بەسێ هۆزات: ڕێبەر ئاپۆ لە کۆنگرەدا نەبێت گەریلا دەست لە چەک هەڵناگرێت

سازدانی: عەمار عەزیز مامۆستایەكی زانكۆی دهۆك ئاماژە بەپێناسەی دەستور دەدات و دەڵێت:» دەستور لەهەرێم چەندە سیاسییە  ئەوەندە دەستوری نیەو دەبێت لەنووسین و پەسەندكردنیدا پێویستە رەزامەندی تەواوی حزبەكانی لەسەر بێت»، دەشڵێت:» بوونی دەستوور گرنگە بۆ پێناسەكردنی كەسایەتی سیاسی هەرێم و مافەكانی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان». سەردار موسا شەریف، مامۆستا لەپەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان لەزانكۆی دهۆك لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی، دەشڵێت:» لە نووسینی دەستوردا گرنگە نەك تەنیا حزبەكان، بەڵكو بۆچوونی كومەڵگای مەدەنی، مامۆستایانی زانكۆ، كە دەستوورێك كە دێتە نووسین و ئامادەكردن بۆ گشتپرسی، لێكتێگەیشتنی سیاسی و كومەڵایەتی لایەنە پێكهێنەرەكانی وڵاتی لەسەر هەبێت». هاوڵاتى: دەستوور چییە؟ بۆچی گرنگە؟ سەدار موسا: دەستوور لەبنەڕەتدا لەدەستەوژەیەكی فرانسی « constitutio « سەرچاوەی وەرگرتووەتەوە، كە ئاماژە بە « كومەڵێك بریار و یاساكانی ئیمپراتوڕی» ئەو سەردەمە دەكات. دەستوور پێكهاتەیەكە لەبنەماكانی پابت كەچوارچێوەی حقوقی و دامەزراوەی و دابەشكردن و دابەشبوونی دەسەڵاتی بەڕێوەبردنی و سنوری دەسەڵاتەكانی دەوڵەتێك دروست دەكات . بە هەمان شێوەش دەستووور بریتییە لەدابەشكردنی ‎‎ماف و ئیمتیازاتەكان (بەشێوەیەكی گشتی نەك مەحدودكراو)  لەنێوان دەوڵەت و هاووڵاتیان، دەستنیشان دەكات ‎  دەستوور بە هەمان شێوە سنورە سیاسییەكانی دەوڵەت شرۆڤە و تەعریف دەكات.  بەهەمان شێوەش « ناوەرۆك و دەسەڵاتی سیاسی وێنە دەكات.  دەستوور  ‎بە «سەنەد، بەڵگە یانیش گرێبەستێك» پێناسەكراوە و دێتە پێناسەكردن. كاتێك باسی ئەوە دەكرێت كە دەستوور گرێبەستەكە، دێتە واتای ئەوەی كە ئەوانەی پەسەندی گرێبەستێكی وەها دەكەن، پێكەوە لەسەر بنەماكان و ناوەرۆكی گرێبەستەكە رێككەوتن و لێكتێگەیشتنیان هەیە كە پێویستە رێككەوتنەكە بێتە پاراستن .‎ بویە هەر گوڕانكارییەك لەم رووەوە لە دەستوور پێویستی بە رێككەوتنی لایەنەكان هەیە. بویە لەیەكەم هەنگاودا دەستوور «چوارچێوە، سنورو كەسایەتی، ناسنامەی دەوڵەت» پێناسەدەكات، هاوكات سەرچاوەی شەرعیەتیش لەدەستووردا دەستنیشان دەكرێت.  دوو نموونەی كونترین دەستووری وڵاتان لەسەردەمی مودێرن لەدوای سالانی (1600)، یەكێكییان بریتییە لەدەستووری « سان مارینوو ئەوی دیكەش ئەمریكایە». هاوڵاتى: جیاوازی چییە لەنێوان دەستورو یاسادا؟ سەردار موسا: یەكەم جیاوازی لەنێوان دەستورو یاسادا لەشێوازی داڕشتنە، دووەمیش، سەرچاوەی پەسەندكردنی هەردووكیش جیاوازە، سێیەم، هەر یەكێیان دەسەڵاتێكی جیاوازی یان هەیە، چوارەم، دەسەڵاتی دەستور گشتییە، بەڵام دەسەڵاتی یاسا تایبەت. ئەگەر دەستوور گرێبەستێك بێت كە لەلایەن پێكهاتەی سیاسی و كومەڵایەتی وڵااتێكەوە یانیش نوێنەرانی دەستنیشانكردنی هاووڵاتیانی وڵاتێك هاتبێت دارشتن و پەسەندكردن ئەوە دێتە ئەو واتەی كە رێككەوتنێگی گشتی كراوە لەم بارەیەوە. بەڵام، یاسا بریتییە لەسەپاندنی هێز لەلایەن حكومەت و نوخبەیەكی دیاركراو دێتە داڕشتن و پەسەندكردن. دەستوور یاسایی گشتی وڵاتێكە، بەڵام یاسا شێوازێكە لەتێگەیشتن و شرۆڤەكردنی پكهاتەیەكی سیاسی، كومەڵایتی و دامەزراوەیی. یاسا سەرچاوەی هێز و شەرعیەتی خوی لەدەستوور وەردەگیرێت، بەڵام دەستوور سەرچاوەی شەرعیەتی خوی لەهەموو پێكهاتەكانی وڵات وەردەگرێت. واتە، دەستوور ئەرجەحیەتی هەیە لەسەر یاساو دەستوور دەتوانێت یاسایەك بسڕێتەوە، نەك بەپێچەوانەوە. هاوڵاتى: ئەو بنەمایایە چین كە دەبێت لەدەستووردا فەرامۆش نەكرێن؟ سەردار موسا: ئەوەی كەدەتوانین ئاماژەی پێبكەین بریتییە لەشێوازێكی گشتی نەك تایبەت. لەسەردەمی مودێرنی ئێستا ئەگەر دەستوورەكان بەراورد بكرێت لەگەڵ دەستوورێك كە لەسەدەی 16یەمدا نووسراوە، دەبینێرێت جیاوازییەكی یەكجار زور هەیە لەم نێوەندەدا. پێكەوتنی جیهان، كومەڵگا، تاك و خواست و ویستی هاووڵاتی نەك تەنیا بەرپرسانی وڵاتان پێویستە لەبەرچاوی بگرن، بەڵكو لەسەر ئاستی جیهانیش رەچاوی ئەم پرسە دێتەكردن، بەڵام ئەوەی كە ئاماژەپێكراوە لەسەرەوە، تایبەت بەم پرسە، كەفەراموش نەكرێت، لەخۆیدا پێكەوە گرێدانی « ئەرك و بەرپرسیارەتی هاووڵاتیان و دەوڵەتە»، كە نابێت لەم رووەوە فەراموش بكرێن. چونكە پەیوەندی ئەم دوو فاكتەرە پێكهێنەر یانیش وەڵامدەری هەموو پرسەكانی دیكەی كومەڵگایە. دەستوور بو كێ دەنووسرێت؟ لەپێناو رێكخستنی كاروباری ناوخوی وڵاتێك، واتە نابێت پرسێك لەناو وڵاتێك هەبێت كە گرنگ بێت و ئاماژەی پێ نەكرێت. بو نموونە لەعێراق كە وڵاتێكی موسڵمانە، ناكرێت لەنووسینی دەستوور دا ئاماژە بەدینی ئیسلام نەكرێت، ناكرێت باسی «موڵكیەت»ی سامانی سروشتی وەكو نەوت و گاز نەكرێت. لەدوای رووخانی رژێمی سەدام ئەو پرسەی كە لەعێراق گرنگ بوو كە لەدەستووردا ئاماژەی پێبكرێت و لەبیرنەكرێت پرسی پێكهاتەكانی وڵات بوو، پرسی پەیوەنیدار بە خواستی كورد وەكو هەرێم و پێكهاتەیەك و وەكی قەوارەیەكی سیاسی لەگەل عێراق گرنگ بوو، پرسەكانی دیموكراسی و مافەكانی تاك و كەمەنەتەوەكان كومەڵێك پرسی گەوەرە بوون. بۆیە بەپێی ژینگەو پێكهاتەی وڵات و كات، پرسەكان دێنە گۆڕین لەم بارەیەوە. هاوڵاتى: ئایا هەرێمی كوردستان پێویستی بە دەستورە؟ سەردار موسا: پرسی پێویستی هەرێمی كوردستان بە « دەستوور» پەیوەندی بەخواستی لایەنە سیاسییەكانی هەرێم و تێگەیشتی هاووڵاتیانی هەرێمەوە هەیە. لەڕووی دەستوورییەوە ( دەستووری عێراق) یاسایی (117) بڕگەی یەكەم، دانی بەهەرێمی كوردستان بەهەموو دامەزراوەكانی كە رۆژی پەسەندكردنی دەستوردا بوونیان هەبووە، نراوە.  لەیاسای 120ی دەستووری عێراق ئاماژە بەوە كراوە لەوەرگێڕی ئینگلیزی «   Shall»  بەكارهاتووەتەوە كە ئەمەش دێتە واتای بەكارهێنانی هێز یانی «مەجبورە». واتە، هەرێمی كوردستان پێویستە دەستووری خوی هەبێت لەپێناو ئەوەی كە « هاوسەنگی هێز و دەسەڵات» لەنێوان دەستووری عێراق و دەستووری هەرێم یان هەرێمەكاندا بێتە ئارا. بەڵام لەهەمان كاتیش نابێت كە دەستووری هەرێمەكان لەگەڵ ئەمەش هەرێمی كوردستان لەدژی دەستووری عێراق بێت. چونكە لەبەردەوامی پێناسەكردنی دەسەڵاتەكانی هەرێم، دەستووری عێراق یاسای (121) بڕگەی دووەم، ئاماژە بە میكانیزمی چارەسەركردنی بوونی « ناكۆكی « نێوان هەرێم و دەسەڵاتی فیدراڵ «دەستوور» باڵادەستی دەستووری فیدراڵی» ‎بەسەر دەستووری هەرێمیدا پەسەند كردووەتەوە. هاوڵاتى: كێ بەرپرسیارە لەهەبوون یان نەبوونی دەستوور؟ سەردار موسا: تایبەت بەپرسی دەستوور لەهەرێم، پرسەكە چەندە سیاسییە، ئەوەندە دەستوری نییە. نەبوونی دەستووری هەرێم بەدیتنی من دوو فاكتەرە رێگر بوونە، یەكەمیان پرسی كێ دەبێتە سەرۆك.مەرجەعی هەرێم ( یاسایی ژمارەی 2ی پەسەندكراوی ساڵی 1992ی پەرلەمانی كوردستان) و سنوری دەسەڵاتەكانی كەسایەتییەكی وەها، دووەمیش هەندێك لایەن بوونی دستوور لەبەرژەوەندی خویاندا نابینن، چونكە بوونی دەستوور لەهەرێم دەبێتە هۆكارێك بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی هەرێمیش هەتا رادەیەكیش پەنا بۆ دادگای دەستوری عێراق بەرێت. لەم حاڵەتەشدا، دەوڵەتی عێراق لەهەرێمی كوردستان بەهێز دەبێت كەهۆكارەكەشی لایەنە سیاسییەكانن. هاوڵاتى: دەستوور دەبێت كێ بینووسێتەوە؟ سەدار موسا: كات و ژینگەی كومەڵایەتی وڵاتان كاریگەری هەیە بەسەر نووسینی دەستوور. ئەو دەستوورەی كەئێستا عێراق خاوەنیەتی راستە لەسەر دەستی لایەنە عێراقییەكان نووسراوە، بەڵام فشاری دەرەكی و هی سەردەمێكە كە  «عێراق لەگەڵ تەنگەژەیەكی سیاسی، كومەڵایەتی، ئابوری» لەشەڕدا بووە و لەبیریشمان نەچێت دەستووری عێراق لەلایەن پێكهاتەی « سوننەوە» بایكوت كراو بینیمان كە بڕیارەكان و سیاسەتی پول برێمەر عێراقی بەرەو چ ئاراستەیەك بردووە كە ئێمە ئێستا بەرهەمەكەی دەبینین. بۆیە، لەنوسینی دەستوردا گرنگە نەك تەنیا حزبەكان، بەڵكو بۆچوونی كومەڵگای مەدەنی، مامۆستایانی زانكۆ، نەتەوەیەكگرتووەكان و لەسەر ئاستی جیهانیش كومەڵێك رێكخراو هەن كە بەكاری راوێژكاری هەڵدەستن لەنووسینی دەستووری وڵاتاندا. گرنگە كە دەستوورێك كەدێتە نووسین و ئامادەكردن بۆ گشتپرسی، لێكتێگەیشتنی سیاسی و كومەڵایەتی لایەنە پێكهێنەرەكانی وڵاتی لەسەر بێت. هاوڵاتى: پێویستە دەستووری هەرێم لەگەڵ دەستووری فیدراڵی بگونجێت؟ سەردار موسا: ئەمە پرسێكە كە دەستووری عێراق وەڵامیداوەتەو دەستووری هەرێمیش ناتوانێت لەدژی دەستووری عێراق بێتە داڕشتن هەروەكو لەسەرەوە ئاماژەپێكراوە كە یاسای (121) بڕگەی دووەمی دەستووری عێراقە. پێویستە دەبێت چی بكرێت كە هەم مافەكانی كورد لەعێراق پارێزراوبێت  و لەگەڵ دەستووری عێراقیشدا بگونجێت؟ هاوڵاتى: دەبێت چۆن مامەڵە لەگەڵ ناوچە دابڕێنراوەكاندا بكرێت لەدەستووردا؟ سەردار موسا: پرسی ناوچە دابڕاوەكان پرسێكی دەستوورییە. دەستووری عێراق یاسای (140) كە سەرچاوەی خۆی لەیاسای (58) دەستووری كاتیی بەڕێوەبردنی دەوڵەتی عێراق لەسەردەمی داگیركارییەوە وەرگرتووەتەوە، خاوەندارێتی ئەم دەڤەرەی هەم  بۆ هەرێمی كوردستان و هەمیش دەوڵەتی عێراقی گەڕاندووەتەوە. لەیاسایی 140دا میكانیزمی چارەسەركردنی ناوچەكە دیاركراوە. بەڵام ئەم پرسە بە هۆی ناكوكی و دەستوەردانە سیاسییەكان لەسەردەمی دەسەڵاتداری نوری مالیكی، سەرۆك وەزیرانی پێشوو كەمتەرخەمی هەرێمی كوردستان، ئیهمال كرا. لەهەمان كاتیش لە ریفراندۆمی 25ی ئەیلولی 2017 بەتێكڕای دەنگ لەم دەڤەرە ئیسبات كرا كەئێرە موڵكی كوردستانە. لەپرسی موڵكداری دەڤەرەكە دەبێت ئێمە تەركیز لەسەر دوو پرسی جیاواز بكەین. یەكەم: لە رووی جوگرافییەوە ئەم خاكە بەشێكە لەخاكی كوردستان، موڵكیەتی لە رووی مێژوییەوە ناگۆڕێت. دووەم: ئەگەر خاوەن پارچە زەوییەك لەسەر ئەم خاكە، خانوی خۆی یانیش زەوی كشتوكاڵی خوۆی بفروشێت عەرەبێك یانیش ھەر لایەنێكی غەیری كوردی، ئەمە نابێتە واتای ئەوەی كە ئەم خاكە چیدیكە موڵكی كوردستان نییە. نەخێر، ئەو كەسەی كە پارچە زەوی كوردستانی كڕیوە پەسەندی ئەوەی كردووەتەوە كە حەز دەكات ببێت بە هاووڵاتییەك لەسەر خاكی كوردستان. لەسالی 1864 شەڕ لەنێوان دانیمارك و ئەڵمانیا لەسەر هەرێمێك بە ناوی ” sydslesvig”   روویدا، كە هەریەكە ئەم بەشەیان بەخاكی خۆیان دەزانی. لەدانوستاندنەكانی سیاسی و دیپلۆماسی هەردو لایەن رێككەوتن كە بەپێی راپرسییەك خاكەكە لەنێوان خۆیان دابەش بكەن و مافی خەڵكی رەسەن  و موڵك و نیونەرایەتییان لەپەرلەمانی دانیمارك و ئەڵمانیا بێتە پاراستن. بۆیە، دەكرێت تایبەت بەپرسی ناوچە كوردستانییەكان هەمان مودێلی دانیماركیش تاووتوێ بكرێت. هاوڵاتى: ئایا نووسینەوەی دەستوور پێویستی بە رەزامەندی حزبە سیاسییەكان هەیە؟ سەردار موسا: یاسای ژمارە (2)ی ساڵی 2017 تایبەت بەپرسی دابەشكردنی دەسەڵاتەكانی سەرۆكایەتی هەرێم بەسەر دامەزراوە دەستورییەكانی هەرێم‎ پەسەندكراوی 29/10/2017 و یاسای ژمارە (1)ی سالی 2019ی تایبەت بەكاراكردنی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان- عێراق و شێوازی هەڵبژاردنی سەرۆك تا پەسەندكردنی دەستور، پەسەندكردنی بەرواری 8/5/2019 ئاماژەیەكە بەوەی بەڵێ لەنووسین و پەسەندكردنی دەستووردا پێویستە رەزامەندیی حزبەكان هەبێت بەتایبەتی لەسەردەمێكی مودێرن و تایبەتیش ئەگەر حزبێكی گەورەو باڵادەست بێت كەدەتوانێت كاریگەری لەسەر « رای گشتی، شەقام و هەروەهاش ببێتە هۆی دروستكردنی تەنگەژەو پەكخستنی دامەزراوەكانی دەوڵەتداری» لەسنورێكی جوگرافی دیاریكراودا. حزبەكان بەهۆی ئەوەی كە نوێنەرایەتی بەشێك لە پێكهاتە سیاسی، كومەڵایەتی، ئابوری و هتدی سنورێكی دیاریكراو دەكەن بگرە دەوڵەت بێت یانیش هەرێم، بێشك فاكتەرێكی گرنگە كەدەستورێك دێتە نووسین و پەسەندكردن رەزامەندی نەك تەنیا حزبێك بەڵكو پێكهاتەكانی كومەڵگای لەگەڵ بێت. هەر دیسان حزبەكانن رێگرن لەڕێككەوتنی گشتگیر تایبەت بەناوەرۆكی دەستوور. هاوڵاتى: هەرێمی كوردستان هەروا بێ دەستوور بمێنێتەوە چ زەرەرێك دەكات؟ سەردارموسا: پرسێكە زورتر رەنگە لێكدانەوەی سیاسی پێویست بێت هەتا یاسایی. بەوپێیەی دەستووری عێراق هەرێمی « پێگیرو مولزەم» كردووەتەوە كەدەبێت دەستووری خوی هەبێت بەپێی « یاسای 120 « بوونی دەستوور گرنگە هەم بۆ پێناسەكردنی كەسایەتی سیاسی هەرێم، هەمیش لەپێناو دروستكردنی بەرچاوڕوونی لەپاراستنی مافەكانی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان.

سازدانی: هاوڵاتى   عومەر فاروق گەرگەرلیئۆغڵو پەرلەمانتاری ئاشتی و دیموكراتی گەلان (هەدەپە) كە بەهۆی بڵاوكردنەوەی پۆستێك لەتۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا تۆمەتی بانگەشەكردن بۆ تیرۆری درایە پاڵ و بەدوو ساڵ و شەش مانگ زیندانیكردن سزادرا. رۆژی 17ی ئازاری 2021 لەپەرلەمانی توركیا مافی پەرلەمانتاری لێوەرگیرایەوەو لە 21ی ئازار لەپەرلەمان دەستبەسەركراو هەمان رۆژ دوای ئەوەی وتەی لێوەرگیرا، ئازاد كرا، بەڵام جارێكی ترو لەدووی نیسانی 2021 دەستگیركرایەوەو خرایە زیندانەوە. گەرگەرلیئۆغلۆ لەیەكەم چاوپێكەوتنیدا لەدوای ئازادبوونی بۆ هاوڵاتى دەدوێت و دەڵێت:» هەدەپە لە 12%ی زیاتری دەنگدەرانی توركیا پێكدەهێنێت، هەرگیز رێگە بەداخستنی هەدەپە نادەین، بۆیە ئەكەپەو مەهەپە بەرپرسیاریەتی داخستنی هەدەپە دەكەوێتە ئەستۆیان و توانای ئەوەشیان نییە دایبخەن».  هاوڵاتى: هۆكاری دەستگیركردنەكەتان چی بوو وەك پەرلەمانتارێكی هەدەپە؟ عومەر فاروق: لەتوركیادا تاكە هۆكاری دەستگیركردنی من و هەموو هەدەپەییەكان كەئێستا لەزیندانن  هەر كوردبوونە هۆكاری دیكە نییە، رێبەر ئاپۆ بۆ دەستگیر كراوە؟ سەڵاحەدین دەمیرتاش و فیگەن و گوڵتان كشناك و هەزاران ئەندامی دیكەی هەپەدە بۆ دەستگیركراون؟ ئایا ئەمانە كەسیان كوشتووە ئایا پارەی دەوڵەتیان دزیوە، نەخێر، ئێمە تەنیا لەبەرئەوەی كوردین و دەمانەوێ بەكوردی بژین و بخوێنین و هەبین، بەڵام بۆ ئەوەی نەبین، بیانووی جۆراوجۆر دەهێننەوە.  بە من دەڵێن بانگەشەت بۆ تیرۆر كردوە لەتویتەردا، بەیەكێكی تر دەڵێن تۆ لەگەڵ تیرۆریستان دانیشتووی، بەیەكێكی تر دەڵێن، سوكایەتیت بەسەرۆك كۆمار كردووە، بۆ هەر یەكێك بیانوویەك دەدۆزنەوە، بەڵام مەسەلە ئەساسەكە كورد بوونەو ئیرادەی گەلی كوردە كە دەیانەوێ تێكی بشكێنن كەئەمەش هەرگیز روونادات. هاوڵاتى: چۆن ئێوە ئازادكران و ئەوانی دیكەی هەدەپە هەر لەزیندانن؟ عومەر فاروق: دەوڵەت دۆسییەكی چەندین لاپەڕەیی بۆ هۆنیبوومەوە كە هەمووی دوور بوون لەڕاستییەوە، هیچ بەڵگەیەك لەسەر ئەو تۆمەتباركردنەم نەبوو، ئەوان تاكە بەڵگە ئەو تویتەبوو كە كردبووم، بەڵام هیچ گرنگیەكی نەبوو، نە پشتگیركردن بوو لەپەكەكە، نە سوكایەتی بوو بە ئەردۆغان، نە هیچ مەترسییەك، بۆیە دادگا  بڕیاریدا بەئازادكردنم.  لەگەڵ ئەوەی كە من هیچ شتێكم لەسەر نەبوو دەستگیركردنم بڕیارێكی نادادپەروەرانە بوو، دەوڵەت دەیەوێت وا نیشانی بدات ئەوان پابەندی دیموكراسین  و ئەوەتا پەرلەمانتاریشیان ئازاد كردووەو هیچی لەسەر نەبووە، بەڵام ئەوانی دیكە كە لەزیندانن تاوانیان كردووەو تیرۆریستن!!، كە ئەمە شەڕێكی دەروونییە لەگەڵ گەلی كوردو بەتایبەت هەدەپە دەیكەن، دۆسییەی من و هەموو دۆسییەی ئەوانی دیكە وەكو یەكەو هیچی بەڵگەو دیكۆمێنتیان بۆ تاوانباریكردنی سەركردەكانی ئێمە پێنییە. هاوڵاتى: لەڤیدیۆكاندا دەردەكەوێت پۆلیس بەشێوەیەكی نائاسایی دەستگیرت دەكەن، ئایا لەزیندان ئەشكەنجەنەدرای؟ عومەر فاروق: نەخێر ئەوە هەر ئەو ساتەبوو كە بەشێوازی نامرۆڤانەی خۆیان كەپێی راهاتوون منیان گرت، ئەشكەنجەی جەستەیی نەدرام، بەڵام ئەگەر ئەشكەنجەدانی فیزیكیش نەبێت، هەمیشە ئەشكەنجەدانی دەروونی هەیە. بەڵێ ئەشكەنجەدانی دەروونی لە رێبەر ئاپۆوە تاهاووڵاتییەكی سادەی كورد هەیە، بەڵام هەرگیز دەروون و ئیرادەی گەلی كورد ناشكێت، ئەوان ئەشكەنجە دەخۆن كەگەلی كورد بەو بەهێزییەوە دەبینن لەزیندان، ئەوان ئەشكەنجە دەخۆن كە زەردەخەنەكانی بەڕێز دەمیرتاش و ئێمە دەبینن، ئەوەندەی تر ئیرادەی گەلی كوردیان بۆ رووندەبێتەوە. هاوڵاتى: پێشبینی ئەوە دەكەیت دەستگیربكرێیتەوە؟ عومەر فاروق: ئەمە هەمیشە ئەگەرێكی كراوەیە، ئێمە بۆ ئەم گەلە تێكۆشان دەكەین لەسەر ئەم رێگەیە هەزاران ئاستەنگ و ناڕەحەتی هەیە، زیندان هەیە ئاوارەبوون هەیە، خۆڕاگرتن لەبەردەم ئەشكەنجە هەیە، رێگای بەرگریكردن لەگەلی كورد رێگایەكی گوڵڕێژ نەكراوە، ئێستا دوای ئازادبوونم دەست بەچالاكییەكانم دەكەمەوە لەپەرلەمان و دەرەوەی پەرلەمان، دوور نییە سبەینێ بمخەنەوە زیندان، چونكە ئەوان لەچالاكی هەدەپە دەترسن، لەكورد دەترسن بۆ ئەوەش لەهەموو شوێنێك رووبەڕووی كورد دەبنەوە، بەڵام تێكۆشانی ئێمە لەزیندان و دەرەوەی زیندان بەردەوامە. هاوڵاتى: ئەو چەند مانگەی لەزیندان بووی ئەوەی بینیت و هەستت كرد رەوشی زیندانیان چۆنە؟ عومەر فاروق: بەدڵنیاییەوە زۆر خراپە، رەوشی زیندانیان زۆر خراپەو مافی مرۆڤ پێشێل دەكرێت، ئەمە كارێكی خراپە، مرۆڤ لەهەموو شتێك بەبەهاترەو شایەنی ئەو هەموو ئازارو ئەشكەنجەدانە نییە، خوا بەو گەورەییەی خۆیەوە رێزی لەمرۆڤ گرتووە، بەڵام ئەمان بێڕێزی بە مرۆڤ دەكەن، لەزیندان چیرۆكی خەمناك هەیە، من هەستم بەخەمێكی گەورە دەكرد، بەردەوام دەمپرسی ئەو هەموو بێڕێزییە بەرامبەر مرۆڤ بۆچی؟. هاوڵاتى: بۆچی ماوەیەكە گۆشەگیرییەكان لەسەر ئۆجەلان توند كراونەتەوە؟ عومەر فاروق: كاتێك پێویستیان دەبێت گۆشەگیری شل دەكەن و كاتێك پێویستیان نەبێت گۆشەگیری قورس دەكەن، بەڵام ئەو گۆشەگیرییە لەسەر هەموانە. نەك تەنها لەسەر كوردان، بەڵكو ئەو گۆشەگیرییە لەسەر هەموو توركیایە، لەئەساسدا كێشەكان لای رێبەر ئاپۆ چارەسەر دەبن، ئێمە ئازادیمان دەوێت و ناونیشانیش بۆ چارەسەركردنی ئەو كێشانە دیارە، نە پێویستی بە ئەمریكا هەیە و نە بە روسیا، ئیمراڵی نزیكەو بڕۆن بۆ ئەوێ. دەبێت ئێمە گۆشەگیری تێكبشكێنین، كاتێك ئێمە ئەو گۆشەگیرییە تێكبشكێنین، هەم رێبەر ئۆجالان و هەم ئێمەش ئازاد دەبین. هاوڵاتى: بۆچی لەم چەند ساڵەی دواییدا ئەوەندە فشارەكان لەسەر كورد توندبوونەتەوە؟ عومەر فاروق: سیاسەتی دەسەڵاتی ئاكەپەو مەهەپە دوژمنایەتی گەلی كوردە، شەش ساڵە هێرش و سیاسەتی قێزەون بەردەوامی پێدەدەن، تا ئەمڕۆ ئەنجامیان بەدەستنەهێناوە و لەئێستاش بەدواوە ئەنجام بەدەستناهێنن. دەبینین كە قێزەونی ئەوان لەئاستی هەرە باڵادایە، لەسەر بناغەی دوژمنایەتی كورد هاوپەیمانی دروست دەكەن و بەئاشكرا دژایەتی كورد دەكەن و نایشارنەوە، بەفشارو هێرش و ئۆپەراسیۆنەكان لەشارەكان، دەیانەوێت ئەنجام بەدەستبهێنن. هاوڵاتى: وەك هەدەپە چۆن سەیری ئەو لەشكركێشەی توركیا دەكەن لەخاكی هەرێمی كوردستاندا؟ عومەر فاروق: ئەردۆغان پلانێكی فراوانخوازی عوسمانیانەی هەیە لەناوچەكەدا بەڕێوەدەبات كەمێژووەكەی لە (100) ساڵی رابردوو داڕێژراوە، ئەردۆغان بەردەوامە لەداڕشتنی پلانەكەی، لەگەڵ ئەوەشدا دەیەوێت دەسەڵاتی تەواوی بەسەر رۆژهەڵاتی دەریای سپی ناوەڕاست و لیبیاو میسردا پەیدا بكات، ئەردۆغان دەیەوێت بەرگێكی ئیسلامیانە بكات بەسەر فراوانخوازییەكانیدا و سود لەگروپە چەكدارەكانی سوریاو عێراق وەربگرێت تا بتوانێت وەك بەكرێگیراوێك لەجەنگەكانی دژ بەوڵاتان بەكاریانبهێنێت. هاوڵاتى: دۆسییەی داخستنی هەدەپە گەیشت بەكوێ؟ عومەر فاروق: ئەم دۆسیەیە لەدادگایە، هیچ بەڵگەو بیانوویەكیان نیە، بەدوای ریزكردن و دۆزینەوەی بیانوودا دەگەڕێن، لەگەڵ ئەوەشدا فشار زۆر لەسەر ئەپەكە و ئەردۆغان هەیە كە ئەم بڕیارە رابگرن، بەڵام ئەوان هەموو خەباتێك دەكەن بۆ ئەوەی هەدەپە بوەستێنن لەو تێكۆشانەی بەڕێوەی دەبات. هەدەپە لە ١٢%ی زیاتری دەنگدەرانی توركیا پێكدەهێنێت، چۆن پارتێك نوێنەرایەتی لە ١٢% بكات دایدەخات، ئێمە رێگە بەداخستنی هەدەپە نادەین، درێژە بەم رێبازەمان دەدەین، ئەگەر دادگای دەستووری لەكۆتایی ئەم پرۆسەیەدا بڕیاری داخستنی هەدەپە بدات، ئابوڕووچوونێكە بۆ یاساو دەستوری توركیا، جگە لەوەش ئەكەپەو مەهەپە بەرپرسیارییەتی داخستنی هەدەپە دەكەوێتە ئەستۆیان، بۆیە ئەكەپەو مەهەپە توانای ئەوەیان نییە هەدەپە دابخەن. هاوڵاتى: دەوترێت لەسەر داخستنی هەدەپە ناكۆكییەك لەنێوان ئەكەپەو مەهەپە هەیە ئەمە تاچەند راستە؟ عومەر فاروق: ماوەیەك پێش ئێستا هەندێ كێشە دەركەوتن كەدەریدەخەن ناكۆكییەك لەئارادا بێت، قسەكانی دەوڵەت باخچەلی هەندێ ناكۆكی پیشاندا، بەڵام ئەكەپەو مەهەپە خاوەنی یەك زهنیەتین بۆ مانەوەیان پشتگیری یەكتر دەكەن، بۆ ئەوەش لەسەر دژایەتی گەلی كورد كۆكن. هاوڵاتى: دەوترێت بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو هەدەپە بەنیازە لەگەڵ پارتەكەی ئەحمەد داود ئۆغلۆ و عەلی باباجان یان جەهەپە هاوپەیمانی پێكبهێنن؟ عومەر فاروق: نەخێر ئەوە راست نییە، هەدەپە هیچ هاوپەیمانیەتیەك پێكناهێنێت لەگەڵ ئەو هێزانەی كەدژی گەلی كورد لە تێكۆشاندان، بەڵام جارێ زووە بۆ ئەو بڕیارەو دەكرێت لەداهاتوودا هەدەپە بیر لەڕێگای سێییەم بكاتەوە بۆ هەڵبژاردن. هاوڵاتى: رێگای سێیەم چییە؟ عومەر فاروق رێگای سێیەم هاوپەیمانییەتی دیموكراتییە كەئەو هێزانەن كار بۆ دیموكراتیزەكردنی توركیا دەكەن و بڕوایان بەدیموكراسی و مافی گەلانی دیكەش هەیە.

