دەستوری عێراقە، هێشتا چارەسەر نەکراوەو ڕێگرێکان وەک خۆیان ماون، بەتایبەتی بۆ خوێندکارانی بەشی یاساو ئەو وانانەی کە تاقیکردنەوەی وەزارین، بۆیە ئێمە لەدەستەی ناوچە کوردستانیەکان بەردەوام لە هەوڵداین بۆ ئەوەی مادە چواری دەستور و کێشەی قوتابیانمان چارەسەر بکرێت و ئاریشەکانی بەردەم زمانی کوردی وەک دووەم گەورەترین زمانی بەکارهاتوو لاببرێن.    لە هەمان کاتدا داواکارین لە کاربەدەستە بەڕێزەکانمان لە بەغداد هەوڵەکانیان چڕبکەنەوەو بۆ ئەوەی دەرفەت بدرێت خوێندکاران بەزمانی شیرینی دایک وەڵام بدەنەوەو وەرگێڕی پێویستیش بۆ ڕوونکردنەوەوی وانەکان دابین بکرێت.   ئێمە لەکاتی دەرچوونی بڕیارەکەدا وەک دەستەی ناوچە کوردستانیەکان ڕامانگەیاند بڕیار پێویستە بەبڕیار هەڵبوەشێتەوە نەک بە گفتوگۆی زارەکی، عێراق و دەستورەکەی موڵکی گەلانی عێراقەو لەم چوارچێوەیەشدا مافی ڕەوای خەڵکی کوردستانە شەڕی زەوتکردنی مافە دەستورێکانی لە چوارچێوەی یاسا بەرکارەکاندا ئەنجامبدات، بێگومان لە بەردەوامی ئەم کێشەیەو پابەند نەبوون بە مادە چواری دەستور و پێشەلکردنی ڕێگای دادگای فیدڕاڵی ئەگرینە بەر.   دەستەی گشتی ناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم

وەزارەتى دارایى هەرێمى کوردستان رایگەیاند "لەماوەى 30 رۆژى داهاتوودا 60 موڵکى کۆمپانیاى چاڤى دەخرێنە زیادکردنى ئاشکراوە". وەزارەتی دارایی 40 موڵکی کۆمپانیای چاڤی و نالیا دەخاتە زیادکردنی ئاشکراوە فرۆشتنی موڵکەکان بەرامبەر قەرزێکی کۆنی وەزارەتی داراییە بە بڕی زیاتر لە 91 ملیار دینار. 40 پارچە زەوی ناو پڕۆژەی چاڤی لاند دەخاتە زیادکردنەوە، بەپێی خەمڵاندنەکان داهات هەریەکێک لەو زەویان کە چالاکی گەشتیاریی لەسەرە ساڵانە 27 ملیۆن دینارە. بەڕێوەبەرایەتی جێبەجێکردنی دووەمی سلێمانی سەربە وەزارەتى دارایی حکومەتى هەرێم ڕاگەیەندراوێکى بڵاوکردەوەو تیایدا ئەوەى خستوەتەڕوو لە ڕێگەی زیادکردنی ئاشکراوە هەڵدەستێت بە فرۆشتنی سەرجەم ئەو موڵکانەی کە هاوپێچی ئەم ئاگاداریەن، کە ژمارەیان (٦٠ / شەست) موڵکە و سەرجەمیان [ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان] ن تۆمارن بە ناوی [ کۆمپانیای چاڤی بۆ وەبەرهێنانی گەشتیاری – هاوپشکی تایبەت]. لەچەند ڕۆژى ڕابردوو وەزارەتی دارایی و ئابووری حکومەتى هەرێم ڕایدەگەیاند لەسەر داواکارى ئەوان دەستگیراوە بە سەر ژمارەیەک موڵکی کۆمپانیای نالیا و چاڤی کە پێکهاتوون لە ٦٠ موڵک. لەڕاگەیەندراوەکەى وەزارەتى دارایی دەڵێت: لەزیادکردنێکی ئاشکرادا سەرجەم ئەو موڵکانەی کۆمپانیای نالیاو چاڤی دەفرۆشرێت کە دەستیانبەسەرداگیراوە و  ژمارەیان ٦۰ موڵکە.   دەقى ڕاگەیەندراوەکەى ئەمڕۆ بۆ فرۆشتنى موڵکەکان.. دەقى ڕاگەیەندراوەکە بەڕێوەبەرایەتی جێبەجێکردنی دووەمی سلێمانی، لە ڕێگەی زیادکردنی ئاشکراوە هەڵدەستێت بە فرۆشتنی سەرجەم ئەو موڵکانەی کە هاوپێچی ئەم ئاگاداریەن، کە ژمارەیان (٦٠ / شەست) موڵکە و سەرجەمیان [ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان] ن تۆمارن بە ناوی [ کۆمپانیای چاڤی بۆ وەبەرهێنانی گەشتیاری – هاوپشکی تایبەت] ، ئەویش بەرامبەر قەرزی خاوەن قەرز [ بانکی سلێمانی / ١ ] کە بڕەکەی [٩١,٧٦٠,٦٦٠.٣٥٠] نەوەد و یەک ملیار و حەوت سەد و شەست ملیۆن و شەش سەد و شەست هەزار و سێ سەد و پەنجا دینارە بە ڕەسمی جێبە جێكردنی بەڕێوەبەرایەتیمانەوە، زانیاری زیاتر لەسەر موڵکەکان لە هاوپێچی ئەم ئاگاداریە نوسراوە، جا هەر کەسێک ئارەزووی بەشداری کردنی هەیە با سەردانی بەڕێوەبەرایەتیمان بکات و لە بەشی ژمێریاری بارمتەی یاسایی بە ڕێژەی (١٠٪)ی نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکانی ئاماژەبۆکراو دابنێت و ناسنامەی نیشتیمانی و کارتی زانیاری لەگەل خۆیدا بهێنێت ، زیادکردنەکە لە ماوەی (٣٠/ سی) رۆژدا لە رۆژی دوای بڵاوکردنەوەی ئەم ئاگادارییە لە ڕۆژنامەدا لە بەڕێوەبەرایەتیەکەمان لە کاتژمێر (١٢)ی نیوەڕۆ ئەنجام دەدرێت، ڕەسمی تۆمارکردن و کرێی جاڕجی لەسەر کڕیارە.  