چاوپێکەوتنی دەزگای میدیایی هاوڵاتی لەگەڵ "ابراهيم سومەیدەعی" ڕاوێژکاری سیاسیی "محمد شیاع سودانی" سەرۆکوەزیرانی عێراق.

سازدانی: ئارا ئیبراهیم وتەبێژو ئەندامی سەركردایەتی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە ئاماژە بەوە دەدات كەیەكێتی هەست بە بەرپرسیارێتی دۆخەكە دەكات و ناكشێتەوە لەحكومەتی هەرێم، دەشڵێت:» پارتی لەگەڵ لامەركەزیدایە ئەگەر نا نەیدەكردە كارنامەی حكومەتی هەرێم ئەوەش پێویستی بەڕێككەوتن و گفتوگۆیە». فارس نەورۆڵی وتەبێژو ئەندامی سەركردایەتی پارتی لەپارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە  لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» سەرۆكایەتی هەرێم، بێكێشەترین دامەزراوەیە لەهەرێمی كوردستاندا... نێچیرڤان بارزانی جیهانبینیەكی باڵای هەیە بۆ كۆكردنەوەی لایەنە كوردستانییەكان، ئەمە باش دەزانێت كە هەنگاو دەنێت بۆ یەكخستنی وتاری سیاسی كوردی، ئەم هەنگاوە هەنگاوی نمایشیی نییە، هەنگاوی باوەڕە». ناوبراو جەختلەوەشدەكاتەوە كە ئاساییەو باشیشە كۆبوونەوە لەنێوان سەرۆكی هەرێم و لاهور شێخ جەنگی هاوسەرۆكی یەكێتی ئەنجامبدرێت »نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمە واتا سەرۆكی هاوسەرۆكانی یەكێتی كاك بافڵ و كاك لاهوریشە، سەرۆكی عەلی باپیریشە». هاوڵاتی: كۆبوونەوەی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ لایەنەكان تا چەند رۆڵی دەبێت بۆ تەبایی نێوان لایەنەكاندا؟ بەتایبەت جۆرێک بێمتمانەیی فارس نەورۆڵی: لەڕاستیدا ئەگەر سەیری هەنگاوەكان وتارەكان و پەیامەكانی سەرۆكی هەرێم بكەین جیهانبینیەكی باڵای هەیە بۆ كۆكردنەوەی لایەنە كوردستانییەكان لەسەر كۆی عێراق، جەنابیان خوێندنەوەیەكی مێژوویی بۆ سیاسەت و رۆڵی كورد هەیە، كە لەكاتی ناتەبایدا بووین بە ئەڵقەیەكی لاواز، كاك نێچیرڤانیش ئەمە باش دەزانێت كە هەنگاو دەنێت بۆ یەكخستنی وتاری سیاسی كوردی، ئەم هەنگاوە هەنگاوی نمایشیی نییە، هەنگاوی باوەڕە، باوەڕی بە سیاسەتی گرێبەستی هەیە واتا رێككەوتن لەناو هەموومانداو ئنجا ئاراستەی بكات، باوەڕم وایە ئەو بەنیەتێكی باوەڕەوە ئەوە دەكات، ئەوی دیكەی پەیوەندی بە لایەنە سیاسییەكانەوە هەیە كە دۆخێك لەناوچەكە هاتۆتە كایەوە كەدۆخێكی هەستیارە، ئەگەر لایەنە سیاسییەكان وەك ئەو باوەڕەی نێچیرڤان بارزانی لایەنەكانیش پێشوازی لێبكەن بۆ كورد دەستكەوتێكی باش دەبێت، ئەگەر نەشیكەن ئەوا دەمێنێتەوە بۆ مێژوو. هاوڵاتی: زۆرجار باسی ئەوە دەكرێت كە نێچیرڤان بارزانی مرونەت و نەرمی نواندنێكی هەیە بۆ تەبایی و چارەسەركردنی كێشەكان و پێكەوەیی، تاچەند ئەمە بووەتە هەوێنێك تا بەریەككەوتن كەمببێتەوە؟ فارس نەورۆڵی: دواجار كاك نێچیرڤان بارزانی جێگری سەرۆكی پارتییە، سەرۆكی هەرێمی كوردستانیشە، باوەڕێكی گرێبەستی بە كاركردنی پێكەوەیی هەیە باوەڕی بەوەیە كە بڕیار نەدات، بڕیاری هەمووی وەربگرێت و ئنجا ببێت بەبڕیارێك یان پەیامێكی كوردستانی. هاوڵاتی: ئایا پەیامی لایەنەكان لەڕێگەی نێچیرڤان بارزانی دەگاتە مەكتەبی سیاسی پارتی تا كاری لەسەر بكرێت؟ فارس نەورۆڵی: بەتەئكید كە كۆبوونەوەی لەگەڵ لایەنەكان كردبوو فازڵ میرانی، سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی بەشداربوو، بەتەئكید  پەیامەكان دەگاتەوە مەكتەبی سیاسی پارتی. هاوڵاتی: زۆرجار گلەیی دەكرێت لەلایەن یەكێتی و گۆڕانەوە، بۆ نموونە یەكێتی هەفتەی پێشوو سەركردایەتییەكیان لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ هاوڵاتی وتی»فشارەكان گەیشتووەتە ئێسقانمان»، پارتی تۆمەتبار دەكات بەوەی پابەند نین بەڕێككەوتنەكانەوە؟ فارس نەورۆڵی: ئەم قسانەی یەكێتی تازە نین، هێزە سیاسییەكانی كوردستان بەكۆی گشتی بێ جیاوازی،  هێشتا قسە كۆنەكان بەرانبەر یەكتری بەكاردەهێننەوە، ئەم حساب بۆ من ناكات ئەو گەندەڵ و خیانەتكارە، هێشتا ئەرگۆمێنتی تازەمان پێ نییە بۆ حزبی كوردی، پێویستە تەجاوزی ئەم جۆرە لەمامەڵەكردن و بیركردنەوەیە بكەین بەهەموو لایەنەكانی پارتی و یەكێتی و گۆڕان و لایەنەكانی دیكەشەوە. یەكێتی لەساڵی 1992ەوە لەگەڵ پارتی حكومەتی پێكهێناوەو تا ئێستا پێكەوە لەحوکمڕانی بەشدارن، یانی پارتی لە 1992ەوە حساب بۆ یەكێتی ناكات، ئەگەر دەمانەوێت هەرێمی كوردستان سەقامیر بێت لە گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە بەسەلامەتی دەربچێت، دەبێت بگەڕێن بۆ پرسیارو بۆچوونی نوێ. هاوڵاتی: بەڵام گرێبەستێك لەنێوان پارتی و یەكێتی هەیە بۆ بەڕێوەبردن، ئەگەر لایەنێك كەمتەرخەمی هەبێت مافی گلەیی و رەخنەی نییە؟ فارس نەورۆڵی: رەخنەو گلەیی هەقی هەموو لایەنە سیاسییەكانە، بەڵام كۆبوونەوە لەنێوان هەردوولادا هەیە، كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم هەیە، باوەڕم نییە هێشتا گەیشتبێتە ئەو دۆخەی یەكێتی باسی كردووە، هێشتا نەگەیشتووەتە ئەو ئاستەی كە نەتوانین لەیەكتری تێبگەین، كێشەكان ئەوەندە قوڵ نین كە نەتوانین چارەسەری بكەین و لەیەكتر تێنەگەین، لەنێوان هەموو لایەنەكاندا نەك پارتی و یەكێتی. هاوڵاتی: ئەوەتا یەكێتی داوای كردووە لامەركەزی كە بەرنامەی حكومەتە جێبەجێ بكرێت لەبەرنامەی كابینەی نۆیەم هەیەو دەڵێن پارتی سستەو كات بەفیڕۆ دەدات؟ فارس نەورۆڵی: كاك نێچیرڤان بارزانی لە چاوپێكەوتنەكەی لەگەڵ كەناڵی شەرقیە، پرسیاری لامەركەزییان لێكردو وتی ئەوە بەرنامەی حكومەتەو ئیشی لەسەر دەكەن. لەسیاسەتدا ئەوە گرنگە چۆن بەرنامەیەك رێكبخەن لەنێوان هەردوولادا كە ئەم بەرنامەیە لەكۆی  بەرژەوەندی گشتی خەڵكدا بێت، لامەركەزی بۆ خزمەتگوزارییەكان و بۆ خەڵكە، پارتی باوەڕی بەلامەركەزی هەیە دەنا نەیدەكرد بەدروشم و بەرنامەی كابینەی نۆیەم، پارتی هەر شتێك ببێت بەخزمەتكردنی هاووڵاتیان و بۆ پرۆسەی سیاسی و ئیدارەدان گونجاو بێت لەگەڵیدایە، لامەركەزی بۆ بەرژەوەندی گشتییە و پارتی لاری لەسەری نییە. سیاسەت فەزایەكە بۆ گفتوگۆی عەقڵانی، دواجار ئەم هێزانە پێكەوە گفتوگۆ دەكەن و كۆدەبنەوە دەكرێت لەسەر مێزی گفتوگۆ ئەو بابەتانە باس بكەن نەك بیهێننە ناو میدیاكانەوە. هاوڵاتی: ئارێز عەبدوڵا ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی لەچاوپێكەوتنەكەی لەگەڵ رۆژنامەی هاوڵاتی ئەوەی دووپاتكردەوە كە فشار لەسەر كادرو ئەندامانیان لەپارێزگای دهۆك و هەولێر هەیە؟ فارس نەورۆڵی: نازانم چی دەگوزەرێت لەدهۆك و هەولێر بەرانبەر كادرانی یەكێتی، خۆتان دەزانن ئەم وڵاتەی ئێمە لەمێژووی كۆنەوە تا ئێستا لەگەڵ سیاسەتدا رقمان بەرانبەر بە یەكتری بەرهەمهێناوە، هەندێجار رەنگە بەریەككەوتن دروست ببێت، بەڵام پێویستە هەموو لایەكمان بە راستی كار لەسەر هۆشیاری كادرو ئەندامان و راگەیاندنی خۆمان بكەین. چ لەهەولێرو دهۆك و چ لەسلێمانی دۆخی ئێستا لەسێ ساڵ پێش ئێستا باشترە، راستە لەمیدیاكان هەندێ هەڵا هەڵا هەیە، جاران پارتی و یەكێتییەك هاوڕێیەتی یەكتریان نەدەكرد، بەڵام ئێستا وانییە، بۆ خۆم دەیان هاوڕێم هەیە یەكێتی یا گۆڕانن یا سەر بەلایەنەكانی دیكەن، پارتیش پێم ناڵێت ئەو هاوڕێیانەت كە سەر بە لایەنەكانی دیكەن چی دەكەن لەگەڵ تۆدا، كەواتە هۆشیاریی حزبی گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە. هاوڵاتی: داوای كشانەوەی گۆڕان دەكرێت، پێتانوایە گۆڕان دەكشێتەوە لە حكومەت؟ فارس نەورۆڵی: كشانەوەی گۆڕان لەحكومەت چ ئیزافەیەك دەخاتە بەرژەوەندی خەڵكەوە، ئەگەر ئەمە دەكات با بیكات، بە رای من  ئەو فشارانە تەنها بۆ مەسەلەی ئەم هەڵبژاردنانەیە، دواجار بڕیار لای برادەرانی گۆڕان خۆیانە. باشتروایە لەبەر ئەم دۆخەی تێیداین، پارتی و یەكێتی و گۆڕان هەندێ قوربانی بەبەرژەوەندییەكانی خۆیان بدەن بۆ تێپەڕاندنی ئەم دۆخە. هاوڵاتی: پارتی قوربانی داوە بەبەرژەوەندییەكانی خۆی لەپێناو ئەو دۆخەی باسی دەكەیت؟ فارس نەورۆڵی: پارتی قوربانی داوە بەخۆی ئەگەر سەیری دەرئەنجامەكانی هەڵبژاردن و دابەشكردنی پۆستەكان بكەیت، بەڵێ پارتی قوربانی داوە. وەك كادرانی پارتی دۆخی داراییمان لەخەڵك زۆر خراپترە   هاوڵاتی: یەكێتی لەگەڵ داوای لامەركەزیدا داوای هەڵبژاردنی پێشوەخت دەكەن، كە حكومەت نەیتوانیوە كێشەكان چارەسەر بكرێت، ئەوەتا دوێنێ كە موچە دابەشكراوە بەلێبڕینی لەسەدا (21) دابەشكراوە، سەرەڕای رێكکەوتن لەگەڵ بەغدا؟ فارس نەورۆڵی: ئێمەش وەكو خەڵك موچەخۆرین و هەموومان وەك كادرانی پارتی دۆخی داراییمان لەخەڵك زۆر خراپترە. بەڵام ئایا ئیزافاتی ئیجابی چییە بۆ ئەوە با نەكرێتە ململانێی هەڵبژاردن، چونكە یەكێتی تا ئێستا بەفەرمی بە پارتی رانەگەیاندووە كە لەگەڵ هەڵبژاردنی پێشوەختەداین. هاوڵاتی: بەڵام دەوترێت یەكێتی سێ مانگی دیاری كردووە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان ئەگەرنا دەكشێنەوە لەحكومەت و داوای هەڵبژاردنی پێشوەخت دەكەن؟ فارس نەورۆڵی: زانیاریم لەسەری نییە، باوەڕم بەوە نییە یەكێتی لەحكومەتی هەرێم بكشێتەوە، چونكە هەست بەبەرپرسیارێتی دەكەن و دەزانن دۆخەكە لەعێراق و ململانێكان چۆنە، توركیاو ئێران مامەڵەیان چۆنە، بۆیە باوەڕم بەوە نییە یەكێتی خۆی بكاتە قومارەوە بۆ بەرژەوەندییەكی كاتی. هاوڵاتی: هەوڵێك هەبوو بۆ كۆبوونەوەی هاوسەرۆكانی یەكێتی و مەسعود بارزانی، پێتوایە كۆبوونەوە بكرێت باشترە؟ فارس نەورۆڵی: قسەم زۆر لەسەر ئەوە نییە، بەڵام لەگەڵ ئەوەدام كورد وتارێكی هاوبەشی هەبێت، حزبی حوكمڕان و دەرەوەی حوكمڕان دەزانین جیاوازییان هەیە نەگاتە ناكۆكی و كاریگەری لەسەر پرۆسەی سیاسیی بكات ئیتر هەر لایەنێك بێت. هاوڵاتی: دەوترێت هێشتا بەشێك لەپارتی دانی نەناوە بە هاوسەرۆكی یەكێتی (لاهور شێخ جەنگی)؟ فارس نەورۆڵی: پارتی حەقی یەكێتی نییەو ئەوە حزبی خۆیانە كێ و چی دەكەن بەسەرۆك، نازانم بۆ روون نییەو دیارە، بەڵام كورد لەم قۆناغەدا پێویستی بە تێگەیشتنی هاوبەش هەیە. هاوڵاتی: ئایا كۆنگرە دەكرێت لەمانگی شەشی ئەمساڵ؟ فارس نەورۆڵی: تا ئێستا هیچ شتێك بە ئێمە نەوتراوە خۆ دەبێت پێمان بڵێن خۆتان ئامادە بكەن. هاوڵاتی: بۆچی نوسینگەی سەرۆكایەتی هەرێم لەسلێمانی ناكرێتەوە، دەوترێت نێچیرڤان بارزانی نایاتە سلێمانی؟ فارس نەورۆڵی: پێگەی نێچیرڤان بارزانی هی پارتی نییەو هی هەموو كوردو لایەنەكانەو سەرۆكایەتی هەرێمەو ناكرێت ئێمە پێی بڵێن نوسینگە لە سلێمانی بكاتەوە، سەرۆكایەتی هەرێم لەناو دامەزراوەكانی هەرێمدا بێ كێشەترین دامەزراوەیە لەناو هەرێمی كوردستاندا. كۆرۆناو رووداوەكان وایكردووە، باوەڕم وایە نێچیرڤان بارزانی جیاوازی لەنێوان خانەقین و هەڵەبجەو سلێمانی و دهۆك و هەولێر ناكات، ئەو دۆخە وایكردووە هیچ غەرەزێك لەپشتییەوە نییە بۆ نەهاتنی بۆ سلێمانی. هاوڵاتی: تاچەند پێتانوایە ئەگەر پەیوەندی نێوان پارتی و یەكێتی تەندروست بێت، بازاڕو دۆخی ئابووری سەقامگیر دەبێت؟ فارس نەورۆڵی: دنیای سەرمایەداری وەكو چۆلەكە وایە كە رەشابایەك لەشوێنێك هەبوو لەوێ نانیشێتەوە، بە تەئكید ئەگەر دۆخی سیاسی سەقامگیر نەبێت جوڵەی بازاڕ نامێنێت. هاوڵاتی: كاتی ئەوە ناهاتووە نێچیرڤان بارزانی لەگەڵ لاهور شێخ جەنگی كۆببێتەوە لەسلێمانی؟ فارس نەورۆڵی: نێچیرڤان بارزانی دەكرێت لەگەڵ هەموو كەسێكدا كۆببێتەوەو شتێكی باش و ئاساییە، نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی كاك لاهور و كاك بافڵ و عەلی باپیرە، دەكرێت ئاساییەو نۆرماڵیشە دانیشتن و گفتوگۆ بكرێت.

سازدانی: ئارا ئیبراهیم محەمەد ئەمین پێنجوێنی كەسایەتی سیاسەتمەدارو رووناكبیر داوا لەلایەنەكانی باشووری كوردستان دەكات دەنگ بەرزبكەنەوەو داوا لەوڵاتانی نێودەوڵەتی و عەرەبی بكەن رێگری لەداگیركاری سوپای تورك بكەن. محەمەد ئەمین پێنجوێنی رووناكبیرو سیاسەتمەدار لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئاماژە بەوە دەدات كە گەریلا بەرخودان دەكات و شكست بەسوپای توركیا دەهێنێت، «گەریلا ناهێڵێت ئەو پلان و بەرنامەیەی سوپای تورك و ئەردۆغان هەیەتی بێتەدی مەگەر بەخەو بیبینن». توركیا بەرنامەو پلانی ئەوەیە بەقوڵایی (40) بۆ (50) كیلۆمەتر خاكی هەرێمی كوردستان داگیربكات كە ئەو ناوچانە غازو نەوتی تێدایە   ناوبراو جەخت لەوەش دەكاتەوە كەتوركیا بەرنامەو پلانی ئەوەیە بەقوڵایی (40) بۆ (50) كیلۆمەتر خاكی هەرێمی كوردستان داگیربكات كە ئەو ناوچانە غازو نەوتی تێدایەو خەڵكی هەرێمی كوردستان نازانن،»بەناوی ناوچەی ئارامەوە دێت داگیری دەكات كە بەحساب رێگری لەپەكەكە بكەن بۆ چوونەوە باكوری كوردستان». هاوكات ئەوەش دووپاتدەكاتەوە كە كۆماجڤاكێن كوردستان زۆر بەزمانێكی دبلۆماسیانە دەڵێن كەپارتی و بەرپرسانی باشوور بێدەنگییان هەڵبژاردووە كە مانای رەزامەندیی ئەوانە، بۆیە داوای هەڵوێست لەلایەنەكانی باشور دەكەن. ‌ هاوڵاتی: توركیا ماوەی سێ بۆ چوار رۆژە هێرشێكی بەرفراوانی ئەنجامداوەو باس