شاناز حەسەن بریكاری وەزیری تەندروستی حكومەتی هەرێم ئاماژە بەوە دەدات كە لەئێستادا ئەو خەڵكانەی دێن و ناو دەنووسن و ڤاكسینەكە وەردەگرن بەڵگەی ئەوەن ترس نەماوە و خەڵك بەپەرۆشەوە خۆیان بەڤاكسینەكە دەكوتن، دەشڵێت:»نرخی پشكنینی كۆرۆنامان لەفرۆكەخانەكان بۆ هەر پشكنیكێك (20) هەزار دینار كەمكردووەتەوەو لەوە زیاتر ناتوانین كەمی بكەینەوە». رەهێڵ فەرەیدون، بریكاری وەزیری تەندروستی حكومەتی هەرێم لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئەوە دەخاتەڕوو كە  پێش دوو مانگ لەمەوبەر، نووسراویان بۆ ئەنجومەنی وەزیران كردووە  كە زیاتر لەحەوت هەزار كەس لەسەر میلاكی وەزارەتەكەیان بۆ پڕبكەنەوە لەجێگەی ئەوانەی خانەنشینبوون یان گیانیان لەدەستداوە یا سەفەریان كردووە، بەڵام تائێستا وەڵامییان نەداونەتەوە. هاوكات ئەوەش دووپاتدەكاتەوە كە كەرتی تایبەت هاوكاری كەرتی گشتییە لەتەندروستیدا، بەڵام بەو ئامانجەی «كەرتی تایبەت باڵ نەكێشێت بەسەر كەرتی گشتیدا، بەڵكو تەواوكەری بێت». هاوڵاتى: كۆرۆنای دەلتا گەیشتووەتە عێراق و توركیا، لەهەرێمی كوردستان تۆمار كراوە؟ مەترسییەكانی چییە؟ رەهێڵ فەرەیدون: بڵاوبوونەوەی جۆرە گۆڕاوەكەی كۆرۆنا، لەهەموو جبهاندا هەیەو مەترسییەكەی بڵاوبۆتەوەو ئەگەری هەیە وەك ڤایرۆسی كۆرۆنا لەسەرەتادا كەبڵاوبۆوە بگاتە هەرێم و حاڵەت هەبێت چونكە سنورەكان كراوەن و هاتوچۆ هەیە،  بەڵام ئێمە وەك تەندروستی و رێكخراوی تەندروستی جیهانیش، قسەمان لەسەر ئەوە كردووەو بەرنامەمان هەیە سەرلەنوێ‌ رێنماییەكان نوێ بكەینەوەو هاووڵاتیان ئاگاداربكەینەوە ئەم جۆرە گۆڕاوە ئەگەری هەیە سەرلەنوێ بەهەڵكشانەوەی شەپۆلی سێ بێت و بڵاوبێتەوەو لەڕێگەی وەرگرتنی ڤاكسینی كۆرۆناوە رێگری لەبڵاوبوونەوەی لەهەرێمدا بكەین. پێشنیارێكم پێشكەش كردووە، بەتایبەت بۆ ئەوانەی كە نەخۆشی درێژخایەنیان هەیە، بتوانین لەڕێگەی تیمەكانی موبایلەوە دەكرێت ئەو ڤایزەرە بۆیان بەكاربهێنرێت و لەهەمانكاتدا، كارێك بكەین لەگەڵ دەستپێكی دەوامدا لەقوتابخانەكان مامۆستایان و كارمەندان ڤاكسینەكە وەربگرن و بتوانین بەگوژمێكی  باشی ڤاكسین و بەلێدانی ڤاكسینەكە بتوانین بەشێوازێك بەرگرییەكی باش لەناو كۆمەڵگەدا بڵاوبكەینەوەو مەترسی گۆڕاوەكە و جۆرەكانی دیكەی كەمبكەینەوە. هاوڵاتى: بەردەوام باس لەمەترسییەكانی كۆرۆنا دەكرێت، بەڵام لەئێستادا زۆر كۆڕو كۆبوونەوە دەكرێت ماسك نابەسترێت، دەوامی فەرمانبەران فوول دەكرێتەوە؟ ئەوە پێچەوانەی ئەو بۆچوونە نییە كەكۆرۆنا مەترسی بەتەواوی كەمبووەتەوە لەهەرێمدا؟ رەهێڵ فەرەیدون: راستە، بەڵام  لەهەموو دنیادا ئەو كەرەنتینە گشتییە و رێكارە توندانە هەڵگیراون، بەڵام ئێستا لەگەڵ بەردەوامی ژیان ناتوانرێت ئاوا بەردەوام بن، بەشێكی پەیوەندی بەلێدانی ڤاكسینەوە هەیە، بەتایبەتیش لەوڵاتە عەرەبییەكان و لای خۆمان كۆرۆنا گۆڕاوەكە كەمتر هاتووە، بۆیە بەئەمە بەرگرییەكی گشتی بڵاوبۆتەوە و وایكردووە كەرەنتینی توند لاببرێت و تەنیا رێكارە خۆپارێزییەكان پەیڕەو بكرێت. هاوڵاتى: پارەیەكی زۆر بۆ پشكنینی كۆرۆنا لەفرۆكەخانەكان وەردەگیرێت كە 60 هەزار دینارە؟ ئەمە ناڕەزایەتی دروستكردووە بۆچی چارەسەری ناكەن؟ رەهێڵ فەرەیدون: زیاتر لەدوو مانگە نرخەكەیمان كەمكردۆتەوە، ئەو (60) هەزارە بووەتە (40) هەزار و (90) هەزارەكەش بووەتە (60) هەزار، واتە بەتێكڕا (20) هەزارمان لەنرخی پشكنینەكان داشكاندووە، تێچووی ئەو پشكنینانە زۆرە و ناتوانرێت لەئەوە زیاتر كەمبكرێتەو، چونكە ئەم پشكنینانە گرانن و تیچووی زۆرە، بۆیە ئەوەش راستیە ئەوەی دەچێتە فرۆكەخانەاكان زیاترینی بۆ گەشت دەچن بۆیە حكومەتیش پێویستی بەئەوەیە لەڕێگەی ئەو كۆمپانیایانەوە هاوكاری بكرێت و ناتوانین لەئەوە كەمتری بكەینەوە. هاوڵاتى: لەئێستادا لەهەرێمی كوردستاندا رەنگە سەد هەزار كەسێك ڤاكسینی لەخۆی دابێت، جۆرێك لەترس هەیە لەبەكارهێنانی چۆن لەوبارەیەوە ئەو ترسە دەڕەوێننەوە؟ رەهێڵ فەرەیدون: كەسەرەتا ڤاكسینی دژ بەكۆرۆنا هاتە دنیایەوەو زانكۆی نێودەوڵەتی و سەنتەرەكان كاریان لەسەركرد، سەرەتا ترس لەناو دڵدا هەبووەو تێبینییەكان لەسەر جۆرەكان هەبوو، مردنی چەند كەسانێك ترسەكەیان گەورەكرد، بەڵام دواتر بڵاویكردەوە ناكرێت مردنی ئەو چەندین كەسە، بسەلمێنرێت لێدانی ڤاكسین بووە، بۆیە لەئێستادا ئەو خەڵكانەی دێن و ناو دەنووسن و ڤاكسینەكە وەردەگرن بەڵگەی ئەوەن ترس نەماوە و خەڵك بەپەرۆشەوە خۆیان بەڤاكسینەكە دەكوتن، بۆیە بەشێوەیەكی گشتی ترس و تۆقاندنەكە نەماوە.؟؟؟؟؟؟؟؟  WHO  هاوڵاتى: لەئێستادا چەند جۆر ڤاكسینی دژە كۆرۆنا لەهەرێم و لای وەزارەتان بەردەستە، كامیان لەهەموویان باشترەو مەترسی كەمترە؟ رەهێڵ فەرەیدون: هەر ئەو سێ جۆرە ڤاكیسنە هاتووەتە هەرێمەوە و لەهەمووی سەلامەتتر ڤاكسینە چینیەكەیە، كە بەشێوازێكی كلاسیكی تەقلیدی ئامادەكراوە  كە چەندین ساڵە ڤاكسین هەیە بەو رێگەیە ئامادەكراوە،  كەكوشتنی ڤایرۆسەكە یان لاوازكردنی ڤایرۆسەكە خۆیەتی، بەڵام ڤاكسینەكانی تر راستە لایەنی سەلامەتی گیراوەتەبەر، بەڵام كاریگەرییان زیاترە لەسەر نەخۆش لەدوای بەكارهێنانی. هاوڵاتى: هەموومان ئاگادارین نەخۆشخانەكانی شێرپەنجە چەند فشارێكیان لەسەرە، حكومەت بڕێك پارەی بۆ تەرخانكردصون مانگانە، چیتان كردووە بۆ ئەوەی كێشەكانیان دووبارە نەبێتەوە بەتایبەت ئەوەی لەهیوا روویدا؟ رەهێڵ فەرەیدون: هەندێك رێكار هەیە كە لەكاتی خۆیدا بتوانی بیكەیت كەمترین كێشەت بۆ دروست دەبێت، لەهەمانكاتدا گرفتی ئابوری هەیە و كێشەی كەمی كارمەند هەیە، بەڵام ئێستا كە ئەو بڕە پارەیە دابینكراوە، بەپێلی ژمارەی دانیشتوان و رێژەی تووشبون لەپارێزگاكە دیاریكراوە،  بۆیە كە بەو شێوەیە بەردەوام بێت ئەو كێشانە دووبارە نابنەوە، بەڵام ئەگەر بێتو لەساڵێكی دیكەدا هەمان گرفتەكان و لێكتێنەگەیشتنەكان دروست ببن، ئەوا كێشەكان بەدڵنیاییەوە دروست دەبنەوە. هاوڵاتى: نەخۆشخانەی هیوا مانگانە چەند بڕە پارەی دەوێت وا حكومەت ناتوانێت ئیدارەی بدات، لەكاتێكدا كەدەوترێت 50 ملیار دینار لەسندوقی شێرپەنجەدا هەیەو هاتوچۆی سلێمانیش دەڵێن مانگانە ملیارێك دینار دەدەنە هیوا؟ رەهێڵ فەرەیدون: ئەوكات روونكردنەوە بڵاوكرایەوە و  راستە بەسوپاسەوە هەندێك شوێن هاوكاری سندوقی شێرپەنجە دەكەن و كردوویانە، بەڵام ئەو رێژەیەی كە  بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆ باسی كرد وەڵامدرانەوە كە بەو شێوەیە نیە و كەمترە، بەڵام كێشەكە ئەوەیە ژمارەی تووشبون و جۆری دەرمان و پێداویستیەكان جیاوازن، بۆیە ناكرێت دیاریبكرێت نەخۆشخانەكانی شێرپەنجە چەند تێچوویانە مانگانە یان ساڵانە بۆیان دابین بكرێت. هاوڵاتى: چی دەكەن بەفعلی بۆ دامەزراندنی دەرچووانی بەشە پزیشكییەكان؟ بۆ حكومەت ئامادە نییە دایانبمەزرێنێت لەكاتێكدا پێنج بۆ حەوت هەزار كەس دەستیان كێشاوەتەوەو رۆیشتوون بەرەو ئەوروپاو ئەمریكا؟ رەهێڵ فەرەیدون: پێش دوو مانگ لەمەوبەر، نووسراومان بۆ ئەنجومەنی وەزیران كردو كۆمەڵێك شوێن فەراغمان هەبووە لەوانەی كە چوونەتە دەرەوە یان مردن و یان خانەنشینكراون یان فەسڵكراون، كە زیاتر لەحەوت هەزار كەس دەبێت، داوامان كردووە  لەسەر میلاكی وەزارەتەكەمان بۆمان پڕبكەنەوە، بەڵام تائێستا وەڵاممان نیەو  كۆمەڵێك هۆكاریش هەیە، چونكە تائێستا وەزارەتەكان میلاكاتی تەرخانكراوی خۆیان نیە، بۆیە كە یەكێك دەڕوات یان نامێنێت میلاكەكەی دەگەڕێتەوە  وەزارەتی دارایی،  بۆیە ئێستا بەڵێنمان پێدراوە كۆمەڵێكمان بۆ دامەزرێنرێت لەكاتێكدا كێشەی بودجە و موچە لەبەغداوە چارەسەر بكرێت گرفتەكان چارەسەر بكرێت. هاوڵاتى: بۆچی حكومەتی هەرێم هەنگاو بەرەو ئەوە دەنێت كە كەرتی تەندروستی بەرەو كەرتێكی تایبەت ببات؟ مۆڵەتدان بەدروستكردنی نەخۆشخانەی ئەهلی زۆر بووە؟ ئایا حكومەت دەیەوێت چیتر بارگرانی دارایی لەسەر نەمێنێت؟ رەهێڵ فەرەیدون: كەرتی تایبەت تەواوكەری كەرتی گشتییە، لەهەموو بوارەكاندا و بەتایبەتیش لەكەرتی تەندروسیدا، لەزۆر وڵاتدا كەرتی تایبەت زۆر بەهێزەو بەڵام لای خۆمان وایكرد خزمەتگوزارییەكان رۆژ بەڕۆژ خراپ بوون، كە بەپێی شارەكانیش جیاوازی هەیە كە لەشاری هەولێر زیاتر كەرتی تایبەتی گەشەی كردووە، بەڵام لەشاری كۆیە كەرتی تایبەتی هەر تیانیە، بۆیە ئەمانە جیاوازییان هەیە، بۆیە وەزعی ئێستای ئێمەو بڵاوبونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا وایكردووە كەرتی تایبەت زیاتر بێتە پێشەوەو هاوكاربێت، تەنیا هەوڵی ئێمەش بۆ ئەوەیە خزمەتگوزاریەكان پێشكەشی هاولواَتیان بكرێت، بەڵام بەو ئامانجەی كەرتی تایبەت باڵ نەكێشێت بەسەر كەرتی گشتیدا، بەڵكو تەواوكەری بێت. هاوڵاتى: بڕیاربوو حكومەت بەهاوبەشی چەند كۆمپانیایەك، كۆمپانیای نیشتمانی دەرمان دروستبكات، بۆ ئەوەی ئەم فەوزایە لەبواری دەرمان هاوردەكردندا دروست نەبێت، ئەوە گەیشتووە بەچی؟ رەهێڵ فەرەیدون: كۆگای نیشتیمانی دەرمان كەحكومەت بیەوێت بیكات، من خۆم لەئێستادا بەباشی نازانم، چونكە دەكرێت كە پرۆسەیەكی تازە جێبەجێ بكەیت پێویستت بەكۆمەڵێك هەنگاوەو كاری دەوێت، بۆ نموونە لەئێستادا بەچاودێری ئەنجومەنی وەزیران، عەقدێكمان ئیمزاكردووە بۆ رێكخستنەوەی سیستمی تەندروستی، زیاتر لەدوو مانگە عەقدمان ئیمزاكردووە بۆ ماوەی دووساڵ، بەڵام ئەوە كاری زۆری دەوێت و ماوەیەكی زۆری پێویستە، بۆیە مەسەلەی كۆگای نیشتمانی لە رۆژو دوو رۆژدا ناكرێت، بۆیە  ئێمە هەر كارێك بۆ خزمەتكردنی زیاتری هاووڵاتیان بێت و شەفافیەتی زیاتری هەبێت و قۆرخكاری تێدانەبێت، ئەمە هەمووی بەچاودێری حكومەت و ئاگاداری پەرلەمان بێت ئێمە پشتگیری دەكەین، بۆیە ئەو كارە ئاسان نین و كاری زۆری دەوێت و لەهەموو لایەكەوە بۆی هەمواربكرێت و كاری بۆ بكرێت.

    سازدانی: مەزهەر كەریم   ئەندامێكی خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕان ئاماژە بەوە دەدات كە بەشدارن لەحكومەت بەڵام» حكومەتێك هەیە لەدەرەوەی حكومەت، ئەمەش هەقەتەكەیە، كە كۆنتڕۆڵی جومگەكانی حكومەتی كردووە چۆنی بوێت ئاوا هەنگاو دەنێت». دەرباز محەمەد، ئەندامی خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕان لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەڵێت:» بەهیچ شێوەیەك گۆڕان لەپرەنسیپەكانی زەمانی كاك نەوشیروان لاینەداوە، یەعنی ئێمە تەنازولمان لەهیچ یەكێك لەو پرەنسیپانە نەكردووە، بەڵام گرفتێك هەیە ئێمە لەحكومەتین‌و ئەو پرەنسیپانە جێ‌بەجێ‌ ناكرێت» هاوكات لەبارەی هاوپەیمانێتییەكەیان بۆ پەرلەمانی عێراق لەگەڵ یەكێتیدا دەشڵێت:» هەموو رۆژێك دەكرێت گفتوگۆ لەسەر هەنگاوی نوێ بكەین، ئایا دەگەینە قەناعەت بۆ هەڵبژادنی پەرلەمانی داهاتووی كوردستان یان هەر جۆرە هەماهەنگیەك ‌و تەنسیقێكی دیكە لەنێوان هەردوولادا». هاوڵاتى: سەرەتا با لەوە دەستپێبكەین دۆخی هەرێم بەگشتی چۆن دەبینن لەڕووی سیاسییەوە؟  دەرباز محەمەد: راستیەكەی هەموو شتەكان ئاشكرایە، دەتوانین بڵێین دۆخی هەرێم لەڕووی سیاسییەوە ناجێگیرە، زۆر باش نیە، لەبەرئەوەی راستە پەیوەندییەكانمان لەڕووی ئەمنیی‌و عەسكەرییەوە لەگەڵ بەغدا باشە، بەڵام لەڕووی داراییەوە كێشە كۆنەكان وەك خۆیان ماونەتەوە، باوەڕناكەم بگاتە چارەسەر. دۆخی دەستتێوەردانی دەرەكی  هەتا بێت زیاد دەكات‌و خراپتریش دەبێت، لەناوخۆش دابڕانێكی گەورە هەیە لەنێوان خەڵك‌و حكومەت‌و دەسەڵات، ئەم دابڕانە گەورەیە بەڕاستی هۆكارە سەرەكیەكەی ئەوەیە، كە دەسەڵات نەیتوانیوە وەڵامدەرەوەی داخوازیەكانی خەڵك بێت، كە دەڵێین دەسەڵات راستیەكەی ئەو دەسەڵاتە قوڵەیە هەژمونی بەسەر هەموو كایەكانەوە هەیە، ئەمەش وایكردووە متمانە نەمێنێ لەنێوان خەڵك‌و حكومەت، بەداخەوە جیاوازی نێوان خەڵك‌و دەسەڵات رۆژ بەڕۆژ لەزیادبووندایە، دەتوانین بڵێین دۆخی هەرێم باش نیە. دۆخی هەرێم كەخراپە كەڵكەبوی بیست‌و نۆ ساڵی رابردووە، ئەمە بەشێكیەتی، بەشێكی دیكەشی ئەوەی كەئێمە بەڕاستی لەسەر ئەوەی چاكسازی بكرێت بنەمای بەشداری ئێمە لەم حكومەتەدا چاكسازییە لەكۆی مەلەفەكاندا بەتایبەت مەلەفی ئابووری. ئێمە ئەم هەنگاوانە وەك پێویست نابینین بۆ چاكسازی بەتایبەت مەلەفی پێشمەرگەو ئاسایش‌و مەلەفی دادگاكان‌و مافی مرۆڤ ئەوجا مەلەفی چاكسازی ئابووری، ئەم مەلەفانە هیچی وەك پێویست نەچۆتە پێشەوە، تەنیا كارێك كراوە ئەوەیش چاكسازی لەخەرجیەكان، ئەمەش بەتایبەت پەیوەندی بەخانەنشینی‌و موچەی دووبارە، ئەوەش ناگاتە خواستی ئێمە. هەڵبەت مەبەستمان لەچاكسازییە ئابوریەكەو لەمەلەفی نەوتدا، چونكە هەموومان دەزانین نەوت‌و دۆلار نرخیان بەرزبۆتەوە، بەڵام داهاتی حكومەت هاوتای ئەوە بەرز نەبۆتەوە بۆچی لەبەرئەوەی گرفتێكی گەورە لەگرێبەستە نەوتیەكاندا هەیە، بۆیە ئەگەر بەرپرسیارەتیەكە بزوتنەوەی گۆڕانە ئێمە لەهەوڵداین، ئێمە چی لەپەرلەمان‌و حكومەت لە 12%ی بەرپرسیارێتمان بەردەكەوێت.   حكومەتێك لەدەرەوەی حكومەتی هەرێم كۆنتـــڕۆڵی جومگەكانی كـــردووەو چــۆنـی بووێت ئـاوا هەنگـــــــاو دەنێت هاوڵاتى: هاوپەیمانێتییەكەتان لەگەڵ یەكێتی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، خوێنندەوەی جیاوازی بۆ دەكرێت؟ ئەمە هەنگاوێكی باشە بۆ بەدەستهێنانی دەنگ یان بۆ یەكڕیزی كورد باشە؟ دەرباز محەمە: ئێمە هاوپەیمانیمان لەگەڵ یەكێتی زۆر زۆر روونە، دەقی هاوپەیمانییەكەش بڵاوبووەتەوە، كە هاوپەیمانیەكە بۆ هەڵبژادنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، بێگومان رێكەوتنەكەمان بۆ ئەوەیە لەڕووی هونەری هەڵبژادنەوە، كەئێمە بتوانین چۆن دەنگی زیاتر بەدەستبهێنین، پێمانوایە ئەم هاوپەیمانیە لەو رووەوە بۆ هەردوولا باشە. هەروەها بۆ ئەوەی لەكوردستان چەندە جیاواز بین هەر دەبێت لەبەغدا بەئەجندایەك‌و پلانێك‌و بەرنامەیەكی تایبەتی كورددا بچینە پێشەوە لەگەڵ بەغدا، بۆیە دەتوانین بڵێین ئەم هاوپەیمانیە سەدایەكە بۆ كۆكردنەوەی لایەنەكانی دیكەی كوردستان لەئایندەدا لەژێر چەتری بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان، بتوانین قورساییەكی باشترمان هەبێت لەبەغدا بۆ چارەسەركردنی كێشەكان. هاوڵاتى: گۆڕان بەهاوپەیمانێتی لەگەڵ یەكێتی دەتوانێت پارێزگاری لەپێنج كورسییەكەی بكات؟ دەرباز محەمەد: ئێمە وەك گۆڕان هاوپەیمانیەكەمان مەبەستە، بەڵام بێگومان پێمان وایە گۆڕان دەبێت پارێزگاری لەقورسایی خۆی بكات لەهەڵبژاردنەكەدا، لەئەنجومەنی نوێی نوێنەرانی عێراق. هاوڵاتى: بۆچوونێك هەیە ئەگەر هاوپەیمانێتیەكەی ئێوەو یەكێتی سەركەوتوو بێت بیر لەوە دەكرێتەوە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانیش هەمان هەنگاو بنێن؟  دەرباز محەمەد: راستییەكەی نە ئێمە لەنێو خۆماندا وەك بزوتنەوەی گۆڕان نە لەگەڵ برایان لەیەكێتی باسی هیچ جۆرە نزیكبوونەوەیەكی دیكەمان نەكردووە غەیری ئەم هاوپەیمانیەتیە نەبێت، ئەم هاوپەیمانیەتیەمان مەبەستە بەهەردوولامانەوە، ئەوەی كە رەئی ئێمەشە وەك گۆڕان، كە هەموو رۆژێك دەكرێت گفتوگۆ لەسەر هەنگاوی نوێ بكەین، جا ئەم هەنگاوی نوێیە چیە‌و چۆنە‌و وردەكاریەكەی تاوەكو ئێستا باسمان نەكردووە، بەڵام دەرگا دانەخراوە لەسەر هیچ جۆرە گفتوگۆیەك، بەڵام ئایا دەگەینە قەناعەت بۆ هەڵبژادنی پەرلەمانی داهاتووی كوردستان یان هەر جۆرە هەماهەنگییەك‌و تەنسیقێكی دیكە لەنێوان هەردوولا ئەوە بەڕاستی بابەتەكان دەیزانێت. ئەمەی باس دەكرێت وەك ئەوە وایە مامەڵەی ماسی بكەین لەدەریادا، لەبەرئەوەی ئێمە نازانین كەی هەڵبژادنی پەرلەمانی كوردستان دەكرێت، نازانین بارودۆخی سیاسی ناوچەكەو ئێمەو یەكێتی شەش مانگ پێش و هەڵبژادنەكە چون دەبێت، ئێستا زۆر زۆر زووە باس لەو بابەتە بكەین، لەوانە خەڵكێك لەدەرەوی گفتوگۆی جددی قسەیەكی فڕێدابێت كە من تاوەكو ئێستا بەڕەسمی نەمزانیوە بەهیچ شێوەیەك بەڕەسمی قسیەكی لەو شێوەم باس نەكردووە، بەڵام ئاساییە ئەندامێكی ئێمەو یەكێتی قسەیەكی لەو شێوەیەی باس كردبێت بەس بەفەرمی هیچ لەوبارەیەوە باس نەكراوە. گۆڕان قەبولی نیە یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی‌و سندوقی داهاتە نەوتییەكان پێكنەهێندراوە، بەڵام ماوەتەوە سەرئەوەی رەد فیعلی ئێمە چی دەبێت، ئەگینا ئێمە ماوەی شەش مانگ زیاترە ناومان ناردووە دەبوو ئەو سندوقە پێكبهێنرێت، بەڵام تائێستا ئەو سندوقە پێكنەهێندراوە، هەڵوێستیشمان روونە، ئەو رەخانەنەی دەیگرین ئەوە هەڵوێستەكانی ئێمەیە هاوڵاتى: گۆران لە كابینەی نۆیەمی حكومەت بەشدارە باستان لەوەكردووە كە چاكسازی دەكرێت؟ چی كراوە كەبوونی گۆڕان رۆڵی هەبووبێت لەچاكسازی و بەگژداچوونەوەی گەندەڵی؟ دەرباز محەمەد: هەنگاوی باش نراوە بۆ چاكسازی لەڕووی تیۆری، لەڕێگەی ئەو یاسایەی تایبەتە بەچاكسازی لەخەرجییەكان، ئێمە بەوازحی‌و بەڕوونی وتوومانە چاكسازییەكان تائێستا ریشەیی‌و گشتگیر نین‌و خاوو خلیچكیەكی زۆر هەیە بۆ ئەوەی چاكسازی بكرێت، پێمانوایە چاكسازیكردن یاسای ناوێت‌و كاتی زۆریشی ناوێت، بەڵام بەداخەوە تا ئێستا گوێمان لەو ئەگەرەیە‌و ئەو هەنگاوەمان نەبینیوە بەجددی بەدوای چاكسازیدا بگەڕێت. گەورەترین مەلەف لەڕووی داهاتەوە مەلەفی نەوتە تائێستا دەستی بۆ نەبراوە، لەڕووی ئەمنی و سەربازییەوە مەلەفی ئاسایش‌و پێشمەرگەیە تائێستا دەستی بۆ نەبراوە سەرەڕای فشاری هاوپەیمانان بەتایبەت بەریتانیاو ئەمریكا ئەو هەنگاوە نەنراوە كەپێویستە.  هەروەها لەكەیس‌و مەلەفەكانی دیكەدا هەنگاوی ئیجابی نەنراوە،  هیوادارین ئەم دوو ساڵەی تەمەنی حكومەت كەماوە هەنگاوی باشتر بنرێت بۆ ئەوەی دوای چوار ساڵ بڵێن ئەم كابینەی حكومەتە ئەمە جیاوازییەكانی بووە لەچاو كابینەكانی دیكەی حكومەتدا. وەزیرەكانمان فعلین، بەڵام باوەڕێك هەیە لەشەرقدا سوڵتەی بڕیاردان دابەش نابێت، واتا بەسیتترین كارێك وەزارەتێك دەیكات دەبێت بڕیارەكە لەئەنجومەنی وەزیرانەوە بڕیار بدرێت، ئێ‌ ئەنجومەنی وەزیران ئاشكرایە چۆن بڕیارەكە دەدرێت، من حكومەتم نەبینیوە بەقەدەر حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەنجومەنی وەزیران دەبێت بۆ هەموو تەفاسیلێك بڕیار بدات، جارێ‌ ئەگەر بوجەت نەبێت وەك حكومەت ئەوە هەر نابێت بڵێیت حكومەتم هەیە، ئێ حكومەت بودجەی نیە، بەنموونە دەبێت ئەنجومەنی وەزیران بۆ وەزارەتەكانی دیاری بكات بڵێت بودجەی ئەمساڵی تۆ سەد ملیۆن دۆلارە، دوایی ئەم ساڵە بەرهەمم لەتۆ دەوێت، جا وەزارەتەكە تەندروستییە یان پەروەردەیە هەر وەزارەتەێكی دیكە، ئێ حكومەتی هەرێم ئەمەی نیە، حكومەتی هەرێم دوو مانگ جارێك یان چوار مانگ وەڵا بڕیارماندا دە ملیۆن دۆلار تەرخان دەكەین بۆ فڵان پڕۆژە ئێ حكومەتداری چۆن وا دەكرێت، ئێ ئەو بەشەی ئێمە بەو شێوەیە ناتوانێت ئەو بەرهەمەی هەبێت، ئەسڵەن هەر ناتوانیت لێی بپرسیتەوە چونكە موازەنەت بۆ دانەناوە، ئێ كە موازەنە نەبێت ئیشوكار بەچی دەكرێت. هاوڵاتى: پێتانوایە پارتی رێككەوتنەكەی لەگەڵ گۆڕان هەمووی جێبەجێ كردووە، لەكاتێكدا كە یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی و سندوقی داهاتە نەوتییەكان پێكنەهێندراوە، واتا چوار وەزیر و چوار وەكیل وەزیرو چەند راوێژكارێك بەمانای بەشداری حكوەمەت دێت؟ دەرباز محەمەد: وەك هۆشداریمان لەحكومەت بەپێی ئەو رێكەوتنەی هەیە هەندێك شت دەبوو بكرێت نەكراوە، بەتایبەت مەسەلەی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی  سندوقی داهاتە نەوتییەكان كەهیچ رێگرییەك نیە‌و هیچ كێشەیەك نیە‌و یاساكەی هەیەو دەكرێت تەشكیل بكرێت‌و پێكبهێنرێت. كێشەكە لەوەدایە، بۆچی پێكهێنانی سندوقەكە دوابخرێت، یەعنی ئەمە بۆخۆی كێشەیە، ئایا یاساكە خراپە؟ ئەگەر یاساكە خراپە با هەوڵی هەمواركردنی بدرێت، ئەگەر یاساكە خراپ نیە بۆچی هەوڵی جێ‌بەجێ‌ كردنی نادرێت، چونكە مەلەفی داهاتە نەوتییەكان بۆ خەڵكیش زۆر زۆر گرنگە، ئێمە بەشدارین لەحكومەت، بەس حكومەتێك هەیە لەدەرەوەی حكومەت ئەمەش هەقەتەكەیە، كە كۆنتڕۆڵی جومگەكانی حكومەتی كردووە چۆنی بوێت ئاوا هەنگاو دەنێت، بەكوردیەكەی هەتا چەك لەدەرەوەی حكومەت بێت دەسەڵاتیش لەدەرەوەی حكومەت دەبێت. گۆڕان قەبولی نیە یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی‌و سندوقی داهاتە نەوتییەكان پێكنەهێندراوە، بەڵام ماوەتەوە سەرئەوەی رەد فیعلی ئێمە چی دەبێت، ئەگینا ئێمە ماوەی شەش مانگ زیاترە ناومان ناردووە دەبوو ئەو سندوقە پێكبهێنرێت، بەڵام تائێستا ئەو سندوقە پێكنەهێندراوە، هەڵوێستیشمان روونە، ئەو رەخانەنەی دەیگرین ئەوە هەڵوێستەكانی ئێمەیە، بەڵام ئێمە دەمانەوێت ئەگەر چاكسازییەك بكرێت بەگشتی بەشداربین مانای ئەوە نیە بەهاتنە دەرەوەی ئێمە لەحكومەت شتەكان باش دەبێت، تەحەمولی مەسولیەتیش دەكەین، بەڵام مەسئولیەتەكە لە 90% بەر پارتی‌و یەكێتی دەكەوێت. دۆخی ناو گۆڕان باشەو ئارامە، بەڵام كێشەكانی هەرێم ئەوەندە گەورەیە‌و چاوەڕوانی خەڵكیش لەگۆڕان زۆر گەورەیە، یانی ئەوەیە باری گۆڕانی قورس كردوە هاوڵاتى: ئێوە سەقفێكی زەمەنیتان دانا بۆ رێككەوتنەكەتان لەگەڵ پارتی؟ كاتی ماوە یان جارێكی تر قسەی لەبارەوە ناكرێت لەجڤاتی نیشتمانیدا؟ دەرباز محەمەد: مەسەلەی رێكەوتنەكەمان سەقفی زەمەنی تێدا نیە راستیەكەی، رێكەوتنمان‌و پێكهێنانی حكومەت بۆ چوار ساڵە، لەماوەی ئەو چوار ساڵەدا حكومەت ئەو بەرنامە سیاسییەی كە هەیە جێبەجێ‌ بكرێت بەڵام راستییەكەی ئەوە دوای دوو ساڵ لەتەمەنی حكومەت واینابینین بەرنامەكەی حكومەت جێ‌بەجێ‌ كرابێت، دوای دوو ساڵ دەكرێت نیوەی جێ‌بەجێ‌ بكرێت، وەك دابەشكردنی كات بەسەر بەرنامەكەدا، هیوادارین بتوانرێت ئەو بەرنامەیە جێ‌بەجێ‌ بكرێت، هەركاتێك بزوتنەوەی گۆڕان گەیشتە ئەو قەناعەتەی رێكەوتنەكە جێ‌بەجێ‌ ناكرێت، دەبێت پێداچوونەوەیەك بكات، لەجڤاتی نیشتمانی هەڵسەنگاندنێكی وردو جددی بكات. هاوڵاتى: بۆچوونتان چییە لەبارەی بارگرژییەكانی پارتی و پەكەكە؟ پێتانوایە دەبێت پارتی شەڕی پەكەكە نەكات كە دەچێتە بەرژەوەندی توركیاوە؟ ئامادەن نێوەندگیری نێوان پارتی و پەكەكە بكەن؟ دەرباز محەمەد: پێمانوایە لەهەموو حاڵەتێكدا هەر كێشەیەك لەنێوان پەكەكەو پارتیدا‌و هەر لایەنێكی تر بێت بەشێوازێكی گفتوگۆو ئاشتیانە چارەسەر بكرێت، هیچ كاتێك پێویست ناكات خوێنی كورد بەدەستی كورد بڕێژرێت، بۆئەوەی ئەجندایەك بێتەدی، بەداخەوە بونی پەكەكە حەتمیە، كێشەكەش حەتمیە نازانین دەبێت چارەسەر چی بێت، ئەوە دەزانین هیچ كاتێك شەڕ چارەسەر نیە، نێوەندگیری تائێستا بیرۆكەیەك نەبووە تا گفتوگۆی جددی لەسەر بكەین، نێوەندگیری بۆ ئەوەیەكە كە دوو لایەن نەگەنە یەك، پارتی‌و پەكەكە پەیوەندییان بەیەكەوە هەیە واتا پێویست بەنێوەندگیری ناكات بۆئەوەی ئەوان بگەن بەچارەسەر. بەهیچ شێوەیەك گۆڕان لەپرەنسیپەكانی زەمانی كاك نەوشیروان لایی نەداوە، یەعنی ئێمە تەنازولمان لەهیچ یەكێك لەو پرەنسیپانە نەكردووە، بەڵام گرفتێك هەیە ئێمە لەحوكمەتین‌و ئەو پرەنسیپانە جێ‌بەجێ‌ ناكرێت هاوڵاتى: ئەگەر شەری پەكەكەو پارتی رووبدات هەڵوێستان چی دەبێت وەكو بزوتنەوەی گۆڕان؟  دەرباز محەمەد: ئێمە هەموو ئاواتێكمان ئەوەیە شەڕ روونەدات، هیوامان وایە روونەدات، ئەگەر روویدا ئەوە بزوتنەوەی گۆڕان ئەوكات هەڵوێستێكی روونی دەبێت. هاوڵاتى: دۆخی ناو گۆڕان چۆنە بەتایبەت لەئێستادا ئامادەكارییەكانی بۆ تەواوكردنی كۆنفرانسی نیشتمانی نزیكە لەتەواوبوون؟ دەرباز محەمەد: دۆخی ناو گۆڕان باشەو ئارامە، بەڵام كێشەكانی هەرێم ئەوەندە گەورەیە‌و چاوەڕوانی خەڵكیش لەگۆڕان زۆر گەورەیە، یانی ئەوەیە باری گۆڕانی قورس كردوە، كە خەڵك چاوەڕوانی چارەسەری كێشەكانە، ئەگەرنا دۆخی ناوخۆی گۆڕان كێشەی نیە بەقەدەر ئەوەی دۆخی گشتی هەرێم خراپەو خەڵكی چاوەڕوانی باشی دۆخەكەیە. هاوڵاتى: بڕیاربوو لیژنەیەكی باڵا بۆ ئاشتكردنەوەی ناڕازییەكانی خوار گردەكە پێكبهێندرێت، بەڵام تا ئێستا هەوڵەكان تاكە كەسین؟ دەرباز محەمەد: من مەسەلەی لیژنەی باڵا نازانم بۆ ئاشتكردنەوەی ناڕازییەكان هیچ كاتێك لیژنەی باڵامان نەبووە بۆ ئەو مەبەستە، ئەو برایانەی بەهەر هۆكارێك لەهۆكارەكان لەچوارچێوەی ئۆرگانەكانی گۆڕان بن، ئێمە مەرحەبایی‌و بابڵێین پەیوەندیمان لەگەڵیان ئاسایە وەك ئەشخاس، بەڵام ئەوان هەڵوێستێكی سیاسییان هەیە لەدەرەوەی چوارچێوەی سیاسەتەكانی گۆڕان، ئەمەش شتێكی زۆر زۆر ئاساییە كەسێك هەڵوێستی جیاوازی هەبێت. هاوڵاتى: گۆڕان پێنج پەرلەمانتاری لەبەغدا هەیەو پەیوەندی ئۆرانیان؟؟؟؟؟ نەماوە؟ پێتانوایە نامەی دووەمی عومەری سەید عەلی بۆ ئەو پەرلەمانتارانە توند بوو؟ بۆچی كار گەیشتە ئەوەی بڵێت یا خواتان لەگەڵ یان پابەندبن بەپرەنسیپی گۆڕانەوە؟ دەرباز محەمەد: هەر لەیەكەم رۆژەوە مەلەفی پەرلەمانتار‌و بەغدامان كێشەی تێدابووە كێشەكەش دەگەڕێتەوە بۆ پێش هەڵبژاردنی ساڵی 20018، كە تەرتیبەیەك لەئەندامی پەرلەمانمان هەبێت لەئەساسدا، بەڵام پێش ئەوەی بیسم للە بكەن لەكاروباری خۆیان ئەوان خواحافیزییان كرد، بۆ مەسەلەی نامەو نامەكاری‌و گۆڕان بوون‌و گۆڕان نەبوون، ئێمە راستییەكەی وتوومانە‌و دەشیڵێینەوە مەسەلەی گۆڕان بوون تەنیا ئۆرگانی نیە، دەبێت لەچوارچوێوەی بەرنامەی سیاسی گشتیی گۆڕاندا ئەو كەسە خزمەت بكات. هاوڵاتى: دەوترێت گۆڕان لەپرەنسیپەكانی كاك نەوشیروان مستەفا لای داوەو نموونەو بەڵگەی زۆر دەهێندرێتەوە لەلای ناڕازییەكانی خوار گردەكەی گۆڕان؟ چی دەكەن بۆ ئەوەی پرەنسیپەكان وەك خۆی جێبەجێ بكرێت؟ دەرباز محەمەد: بەهیچ شێوەیەك گۆڕان لەپرەنسیپەكانی زەمانی كاك نەوشیروان لایی نەداوە، یەعنی ئێمە تەنازولمان لەهیچ یەكێك لەو پرەنسیپانە نەكردووە، بەڵام گرفتێك هەیە ئێمە لەحوكمەتین‌و ئەو پرەنسیپانە جێ‌بەجێ‌ ناكرێت، ئەمەش دوو شتی زۆر لەیەك جیاوازە، تەبعەن ئێمە لەحكومەتین بەو نیسبەتەی كەهەین ئایا بەوەی ئێمە هێزی پێشمەرگە یەكبخەینەوە دەستبەرداری ئەو پرەنسیپە بووین؟ بێگومان نەخێر، یان پەشیمان نین لەوەی دەبێت دادگاكان سەربەخۆبن، هەمیشە وتوومانە دەبێت یەكسانی هەبێت لەمەسەلەی دابەشكردنی داهات‌و كۆكردنەوەی داهات و هەموو شتەكانی دیكەش.  