زانیاریەکان لەسەر موڵکەکان: ناوی خاوەن قەرز / [ بانکی سلێمانی / ١ ] ناوی قەرزار/ [ کۆمپانیای نالیا / سەرەڕای کارەکەی ] جۆری موڵکەکان/ موڵکی پوخت ژمارەی موڵکەکان : تێبینی/ - پێویستە کەسی بەشداربوو لە ڕۆژی دەرچوونی ئەم ئاگاداریە لە ڕۆژنامەدا تا کاتژمێر (١٠:٣٠)ی سەرلە بەیانی ڕۆژی زیادکردنەکە (تآمینات) دابنێت، بەهۆی ئەوەی کە بەشی وەرگرتنی پارەی بەڕێوەبەرایەتیمان لە کاتژمێر (١١) دادەخرێت . - ئەگەر ڕۆژی زیادکردنەکە کەوتە ڕؤژی پشوی فەرمیەوە ئەوا رۆژی دواتر زیادکردنەکە ئەنجام دەدرێت. ١- موڵکی ژمارە (٢١٢ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان ) جۆری مولک / موڵکی پوخت شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ، باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢- موڵکی ژمارە (٢١٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان ) جۆری مولک / موڵکی پوخت شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ، باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣- موڵکی ژمارە (٢١٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان ) جۆری مولک / موڵکی پوخت شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ، باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٤- موڵکی ژمارە (٢٢٠ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان ) جۆری مولک / موڵکی پوخت شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ، باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٥- موڵکی ژمارە (٢٢٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان ) جۆری مولک / موڵکی پوخت شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ، باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٦- موڵکی ژمارە (٢٢٦ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان ) جۆری مولک / موڵکی پوخت شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ، باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە.

چوار هاوڵاتى کورد کە دەیانویست گەشتى عومرەبکەن لەسەر ڕێگاى نێوان سعودیەو عێراق لەناوچەى عەرعەر توشى ڕوداوى هاتووچۆ دەبن و سیانیان گیانى لەدەستدا. پەیامنێرى هاوڵاتى ڕایگەیاند چوار هاوڵاتى کوردى هەرێمى کوردستان کەخەڵکى هەولێرو مەخمورن هاورێى نزیکن و خێزاندارن ویستویانە بەئۆتۆمبێلى تایبەتى خۆیان گەشتى عومرەبکەن، بەڵام بەرەبەیانى ئەمڕۆ چوارشەممەلەناوچەى عەرعەر توشى ڕووداوێکى هاتووچۆ دەبن و بەوهۆیەوە سێ کەسیان گیان لەدەستدەدات و ئەوى دیکەشیان بریندارە. یەکێکە لەکەسوکارەى ئەوانەى گیانیان لەدەستداوە باس لەڕووداوەکە دەکات و دەڵێت، ئەوانە ئەمشەو کاتژمێر لە١٢ى شەوەوە لەهەولێرەوە بەڕێکەوتوون، هاوڕێى نزیکن و ئاسنگەرن و پێشتریش چەند جارێک چونەتە عومرە هەر بەئۆتۆمبێلى خۆیان، بەڵام ئەمجارە توشى وەرگەڕان دەبن و سیانیان مردوو ئەویشیان برینەکەى سەختە. بەوتەى کەسوکارەکەى ئێستا کەسوکارى ئەو هاوڵاتیانە چونەتە نەخۆشخانەى ڕوومادییەو سەرقاڵى وەرگرتنەوەى تەرمەکانیانن و بڕیارە هەر ئەمڕۆ بگەڕێنرێنەوەو دواتر بەخاک بسپێردرێن.

دەسەڵاتی پەخشی ئیسرائیل ڕایگەیاندووە، ئۆپەراسیۆنە سەربازییە چاوەڕوانکراوەکەی ئیسرائیل بۆ داگیرکردنی شاری غەززە دەتوانێت لە نێوان ٢٠ بۆ ٢٥ ملیار شیکڵ (٥.٩-٧.