لەوە دەكرێت نۆ كیلۆمەتری دیكە خاكی هەرێمی بەزاندووە لەو ماوەیەدا؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: ئەم لەشكركێشیە بەڕاستی نامەیەكی زۆر ئاشكراو دیارە بۆ خەڵكی كوردستان كە لەو رۆژەی كۆنگرێسی ئەمریكا، دانینا بەئەوەی كە لەزەمانی عوسمانییەكاندا جینۆسایدی میللەتی ئەرمەن كراوە، لەو رۆژەدا بەو یادەوە توركیا نامەیەك بۆ میللەتی كورد دەنێرێت، دەڵێت ئێوەش لەبەردەم ئەو كۆمەڵكوژییەدان. ئەم هێرشە هێرشێكی زۆر گەورەیە بەبڕوای ئێمە، لەئامێدی تاوەكو زاخۆو گوندەكان و شارۆچكەكانی دەوروبەری عێراق بەدرێژایی (20) كیلۆمەترو بەقوڵایی زیاتر لە (40) كم دێتە ناو خاكی هەرێمەوە، گوایە سەدێكی عەسكەری (ناوچەی ئارام) دروستدەكات بۆ ئەوەی پەكەكە دزە نەكات بۆ ناو باكوری كوردستان ئەمە بەهانەكەیانە، بەڵام لەڕاستیدا وانیە، ئێستاش هەموو حزب و لایەنە سیاسییەكان عێراق و كەسە سیاسییەكان شعوریان كردووە كە ئەمە لەشكركێشییە بۆ داگیركردنی خاكی هەرێمی كوردستان، كەئێستا یەك لەسەر سێی هەرێمی كوردستان لەلایەن سوپای توركیاوە داگیركراوە، زۆر شوێنی ستراتیژی كە ژێر ئەرزەكەی پڕە لەغازو نەوت ئەوان دەیزانن كە خەڵكی كوردستان نایزانن، ئەمانە تەنیا بۆ داگیركردنە، وەك خۆیان دەڵێن گەڕانەوەی میساقی میللیە كەئەم جوگرافیایە دراوەو ئەمان ناڕازی بوون، كە گوایە ویلایەتی موسڵ كە ئەمان شارە گەورەكانیان وازلێهێناوەو هاتوون گوندەكان و چیا بەرزەكان و ئەو شوێنانەی غازو نەوتی لێیە داگیری دەكەن. هاوڵاتی: لەبەیاننامەكەی كۆماجڤاكێن كوردستاندا بەڕوونی دەڵێت ئەم لەشكركێشییە بەئاگاداری و رەزامەندی سەرۆك وەزیرانی هەرێم مەسرور بارزانییە؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: لەبەیاننامەی كەجەكەدا واهاتووە كە بێدەنگی هەرێمی كوردستان و پارتی مانای وایە رازییە، بۆیە منیش دەڵێم پێویستە هەموو هێزی سیاسی كوردستان، كەئەم هێرشە بۆ داگیركردنی خاكی هەرێمی كوردستانە، ئەمە دژی دۆزی كوردەو ئەم پرۆسەیە كەدەیانەوێت نەمێنێت و توركیا دەیەوێت تەحەكومی پێوە بكات. ئەگەر لەم كاتەدا دەنگێك هەڵنەبڕین، هاوارێك نەكەین، بەیانێك دەرنەكەین و داوا لەوڵاتانی جیهان بكەن، لەنەتەوەیەكگرتووەكان، لەكۆمەڵەی وڵاتانی عەرەبی، بڵێن ئەوە بەشێكی خاكی عێراق، خەریكە داگیردەكرێت، مەسەلەكە پەكەكە نییە توركیا بەرنامەو پلانی خۆی جێبەجێ دەكات. هاوڵاتی: بەڵام بەرپرسانی پارتی و بەتایبەت مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەت و سەرۆكی هەرێم دەڵێن پەكەكە بیانووە بۆ توركیا؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: ئەمانە بیانوون، چونكە خۆ لەبەعشیقەو لەو ناوە  توركیا هێزی زۆرو بنكەیان هەیە، خۆ پەكەكەی تیانیە، راستە لەو لوتكە چیایانەی كوردستانی باشور لەقەندیل، لە زاگرۆس پەكەكە هەیە، خۆ پەكەكە لەناو شارەكاندا نەبووە، پەكەكە بیانوویەكە بۆ ئەوەی ئەوان پڕۆگرامەكەیان و پیلانەكەیان جێبەجێ بكەن. هاوڵاتی: چی بكرێت بۆ راگرتنی ئەم لەشكركێشیانەی توركیا لەهەرێمی كوردستاندا؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: هێزی كوردی تەوافقێكیان هەبێت، كەهێزی ئەمنی تەوافقێك