سازدانی: شاناز حەسەن هاوڵاتى: ئەوانەی یاریدەدەری مام جەلال بوون، ئێستا راوێژیان پێدەكرێت، یەكێتی چ سودێك لەوە وەردەگرێت بۆ بەرەوپێشچوونی حزبەكەی؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: ئێمە وەك خۆمان لەشوێنی خۆمان ماوینەتەوەو بەردەوامین لەسەر كاری خۆمان، یەكەم ئاینی ئیسلام ئاینی زۆربەی خەڵكی كوردستانە، دووەم ئەوەی لەدەورمانە، دین رۆڵی هەیە. بۆ نموونە لەئێراندا سیستمەكە دینییەو راستە ئەوەی كە ئێمە تێیگەیشتوین و دەیزانین، سیستمەكە دینییە و  كەمێك تەجاوز كراوەو وەك ئێرە نیە، سیستەمەكەیان دیموكراتیەو لەكاتێكدا بڕوایان بەفەلسەفەی دیموكراتی نیە، دین گرنگە، مام جەلالیش زۆر گرنگی بەبواری ئاینی داوە، كە لەوانەیە هیچ شۆڕشێك و سەركردەیەكی كورد ئەوەندە گرنگی پێنەدابێت، ئەوكات كەڕاپەڕین بوو خەڵك وەزعی باش نەبوو، موچە نەبوو، شۆڕشیش ئیمكانیەتی نەبوو، بەڵام مام جەلال لەمەكتەبی كۆمەڵایەتی موچەی بۆ هەموو مەلاكان بڕییەوەو مانگانە بە جیاوازی لەگەڵ هەموو كەسانی تر موچەی پێدەدان بێ ئەوەی جیاوازی بكات ئەمە مەلای چ حزبێكە كە چەندین حزب هەبوو لەوكاتەدا، هەروەها گرنگی دان بەتەكیە و مزگەوت و مەرقەدەكان و بەردەوام دەیبوژاندنەوەو گرنگی پێدەدان. یەكەمین ساڵ كەهاتینەوە لەڕاپەڕین مام جەلال و نەوشیروان پێیان وابوو نوێژی جەژن لەمزگەوتی گەورە بكرێت چووین و پێكەوە نوێژی جەژنمان كرد، واتە ئەوەندە گرنگی بەئاین دەدات. هاوڵاتى: ئەو گرنگیدانە بەئاین پەیوەندییەكانی یەكێتی و لایەنە شیعییەكانی بەهێز كردووە؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: پێش راپەڕین پەیوەندیمان زۆر باش بوو لەگەڵ مەجلیسی ئەعلاو حزبە ئیسلامیی عێراقییەكان و كوردییەكان زۆر باش بوو، تەنانەت حزبی ئیسلامی سەرەتا پەیوەندییە ئیسلامییەكان لەسنە بوون، كەمبوون و فراوان نەبوون و حزب نەبوون، مام جەلال یارمەتی دان و بوونە حزب، بزوتنەوەی ئیسلامییان دامەزراند، مام جەلال بڕوای وابوو ئەو جوڵانەوەیەی كوردستان پێویستی بەهەموو رەنگێك و تووێژ و چین و ئایدیایەك هەیە. تەنانەت ئەوكات كەس نەیدەزانی ئیمام خومەینی كێیە، چ توانایەكی هەیە، مام جەلال ئەوكاتە دەیناسی و نامەیەكی بۆ نارد كە وتی ئێمە شۆڕش دەكەین دژی دیكتاتۆریەتی ناوچەكەو جوابی بۆ ناردو وتی من پشگیریتان دەكەم و وتوویەتی كورد بۆی هەیە مافی خۆی وەربگرێت. دوای كۆنگرەی چوار ئەو وەزعەی ئێستا هاتۆتە پێشەوە لەگەڵ ئەوكاتەی مام جەلال زۆر جیاوازە و هەرچەندە ئێستاش هاوسەرۆكان زۆرجار گرنگی پێدەدەن و زۆرجار كۆبوونەوەو دانیشتن لەگەڵ مەلاكان دەكەن، بەڵام كەسایەتی مام جەلال زۆر زۆر جیاوازبوو، ئەمانیش تەنانەت لەمەڵبەندەكان بۆردی ئاینییان هەیە، ئێمە پەیوەندیمان لەگەڵ شیعەی عێراق و ئێران زۆر بەهێز بوو، هەروەها لەگەڵ ئیفتای سوننەش، ئێمە هەمیشە عاملی خێربووین چونكە كێشەی ئەم وڵاتە ئێستاش ناكۆكییە ناوخۆییەكانە، چونكە كە ناكۆكیە ناوخۆییەكان نەبێت هیچ دوژمنێك ناتوانێت زەفەری پێبهێنێت. هاوڵاتى: لەماوەی دوو هەفتەی رابردوودا بافڵ تاڵەبانی هاوسەرۆكی یەكێتی چووە بەغداو لەگەڵ لایەنە شیعیی و سوننەكان كۆبووەوە، پێتانوایە پەیوەندییەكان بەهێز دەكاتەوە؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: هاوسەرۆكان كاك بافڵ كە چووەتە بەغدا و كۆبونەوەی كردووە لەسەر بەرنامەی مام جەلال بووە و چەندین جار بە منی وتووە پێویستە بەردەوام بین و بافڵ وتوویەتی حەزدەكەم  پەیوەندیەكانمان بەردەوام بێت و بچم سەردانی سیستانی بكەم، بەڵام ئەوەی ئیلاقاتەكەی لەگەڵ  شیعە سست كرد، ئەو ریفڕاندۆمە بوو كە كردیان، چونكە راستە یەكێتی تێدابوو، بەڵام رەنگە بەناچاری بووبێت. تەنانەت رێككەوتنەكانی ئێمە لەگەڵ پارتی، مام جەلال كە چوو بۆ سەری رەش و تەنازولی كرد كە بۆ ئەوەی شەڕ نەمێنێت، ئەم ریفراندۆمە كە یەكێتی لەگەڵی نەبوایە لەوانەیە چەندین تەفسیری بۆ بكرایە، ئەگینا ئەوەی یەك تۆز لەمێژووی كورد بزانێت و لەسیاسەت تێبگات، بە فكر قەت یەكێتی لەگەڵ ئەو ریفراندۆمە نەبووە، چونە كوردی زۆر بردە دواوە، جاران سوننە و شیعەی عێراق دەهاتن لە هەوڵێر پرسیان دەكرد بۆ كارەكانیان، ئێستاش هەر پرسیش ناكەن، بۆیە ئەو ئیلاقاتە بەو هۆیەوە تێكچوو. پێش ئەو ریفراندۆمە، ئێمە لەگەڵ مەراجیعی شیعە بڕیارمان وابوو موئتەمەرێكی نێودەوڵەتی لەكەركوك بكەین و هەموو ئامادەكاریەك كرابوو  لەسەر ئەو بەرنامەیەی مام جەلال داینابوو بۆ پێكەوەژیان لەكەركوك، بەڵام بەهۆی ریفراندۆمەوە هەمووی تێكچوو، بۆیە پەیوەندییەكان  كاڵبوونەوە. هاوڵاتى: یەكێتی حزبێكی سۆشیال دیموكراتە، دەوترێت حزبێكی علمانیەو ئاین لەگەڵی كۆك نیە؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: راستە یەكێتی و ئەو حزبانەی جوڵانەوەی كوردیان بەرپاكردووە بەناو حزبی علمانین، بەڵام هێشتا ئەوەی خوێندەوار بێت دەزانێت هێشتا ئەمانە حزبی علمانی نین، وەك حزبێكی دینیش نین، بەڵام ئەمە تەنیا واقعە و پێكەوەژیانە، چەندین سەركردە دەبینی، لەناو حزبەكانی تریشدا كە بڕوایان بەدین نەبووە كەچی زۆریان دەڵێن من بڕوام بەقورئان و بەخودا هەیەو سوننەم یان شیعەم، ئەمە واقعیكە ناتوانی لێی دەرباز بیت، چونكە لەسەدا نەوەی ئەم خەڵكە موسوڵمانەو هەر نەبێت دەبێت رێز لەو تایبەتمەندە بگری، دواجار چ قازانجێك دەكەیت كە دژایەتی دین بكەیت، بەتایبەت كە خەباتەكەمان خەباتێكە بۆ رزگاربوونی خەڵك، ئێمەش سیستمێكی دیموكراتین، ناتوانی پێناسەیەك بۆ یەكێتی بكەین وەك حزبێكی علمانی. هاوڵاتى: باس لەوە دەكێت شێخ نەهرۆ كەسنەزانی تەكییەیەك لەسلێمانی دەكاتەوە، بۆچونتان چییە لەوبارەیەوە؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: ئەمانە بنەماڵەیەكن پشتاوپشت ئەو تەكیەو خانەقایانەیان هەبووەو لەگەڵ خەڵكدا بوون و لایەنگیریان هەبووە، بۆیە ئەمانە كۆنن و هەر هەبوون و تازە نین، مام جەلال خۆی دافعێكی سەرەكی بوو كە ئەم تەكیە و خانەقایانە هەبن. لەقۆناغی دیموكراتیشدا دەبێت وابێت، دەبێت دەرفەت واڵا بكەیت بۆ هەموو جیاوازییەكان، هەر كەسەی دەنگی خۆی هەبێت، بۆیە بڕوام نیە هەندێك نەبێت لەو جوڵانەوەیە ئیسلامیانە كە وابەستەن بە شوێنێكەوە، ئەوانەی دیكەی بەتایبەت تەكیە و خانەقا و دەروێشەكان، بڕواناكەم زیانیان هەبێت. هاوڵاتى: پارتی و یەكێتی هەندێك جار تۆمەتبار دەكرێن بەوەی كە هانی سەلەفییەكان دەدەن؟ مزگەوتەكان دەدەنە سەلەفییەكان و لە مامۆستایانی ئاینی سەر بەكۆمەڵ و یەكگرتووی وەردەگرنەوە؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: من بڕوام نیە ئەمە بەبەرنامە بێت و لەوانەیە هەندێك لایەن بۆ جەماوەری خۆی و بۆ هەڵبژاردن بیەوێت بەكاریانبهێنێت، بەڵام یەكێتی وانیەو تەنیا دەیەوێت رێزیان لێبگرێت و وەك لایەنە دینیەكە ڕێزیان لێ دەگرێت و تەداخولیان ناكات، بەڵام ئەو گرنگی پێدانە لەو لاوەیە (پارتی) لای ئێمەوە نیە، چونكە پارتی پەیوەندیەكانیان جیاوازە لەگەڵ توركیا و لەگەڵ خلیج وهەموو وڵاتانی دیكە، چونكە ئەوان پەیوەندیان وەك ئێمە نیە و جیاوازن لەگەڵ هەموو وڵاتانی دیكە. كورد زۆر زیان دەكات كەمزگەوتەكان هەمووی بدرێت بەسەلەفی، ئەوە دەبێتە سیراعێكی گەورە، چونكە لایەنەكانی دیكە كە بنەمایەكیان هەیە وەك كەسایەتی ئاینی و حزبە ئیسلامییەكان و تەكیەكان و خانەقاكان نیگەران دەكات. بۆ كورد خراپەو كورد ئینتیمای نیشتیمانی زۆر كاڵە، سەلەفییەكان هەوڵدەدەن ئەو كاڵیەش نەمێنێت، سەلەفی نیشتمانیان نیە، لەكوێ بوویت ئەوە نیشتیمانیانە. هاوڵاتى: سەلەفییەكان هەندێك وتاری توندیان هەیە بۆ خەڵك؟ كە هەموو كەس پێی هەزم ناكرێت، بەڵام رێگاشیان بۆ كراوەتەوە لەڕێگەی مینبەری مزگەوتەكانەوە؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: ئەوە زۆر خراپە، ئەوە سەرەتایەكە بۆ تیرۆر، ئەو تیرۆرە هەمووی لەو فكرانەوە هاتووە، رەگ و ریشەی ئیبن تەمیە بخوێنەرەوە هەمووی ئەو تیرۆرو توندوتیژییە لەئەوەوە هاتووە، بۆیە زۆر زیان دەكەین. هاوڵاتى: پێتانوایە پارتی دەیەوێت لەڕێگەی سەلەفییەكانەوە لەئیسلامییەكان بدات؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: سەلەفی و ئیسلامی لەعالەمی عەرەبی سەركەوتوو نەبووە و لەناو كوردیشدا سەركەوتوو نابێت، تەنیا ئەوە كەف و كوڵێكەو ماوەیەكەو نامێنێت، تەنیا هەندێك وەزعی ئیقلیمی و دەولی لەوانەیە یارمەتییان بدات. هاوڵاتى: پێتانوایە كۆمەڵ كارێكی باشی كردووە پاشگری ئیسلامی لێكردەوە؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: بەدڵنیاییەوە ئاقڵی كردووە، چونكە ئەوە لەوانەیە ئەوە مەجالی تێدا بێت هەنگاوی دیكەش بنێن، كۆمەڵ كە لەبزوتنەوە جیابۆوە توندتر بوون، بۆیە ئەوە هەنگاوێكی باشیان ناوە رێگایەكی نوێیان گرتووەتەبەر. هاوڵاتى: ئەردۆغان بەناوی ئاینەوە سەركوتی كورد دەكات؟ پێتانوایە ئەوەی گەریلا دەیكات قوربانیدانە؟ سەید ئەحمەد بەرزنجی: زۆرجار گوێم لەمەلا بووە لەهەولێر پشتگیری ئەردۆغانی كردووە  كە سەركوتی كورد دەكات، گوێم لەو مەلایانە بووە كە خۆی ئەندامی پەرلەمان بووەو  خۆی بەپیاوێكی باش دەزانێت، پشتگیری كردووەو بۆ ئەوەی ئێستاش كە لەشكركێشی كردووە پشتگیری ئەردۆغان دەكات. لەم ماوەیە رۆژنامەنووسێكی ئوردونی باسی لەوەكرد كە لەتوركیادا (300) مەلها هەیەو شوێنی خراپی زۆری هەیە كەبڕوا ناكەم لەهیچ وڵاتێكی ئەوروپی ئەو فەسادە هەبێت، بەناویش حزبی ئەپەكە موسوڵمانەو ئەردۆغان قورئان دەخوێنێت و سەركوتی كوردی پێدەكات. لەبارەی گەریلاوە وەك خۆم بەشەخسی لای من گەریلا پیرۆزەو ئۆجەلان پیرۆزە.  

  سازدانی: ئارا ئیبراهیم   وتەبێژی وەزارەتی كارەبای حكومەتی هەرێم ئاماژە بەپلانەكانی وەزارەتەكەیان دەكات بۆ باشتركردنی دۆخی كارەباو دەشڵێت:» تا دووساڵی دیكە ئەگەر بودجە هەبێت دەتوانین كارەبای (24) كاتژمێری دابین بكەین». ئومێد ئەحمەد، وتەبێژی وەزارەتی كارەبای حكومەتی هەرێم لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى، ئەوە دەخاتەڕوو كە لەئێستادا سێ هەزارو (300) مێگاوات بەرهەمی كارەبا بوونی هەیەو لەئێستادا دەتوانن (13 بۆ 15) كاتژمێر كارەبای نیشتمانی بدەن. هەروەها دەشڵێت:» لەئێستادا وەزارەتی كارەبا ژێرخانی كارەبای هەیە بۆ شەش هەزارو (600) مێگاوات كارەبا، بەڵام بودجەو غازی پێویستی دەوێت». هاوكات ئەوەش ئاشكرا دەكات كەوێستگەی غازی لەدهۆك كە لەهەزار مێگاوات كارەبا پێكهاتووە ئامادەیەو تەنها گواستنەوەی غازی دەوێت بۆ كارپێكردنی تاداخڵی سیستمی دابەشكردنی كارەبای پێبكەن. هاوڵاتى: خواست لەسەر كارەبا زیادی كردووە و پێدانی كارەبا كەمبووەتەوە، هۆكار چییە؟ ئومێد ئەحمەد: ئێمە یەكەم هۆكار بۆ كەمبوونەوەی پێدانی كارەبا بوونی پەستانی غازە لەسەر وێستگەكانی كارەبا بۆ ئەوەش خەریكی چارەسەرین بەتایبەت وێستگەی خورمەڵە. هەروەها دەرچوونی چوار یەكە بەموفاجئی كە بەداخەوە لەماوەی رابردوودا بەهۆی قەیرانی دارایی پرۆسەی چاكسازی بۆ نەكراوەو وای كردووە توانای نەماوەو دەرچوون ئەمەش دووەم هۆكاری كەمبوونەوەی كارەبایە. هۆكاری سێیەم ئەو شەپۆلی گەرمایەیە كە بەشێوەیەك بەرزترین پلەی گەرما لەسلێمانی تۆماركرا، ئەمە وای كرد تا 15ی حوزەیران (18) كاتژمێر كارەبا بدەین و بێتە خوارەوە بۆ (13) كاتژمێری رۆژانە. ئەم هاتنە خوارەوەیە هاتنە خوارەوەیەكی سروشتییی نییە، مەسەلەن ئێمە لەوەرزی بەهاردا (20 بۆ 21) كاتژمێر كارەبامان داوەو لەوەرزی هاویندا (18) كاتژمێر بووەو لەخراپترین دۆخدا (17) كاتژمێر دابەشكراوە، بۆیە هەرسێ فاكتەری پەستانی غاز لەوێستگەی خورمەڵەو بەرزبونەوەی پلەی گەرمی دەرچوونی نائاسایی چوار یەكە وای كرد رۆژانە پێنج كاتژمێر كارەبای نیشتمانی كەمببێتەوە. هاوڵاتى: بەردەوام باس لەبەرهەمهێنانی كارەبا دەكرێت كە زیادبووە، لە ئێستادا بەرهەمی كارەبا چەند هەزار مێگاواتە؟ ئومێد ئەحمەد: حالییەن ئەوەی بەرهەم دێت سێ هەزارو (300) مێگاواتە، بەڵام ئەو فاكتەرانەی بۆم باسكردیت وای كردووە كە (400) مێگاوات كارەبامان لەدەستداوە، بەئەندازەی (600 بۆ 700) مێگاوات خواستیش لەسەر كارەبا زیادی كردووە ئەوە هەزار مێگاوات، واتە ئەگەر هەزار مێگاوات داخڵی سیستم بكەینەوە دەتوانین بگەڕێینەوە بۆ پێش 15ی حوزەیران كە (18 بۆ 19) كاتژمێر كارەبای نیشتمانی هەبووە. هاوڵاتى: بەردەوام ئەوە دەبینین كە وەزیری كارەبا وێستگەیەكی كارەبای نوێ دەكاتەوە؟ ئومێد ئەحمەد: ئەوانە بەرهەمی كارەبا نین، ئەوانە وێستگەی تەحویلی كارەبان، ئەو مێگاواتەی لە شوێنێكەوە هەیە دەبێت بیگۆڕیت بیگەیەنیت بەهاوبەشانی كارەبا. هاوڵاتى: وەزارەتی كارەبا لەسەدا 48ی پێوەری زیرەكیان بەستووە ئەمە ونبوون و سەرپێچی كارەبای كەمنەكردووەتەوە؟ ئومێد ئەحمەد:وەكو پێوەری زیرەك لەناو وەزارەت بۆچوونێك هەبووە تا نەگەینە نیوە زیاتری هاوبەشانی كارەبا كاری پێنەكرێت بۆ ئەوەی دادپەروەری تێدابێت. لەئێستادا كاری پێنەكراوەو هەموو ئەوانەی پێوەری زیرەكیان بۆ بەستراوە (40) ئەمپێرە، بەڵام كە كەوتەكار دەكرێتە (25) ئەمپێر، لەئێستاوە بكرێت نەختێك غوبن و نادادی تێدا دەبێت بۆیە وا بەباش زانراوە هەركات زیاتر لەنیوەی هاوبەشانی كارەبا پێوەری زیرەكیان بۆ بەسترا ئەوكات دەكەوێتەكار. بەئەندازەی ئەو (720) هەزار هاوبەشەی پێوەری زیرەكیان بۆ بەستراوە سەرپێچی نەهێشتووە، كاتی خۆی رێژەی ونبوونی كارەبا لەسەدا (35 بۆ لەسەدا 40) بوو، لەدسەا (15) دابنێ بۆ لایەنی تەكنیكی، واتا لەسەدا 25ی كارەبا سەرپێچی كرابوویە سەر ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ ناو تۆڕەكانی كارەبا. هاوڵاتى: كابینەی نۆیەم بودجەی بۆ تەرخان كردوون بۆ كارەكانتان؟ ئومێد ئەحمەد:وەكو بودجە هیچ وەزارەتێك بودجەی نییە، بەڵام وەكو پاڵپشتی بەسوپاسەوە سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران وەزارەتی دارایی و سامانە سروشتییەكان ئەگەر شتێكی خێراو بەپەلە هاتبێتە پێشەوە بەدەممانەوە هاتوون لەمحاویلەو مۆبایل، وێستگەی تەواو كەهێڵ نەبوو بەیەكیانەوە ببەستینەوەو كۆمەڵێك ئیش كراوە، بەدڵنیایی بەپاڵپشتی ئەوان كراوە، ئەگەر ئەو پاڵپشتییە نەبووایە نەدەكرا. هاوڵاتى: مۆلیدەی ئەهلی كەی نامێنێت؟ خەڵك چاوەڕێی ئەوە لەوەزارەتی كارەباو كابینەی نۆیەم دەكات؟ ئومێد ئەحمەد: ئێمە لەڕابردوودا ئەو قسەیەمان كردووەو وەكو وەزارەتیش سوپاسی مۆلیدە ئەهلییەكان دەكەین كە تەواوكەری خزمەتگوزارییەكانی كارەبا بوون، بەڵام ئەمە هیچ ئەملاولای تێدا نییە كەئامانج و پلان و ئەركی وەزارەتی كارەبایە كار بۆ بەدیهێنانی كارەبای (24) كاتژمێری بكات، بەڵام ئەمە بە كار دەبێت نەك بە قسە. یەكێك لەكارەكان كۆنترۆڵكردنی خواست و پرۆژەی پێوەری زیرەكە، دەستمان داوەتێ كە خەڵك هەبوو دەیانوت كە ناچێتە بواری جێبەجێكردن كە چووە بواری جێبەجێكردن، دەیانوت مۆفەق نابێت، زانیان هەنگاوەكان نراوە دەیانوت گرنگ ئەوەیە تەواو بێت، واتا بەرنامەی وەزارەتی كارەبا ئەوەیە تاكۆتایی ئەمساڵ هەموو هاوبەشانی كارەبا پێوەری زیرەكیان هەبێت، ئەوە لایەنی كۆنترۆڵی خواست و سەرپێچیەكانە. لایەنی بەرهەم خەریكین لەزیادكردنی بەرهەمهێنان لەماوەی كەمتر لەسێ مانگدا  وێستگەی غازی لەگەرمیان بەتوانای (165) مێگاوات كارەبا دانراوە كە ئێستا (100) مێگاواتی كەوتووەتە كارو چاوەڕێی ئەوەین ئەو (65) مێگاواتەی دیكەشی بخرێتە كار. لەڕێگەی وێستگەی خۆرەوە (75) مێگاوات كارەبامان داناوەو تەندەر راگەیەندراوەو لەهەر شارێك (25) مێگاواتی بۆ دابنرێت، بۆ خۆی ئەوە پرۆژەیەكی نوێیە، بەڵام ئێمە وەكو بڕوای خۆمان بڕی مێگاوات وەكو سەرچاوەی وزە گرنگە، بەڵام جۆرایەتیش گرنگەو حەزمان لێبوو جۆری وزەی خۆرمان هەبێت، چونكە هەرێمی كوردستان وڵاتێكی مولائیمە بۆ ئەوەو بەرهەمهێنانی دۆستی ژینگەیە. هەروەها لەسەر هایدرۆپاوەر لەدێرەلوك خەریكین كە (38) مێگاوات كارەبایە، ئەمانە وەكو زیادكردنی بەرهەمهێنان بەردەوامین لەزیادكردنی بەرهەمهێنان. لەسەر ئاستی تۆڕەكەش بۆ بەهێزكردنی تۆڕ، كە تۆ هێڵی گواستنەوەت نەبێت چۆن دابەشی دەكەیت، كار لەسەر ئەوەش دەكەین، ئەو پرۆژانەی جەنابی وەزیر و وەزارەتی كارەبا بەردی بناغەی دادەنێن بۆ بەهێزكردنی وێستگەكانی كارەبایە لەتۆڕی (132 و 32) كەیڤی. هاوڵاتى: لەئێستادا ژێرخانی كارەبای هەرێم گەیشتووەتە چەند هەزار مێگاوات، بۆچی كاری پێناكرێت؟ ئومێد ئەحمەد: وەكو ژێرخانی كارەبا شەش هەزارو (600) مێگاوات كارەبامان ئامادەیە، ژێرخانە ئاوییەكانی لێ دەربچێت كە (600) مێگاوات لەئاوی دوكان و دەربەندیخانەوە، شەش هەزار مێگاواتەكەی دیكە ئامادەیە بۆ كارپێكردن، بەڵام بەداخەوە بەهۆی نەبوونی غازی پێویست نەخراونەتەكار. ئێستا وێستگەی غازی دهۆك هەزار مێگاوات كارەبا ئامادەیە، بەڵام پایەر پلاینی غازی پێنەگەشتووە كاری پێبكەین، ئەوە لای وەزیری سامانە سروشتییەكانە كە بۆری غازی بۆ رابكێشرێت، بۆ ئەوە لەسەر خەتین لەگەڵ وەزارەتی سامانە سروشتییەكان. پایەر پلاینی غازی لەخورمەڵە كە یەكەیەكمان لەدەرەوەیە كە پێویستی بەغازە، هەروەها چوار یەكەی دیكە لەدەرەوەیە، بەشی دووانی غازمان هەیە و دوانەكەی دیكە غازیان نییە. لەدهۆك هەشت یەكە، بەكۆی گشتی (11) یەكەیە كە دەگاتە هەزارو (200) مێگاوات كارەبا،  بەكۆمپاینی سایكڵەكەیەوە دەچێتە دوو هەزار مێگاوات كارەبا ئەگەر ئەوانە جێبەجێ ببێت دەخرێتە سیستمی كارەباوە. هاوڵاتى: بەڵام ئەوانەی كە باسی دەكەیت بەرنامەی باشن، كەی دەبینە خاوەنی (24) كاتژمێر كارەبای نیشتمانی و خواحافیزی لەمۆلیدە ئەهلییەكان دەكەین؟ ئومێد ئەحمەد: حەز دەكەین یەك دەقە كارەبا زیاتر بدەم، ئەوە ئەركمە كە (24) كاتژمێر كارەبا بدەین، لەئاستی كۆنترۆڵی خواست پێوەری زیرەك كارمان كردووە، لەئاستی بەرهەمهێنان باسم كرد بۆتان، ماوەتەوە هەبوونی بودجەو پارەی پێویست بۆ دابینكردنی غاز بۆ ئەو یەكانە. بەبڕوای ئێمە هەموو ئەمانە لەئەجێندان وەكو وەقت و زەمەن ساڵ و نیوێك بۆ دوو ساڵی دیكە ئەگەر ئەو بەرنامانە جێبەجێ بكرێت دەتوانین (24) كاتژمێر كارەبا دابین بكەینن چونكە بەژمارەو داتا قسەم بۆ كردوون، ئەوەی پێویستی بەغازە وەزارەتی سامانە سروشتییەكان بۆری بۆ رابكێشێت و بۆی دابین بكات. هاوڵاتى: داهاتی كارەبا هەیە، بەڵام بەردەوام دەوترێت پارەیەكی زۆرتان لای هاوبەشانی كارەبایە؟ ئومێد ئەحمەد: هاوبەشەكانی كارەبا بەحكومی زراعی و سناعی و بازرگانی و ماڵان، لەسەرو ترلیۆنێك دینارەوە قەرزاری وەزارەتی كارەبان،  ئەو داهاتانەی كە دێتەوە بڕەكەی زۆر كەمە بەراورد بەو خەرجییانەی كەوەزارەتی كارەبا ئەنجامی دەدات بۆ چاككردنەوەی تۆڕەكان و بەستنەوەی تۆڕەكان بەیەكەوە

هاوڵاتى ‌ دوران کاڵکان، ئه‌ندامى کۆمیته‌ى به‌ڕێوبه‌ریى په‌که‌که‌ ڕایگه‌یاند:" ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م پارتى 40 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ڕێککه‌وتنێکمان کرد، واژۆى ڕێبه‌ر ئۆجالان و مه‌سعود بارزانیى له‌سه‌ره‌، 1996ـیش ڕێککه‌وتنێکمان واژۆکرد، ویستمان مه‌سعود بارزانى بکه‌ین به‌ سه‌رۆکى نه‌ته‌وه‌یی، به‌ڵام خۆى کشایه‌وه‌". دوران کاڵکان ئه‌ندامى کۆمیته‌ى به‌ڕێوبه‌ریى پارتى کرێکارانى کوردستان (په‌که‌که‌)، به‌شدارى به‌رنامه‌ى تایبه‌تى ته‌له‌فزیۆنى (مه‌دیا هابه‌ر) بوو و له‌سه‌ر چه‌ند بابه‌تێکى گرنگ قسه‌یکرد، که‌ به‌شێکى تایبه‌ت بوو به‌ په‌یوه‌ندییه‌ مێژووییه‌کان و ڕێککه‌وتنه‌کانى نێوان په‌که‌که‌ و پارتى.   ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م په‌ده‌که‌یه‌ 40 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ڕێککه‌وتنمان واژۆ کردووه‌، واژۆى ڕێبه‌ر ئاپۆ و مه‌سعود بارزانیى له‌سه‌ره‌، ساڵى 1982ـدا، کاتێک واژۆکرا، له‌ژێرى نه‌نووسرابوو ‘پارتى کرێکارانى باکوورى کوردستان’، ئه‌م ڕێککه‌وتنه‌ له‌گه‌ڵ په‌ده‌که‌ به‌ناوى پارتى کرێکارانى کوردستانه‌وه‌ واژۆکرا، ئه‌مه‌ زۆر ڕوونه‌   دوران کاڵکان ئه‌ندامى کۆمیته‌ى به‌ڕێوبه‌ریى پارتى کرێکارانى کوردستان (په‌که‌که‌) وتی:" به‌شێوه‌یه‌ک قسه‌ ده‌که‌ن وه‌ک ئه‌وه‌ى گه‌ریلا تازه‌ هاتبێته‌ هه‌فتانین، یان په‌که‌که‌ تازه‌ دامه‌زرابێت، یان ئه‌وه‌ى په‌ده‌که‌ و په‌که‌که‌ هیچ په‌یوه‌ندییه‌کیان نه‌بووبێت، یان هیچ کارێکیان پێکه‌وه‌ نه‌کردووه‌، وه‌ک ئه‌وه‌ى تازه‌ به‌ئاگاهاتبێتنه‌وه‌ و ده‌ڵێن چ کارێکى په‌که‌که‌ لێره‌ هه‌یه‌؟ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م په‌ده‌که‌یه‌ 40 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ڕێککه‌وتنمان واژۆ کردووه‌، واژۆى ڕێبه‌ر ئاپۆ و مه‌سعود بارزانیى له‌سه‌ره‌، ساڵى 1982ـدا، کاتێک واژۆکرا، له‌ژێرى نه‌نووسرابوو ‘پارتى کرێکارانى باکوورى کوردستان’، ئه‌م ڕێککه‌وتنه‌ له‌گه‌ڵ په‌ده‌که‌ به‌ناوى پارتى کرێکارانى کوردستانه‌وه‌ واژۆکرا، ئه‌مه‌ زۆر ڕوونه‌". هه‌روه‌ها ناوبراو وتیشى:" له‌ناو به‌ڕێوبه‌ریى په‌که‌که‌دا بووم، ئازاد به‌روارییش ئه‌ندامى مه‌کته‌ب سیاسیى په‌ده‌که‌ بوو، کاتێک هاتین له‌ گوندێکى ڕۆژهه‌ڵاتى کوردستان له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵ قه‌ره‌سونگوڕ، دووجار له‌گه‌ڵ مه‌سعود و ئیدریس بارزانیى وه‌ک سه‌رۆک و جێگرى سه‌رۆکى په‌ده‌که‌ کۆبووینه‌وه‌، ئه‌و کاته‌ ته‌نیا من نه‌بووم، به‌ سه‌دان که‌س له‌ ئێمه‌ هاتنه‌ باشوورى کوردستان، ئه‌مه‌ بڕیارى کۆنگره‌ى دووه‌ممان بوو، بۆ گه‌ڕان نه‌هاتبووین، بۆ شه‌ڕى ئازادیى کوردستان هاتین". هاوکات دوران کاڵکان ئه‌وه‌شى بیرهێنایه‌وه‌ که‌ له‌ چیاکاندا، له‌ خواکورک تا هه‌فتانین شوێنى ده‌یان هه‌زار شه‌هیدیان هه‌یه‌ و وتیشی:" هاتین ژیانمان کرد، شه‌ڕمان کرد، 40 ساڵه‌ شه‌ر ده‌که‌ین، به‌ شێوازێک قسه‌ده‌که‌ن، که‌ گوایه‌ ئه‌م ڕێکخستنه‌ ناناسن، با زیاتر باستان بۆ بکه‌م؛ ساڵى 1980 ئه‌وه‌ى یه‌که‌م کامپى له‌ هه‌فتانین دروست کرد، هه‌ڤاڵ عه‌گید بوو، ئه‌وه‌ى بووه‌ هۆى له‌ناوبردنى باره‌گاکانى سه‌دام له‌ هه‌فتانین و ده‌وروبه‌ریدا، شه‌ڕى هاوبه‌شى  گه‌ریلاکانى په‌که‌که‌ و پێشمه‌رگه‌کانى په‌ده‌که‌ بوو، ساڵى 1983 فه‌رمانده‌ى گه‌ریلا هه‌ڤاڵ عه‌گید بوو، مولازم عه‌لی’ـش فه‌رمانده‌ى پێشمه‌رگه‌کانى په‌ده‌که‌ بوو، ئه‌گه‌ر له‌ ژیاندا مابێت با باسى ڕاستییه‌کان بکات، هه‌فتانین به‌مشێوه‌یه‌ ڕزگارکرا". دووران کاڵکان ئه‌وه‌شده‌خاته‌روو که‌ پارتى له‌ سایه‌ى په‌یوه‌ندییه‌کانى له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌ له‌ ئه‌نجامه‌کانى تێکچوونى خۆى له‌ 1975 ڕزگارى بوو، " له‌ ئه‌نجامى ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌دا دووباره‌ بوو به‌ بزوتنه‌وه‌یه‌ک که‌ تێبکۆشێت، ئه‌م په‌یوه‌ندییانه‌ قازانجێکى زۆرى بۆ په‌ده‌که‌ هه‌بوو، ده‌بێت ئه‌مه‌ بزانرێت و ببینرێت، چونکه‌ ئێستا وه‌ک ئه‌وه‌ى هیچ په‌یوه‌ندییه‌کمان نه‌بووبێت نیشانده‌درێت، له‌ کاتێکدا له‌ ساڵى 1980ـدا سوودیان له‌ په‌یوه‌ندییه‌کاندا بینی، به‌ڵام له‌ 90ـه‌کاندا شه‌ر ڕوویدا و سه‌رکه‌وتوو نه‌بوون". له‌ پاڵ مه‌سعود و نێچیرڤان بارزانی، هه‌ڤاڵ ڕۆناهى دانیشتووه‌، چۆن له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌ییه‌کان دانیشتوون، ناتوانن بڵێن ئه‌مه‌ ڕووینه‌داوه‌   ئه‌و ئه‌ندامه‌ى به‌رێوه‌به‌رێتى په‌که‌که‌ جه‌ختله‌وه‌شده‌کاته‌وه‌ که‌ دواى ساڵى 2000 په‌یوه‌ندییه‌کان باش بوو و پێشکه‌وتن دروست بوو، خه‌باتى کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى پێکده‌هات، "ڕێبه‌ر ئاپۆ و بزوتنه‌وه‌ى ئێمه‌ پێشنیارى کرد که‌ مه‌سعود بارزانى و له‌یلا زانا پێکه‌وه‌ ببنه‌ هاوسه‌رۆکى کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یی، ده‌ڵێن په‌که‌که‌ دانمان پێنانێت، ده‌ى په‌که‌که‌ ویستى تۆ بکات به‌ سه‌رۆکى نه‌ته‌وه‌یی، به‌ڵام خۆتان پاشه‌کشه‌تان کرد، نه‌ک ئه‌وه‌ى ئه‌مه‌ نه‌زانن، ئه‌مه‌ له‌پێش چاوى هه‌مووان دایه‌، ئه‌گه‌ر میدیاکار بوومایه‌ ئه‌مانه‌م پیشانده‌دا، له‌ پاڵ مه‌سعود و نێچیرڤان بارزانی، هه‌ڤاڵ ڕۆناهى دانیشتووه‌، چۆن له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌ییه‌کان دانیشتوون، ناتوانن بڵێن ئه‌مه‌ ڕووینه‌داوه‌". کاڵکان ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه‌ که‌ به‌ چ شیوازێک دژى په‌که‌که‌ وه‌ستانه‌وه‌؟ ساڵى ١٩٨٥ ڕێککه‌وتنه‌که‌یان تێکدا و ساڵى ١٩٨٨ تا ١٩٩٠ به‌رده‌وامییان پێدا و ساڵه‌کانى ١٩٩٠ له‌دژى په‌که‌که‌ شه‌ڕیان کرد، چۆن بوو؟ هه‌میشه‌ شه‌ربوو، ساڵى ١٩٩٠ شه‌ڕى په‌ده‌که‌ و یه‌نه‌که‌، شه‌ڕى په‌ده‌که‌ و په‌که‌که‌، هه‌میشه‌ شه‌ر هه‌بوو، دواى ساڵى ٢٠٠٠ په‌یوه‌ندیى دانرا، هه‌م په‌که‌که‌ پێشکه‌وت هه‌میش په‌ده‌که‌، جێگیربوونى په‌که‌که‌ له‌م شوێنانه‌ى ئێستا ده‌ڵێن داگیرى کردووه‌، بۆ گه‌لى کورد، ئازادى کورد و په‌ده‌که‌ش قازانجى هه‌بوو و گه‌یشته‌ ئه‌م ئاسته‌، "ئێستا پیشنیارمان ئه‌مه‌یه‌، باسى پێوانه‌کانى قازانج بکه‌ و سوود وه‌رگره‌، واتا به‌ په‌یوه‌ندیی، یه‌کڕیزى و یه‌کێتى سه‌رده‌که‌وین، ئێستا وه‌ستانه‌وه‌ به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌ له‌م ئاسته‌دا و ڕێککه‌وتن له‌گه‌ڵ دووژمنى کورد و ئه‌و هێزانه‌ى ده‌یانه‌وێت کورد قڕبکه‌ن، مه‌ترسیداره‌، به‌مشێوه‌یه‌ نابێت، پێویسته‌ ده‌ست له‌م هه‌ڵویسته‌ هه‌ڵگرن". ئه‌ندامه‌که‌ى کۆمیته‌ى به‌ڕێوبه‌ریى پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که‌) ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه‌ که‌ ئایا هه‌ندێک که‌س ئه‌م بابه‌ته‌ گه‌رم ده‌که‌نه‌وه‌ ده‌که‌نه‌وه‌؟ پێویسته‌ نه‌که‌ونه‌ ئه‌م داوه‌وه‌، له‌وانه‌یه‌ واش بووبێت، "ده‌توانم هه‌ندێک شتى دیکه‌ش باس بکه‌م، "دواى شه‌ڕى ١٩٩٥، له‌ مانگى ١ى ١٩٩٦ـدا شاندێکى په‌که‌که‌ و په‌ده‌که‌ کۆبوونه‌وه‌ و له‌وێ ڕێککه‌وتنێکیان واژۆکرد، مانگى یه‌ک یان دووى ١٩٩٦ـیش دیسان واژۆمان کرد".  