٣ ملیار دۆلار) تێبچێت. ئاژانسەکە ڕۆژی چوارشەممە ئاماژەی بەوەشکردووە، لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی و وەزارەتی دارایی تاوتوێی پێویستی زیادکردنی بودجەی بەرگرییان لەژێر ڕۆشنایی ئۆپەراسیۆنەکەدا کردووە، ئەوەش لەکاتێکدایە کە چاوەڕوانی ئەوە دەکرێت حکومەت هەموارکردنەکان پەسەند بکات کە بڕینی بودجە بۆ وەزارەتەکانی دیکە لەخۆبگرێت لە بەرژەوەندی وەزارەتی بەرگری. ئەو ڕوونیکردەوە کە سوپای ئیسرائیل گەورەترین وەجبەی سەربازانی یەدەگی لە سەرەتای جەنگەوە کۆکردۆتەوە کە ٣٥ هەزاریان تێپەڕاندووە، ئەمەش وەک ئامادەکارییەک بۆ ئۆپەراسیۆنی "ئۆتۆمبێلی زرێپۆشی گیدۆن ٢". پێشبینی دەکرا لە هەفتەکانی داهاتوودا نزیکەی ٢٥ هەزار سەربازی دیکە پەیوەندییان پێوە بکەن و کۆی ژمارەی سەربازانی یەدەگ بگاتە ٦٠ هەزار سەرباز. خەمڵاندنەکان باس لەوە دەکەن کە سوپای ئیسرائیل لە ماوەی نزیکەی سێ هەفتەدا ئامادە دەبێت بۆ دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنەکە، ئەمەش دوای ماوەیەکی کورتی مەشقکردن بۆ هێزە یەدەگەکان و ماوەی پشوودان بۆ یەکە ئاساییەکان.  ئۆپەراسیۆنەکە بە گەمارۆدانی قۆناغ بە قۆناغی شارەکە دەستپێدەکات، دواتر مانۆڕی شەڕ لەناو شارەکەدا دەکرێت، کە بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل- کە لەلایەن دادپەروەری نێودەوڵەتییەوە دەخوازرێت- وەک دوا قەڵای بزووتنەوەی خۆڕاگری ئیسلامی ( حەماس ) وەسفی کردووە. دەسەڵاتەکە پشتڕاستی کردەوە کە کاتی هێرشە زەمینییەکە پەیوەندی بە چۆڵکردنی بەرفراوانی دانیشتوانی غەززەوە هەیە کە ژمارەیان نزیکەی ٨٠٠ هەزار کەسە، کە تا ئێستا تەنها ١٠ هەزار کەسیان جێهێشتووە. لە زاری بەرپرسانی ئەمنییەوە ئاماژەیان بەوە کردووە، چۆڵکردنی بەرفراوان دەست پێناکات تا ئەو کاتەی شارەکە گەمارۆ نەدرێت و هێرشەکان چڕتر بکرێنەوە و بارهەڵگرەکانی فریاگوزاری سنووردار نەکرێن بۆ چوونە ژوورەوە. ئاماژەی بەوەشکرد، بڕیاری وەرگرتنی هێزە یەدەگەکان لەکاتێکدایە کە ناکۆکی نێوان سەرکردایەتی سیاسی و سەرکردەکانی دامەزراوە ئەمنییەکان بووە، کە هەندێکیان لەگەڵ گرێبەستی ئاڵوگۆڕی زیندانییەکاندان نەک ئۆپەراسیۆنێکی سەربازیی بەرفراوان. بەگوێرەی کۆمسیۆنەکە، سوپای داگیرکەر بەنیازە زۆربەی لیواکانی لە ئۆپەراسیۆنەکەدا بەشدار بکات، جگە لە لیوای پەرەشوتوان کە لە کەرتی ڕۆژئاوا دەمێنێتەوە ، هاوکات سەربازە یەدەگەکان کۆنتڕۆڵی سنوورەکانی لەگەڵ کەرتی غەززە دەگرنە ئەستۆ. لە 18ی ئابدا، حەماس ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر پێشنیارێکی نێوەندگران بۆ ئاگربەستی بەشەکی و ئاڵوگۆڕی زیندانییەکان، بەڵام ئیسرائیل بە فەرمی وەڵامی نەدایەوە، سەرەڕای ئەوەی هاوشێوەی پێشنیارێکی پێشوو بوو کە لەلایەن تەلئەبیبەوە پەسەندکرابوو . بەڵکو ناتانیاهۆ بە بیانووی ئازادکردنی دیلەکان و تێکشکاندنی بزووتنەوەکە پاڵ بە لەشکرکێشی غەززە دەنێت، ئەمەش لە کاتێکدایە کە نەیاران و بەرپرسانی پێشوو و تەنانەت سەربازیش گومانیان هەیە، کە ئەو ئۆپەراسیۆنە بە مەترسی بۆ سەر ژیانی زیندانییەکان دەزانن.

پەروین  بوڵدان، ئەندامی شاندی ئیمراڵی و پارتی دیموکراتی گەلان - دەم پارتی رایگەیاند، عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە لە کۆبوونەوەیەکدا پێی گوتوون، "رۆژئاوا بۆ من هێڵی سوورە و ئەوێ بۆ من جیاوازە." جەختی لەوەش کردەوە، ئۆجەلان جگە لەمە، هیچ هەڵسەنگاندنێکی دیکەی لەبارەی رۆژئاوای کوردستان و سووریا لەگەڵ ئەوان نەکردووە، ئەم بابەتەی لەگەڵ شاندی دەوڵەتدا گفتوگۆ کردووە. ئەندامی شاندی ئیمڕاڵی پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) پەروین بوڵدان لە بەشداری بەرنامەیەکی (ژن تیڤی)یدا هەڵسەنگاندنی لەبارەی پڕۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک و دوایین دیداری لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ کرد. پەروین بوڵدان بە یادکردنەوەی ئەندامی شاندی ئیمرالی سری سورەییا ئۆندەر دەستی بە قسەکانی کرد و وتی: "خەباتێکی زۆری بۆ ئاشتی لە تورکیا کرد و ئەو خەباتەی لەبیر ناکرێت." پەروین بوڵدان ڕایگەیاند، جیاوازییەکی بەرچاو هەیە لە نێوان پڕۆسەی ساڵی ٢٠١٥ و ئەو دۆخەی ئێستا هەیە، ئاماژەی بەوەدا، پشتگیری سەرۆکی گشتی مەهەپە دەوڵەت باخچەلی بۆ پڕۆسەکە پێشکەوتنێکی گرنگە و وتیشی: "باخچەلی کە