وەربگرن، كەئەمە دژی گەلی كوردەو دژی قەزییەی كوردە بەگشتی، ئەمە جینۆسایدێكی ئاشكرایە بەرامبەر میللەتی كورد، كەپێویستە هێزەكانی كوردو عێراق مەوقیفێك وەربگرن، كە من ناڵێم بەئەمە هەموو سوپای توركی دەكشێتەوە، بەڵكو لەوانەیە دەوڵەتە ئەوروپییەكانیش بێنە سەر خەت، بڵێن كورد یەكهەڵوێستە لەسەر ئەم داگیركارییەی توركیاو پشتگیرییان بكەن. هاوڵاتی: بەڵام پێشتر ئەردۆغان باسی شەنگالی دەكرد، ئێستا ناوچەكانی بادینان داگیردەكات؟ محەمەد ئەمین پێنجوێنی: خۆی دەمێكە دەبوایە بەگوێرەی قسەی ئەردۆغان مانگێك لەمەوپێش وتی بەیانییەك ئێوە هەڵدەستن لەخەو ئێمە لەشنگالین، لەسەر ئەمە ئێران هاتە سەر خەت، حكومەتی مەركەزی هاتە سەر خەت، چونكە گرتنی شەنگال واتە سەیتەرەكردنی جەیشی توركی بەسەر بەشێكی سوریاو هەرێمی كوردستان و عێراقدا، واتە بەشێكی

سازدانی: شاناز حەسەن سەرۆكی دەستەی گەشتوگوزاری حكومەتی هەرێم دەڵێت:» لەماوەی (10) ساڵی داهاتوودا هەرێمی كوردستان دەتوانێت ببێتە ناوچەیەكی گەشتیاری گەشەسەندووی شارستانی كەگەشتیار لەسەر ئاستی وڵاتانی دونیا سەردانی بكەن و شوێنە شاراوە و نەبینراوەكان ببینن». ئەمەل جەلال، سەرۆكی دەستەی گەشتوگوزاری حكومەتی هەرێم لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:»دەبێت دەستەی گشتی گەشتوگوزار یاسایەكی تایبەت بەخۆی هەبێت كە بەداخەوە تائێستا یاسای نیەو تەنیا بەستراوەتەوە لەچوارچێوەی یاسای شارەوانی و گەشتوگوزار «. هاوكات ئەوەش دووپاتدەكاتەوە كەدەبێت میزانیەی تایبەتی هەبێت بۆ ئەوەی لە قۆناغی یەكەم ژێرخانی ئابوری گەشوگوزاری پێشبخەن و دواتر ببێت بەبەشێك لەسەرچاوەكانی داهات و پڕكردنەوەی پێداویستییەكانی بازاڕ. هاوڵاتی: پلانی ئێوە چییە وەك دەستەی گەشتوگوزار بۆ گەشەسەندنی كەرتی گەشتیاری؟ ئەمەل جەلال: ئێمە لەسەر جۆرەكانی گەشتوگوزار بەگشتی كاردەكەین، بەڵام قۆناغبەندی دەكەین، قۆناغی یەكەم و ئەولەویەت بدەین بەئەوانەی زۆر بەرچاون، وەك شوێنەوارەكان ژمارەیەكی زۆرمان هەیەو شوێنەواری دێرینن و مێژوو شارستانیەتیەكی قوڵی هەیە، بۆیە لەئەمانەوە دەستپێدەكەین و تەنیا لەڕووی نۆژەنكردنەوەو گەیاندنی خزمەتگوزارییەكانەوەو دابینكردنی پێداویستییەكانی گەشتیارو بەو رێگەیە دەتوانین گەشتوگوزار بخەینەسەر نەخشەڕێگای گەشتوگوزار، بەشێكی تر زۆر شوێنی ئاینیمان هەیە بۆ هەموو ئاینە جیاوازەكانی ناو هەرێم، بۆیە وەك شوێنەوارە مێژوییەكان دەبێت بۆ پێگە ئاینیەكانیش ئەو خزمەتگوزارییانە دابین بكەین، بەشی سێیەم دەمانەوێت گۆڕانكاری لەشێوازی گەشتوگوزاری بكەین ئەو گروپە گەشتیاریانەی لەسەر شتە سەركێشییەكان كاردەكەن پەرەی پێبدەین، چونكە یەكێكە لەو پلانانەی دەتوانی سەرنجی گەشتیاری بیانی پێ رابكێشین، گەشتیارە چارەسەرییەكان وەك ئاوی گەڕاوو زۆر شوێنی تر كە لەڕووی ناساندنی بەگروپە گەشتیارەكان و  جینۆسایدەكان و زوڵمەكانی كە لەخەڵك كراوە وەك مۆزەخانەكان و مۆنۆمێنتەكان، ئەوانە بكەینە گەشتوگوزاری رەش بۆ ناساندنی شوناسی ئەم نەتەوەیە.  