سازدانی: ئارا ئیبراهیم   بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عێراق ئاماژە بەوە دەدات كە» ئەگەر مانگانە لەبەغداوە بری (200) ملیار دینار بنێردرێت كێشەی لێبڕینی موچە چارەسەر دەبێت و ئەوكات حكومەتی هەرێمی كوردستان بەبێ لێبڕین دەتوانێت موچە دابەشبكات». دكتۆر فازڵ نەبی، بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عێراق لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی داوا لەحكومەتی هەرێمی كوردستان دەكات بەو پێیەی كۆمپانیا نەوتییەكان بەرژەوەندیان لەهەرێمدا هەیە دەتوانێت پێداچونەوە بە گرێبەستە نەوتییەكاندا بكات وەك ئەو دەڵێت:» كۆمپانیا نەوتییەكان بەرژەوەندییان لەهەرێمدا هەیە، رەنگە ئامادەبن بچنە ژێر باری هەندێك گۆڕانكاری لەگرێبەستەكاندا». ناوبراو دەشڵێت:» لەنزیكەوە ئاگادارم كە رەزامەندی دراوە بانكی TBIی وەرگرتنەوەی قەرزەكەی لەحكومەتی هەرێم بۆ ئەمساڵ كەمانگانە (55) ملیار دینارو كەسرێكە كەمبكاتەوە بۆ (25 تا 30) ملیار دینار تا پارەی زیاتر بۆ هەرێم رەوانە بكرێت». هاوڵاتى: رێككەوتن یاسای بودجەی 2021 لەقازانجی هەرێمە جێبەجێ بكرێت یان عێراق، لەكاتێكدا داوای داهاتی (250) هەزار بەرمیل نەوت بەنرخی سۆمۆ دەكەن كە لەسەروو (70) دۆلار زیاترەوە عێراق دەیفرۆشێت؟ فازڵ نەبی: تائێستاش یاسای بودجەی 2021ی عێراق ئەگەر جێبەجێ بكرێت لەقازانجی هەرێمی كوردستاندایە، راستە نرخی نەوت بەرزبووەتەوە ئەوەندە قازانجی هەرێم كەمدەبێتەوە لەو روانگەیەی کە عێراق داهاتی نەوت بەنرخی سۆمۆ وەردەگرێت، مەسەلەن كە نرخی نەوت بە (50 بۆ 55) بووە مومكینە مانگانە (200) ملیار دینار بهاتایە بۆ هەرێم، بەڵام مانگی یەك تا شەش كە نرخی نەوت بەرزبووەتەوە مومكینە مانگانە (50 بۆ 60) ملیار دینارێك بۆ هەرێم بنێردرێت، بەڵام هەر لەبەرژەوەندی هەرێمی كوردستاندایە.   بەڵێ بۆ زانیاری تەئكیدم هەیەو لەگەڵ بەرپرسی ئەو دۆسییەیە لەنزیكەوە قسەمان كردووە كە بۆ ئەمساڵ نەك بۆ ساڵەكانی دیكە ئەو مەبلەغە كەمانگانە (55) ملیارو كەسرێكە كەمبكرێتەوە بۆ (25 تا 30) ملیار دینار، بەڵام هێشتا رێككەوتنی لەسەر نەكراوە، بەڵام رەزامەندی نیشاندراوە كە بۆ ئەمساڵ كەمبكرێتەوە   هاوڵاتى: بڕیاری ناردنی 200 ملیار دینار وەك سولەفەیە تا وردبینی چاودێری دارایی لەنێوان هەردوولا جێبەجێ دەكرێت؟ یان بەغدا هەر ئەوەندە رەوانە دەكات؟ فازڵ نەبی: بڕیارەكەی ئەنجومەنی وەزیران دیاری دەكات، ئەگەر بڕیارەكە وەكو سولفە بێت و ناوی وا نرابێت تا ئەوكاتەی یاسای بودجە جێبەجێ دەكرێت ئەوە لەناحیەی قانونی راستە و دەبێت وەزارەتی دارایی جێبەجێی بكات، بەڵام ئەگەر ناوی سولفە لەنوسراوەكەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقدا نەهاتبێت و تەنها ئەوە نووسرابێت كەمانگانە (200) ملیار دینار مانگانە بۆ هەرێم رەوانە بكرێت ئەوە لەناحیەی قانونی ئیشكالی تێدایە، بۆیە  وەزارەتی دارایی تائێستا بڕیارەكەی جێبەجێ نەكردووە، چونكە ئەگەر لەناحیەی یاسایی كێشەی تێدابێت ناتوانی جێبەجێی بكەیت. جارێكی تر دەگەڕێمەوە سەر ئەوەی ئەگەر سولفە نووسرابێت لەبڕیارەكەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق كەسولفەش بۆ یەكجار دەنێردرێت تا تەسفیە لەنێوان هەردوولادا دەكرێت.   قەرارێك كە لەئەنجومەنی وەزیرانی عێراقەوە دەرچووە كە (200) ملیار دینار بنێردرێت، بەڵام ئەگەر نووسرابێت سولفە تا ئەوكاتەی وردبینییەكان تەواو دەبێت هیچ كێشەی سیاسی تێدا نییەو دەبێت وەزارەتی دارایی ئەو بڕیارە جێبەجێ بكات   هاوڵاتى: پێتانوایە دۆخی دارایی هەرێم بەناردنی 200 ملیار دیناری مانگانە باشتر دەبێت، بەتایبەت ئەوەی پەیوەندی بەموچەوە هەیە كە بێ لێبڕین دابەش بكرێت؟ فازڵ نەبی: بەڵێ بەتەئكید ئەگەر مانگانە لەبەغداوە بڕی (200) ملیار دینار بنێردرێت كێشەی لێبڕینی موچە چارەسەر دەبێت و ئەوكات حكومەتی هەرێمی كوردستان بەبێ لێبڕین دەتوانێت موچە دابەش بكات، بەڵام كێشەكە لێرەدایە ئایا مانگانە بەفعلی (200) ملیار دینار دەنێردرێت، چونكە بەپێی یاسای بودجەی 2021 مانگانە ئەو بڕە نانێردرێت و بەپێی یاساكەو بەپێی نرخی نەوت ئەو مەبلەغە دەگۆڕێت. قەرارێك كە لەئەنجومەنی وەزیرانی عێراقەوە دەرچووە كە (200) ملیار دینار بنێردرێت، بەڵام ئەگەر نووسرابێت سولفە تا ئەوكاتەی وردبینییەكان تەواو دەبێت هیچ كێشەی سیاسی تێدا نییەو دەبێت وەزارەتی دارایی ئەو بڕیارە جێبەجێ بكات، هەرچەندە وەزیری دارایی عێراق دەنگی بە بڕیارەكە نەداوە. هاوڵاتى: پێتانوایە بەغدا دەیەوێت یاسای بودجە جێبەجێ بكرێت ئەوەی پەیوەندی بەهەرێمەوە هەیە كە لەماددەی 11ی یاساكەدا هاتووە؟ فازڵ نەبی: بەغدا بەسەر دوو تیم دابەش بووە، تیمێك كە لەگەڵ سەرۆكی حكومەتی عێراقیدان زۆر حەز دەكەن یاسای بودجە جێبەجێ بكرێت لەگەڵ هەرێمی كوردستاندا، تیمێك هەیە كە نایەوێت یاساكە جێبەجێ بكرێت، ئنجا لەبەر بوونی دوو تیم پیاو ناتوانێت بۆچوونی راست بزانێت. هاوڵاتى: حكومەتی هەرێم نزیكەی حەوت ترلیۆن دیناری بانكی تی بی ئای قەرزارە بەپێی ماددەی 11ی بودجەی عێراق دەبێت مانگانە (50) ملیار بدرێتەوە بەو بانكە، پێتانوایە حكومەتی هەرێم لەتوانایدایە مانگانە ئەو پارەیە بداتەوە یان رەزامەندی دراوە ئەو بڕە كەمبكرێتەوە بۆ (30) ملیار دیناری مانگانە؟ فازڵ نەبی: بەڵێ بۆ زانیاری تەئكیدم هەیەو لەگەڵ بەرپرسی ئەو دۆسییەیە لەنزیكەوە قسەمان كردووە كە بۆ ئەمساڵ نەك بۆ ساڵەكانی دیكە ئەو مەبلەغە كەمانگانە (55) ملیارو كەسرێكە كەمبكرێتەوە بۆ (25 تا 30) ملیار دینار، بەڵام هێشتا رێككەوتنی لەسەر نەكراوە، بەڵام رەزامەندی نیشاندراوە كە بۆ ئەمساڵ كەمبكرێتەوە، بەڵام بۆ ساڵەكانی دیكە قەرەبووی ئەوە بكرێتەوە تا بۆ ئەمساڵ پارەیەكی زیاتر بۆ هەرێمی كوردستان رەوانە بكرێت. هاوڵاتى: رێباز حەملان یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت باسی لەوەكرد كەمانگانە حكومەتی هەرێم 253 ملیۆن دۆلار قەرز دەداتەوە، واتا مانگانە زیاتر لە 379 ملیار دینار دەكات، پێتانوایە دەبێت ئەولەویەت بدرێت بەموچە و چارەسەری لێبڕین  بكرێت؟ فازڵ نەبی: هەردووكی موهیم و گرنگە، دایمە لەهەموو چاوپێكەوتنەكان ئەو قسەیەم كردووە دەبێت دابەشكردنی مووچە ئەولەویەتی هەبێت، واتا دەبێت مووچە ئەولەویەتی هەموو شتەكانی دیكە بێت، بەڵام زۆرجار تۆ قەرزێكت كردووە كە ئەو قەرزانە ئەگەر دوابخرێت مومكینە دوو كێشەت بۆ دروست ببێت یەكیان ئەوەی كەئەوان قبوڵ نەكەن لەسەر ئەوەی  ئەو جەدوەلەی قەرزانە دوابخرێت یان كەمبكرێتەوە كە رەنگە تووشی كێشەی دادگات بكات، كە ئەوانە وەسیقەی فەرمیان هەیە. هەروەها دواخستنی دانەوەی ئەو قەرزانە  سوودی زۆر زیاتر دێتە سەر قەرزەكان، بۆیە حكومەتی هەرێم ئەو ملاحەزانەی بە نەزەری ئیعتبار وەرگرتووەو دەیەوێت ئەو قەرزانە لەكاتی خۆیدا بداتەوە. هاوڵاتى: بەڵام مەبەستم لەوەیە حكومەت كە 379 ملیار دینار قەرز دەداتەوە مانگانە كەمی بكاتەوە بۆ 200 ملیار دینار تا كورتهێنانی دابینكردنی موچەی پێ پڕبكاتەوە؟ فازڵ نەبی: ئەگەر حكومەتی هەرێم توانی بگاتە رێككەوتنێك لەگەڵ ئەوانەی قەرزی حكومەتیان لایە ئەوە دەبێت، بەڵام مەسەلەكە ئەوە نییە حكومەتی هەرێم بەكەیفی خۆی بێت چەند بداتەوە. ئینجا تەحدید كراوە مانگانە دەبێت چەند قەرز بداتەوە، بەڵام ئەگەر حكومەتی هەرێم بتوانێت لەگەڵیاندا قسە بكات و جەدوەلی قەرزەكە پێداچوونەوەی تێدا بكات ئەوە شتێكی باشە بۆ ئەوەی بتوانێت هەم موچەی تەواوی خەڵك بدات و هەم هەندێ خەرجی پێویستیی دابین بكات.   چاكسازیكردن زۆر گرنگە لەداهات و خەرجییەكاندا كەحكومەتی هەرێم هەموو هەوڵەكانی بۆ ئەوە بێت كە ئیدارەی مالی بكات، بەڵام بەهەموو ئەو شتانەشەوە ناتوانین بگەڕێینەوە بۆ ساڵەكانی 2010 تا 2013   هاوڵاتى: پێتانوایە ئەگەر نرخی نەوتی خاو بەم نرخەی ئێستا بمێنێتەوە كە لەسەروو 73 دۆلارەوەیە بۆ هەر بەرمیلێك، پێتانوایە ئەگەر حكومەتی هەرێم پێداچوونەوە بەگرێبەستەكانی نەوت و باجی سەر كۆمپانیا نەوتییەكان بكات دەتوانێت ئیدارەیەكی باشتری دۆسەی نەوت بدات؟ فازڵ نەبی:چەند نرخی نەوت بەرزببێتەوە لەبەرژەوەندی هەرێمی كوردستان و عێراقیشدایەو هەموو ئەو دەوڵەتانەی كەخاوەنی نەوتن و ئیعتمادییان لەسەر نەوتە. هەموو ئەوانەی خاوەنی نەوتن كێشەكانیان شایستەی دارایی كۆمپانیاكانی نەوتە، ئەگەر حكومەتی هەرێم ئەو مەجالەی هەبێت و فعلەن لەگەڵ كۆمپانیاكانی نەوت بەگرێبەستەكانیاندا پێداچوونەوە بكات ئەوە ئیشێكی زۆر باشە، ئەوەش بەگفتوگۆو مفاوەزات، چونكە كۆمپانیا نەوتییەكان مەساڵحیان لەهەرێمی كوردستاندا بۆ دروستبووەو دەچنە ژێر باری هەندێك گۆڕانكاری لەگرێبەستەكانیاندا. هاوڵاتى: لقی بانكی ناوەندی لەهەولێر بوونی هەیە، بەڵام لقی بانكەكانی رەشیدو رافیدەن بوونی نییە، بەتایبەت كە بەشێك لە پەرلەمانتارانی كورد لەبەغدا چەندین جار داوایان كردووە بۆ ئەوەی فەرمانبەرانی هەرێم سودمەندبن لەو ئۆڤەرە جیاوازانەی بانكەكان پێشكەشی هاووڵاتیانی دەكەن؟ كاتی ئەوە نەهاتووە حكومەتی هەرێم گرنگی بەم پرسە بدات مادام هەرێمێكی فیدراڵین؟ فازڵ نەبی: خەلەلەكە لەبەغدایەو پرسەكە سیاسییە، ئەوكاتەی ئێمەش لەبەغدا بووین لەگەڵ كاك وشیار زێباری گفتوگۆمان لەگەڵ هەردوو بانكەكەدا كرد موافەقەتماندا هەتا داوامان لەبانكەكانی سناعی و تیجاری زراعی كرد ئەوانیش بێن و لەهەرێم لقی بانكەكانیان بكەنەوە، بەڵام جانبی سیاسی رێگرە لەكردنەوەی بانكەكان. هەر كەسێك بتوانێت قەناعەت بەجیهەتی سیاسی بەغدا بكەن گرنگە، چونكە بەڕێوەبەرە گشتییەكانیان دواتر موسائەلەی قانونیان لەگەڵ دەكرێت، بۆیە جانبی سیاسی رێگرە لەكردنەوەی لقی ئەو بانکانە لەپارێزگاكانی هەرێمی كوردستاندا. هاوڵاتى: پێتانوایە كەی چ كاتێك دۆخی دارایی هەرێم دەگاتە قۆناغێكی باش كەوەكو ساڵانی 2010 تا 2013 مان لێبێتەوە كە پارە زۆر بوو پرۆژە جێبەجێ دەكراو  ئیشوكاریش زۆر بوو؟ فازڵ نەبی: زۆر زەحمەتە بگەڕێینەوە ئەو ساڵانە، چاكسازیكردن زۆر گرنگە لەداهات و خەرجییەكاندا كەحكومەتی هەرێم هەموو هەوڵەكانی بۆ ئەوە بێت كە ئیدارەی مالی بكات، بەڵام بەهەموو ئەو شتانەشەوە ناتوانین بگەڕێینەوە بۆ ساڵەكانی 2010 تا 2013.

  سازدانی: شاناز حەسەن   ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەڵێت:»گەندەڵی هەموو ئاستەكانی تێپەڕاندووەو ئەوەی لەهەرێم دەگوزەرێت چیتر ناتوانرێت ناوی گەندەڵی لێبنرێت و گەیشتۆتە ئاستی فەرهودكردنی نیشتیمان». بڵێسە جەبار فەرمان، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى دەشڵێت:» قبوڵی ناكەین بەناوی حكومەتەوە بانگەشە بۆ شەڕ بكرێت یا زەمینەی شەڕ دروست بكرێ... قەندیل شكست ناهێنێ، ئێمە كاتی خۆی لەقەندیل بووین، هەموو هێزی بەعس نەیتوانی ئەوێمان  پێ جێبهێلێت، قەندیل هێمای نەكەوتنە». هاوڵاتى: سەرەتا با لەوە دەستپێبكەین گفتوگۆكانی هەرێم و عێراق لەسەر پرسی جێبەجێكردنی بودجەی 2021 ئەوەندەی زانیاریتان هەبێت بەكوێ گەیشتووە؟ بڵێسە جەبار فەرمان: هەموو جارێك كە پرۆژە یاسای بودجە گفتوگۆی لەسەر دەكرێت ئێمە وەك ھەرێمی كوردستان دووچاری گرفتی زۆر دەبینەوە. لەڕاستیدا لەبودجەدا غەدرێكی زۆر لە هەرێم دەكرێت، ئەو بڕە پارەیەی بۆ هەرێم دیاری دەكرێت لەگەڵ رێژەی دانیشتوان ناگونجێت، لەگەڵ قوربانیی شارەكان و گوندەكانی و خەڵكی كوردستان كەچەندین جار جینۆساید كراوە. كورد دەبێت لە هەموو كایەكاندا رێژەیەكی تایبەتی بۆ دیاری بكرێت، هەروەها لە هەموو وەزارەتەكاندا، ئەمە هیچ كات رەچاو نەكراوەو جێبەجێ ناكرێت، بەتایبەتیش لەبودجەی سیادی ناحەقی بەرامبەر پشكی كوردستان دەكرێت. بودجە هەموو كایەكانی ژیان و بەڕێوەبردن لەخۆدەگرێت، بەڵام بەداخەوە ئێستا لەهەلومەرجێكداین كەخەمی هەموومان تەنها بووە بەموچە. یەكێك لەبڕگەكانی یاسای بودجەی ٢٠٢١ بریتیە لەوەی كە دەبێت تێكڕای بڕگەكانی كە لەیاساكەدا هاتوون جێبەجێ بكرێت، بۆ ئەوەی بودجە رەوانەبكرێت. ئەو بڕگانەش لەلایەن هەرێمی كوردستانەوە بەئەستەم جێبەجێ دەكرێن و لەئاست داواكاری حكومەتی فیدراڵیدا نین، هەر ئەمەش وا دەكات گرفتەكان بەردەوام بن و ناردنی بودجە كێشەی تێكەوێت. لەڕاستیدا كاك قوباد هەوڵی زۆریدا پەیوەندیەكانی هەرێم و بەغدا باش بكات و لێكتێگەیشتن دروستبكات لەتێپەڕاندنی یاسای بودجەدا رۆڵێكی بەرچاوی هەبوو، بەڵام پەیوەندییەكانی نێوان ئەم دوو حكومەتە هێندە لەئاستێكی خراپدایە كاری زۆرو ماندووبوونی زۆرتری دەوێت تا بتوانرێت بنەمایەك دروستبكرێت بۆ لێكتێگەیشتن و پێكەوەژیان و باوەڕهێنان بەمافی یەكتری. هاوڵاتى: پێتانوایە حكومەتی هەرێم و عێراق نیەتیان جدییە بۆ جێبەجێكردنی یاسای بودجە، یان بەرزبوونەوەی نرخی نەوت بۆ سەروو (70) دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك ساردبوونەوە بەدیدەكرێت؟ بڵێسە جەبار فەرمان: هیچ لایەنێك ئەو جدییەتەی تیدا نیە، حكومەتی هەرێم هێشتا گرانی و ئاڵۆزی دۆخەكەی وەكو خۆی وەرنەگرتووە، لەبارگرانی و خراپی گوزەرانی هاووڵاتیان تێنەگەیشتووە. هەر ئەمەش وایكردوە كەئەوەندە پەرۆش نەبن بۆ رازیكردنی حكومەتی ئیتحادی بۆ جێبەجێكردنی بڕگەكانی یاسای بودجە. تاكی عێراقی وا تێگەێندراوە كە پارەی بەسڕەو پارێزگاكانی تر بۆ هەرێم دێت و ئێمەش لەبەرانبەردا هیچیان نادەینێ و قووتی ئەوانەو ئێمە دەیخۆین، كە ئەمە هیچ راستییەكی تێدا نیە. هەربۆیە بۆ سیاسییەكان و حزبەكان زۆر قورس دەكەوێتەوە گەر بەرگری لەهەرێم بكەن یاخود باسی ناردنی بودجە بكەن. وەك هەمووش دەزانن بەرەو هەڵبژاردن هەنگاو دەنێین و هەر ئەمە وا دەكات ئەوەندەی تر لایەنەكان خۆیان لەهەرێمی كوردستان دووربخەنەوە. هاوڵاتى: ئایا پێتانوایە لایەنەكانی شیعە بەشێكیان نایەنەوێت یاسای بودجەو پشكی هەرێم لەماددەی (11) جێبەجێ بكرێت؟ بڵێسە جەبار فەرمان: وەكو وتم لایەنی شیعەو سوننە نیە، بەڵكو تێكڕای لایەنەكان حەز بەلاوازبوونی هەرێم دەكەن، بەهێزبوونی هەرێم و پێشكەوتنی ئەوەندەی تر گەندەڵی و نادادپەروەری ئەوان دەخاتەڕوو، هەربۆیە تا بتوانن كار لەسەر لاوازكردنی هەرێم دەكەن. بەداخەوە كەئێمەش هێشتا تێنەگەیشتووین كە بەدەستی خۆمان هەرێم بەرەو لاوازتركردن و لێواری هەڵوەشاندنەوەی دەبەین. هەموو ئەو بابەتانەی هەرێم شانازی پێوە دەكرد وا رۆژ لەدوای رۆژ لەناوی دەبەین. ئێمە پەرلەمانێكی زۆر كاراو چالاكمان هەبوو كەچەندەها یاسای هاوچەرخ و پێشكەوتووی تەشریع كرد، یاسای بودجەی بڕگە بە بڕگە تاووتوێ دەكرد. لێپێچینەوەی لەگەندەڵی دەكردو راپۆرتی هەبوو، ئێستا بەداخەوە پەرلەمانی عێراق لەپەرلەمانی هەرێم چالاكترەو رۆژانە باسی كێشەی هاووڵاتیان و حكومەتی تێدادەكرێت و لیژنە بۆ بەدواداچوون پێكدەهێنرێت، حكومەتی گۆڕی وەزیری تیا گۆڕدرا، حساباتی نەوت دێتە پەرلەمانی عێراق، ئازادی رادەربڕین كە مایەی شانازیمان بوو لەئاستێكی مەترسیداردایەو كەسانێك لەسەر كۆمێنت سزا دەدرێن. گەندەڵی هەموو ئاستەكانی تێپەڕاندووە و ئەوەی لەهەرێم دەگوزەرێت چیتر ناتوانرێت ناوی گەندەڵی لێبنرێت و گەیشتۆتە ئاستی فەرهودكردنی نیشتیمان. هاوڵاتى: بەپێی ئەو زانیارییانەی دەستمانكەوتووە سەردانی بافڵ تاڵەبانی بۆ بەغدا ئەمجارە بۆ پرسی كەركوك بووە كەپارێزگار بگۆڕدرێت و كوردێك دابنرێت؟ زانیاریتان هەیە؟ بڵێسە جەبار فەرمان: سەردانی كاك بافڵ گرنگی تایبەتی خۆی هەیە، بێگومان یەكێتی دەبێت رۆڵی خۆی لەسەر ساحەی عێراقی و ئیقلیمی بەدەست بهێنێتەوە. ئەم سەردانە دیپلوماسیانەی كاك بافڵ بۆ دروستكردنەوەی هاوسەنگی هێزە كوردییەكان زۆر گرنگە، گەر لایەن هەبووبێت وا تێگەیشتبێتن كەهەولێر شوێنی بڕیاری كوردییەو تەنها لەوێوە ئاراستە كرابێتن، ئەوا بەو جۆرە بەقوەتە دەركەوتنی كاك بافڵ پێچەوانەكەی سەلماند. یەكێتی دەیەوێت لەسیاسەتی عێراقدا بەشداربێت، بێگومان عێراقی دوای هەڵبژادنەكانی ئەمجارە عێراقی ئێستا نابێت و ئەو عێراقە پەیوەندی و هاوپەیمانمان پێویستە بۆ بەشداربوون لەبونیادنابی عێراقێكی شتێك باشتر لەمەی ئێستا. من كەسێكی واقعیم و دەزانم كەهەلومەرجەكان بەهەڵبژاردنێك ناگوڕدرێن، بەڵام دەكرێت هەنگاوێك باشتربكرێن. هاوڵاتى: پێتانوایە كورد تادوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دەتوانێت پارێزگاری كورد لەكەركوك دابنێت یان پێش ئەوە دەرفەت هەیە؟ بڵێسە جەبار فەرمان: بەداخەوە ئەوەی لەكەركوك و خانەقین دەگوزەرێ تەعریبە لەفۆرمێكی ترو قۆناغێكی تازەتر، رۆژانە بەئاشكرا هاووڵاتیانی كورد شەهید دەكرێن و گوندە كوردییەكان چۆڵ دەكرێن و بەزۆر ناچار دەكرێن شارەكانیان جیبهێڵن. پارێزگاری كەركوك چەندەها كەیسی گەندەڵی لەسەرە، بەم شێوەیەی كەهەیە بەرەو هەڵبژاردن هەنگاونان زۆر سەخت دەبێت، بێگومان كورد زەرەرمەند دەبێت و هێندەی تر كەركوك لەدەستدەدەین. بەداخەوە بیركردنەوەی بەرتەسكی حزبایەتی و نەبوونی ئینتمای نیشتیمانی حزبەكان بەربەست بووە لەبەردەم یەكڕیزییان و دژایەتی كردنی یەكتری وایكردووە نەتوانین پارێزگارێكی كورد دابنێین لەكەركوك و هیچ نەبێ رێگر بین لەتەعریبی زیاتر. هاوڵاتى: هەموو ناوچە كێشەلەسەرەكان هاووڵاتیانیان گلەیی لەیەكێتی و پارتی  دەكەن و ئەو دۆخەی تێیدان رەخنەیان هەیە؟ كەی چارەسەر دەبێت بەبڕوای ئێوە؟ بڵێسە جەبار فەرمان: هەرگیز چارەسەر نابێ، بەم بیركردنەوە بەرتەسكە حزبایەتیەی كە هەیە، بەم دژایەتی كردنەی یەكتری و تۆمەتی نانیشتیمانی و خائن دانە بەریەكتری و بەم بیركردنەوەیەی حزبەكان یەكڕیزی خەونی شاعیرانە دەمێنێتەوەو هاووڵاتیانی ئەو ناوچانە زەرەرمەندی یەكەم و تێكڕای كوردستان زەرەرمەندی دووەمی ئەم نابەرپرسیارێتیەی سەرانی حزبەكانن. هاوڵاتى: بەڕێزتان لەتۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك نووسیبوتان كە یەكێتی تاكشانەوەی حكومەت ئامادە دەبێت ئەگەر شەڕی براكوژی رووبدات (پارتی، پەكەكە) دەكرێت زیاتر روونكردنەوەی لەسەربدەن؟ بڵێسە جەبار فەرمان: نەك بەس یەكێتی دەبێت هەموو لایەنەكان ئەوەی پێیان دەكرێت بیكەن بۆ ئەوەی ئەو كارەساتە خۆكوژییە روونەدات، قەندیل شكست ناهێنێ. ئێمە كاتی خۆی لەقەندیل بووین، هەموو هێزی بەعس نەیتوانی ئەوێمان  پێ جێبهێڵێت، قەندیل هێمای نەكەوتنە. لەم شەرەدا تەنها كۆمەڵێك كوردی هەردوو لا شەهید دەبن و خێزانەكانیان ماڵوێران دەبن. هەوڵ دەدرێت ئەم شەڕە بەناوی حكومەتی هەرێم ئەنجامبدرێت، ئێمە كە بەشێكین لەو حكومەتە نابێت قبوڵی  بكەین، قبوڵی ناكەین بەناوی حكومەتەوە بانگەشە بۆ شەڕ بكرێت یا زەمینەی شەڕ دروست بكرێت. هاوڵاتى: پێتانوایە  رێگەدان بەلەشكركێشی توركیا بۆ ناو خاكی هەرێم بەتەنها پارتی لێی بەرپرسە یان یەكێتیش؟ لەكاتێكدا لەكابینەی نۆیەمی حكومەتدا هاوبەشن؟ بڵێسە جەبار فەرمان: كەس ناتوانێ خۆی لەبەرپرسیارێتی بدزێتەوە، بەڵام روون و ئاشكرایە كەئەو سنورە بەدەست هێزی پارتیەوەیەو ئەوان بەرپرسی یەكەمن. توركیا بیركردنەوەی سەردەمی سوڵتانی لەخەیاڵ دەرنەچووە پێشلكاری یاسای نێودەوڵەتی دەكات سنور دەبەزێنێ و هاووڵاتیانی گوندەكان دەكاتە ئامانج، سروشتی ناوچەی بادینان بەتەواوی كەوتۆتە بەر مەترسی، ئەمە دژی یاسای نێودەوڵەتی بۆ پاراستنی ژینگەیە. عێراق بەپلەی یەكەم لەڕێگەی كەناڵی نێودەوڵەتییەوە دەبێت فشار بكات، ئەم تەجاوزاتەی توركیا رابگرێت لەپەرلەمانی عێراقەوە كار بۆ ئەم پرسە كراوە. یەكێتی بەرپرس نیە لە لەشكركێشی توركیا، نیگەرانین لەهاتنی سوپای وڵاتان بۆ ناو خاكی هەرێم. هاوڵاتى: پێتانوایە یەكێتی لەناو كابینەی نۆیەمدا تەنها وەزیری هەیەو دەسەڵاتی نییەو پارتی كۆنترۆڵی پەیوەندییەكانی دەرەوەو دارایی و نەوتی كردووە؟ بڵێسە جەبار فەرمان: بێگومان شاراوە نیە كە هەیمەنەی پارتی بەسەر تێكڕای دامودەزگاكانی حكومەتدا دیارە، تەنانەت زۆرجار وتەبێژی حكومەت بەناوی پارتییەوە بەیانی دەركردوە، واتا تا ئەو رادەیە هەیمەنەی پارتی زۆرە بەسەر دامودەزگاكانەوە كە خۆشیان حزب و حكومەتیان بۆ جیا ناكرێتەوە

سازدانی: عەمار عەزیز بەرپرسی ئۆپەراسیۆنەكانی پارتی لەپارێزگای دهۆك دەڵێت:» توركیا تەنها 11 كیلۆمەتر هاتووەتە ناوخاكی هەرێم، هیچ رێككەوتنێك لەنێوان پارتی و توركیادا نیە». بابەكر زێباری، بەرپرسی ئۆپەراسیۆنەكانی پارتی لەدهۆك و سوپاسالاری پێشووی عێراق لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى دەشڵێت:»  مەسعود بارزانی و سەرۆكی هەرێم لەگەڵ شەڕی كورد لەگەڵ كورد نین و پەكەكەش كوردە». مەسعود بارزانی و سەرۆكی هەرێم لەگەڵ شەڕی كورد لەگەڵ كورد نین و پەكەكەش كوردە   هەروەها زێباری ئەوەش دەخاتەڕوو كە:» حەقە ئەو شتانەی توركیا دەیكات یوئێن و وڵاتە ئەوروپیەكان و ئەمریكا بێنەسەرخەت، سنورێك بۆ توركیا دابنێن، بەبڕوای من ئەو شتانەی توركیا دەیكات رەواو دروست نیە، هەر مرۆڤێك پێویستە لەناو وڵاتەكەی خۆی خزمەت بكات. ئەو هەنگاوانەی دەرەوەو ئۆپراسیۆنەكانی دەرەوە بەبڕوای من قازانجی توركیای تێدا نیە». هاوكات بابەكر زێباری وتیشی:» پەكەكە نایەوێت دارەكان ببڕێن چونكە لەپشت دارەكان خۆیان دەشارنەوە، پەكەكە دارەكان دەپارێزێت ئەمە راستییە، پێدەچێت توركیا ئەم كارەی كردبێت». هاوڵاتى: سەرەتا با لەوە دەستپێبكەین، بەڕێزتان بۆ ماوەیەك سوپاسالاری عێراق بوون، ئەوكاتە كورد لەسوپادا رێژەی چەندی هەبوو؟ بابەكر زێباری:  ئەوكاتەی من سوپاسالاری عێراق بووم رێژەی كورد لەسوپای عێراق لەسەدا 20% بووەو لەسەدا 25 % سوننەو لەسەدا 45% شیعەو لەسەدا 10% كەمەنەتەوەییەكان بوو. ئێمە ئەوكات رێككەوتنمان كردبوو لەگەڵ ئەمریكییەكان و لەسەر ئەم رێژەیەی كە من باسمكرد رێككەوتبووین . ئێستا باوەڕناكەم رێژەی كورد لەناو سوپای عێراق بگاتە لەسەدا یەك، چونكە بەڕێژەیەكی یەكجار زۆر كەمبووەتەوە، دایبنێن 1% ، واتە 19% كەمبووتەوە بەراورد بەوكاتەی كە من سوپاسالاری عێراق بووم، لەبەغدا بێ‌ خاوەنییە هیچ كەسێك نیە بەرگری لەم پرسە بكات     هاوڵاتى: ئەوەندەی ئاگاداربن كورد لەسوپای عێرقدا ئێستا رێژەكەی كەمبووەتەوەو گەیشتووەتە چەند، لەسەدا 1% باسدەكرێت؟ كێ‌ لێی بەرپرسە ؟ بابەكر زێباری:  ئێستا باوەڕناكەم رێژەی كورد لەناو سوپای عێراق بگاتە لەسەدا یەك، چونكە بەڕێژەیەكی یەكجار زۆر كەمبووەتەوە، دایبنێن 1% ، واتە 19% كەمبووتەوە بەراورد بەوكاتەی كە من سوپاسالاری عێراق بووم، لەبەغدا بێ‌ خاوەنییە هیچ كەسێك نیە بەرگری لەم پرسە بكات، بەرپرسانی كورد لەوێ‌ نەمان، پۆست لەكورد وەردەگرن و خەڵكی خۆیان لەشوێنی كورد دادەنێن بەتایبەت دوای شەڕی داعش و كەركوك و ناوچەكانی جێناكۆك كاریگەری زۆر خراپی كردووەتەسەر میللەتی كورد بەشێوەیەكی گشتی. بێگومان ئەوە پلانەو كەسانی ناحەز هەن لەنێو  عێراقدا، ئەگەر لەسەرەتای رزگاربوونی عێراق یەك كەسی عاقڵ بهاتایەتە سەرحوكم ئێستا عێراق دەبوو بەبەهەشت، وادەزانن ئەگەر هەندێك پۆست بدرێتە كورد یان سوننە ئەوا دەستەڵاتیان لاواز دەبێت . هاوڵاتى: زۆرجار نوێنەرانی كورد لەبەغدا گلەییان كردووە كەكورد ئامادە نییە بچێتە ناو سوپای عێراقەوە، ئەمە تاچەند راستە، ئایا پارتی و یەكێتی كە حزبی سەرەكین كەمتەرخەمییان لەو پرسەدا هەبووە؟ بابەكر زێباری:   ئەمە دووڕووییەو هیچ راست نیە، كورد ئامادەیە بچێتە ناو سوپای عێراق، بەیانی حكومەتی عێراق دەرگای دامەزراندن لەناو سوپا بكاتەوە هەزاران گەنجی كورد ناوی خۆیان دەنووسن و دەچنە ناو سوپای عێراق، كەمی كورد لەسوپای عێراق خەتای پارتی و یەكێتی نیە ، بەڵكو خەتای حكومەتی عێراقە، هاوكاری ئەوان باش نیە تاگەیشتە ئەم ئاستە. هاوڵاتى: ئێستا باسی گەرمی میدیا لەهەرێم پرسی لەشكركێشی توركیاو ئاڵۆزییەكانی نێوان پارتی و پەكەكەیە ، بۆچوونتان لەو بارەیەوە چیە ؟ بابەكر زێباری:  هەموو دەوروبەری ئێمە، كەس كەیفی بەئێمە نایات، ئێمە فشار ناكەین كە ببین بەدەوڵەت یان سەربەخۆ بین، بەنموونە ئەگەر لەتوركیا جودا بین توركیا لاواز دەبێت، یان لەعێراق جودا بین عێراق لاواز دەبێت، بەهەمان شێوە ئێران و سوریاش، هەموویان تەماعیان لەخاكی كوردو موڵك و داهاتی كورد هەیە، ئەم چوار دەوڵەتە پێكەوە هەوڵدەدەن قەبارەو سەنگی كورد لاواز بكەن، بۆ نموونە لەكەركوك دوای ئەو موئامەرەیە كەركوك و ناوچەكانی تر داگیركران ، ئەم چوار دەوڵەتە دەیانەوێت هەرێمی كوردستان لول پێچ بكەن. پەكەكەش بەبڕوای دارودەستی توركیا نیوەی پەكەكە زیاتر میتی توركیان، هەر شتێك توركیا بەپەكەكە بڵێت دەیكات، ئەوان هۆكاری سەرەكین كەتوركیا رابكێشن بۆ ناو خاكی هەرێمی كوردستان. دەبوایە پەكەكە بەرگری لەهەرێمی كوردستان بكردایە، چونكە تەنها ئێمە خاوەن حكومەت و پەرلەمانین لەپارچەكانی تر نیە، بەڵام بەداخەوە لەجیاتی بەرگریكردن لەهەرێمی كوردستان هەوڵی تێكدانی دەدەن . هاوڵاتى: پێتانوانییە دەبێت هەوڵی نێوەندگیری و گفتۆگۆ بدرێت لەنێوان پارتی و پەكەكە لەجیاتی ئاڵۆزكردنی دۆخەكە؟ بابەكر زێباری: پەكەكە بۆ ئەوە دروستبووە كە دۆخی كورد تێكبدات، ئەم شەڕە شەڕی پەكەكەو پارتی نیە ، بەڵكو شەڕی پەكەكە لەگەڵ هەموو كوردستانە، ئۆجەلان لەسێ‌ كۆنگرەدا دەڵێت من لەگەڵ میتی تورك پلانمان داڕشتووەو هەموو پارتەكانی كورد لەباكور لەناوبران، دەڵێت ئەو شتە بۆ من باشبوو، هەروەها بۆ توركیاش باشبوو،  بەخۆیان دەڵێن ئازادی گەلان، باشە ئەمانە كامە گەل ئازاد دەكەن، گەلی فارس یاخود گەلی عەرەب؟ ، شەڕەكە لەگەڵ قەوارەی كوردستانە. سوێند بەخوا فەرقی پارتی و یەكێتی و هەموو حزبەكان لای پەكەكە یەك حسابە، هیچ كەسێك لای ئەوان بەفلسێك ناهێنێت، هەركەسێكیش ئەمە بەهەڵە دابنێت ئەوە كەیفی خۆیەتی، پەكەكە هیچ زمانێك نازانێت جگە لەزمانی هێز نەبێت، هەر شوێنێك بۆی بچێت دەبێت خۆی حاكم بێت، ئەوەش ناكرێت، ئێمە فیدراڵی خۆمان وەرگرتووە، لەوانەیە پارچەكانی تر وەكو باكور یان رۆژهەڵات داوای شتێكی تر بكەن . نە پەكەكە هی ئەوەیە گفتۆگۆی لەگەڵ بكرێت و توركیاش لێی رازی نیە، بەقسەی پارتی ناكەن چەند جارێك مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی وتوویەتی شەڕی كورد لەگەڵ كورد نابێت بكرێت، ئێستاش باوی ئەمە نەماوە میللەتێك بەشەڕو چەك مافی خۆی وەربگرێت، دەبێت بەڕێگای دیالۆگ و سیاسەت بێت، چەند جارێك پارتی لەگەڵ پەكەكە قسەی كردووە تاگرژی و ئاڵۆزی نەمێنن، بەڵام بێ‌سوود بووە، پەكەكە بەقسەی پارتی ناكات، مێشكی پەكەكە هی ئەوە نیە لەگەڵی گفتۆگۆ بكەی . هاوڵاتى: پەكەكە ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە ئەوان نەبوون ئەو پێشمەرگانەیان لەمەتینا شەهید كردووەو رەتیدەكەنەوە، پێتوانیە دەبێت لێكوڵینەوەی لەسەر بكرێت ئەوكات بڕیار بدرێت كە چ لایەنێك بووە؟ بابەكر زێباری: من خۆم چوومە شوێنی رووداوەكە، ئارپێچی و قەناس و بیكەیسی ئەوان، باشە ئەو سێ‌ كەسەی ئەوان كوژراون لەكوێ‌ بوون، سێ‌ تەرمی ئەوان لەوێ‌ بوون، كەدەڵێن ئێمە نەبووین درۆیە، یەكەمجار وتیان ناوچەی ئێمەیە قبوڵ ناكەین هیچ كەسێك بێتە شوێنی ئێمە، دواتر وتیان بەفرۆكەی توركیا ئەو پێشمەرگانە شەهیدكراون، فرۆكەی توركیا لەكوێن، ئەوان لەكوێن، مەتێن لەكوێ‌ تورك لەكوێ‌، 100% ئەو پێشمەرگانە بەدەستی پەكەكە شەهیدكراون و من بەرپرسم لەقسەكانی خۆم. هاوڵاتى: دەوترێت هەوڵێكی گفتوگۆ هەبووە لەنێوان پەكەكەو پارتی لەو شوێنەی پێشمەرگەكان شەهید بوون، هەردوولاش رازی بوون ، بەڵام ئەم رووداوە رایگرت ، پێتوانییە توركیا حەزدەكات پێشمەرگە پەلكێش بكات بۆ شەڕی كوردو و كورد؟ بابەكر زێباری: ئەم قسانە لەبنەڕەتەوە هیچ راست نیە، هیچ پەیوەندی پارتی بەپەكەكەوە نیە،  بۆ توركیا بەرژەوەندی ئەوان چی بێت دەیكەن، دەوڵەتێكی سەربەخۆن، هیچ پەیوەندیمان بەتوركیاوە نیە كە ئەوان چییان دەوێت ئەوان بڕیاری خۆیان دەدەن كەچ شتێك لەبەرژەوەندی ئەواندایە، ئەگەر پەكەكە نەبووایە توركیا بەهیچ شێوەیەك نەدەهاتە كوردستان، بیانووی توركیا بوونی پەكەكەیە، توركیاش دەڵێت ناچارین بەرگری لەخۆمان بكەن، حكومەتی عێراق و یوئێن چی بەتوركیا بڵێن . هاوڵاتى: بۆخۆتان وەك بابەكر زێباری، لەگەڵ شەری پەكەكە و پارتین یان دانوستاندن و گفتوگۆ و رێككەوتن و رێگری لەشەڕ؟ ئایا لەسەر ئەو پرسە گفتۆگۆتان لەگەڵ مەسعود بارزانی و نێچیرڤان بارزانی كردووە ، ئەوان بۆچوونیان چییە؟ بابەكر زێباری: هەر كەسێك عاقڵ بێت و خۆی بەكورد بزانێت لەگەڵ ئەوەدانیە یەك دڵۆپی خوێن لەجەستەی كەسێكی كورد بڕژێت، بەڵام كاتێك ناچاركراین هیچ رێگایەك نیە دەبێت بەرگری لەخۆمان بكەین. كاتێك بێت خەڵكی كورد بكۆژێت یان كەمینی بۆ دابنێت ، خانووەكانمان وێران و خراپ بكات، لەناوەندی دێرەلۆك كەسێكیان رەمی كرد، دواتر وتیان وامانزانی ئەو كەسە میت بووە، لەبەرئەوە رەمیمان كرد. لەچەمانكێ كەمینیان دانا بۆ سێ‌ پێشمەرگەو شەهیدیان كرد، لەزاخۆ بەهەمان شێوە، ئەگەر پارتی نیازی شەڕی هەبووایە لەگەڵ پەكەكە ئەوا زۆر لەمێژە شەڕی لەگەڵ دەكرد، بەڵام سەبری پارتی تاكەی درێژ بێت. بۆچوونی مەسعود بارزانی و نێچیرڤان بارزانی دیارە، خۆ هەزار جار دووبارەی ناكەین لەگەڵ شەڕی كورد لەگەڵ كورد نین، پەكەكە هەر كوردە، بەڵام راناوەستن، ئەو گەنجانەی لەناو ریزەكانی پەكەكەدان لەوانەیە نیەتان باش بێت، بەڵام سەركردایەتییەكی موجریمیان هەیە. هاوڵاتى: پێتانوانییە دەبێت لایەنەكان میساقێك واژۆ بكەن كە شەڕی كوردو كورد حەرام بكرێت ، خۆتان دەزانن شەڕ ماڵوێرانی بەدوادادێت و ئەزموونی هەرێمیش لەكەدار دەكات؟ بابەكر زێباری: لەگەڵ كێ‌ میساق واژۆ بكەین، لەگەڵ پەكەكە هیچ سودێكی نیە، ئێمە ئەزموونمان لەگەڵ پەكەكە هەیە، میساق و رێككەوتن هیچ سوودی نیە، بەهیچ شتێك نایەنە ژێر بار، هەرشوێنێك بۆی بچن دەبێت لەوێ دەسەڵات بن و خۆیان فەرز دەكەن كەئەوان حاكمی ناوچەكەن و هیچ حسابێك بۆ حكومەتی هەرێم ناكەن. هاوڵاتى: راپۆرتێكمان لەدەڤەری كانی ماسی و گوندی هرور ئەنجامدا، یان دەڵێن داربڕینەوە لەلایەن توركیاوە نوێیەو بەردەوامیشە، ئەی لەمەیاندا كێ‌ تاوانبارە، ئەوەش هەر پەكەكە یان توركیا؟ بابەكر زێباری: پەكەكە نایەوێت دارەكان ببڕێن، چونكە لەپشت دارەكان خۆیان دەشارنەوە، پەكەكە دارەكان دەپارێزێت ئەمە راستییە، پێدەچێت توركیا ئەم كارەی كردبێت بەڵام 100% پشتڕاست نیم كەئەم كارە توركیا كردوویەتی. هاوڵاتى: كاك بابەكر دەوترێت پارتی داوا دەكات (یەبەشە) لەشەنگال بكشێتەوە كەزۆربەی ئێزیدین و پەكەکەش چالاكییەكانی دژی توركیا رابگرێت؟ ئەم داواكارییە فەرمییە لەلایەن پارتییەوە ئەوەندی زانیاریتان هەبێت ؟ بابەكر زێباری: نەخێر راست نیە، حكومەتی هەرێم داوای لەعێراق كردووە كە پەكەكە لەشەنگال نەمێنێت، ئەوەش لەڕێگای ئەو رێككەوتنەی كە بەم دواییە لەنێوان بەغداو هەرێم واژۆكراوە، بەڵام حەشدی شەعبی رێگری لەمە كردو رێگای نەدا رێككەوتنەكە بچێتە بواری جێبەجێ‌كردنەوە، توركیاش داوا دەكات كەپەكەكە لەشەنگال نەمێنێت و دەڵێت ئەگەر ئێوە پەكەكە دەرناكەن من بەخۆم پەكەكە لەشەنگال دەردەكەم. هاوڵاتى: توركیا نزیكەی  40 كیلۆمەتر خاكی هەرێمی داگیركردووە، بەڵام پارتی باسی داگیركارییەكان ناكات، ئایا ئەمە رێككەوتنی نێوان توركیا و پارتییە؟ بابەكر زێباری: توركیا تەنها (11) كیلۆمەتر هاتووەتە ناوخاكی هەرێم، هیچ رێككەوتنێك لەنێوان پارتی و توركیادا نیە، بیانووی توركیا ئەوەیە كە پەكەكە بەڕێكخراوێكی تیرۆریستی دادەنێت و لەسەر سنورەكانی عێراقە، عێراقیش نایات سنورەكانی خۆی بپارێزیت، توركیا دەڵێت منیش ناچارم سنورەكانی خۆم بپارێزم. هاوڵاتى: توركیا یارمەتی حكومەتی ویفاقی نیشتیمانی لیبیایداو شەڕی كرد، لەڕۆژئاوای كوردستان عەفرین و گرێسپی و سەرێكانی داگیركرد، لەئازەرباینجان دژی ئەرمینیا شەڕی كرد، پەكەكەی لێ‌ نەبوو ، پێتوانیە توركیا وڵاتێكی داگیركارەو پەیوەندی بەوە نییە كە پەكەكە بوونی هەیە؟ بابەكر زێباری: توركیا دراوسیێ‌ ئێمەیە، حەقە ئەو شتانەی توركیا دەیكات یوئێن و وڵاتە ئەوروپیەكان و ئەمریكا بێنەسەرخەت، سنورێك بۆ توركیا دابنێن، بەبڕوای من ئەوشتانەی توركیا دەیكات رەواو دروست نیە، هەر مرۆڤێك پێویستە لەناو وڵاتەكەی خۆی خزمەت بكات. ئەو هەنگاوانەی دەرەوەو ئۆپراسیۆنەكانی دەرەوە بەبڕوای من قازانجی توركیای تێدا نیە، من ناڵێم توركیا داگیركەرە، چونكە داگیركەر دەبێت بمێنێتەوە تا هەتاهەتایی و بڵێت ئەمە خاكی منە، هاتووەتە عەفرین دەڵێت من دەمەوێت سنورەكان كونتروڵ بكەم، هاتووەتە ناو عێراقیش بۆ ئەوەی سنورەكانی خۆی كونتروڵ بكات، ئەگەر سبەی پەكەكە نەمێنێت دەبێت توركیا لەناو خاكی هەرێم بچێتە دەرەوە، داگیركردن جیاوازە لەگەڵ تەقەدومێكی سەربازیی. هاوڵاتى: ئەگەر هەوڵی نێوەندگیری هەبێت ئامادەن وەك بابەكر زێباری هاوكاری ئەو پرۆسەیە بن بۆ گەیشتن بەڕێكەوتن لەگەڵ پەكەكە؟ كاتی ئەوە هاتووە لایەنەكان یەكهەڵویست بن بۆ ئەوەی شەڕی كوردو كورد دروست نەبێت، لەگەڵ پەكەكەو توركیا گفتوگۆ بكرێت تا شەڕی براكوژی  دروست نەبێتەوە؟ بابەكر زێباری: ئەگەر مێژوو بخوێنیتەوە دەبینین هەریەك لەقازی موحەمەد، سمكۆ شكاك، شێخ سەعیدی پیران، مەلا مستەفای بارزانی ئەمانە هەموویان تەئیكدیان لە یەكهەڵویستی كوردو یەكگرتن كردووە، بەداخەوە تائێستا یەكهەڵوێستی نەبووە چی لێ‌ بكەین. لەشوڕشی ئەیلول بە رابەرایەتی مەلا مستەفا ئەگەر بەشێك لەكورد نەبوونایە بەجاش، لەشكری عێراق هیچ جارێك نەیاندەتوانی بێنە شاخەكانی كوردستان، خۆزگە یەكگرتوو بوونایە، ئەگەر ئێمە یەكگرتوو بین دەبین بەدەوڵەت. باسی گفتۆگۆ لەگەڵ پەكەكە نەكەن، چونكە خۆی لەگەڵ گفتۆگۆ نیە، گفتۆگۆ لەگەڵ پەكەكە هیچ سوودی نیە، چونكە هیچ مەعایرێكیان لا نیەو هیچ پەیمان لای پەكەكە نیە، پەكەكە بەدەستی خۆی نیە، ئەگەر پەكەكە رانەوەستێت و هەر بەردەوام بێت لەسەر چالاكیەكانی خۆی دەبێت بەهێز دەربكرێت، ئەگەر پەكەكە هەروا بەردەوام بێت گورزێگی گەورە لەخۆی دەدات و زۆر پەشیمان دەبێتەوەو پەكەكە هەروا بەردەوام بێت شەڕ دروستدەبێت. هاوڵاتى: ئەدهەم بارزانی كەپێشتر ئەندامی سەركردایەتی پارتی بوو لەبەر داگیركارییەكان هەرێمی كوردستانی بەرەو ئێران جێهێشت كە رەخنەی هەبوو كەپارتی بێدەنگەو رێگای خۆشكردووە بۆ داگیركارییەكان ، قسەتان لەبارەی ئەو هەڵوێستەیەوە چییە ؟ بابەكر زێباری : ئەم پرسیارەم لێ مەكە، بەخوا هیچ ئاگام لەم پرسە نیە.