لە ڕابردوو دژی پڕۆسەکە وەستابوو، ئەمڕۆ بووەتە یەکێک لەو کەسانەی کە ڕێگای بۆ پرۆسەکە خۆشکردووە." پەروین بوڵدان ئاماژەی بەوەدا کە پێش بانگەوازەکەی باخچەلی هیچ پەیوەندییەک لە نێوان دەوڵەت و ڕێبەر ئاپۆدا نەبووە و بەردەوام بوو: "دوای ئەوەی باخچەلی لە یەکی تشرینی یەکەمدا هاتە لای دەم پارتی و تەوقەیان کرد و هەروەها لێدوانەکانی دوای ئەوە، ئاماژەن بۆ  پڕۆسەیەکی نوێ لەسەر ڕێگای ئاشتی." پەروین بوڵدان وتیشی، ڕێبەر ئاپۆ هەڵوێستی باخچەلی بە "عەقڵی دەوڵەت کەوتە کار" ناوبرد و ئاماژەی بەوەدا کە ئەگەر تورکیا ئاشتی ناوخۆیی بەدەست بهێنێت، دەتوانێت ببێتە وڵاتێکی نموونەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. لەبارەی هەڵوێست و بۆچوونی ئۆجەلان لەسەر رۆژئاڤای کوردستان، بوڵدان گوتی، "لەگەڵ ئێمەدا، واتە لەگەڵ شاندی دەم پارتی، تەنیا باسی سیاسەتی تورکیای کرد، بەڵام چەند جارێک گوتوویەتی: 'سووریا و رۆژئاوا هێڵی سووری منن. بۆ من ئەوێ جیاوازە.' واتە چەند جارێک لەسەر سووریا ئەمەی خستووەتەڕوو؛ بەڵام جگە لەوە، لەبارەی سووریا و رۆژئاوا هیچ هەڵسەنگاندنێکی دیکەی لەگەڵ ئێمە نەکردووە. ئەو ئاماژەی بەوە کرد، بە گشتی ئەمەی لەگەڵ شاندی دەوڵەتدا تاوتوێ کردووە و کێشەکەی لەوێ گفتوگۆ کردووە و گوتوویەتی ئەگەر دەرفەت دروست ببێت زەمینە بڕەخسێنرێت، دانوستاندن لەو بارەیەوە بە گرنگ دەزانێت."   ئەو ئەندامەی شاندی دەم پارتی ئاماژەی بەوە دا، ئۆجەلان چەند جارێک جەختی کردووەتەوە کە دانوستاندن لەگەڵ رۆژئاوا گرنگە و گوتی، "ئەو ئاماژەی بەوە کرد، دەیەوێت لەگەڵیان گفتوگۆ بکات کە لەم بابەتەدا چ ڕێگەیەک پێویستە بگیرێتەبەر و چ بڕیارێک پێویستە بدرێت. ئەمە هێشتا بەدی نەهاتووە، بەڵام ئێمە پێشبینی دەکەین ئەگەر لە پرۆسەکەدا پێشکەوتن دروست ببێت و دەرفەت فەراهەم بکرێن و لەگەڵ بەرپرسانی رۆژئاوا پەیوەندی و کۆبوونەوە دروست ببن، من پێموایە ئەم بابەتە بە ئاسانی چارەسەر دەکرێت." سێ چەمکی سەرەکی لە دوایین دیداردا پەروین بوڵدان ئاماژەی بەوەدا کە ڕێبەر ئاپۆ لە دوایین کۆبوونەوەدا لەسەر سێ چەمکی سەرەکی وەستاوە و وتویەتی: "بۆ نموونە، ئێمە دەتوانین کێشەکانی کۆمەڵگەی دیموکراتیک، ئاشتی و ئەنتیگراسیۆن وەک پاکێجێک ببینین. ئەگەر مرۆڤ دابەشیان بکات بۆ چەند بەشێک و بە جیا مامەڵەیان لەگەڵ بکات، ئەوا هەڵە و نادروست دەبێت، لەسەر گرنگی هەنگاوە خێراکان وەستاوە کە بەیەکەوە ئەنتیگراسیۆن بەدەست دەهێنن، من ئەمە بەم شێوەیە ڕوون دەکەمەوە، ئێستا کۆمیسیۆنێک پێکهێنراوە، ئەم کۆمیسیۆنە دەستی بە کارەکانی کردووە و ئامانجی ئەوە بووە کە دەستبەجێ یاسا دەربکات، چونکە ئەنتیگراسیۆن شتێک نییە کە بەبێ یاسا بەدی بێت، ئێمە دەتوانین باسی ئاشتی بکەین، باسی دیموکراسی بکەین، بێگومان دەتوانین باسی نادادپەروەری و نایاسایی لە تورکیا بکەین و یاسای گونجاو لەگەڵ ئەوەدا دەربکەین، ئەم بابەتانە تاوتوێ بکەین و باسیان بکەین، بەڵام ئەنتیگراسیۆن شتێکی تەواو جیاوازە، چونکە ئەمڕۆ لە چیاکاندا هەزاران کەس هەن کە چەکیان پێیە، ڕێوڕەسمێکی سیمبولی لەناوبردنی چەکەکان بەڕێوەچوو، پەکەکە خۆی هەڵوەشاندەوە، بەڵام هێشتا ئەوانەی چەکیان پێیە ماون، ئێستا پێویستە ئەو ڕێگرییەی لەبەردەم ئەوانەی چەکەکانیان پێیە نەهێڵدرێت بۆ ئەوەی بتوانن بگەڕێنەوە تورکیا و بتوانن بەشداری سیاسەتی دیموکراتیک بکەن، ئەمەش بە یاسا کە لە لایەن کۆمسیۆنەکە پەسەند دەکرێت ئەنجام دەدرێت." زۆر گرنگە کۆمیسیۆنەکە لەگەڵ ئۆجالاندا کۆبێتەوە پەروین بوڵدان ئاماژەی بەوەدا کە زۆر گرنگە کۆمیسیۆنەکەی پەرلەمان چاوپێکەوتن لەگەڵ ئۆجەلاندا بکات و وتی: "ئێمە ناڵێین هەموو کۆمیسیۆنەکە بچێت، ناڵێین هەموو ئەندامان بە یەکەوە بڕۆن، بەڕێز ئۆجالان داوای ئەوەی نەکردووە، وا بیر دەکەینەوە کە نوێنەرێک لە هەر گروپێکیش بچێت بەسە، کەسێک لە  ئاکەپە، کەسێک لە مەهەپە، کەسێک لە جەهەپە، کەسێک لە یەنی یۆڵ، کەسێک