پلانێكی ترمان كار لەسەر دەرچووانی بەشەكانی گەشتوگوزار بكەین، تا ببێتە هەلێكی كار بۆیان و بیانكەینە رێبەری گەشتیاری، لەگەڵ وەزارەتە جیاوازەكان كار دەكەین هەریەكەیان لەبواری خۆیدا بەتایبەت وەزارەتی پەروەردەو خوێندنی باڵا بۆ ئەوەی دەرچووەكان لەئاستی ئەو پێداویستیەدا بن كە قۆناغەكە دەیخوازێت، گەشتوگوزاری پزیشكی دەمانەوێت نەخۆشخانەكان بخەینە سەر ئاستێكی نیودەوڵەتی بۆئەوەی نەخۆش لەهەموو وڵاتێكەوە سەردانی بكات، دروستكردنی ئەپڵیكەیشنێك بۆ دەستكەوتنی زانیاری لەسەر شوێنە گەشتیارەكان، لەهەمووی گرنگتر پێویستمان بەماركێتین هەیە بۆ هەموو ئەو پلانانەی كە باسمان كرد. هاوڵاتی: كەی دەتوانن بەكرداری كار لەسەر ئەم پلانانە بكەن؟ ئەمەل جەلال: هەموو ئەمانە كاتێك دەتوانین بچینە پێشەوە كەدەستەی گشتی گەشتوگوزار یاسایەكی تایبەت بەخۆی هەبێت كە بەداخەوە تائێستا یاسای نیەو تەنیا بەستراوەتەوە لەچوارچێوەی یاسای شارەوانی و گەشتوگوزار، بەشێكی دیكەی ئەوەیە كە دەبێت سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران و وەزارەتە پەیوەندیدارەكان بەرپرسیارێتی لەپەرەپێدانی گەشتوگوزار بگرنەئەستۆ وەك چۆن لەكابینەی نۆیەم باس لەبواری گەشوگوزاری كرا، بەڵام دەبێت میزانیەی تایبەتی هەبێت بۆئەوەی لەقۆناغی یەكەم ژێرخانی ئابوری گەشوگوزاری پێشبخەین و دواتر ببێت بەبەشێك لەسەرچاوەكانی داهات و پڕكردنەوەی پێداویستیەكانی بازاڕ ، دەستەی گشتی گەشوگوزار ستراتیژێكی ئامادە كردووە، كەبنەمای تایبەتی دیاریكردووە، بەڵام من وەك خۆشم بەم پێنج مانگەی كە دەستبەكاربووم ئەمانە بەئەولەویەتی كارەكانم دەزانم و لەسەر هەر یەكەیان بەرنامەو پلان و تیمی تایبەتمان دەستنیشان كردووە بۆئەوەی بتوانین هەنگاوەكانمان بەرەو هەنگاوی كرداری بڕوات. هاوڵاتی: پڕۆژەی شاری گەشتیاری دوكان كە لەلایەن فاروقی مەلا مستەفاوە بڕیاربوو جێبەجێبكرێت بەكوێ‌ گەیشتووە؟ ئەمەل جەلال: پرۆژەكە هاوبەشە لەنێوان حكومەت و كەرتی تایبەت، بەسوپاسەوە دەستەی وەبەرهێنان لەگەڵمانن و لەئێستادا هەنگاوە كرداریەكانی دەستیپێكردووە، لیژنەی یاسایی لەئەنجومەنی وەزیران كە كاك قوباد خۆی سەرپەرشتی دەكات، لەڕووی یاساییەوە كۆمپانیاكەی بۆ دادەمەزرێنن و ئێستا ئامادەیی هەیە بۆ دەستپێكردن و چاوەرێی تەواوبوونی رێكارە یاساییەكانین و دواتر دەست بەڕێكارە كرداریەكانی دەكرێت كە ئومێد دەكرێت لەماوەیەكی زوودا دەستپێبكرێت. هاوڵاتی: هاتنی كۆرۆنا لەزۆربەی وڵاتانی جیهان كەرتی گەشتیاری پەكخستووە، ئایا هەرێمی كوردستان زیانێكی زۆری بەركەوتووە؟ ئەمەل جەلال: لەڕووی رێژەییەوە دەستنیشان ناكرێت، بەڵام دڵنیام زیانێكی زۆرمان بەركەوتووە، چونكە كاتێك گەشتیارێك سەردانی وڵاتێك دەكات هەموو شێوازەكانی ژیانكردن بەكاردەهێنێت وەك هاتوچۆو خواردن و حەوانەوەو سەردانیكردنی شوێنەكان و بازاڕكردن و هەموو ئەمانە وایكردووە بەهۆی كۆرۆناوە هەموو كەرتەكان تووشی وەستانێك یان داڕمانێكی گەورەبوون، بەتایبەت لە 2020دا، بۆیە هەموو رێكارە خۆپارێزییەكان وایكرد زیانی زۆر بەكەرتی گەشتوگوزار و كەرتی تایبەت بگەیەنێت، بەڵام ئەمە تەنیا نابێت وەك لایەنی ماددی سەیر بكرێت، چونكە بابەتی گەشتوگوزار تەنیا لایەنی ماددی نیە، بەڵكو لایەنی كلتوری و نیشتیمانی هەیە، كاتێك گەشتیارێك سەردانی هەرێمی كوردستان دەكات و