هاوڵاتى ‌موراد قه‌ره‌یلان ئه‌ندامى کۆمیته‌ى به‌ڕێوه‌به‌ى په‌که‌که‌ رایگه‌یاند:"ئێمه‌ فیدایى ئه‌م وڵایه‌ین. نه‌ ماڵمان هه‌یه‌، نه‌ موڵکمان هه‌یه‌ و نه‌ خانه‌واده‌مان هه‌یه‌. ئێمه‌ گیانى خۆمان بۆ ئه‌م گه‌له‌ به‌خت کردووه‌. ئێمه‌ و هه‌موو هه‌ڤاڵانمان مادیه‌تمان خستووه‌ته‌ لایه‌ک، ئێمه‌ بۆ مه‌عنه‌ویه‌ت، بۆ داهاتووى ئه‌م گه‌له‌، ره‌نج ده‌کیشین و هه‌وڵ ده‌ده‌ین". ‌موراد قه‌ره‌یلان ئه‌ندامى کۆمیته‌ى به‌ڕێوه‌به‌ى په‌که‌که‌ به‌شدارى له‌ به‌رنامه‌یه‌کى تایبه‌تى ته‌له‌ڤزیۆنى ستێرک تى ڤیدا و شیکردنه‌وه‌ى بۆ رووداوه‌کانى مه‌تیناو هه‌وڵه‌کانى سوپاى تورک بۆ داگیرکارى راگه‌یاند و ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه‌ که‌"ئێستا له‌ باکورى مه‌تینا له‌ هێڵى کێستێ و گردى زه‌ندورا، هه‌رێمى زاپ له‌ قه‌ڵاى به‌ده‌وێ، له‌ ئاڤاشین له‌ دۆڵى ماران و له‌ گردى مه‌رڤانۆس داگیرکه‌رى تورک گیریخواردووه‌ و ناتوانێت پێشبکه‌وێت. ئه‌و به‌رخۆدانه‌ى ئه‌مڕۆ له‌ گردى زه‌ندورا و مه‌رڤانۆس ده‌کرێت، بۆ هه‌موو کوردێک جێگه‌ى شانازى و شادومانیه‌. به‌ راستى کوێ‌ و کچه‌ کورده‌کان به‌ شێوازێکى نوێ، ئه‌مه‌ ٤٣ رۆژه‌ له‌به‌رانبه‌ر داگیرکه‌رى تورک به‌رخۆدان ده‌که‌ن و رێگه‌ ناده‌ن داگیرکه‌رى تورک پێشڕه‌وى بکات". هه‌روه‌ها وتیشى:"له‌ رێگه‌ى هه‌ندێک دۆست، ده‌وڵه‌تى تورک هه‌تا ته‌یب ئه‌ردۆغان خۆی، داواى له‌ ئێمه‌ کردبوو که‌ له‌ناو تورکیا واته‌ باکورى کوردستان ئێوه‌ ئاگربه‌ست رابگه‌یه‌نن، ئێوه‌ له‌ به‌شه‌کانى دیکه‌ى کوردستان هه‌رچیه‌ک ده‌که‌ن، ئێمه‌ سه‌رقاڵى نابین'. واته‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا ئاگربه‌ست رابگه‌یه‌نن، ئه‌وه‌ته‌ شه‌ڕتان له‌گه‌ڵ په‌ده‌که‌ هه‌یه‌، بڕۆن له‌گه‌ڵ وان شه‌ر بکه‌ن. ئه‌مه‌ یارى دوژمنه‌. پێویسته‌ ئێمه‌ له‌به‌رانبه‌ر ئه‌م یاریه‌ى دوژمن هوشیار بین. ده‌وڵه‌تى تورک هه‌موو کاتێک کوردى به‌م شێوه‌یه‌ هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندووه‌ و له‌دژى یه‌کترى به‌کارى هێناون". ده‌قى هه‌موو چاوپێکه‌وتنه‌که‌ له‌گه‌ڵ موراد قه‌ره‌یلان: هێزه‌کانى په‌ده‌که‌ به‌ ئۆتۆمبێڵى زرێپۆش له‌ مه‌تینا هه‌وڵیاندا بچنه‌ ناو که‌مپى گه‌ریلا و هه‌ندێک رووداو روویاندا. بۆچوونى ئێوه‌ له‌مباره‌یه‌وه‌ چییه‌؟ له‌ئێستادا دۆزى ئازادى گه‌لى کورد له‌ سه‌رده‌مێکى زۆر گرنگدا تێده‌په‌ڕێت. له‌سه‌ر تێکۆشانى ئازادى گه‌لى کورد پلانى دوژمن و نه‌یاره‌کان هه‌یه‌. وه‌ک ده‌زانرێت له‌ باکورى کوردستان رێبه‌ر ئاپۆ له‌ ساڵى ٢٠١٣دا ئاگربه‌ستێکى راگه‌یاند و ئاگربه‌سته‌که‌ ٢ ساڵ به‌رده‌وام بوو. به‌ڵام ده‌وڵه‌تى تورک بینى که‌ ئاگربه‌سته‌که‌ له‌ رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاستدا ده‌ستى گه‌لى کورد به‌هێز ده‌کات و واده‌کات کورد له‌ هه‌رێمه‌که‌دا ببێته‌ هێزێک. بۆئه‌وه‌ش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى چاوپێکه‌وتنه‌کان گه‌یشتنه‌ ئه‌نجامێک و په‌یامى هاوبه‌ش بڵاوکرانه‌وه‌، به‌ڵام ئه‌ردۆغان قبوڵى نه‌کرد و له‌گه‌ڵ پارته‌ توندڕه‌وه‌کانى وه‌ک باخچه‌لى و دۆغو په‌رینچه‌ک که‌ دوژمنى گه‌لى کوردن، هاوپه‌یمانى به‌ست و له‌ به‌رانبه‌ر ته‌ڤگه‌ره‌که‌مان هێرشێکى گشتگیرى ده‌ستپێکرد. ئامانجى ئه‌وان ئه‌مه‌ بوو که‌ سه‌ره‌تا په‌که‌که‌ له‌ناوببه‌ن و دواتر هه‌موو ده‌ستکه‌وته‌کانى گه‌لى کورد له‌ناو ببه‌ن. نه‌ک ته‌نها ده‌ستکه‌وته‌کانى کورد له‌ سنورى تورکیادا، به‌ڵکو ده‌یانه‌وێت هه‌موو ده‌ستکه‌وته‌کانى کورد له‌ هه‌رێمه‌که‌ له‌ناوببه‌ن. جیاوازى ئه‌م پیلانگێڕیه‌ نوێیه‌ ئه‌مه‌یه‌. له‌سه‌ر ئه‌م بناغه‌یه‌ ٦ ساڵه‌ له‌دژى ئێمه‌ شه‌ڕێکى فراوان هه‌یه‌. سه‌ره‌تاى ئه‌مساڵیش شه‌ڕه‌که‌ زیاتر فراوان بوو. سه‌ره‌تا له‌ ئیمڕالى له‌سه‌ر رێبه‌ر ئاپۆ ئه‌شکه‌نجه‌ و زوڵم هه‌یه‌. ئێستا ئاگادارى دۆخى سه‌رۆکایه‌تى نین. ده‌وڵه‌تى تورک شه‌ڕێکى ده‌روونى له‌به‌رامبه‌ر ئێمه‌ ده‌کات. ١٠ هه‌زار هه‌ڤاڵمان له‌ زیندانه‌کانى تورکیادان و ئه‌وانیش له‌ژێر ئه‌شکه‌نجه‌دان. له‌ باکورى کوردستان هه‌موو رۆژێک مرۆڤى کورد له‌ژێر ناوى په‌که‌که‌دا ده‌ستگیرده‌کرێن، له‌سه‌ر گه‌له‌که‌مان ئه‌شکه‌نجه‌ و زوڵم هه‌یه‌. جارێکیتر له‌ هه‌موو هه‌رێمه‌کانى باکورى کوردستان ئۆپه‌راسیۆنى سه‌ربازى هه‌یه‌. ئێستا له‌ گارزان، وان، مێردین، بۆتان ئۆپه‌راسیۆن هه‌یه‌. له‌ باکور له‌ به‌هاره‌وه‌ زۆر شه‌ێ‌ روویاندا، له‌و شه‌ڕانه‌دا شه‌هیدماندا. رۆژانه‌ ئه‌م رووداوانه‌ له‌ راگه‌یه‌ندنه‌کاندا باس ده‌کرێت. له‌ هه‌مانکاتدا له‌سه‌ر باشورى کوردستانیش داگیرکه‌رى ده‌یه‌وێت هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو خاک داگیر بکات. دواى داگیرکردنى حه‌فتانین و به‌شێک له‌ خواکورد وه‌ک ده‌زانرێت له‌ ٢٣ – ٢٤ى نیسانى ئه‌مساڵدا هێرشێک له‌ به‌رانبه‌ر هه‌رێمه‌کانى مه‌تینا، زاپ و ئاڤاشین دروست بوو. ئه‌مڕۆ ٤٦ رۆژى له‌دواى خۆى به‌جێ هێشت. به‌م شێوه‌یه‌ هێرشێکى فراوان له‌به‌رانبه‌رمان ئه‌نجام ده‌درێت. ده‌وڵه‌تى تورک به‌خۆى ده‌ڵێت، هێرشێکى گشتگیر ئه‌نجامده‌درێت. ئێستا له‌سه‌ر باشورى کوردستان له‌و هه‌رێمانه‌ى که‌ هه‌ڤاڵانمانى لێیه‌، به‌ به‌رده‌وامى ٣٠ فڕۆکه‌ى که‌شف به‌ رۆژ و شه‌و ده‌گه‌رێن. فڕۆکه‌ى شه‌ڕیش به‌ به‌رده‌وامى ده‌بینرێن. هه‌ندێک جار له‌ مه‌خمور ده‌ده‌ن، هه‌ندێک جار له‌ جێگه‌یه‌کى دیکه‌ ده‌ده‌ن. واته‌ هێرش له‌ به‌رانبه‌رمان هه‌یه‌. له‌ سه‌رده‌مێکى به‌م شێوه‌یه‌شدا که‌ هێرشى فراوان له‌به‌رانبه‌رمان ئه‌نجام ده‌درێت، ئایا چۆن هێرش ده‌که‌ینه‌ سه‌ر پێشمه‌رگه‌؟ ئایا ئه‌مه‌ ده‌چێته‌ عه‌قڵه‌وه‌؟ بۆچى به‌ ده‌ستى خۆمان به‌ره‌یه‌کى دیکه‌ى شه‌ێ‌ له‌به‌رانبه‌رى خۆمان بکه‌ینه‌وه‌؟ هه‌ر که‌سێک که‌ که‌مێک ژیر بێت و له‌ شه‌ڕێکى به‌م شێوه‌یه‌دا بێت، له‌ شه‌ڕى مان و نه‌ماندا بێت، چۆن به‌ره‌ى دووه‌مى شه‌ێ‌ له‌دژى خۆى بکاته‌وه‌؟ هه‌م له‌ شوێنێکى وه‌ک مه‌تینا! ئێستا له‌ باکورى مه‌تینا شه‌ر هه‌یه‌، له‌ ناو مه‌تینا بۆچى به‌ره‌یه‌کى دیکه‌ له‌دژى پێشمه‌رگه‌ بکه‌ینه‌وه‌؟ لێره‌دا هیچ ژیریه‌ک نییه‌ و هیچ بناغه‌یه‌ک بۆ ئه‌و شته‌ نییه‌. واته‌ گه‌ریلا هێرشى نه‌کردووه‌ته‌ سه‌ر پێشمه‌رگه‌. ئایا گه‌ریلا شێت بووه‌ به‌ره‌ى دووه‌م له‌دژى خۆى بکاته‌وه‌؟ ئه‌و کاته‌ ئه‌مه‌ چ دۆخێکه‌؟ پلانیان هه‌یه‌ که‌ ئیلا و بیلا پێشمه‌رگه‌ له‌ به‌رانبه‌ر گه‌ریلا بۆ شه‌ێ‌ به‌کاربهێنن. ئێمه‌ش هیچ فه‌رمانێکمان نه‌داوه‌ که‌ له‌دژى پێشمه‌رگه‌ شه‌ر بکرێت و ته‌ڤگه‌ره‌که‌مان به‌ هیچ شێوه‌یه‌ک بڕیارێکى به‌م شێوه‌یه‌ى نه‌داوه‌. ئێمه‌ شه‌ڕى کورد و کورد له‌م سه‌رده‌مه‌دا وه‌ک کاره‌سات ده‌بینین. وه‌ک گه‌وره‌ترین هه‌ڵه‌ ده‌بینین. واته‌ هیچ هه‌ڵوێستێکى به‌م شێوه‌یه‌مان نییه‌. هیچ فه‌رمانێکى به‌م شێوه‌یه‌مان نه‌داوه‌ و بیر له‌ بڕیارێکى به‌م شێوه‌یه‌ش ناکه‌ینه‌وه‌. به‌ڵام به‌ ڕاستى یاریه‌ک هه‌یه‌. ئێمه‌ باش ده‌زانین له‌م کاته‌ مێژووییه‌دا شه‌ڕى کورد و کورد بۆ داهاتووى گه‌لى کورد مه‌ترسیه‌کى گه‌وره‌ دروست ده‌کات. نه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندى ئێمه‌ و نه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندى گه‌لى کورددایه‌. له‌سه‌ر ئه‌م بناغه‌یه‌ پێویسته‌ باش له‌ رووداوه‌که‌ى مه‌تینا تێبگه‌ن. کاتژمێر ٤ى سه‌رله‌به‌یانى له‌ دوو لاوه‌، به‌ هه‌موو ئامێرێکى شه‌ر و به‌ ئۆتۆمبێڵى زرێپۆش، خۆیان بۆ شه‌ر ئاماده‌ کرد و هاتنه‌ ناو هه‌رێمه‌کانى گه‌ریلا، به‌ راستى هیچ واتایه‌کى نییه‌. ئه‌و هه‌رێمانه‌ هه‌رێمى سه‌ربازین و ٢٥ ساڵه‌ پێشمه‌رگه‌ نه‌چووه‌ته‌ ئه‌و هه‌رێمانه‌ و هه‌رێمێکه‌ که‌ له‌ژێر کۆنتڕۆڵى گه‌ریلادایه‌.  بێ ئه‌وه‌ى ئاگاداریه‌ک بده‌ن هه‌ڵیانکوتایه‌ سه‌ر هه‌رێمه‌که‌. له‌ راستیدا په‌یوه‌ندى هه‌یه‌. ده‌توانن زانیارى بده‌ن. ئێستا وه‌ها پیشانى ده‌ده‌ن که‌ کارێکى یاساییان کردووه‌ و شتێکى ئاشکرایه‌. ئه‌گه‌ر شتێکى یاسایى و ئاشکرا ده‌که‌ن، ده‌توانن زانیاریمان پێبده‌ن. یان ٢ – ٣ ئۆتۆمبێڵ بنێرن. ئایا ١٠٠ ئۆتۆمبێڵى سه‌ربازى زرێپۆش ڕاسته‌؟ ده‌ڵێن، 'ئێمه‌ له‌وێ سه‌روه‌رین. بۆ ئه‌وه‌ى له‌ گردێک بچین بۆ گردێکى دیکه‌، یان بچینه‌ شوێنێکى پێویست، فه‌رمان له‌ که‌س وه‌رناگرین. ئێمه‌ لێره‌ین و ئێمه‌ سه‌روه‌رین.' سه‌ر سه‌رى من باشه‌ تو سه‌روه‌ری. کاکى خۆم ٥ کیلۆمه‌تر نزیکی. له‌وێ شه‌ر هه‌یه‌. ئێستا بچوو لایه‌که‌وه‌. بۆچى هاوکارى تورکیا ده‌که‌ی. تو سه‌روه‌ربه‌ باشه‌. دۆخێکى نائاسایى هه‌یه‌، وا ده‌یبینى له‌به‌رانبه‌ر دوکه‌ڵ هه‌یه‌، زه‌ویه‌کان ده‌سووتێن و فڕۆکه‌ ده‌گه‌ڕێت، تۆپ کار ده‌کات و توش هاتوویت و له‌ پشته‌وه‌ ده‌ستت به‌ جووڵه‌ کردووه‌. ئه‌مه‌ تا چ ڕاده‌یه‌ک دۆخێکى مرۆڤیه‌، ئه‌مه‌ تا چ ڕاده‌یه‌ک یاساییه‌ و تا چ ڕاده‌یه‌ک کوردپه‌روه‌ریه‌؟ به‌ راستى هیچ بناغه‌یه‌کى بۆ نییه‌، هیچ شرۆڤه‌یه‌کى نییه‌. ده‌ڵێن، 'ئێمه‌ لێره‌ سه‌روه‌رین، ئێمه‌ له‌ سه‌ر رێگه‌ین و گه‌ریلا هێرش ده‌کات.' گه‌ریلا هێرش ناکاته‌ سه‌ر هیچ که‌سێک. به‌ر له‌ هه‌موو شتێک ئه‌مه‌ ده‌ڵێم. ئێستا له‌نیوان ئێمه‌دا په‌یوه‌ندى هه‌یه‌. هه‌ندێک دۆست نێوه‌نگیرى ده‌که‌ن. له‌م رۆژه‌دا که‌ ئێمه‌ له‌سه‌ده‌ى ٢١ داین، هه‌موو مرۆڤێک کێشه‌کانى به‌ گفتوگۆ و دیالۆگ چاره‌سه‌ر ده‌که‌ن. باشه‌، ئێمه‌ى کورد بۆچى به‌ دیالۆگ کێشه‌کانمان چاره‌سه‌ر ناکه‌ین، بۆچى ده‌یانه‌وێت به‌ سه‌ربازى بکه‌ن. به‌ بێده‌نگی، سه‌رباز و له‌ناکاودا هێرش ده‌که‌ن. بۆچی، هۆکار چییه‌ و ئه‌مه‌ له‌ خزمه‌تى کێدایه‌؟ *له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى ده‌رفه‌تى دیالۆگ هه‌بوو، بۆچى له‌ناکاودا له‌ مه‌تینا په‌ده‌که‌ ده‌ستوه‌ردانى کرد؟ ئێمه‌ش ده‌پرسین بۆچى ئه‌م دۆخه‌ دروست بوو. ئێستا له‌ باکورى مه‌تینا له‌ هێڵى کێستێ و گردى زه‌ندورا، هه‌رێمى زاپ له‌ قه‌ڵاى به‌ده‌وێ، له‌ ئاڤاشین له‌ دۆڵى ماران و له‌ گردى مه‌رڤانۆس داگیرکه‌رى تورک گیریخواردووه‌ و ناتوانێت پێشبکه‌وێت. ئه‌و به‌رخۆدانه‌ى ئه‌مڕۆ له‌ گردى زه‌ندورا و مه‌رڤانۆس ده‌کرێت، بۆ هه‌موو کوردێک جێگه‌ى شانازى و شادومانیه‌. به‌ راستى کوێ‌ و کچه‌ کورده‌کان به‌ شێوازێکى نوێ، ئه‌مه‌ ٤٣ رۆژه‌ له‌به‌رانبه‌ر داگیرکه‌رى تورک به‌رخۆدان ده‌که‌ن و رێگه‌ ناده‌ن داگیرکه‌رى تورک پێشڕه‌وى بکات. ئه‌مه‌ دۆخێکى نوێیه‌. به‌ راستى له‌ مێکووى به‌رخۆدانى کورددا ئێمه‌ وه‌ک دۆخێکى نوێى ده‌بینین. راسته‌، به‌رخۆدانى قه‌ڵاى دمدم ماوه‌یه‌کى زۆر به‌رده‌وام بوو، به‌ڵام ئه‌و کاته‌ وه‌ک ئێستا چه‌کى پێشکه‌وتوو و ته‌کنیک نه‌بوو. ئێستا دوژمن زۆر چه‌ک به‌کارده‌هێنێت، فڕۆکه‌، تۆپ  هه‌موو جۆره‌ گازى ژه‌هراوى به‌کارده‌هێنن، به‌ڵام داگیرکه‌رى ناتوانێت به‌رخۆدانى گه‌ریلا بشکێنێت. له‌ به‌رانبه‌ر گه‌ریلا گیرى خواردووه‌. ئه‌مه‌ زۆر گرنگه‌. شتێکى ئاسایى نییه‌. ئه‌مه‌ بۆ هه‌موو کوردێک ده‌ستکه‌وتێکى گه‌وره‌ که‌ به‌ده‌ستناهێنرێت. واته‌ له‌ به‌رانبه‌ر ده‌وڵه‌تى تورک کورد ده‌بێته‌ ئیراده‌. ده‌وڵه‌ت ئێستا نه‌ ناچارى هاوارى بۆ کوردى خیانه‌تکار ده‌بات. ئێوه‌ ده‌زانین چۆنه‌؟ بۆ ئه‌وه‌ى بتوانن گردى زه‌ندورا بگرن، کورد به‌کارده‌هێنن. له‌نێو جاشه‌کانى سێگرکێدا کوردى خایین هه‌یه‌. ده‌یانه‌وێت ئه‌وان بخه‌نه‌ تونێله‌کانى شه‌ێ‌ له‌ زه‌ندورا، به‌ڵام ناتوانن. کورد ده‌خه‌نه‌ پیش خۆیان و ده‌یانه‌وێت به‌ ده‌ستى کورد ئه‌م به‌رخۆدانه‌ بشکێ. به‌داخه‌وه‌ مێژووى تێکۆشانى کورد هه‌موو کاتێک به‌م شێوه‌یه‌ بووه‌. هه‌روه‌ها کامێرا به‌ سه‌گه‌وه‌ ده‌به‌ستنه‌وه‌ و ده‌یانخه‌نه‌ ناو تونێله‌کانه‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌ى بزانن له‌ناو تونێله‌کاندا دۆخه‌که‌ چۆنه‌. به‌ڵام به‌و شێوه‌یه‌ش هیچ ئه‌نجامێکیان به‌ده‌ست نه‌هێناوه‌، واته‌ هه‌ندێک جار کورد و هه‌ندێک جار سه‌گ به‌کارده‌هێنن. وه‌ک ئه‌وه‌ى کورد و سه‌گ بخه‌نه‌ یه‌ک ئاست. له‌وێ به‌رخۆدانێکى گه‌وره‌ هه‌یه‌. ده‌وڵه‌تى تورک له‌وێ گیریخواردووه‌. ئێمه‌ بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت، ئه‌و بریار و ده‌ستوه‌ردانه‌ى په‌ده‌که‌ له‌سه‌ر چیاى مه‌تینا، بۆ تورکیا ده‌بێته‌ پشتگیرى و بۆ به‌رخۆدانى گه‌ریلا له‌ گردى زه‌ندورا تێک بچێت، هه‌وڵدانێکه‌. ئه‌وان ده‌توانن بڵێن وانییه‌. به‌ڵام بمانه‌وێ و نه‌مانه‌وێ ته‌ڵه‌که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌. راسته‌وخۆ یان ناراسته‌وخۆ ئه‌و رۆڵه‌ ده‌بینن. له‌ ئێستادا رۆڵه‌کانى گه‌لى کورد له‌و جێگه‌یه‌ به‌رخۆدان ده‌که‌ن، له‌ پشته‌وه‌ گه‌مارۆیان ده‌ده‌ی، ئه‌مه‌ به‌ واتاى چى دێت؟ ئه‌مه‌ په‌یامێکى به‌م شێوه‌یه‌یه‌. به‌ راستى ئه‌م به‌رخۆدانه‌ بۆ هه‌موو کوردێک جێگه‌ى شادمانیه‌. من له‌ هه‌ندێک لایه‌ندا به‌ راستى ساده‌م، من ئه‌مه‌ به‌ ئاشکرایى ده‌ڵێم و با گه‌له‌که‌مان بزانێت. هیوام وابوو له‌ به‌رانبه‌ر داگیرکه‌رى هه‌ندێک که‌س پشتگیریمان ده‌که‌ن. ده‌بینن که‌ ئێمه‌ به‌م شێوه‌یه‌ له‌دژى دوژمن شه‌ێ‌ ده‌که‌ین و ئه‌وانیش هاوکاریمان ده‌که‌ن. هیوام به‌م شێوه‌یه‌ بوو. به‌ڵام وانه‌بوو و ئه‌م رووداوه‌ روویدا. له‌ مێژووى کورددا ئێمه‌ ده‌زانین کاتێک هۆزه‌کان به‌رانبه‌ر یه‌کترى شه‌ڕیان ده‌کرد له‌ کاتى هێرشى عوسمانیه‌کان یان ده‌وڵه‌تانى دیکه‌دا ده‌ستیان له‌ شه‌ڕى یه‌کترى هه‌ڵده‌گرت، پێکه‌وه‌ له‌به‌رانبه‌ر ده‌وڵه‌تان به‌رخۆدانیان ده‌کرد. یان کاتێک یه‌کێک به‌رخۆدانى ده‌کرد، ئه‌وه‌ى دیکه‌ هیچ نه‌بێت له‌دژى شه‌ڕى نه‌ده‌کرد. بۆچی؟ له‌به‌رئه‌وه‌ى ره‌وشێکى مه‌ردانه‌ نییه‌. دوژمنێکى گه‌وره‌ و دڕنده‌ هاتووه‌ و له‌به‌رانبه‌ر لایه‌نێک شه‌ێ‌ ده‌کات و توش له‌ پشته‌وه‌ شه‌ڕى کورد و کورد بکه‌ى راست نییه‌. بۆیه‌ش ده‌ڵێم، ئه‌مه‌ کرده‌وه‌یه‌که‌ که‌ له‌ جێى خۆیادا نییه‌ و هیوادارم که‌ به‌رپرسانى په‌ده‌که‌، یان هه‌ر که‌سێک ئه‌م بڕیاره‌ى داوه‌ ئه‌م راستیه‌ ببینێت. ئه‌مه‌ شتێکى مه‌ردانه‌ نییه‌. له‌ که‌لتورى کوردیدا جێگه‌ى نابێته‌وه‌. له‌گه‌ڵ شه‌ره‌فى کورد یه‌کناگرێته‌وه‌. ئێستا هێرشێکى گه‌وره‌ له‌سه‌ر ئێمه‌ هه‌یه‌، ئه‌گه‌ر هاوکارى ناکه‌ن، هیچ نه‌بێت په‌ پشته‌وه‌ به‌ره‌یه‌کى نوێ نه‌که‌نه‌وه‌. بیستومه‌ و ئاگادارم خولوسى ئاکار به‌ به‌ڕێوه‌به‌رى په‌ده‌که‌ى وتووه‌ 'پێویسته‌ پێشمه‌رگه‌ به‌شدارى شه‌ر بکات.' له‌ ٢٠ى ئایاردا به‌ڕێوه‌به‌رى په‌ده‌که‌ بۆ ئه‌مه‌ کۆبوته‌وه‌. چ بڕیارێکیان داوه‌، پێویست ناکات ئێمه‌ لێره‌دا باسى بکه‌ین. به‌ڵام شتێکى دیکه‌ هه‌یه‌ و به‌ راستى شتێکى شاراوه‌ بوو. تاوه‌کو ئێستا من ده‌مگوت ئه‌گه‌ر کاک مه‌سعود ببینم، ئه‌و شته‌ى پێراده‌گه‌یه‌نم، یان به‌رپرسانى په‌ده‌که‌ ببینم پێیان ده‌ڵێم. به‌ڵام ئێستا بۆ راى گشتى کورد ئاشکراى ده‌که‌م. به‌رله‌ چه‌ند مانگێک له‌ رێگه‌ى هه‌ندێک دۆست، ده‌وڵه‌تى تورک هه‌تا ته‌یب ئه‌ردۆغان خۆی، داواى له‌ ئێمه‌ کردبوو که‌ له‌ناو تورکیا واته‌ باکورى کوردستان ئێوه‌ ئاگربه‌ست رابگه‌یه‌نن، ئێوه‌ له‌ به‌شه‌کانى دیکه‌ى کوردستان هه‌رچیه‌ک ده‌که‌ن، ئێمه‌ سه‌رقاڵى نابین'. واته‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا ئاگربه‌ست رابگه‌یه‌نن، ئه‌وه‌ته‌ شه‌ڕتان له‌گه‌ڵ په‌ده‌که‌ هه‌یه‌، بڕۆن له‌گه‌ڵ وان شه‌ێ‌ بکه‌ن. ئه‌مه‌ یارى دوژمنه‌. پێویسته‌ ئێمه‌ له‌به‌رانبه‌ر ئه‌م یاریه‌ى دوژمن هوشیار بین. ده‌وڵه‌تى تورک هه‌موو کاتێک کوردى به‌م شێوه‌یه‌ هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندووه‌ و له‌دژى یه‌کترى به‌کارى هێناون. به‌م شێوه‌یه‌ سه‌رکه‌وتووه‌. ئه‌مه‌ دوژمنه‌. مێژوومان هه‌یه‌. له‌ مێژووى گه‌لى کورددا ده‌وڵه‌تى تورک له‌ هه‌موو قۆناغێکدا، هه‌م له‌ کاتى عوسمانیه‌کان و هه‌م له‌ سه‌رده‌مى کۆماردا، هه‌رچى به‌ڵێنێکى به‌ کورد دابێت، به‌ڵێنه‌کانى جێبه‌جێ نه‌کردووه‌. پێویسته‌ مرۆڤ ئه‌مه‌ باش باش ببینێت. پێویسته‌ ناکات بیر له‌ دوور بکه‌ینه‌وه‌. له‌ مێژوویه‌کى نزیکدا، له‌ ئه‌نجامى پیلانگێرى نێوده‌وڵه‌تیدا له‌ساڵى ١٩٩٩ سه‌رۆک ئاپۆیان ده‌ستگیر کرد و راده‌ستى ده‌وڵه‌تى تورکیان کرده‌وه‌. ئه‌و کاته‌ تورکیا خۆشحاڵ بوو و وتی، "په‌که‌که‌ نه‌ما". ئه‌و کاته‌ش ئاگربه‌ستمان راگه‌یاندبوو. ده‌وڵه‌تى تورک دواى ئه‌وه‌ چى کرد؟ له‌ به‌رانبه‌ر ته‌ڤگه‌رى و سیاسه‌تى باشورى کوردستان هێڵى سوورى دروست کرد. په‌یوه‌ندیه‌کانى له‌گه‌ڵ باشورى کوردستان وه‌ک هێڵى سورى دانا. هێڵى سور واته‌ دوژمن. کاتێک له‌ ٢٠٠٨ له‌ زاپ له‌به‌رانبه‌ر گه‌ریلا شکستیان هێنا، بینیان که‌ له‌ باشور ناتوانن به‌ ته‌نها سه‌ربکه‌ون، هێڵى سوریان هه‌ڵگرت. ئه‌وه‌ ئه‌زموونێکه‌. هه‌روه‌ها له‌ نه‌وه‌ته‌کاندا حزبولایان له‌دژى ئێمه‌ هاندا. دواى ئه‌وه‌ى سه‌رۆکاته‌ى ده‌ستگیرکرا، له‌ ئه‌سته‌نبوڵ سه‌رۆکى حزبوڵا و ژماره‌یه‌ک له‌ ئه‌ندامانیان کوشت. پاشماوه‌کانى حزبوڵاشیان ده‌ستگیرکرد و راپێچى زیندانه‌کانیان کرد. ده‌وڵه‌تى تورک به‌م شێوه‌یه‌یه‌، هه‌موو کاتێک کوردیان به‌م شێوه‌یه‌ هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندووه‌، به‌ ده‌ستى کورد به‌رخۆدانى کوردیان ته‌سفیه‌ کردووه‌ و دواتر خۆى کردووه‌ به‌ سه‌روه‌ر. ئێستاش ده‌وڵه‌تى تورک پلانێکى به‌م شێوه‌یه‌ى داناوه‌. هیوادارم هه‌موو لایه‌نه‌کان له‌به‌رانبه‌ر ئه‌م پلانه‌ هوشیار بن و نه‌بین به‌ به‌شێک له‌ یاریه‌که‌. ده‌وڵه‌تى تورک ده‌یه‌وێت شه‌ڕى ناوخۆیى له‌ناو کورددا دروست بکات و خۆى سه‌روه‌ر بێت. بۆ ئه‌وه‌ى ستراتیژى خۆى ئه‌نجام بدات ئه‌م کاره‌ ده‌کات. ئێمه‌ چاوه‌رێ ده‌که‌ین که‌ راستى له‌لایه‌ن راى گشتى و هه‌موو لایه‌نه‌ سیاسیه‌کانى کورد به‌ باشى بزانرێت. * ئامانجى پارتى دیموکراتى کوردستان (په‌ده‌که‌) له‌ هاتن بۆ کامپى گه‌ریلا له‌ مه‌تینا چییه‌؟  له‌سه‌ر مه‌تینا دۆڵ و که‌ندێکى زۆر گرنگ هه‌یه‌، که‌ مه‌تینا ده‌کات به‌ دوو به‌شه‌وه‌. هێزه‌کانى پارتى دیموکراتى کوردستان (په‌ده‌که‌) له‌وێ جێگیر بوون. له‌وێ له‌ ٧ شوێن و خاڵدا خۆیان جێگیرکردووه‌. هێزه‌کانى ئێمه‌ش له‌و شوێنانه‌وه‌ نزیکن. ئه‌مڕۆ زانیارییان پێدام، که‌ 'به‌ره‌و ئێمه‌ رێگا دروست ده‌که‌ن. نێوانمان ٢٠٠ بۆ ٣٠٠ مه‌تره‌'، هێزه‌کانمان لێمان ده‌پرسن و ده‌ڵێن، 'ئێمه‌ چى بکه‌ین؟' ئێمه‌ش وتمان، 'هه‌ڤاڵ ئێستا راوه‌ستن. یانى بڵێیت کارێک بکه‌ن، که‌ رێگاکه‌ بهێنن تاوه‌کو شوێنه‌که‌ى ئێوه‌؟' یانى بابه‌تێکى هه‌ستیارى له‌و جۆره‌ له‌ گۆڕێدایه‌. له‌وێ سه‌نگه‌رى شه‌ر دروست ده‌که‌ن. حه‌فاره‌ و شۆفڵ و زرێپۆشیان هێناوه‌. له‌ هه‌مان کاتدا به‌ره‌و کامپه‌کانى هه‌ڤاڵانمان ده‌ڕۆن. ئێمه‌ جارێکیتر زانیاریمان بۆ هات، که‌ له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراق دا رێککه‌وتنێکیان کردووه‌. ئه‌و رێککه‌وتنه‌ چه‌ند رێککه‌وتنى ناوه‌ندییه‌، یان نا، ئێمه‌ نازانین، به‌ڵام ده‌یانه‌وێت هه‌ندێک له‌ هێزه‌کانى عێراقیش به‌شدارى ئه‌و شه‌ڕه‌ بکه‌ن. له‌وێ شاخى چارچه‌ل هه‌یه‌ و ده‌یانه‌وێت ئۆپراسیۆن و هێرش بکه‌نه‌ سه‌ر ئه‌وێ. شاخى چارچه‌ل ساڵه‌هاى ساڵه‌ گه‌ریلاى تیادایه‌ و شوێن و وارى گه‌ریلا له‌وێیه‌. گه‌ریلا به‌ گوشارى سه‌ربازى و به‌ زۆردارى پاشه‌کشه‌ ناکات. ئه‌وه‌ له‌ بیر و هۆش و عه‌قڵییه‌تى ئێمه‌دا نییه‌. به‌ راستى له‌وباره‌یه‌وه‌ ئێمه‌ داوا له‌ گه‌له‌که‌مان ده‌که‌ین. ئه‌گه‌ر ئه‌وان له‌وێ بڕۆنه‌ سه‌ر هه‌ڤاڵانمان، هه‌ر هێزێکى سه‌ربازى ئه‌گه‌ر هێزێکى ترى سه‌ربازى بڕواته‌ سه‌ری، ئه‌و هێزه‌ خۆى ده‌پارێزێت. بۆ ئه‌وه‌ش به‌ڕاستى ئه‌و بابه‌ته‌ بۆ ئێمه‌ هه‌ستیاره‌. ئه‌گه‌ر له‌ به‌رامبه‌رماندا به‌ره‌یه‌کى دووه‌م بکه‌نه‌وه‌، باشه‌ ئه‌وه‌ چ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کى گه‌لى کوردى تیادایه‌؟ ئه‌وه‌ خزمه‌ت به‌ کێ ده‌کا؟ ته‌نها خزمه‌ت به‌ ده‌وڵه‌تى تورک ده‌کات. ئێستا هه‌ڵده‌ستن و به‌رامبه‌ر به‌ ئێمه‌ ده‌ڵێن، 'ئێوه‌ لێره‌ چى ده‌که‌ن و چیتان ده‌وێت؟' باشه‌، ئێمه‌ ٤٠ ساڵه‌ لێره‌ین. بۆ تاوه‌کو ئێستا ئه‌وه‌تان نه‌ده‌وت. بابه‌تى دووه‌م ئه‌وه‌یه‌، له‌ ئاگربه‌ستى ٢٠١٣دا، که‌ رۆڵى کاک مه‌سعودیشى تێدا بوو، به‌ ره‌زامه‌ندیى ئه‌وان و به‌ قبوڵکردن و په‌سه‌ندکردنى هه‌مووان ئێمه‌ گه‌ریلاکانمان له‌ باکووره‌وه‌ کشانده‌وه‌ بۆ باشوورى کوردستان. ئه‌و کاته‌ هه‌موویان ئه‌وه‌یان قبوڵ بوو. دواى ئه‌وه‌ ده‌وڵه‌تى تورک پرۆسه‌ى ئاشتیى تێکدا و خواستى به‌ شه‌ر کۆتایى به‌ ئێمه‌ بهێنێت، له‌ باکوور و باشوور له‌ هه‌موو شوێنێکدا هێرشى کرده‌ سه‌رمان. کوردستان دیالکتیکى هه‌یه‌. ئێمه‌ کوردستانمان نه‌کردووه‌ به‌ ٤ پارچه‌، دوژمن کردوویه‌تى به‌ ٤ پارچه‌. دیالکتیکى کوردستان چییه‌؟ کاتى خۆی، که‌ له‌ باشوور شه‌ێ‌ هه‌بوو له‌ ساڵانى ١٩٦٠ و ١٩٨٠ دا پێشمه‌رگه‌کان باکوریان به‌کار ده‌هێنا. ئه‌و کاته‌ پێشمه‌رگه‌کان شه‌مزینانیان به‌کارده‌هێنا، چه‌لێ، کۆماتا و چیایى جودییان به‌کار ده‌هێنا. ئه‌وه‌ دیالکتیکى کوردستانه‌. ئێمه‌ش ٤٠ ساڵه‌ لێره‌ین. باشه‌ ئێستا ئه‌وه‌تان بیرکه‌وته‌وه‌ و به‌ مێشکتاندا هات، که‌ لێره‌ سه‌روه‌ر و باڵاده‌ستن و بۆ هه‌ر شوێنێک ده‌تانه‌وێت بڕۆن، باشه‌ ئێوه‌ سه‌روه‌ر و باڵاده‌ستن. ئێمه‌ بۆ ئه‌وه‌ هیچ ناڵێن، به‌ڵام ئێستا دۆخى ئاوارته‌ و نائاسایى هه‌یه‌. له‌و دۆخه‌دا ئه‌و جموجوڵه‌ خزمه‌ت به‌ دۆزى گه‌لى کورد ناکات. خزمه‌ت به‌ داهاتووى گه‌لى کورد ناکات. ئه‌وه‌ مه‌ترسیى زۆر له‌گه‌ڵ خۆى ده‌هێنێت. وه‌ک پێشتر ئێمه‌ وتمان، ئێمه‌ نامانه‌وێت له‌ به‌ارمبه‌ر کورداندا چه‌ک به‌کار بهێنین. شه‌ڕى کورد و کورد نه‌ له‌ خزمه‌تى ئێمه‌دایه‌ و نه‌ له‌ خزمه‌تى گه‌لى کورددایه‌. هه‌ندێک دوور له‌ ئێمه‌ بوه‌ستن. ئه‌م شوێنه‌ بۆ ئێمه‌ گرنگه‌. ئه‌وانیش ئه‌وه‌ ده‌زانن و ئه‌وانیش وه‌ک ئێمه‌ شه‌ڕیان کردووه‌ و ده‌زانن شه‌ێ‌ چییه‌. ئێستا له‌ مه‌تینا دۆخێکى مه‌ترسیدار هه‌یه‌. هه‌موو ساتێک ئه‌گه‌رى ئه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌ نێوان ئێمه‌ و په‌ده‌که‌دا شه‌ر رووبدات. من بۆ ئه‌وه‌ بانگه‌وازم هه‌یه‌ و له‌ پێش هه‌موانه‌وه‌ داوا له‌ کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى کوردستان (که‌نه‌که‌) ده‌که‌م، که‌ بۆ یه‌کێتیى کورد ره‌نج و خه‌باتیان هه‌یه‌ و سپاسیان ده‌که‌م و پیرۆزباییان لێده‌که‌م. من داوا له‌ هه‌موو حیزبه‌ سیاسییه‌کانى هه‌ر چوار پارچه‌ى کوردستان ده‌که‌م، به‌ ڕاستى ئێستا دۆخێکى جدى هه‌یه‌. ئێمه‌ نامانه‌وێت شه‌ڕى کوشتنى خوشک و برا رووبدات، به‌ڵام خۆیان خستووه‌ته‌ ناو شه‌ڕه‌که‌ى ئێمه‌، که‌ به‌رامبه‌ر ده‌وڵه‌تى تورکى داگیرکه‌ر ده‌یکه‌ین. ئێستا چوونه‌ته‌ ناو هه‌ڤاڵان. هه‌موو ساتێک ئه‌گه‌رى روودانى شتێک هه‌یه‌، که‌ من نامه‌وێت و میلله‌تى کورد و راى گشتیى کوردیش نایانه‌وێت. بۆ ئه‌وه‌ش من تکا ده‌که‌م هه‌موو حیزبه‌کان و هه‌موو هێزه‌کان له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا بێده‌نگ نه‌بن و ده‌ستێوه‌ردان بکه‌ن. من داوا ده‌که‌م به‌رپرسانى په‌ده‌که‌ و یه‌نه‌که‌، گۆڕان، یه‌کگرتوو، کۆمه‌ڵ، زه‌حمه‌تکێشان، سۆسیالیست، حیزبى شیوعی، هه‌موو رۆشنبیران، هونه‌رمه‌ندان، رێکخراوه‌ مه‌ده‌نییه‌کان له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا هه‌ڵوێستیان هه‌بێت و بڕۆن بۆ ئه‌وێ. ره‌نگه‌ مرۆڤ نه‌توانێت بڕوات بۆ ئاڤاشین و زاپ و هه‌ندێک شوێنى تر، چونکه‌ رۆیشتن بۆ ئه‌و شوێنانه‌ زه‌حمه‌ته‌، به‌ڵام رێگاى مه‌تینا کراوه‌یه‌ و رێگاکه‌ دێت تاوه‌کو ناوه‌ند. هه‌ر که‌س بیه‌وێت ده‌توانێت بێت و سه‌یر بکات تاوه‌کو بزانێت کێ مافداره‌ و کێ مافدار نییه‌. ده‌ستى خۆتان بخه‌نه‌ سه‌ر رووداوه‌که‌. ئێمه‌ هه‌رگیز له‌ دژى سه‌روه‌ریى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان نین، به‌ڵام وه‌ک وتم، دیالکتیکى کوردستان هه‌یه‌. ئێستا هه‌لومه‌رجى ئاوارته‌ و نائاسایى هه‌یه‌، دوژمن دێته‌ سه‌رمان و هێرش ده‌کاته‌ سه‌رمان. من داوا له‌ هه‌موو که‌سانى خاوه‌ن ویژدان ده‌که‌م. داوا له‌ وڵاتپارێزان و دیموکراته‌کان ده‌که‌م. داوا له‌ هه‌موو ئه‌و که‌سانه‌ ده‌که‌م، که‌ نایانه‌وێت خوێنى گه‌نجانى کورد بڕژێت، داوایان لێده‌که‌م، ئه‌و کاره‌ به‌و شێوه‌یه‌ نابێت. ئێمه‌ له‌ به‌رامبه‌ر دوژمنى داگیرکه‌ردا شه‌ر ده‌که‌ین. به‌و شێوه‌یه‌ هاتوونه‌ته‌ سه‌رمان و هه‌ڵگیرساندنى شه‌ڕێکى ناوخۆیى خزمه‌ت به‌و گه‌له‌ ناکات. ده‌ڵێن، په‌که‌که‌ هێرشى کردووه‌، په‌که‌که‌ له‌ کوێ هێرشى کردووه‌؟ من داوا له‌ هه‌موو که‌س ده‌که‌م، ئێستا هه‌ندێک ده‌رفه‌ت هه‌یه‌ و له‌ نێوانماندا شه‌ێ‌ رووى نه‌داوه‌. ئه‌و هه‌وڵه‌ بۆ هه‌ڵگیرساندنى شه‌ێ‌ رابگرن. کاتێک من ئه‌وه‌ ده‌ڵێم، ئه‌وه‌ له‌ لاوازییه‌وه‌ نییه‌. من کوردێکم، هه‌موو ته‌مه‌نى خۆمم بۆ کوردستان ته‌رخانکردووه‌. هه‌موو هه‌ڤاڵانى تریشمان ته‌مه‌نى خۆیان بۆ کوردستان ته‌رخانکردووه‌. من ئه‌و ته‌مه‌نه‌شى ماومه‌ تاوه‌کو دوا هه‌ناسه‌ بۆ کوردستانى ته‌رخان ده‌که‌م. دڵم ده‌سوتێت و ئاگر ده‌گرێت. حیزبه‌که‌مان نایه‌وێت، سه‌رۆکایه‌تیمان نایه‌وێت جارێکیتر شه‌ڕى کورد و کورد رووبدات. له‌ سه‌ده‌ى ٢١دا شه‌ڕى ناوخۆیى نابێت. سه‌یر بکه‌ن ده‌وڵه‌تى تورک چى ده‌ڵێت؟ ده‌ڵێت، 'ئه‌وانه‌ هه‌موویان خێڵه‌کى و عه‌شیره‌تن، یه‌کتر ده‌کوژن و نه‌ته‌وه‌ و میلله‌ت نین'. به‌و شه‌ڕه‌ ئێمه‌ رایده‌گه‌یه‌نین، که‌ ئه‌و قسه‌یه‌ راسته‌، ئێمه‌ میلله‌ت نین و عه‌شیره‌تین. ئێمه‌ له‌ سه‌ده‌ى ٢١داین. گفتوگۆ هه‌یه‌، موناقشه‌ هه‌یه‌. ئه‌گه‌ر ئێمه‌ ناتوانین له‌گه‌ڵ یه‌کتر دانیشین ته‌واو، خۆ ناوبژیوان هه‌یه‌ له‌ نێوانماندا، که‌واته‌ نابێت ئه‌وه‌ رووبدات. بۆیه‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌مان ده‌وێت، ئێستا ده‌وڵه‌تى تورک هاتووه‌ و ئێمه‌ بڕوامان به‌ خۆمان هه‌یه‌. ئێمه‌ له‌ شه‌ێ‌ ناترسین و ئێمه‌ بڕواى ته‌واومان  به‌خۆمان هه‌یه‌. ئێمه‌ له‌ شه‌ڕى ناوخۆیى ده‌ترسین. ئێمه‌ له‌شه‌ێ‌ له‌گه‌ڵ دوژمن ناترسین. ئێمه‌ بانگه‌شه‌ ده‌که‌ین و من ئه‌وه‌ له‌ به‌رده‌م راى گشتیدا ده‌ڵێم، ئێمه‌ ئه‌و دوژمنه‌ تێکده‌شکێنین. شه‌ڕى ٤٦ رۆژه‌ ئه‌وه‌ى سه‌لماندووه‌ و ئێستا دوژمن ناتوانێت پێشڕه‌وى بکات و ناتوانێت ئه‌و شاخانه‌ بگرێت، که‌ ده‌یه‌وێت و پلانى بۆ داناوه‌. راسته‌، به‌ فڕۆکه‌ هه‌موو شوێنێک بۆردومان ده‌کات، به‌ڵام ئێمه‌ خاڵى هه‌ستیارى ئه‌وانمان گرتووه‌ و دوژمن به‌ بنبه‌ست گه‌یشتووه‌. ئێستا زانیاریم بۆ دێت، له‌سه‌ر شاخى زه‌ندورا و له‌ هه‌موو شاخه‌کاندا سه‌ربازانى تورک وره‌یان رووخاوه‌، ماند و شه‌که‌ت بوون، بارى ده‌روونییان تێکچووه‌، هیچ وره‌یان به‌ به‌ره‌وه‌ نه‌ماوه‌ و بۆ ئه‌وه‌ش هه‌موو ٢ رۆژ جارێک هه‌موو سه‌ربازه‌کان ئاڵوگۆێ‌ ده‌که‌ن. ئێمه‌ دوژمنمان چه‌قاندووه‌ و به‌ بنبه‌ستمان گه‌یاندووه‌، به‌ڵام ئه‌و دوژمنه‌ دڕنده‌یه‌ و به‌سه‌رماندا دێت. ئه‌گه‌ر ئێوه‌ هاوکاریمان ناکه‌ن، بۆ رێگریمان لێده‌که‌ن و گرفتمان بۆ دروست ده‌که‌ن و دێنه‌ سه‌ر رێگامان. ئێوه‌ ئه‌و هه‌موو ساڵه‌ راوه‌ستان، ئێستاش بوه‌ستن، با ئارامى دروست ببێت، ئه‌و کاته‌ ئێوه‌ چى ده‌که‌ن و چى ده‌ڵێن، وه‌رن بیڵێن. ئه‌گه‌ر ئێمه‌ وتمان نا، ئه‌وا ئێوه‌ مافدارن. ئه‌گه‌ر ئێوه‌ پشتیوانى و هاوکارى ناکه‌ن، هه‌ر هیچ نه‌بێت ئێستا راوه‌ستن. ئێمه‌ ئه‌وه‌مان له‌ گه‌له‌که‌مان ده‌وێت و بانگه‌وازمان به‌ تایبه‌تى بۆ گه‌له‌که‌مان له‌ بادینانى خۆشه‌ویست هه‌یه‌. ئه‌و هه‌موو ره‌نجه‌تان هه‌یه‌. ئێمه‌ ده‌زانین گونده‌کانتان خاپوور ده‌کرێن و دوژمن هه‌موو شوێنه‌کانى ئێوه‌ى  کردووه‌ته‌ ئامانج و کاول و تاڵانیان ده‌کات. ئه‌و دوژمنه‌ دوژمنێکى دڕنده‌یه‌ و ئێمه‌ ئه‌وه‌ ده‌زانین. ئێمه‌ش به‌و رووداوانه‌ ناڕه‌حه‌ت و خه‌مبار ده‌بین. ئه‌و دوژمنه‌ دێته‌ سه‌رمان تاوه‌کو ئێمه‌ پاکتاو بکات. ئه‌گه‌ر ئێمه‌ پاکتاو بکات، ئه‌وا سه‌یر بکه‌ن تاوه‌کو بزانن چى به‌سه‌ر کوردستاندا ده‌هێنێت. بۆ ئه‌وه‌ش به‌ڕاستى ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت گه‌له‌که‌مان، ریشسپییانى گه‌لى کورد ده‌ستبه‌کار ببن تاوه‌کو رێگرى له‌ ئه‌گه‌رى روودانى ئه‌و شه‌ڕه‌ چاوه‌ڕوانکراوه‌ ناوخۆییه‌ بگرن. فازڵ میرانى سکرتێرى مه‌کته‌بى سیاسى له‌دواى رووداوه‌که‌ وشه‌یه‌کى بۆ پارته‌که‌تان به‌کارهێنا و وتی، 'به‌کرێگیراون'. بۆ ئه‌و زماندرێژیه‌ ئێوه‌ ده‌توانن چى بڵێن؟ ئه‌و که‌سه‌ى قسه‌که‌ى کردووه‌، ئێمه‌ باش ده‌یانناسین. سه‌ره‌تا ئه‌م قسه‌یه‌ بێویژدانیه‌، قسه‌هه‌ڵبه‌ستنه‌. دواتریش یاریکردنه‌ به‌ عه‌قڵى گه‌له‌که‌مان. ئه‌وان وا بیر ده‌که‌نه‌وه‌، هه‌رچیه‌کیان وت، خه‌ڵکى دهۆکیش ده‌ڵێت وایه‌. خه‌ڵکى دهۆک خه‌ڵکێکى رۆشنبیره‌، ده‌خوێنن، تۆڕه‌ کۆمه‌لایه‌تیه‌کان هه‌ن. ئێوه‌ ناتوانن ئه‌و قسانه‌ به‌ گه‌له‌که‌مان بده‌نه‌ قبوڵکردن. کێ په‌که‌که‌ى به‌کرێ گرتووه‌؟ ئێران؟ ئێران هه‌ڤاڵانمان شه‌هید ده‌کات. ٢ حه‌فته‌ له‌مه‌وبه‌ر له‌ سه‌ڵماس ٤ هه‌ڤاڵمان به‌ ده‌ستى ئێران شه‌هید بوون. ئێمه‌ له‌ژێر فشارى ئه‌وانیشداین و هێرشمان ده‌که‌نه‌سه‌ر. له‌لایه‌کى دیکه‌وه‌ تورک هه‌یه‌ که‌ گه‌وره‌ترین هێرشمان له‌دژى ئه‌نجام ده‌دات. ئێوه‌ باسى کێ ده‌که‌ن، ئێوه‌ باسى عێراق ده‌که‌ن؟ وا دیاره‌ ئێوه‌ عێراق پێکه‌وه‌ داده‌نیشن و پێکه‌وه‌ ئۆپه‌راسیۆنى هاوبه‌ش ده‌که‌ن. باشه‌ ئه‌و کاته‌ کێ ئێمه‌ به‌کرێ گرتووه‌؟ مرۆڤ قسه‌یه‌ک ده‌کات، پێویسته‌ به‌ باشى بزانێت واتاکه‌ى چى ده‌بێت. ئێمه‌ فیدایى ئه‌م وڵایه‌ین. نه‌ ماڵمان هه‌یه‌، نه‌ موڵکمان هه‌یه‌ و نه‌ خانه‌واده‌مان هه‌یه‌. ئێمه‌ گیانى خۆمان بۆ ئه‌م گه‌له‌ به‌خت کردووه‌. ئێمه‌ و هه‌موو هه‌ڤاڵانمان مادیه‌تمان خستووه‌ته‌ لایه‌ک، ئێمه‌ بۆ مه‌عنه‌ویه‌ت، بۆ داهاتووى ئه‌م گه‌له‌، ره‌نج ده‌کیشین و هه‌وڵ ده‌ده‌ین. ئێمه‌ سه‌ربه‌خۆین. مافیان نییه‌ به‌م شێوه‌یه‌ قسه‌ بکه‌ن. ئێمه‌ قسه‌یه‌کى پێچه‌وانه‌یه‌. به‌ڵام بڕوام وایه‌ گه‌لى بادینان و هه‌موو گه‌له‌که‌مان به‌ باشى راستیه‌که‌ ده‌زانن، ئه‌و که‌سه‌ کێیه‌، ئێمه‌ کێین. ئێمه‌ چۆن ده‌ژین، ده‌زانرێت. ئێمه‌ ژیانمان بۆ ئه‌م گه‌له‌ به‌خت کردووه‌ و ئێمه‌ عاشقى ئازادى کوردستانین. هه‌ندێک که‌س ده‌ڵێن، 'ئه‌مه‌ له‌دژى کوردن.' باشه‌ چۆن له‌دژى کوردین؟ خۆى ئه‌م تێکۆشانه‌یه‌ که‌ کوردى کردووه‌ته‌ ئیراده‌ و هێز. باشه‌ کوردایه‌تى چییه‌؟ پێویسته‌ ئه‌مه‌ باش بزانین. ئێمه‌ ده‌ڵێین، بوه‌ستن. ئه‌وان ناوه‌ستن و ده‌ڵێن 'ئیلا ده‌تانکوژین. بچن بۆ کوێ دواتان ده‌که‌وین و ده‌تانکوژین.' ئێمه‌ش به‌رانبه‌ر ئه‌مه‌ به‌رخۆدان ده‌که‌ین. ئه‌وانه‌ى خاوه‌ن ویژدانن، که‌رامه‌ت و کوردسیاته‌یان هه‌یه‌، یان دیموکراته‌کان ده‌ڵێن، 'ئه‌مه‌ چ بێ مه‌رحه‌مه‌تیه‌'. ده‌وڵه‌تى تورک به‌م ئه‌ندازه‌یه‌ هێرش ده‌کات، گونده‌کان تێک ده‌دات، به‌م شێوه‌یه‌ دارستانه‌کان ده‌فرۆشێت ، به‌ ته‌نها یه‌ک قسه‌ش له‌سه‌ر تورک ناکه‌ن، به‌ڵام قسه‌ له‌سه‌ر په‌که‌که‌ ده‌که‌ن. باشه‌، ئێوه‌ تورکه‌کان به‌م ئه‌ندازه‌یه‌ پاک ده‌بینن. ئه‌وه‌ ده‌وڵه‌تێکه‌ قێزه‌ون و دوژمن کورده‌. ئه‌و هاوپه‌یمانیه‌ى له‌ تورکیا دروست بووه‌ و ئه‌و ده‌سه‌ڵاته‌ له‌دژى کورد هاوپه‌یمانى به‌ستووه‌. ئه‌گه‌ر له‌دژى کورد نه‌بن ناتوانن ته‌کبگرن. له‌م قسه‌یه‌دا شتێکى زۆر مه‌ترسیدار هه‌یه‌. دیاره‌ ئه‌وان بڕیارى شه‌ڕیان داوه‌. من بانگه‌وازى ده‌که‌م. ئه‌مه‌ بریارێکى هه‌ڵه‌یه‌. له‌به‌رئه‌وه‌ى که‌سێکى سه‌رکردایه‌تیه‌ و ئاگادارى شته‌کانه‌. یان بۆ ئه‌وه‌ى بڕیارى شه‌ێ‌ بده‌ن، یاخود بیانوویه‌ک دروست بکه‌ن، ئه‌م کاره‌ ده‌که‌ن. خۆى هه‌ندێک راگه‌یاندن ده‌گه‌ڕێن و هه‌واڵى پرۆپاگانده‌ى ره‌شکردن ده‌که‌ن و بابه‌تى وه‌ک ئه‌وه‌ى په‌که‌که‌ له‌کوێ هاتووه‌، په‌که‌که‌ به‌ڵاى سه‌رى باشوره‌. به‌رله‌ په‌که‌که‌ ده‌وڵه‌تى تورک سڵاویشى له‌ باشور نه‌ده‌کرد. په‌یمانى جه‌زائیر به‌ ته‌نها ٢ ده‌وڵه‌ت نه‌بوون. ده‌وڵه‌تى تورکیش له‌ پشت په‌رده‌ بوو. ده‌وڵه‌تى تورک ئه‌و کاته‌ش ده‌ستوه‌ردانى ده‌کرد. به‌ڵگه‌ هه‌یه‌. ئه‌مه‌ دوژمنه‌، توش هه‌ڵده‌ستیت و ده‌وڵه‌تى قێزه‌ونى تورک وه‌ک  ده‌وڵه‌تێکى پاک و په‌که‌که‌ش وه‌ک شتێکى خراپ که‌ گوایه‌ شه‌ڕى هێناوه‌ته‌ باشور پیشان ده‌ده‌یت. ئێمه‌ شه‌رمان نه‌هێناوه‌، دوژمن هاتووه‌. له‌به‌رئه‌وه‌ى به‌و بریاره‌ى که‌ تازه‌ ده‌ریان کردووه‌، پێویسته‌ ده‌ستکه‌وتى کورد له‌ هه‌موو جێگه‌یه‌ک تێکبشکێنن. بریاره‌که‌ى به‌م شێوه‌یه‌یه‌. ئه‌گه‌ر ئه‌و که‌سانه‌ وا ده‌زانین ده‌وڵه‌تى تورک هێرش ده‌کاته‌ سه‌ر په‌که‌که‌، په‌که‌که‌ش لاواز بووه‌، بۆیه‌ش بۆ ئه‌وه‌ى له‌ پشته‌وه‌ لێى بده‌ن و په‌که‌که‌ ته‌سفیه‌ بکه‌ن، هه‌وڵ ده‌ده‌ن. ئه‌گه‌ر ئه‌وان به‌م شێوه‌یه‌ بیر ده‌که‌نه‌وه‌، من پێیان ده‌ڵێم به‌داخه‌وه‌ بۆ ئێوه‌. په‌که‌که‌ له‌ناو ناچێت. په‌که‌که‌ ته‌ڤگه‌رێکى بیردۆزیه‌، تا هه‌ر چ راده‌یه‌ک له‌دژى په‌که‌که‌ بوه‌ستیته‌وه‌، په‌که‌که‌ ئه‌و کاره‌ توندتر ده‌بێت. په‌که‌که‌ به‌ خوێنى کچ و کوڕێ کورد دامه‌زراوه‌. به‌ ملیۆنان لایه‌نگرى په‌که‌که‌ هه‌یه‌. لایه‌نگرانى په‌ده‌که‌ خۆشیان ئه‌مه‌ ده‌بینن. سه‌یرى ده‌که‌ن. تو به‌م شێوه‌یه‌ سووکایه‌تى ده‌که‌ى و له‌ پشته‌وه‌ لێده‌ده‌ی، ئایا گه‌لى کورد لێتان ده‌بورێت؟ وه‌ک تر ئه‌گه‌ر وه‌ک ئه‌وان ده‌ڵێن په‌که‌که‌ ته‌سفیه‌ ببێت، یان گورزى به‌ربکه‌وێت، دواتر نۆره‌ى یه‌نه‌که‌ و دواتریش ئێوه‌ ده‌توێننه‌وه‌. پێویسته‌ که‌س خۆى هه‌ڵنه‌خه‌ڵه‌تێنێت. په‌که‌که‌ به‌هۆى ئه‌وه‌ى ناسنامه‌ى کورد ده‌پارێزێت، هێرش له‌به‌رانبه‌ر په‌که‌که‌ ئه‌نجام ده‌درێت. په‌که‌که‌ تورکیاى تێکنه‌داوه‌، به‌ ته‌نها ناسنامه‌ى کورد ده‌پارێزێت، بۆیه‌ش هێرش ده‌که‌ن. ئه‌وان ده‌ڵێن، 'ئێمه‌ ناسنامه‌ى کوردمان له‌ تورکیا له‌ناوبردبوو، به‌ڵام عه‌بدوڵلا ئۆجالان هاته‌ گۆڕه‌پانه‌که‌ و هه‌مووانى هه‌ستانده‌ سه‌رپێ و تاوانبار ئه‌وه‌.' بۆیه‌ش سه‌رۆکایه‌تیمان ئه‌شکه‌نجه‌ ده‌درێت و ده‌یانه‌وێت ئێمه‌ له‌ناو ببه‌ن. هه‌موو که‌سێک ده‌زانێت ئێمه‌ به‌پێى په‌یمانێک هاتووینه‌ته‌ ئێره‌، ٤٠ ساڵه‌ ئێمه‌ لێره‌ین. له‌ ١٩٩٥دا دوباره‌ په‌یمان دروست بوو له‌نێوانمان و له‌و په‌یمانه‌دا هاتووه‌ که‌ شوێن و جێگه‌ى په‌که‌که‌، حه‌فتانین، زاپ و خواکورکه‌. باشه‌، له‌ ٢٠١٣دا به‌ رازیبونى ئێوه‌ له‌ باکور نه‌کشاینه‌وه‌؟ وه‌ک تر خۆ په‌که‌که‌ له‌ ئه‌فریقا نه‌هاتووه‌. له‌ ساڵى ١٩٩١ کاتێک له‌ باتیفا و بێگۆڤاى بادینان یه‌که‌م گوله‌ له‌به‌رانبه‌ر زۆرده‌ستى سه‌دام ته‌قێنرا، په‌که‌که‌ له‌وێ بوو. موشته‌شارى ئه‌و کاته‌ شایه‌دحاڵه‌. کێ له‌گه‌ڵ ئه‌واندا هه‌ڵیکوتایه‌ سه‌ر سه‌نگه‌ره‌کانى سه‌دان و له‌ناوى برد و له‌ بادینان راپه‌رینى دروست کرد. باشه‌ ئێمه‌ش که‌رکوک، مه‌خمور و شه‌نگالمان له‌به‌رانبه‌ر داعش نه‌پاراست. به‌رله‌وه‌ش هه‌یه‌. په‌که‌که‌ش کورده‌. راسته‌، ئێوه‌ ده‌ڵێن ئێمه‌ به‌رپرسیارى ئێره‌ین. باشه‌ کێشه‌ نییه‌ ئێوه‌ به‌رپرسیارن.  به‌ڵام هه‌ندێک چیا هه‌یه‌ که‌ ٤٠ ساڵه‌ په‌که‌که‌ى لێیه‌. به‌ڵام ئێوه‌ جارێکیتر هاتوون و ده‌ڵێن بۆچى ئێوه‌ دێن بۆ ئێره‌. وه‌ک ئه‌وه‌ى به‌ ته‌نها له‌و شاخانه‌ سه‌روه‌ریان ماوه‌ و له‌ هه‌موو جێگه‌یه‌کى دیکه‌ ده‌سه‌ڵاتیان نه‌ماوه‌، شتێکى به‌م شێوه‌یه‌ نییه‌. بۆیه‌ش ئێمه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ گرنگ ده‌بینین. ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت ئه‌م هه‌وڵانه‌ کۆتاییان پێبهێنرێت و ده‌ست له‌م هزره‌ى خۆیان هه‌ڵبگرن. ئه‌و هزره‌ى که‌ په‌که‌که‌ ڕه‌ش بکه‌ین، وه‌ک به‌کرێگیراو پێناسه‌ى بکه‌ین، وه‌ک به‌ڵا پیشانى بده‌ین و شه‌ڕى له‌گه‌ڵدا بکه‌ین، له‌ به‌رژه‌وه‌ندى ئه‌واندا نییه‌. ئه‌وه‌ بۆ داهاتووى په‌ده‌که‌ش مه‌ترسیداره‌ و پێویسته‌ ده‌ست له‌م سیاسه‌ته‌ هه‌ڵبگرن. * چه‌ند رۆژ له‌وه‌ پێش هه‌په‌گه‌ داوایکرد ده‌سته‌یه‌کى بێلایه‌ن دروستبکرێت بۆ لێکۆڵینه‌وه‌کردن له‌ رووداوه‌که‌ى مه‌تینا، به‌ڵام سه‌ربارى ئه‌وه‌ش هه‌ر بانگه‌ش ده‌کرێت، که‌ پێشمه‌رگه‌ له‌لایه‌ن په‌که‌که‌وه‌ کوژراوه‌، ئه‌وه‌ راسته‌ یان نا؟ به‌پێى راپۆرتى فه‌رمیى هه‌ڤاڵانمان له‌وێ و به‌پێى ئه‌و رووداوه‌ى له‌وێ روویداوه‌ و به‌پێى شته‌ به‌رچاوه‌کان وادیاره‌ رووداوه‌که‌ به‌مشێوه‌یه‌ روویدابێت؛ ئه‌و هێزه‌ له‌لاى باکووره‌وه‌ یانى له‌لاى کانى ماسییه‌وه‌ قۆڵێکى ده‌ستى جموجوڵ کرد و قۆڵێکى تریشى له‌لاى ئامێدییه‌وه‌ ده‌ستى به‌ جموجوڵ کرد. ئه‌و قۆڵه‌ى له‌ کانى ماسییه‌وه‌ دێت، هه‌ڤاڵان له‌سه‌ر رێگه‌ بۆ ئه‌وه‌ى رایانبگرن و نه‌ڕوات، بۆ هۆشیارکردنه‌وه‌ و ئاگادارکردنه‌وه‌یان گولـله‌یان ته‌قاندووه‌، به‌ڵام راناوه‌ستن و تێده‌په‌ڕن. له‌وێ به‌ دواوه‌ ئه‌و ئۆتۆمبێله‌ زرێپۆشه‌ ده‌ته‌قێته‌وه‌. ئێمه‌ لێکۆڵینه‌وه‌مان له‌سه‌ر کرد و جارێکیتر پرسیارمان له‌سه‌رى کرد. هه‌ڤاڵانمان هیچ چه‌کێکى وه‌ک مووشه‌ک، که‌ ئه‌و ئۆتۆمبێله‌ بته‌قێنێته‌وه‌ و پارچه‌ى بکات و مرۆڤى تیادا بکوژێت، به‌کار نه‌هێناوه‌. هه‌ڤاڵانى ئه‌وێش سه‌ریان سوڕماوه‌، ئه‌و رووداوه‌ چۆن روویداوه‌، به‌ڵام له‌و کاته‌دا ٥ بۆ ٦ فڕۆکه‌ى چاودێرى به‌ ئاسمانى ئه‌و ناوچه‌یه‌وه‌ بوون. ئێمه‌ له‌و ئۆتۆمبێله‌مان نه‌داوه‌، به‌ڵام ئه‌وان ئێستا ده‌ڵێن، 'په‌که‌که‌ خۆى دانى به‌وه‌دا ناوه‌، که‌ ته‌قه‌ى کردووه‌' ئێمه‌ به‌ چه‌کى که‌سى ته‌قه‌مان کردووه‌ نه‌ک ته‌قه‌یه‌ک، که‌ زرێپۆشێک تێکبشکێنێت. جگه‌ له‌وه‌ش ئه‌و مرۆڤانه‌ به‌ پارچه‌ى بۆمب یان به‌هۆى ته‌قینه‌وه‌که‌وه‌ زیانیان به‌رنه‌که‌وتوه‌، به‌ڵکو ئه‌وه‌نده‌ى ئێمه‌ به‌ دوایدا چوون، ئه‌و که‌سانه‌ سوتاون. له‌به‌ر ئه‌وشه‌ دیاره‌ به‌رامبه‌ریان مووشه‌ک، یان رۆکێتى ئاگرین به‌کارهاتووه‌.   له‌به‌ر ئه‌وه‌ش ئێمه‌ داوامانکرد ده‌سته‌یه‌ک له‌ هه‌ردوو لایه‌ن پێکبهێنرێت، یان ده‌سته‌یه‌کى سه‌ربه‌خۆ بێت و له‌ رووى ته‌کنیکییه‌وه‌ لێکۆڵینه‌وه‌ى له‌سه‌ر بکات. ئێمه‌ له‌و که‌سانه‌مان نه‌داوه‌. رێک له‌و کاته‌دا روودانى رووداوێکى له‌و شێوه‌یه‌ گومانى ئه‌وه‌ى له‌لا دروستکردووین، که‌ ئه‌و رووداوه‌ پلانه‌، کارێکى تێکده‌رانه‌یه‌. ئێمه‌ ئه‌و لێکۆڵینه‌وه‌یه‌مان ده‌وێت و پێویست ناکات ئه‌و داوایه‌ ره‌تبکرێته‌وه‌. له‌ پێناو ئه‌و مرۆڤانه‌دا، که‌ گیانیان له‌ ده‌ستداوه‌ ده‌بێت مرۆڤ ئه‌و لێکۆڵینه‌وه‌یه‌ بکات. من ئه‌وه‌ ده‌ڵێم، که‌ ئه‌و که‌سانه‌ بێ تاوانن. ئێمه‌ ئه‌وه‌شمان بۆ روون بووه‌ته‌وه‌، که‌ زۆرێک له‌و که‌سانه‌ نازانن ده‌یانبه‌ن بۆ کوێ، بێگومان ئه‌وانه‌ مرۆڤى بێ تاوانن، که‌ ژیانى خۆیان له‌ ده‌ستداوه‌ و شه‌هیدن. من سه‌ره‌خۆشى له‌ بنه‌ماڵه‌کانیان، له‌ که‌سوکاره‌کانیان ده‌که‌م. بۆ هه‌موو برینداره‌کان هیواى چاکبوونه‌وه‌ ده‌خوازم. ئه‌و رووداوه‌ ئێمه‌ى غه‌مگین کرد. به‌ڕاستى ئه‌وه‌ شتێکه‌، که‌ هیچ که‌سێک خوازیارى نه‌بوو. ئێمه‌ نامانه‌وێت له‌ نێوانماندا شه‌ڕێک رووبدات. ئه‌و رووداوه‌ به‌و شێوه‌یه‌ پێکهات. له‌به‌ر ئه‌وه‌ش ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت لێکۆڵینه‌وه‌ى له‌سه‌ر بکرێت. سه‌ره‌تا راگه‌یاندنه‌کانى سه‌ر به‌ په‌ده‌که‌ بڵاویانکرده‌وه‌، که‌ فڕۆکه‌ لێیداوه‌. دواى ئه‌وه‌ى ئێمه‌ وتمان، 'راسته‌ ته‌قه‌کردن بۆ هۆشیارکردنه‌وه‌ى روویداوه‌، به‌ڵام رووداوێکى له‌و شێوه‌یه‌ش رووى نه‌داوه‌' رێک هاتن ئه‌وه‌یان گۆڕى و وتیان، 'په‌که‌که‌ هێرشى کردووه‌'. ئه‌وه‌ ناهه‌قییه‌که‌، که‌ له‌ په‌که‌که‌ ده‌کرێت. به‌ڕاستى راى گشتیى باشوورى کوردستان هه‌ست به‌وه‌ ده‌کات و له‌وه‌دا هۆشیاره‌. ناهه‌قیمان به‌رامبه‌ر ده‌کرێت، تۆمه‌تێک و کارێک که‌ ئێمه‌ ئه‌نجاممان نه‌داوه‌، ده‌یخه‌نه‌ ئه‌ستۆمان. ژیانى ئێمه‌ دیاره‌، هه‌ڵوێستى ئێمه‌ دیار و روونه‌. ئێمه‌ له‌ کورده‌واریدا ده‌ژین و ئێمه‌ بۆ کوردان هه‌ین. بۆ نمونه‌ ده‌ڵێن، ئه‌وه‌ پلانێکى دوژمنانى کورده‌. هه‌موو دوژمنانى کورد له‌ دژى په‌که‌که‌ن. ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت ئه‌و رووداوه‌ روون ببێته‌وه‌. به‌پێى نیشانه‌کانى به‌رده‌ست ئه‌وه‌ له‌هێرشێکى ئاسمانى ده‌چێت، یان له‌ ناو خودى ئۆتۆمبێله‌که‌دا ته‌قینه‌وه‌که‌ روویداوه‌. له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ ده‌ڵێن، پێویسته‌ ئه‌و رووداوه‌ روون ببێته‌وه‌. * دوا په‌یام و وته‌ى ئێوه‌ چییه‌؟ ئه‌م قۆناغه‌، که‌ تێکۆشانى گه‌له‌که‌مانى پیادا تێده‌په‌ڕێت قۆناغێکى زۆر گرنگه‌. قۆناغى هه‌بوون و له‌ناوچوونه‌، واته‌ قۆناغى مان و نه‌مانه‌. ده‌بێت هه‌موو که‌س ئه‌وه‌ بزانێت و هه‌ستى پێ بکات، چونکه‌ تورکیاى داگیرکه‌ر بۆ ئه‌وه‌ى گه‌لى کورد پاکتاو بکات و بیسڕێته‌وه‌ بڕیارى خۆى داوه‌. ئه‌وه‌ دید و جوڵه‌کانى دوژمنه‌. ئه‌وه‌ بابه‌تێکى نێوان حیزبه‌کان نییه‌. ده‌بێت ئێمه‌ به‌ دڵنیاییه‌وه‌ کێشه‌کانى نێوان حیزبه‌کان چاره‌سه‌ر بکه‌ین. به‌رامبه‌ر به‌ ئێمه‌ مه‌ترسییه‌کى گه‌وره‌ هه‌یه‌. له‌لایه‌ن فاشیزمى ده‌وڵه‌تى تورکه‌وه‌ به‌رامبه‌ر به‌ هه‌بوون و ده‌ستکه‌وته‌کانى گه‌لى کورد مه‌ترسییه‌کى گه‌وره‌ هه‌یه‌. ئه‌و شه‌پۆله‌ى ئێستا له‌سه‌ر ده‌سه‌ڵاته‌ سه‌د له‌ سه‌د ده‌یانه‌وێت ده‌ستکه‌وته‌کانى گه‌لى کورد له‌ ناو ببه‌ن. بۆ ئه‌وه‌ من به‌ گرنگى ده‌زانم، که‌ له‌م کات و قۆناغه‌دا هاوبه‌شى دروست بکرێت. ئه‌گه‌ر یه‌کێتیى نه‌ته‌وه‌یش  دروست نه‌کرێت با هه‌ر هیچ نه‌بێت زیان به‌ یه‌کتر نه‌گه‌یه‌نین. ئێمه‌ ئه‌وه‌ زۆر به‌ گرنگ ده‌زانین. من ناڵێم ئێمه‌ کامڵین و هیچ که‌موکوڕییه‌کمان نییه‌، ده‌بێت ئێمه‌ش که‌موکوڕیمان هه‌بێت. منیش هه‌ر خۆم هه‌ندێک ره‌خنه‌ ده‌گرم، هه‌ڤاڵانمان زۆر جار ئه‌و شته‌ى، که‌ ده‌یانه‌وێت ئه‌نجامى بده‌ن، به‌ ته‌واوه‌تى جێبه‌جێى ناکه‌ن، یان دره‌نگ و به‌ ته‌ئه‌خیره‌وه‌ جێبه‌جێى ده‌که‌ن. ئێمه‌ بۆ هه‌ندێک له‌ شته‌کان به‌ ته‌واوه‌تى نابینه‌ وه‌ڵامده‌ر. ئێمه‌ ناڵێین، کامڵ و بێ که‌موکوڕین، به‌ڵام له‌ ستراتیژیى ئازادیى گه‌لى کورد دا رێده‌که‌ین و چاودێریى ده‌که‌ین. ئێمه‌ ده‌زانین، که‌ چوارچێوه‌یه‌که‌ راسته‌. ئه‌گه‌ر که‌سێک ره‌خنه‌ى له‌سه‌ر ئێمه‌ هه‌بێت ده‌توانێت باسى بکات، به‌ڵام هه‌ستن شته‌کان پێچه‌وانه‌ بکه‌نه‌وه‌ ئه‌وه‌ قبوڵ ناکرێت. من له‌و چوارچێوه‌یه‌دا جارێکیتر ده‌مه‌وێت گه‌لى کورد له‌ باشوورى کوردستان، له‌ باکوورى کوردستان و له‌ رۆژئاوا و رۆژهه‌ڵاتى کوردستان له‌م قۆناغ و دۆخه‌دا، هه‌ستیار و هۆشیار بن. ئێمه‌ چادێرى بکه‌ن، سیاسه‌تى کورد چاودێرى بکه‌ن و هه‌ڵوێستى خۆیان بخه‌نه‌ڕوو و ره‌خنه‌ى خۆیان بکه‌ن و ره‌خنه‌ى خۆیان بڵێن. ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت له‌م سه‌رده‌مه‌ گرنگه‌دا کورد سه‌ربکه‌وێت. کورد له‌ ناوچه‌که‌دا ببێت به‌ هێزێک. مافى گه‌لى کوردیشه‌ له‌سه‌ر ئه‌م خاکه‌ به‌ شێوه‌یه‌کى ئازاد بژی. ده‌وڵه‌تى تورک ده‌یه‌وێت ئه‌وه‌ له‌ ناو ببات. به‌ڵام ئێمه‌ش ده‌مانه‌وێت له‌ به‌رامبه‌ر هێرشه‌کانى ده‌وڵه‌تى تورک دا شه‌ێ‌ بکه‌ین و قوربانى و باجه‌که‌شى چى بێت با ببێت، به‌ڵام به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ئێمه‌ سه‌رده‌که‌وین. ئه‌گه‌ر ئێمه‌ ئه‌و شه‌پۆله‌ فاشیسته‌ پاکتاوکاره‌ داگیرکه‌ره‌ى تورک تێکبشکێنین نه‌ک ته‌نها کوردستان ئازاد ده‌بێت، تورکیاش له‌ ژێر چه‌پۆکه‌ى فاشیزم رزگارى ده‌بێت. مه‌ترسییه‌کى گه‌وره‌ش له‌سه‌ر گه‌لانى ناوچه‌که‌، عه‌ره‌ب، ئاسووری، سوریانى و هه‌موو گه‌لانى ناوچه‌که‌ نامێنێت. بۆ ئه‌وه‌ش له‌ به‌رامبه‌ر داگیرکه‌ریى ده‌وڵه‌تى تورکدا هه‌ڵوێست گرتن و ئه‌و به‌رخودان و خۆڕاگرییه‌ى ئه‌نجام ده‌درێت، زۆر به‌ پیرۆزى ده‌بینم. له‌و پێناوه‌دا چى بکرێت ئێمه‌ ده‌ڵێین، له‌ جێى خۆیدایه‌تی. ئێمه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌ و له‌و پێناوه‌دا پێداگر و به‌ بڕیارین و له‌م کات و قۆناغه‌دا بۆ گه‌لى کورد و بۆ هه‌موو هێزه‌ دیموکراسیخوازه‌کان ئه‌م تێکۆشانه‌ سه‌رده‌خه‌ین  ئومێد و هیوا و بڕوامان ئه‌وه‌یه‌. بێگومان له‌و پێناوه‌دا ئێمه‌ پشتیوانیمان له‌ هه‌موو که‌سێک ده‌وێت. به‌ تایبه‌تى له‌بابه‌تى نه‌ته‌وه‌یدا ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت هه‌موو که‌س لایه‌نگر بێت تاوه‌کو هاوبه‌شى دروست ببێت، یه‌کڕیزى دروست ببێت، هه‌موو که‌س بۆ ئه‌وه‌ هه‌وڵ بدات و بدوێت و قسه‌ى له‌سه‌ر بکات، به‌ڵام کێ هه‌ڵه‌ بێت، ده‌بێت گه‌لى کورد له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌وانیشدا بوه‌ستێته‌وه‌، چونکه‌ به‌ڕاستى له‌م سه‌رده‌مه‌ مێژوویى و گرنگه‌دا ئێمه‌ به‌ دڵنیاییه‌وه‌ دۆزى ئازادیى گه‌لى کورد سه‌رده‌خه‌ین. من ئومێد و بڕوام به‌وه‌ هه‌یه‌، که‌ ئه‌و هیوا و ئومێده‌ى من زیندووه‌. من له‌و بڕوایه‌دام له‌م کات و قۆناغه‌دا هه‌ر چه‌ند هێرشه‌کانى دوژمن هه‌بن و کێشه‌شمان هه‌بێت، به‌ڵام توانایى و ده‌رفه‌تى ئه‌وه‌شمان هه‌یه‌، که‌ سه‌ربکه‌وین. ئێمه‌ هیودارین و بڕوامان به‌وه‌ هه‌یه‌، که‌ داهاتوو، داهاتووى کوردستان ده‌بێت.  