لە دەم پارتی، شاندێکی نوێنەرایەتی بۆ نموونە لە ٥-٦ کەس یان ٦-٧ کەس پێکبێن بچنە ئیمڕاڵی و وەک شاندی کۆمیسیۆنەکە چاوپێکەوتنی لەگەڵدا بکەن، ئەمە پڕۆسەکە خێراتر دەکات و بەشدارییەکی ئەرێنی دەکات و زەمینە بۆ پێشخستنی پڕۆسەکە ئامادە دەکات، لە ڕاستیدا ئیرادە بە گشتی لە دەوڵەتدا هەیە، هەوڵەکانی بەڕێز نوعمان کورتولموش زۆر بەنرخن، لێدوان و هەڵسەنگاندنەکانی بەشدارییەکانی لە لێژنەکەدا، جگە لە ڕێگری لە زمانی کوردی گرنگن، ڕێگری لە زمانی کوردی شتێکی جیاوازە، خۆزگە وانەبوایە، دەبوو ڕێگە بدرایە دایکێکمان لەوێ بە کوردی قسە بکات، دەتوانرا وەرگێڕێک لەوێ هەبێت، هاوڕێیانمان دەیانتوانی لەوێ وەرگێڕی بکەن، ڕێگە نەدان بەمە بە بڕوای من بۆ کۆمیسیۆنەکە بوو بە عەیبە، شتێکی ڕاست نەبوو." پەروین بوڵدان ڕێگری کۆمیسیۆنەکەی پەرلەمانی لە زمانی کوردی هەڵسەنگاند و وتی: "ڕاستییەکەی ئەوەیە کە گەل کاردانەوەی لێژنەکەی بۆ پرسی کورد، نزیکبوونەوەیان لە زمانی دایک زۆر بە فراوانی پێشوازیی لێکرد و کاردانەوەیان نیشاندا، دەتوانرا لە ڕێگەی وەرگێڕێک ڕێگە بە دایکانمان بدرێت بە کوردی قسە بکەن، تەنانەت مەرال دانش بەشتاشیش وتبووی من دەتوانم وەرگێڕی بکەم، ڕێگەیان بەمەش نەدا، بەڕێز ئۆجالان سەرنجی نەخستە سەر ئەم بابەتە بەڵام بە گشتی دیدارێکی زۆر درێژمان سەبارەت بە ئەرک و قورسی کارکردنی کۆمیسیۆنەکە لە بابەتی دەرچواندنی یاسادا ئەنجامدا، بەڵام چاوەڕوانییەکی گەورە هەیە لە لایەن  گەلی کوردەوە، هەموو کەس چاوەڕوانیی هەیە، گەلەکەمان دەتوانێت بڵێت کە سەبارەت بە کورد، ناسنامەمان، کەلتوورمان، بابەتی سەرەکی چارەسەرکردنی پرسی کورد چی دەبێت، زمانی گەلی کورد، ناسنامەی گەلی کورد، کەلتووری گەلی کورد، سەبارەت بە هەموو ئەم بابەتانە، کۆمیسیۆنەکە ئەو کارانە بکات کە دەکەوێتە سەر شانی، بەڵام کۆمیسیۆنەکە ئەرکێکی جیاوازی هەیە، من هەوڵمدا باسی ئەمە بکەم، هەندێک جار بە تەواوی لە کارەکانی کۆمیسیۆنەکە تێناگەین، ئێستا ئەم کۆمیسیۆنە کۆمیسیۆنی چارەسەرکردنی پرسی کورد نیە، بۆ نموونە یاسا دیموکراتیکەکان سەیر بکەن، کاتێک دەوترێت یاسا دیموکراتیکەکان بەڕێز ئۆجەلان ئەمە وەک چارەسەری پرسی کورد نابینێت، بۆ نموونە ئێمە دەڵێین کۆمەڵگای دیموکراتیک، یاساکانی کۆمەڵگای دیموکراتیک، دەبێت ئەمە بگۆڕێت بۆ زەمینەیەک کە ڕێکخراوی کۆمەڵگای مەدەنی لە زەمینەیەکی یاساییدا کاربکات و لەم زەمینە یاساییەدا بتوانین لە ساڵانی داهاتوودا گفتوگۆ بکەین، یاسا نوێکان دەرچوێنین. بابەتی دیموکراتیکبوونی تورکیا  چووەتە قۆناغێکی نوێ کە ئێمە پێی دەڵێین کۆمەڵگەی دیموکراتیکی و ئەم کۆمەڵگەیە لە زەمینەیەکی یاساییدا جێگیر دەکرێت و لەناو ئەمەشدا پێناسەیەک بۆ ئەرکەکان دەکرێت و هەنگاو دەنرێت، ئێستا هەنگاو بە هەنگاو دەچێتە پێشەوە، بەڕێز ئۆجالان باسی لەوەکرد یەکتر بینین کۆتایی دێت،  تەکتیکی یه‌که‌م کۆتایی هات، ئێستا کاتی تەکتیکی دووەمە، تەکتیکی یه‌که‌م چەکدانانی پەکەکە، خۆهەڵوەشاندنەوەی پەکەکە، پێکهێنانی کۆمیسیۆنەکە و هتد بوو، ئێستا قۆناغی دووەم، تەکتیکی دووەمە. ئەمە چییە؟ یاساکان دەردەچن، ئەنتیگراسیۆن دەست پێدەکات، یاسای دیموکراتیکبوون و یاسای ئازادییەکان دەردەچوێنرێن، بێگومان بەمەش گفتوگۆی نوێ درووست دەبێت، بۆیە ناکرێت مرۆڤ هەمووی پێکەوە ئەنجام بدات، هەمووی لە یەک جاردا چارەسەر بکات". ئەندامی شاندی ئیمرالی دەم پارتی  پەروین بوڵدان باسی دیداری خۆی لەگەڵ دەوڵەت باخچەلی کرد کە دوای ڕێوڕەسمی لەناوبردنی چەکەکان ئەنجامیداوە، پەروین بوڵدان ڕایگەیاند کە باخچەلی ڕێوڕەسمەکەی بە "شکۆدار و ڕێکوپێک" بینی، و نیگەرانی خۆشی دەربڕی کە ئەوانەی چەکەکانیان دانا نەیانتوانی لە هەمان ڕۆژدا بگەرێنەوە تورکیا. بوڵدان ئەم دۆخەی بە "نەبوونی بنەمایەکی یاسایی و دادپەروەری" بەستەوە و وتی: "ئەگەر زەمینەیەک ئامادەکرایە ئەوا ئەمە دەکرا، بەڵام لە وڵاتێکدا کە هیچ گەرەنتییەک