سازدانی: عه‌مار عه‌زیز سه‌رۆکی پارتی ئێزیدی دیموکراتی له‌شه‌نگال ده‌ڵێت:» خه‌ڵکی شه‌نگال ترسیان له‌بۆردومانه‌کانی تورکیا هه‌یه‌و هیچ ترسێکیان له‌بوونی داعش نه‌ماوه‌«و ده‌شڵێت: «ناکۆکی سیاسی له‌سه‌ر شه‌نگال هه‌یه‌ بۆیه‌ تائێستا کێشه‌کان چاره‌سه‌رنه‌کراون». حه‌یده‌ر شه‌شۆ، به‌رپرسی هێزی پاراستنی ئێزیدخان و سه‌رۆکی پارتی ئێزیدی دیموکراتی له‌شه‌نگال له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى داوا ده‌کات که‌ رێککه‌وتنه‌که‌ی به‌غداو هه‌ولێر جێبه‌جێ بکرێت، ده‌شڵێت:» هه‌زاران پێشمه‌رگه‌ پێش 2014 له‌شه‌نگال بوون، کاتێک ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ بێ به‌رگریکردن له‌شنگال کشانه‌وه‌ ئه‌وه‌ که‌مته‌رخه‌می بوو، ئینجا ئه‌و که‌مته‌رخه‌میه‌ له‌لای به‌رپرسانی  وه‌زارتی پێشمه‌رگه‌وه‌ بێت وه‌کو وه‌زیری پێشمه‌رگه‌ یان به‌رپرسه‌ باڵاکانی وه‌زاره‌ته‌وە بێت که‌مته‌رخه‌می کراوه‌«. هاوڵاتى : دۆخی شه‌نگال له‌ڕووی ئه‌منییه‌وه‌ چوون هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟ حه‌یده‌ر شه‌شۆ: به‌گشتی دۆخی شنگال له‌دوای داعش هیچ گوڕانکارییه‌کی گه‌وره‌ نه‌کراوه‌ ، له‌هه‌مان کاتیشدا ناتوانین بڵێین هیچ نه‌کراوه‌، هه‌ندێک شت کراوه‌، به‌ڵام له‌ئاست داواکاری خه‌ڵک نیه‌، له‌ رووی ئه‌منییه‌وه‌ شنگال له‌زۆر ناوچه‌ی تر باشتره‌، ته‌نها بوونی حه‌شدی  شه‌عبی و هێزه‌کانی یه‌به‌شه‌ تۆزێک دۆخه‌که‌یان ناخۆش کردووه‌ ، خه‌ڵک مورتاح نیه‌، دۆخی شنگال به‌راورد به‌خانه‌قین، که‌رکوک ، زومار، ته‌له‌عفه‌رو موسڵ باشتره‌، ترسی  خه‌ڵک له‌داعش نیه،‌ به‌ڵکو زیاتر له‌بۆردومانی تورکیا ده‌ترسن که‌ به‌بیانوی باره‌گاکانی یه‌به‌شه‌ شەنگال بوردوومان ده‌که‌ن، ناتوانین بڵێین دوخی ئه‌منی 100%یەو هیچ کێشه‌ی نیه‌ . هاوڵاتى : هێزی پاراستنی ئێزدیخان سه‌ر به‌کێیه‌، مووچه‌و فه‌رمان له‌کێ وه‌رده‌گرن؟ حه‌یده‌ر شه‌شۆ: هێزی پاراستنی ئێزدیخان سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌یه‌و یه‌کێک له‌و لیوایانه‌ی هاوبه‌شی وه‌زاره‌ته‌، که‌ خۆی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ (15 تا 16) لیوای هاوبه‌ش هه‌ن، لیوا‌که‌ی ئێمه‌ هیچ گرێدراو نیه‌ به‌یه‌که‌ی (80)ی پارتی و یه‌که‌ی (70) یه‌کێتی، مووچه‌ی لیوای پاراستنی ئێزدیخان وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ دابینی ده‌کات، له‌ساڵی 2017 به‌بڕیاری سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان و وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ دامه‌زراوه‌، له‌هه‌زار پێشمه‌رگه‌ پێکهاتووه‌، ئێستا ئه‌وانه‌ی له‌کاردان (900) پێشمه‌رگه‌ن و‌ ئه‌وانه‌ی تر به‌شێکیان کۆچی دواییان کردووه‌و به‌شێکی تریان له‌ده‌ره‌وه‌ی وڵاتن. ئێمه‌ له‌یه‌کێتی و پارتی و له‌هه‌موو لایه‌نه‌کانی سیاسی له‌هه‌رێمی کوردستان نزیکین، ئه‌و لایه‌نه‌ سیاسییەی له‌هه‌رێمی کوردستان که‌ به‌رژه‌وه‌ندی میلله‌تی کورد له‌به‌رچاو بگرێت و ئێزیدی وه‌کو به‌شێک له‌میلله‌تی کوردستان بزانێت ئێمه‌ نزیکین لێی. له‌ساڵی 1993 تا 2017 یه‌کێک بووم له‌ئه‌ندامی یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستان، لەسه‌ر لیستی یه‌کێتی ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق بووم، هه‌روه‌ها ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی یه‌کێتی نیشتیمانی بووم له‌هه‌ردوو خول تا 2017، ئێستا سه‌رۆکی پارتی ئێزیدی دیموکراتیم،  که‌حزبێکی سه‌ربه‌خۆیه‌. هاوڵاتى : به‌شێکی زۆر له‌خه‌ڵکی شه‌نگال  له‌ئه‌وروپا ده‌ژین، به‌شێکی که‌میش گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ شه‌نگال و به‌شێکی تر له‌هه‌رێمی کوردستانن ، کێ وای له‌شه‌نگال کرد دۆخی شه‌نگالیان به‌م رۆژه‌ گه‌یاند؟ حه‌یده‌ر شه‌شۆ: ئێمه‌ ناتوانین به‌دیاریکراوی لایه‌نێک یان حزبێک ده‌ستنیشان بکه‌ین ، پلانی داعش و هێرشکردن بۆ سه‌ر شه‌نگال پلانێکی نیوده‌وڵه‌تی بوو، تائێستاش ئه‌م پلانه‌یه‌ هه‌ر به‌رده‌وامه‌ ، که‌مته‌رخه‌می هه‌بووه‌ له‌حکومه‌تی عیراق و حوکمه‌تی هه‌رێمیش، هه‌زاران پێشمه‌رگه‌ پێش 2014 له‌شه‌نگال بوون، کاتێک ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ بێ به‌رگریکردن له‌شەنگال کشانه‌وه‌ ئه‌وه‌ که‌مته‌رخه‌می بوو، ئینجا ئه‌و که‌مته‌رخه‌مییه‌ له‌لای به‌رپرسانی وه‌زارتی پێشمه‌رگه‌وه‌ بێت وه‌کو وه‌زیری پێشمه‌رگه‌ یان به‌رپرسه‌ باڵاکانی وه‌زاره‌ته‌وە بێت، له‌به‌رامبه‌ردا هێزه‌کانی عێراقیش له‌ناوچه‌که‌ کشانه‌وه‌ بێ ئه‌وه‌ی به‌رگری بکه‌ن. هاوڵاتى  : که‌ دۆخی شه‌نگال تێکچوو و داعش هات ئێوه‌ به‌رگریتان له‌شه‌نگال کردو قوربانیتان هه‌بوو؟ حه‌یده‌ر شه‌شۆ : هێزی پاراستنی ئێزدیخان له‌سه‌ره‌تا (16 تا 17) که‌س بووین، له‌ماوه‌یه‌کی کورتدا سه‌دان که‌س په‌یوه‌ندییان به‌هێزه‌که‌وه‌ کرد، هه‌ر له‌سه‌رتای دامه‌زراندنی هێزی پاراستنی ئێزدیخان تائێستا به‌رگریمان له‌شه‌نگال کردووه‌، بۆ یه‌ک خوله‌کیش شه‌نگالمان چوڵنه‌کردووه‌ و تاده‌مرین هه‌ر به‌رگری له‌خاکی خۆمان ده‌که‌ین، ته‌نها له‌شه‌ڕی داعش (34) شه‌هیدماندا، جگه‌ له‌مه‌ش سه‌دان که‌سی تر برینداربوون . هاوڵاتى : ئێستا دۆخێک له‌شه‌نگال دروستبووه‌ که‌هێزی زۆری تێدایه‌، به‌ رێککه‌وتنی به‌غداو هه‌رێم ئه‌م شته‌ یه‌کلایی ده‌بێته‌وه‌، یاخود ده‌بێت خه‌ڵکی شه‌نگال بڕیار بدات؟ حه‌یده‌ر شه‌شۆ: هه‌ر ناوچەیە‌ک هێزی جیاوازی تێدا بێت کێشه‌و ئاڵوزی له‌و ناوچه‌یه‌ زۆر ده‌بن، له‌به‌رئه‌وه‌ شه‌نگال به‌هیچ شێوه‌یه‌ک پێویستی به‌و هه‌موو هێزانه‌ نیه‌، شه‌نگال پێویستی به‌ رێککه‌وتنی به‌غداو هه‌ولێره‌ له‌ژێر چاودێری یوئێندا ئه‌و بڕیارانه‌ی که‌پێشتر له‌ رێککه‌وتنه‌که‌ بڵاوکراونه‌ته‌وه‌ جێبه‌جێ بکرێن، پێویسته‌ هێزه‌کانی شه‌نگال سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی ناوخۆی عێراق یان لەسه‌ر وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ بێت نه‌ک له‌سه‌ر گروپ و لایه‌نی سیاسی بێت، وه‌کو حه‌شدی شه‌عبی و گروپه‌کانی سه‌ر په‌که‌که‌ (یه‌به‌شه‌)، داواده‌که‌ین هێزێکی رێکخستی له‌خه‌ڵکی شه‌نگال هه‌بێت که‌بتوانێت به‌رگری له‌خاکی خۆی بکات، به‌داخه‌وه‌ تا ناکۆکی سیاسی لسه‌ر شه‌نگال هه‌بێت کێشه‌کان چاره‌سه‌ر ناکرێن، هه‌ر ئه‌م گروپانه‌ وایکردووه ‌که‌ هه‌ر لایه‌نێکی سیاسی گروپێکی سه‌ربازیی تایبه‌ت به‌خۆی هه‌بێت ، کێشه‌ی شه‌نگال کێشه‌یه‌کی سیاسیییه‌ نه‌ک سه‌ربازیی و ئیدارییه‌، ئه‌گه‌ر کێشه‌ سیاسییه‌که‌ چاره‌سه‌ربکرێت و به‌غداو هه‌ولێر  رێککه‌وتن ئه‌م هێزانه‌ له‌شەنگال نامێنن و دۆخه‌که‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌  دۆخی جاران و ئیداره‌ی شه‌نگالیش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ناوه‌ندی شاره‌که‌ . هاوڵاتى : بودجه‌ی 2021ی عێراق که‌وتووه‌ته‌ بواری جێبه‌جێکردن، بۆ شه‌نگال چه‌ند پاره‌ دابینکراوه‌، کێ ده‌سه‌ڵاتی هه‌یه‌ ئه‌و پاره‌یه‌ خه‌رج بکات مه‌حما خه‌لیل یان فه‌هد حامد که‌هه‌ردووکیان قایمقامی شه‌نگالن؟ حه‌یده‌ر شه‌شۆ:  ئه‌م پرسه‌‌ تایبه‌ته‌ به‌کارگێڕی پارێزگای نه‌ینه‌واو خودی پارێزگار، به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی ده‌ستمکه‌وتوون له‌بودجه‌ی ئه‌م ساڵی پارێزگای نه‌ینه‌وا 10%ی بۆ شەنگال دابینکراوه‌، ئه‌گه‌ر بودجه‌ی نه‌ینه‌وا  (200) ملیار یاخود (100) ملیار بن و ته‌نها 10% بۆ شه‌نگاله‌، به‌راورد به‌و وێرانکارییه‌ی به‌رامبه‌ر شه‌نگال کراوه‌ له‌کاتی شه‌ڕی داعش زۆر که‌مه‌، ئیداره‌ی موسڵ ناتوانیت مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ فه‌هد حامد بکات، چونکه‌ هیچ شه‌رعیه‌تی نیه‌، ئه‌گه‌ر ئیداره‌ی موسڵ مامه‌ڵه‌ش بکات له‌ڕێگای ئیداره‌ کۆنه‌که‌ی شه‌نگال ده‌یکات که‌ئێستا له‌سنوری دهۆک ده‌وام ده‌که‌ن، ئێمه‌ داواده‌که‌ین به‌پێی رێککه‌وتنی به‌غداو هه‌ولێر ئیداره‌یه‌کی نوێ له‌شه‌نگال دابنرێت تاوه‌کو ئه‌و 10%یە بۆ شه‌نگال دابینکراوه‌ ون نه‌بێت و خه‌رج بکرێت،  ئه‌گه‌ر ئه‌و رێککه‌وتنه‌ جێبه‌جێ نه‌کرێت ئه‌و 10%یە له‌وانه‌یه‌ 8%ی ون ببێت و ته‌نیا 2%ی خه‌رج بکرێت « هاوڵاتى : هێزه‌کانی یه‌به‌شه‌ له‌شه‌نگال ئێزیدین، پێتان وانییه‌ دواینجار ده‌بێت لەسه‌ر ئه‌مری واقیع مامه‌ڵه‌ بکرێت؟ حه‌یده‌ر شه‌شۆ: کاتێک هێزی یه‌به‌شه‌ هێزێکی ئێزیدی بێ بێگومان مامه‌ڵه‌مان له‌گه‌ڵ ده‌کرد، به‌ڵام یه‌به‌شه‌ هێزی ئێزیدی نیه‌، رێژه‌ی عه‌ره‌ب له‌ناو ریزه‌کانی یه‌به‌شه‌ زیاترن له‌ئێزیدی، یه‌به‌شه‌ ئێستا له‌شه‌نگال لەسه‌ر ئایدۆلوژیای په‌که‌که‌ کارده‌کات، زۆر به‌داخه‌وه‌ ئێستا هه‌ندێک که‌س له‌ناو یه‌به‌شه‌دان که‌ پێشتر داعش بوون ، به‌سه‌دان عه‌ره‌ب له‌ ئوم زیبان و گونده‌کانی عه‌ره‌بنشین له‌ناو یه‌به‌شه‌دان، ئه‌گه‌ر ئه‌مرۆ ئه‌و که‌سانه‌ی ئێزیدی له‌ناو یه‌به‌شه‌دا بڵێن یه‌به‌شه‌ هه‌موویان ئێزیدین و‌ خه‌ڵکی شنگالن و به‌رگری له‌شەنگال ده‌که‌ن، رێزم هه‌یه‌ به‌ڵام یه‌به‌شه‌ هه‌موویان ئێزیدی نین، له‌ناو یه‌به‌شه‌ خه‌ڵکی سوریا، تورکیاش هه‌ن ، ئێمه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ک مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ یه‌به‌شه‌دا ناکه‌ین. هاوڵاتى : ئه‌گه‌ر تورکیا بێته‌ ناو شه‌نگال یان نیازێکی وای هه‌بێت، ئێوه‌ به‌رگری له‌و هێزانه‌ ده‌که‌ن که ‌له‌ناو شه‌نگالدان ، یان بێده‌نگی هه‌ڵده‌بژێرن؟ حه‌یده‌ر شه‌شۆ:  ئه‌گه‌ر هاتنی تورکیا بۆ ئه‌وه‌ بێت له‌دژی شه‌نگال و خاکه‌که‌ی بێت مافی خۆمانه‌و مافی هه‌موو که‌سێکه‌ له‌شه‌نگال به‌رگری له‌خۆی بکات، به‌ڵام ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستی تورکیا شه‌ڕی یه‌به‌شه‌ بێت واته‌ ناکۆکی تورکیاو په‌که‌که‌ بێت ئه‌وکات ئێمه‌ ناتوانین به‌رگری له‌مانه‌وه‌یان له‌شه‌نگال بکه‌ین، ئێمه‌ داوا ده‌که‌ین که‌ ئه‌و کاره‌‌ جێبه‌جێ نه‌کرێت و هیچ رووداوێک له‌شه‌نگال دروست نه‌بێت، ئه‌گه‌ر گه‌یشته‌ ئه‌و حاڵه‌ته‌ش داواکارین له‌هه‌ڤاڵانی په‌که‌که‌ ئه‌و ده‌رفه‌ته‌ به‌تورکیا نه‌ده‌ن شه‌نگالیش وه‌کو عه‌فرینی لێبێت.  

  سازدانی: ئارا ئیبراهیم سەرۆكی ئەكادیمیای سیاسەتی دیموكراسی ئاماژە بەوە دەدات كە «ئەو رووداوەی رۆژی شەممە لەمەتینا بووە ئەگەر سەیری ئوتومبێلەكە بكرێت هەندێ وێنەو ڤیدیۆ هەیە كەساروخە لەئاسمانەوە پێكابێتی نەك لەزەوییەوە هاتبێت و لەسەقفەكەی داوەو توركیا وای كردبێت»، فایەق گوڵپی سەرۆكی ئەكادیمیای سیاسەتی دیموكراسی، لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى دەڵێت:» دەبێت بیرلەوە بكەینەوە میللەتێكی بەستەزمان و داگیركراوو دابەشكراو، ئێستا هەندێ دەستكەوتمان هەیە لەباشوورو رۆژئاڤای كوردستان و لەباكوری كوردستان دەبێت هەوڵبدەین دوژمنەكانمان بەكارمان نەهێنن لەدژی یەكتری. ناوبراو دەشڵێت:» تەنها پارتی نییە، بەڵام پارتی لەسنورەكەیدا پەكەكەی تێدایە، بۆیە پارتی زۆرتر دەردەكەوێت، من دەڵێم حكومەتی هەرێمی كوردستانیشە كە لەپارتی و یەكێتی و گۆڕان پێكهاتووە». هاوكات دەشڵێت:» ئەگەر توركیا قەندیل بگرێت بەئارەزووی خۆی كامە تیرۆریست و عەرەبی شۆڤێنییە دەیهێنێت و وەكو عەفرینی لێدەكات، بەئاسانی سیاسەتی پاكتاوی رەگەزی دەكات لەهەرێمی كوردستاندا لەماوەیەكی كەمدا».  لەماوەی رابردوودا پەكەكە گلەیی لەپارتی كردووە كەهەندێك لەڕێكخستنەكانی ئەو گیراون و یارمەتی هەواڵگری توركیایان داوە، ئایا ئەمە پارتی ئاگای لێیە یان سەربەخۆ كردوویانە، ئەم كێشەیە هەیە لەنێوان پارتی و پەكەكە.     هاوڵاتى: رووداوەكەی رۆژی شەممە لە مەتینا چ دەرئەنجامێكی لێدەكەوێتەوە كە پارتی بەردەوامە لەناردنی هێزو كەجەكەش داوا دەكات شەڕی براكوژی روونەدات؟ فایەق گوڵپی: بەرنامەیەكی توركیا هەیە كەچۆن كاتی خۆی ساڵی 1999 بەڕێز عەبدوڵا ئۆجەلان دەستگیركرا، بەرنامەی توركیا ئەوەیە كەسەركردەكانی كورد لەشاخەكانی سنوری باكورو رۆژهەڵات و باشوور دەربكات، هەڵبەتە راستەوخۆ چ پارتی بێت چ یەكێتی بێت بەشدارییان نەكردووە. ئەوەی راستەوخۆ دیواریان بەتەنیشت یەكەوەیە پارتی و پەكەكەو توركیایە، ئەوەی دەبینرێت جوڵەی پارتی بردنی هێز بۆ ئەو ناوچانە لەكاتێكدا ئێمە پێویستمان بەهێزە بیبەین بەرەو كەركوك و مەندەلی ئەو ناوچانەی داعش جموجۆڵی هەیەو بەرەو مەخمور و شوێنەكانی دیكە، هێزی پێشمەرگە دەجوڵێنن بۆ سەر سنورەكان گومان هەیە لەم بەنامەیەی توركیادا پارتی هاوكاری هەواڵگری بكات، مەسەلەن پارتی كرێكارانی كوردستان كە پارتی هێزی پێشمەرگە دەجوڵێنێت گومانی هەیە هاوكاری سوپای توركیا بكات، ئەمە شتە گشتییەكەیە.  لەماوەی رابردوودا پەكەكە گلەیی لەپارتی كردووە كەهەندێك لەڕێكخستنەكانی ئەو گیراون و یارمەتی هەواڵگری توركیایان داوە، ئایا ئەمە پارتی ئاگای لێیە یان سەربەخۆ كردوویانە، ئەم كێشەیە هەیە لەنێوان پارتی و پەكەكە. ئەو رووداوەی رۆژی شەممە لەمەتینا لەماوەی (10) خولەك گۆڕانكارییەكی زۆرم بینی لە راگەیاندندا كەیەكەمجار وتیان فرۆكەی توركیا بۆردومانی پێشمەرگەی كردووەو پێنج پێشمەرگە شەهیدبوون و چواریش برینداربوون، دواتر وتیان ئەڵغامیان پێدا تەقیوەتەوە، دواتر وتیان پەكەكە كەمینی بۆیان داناون، پەكەكەش دەڵێت:» تەقەمان كردووە بەسەریانداو ئێمە نەبووین»، ئەگەر سەیری ئوتومبێلەكەش بكرێت هەندێ وێنەو ڤیدیۆ هەیە كەساروخەكە لەئاسمانەوە پێكابێتی نەك لەزەوییەوە هاتبێت و لەسەقفەكەی داوە، توركیا وای كردبێت زانیبێتی كە پێشمەرگەن و لێشی داون و چەند جاری دیكە لەپێشمەرگەی داوەو كەسی سڤیلی شەهید كردووە. هاوڵاتى: پێتانوایە توركیا دەیەوێت شەڕی كورد بە كورد بكات و ئامانجدار ئەو هێرشە موشەكییەی كردووەتەسەر هێزی پێشمەرگەی زێرەڤانی؟ فایەق گوڵپی: جۆن بۆڵتن كتێبێكی نووسی لەسەر ئەمریكاو باسی توركیا دەكات كە پلانی بی توركیا شەڕی كوردو كوردەو بۆ ئەوەی لەدنیای دەرەوەشدا ناوبانگی كورد خراپ بكات و سومعەی دابەزێت لەكۆمەڵگای نێودەوڵەتیدا. پێش رووخانی رژێم ئۆپەراسیۆنەكانی توركیا پارتی و یەكێتی هاوكاری توركیایان كرد، بەڵام پاش رووخانی رژێم هێزی پێشمەرگەی سەوزو زەرد بەشداری ئۆپەراسیۆنی توركیایان نەكردووە، كێشەكە لێرەدایە ئایا بەتەنها بەشداری نەكردن بەسە، دەبێت بیرلەوە بكەینەوە میللەتێكی بەستەزمان و داگیركراوو دابەشكراو، ئێستا هەندێ دەستكەوتمان هەیە لەباشوور و رۆژئاڤای كوردستان و لەباكور دەبێت هەوڵبدەین دوژمنەكانمان بەكارمان نەهێنن لەدژی یەكتری.  لەڕابردوو كورد لەدژی یەكتری بەكارهێندراوە لەشۆڕشەكاندا، بەتایبەتی ئەگەر سەیری رۆژهەڵاتی كوردستان بكەین لەچەند قۆناغێكدا ویستویەتی شۆڕش بكات، بەڵام ئێران لەگەڵ باشووری كوردستان ئەو شۆڕشەیان سەركوت كردووە، ئێستا لەڕۆژهەڵاتی كوردستان هێزی سیاسی و چەكداریان هەیە بۆ خۆتان دەزانن كە كاراو ئەكتیڤ نین، چونكە بەبێ ئەوەی ئێران هیچ دەستكەوتێك بۆ رۆژهەڵاتی كوردستان دابین بكات، ئەمان رێگری لەخەباتی كوردانی رۆژهەڵات دەكەن، هەوڵێكی زۆر زۆریش هەیە بۆ ئەوەی خەباتی باكوری كوردستان كۆتایی پێ بهێنن. ئەم هەوڵە كێ دەیدات، توركیایە، بەڵام باشوری كوردستان هاوكاریانە، تەنها پارتی نییە، بەڵام پارتی لەسنورەكەیدا پەكەكەی تێدایە بۆیە پارتی زۆرتر دەردەكەوێت، من دەڵێم حكومەتی هەرێمی كوردستانیشە كە لەپارتی و یەكێتی و گۆڕان پێكهاتووە، ئەوانەشی لەدەرەوەی حكومەتن دژی ئەو بەرنامەیەی توركیا نین، ئێستا  پەكەكە زۆر باسی پارتی دەكات، هەم لەبەرئەوەی پارتی راستەوخۆ لەگەڵیاندا تووشی تەسادووم دەبێ، هەم پەكەكە نایەوێت رەخنەكانی پێگەی حكومەتی هەرێم داببەزێنێت، دەیەوێت ئەو شتانە بخاتە ئەستۆی پارتی تا حكومەتی هەرێمی كوردستان، هەر یەكەی لای خۆیانەوە بەپێی توانای خۆیان یارمەتی توركیاو ئێرانیان داوە، یەكێك بێدەنگ دەبێت. حكومەتی هەرێم خاوەنی پەیوەندی و دبلۆماسییە لەگەڵ ئەوروپاو ئەمریكا دەتوانین زەخت بكەین بۆ ئەوەی توركیا لەو سیاسەتەی خۆی پاشگەزببێتەوە كە هەوڵی لەناوبردنی پارتی كرێكارانی كوردستان دەدات، یان هیچ نەبێت توركیا دەیەوێت پەكەكە لە قەندیل نەهێڵێت و شكستی گەورەیە بۆ باكوری كوردستان و قەڵایەكی پاڵپشتیكاری گەورەیە بۆ باشووری كوردستان نامێنێت، ئەگەر توركیا قەندیل بگرێت بەئارەزووی خۆی كامە تیرۆریست و عەرەبی شۆڤێنییە دەیهێنێت و وەكو عەفرینی لێدەكات، بەئاسانی سیاسەتی پاكتاوی رەگەزی دەكات، لەهەرێمی كوردستاندا لەماوەیەكی كەمدا.   ئەگەر پەكەكە لەقەندیل نەما زەرەر دەكات، بەڵام دەتوانێت خۆی بگرێتەوە، بەڵام پەكەكە لەقەندیل نەمێنێت پارتی تیادەچێت، پارتی هەڵسەنگاندنەكانی زۆر هەڵەیە، ئەوان وادەزانن ئەو توركیایەی وا رێگەی پێدەدەن بێتە ناو خاكی هەرێمەوە بەو شێوەیە، رازین توركیا شەڕی گەریلاو پەكەكە بكات، هەر ئەو چەكەی توركیا دژی پەكەكە بەكاریدەهێنێت بەهەمان چەك لەپارتیش دەدات، ئەوە حەقیقەتەكەیە   هاوڵاتى: كەجەكە دەڵێت یەكلابوویەوە كە پارتی و توركیا یەك ئامانجیان هەیە كە شەڕی گەریلا بێكاریگەر بكەن لەو ناوچانەدا؟ پێتوایە پەكەكە دڵنیابووەتەوە لەهاوكاری پارتی بۆ توركیا؟ فایەق گوڵپی: توركیا بەرنامەی هەیە كە پەكەكە لەمەخمورو قەندیل نەهێڵێت، ئەردۆغان خۆی وا دەڵێت، بۆ ئەمە دەبێت نوێنەرانی ئێمە لەپارتی و یەكێتی و لایەنەكانی دیكەش دژی سیاسەتی توركیا بن لەبەر بەرژەوەندی گشتی، چونكە ئێمە لەباشووری كوردستان هەندێ دەستكەوتمان هەیە، بەڵام سومعەمان خراپەو ئاشبەتاڵمان بەشۆڕشەكانی ترمان كردووەو قیادەی شۆڕشەكانی دیكەمان كوشتووە، ئەمجارەش بەو شێوەیە بكەین ئیتر كورد حورمەت و پێگەی نامێنێت، خەڵكی دنیای دەرەوە بەسووك و ریسوا ناومان دەبات، ئەمەنە دوژمنیان هێنا،  ئێران و رژێمی بەعس و توركیایان هێنا پارتی و یەكێتی، ئێستا بەم شێوەیە دووبارە ببێتەوە تاوانێكی گەورەیەو حەیامان دەچێت، لەمەسەلەی شەڕی فەڵەستین و ئیسرائیلدا عەرەبێك نەبوو پاڵپشتی ئیسرائیل بكات، كاكە ئەمەی كورد دەیكات كەواتە ئێمە نەتەوە نین و مەجموعەیەك خێڵین كە توركیا پێمان دەڵێن خێڵە كوردەكان، ئەم سیاسەتەی توركیا دژی كوردەو شۆڤێنییە ئەگەر توركیا هەوڵبدات بەهاوكاری پارتی گەریلا لەوێ هەڵبكەنێت سەركردایەتی پەكەكە لەوێ بڕۆن سومعەی كوردی باشوور زۆر خراپ دەبێت، توركیا دێتە ئەوێ و دەبێت هەموومان ببین بەتورك. پەكەكە لەقوڵایی باكوردا شەڕ دەكات، كاتی خۆی ئێمە لەشۆڕشی ئەلول و شۆڕشی نوێدا سەركردایەتیمان هەبوو لەشاخەكان بوو، بەڵام چالاكی پێشمەرگە لەقوڵایی عێراق و كوردستاندا بوو، لەساڵی 2017 مانگی یانزەدا  (13) گەریلا لەقوڵایی خاكی توركیا شەهیدبوون  یەكیان ئامۆزای خۆم بووە تائێستا تەرمەكەیمان دەست نەكەوتووەتەوە، چۆن؟ پەكەكە لەقوڵایی توركیادا خەباتی چەكداری دەكات، ئەمە تەنها قیادەی پەكەكە لەقەندیلە هاوڵاتى: مەكتەبی سیاسی پارتی پەكەكە تۆمەتبار دەكات لەسەر رووداوەكان و باسی لەشكركێشی توركیا ناكەن كەخۆیان رێگەیان پێداون، بۆچوونتان چییە؟ فایەق گوڵپی: ئەگەر پەكەكە لەقەندیل نەما زەرەر دەكات، بەڵام دەتوانێت خۆی بگرێتەوە، بەڵام پەكەكە لەقەندیل نەمێنێت پارتی تیادەچێت، پارتی هەڵسەنگاندنەكانی زۆر هەڵەیە، ئەوان وادەزانن ئەو توركیایەی وا رێگەی پێدەدەن بێتە ناو خاكی هەرێمەوە بەو شێوەیە، رازین توركیا شەڕی گەریلاو پەكەكە بكات، هەر ئەو چەكەی توركیا دژی پەكەكە بەكاریدەهێنێت بەهەمان چەك لەپارتیش دەدات، ئەوە حەقیقەتەكەیە، دووربین بن و كورت بین نەبن، دەمارگیری و خێڵەكی و حزبایەتی میللەتی كوردیان لەبیر نەباتەوە، پارتی لەڕابردوودا شتی زۆر خراپی كردووە با كۆتایی بەو شتە خراپانە بهێنێت، با ببێتە حزبێك میللەتی كورد خۆشی بووێت و رێزی لێبگرێت نەك ببێتە حزبێك هاوكاری داگیركەری كوردستان بكات بۆ لەناوبردنی پەكەكەو شۆڕشی باكوری كوردستان، لەكۆتایی شەستەكان و سەرەتای هەشتاكان دووجار هاوكاری رەزای شاو كۆماری ئیسلامی كرا بۆ لەناوبردنی شۆڕشی كوردستان، ئەمجارەش هەوڵنەدات پارتییەكان با ئەمە بزانن. هاوڵاتى: بەڵام پارتیش بۆچوونی وایە كە بۆچی پەكەكە شەڕ ناباتەوە باكوور؟ فایەق گوڵپی: پەكەكە كەساڵی 1978 دروست بووە تاساڵی 1983 خەباتی چەكداری نەكردووە، دوای ئەوەی خەباتی چەكداری كردووە خۆ لەباشوور نەیكردووە لەقوڵایی باكور كردوویەتی، بەڵام هاوسەنگی هێزەكە وای كردووە كە وای لێهاتووە پەكەكە هاتۆتە باشوور. لەهەمان كاتدا پەكەكە لەقوڵایی باكوردا شەڕ دەكات، كاتی خۆی ئێمە لەشۆڕشی ئەلول و شۆڕشی نوێدا سەركردایەتیمان هەبوو لەشاخەكان بوو، بەڵام چالاكی پێشمەرگە لەقوڵایی عێراق و كوردستاندا بوو، لەساڵی 2017 مانگی یانزەدا  (13) گەریلا لەقوڵایی خاكی توركیا شەهیدبوون  یەكیان ئامۆزای خۆم بووە تائێستا تەرمەكەیمان دەست نەكەوتووەتەوە، چۆن؟ پەكەكە لەقوڵایی توركیادا خەباتی چەكداری دەكات، ئەمە تەنها قیادەی پەكەكە لەقەندیلە، چۆن قیادەیەیەكی هەبوو لە بیقاع سنوری لوبنان و سوریا، ئێستا لێرە قیادەیەكی هەیەو توركیا دەیەوێت لەقەندیل هەڵیان بكەنێت، دوای ئەوە پارتیش، حزبەكانی دیكەش هیچ مەوقیفیان نییە پارتی واز لەو سیاسەتە بهێنێت، پارتی دەبێت هەوڵی ئاشتی و راگرتنی شەڕی توركیا دژی پەكەكە بدات و داوا بكات و كاری بۆ بكات كێشەی كورد لەباكوری كوردستان بەئاشتییانە چارەسەر دەبێت نەك بەسەربازی و عەسكەرییانە.  هاوڵاتى: پێتانوایە توركیا دەتوانێت پەكەكە لەناوببات وەك ئەردۆغان باسی دەكات؟ فایەق گوڵپی: پەكەكە وەكو هەرێز وایە، هەرێز گیایەكە لەشوێنێكدا رەگەکەی سێ مەتر بڵاودەبێتەوە و هەرگیز توركیا ناتوانێت پەكەكە لەناو ببات، پەكەكە هێزێكی جیهانییە لەهیندستان و جنوبی ئەفریقاو میسرو تونس و زۆر شوێنی دیكەی دنیا بوونیان هەیە، بەڵام تەنها چەند سەركردەیەكی لەقەندیلن