نییە، بەرەوپێشچونێکی وا ڕووی نەدا، ئەگەر چاکسازی یاسایی بکرێت، دەتوانرێت بنەمایەک بۆ بەشداریکردن لە سیاسەتی دیموکراتیک ئامادە بکرێت." بوڵدان وتیشی، کە پێشکەوتنی پڕۆسەکە پەیوەستە بەو یاسا و بڕیاڕانەی کە لە کۆمیسیۆنەکەوە دەردەکرێت. پەروین بوڵدان ڕایگەیاند کە دەبێت ناو و کاری کۆمیسیۆنەکەی پەرلەمان بە جیا گفتوگۆی لەسەر بکرێت و وتی: "تێکەڵییەک هەیە، هەندێک کەس وا بیر دەکەنەوە کە ئەم کۆمیسیۆنە کێشەی کورد چارەسەر دەکات یان ئەم کۆمیسیۆنە هەموو یاساکان دەردەکات، ئەمە ڕاست نییە، ئێستا ئەم کۆمیسیۆنە بۆ مەبەستێکی تایبەت دامەزراوە، بۆچی دامەزراوە؟ پەیوەندیدار بە چارەسەری کێشەی کورد دەبێت پەکەکە خۆی هەڵبوەشێنێتەوە، چەکەکانی دابنێت و بۆ بابەتی ئەنتیگراسیۆن پێویستە هەندێک یاسا دەربکرێن و هەمواربکرێنەوە، کۆمیسیۆنەکە بۆ ئەم مەبەستە دامەزراوە، من پێم وایە زۆر بە بەهایە، چونکە لە مێژووی تورکیادا بۆ یەکەمجارە کۆمیسیۆنێک  پەیوەندیدار بە کێشەی کورد دادەمەزرێت، بەڵام سەیری بکەن من ناڵێم پەیوەندیدار بە چارەسەری کێشەی کورد، دەڵێم پەیوەندیدار بە  کێشەی کورد  کۆمیسیۆنێک پێکهێنرا. ئەو کۆمیسیۆنەی  کە لە ساڵی ٢٠١٥ دامەزرا، جەهەپە و مەهەپە و زۆر پارتی تر ئەندامیان نەبوو، بەڵام ئێستا لەم کۆمیسیۆنەدا نوێنەرایەتی هەموو پارتەکان، هەموو فراکسیۆنەکان هەیە، لەم ڕووەوە زۆر بە بەهایە، تەنانەت پارتە سیاسییە بێ فراکسیۆنەکانیش نوێنەرایەتییان هەیە، بەڵام کۆمیسیۆنەکە کەمێک بە قورسی کار دەکات، بە بڕوای من کارەکانی خاون، زیاتر بۆتە کۆمیسیۆنێک کە کاتەکانی زیاتر بۆ گوێگرتن بەسەر دەبات، ئەمە شتێکی ڕاست نییە، بە بڕوای من ئەمە هەڵەیە، دەبێت بە خێرایی گوێگرتن کۆتایی پێبێت، بێگومان گوێگرتنەکان بە نرخ بوون، بۆ نموونە شەهید، کەمئەندامانی جەنگ، دایکانی شەممە، دایکانی ئاشتی و ئەو کەسانەی کە ساڵانێکی زۆرە لە تورکیادا ئازاریان چەشتووە، ئەوانەی ستەمیان لێکراوە و داوای دادپەروەری و ڕاستی دەکەن و پارێزەرانیش گوێیان لێگیرا، ئەمە گرنگە بەڵام گۆڕینی کۆمیسیۆنەکە کە بە هەفتە و مانگ گوێ دەگرێت کۆمیسیۆنەکە سەرقاڵ و گیرۆدە دەکات". ڕێبەر ئاپۆ: زۆر شت هەیە کە بە کۆمیسیۆنەکەی بڵێم ئەندامی شاندی ئیمرالی پەروین بوڵدان ئاماژەی بەوەدا کە پێویستە کۆمیسیۆنەکەی پەرلەمان چاوپێکەوتن لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆدا بکات و سەبارەت بە گفتوگۆکانی ئەم بابەتە لە دوایین دیداردا وتی: "ئێستا گرنگە کۆمیسیۆنەکە بچێتە ئیمڕاڵی، چونکە دەبێت چاوپێکەوتن لەگەڵ دانوستانکاری سەرەکی بکات، لە هەردوو لایەنیشدا دانوستانکار هەن، بەڕێز ئۆجالان هەیە کە پەکەکە دەڵێت دانوستانکاری سەرەکی ئێمەیە، بەردەنگی ئەم کارە بەڕێز ئۆجالانە، لە لایەکی ترەوە بەڕێز سەرۆک کۆمار هەیە، کە لەوانەیە هەوڵ بدەن ئەم کارە بە ئیرادەی خۆیان بەرەو پێش ببەن، بەڕێز دەوڵەت باخچەلی هەیە، پارتە ئۆپۆزسیۆنەکان هەن، بە تایبەت ئۆزگور ئۆزەل هەیە، دەم پارتی هەیە ، هاوسەرۆکان هەن، لەو باوەڕەدام کە باشترە هەموو ئەمانە گفتووگۆیان لەگەڵدا بکرێت. بۆیە ئێستا چاوپێکەوتن لەگەڵ کارەکتەرەکانی لایەنێک بکرێت و چاوپێکەوتن لەگەڵ کارەکتەری لایەنەکەی تر نەکرێت و بۆچوونەکانی وەرنەگیرێت، وەک بەردەنگی پرسەکە نەبینرێت، هەڵەیەکی گەورەیە، ئەگەر بەڕێز ئۆجالان بانگەوازی نەکردایە، ئەگەر بە پەکەکەی نەگوتایە کۆنگرەی خۆتان ببەستن، خۆتان هەڵبوەشێننەوە، ئایا پەکەکە کۆنگرەی خۆی دەبەست و خۆی هەڵدەوشاندەوە؟ ئایا دەگەیشتینە ئەو قۆناغەی ئێستا تێیداین؟ نەخێر، نەدەگەیشتین، ئەمانە بە بانگەوازەکەی بەڕێز ئۆجالان دروست بوون و لە لایەکی ترەوە ڕێکخستنێک هەیە کە گوێڕایەڵی دەکەن، بۆیە نەچوونی کۆمیسیۆنەکە، و نەبینینی بەڕێز ئۆجالان وەک بەردەنگ و گوێنەدان پێی هەڵەیەکی گەورەیە، ئێستا بەڕێز ئۆجالان دەڵێت، چەندین شت هەیە کە من بە کۆمیسیۆنەکەی بڵێم، بەڵێ زۆر شت هەیە".

زیاتر لەمانگێکە ئەنجومەنى وەزیرانى هەرێمى کوردستان هیچ کۆبوونەوەیەکى نەکردوە بڕیارە ئەمڕۆ چوارشەممە، 03ـی ئەیلوولی 2025، ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان بە سەرپەرشتیی سەرۆک وەزیران، مەسرور بارزانی کۆدەبێتەوە و دوو بڕگە تاوتوێ دەکات.  بڕگەی یەکەم: خستنەڕووی ڕێڕەوی گفتوگۆکانی نێوان حکوومەتی هەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدراڵی لەبەر ڕۆشنایی کۆبوونەوەکانی ئەم دواییەی نێوان شاندی دانوستانکار و لیژنە هاوبەشەکانی هەردوولا دەربارەی دۆسیەی داهاتە نەوتییەکان و دۆسیەیی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان لەبەر ڕۆشنایی بڕیارەکانی ئەنجوومەنی وەزیران و لەیەکتر گەیشتن و کۆنووسی هاوبەشی لیژنەکان. بڕگەی دووەم: خستنەڕووی پێشنیاری وەزارەتی ناوخۆ بە نووسراویان ژمارە 8441 لە 16-03-2025، سەبارەت بە پێداویستییەکانی جێبەجێکردنی سیستەمی نوێی دەرھێنانی مۆڵەتی شۆفێری لە بەڕێوبەرایەتییەکانی هاتوچۆ لە هەرێمی کوردستان و پێداچوونەوە بە خشتەی هاوپێچی بڕیاری پێشوووی ئەنجوومەنی وەزیران ژمارە 79 لە 03-02-2016، ئە م بابەتە لەلایەن وەزارەتی دارایی و ئابووری بە نووسراویان ژمارە 3954 لە 12-05-2025 پشتگیری کراوە.

دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ رایگەیاند، نیگەرانن لەو کردەوە نامرۆڤانەی بەرامبەر هێمن مامەند کراوە و تەقەکردن لە هێمن مامەند بە هەوڵێک بۆ سنووردارکردنی دەنگی ئازاد و کاری رۆژنامەوانی لە سلێمانی ناوبردووە. دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ راشیگەیاند، پێویستە دەزگا ئەمنی و ئیدارییەکانی سلێمانی بکەرانی ئەو کارە بدۆزنەوە و رادەستی یاسا بکرێن و دەستەکە ئەوەش دەڵێت، کە چاودێریی رێکارەکانى دۆسییەى هێمن مامەند دەکەن. دەقى پەیامەکە.. پەیامی دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ سەبارەت بە بریندار کردنی ڕۆژنامەنوس هێمن مامند لەشاری سلێمانی  بەداخەوە ئێوارەی ڕۆژی سێشەممە هەواڵی تەقەکردن لە ڕۆژنامەنوس هێمن مامندو بریندار بونی  ناوبراومانبیست لەشاری سلێمانی. دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ نیگەرانی خۆی دەریدەبڕێت بۆ ئەو کردەوە نامرۆڤانەی بەرامبەر ناوبراو ئەنجامیداوە، لامان وایە هەوڵێکە بۆ سنور دارکردنی دەنگی ئازادی و کاری ڕۆژنامەوانی لەشاری سلێمانی . پێویستە دەزگا ئەمنیەکان و ئیدارەی پارێزگای سلێمانی هەرچی زووە بکەرانی ئەو کارە بدۆزنەوە ودەستگیریان بکەن و ڕادەستی یاسا بکرێن. هیوای سەلامەتی و شیفا بۆ هێمن مامند دەخوازین لەنزیکەوەش وەک دەستە چاودێری ئەو کەیسە دەکەین و هەر دوای ڕووداوەکەش تیمێکی نوسینگەی سلێمانی دەستە سەردانی نەخۆشخانەیان کردووە چاویان بە ناوبراو کەوتوە لەهەواڵیان پرسیوە لە ئێستادا لەژێر چاودێری پزیشکی دایە چاوەڕێی لێکۆڵینەوەکان دەبین. دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ لەهەرێمی کوردستان

بەرپرسێکی بەرگری ئەمریکا دەڵێت: سوپای وڵاتەكەی لە عێراق ناکشێتەوە، هێزەکانی ئەمریکا بە هەماهەنگی لەگەڵ حکومەتی عێراق و ئەندامانی هاوپەیمانی دژە داعش جێگیر دەبن. لێدوانی ئەو بەرپرسە، كە قسەی بۆ كەناڵی "الحدث" كردووە، دوای ئەو هەواڵانە دێت کە باس لە کشانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا لە هەندێک لە سەربازگەو بارەگا سەربازییەکانی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی حکومەتی عێراق دەکەن. ئەو بەرپرسە ئەمریكییە ئاماژەی بەوەشکردووە: وڵاتەکەی پابەندە بە پەیوەندییەکانی لەگەڵ هاوبەشە عێراقییەکان، لە چوارچێوەی هاوکاری بەردەوام لەسەر ئاستی ئەمنی و سەربازی. جەختیشكردووە: لەسەر داوای حکومەتی عێراق هێزەکانمان لە عێراق دەهێڵینەوەو، هێزەکانی ئەمریکا بە هەماهەنگی و راوێژ لەگەڵ حکومەتی عێراق و ئەندامانی دیکەی هاوپەیمانی دژە داعش بڵاوەپێدەکەن. ئەو بەرپرسە ئاماژەی بەوەدا کە دووبارە بڵاوکردنەوەی هێزەکان لەسەر بنەمای هەڵسەنگاندنی بارودۆخی سەر زەوی و پێویستیەکانی جێگیرکردن و هەڵسەنگاندنی مەترسی دەبێت. هەروەها ڕوون بوو کە ئەمریکییەکان نەیانویستووە هیچ ئاماژەیەک بدەن کە واز لە