سازدانی: ئارا ئیبراهیم محەمەد ئەمین پێنجوێنی رووناكبیرو كەسایەتیی سیاسی دەڵێت:»رووداوەكەی مەتینا زۆر ناخۆش بووەو تاكە رێگەچارەسەر دانیشتن و گفتوگۆی سەركردایەتی پەكەكەو پارتییە و سەرەڕای رووداوەكان  خاڵی هاوبەش لەنێوانیاندا هەیەو لەسیاسەتدا هیچ شتێك موستەحیل نییە». محەمەد ئەمین پێنجوێنی، كەسایەتی سیاسی و رووناكبیر لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ ‌هاوڵاتى، ئەوە دووپاتدەكاتەوە كەپیلانی بی توركیا شەڕی كوردو كوردەو دەشڵێت:» شەڕی پارتی و پەكەكە روودەدات و ماوەیەكی زۆر دەخایەنێت و كورد تێیدا زەرەر دەكات». هەروەها ناوبراو ئەوەش دەخاتەڕوو كە هەوڵی نێوەندگیری لەنێوان پارتی و پەكەكەدا لەڕێگەی خێرخواو كەسایەتییەكان بوونی هەیە» ئەمە هەوڵ و جوهدو عەقڵی منەوەری دەوێت كەبتوانێت لەم تەنگانەیەدا هەوڵبدات رێگایەكی چارەسەری بدۆزنەوەو شەڕەكە روونەدات». هاوكات ئەوەش ئاشكرادەكات كەپەكەكە لەخۆیەوە نەهاتووە بۆ باشووری كوردستان و قەندیل، «یەكێتی و پارتی خۆیان پەكەكەیان هێناوە بۆ ئەو ناوچانە بەڕێکكەوتن دوای شەڕی 1992، لەماڵی كەریم خانی برادۆست كە كەمال فوئاد نوێنەری یەكێتی و خوالێخۆشبوو دكتۆر رۆژ نوری شاوەیس نوێنەری پارتی و نوێنەرانی پەكەكە ئامادەبوون و لەنزیكەوە ئاگاداربووین، كە پەكەكە لەخواكوڕكەوە بچنە زەڵێ و قەندیل و لەوێ ئیشوكاری خۆیان بكەن و بەڕەسمی هاتوون». ‌هاوڵاتى:رووداوەكەی مەتینا چۆن دەبینن؟ پێتانوایە سەر دەکێشێت بۆ رووداوی دیکە؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: ئەو رووداوەی رۆژەی شەممە كە لەمەتینا روویدا شتێكی ناخۆش بوو، زۆر ناڕەحەتبووم بەو رووداوە، هەتا ئێستاش ئەو بۆچوونە هەیە كە بۆردومان كراون، چونكە یەكێك لەبریندارەكانی پێشمەرگە وتی:»ئێمە نازانین یان بۆمبای تەیارە بووە، یان موشەكێك لێی داوین»، ئەمە ئەوە دەسەلمێنێت كە بەگوللە نەكوژراون و بەسیلاحی گەورەتر كوژراون، بەهەرحاڵ ئەوە بووەهۆی ئەوەی ناكۆكی و تەوەترو ناڕەحەتی لەنێوان پەكەكەو پارتی دیموكراتی كوردستاندا دروست ببێت و پارتی دیعایە دەكات كە پەكەكە كوشتوونی و پەكەكەش ئەوە رەتدەكاتەوەو دەڵێت فرۆكەی بێفرۆكەوانی توركی كوشتوونی. ئەنجامی ئەوە بووە هۆی مومكینە شەڕی گەورە لەنێوان پەكەكەو پارتی دروست ببێت و زەرەرێكی زۆر لەقەزییەی كوردی بدات و دۆزی كورد چەندساڵی دیكە دوادەكەوێت، ئەگەر ئەو شەڕەش وەكو بیستوومە دوێنێ شەڕ روویداوەو هێزی پارتی لەو ناوچانە كۆبوونەتەوەو ئەسلیحەیان بردووە بەرانبەر بەهێزی پەكەكە وەستاون، ئەگەر ئەم شەڕە رووبدات شەڕێكە ماوەیەكی دوورودرێژ دەخایەنێت و زەرەری زۆر لەدۆزی كورد دەدات، قەزییەی كورد لەباشووری كوردستان زەرەری زۆر دەكات، چونكە لەناحیەی نێودەوڵەتی مەسەلەی كورد بێبایەخ و بێنرخ دەبێت، گرنگی پێنادەن، دەڵێن ئەوە كورد خەریكی شەڕن پێكەوە ئێمە چی بكەین و چۆن یارمەتی كورد بدەین بگەینە ئامانج و سەربەخۆیی خۆیان، بەڕاستی كارەساتێكی گەورەیەو رووی لە میللەتی كورد كردووەو هیوادارم نەبێت بەشەڕی كورد و كورد. ‌هاوڵاتى: توركیا ئەمە بەمەبەست دەكات بۆ ئەوەی شەڕی كوردو كورد بكات، بەتایبەت كە لەمانگی نیسانی ئەمساڵدا بۆردومان و هێرشەكانی زیاد كردووەو پارتیش هێزی جووڵاندووە؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: ئەمە پیلانی دەوڵەتی توركە، خۆتان دەزانن بەشێكی  زۆری باشووری كوردستان داگیركراوە لەلایەن سوپای توركییەوە، زۆر شوێنی عەسكەری داگیركراوە، توركیا دەیەوێت بەهێزی سەربازیی نزیك ببێتەوە لەسەرچاوە ئاوییەكانی رووباری خاپوورو زێی زاب و زێی بادینان، ئێستا لەژێر كۆنترۆڵی سەربازیی توركیادایە، توركیا دەیەوێت دەسەڵاتی لەڕووی سەربازیی و ئابووری و سیاسەتی باشووری كوردستاندا بكات، ئەمە پیلانی دەوڵەتی توركە، پیلانی ئەی داگیركاریی بووەو پیلانی بی دروستكردنی شەڕی كوردو كوردە، ئێستا تورك دەیەوێت ئەو رووداوەی مەتینا بكات بەشەڕی كوردو كورد، بێگومان ئەو شەڕەش كارەساتێكی گەورەیە بۆ میللەتی كورد. ‌هاوڵاتى: ئێوە بەردەوام هەوڵی نێوەندگیریتان هەبووە لەنێوان پارتی كرێكارانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان، ئێستا ئەو رۆڵە دەبینن  لەدوای رووداوەكەی مەتینا بوونی هەیە؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: خێرخواو هەوڵدان بۆ نێوەندگیری هەیە لەنێوان پەكەكەو پارتیدا، هەوڵدانی ئێمە تەنها لەسۆسیال میدیاو بەنووسین و چاوپێكەوتنەكانمانە، هاوار دەكەین كە تەفاهوم و تەوافوق بكەن، ئەو ناكۆكییەی كە هەیە لەنێوان پەكەكەو  پارتی نەمێنێت، پارتی دەڵێت پەكەكە میوانەو داوایان لێدەكەن میوانێكی عاقڵ بن لەشوێنێكدا دابنیشن وەكو كوردەكانی رۆژهەڵات چۆن بێدەنگن و میوانن، پەكەكەش دەڵێت ئێمە (30 بۆ 40) ساڵە لەو ناوچانەداین و لێرەوە كاری خۆمان دەكەین، مانای ئەوە نییە كەخاڵی هاوبەش لەنێوان پارتی و پەكەكە نییەو دابنیشن كێشەكانیان بەدیالۆگ چارەسەر بكەن، ئێمە هەر لەهەوڵداین و زۆر كەسی كەی خێرخواش لەهەوڵدایە بۆ نێوەندگیری لەنێوان پەكەكەو پارتیدا، بەڵام مەسەلەكە لەوە دەرچووەو توركیا دەیەوێت ئەم شەڕە دروستبكات و هەموو هێزو قوەتی خۆی سەربازیی و سیاسی و ئابووری ئاگری شەڕەكە دروست دەكات و شەڕەكەش دروست دەبێت. ‌هاوڵاتى: وەفدی كۆنگرەی نەتەوەیی كورد لەباشووری كوردستانن، هیچ هەوڵێكی ئەوان هەیە بۆ نێوەنگیری نێوان پارتی و پەكەكە؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: كەسایەتی و ئەم رێكخراوە سڤیلانە تەنها قسەی خێر دەكەن، دانیشتنی تەفاهومی پارتی و پەكەكە گرنگە ئەگەر ئەوە ببێت دەتوانن تا سنورێك دابنێن بۆ ئەوەی شەڕ روونەدات، ئەمانە تەنها واجبێكی نیشتمانی و كوردی و نەتەوەیی و ئینسانییە كەكۆنگرەی نەتەوەیی دەیكات لەگەڵ كەسایەتییەكاندا شتێكی باشەو پشتگیرییان دەكەین، ئەمڕۆ گفتوگۆمان لەگەڵ كۆنگرەی نەتەوەیی كردو بۆچوونی خۆمان پێ راگەیاندن، هیوادارین سەركەوتوو بن، تەنها چارەسەر گفتوگۆو دانیشتنی پەكەكەو پارتییە. ‌هاوڵاتى: ئێوە لەكاتی كێشەكاندا گفتوگۆتان لەگەڵ بەرپرسانی پارتی دەكرد، ئێستا بۆ ئەم رووداوانە تەماس و گفتوگۆتان لەگەڵ سەرۆكی هەرێمە یان سەرۆكی پارتییە؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: ئێستا ئەو كەناڵانە گۆڕاوەو ئێستا تەنها سەركردایەتی پەكەكەو توركیا دەتوانن رێگای چارەسەر بدۆزنەوە. ‌هاوڵاتى: بەردەوام هۆشداری دەدرێت بەپارتی كە خۆی تووشی ئەم شەڕە نەكات، پێتانوایە پارتی ئەو بۆچوونانەو قسەی خێر بەهەند وەربگرێت؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی:هیچ شتێك لەسیاسەتدا موستەحیل نییەو بڵێیت ناكرێت، بەڵام ئەمە هەوڵ و جوهدو عەقڵی منەوەری دەوێت كەبتوانێت لەم تەنگانەیەدا هەوڵبدات رێگایەكی چارەسەری بدۆزنەوەو شەڕەكە روونەدات، بەڵام بەباوەڕی بەندە شەڕی پەكەكەو پارتی روودەدات، پێش ماوەیەك فازڵ میرانی سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی وتی:»شەڕی پەكەكەو پارتی روودەدات»، كەواتە زانیارییان هەیەو بڕیارێك هەیە كەشەڕ روودەدات. ‌هاوڵاتى: پێتانوایە توركیا یان هەر لایەنێك بیەوێت دەتوانێت پەكەكە لەناو ببات و لەقەندیل دووریانبخاتەوە؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: پەكەكە بەهیچ هێزێك لەناو ناچێت، واقعێك هەیە ناوی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە)یە، پەكەكە لەخۆیەوە نەهاتووە بۆ باشووری كوردستان و قەندیل، یەكێتی و پارتی خۆیان پەكەكەیان هێناوە بۆ ئەو ناوچانە بەڕێكەوتن دوای شەڕی 1992، لەماڵی كەریم خانی برادۆست كە كەمال فوئاد نوێنەری یەكێتی و خوالێخۆشبوو دكتۆر رۆژ نوری شاوەیس نوێنەری پارتی ئامادەبوون و نوێنەرانی پەكەكە ئامادەبوون و لەنزیكەوە ئاگاداربووین، كە پەكەكە لەخواكوڕكەوە بچنە زەلێ و قەندیل و لەوێ ئیشوكاری خۆیان بكەن و بەڕەسمی هاتوون، لەزەمانی حكومەتی بەعسەوە لەو چیایانەدابوون و چل ساڵە لەوێدان، ئەو چیایانەی كە حكومەتی بەعس نەیدەتوانی داگیری بكات، لەسنوری توركیاو ئێران، دوای ئەوە پەكەكە لەشوێنێك نییە وەك هێزی تامیل كە حەرەكەی تامیل لەمێژوودا هەیە وا دووریان بخەنەوە. ‌هاوڵاتى: زانیارییەكمان بەدەست گەیشتووە كە پارتی داوایان كردووە پەكەكە لەشەنگالدا نەمێنێت و دووربكەوێتەوە هەروەها لەگوندەكانی بادینان و ئەو سنورانە نەمێنێت، ئامادەن هاوكارییان بكەن؟ پێتوایە پەكەكە ئەم مەرجانە قبوڵ دەكات؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: ئەوانەی لەشەنگالن خەڵكی شەنگالن و ئێزیدین و كوردی عێراقین، ئەوانە هێزێكی چەکدارن لەگەڵ هێزی عێراقی هەماهەنگییان هەیە، بۆ كوێ ماڵی خۆیان چۆڵ بكەن، ئەوانە خۆ كوردی توركیاو سوریا نین، ئەوانە كوردی ئێزیدی و شەنگالین، ئەو داوایەی پارتی داوایەكی فاشیل و داوای توركیایە و یەبەشە بۆ هیچ شوێنێكیش ناچن. گەریلا هەرێمی كوردستانیان پاراست لەدەستی داعش، گەریلا (200) هەزار ئێزیدی گواستەوە بۆ رۆژئاڤای كوردستان لەوێ كەمپیان بۆ دروستكردن، خەڵكی ئێزدی بۆچی گەریلاو یەبەشەیان خۆشدەوێت، چونكە شەرەف و كەرامەتی ئەوانیان پاراست.    

 سازدانی : پ. دهۆك   بەرپرسی مەڵبەندی 15ی یەكێتی لەشەنگال ئاماژە بەوەدەدات كەدۆخی شنگال زۆر ئارامەو هەموو ئاوارەكان دەتوانن بگەڕێنەوە زێدی خۆیان و دەشڵێت:» وەك یەكێتی مامەڵە لەگەڵ مەكتەبی گشتی پادێ و یەبەشەدا دەكات». داود جوندی، بەرپرسی مەڵبەندی 15ی یەكێتی لە شەنگال لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى، دەشڵێت:» پەكەكە وەك كەجەكە یان وەك هەپەگە لەشەنگال نیە واتە كەجەكە وەك حزبی پەكەكەو هەپەگە وەك گەریلا لەشەنگال نیە، تەنیا ئەو هەڤاڵانەی پادێ‌ لەشنگالن، پادێ‌ حزبێكی فەرمییە لەعێراق و مۆڵەتی فەرمی خۆی هەیە، مەكتەبی گشتی پادێ‌ و ئەندامەكانی ئێزیدین و خەڵكی شنگالن، یەكینەكانی بەرخۆدانی شەنگال ( یەبەشە ) ئەمانەش هەر خەڵكی شنگال و رەگەزنامەی عیراقییان هەیە». هاوڵاتى: دۆخی شەنگال ئێستا چۆنە بەتایبەت دوای نەمانی چەكدارانی داعش لەشارەكەدا؟  داود جوندی: دوای رزگاركردنی شنگال لەڕووی ئەمنییەوە زۆر ئارامە بەتایبەت دوای پاشەكێشی دووەم و سێ‌یەمی پێشمەرگەی پارتی دیموكراتی كوردستان و ئەو دەزگایانەی ئەمنی لێرە نەمان، ئێستا هیچ كێشەیەكی ئەمنی لەناوچەكە نیەو ئەم شتە بە شەهادەتی فەرماندەی ئۆپەراسیۆنەكانی رۆژئاوای نەینەوا و فەرماندەی پۆلیسی موسڵ و هەموو دەزگاكانی ئەمنی لەشنگال راپۆرتی خۆیان دیاریكردووە كە دۆخەكە زۆر ئارام و بێ‌ كێشەیە. لەڕووی خزمەتگوزارییەوە لەعێراق بەگشتی خزمەتگوزاری كەمە ، بەڵام لەشەنگال بەحوكمی ئەوەی شەنگال لەژێر دەستی داعش بۆ ژێرخانی وەكو پرۆژەكانی ئاوو كارەباو فەرمانگەكانی حكومی یان وێران كردووە، پرۆژەكانی خزمەتگوزاری بەرامبەر ئەو  وێرانەیەی بەسەر شەنگالدا هاتووە كەمە، بەڵام بەو واتایە نایەت كە هیچ خزمەتگوزاری نەكراوە، لە بودجەی 2019 لەكاتی ئێمە لە ئەنجومەنی پارێزگای نەینەوا بووین وەكو نوێنەری خەڵكی شەنگال و فراكسیۆنی یەكێتی لە ئەنجومەن هەوڵێكی زۆر باشماندا، لەوكاتە ژمارەیەك پرۆژەی باش لەبواری قیرتاوكردنی شەقامەكان، نۆژەنكردنەوەی خوێندنگاكان، لەڕووی تەندروستییەوە ئێستا دۆخەكە زۆر باشە. هاوڵاتى: زۆرجار پەكەكە تۆمەتباردەكرێت بەوەی كە هێزەكانی لەشەنگالدا ماون؟ داود جوندی: ئەو دەزگایانەی سەر بەپارتی توزێك ئاژاوەی گەورە لەسەر شەنگال دروستدەكەن و دەڵێن پەكەكە لەشەنگالدا ماوە ، پەكەكە وەك كەجەكە یان وەك هەپەگە لەشەنگال نیە، واتە كەجەكە وەك حزبی پەكەكەو هەپەگە وەك گەریلا لەشەنگال نیە، تەنیا ئەو هەڤاڵانەی پادێ‌ لەشەنگالن ، پادێ‌ حزبێكی فەرمییە لە عێراق و مۆڵەتی فەرمی خۆی هەیە، مەكتەبی گشتی پادێ‌ و ئەندامەكانی ئێزیدین و خەڵكی شەنگالن ، یەكینەكانی بەرخۆدانی شەنگال ( یەبەشە )، ئەمانەش هەر خەڵكی شەنگال و رەگەزنامەی عیراقییان هەیە و ئەمانە گرێدراون سەر بەحەشدی شەعبی . ئیدارەی سەربەخۆی شەنگال لەڕووی یاسای عێراقەوە قبوڵی نیە بەحوكمی ئەوەی لەدەستوری عێراق ئەم شتە نیە، لەیاسای ئەنجومەنی پارێزگاكانیش رێگا بەوە نەدراوە ئیدارەی سەربەخۆ لەقەزایەك یان لەناحیەیەك دروستبكرێن، ئەمەی كراوە لەشەنگال بیرۆكەی هەڤاڵانی گرێدراوە سەر بە ئایدۆلۆژیای پەكەكە بوو، حكومەتی عێراق بەتەواوی كۆنتروڵی لەسەر شەنگال نەكردوە و ناتوانن كێشەی ئیداری شەنگال چارەسەربكەن،  بۆیە ئەم ئیدارەیە دامەزرا، تاڕادەیەكی باش خزمەتگوزاری ئەنجامدەدەن و لەناو خەڵكیشدا هاوكاری خەڵك دەكەن . خەڵكی شەنگال كێشەیان لەگەڵ بوونی حەشدی شەعبی نییە هاوڵاتى: باس لەوە دەكرێت لەناو ئێزدییەكان چەند میرێكیان هەیە یان دوو قایمقام و دوو ئیدارە ، ئەمە تاكەی بەردەوام دەبێت، چارەسەرچیە؟ داود جوندی: ئێمە وەكو یەكێتی بەهیچ شێوەیەك دەستتێوەردان لەكاروباری میری ئێزدییان و هەموو دەزگاكانی تری ئایینی و پێكهاتەكان وەكو كاكەیی و پێكهاتەكانی تر ناكەین، ئەمە پرسێكی تایبەتە بەخۆیان ، ئێمە تەنها قسەی خێرو باش بەوانە دەڵێین چی باشە بۆ مللەتی خۆیان بیكەن ، یەكێتی لەدانان و گوڕینی میر دەستتێوەردان ناكات، ئێمە تەنها لەگەل بۆچوونی خەڵكداین، كاتێك خەڵك میر قبوڵ ناكات، میر چی دەگەیەنێت، میر ئەوەیە خەڵك پێ‌ی ڕزی بێت و قبوڵی بكەن، هەركاتێك خەڵك و سەرۆك هۆزەكان و رۆشنبیرانی ئێزیدی كەسێكیان وەكو میر قبوڵ یان كرد ئێمەش وەك یەكێتی رێز لەبۆچوونی ئەوان دەگرین ، بەڵام كاتێك پارتی بێت كەسێك هەڵدەبژێریت وەكو میرو لەدەرەوەی رای خەڵك ئێمە ئەوكات لەبەرەی خەڵك دەمێنینەوە . ئیدارەی شەنگال لە 2003 تائێستا لەدەستی پارتیدایە ، زۆربەی خەڵك دەتوانم بڵێم 75%ی ئێزیدییەكان دەڵێن ئێمە هیچ خێرو سوودمان لەو ئیدارانە وەرنەگرتووە، دوای ئەوەی لە 2014 ئەو ئیدارەیە پاشەكشەیان كرد لەشەنگال، بۆشاییەك دروست بوو، ئەو هەڤاڵەی چەند ساڵێكە بووە قایمقام كە بەشێوەی خۆبەخش، بەشێك لەكاروباری خەڵك و كارگێڕی ناوچەكە بەڕێوەدەبات، ئێمە ناڵێین پشتگیری فڵان كەس دەكەین یان دژی فلان كەسین ، وەك یەكێتی لەگەڵ یاساداین كاتێك ئەو یاسایە لەخزمەتی خەڵكی شەنگالدا بێت. قسەی مەحما خەلیل زۆر دوورە لەڕاستی، بەهیچ شێوەیەك شەنگال لەلایەن یەبەشەوە كونتروڵ نەكراوە هاوڵاتى: دەوترێت هێزێكی زۆر لە شەنگال هەیە، ئایا شەنگال پێویستی بەو هەموو هێزەیە هەیە، پێتان وانیە دەبێت گۆڕانكاری بكرێت و ژمارەی چەكدارەكان كەمبكرێنەوە؟ داود جوندی: ئەو هێزە زۆرەی لەشەنگال هەیە ئێمە حەزدەكەین تەسنیف بكرێتەوە، ئەگەر كەمیش بكرێتەوە لەوانەیە باشتریش بێت ، ئەوانەی لە شەنگالن سوپای عێراقە كەئەویش فیرقەی (20) لەگەڵ بەشێك لەفیرقەی (15) كە ئەمانە ئەركیان پاراستنی سنوورە. پۆلیسی ناوخۆو فیدراڵیمان هەیە ئەوەش لەهەموو شوێنێك ئەركیان پاراستنی ناو شارە، حەشدی شەعبی ژمارەیان ئەوەندە زۆر نیە كە لەهەندێك شوێن باس دەكرێت، ئەركێكی ئەوتۆیان نیە لەهەندێك بازگەو چەند شوێنێكدان، هێزەكانی یەبەشە شوێنی تایبەتی خۆیان هەیە و هەماهەنگی باشیان لەگەڵ سوپا هەیە، ئەگەر بەغدا لەگەڵ هەولێر رێككەوتنێكی باشیان هەباو هێزێكی هاوبەشیان پێكهێنابا ئەوكات زۆر باش دەبوو. هاوڵاتى: مەحما خەلیل قایمقامی قەزای شەنگال دەڵێت یەبەشە شەنگالی كونتروڵ كردووە ئەمە راستە؟ داود جوندی: ئەم قسەی مەحما خەلیل زۆر دوورە لەڕاستی، بەهیچ شێوەیەك شەنگال لەلایەن یەبەشەوە كونتروڵ نەكراوە، ئەمنی نیشتیمانی و پۆلیس و دەزگاكانی تری ئەمنی لەناو شەنگالدان، ئاسایشی ئێزدیخانیش بارەگایان هەیە لەناوەندی شنگال،  بەڵام كۆنترۆڵكردنی شارو هەموو جموجۆڵەكانی سەربازیی لەدەست یەبەشەدا نین. هاوڵاتى: حەشدی شەعبی چۆن مامەڵە لەگەڵ خەڵكی شەنگال دەكات، خەڵك نیگەرانە لەمامەڵەی حەشدی شەعبی؟ داود جوندی: دەزگا راگەیاندنەكانی زەرد  شت وا بڵاودەكەنەوە كەخەڵكی شەنگال زۆر كێشەیان لەگەڵ حەشدی شەعبی هەیە، ئەمە هیچ راست نیە، هیچ كەسێك لە شەنگال كێشەی لەگەڵ حەشدی شەعبی نیە ، بەپێچەوانەوە خەڵك لە 2015و ئەو سەردەمە حەشدی شەعبییان خۆشدەویست چونكە چەكداری باشبوون لەكاتی كونتروڵكردنەوەی شەنگال. سێ‌ فەوجیان هەیە لە شەنگال و هیچ پەیوەندییان بەخەڵكەوە نیە، هەندێك خەڵك پەیوەندییان پێوە دەكات، ئەوانیش مانگانە موچەیەكیان پێدەدەن، حەشدی شەعبی هیچ روڵێكیان نیە لەئاوەدانكردنەوەی ناوچەكە، لەهەمانكاتیشدا هیچ كێشەیەكیان لەگەڵ خەڵكدا نیە. هاوڵاتى: شەش مانگ تێپەڕبووە بەسەر رێككەوتنی بەغداو هەولێر، بەڵام هیچ خاڵێك جێبەجێ‌ نەكراوە ، لەگەڵ دەستكاریكردنی رێككەوتنی بەغدا و هەولێرن؟ داود جوندی: ئەگەر دەستكاری بكرێت باشترە، هەندێك خاڵی ئەو رێككەوتنە باشن، بۆ نموونە گەڕانەوەی ئاوارەكان، یان ئاوەدانكردنەوەی ناوچەكە ، بۆ گۆڕانكاری لەئیدارەی شەنگال دەبێت رای خەڵكیش وەربگریت، یەكێك لەخاڵەكان دەڵێت پەكەكە كۆنتروڵی شەنگالی كردووە باشترە وشەی پەكەكە لاببرێت . هاوڵاتى: وەكو یەكێتی چ بەرنامەیەکتان هەیە بۆ شنگال و خەڵكی قەزاكە؟ داود جوندی: ئێمە وەكو یەكێتی لەڕووی مەعنەوییەوە بۆ یەك چركەیەکیش شەنگالمان چۆڵنەكردووە، ئێمە شنگالین و بەردەوام پشتگیری لەخەڵكی خۆمان دەكەین، شەنگال بۆ هیچ كەس و لایەنێك چوڵناكەین و بەردەوام خەباتی تێدا دەكەین. لەڕووی خزمەتگوزارییەوە لەڕێگای تیمەكەمان لەحكومەتی عێراق، بەردەوام هەوڵ بۆ گەیاندنی خزمەت و پرۆژەكان دەكەین، فراكسیۆنی یەكێتی لەئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقیش هەوڵێكی گەورە دەدەن تا یاسای باش بۆ ناوچەكە دەربكەن و داواكارییەكانی خەڵك لە یاساكانی خۆیان بچەسپێنن، باشترین نموونەش كۆتا یاسا لەئەنجومەنی نوێنەران دەرچوو، یاسای رزگاربووانی دەستی داعش بوو كە تیمەكەمان لە رێگای سەرۆك كۆماری عێراق هەوڵێكی زۆریاندا تا یاساكە دەربچێت كەئەوەش شتێكی زۆر گرنگ بوو.  هاوڵاتى: دەوترێت یەكێتی لە شەنگال مامەڵە لەگەڵ حەشدی شەعبی و یەبەشە دەكات، هەندێكجار پارتی و چەند لایەنێكی تر یەكێتی تۆمەتبار دەكەن كە پەیوەندی باشتان هەیە لەگەڵ ئەو هێزانە، مامەڵەتان چۆنە؟ داود جوندی: ئێمە وەكو یەكێتی بەردەوام دەبینە قوربانی، لە شەنگال و هەموو ناوچە كوردستانیەكان لەگەڵ ئارامی ناوچەكەداین، كاتی ئەو هەڤاڵانەی گرێدراون بە ئایدۆلۆژیای پەكەكە كەهەر خەڵكی شەنگالن و ئێمە كێشە و گیروگرفت لەگەڵیان دروستبكەین، دواتر كێشە لە شەنگال دروست ببێت ، پەكەكە رێزی لێ‌دەگرین، حەشدی شەعبی هێزێكی سەرەكی عێراقە و ئەوانەی لە شەنگالن هەر ئێزیدین و خەڵكی ناوچەكەن، ئێمە مامەڵەیان لەگەڵ دەكەین تا  ببێتە نامەیەك بۆ هەموو ئەو ئاوارانەی لەهەرێمی كوردستانن بۆ ئەوەی بزانن دۆخی شەنگال باشەو ئارامە و هیچ كێشەی تێدانیە، هەموو ئەو لایەنانەی ئێستا لەشەنگالن هەمان بۆچوونی ئێمەیان هەیە كەپێكەوە یەكدەست و یەكگرتوو بین تائاوارەكان بگەڕێنەوە، لەسەر ئەم بنەمایە مامەڵە لەگەڵ هەموو هێزو لایەنێك دەكەین لەپێناو یەكگرتوویی شەنگال و گەڕانەوەی ئاوارەكان