بەرژەوەندییە گرنگەکانی ئەمریکا دەهێنن، هەروەها شەڕی داعش وەک ئامانجێکی گرنگ بۆ ئەمریکییەکان دەمێنێتەوە. هەروەها دروستکردنی هاوبەشی لەگەڵ حکومەتی عێراق و هێزەکانی سەر بە حکومەتی عێراق گرنگییەکی سەرەکیی هەیە بۆ ئەمریکییەکان، کە دەیانەوێت لە مانگ و ساڵانی داهاتوودا بەردەوام بن لە کارکردن لەسەر ئەم هاوبەشییە. ئەمریکا بە گرنگترین هاوبەشی سەربازیی هێزە عێراقییەکان دادەنرێت و پەیوەندیی مەشق و ڕاهێنان و چەکداریی نێوان بەغدا و واشنتۆن گەورەترین پەیوەندی دوو قۆڵییە بە بەراورد بە پەیوەندییە سەربازی و ئەمنییەکانی نێوان بەغدا و هەر حکومەتێکی دیکە. ژمارەی ئەو سەربازە ئەمریکییانەی کە لە سەرانسەری عێراق بەرەو هەرێمى کوردستان (باکوور) دەچن، وەک یەک نابێت. ئەمریکییەکان هەمیشە ڕایانگەیاندووە کە دوو هەزار سەربازی ئەمریکییان لە عێراق هەیە، بەڵام ژمارەی ئەو سەربازانەی بەرەو هەولێر دەچن دوو هەزار سەرباز نابێت، و پێدەچێت لەوەش کەمتر بێت. چەندین پێشنیار لەسەر مێزی نێوان حکومەتی عێراق و ئیدارەی ئەمریکا بۆ مانەوەی بەشێک لە هێزەکانی ئەمریکا لە ناوچەکانی نزیک لە سوریا، کە دەتوانرێت لە ئۆپەراسیۆنەکانی دژی داعشدا بەکاربهێنرێن. بەڵام پێناچێت ئەم پێشنیازانە لەلای هیچ لایەک کێشیان پەیدا کردبێت، یەکەمیان لەبەرئەوەی پێویستیەکی دەستبەجێیان بۆ ناکات، دووەمیش لەبەرئەوەی ئەمریکییەکان پلانیان هەیە لەکوردستانی عێراق و باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریا و ئەلتەنفەوە لەدژی داعش ئۆپەراسیۆن بکەن. بۆیە پێویست ناکات لە ئێستادا پێشنیازەکە بە جددی وەربگیرێت، بەتایبەتی کە پلانەکە پێشتر بوونی هەیە، جێبەجێ دەکرێت، و لەلایەن هەردوو لایەنەوە لەبەرچاو دەگیرێت کاتێک کۆبوونەوەی تەکنیکی لەسەر ئەو بابەتە ئەنجام دەدەن.

قاسم ئەعرەجی، راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی عێراق ئاشکرایدەكات: راوێژکارێتیيەكەیان پێشنیازی دواخستنی دەنگدانی یاسای هێزەكانی حەشدی شەعبی کرد بۆ دوای هەڵبژاردنەکانی داهاتووی پەرلەمانی عێراق. ئەعرەجی، لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا وتی: داوامان کرد یاساکە دوابخرێت بۆ دوای هەڵبژاردن و هۆكارەكەیم لێ مەپرسن. ئاماژەی بەوەشکرد: رەنگە یاساکە پێش ئەوەی بچێتە دەنگدان، پێویستی بە خستنەڕووی بێت لە ناوخۆ و دەرەوە. ئەو بەرپرسە عێراقییە جەختی لەوە شکردەوە: حکومەت رێگە بە هیچ لایەنێک نادات، دۆست بێت یان نا، بیرۆکەی هەڵوەشاندنەوەی حەشدی شەعبی پێشنیاز بکات، راشیگەیاند: حەشد نوێنەرایەتی بەشێکی بنەڕەتی دەزگای ئاسایشی عێراق دەکات. دوای چڕبوونەوەی هەڕەشە و هۆشدارییەکانی ئەمەریکا، سەرەڕای دابەشبوونیان بەسەر دوو ئاراستە، دواجار لایەن شیعەکانی عێراق، لە کۆتاییەکانی مانگی ڕابردوو، بڕیاریاندا پرۆژە یاسای پەیکەربەندی حەشدی شەعبی لە سەرۆکایەتیی پەرلەمانی عێراق وەربگرنەوە و دەنگدان و تێپەڕاندنی پرۆژە بخەنە خولی داهاتووی پەرلەمان. لەمبارەوە عارف حەمامی، پەرلەمانتاری حزبی دەعوەی ئیسلامی بە ماڵپەڕی کوردستان24ـی ڕاگەیاند، هۆکاری کشاندنەوەی پڕۆژە یاسای حەشدی شەعبی تەنیا بەهۆی نەگونجانی کاتە و پەیوەندیی بە هیچ هەڵوێست و گوشارێکەوە نییە. حەمامی گوتیشی: کاتی پێشکەشکردنی پرۆژە یاسای حەشدی شەعبی لە کۆتایی خولی پێنجەمی پەرلەمان بوو، بۆیە پرۆژەکە بە ڕەزامەندی هەموو لایەنەکان کشاندراوەتەوە و تاوەکوو دەستبەکاربوونی خولی نوێی پەرلەمانی عێراق ناخرێتەوە کارنامەی کۆبوونەوەی پەرلەمان. پێشتر لە 23ـی تەممووزی ئەمساڵدا، وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاشکرای کرد، مارکۆ ڕوبیۆ، وەزیری دەرەوە لەسەر کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی هەژموونی ئێران لەسەر عێراق بە تەلەفۆن قسەی لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق کردووە. ڕوبیۆ نیگەرانی وڵاتەکەی لە بارەی تێپەڕاندنی پرۆژە یاسای حەشدی شەعبی بە سوودانی ڕاگەیاندووە و هۆشداری پێداوە، تێپەڕاندنی پرۆژە یاسای حەشدی شەعبی لە پەرلەمان، دەبێتە مایەی زیادبوونی هەژموونی ئێران و گرووپە چەکدارەکان لەسەر سەروەریی عێراق، هەربۆیە ئەمەریکا قبووڵی ناکات