بەكلتورو مێژووەكەی ئاشنادەبێت فیدباكێكی زۆر دەباتەوە بۆ میللەتەكەی خۆی، لەسەر فەرهەنگ و شوێنەوارو ئاین و پێگەكانی، بۆیە فیدباكی  گەشتیار لەڕووی نیشتیمانی و نەتەوەیی و ئاسایشی سیاسی و كۆمەڵایەتییەوە دەبنە سوود بۆ كوردستان كەدووبارە دەبێتە بەستنەوەی كوردستان و كورد بەجیهان. هاوڵاتی: خزمەتگوزاری شوێنەوارە گەشتیارەكان لەئاستێكی زۆر لاوازدان، بۆچی ئێوە شێك ناكەن تا ئەو لایەن و كەسانەی ئەو شوێنانە بەڕێوەدەبەن مەرجیان بۆ دابنرێت تا خزمەتگوزاری باشتر پێشكەش هاووڵاتیان بكەن؟ ئەمەل جەلال: ئێستا سەرقاڵی ئامادەكردنی پڕۆژەیەكین لەڕووی خزمەتگوزارییە تەندروستییەكان و پێداویستییەكانی ژنان و بەساڵاچووان و گەشتیاران، هەموو هەوڵەكانمان ئەوەیە بەرەو ئاستێكی باشتری ببەین، بەڵام ئەم بابەتە تەنیا بەلایەنێك ناكرێت، واتە ناتوانرێت بەرپرسیارێتی تەواو لەئەستۆ بگرین، دەبێت هاووڵاتیان ئەو هەستە نیشتیمانی و تەندروستییەی هەبێت كاتێك دەچێتە شوێنە گەشتیارەكان كەرەستەكان نەشكێنێت و بە پاكی رایانبگرێت و ژینگە بپارێزبێت و سروشتی ئەو شوێنە نەشێوێنێت، بۆیە زۆرجار پێداویستییەكانیش هەیە، بەڵام هاووڵاتیان پەیوەست نابن، بۆیە زۆر پێویستمان بەهەڵمەتی هۆشیاركردنەوە هەیە، تا بەهەردوو لایەن بتوانین ئاستی خزمەتگوزارییەكان باشتربكەین. هاوڵاتی: پێشتر لەگەڵ شێخ نەهرۆ دانیشتبوون باستان لەپڕۆژەیەك كردبوو كە دروستكردنی ناوچەیەكی گەشتیاری بوو بۆ شێخانی تەریقەتی نەقشبەندی؟ ئەمەل جەلال: ئەم پرۆژەیە تەنیا بۆ ئاین و ئاینزایەك نیە بەتەنیا، چونكە ئێمە كۆمەڵێك تەكیەو شوێنەواری ئاینیمان هەیە كەشوناسی ئێمەن، بۆ نموونە پەرستگای لالش، یان زەردەشتییەكان و كاكەییەكان و تەكیەكانی قادری و نەقشبەندی، بۆیە ئەمانەش بەهەماهەنگی لەگەڵ خۆیان كار بۆ بەرەوپێشبردنیان و ناساندنی زیاتریان بكەین، بۆیە پرۆژەكە بۆ هەموو ئاین و ئاینزاكانە، بۆیە وەك پرۆژە قسەمان لەگەڵ وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینی و دەستەی وەبەرهێنان كردووەو دانیشتنی تایبەتمان كردووەو  ئێستا بەشی گەشوگوزاری ئاینیان كردۆتەوەو ئامادەكاری لێكتێگەیشتنێكین تا بتوانین هەنگاوە كردارییەكان دەستپێبكەین. هاوڵاتی: هیچ شوێنێكی گەشتیاری لەهەرێمی كوردستاندا هەیە ناوی چوبێتە سەر نەخشەی شوێنە گەشتیاریەكان لەجیهاندا؟ ئەمەل جەلال: یونسكۆ هەندێك شوێنی دەستنیشانكردووە، هەر خەریكی ئەوەشین بەشێك لەو شوێنانەی تریش بكرێتە ناو ئەو نەخشەیەوە، بۆ نموونە بێستان سور كە یونسكۆ داخڵی كردووە، قەڵای هەولێر، ئەشكەوتی هەزار مێرد، زۆر شوێنی دیكە كە لەبەرنامەدایەو هەنگاوی بۆ نراوە، چونكە داخڵكردنی ئەم شوێنانە زۆر گرنگە، ئەمانە شوێنەوارن، كاتێك یونسكۆ شوێنێك دەستنیشان دەكات هەڵبەت بەرپرسیارێتیش لەئەستۆ دەگرێت، بۆ نۆژەنكردنەوەی و رێكخستنەوە و پاراستنی لەفەوتان، بۆیە زۆر گرنگە بتوانین كۆمەكی نێودەوڵەتی لەم ئاستەدا زیاتر ببیینە پێشەوە. هاوڵاتی:ئەگەر لەگەڵ كەرتی تایبەت كاربكەن دەتوانن بەچەند ساڵ  كەرتی گەشتیاری لەهەرێمی كوردستان ببوژێننەوە؟ ئەمەل جەلال: ئەوەی بەردەوام پێداگری لەسەر دەكەم حكومەت لەگەڵ كەرتی تایبەت پێكەوە كاربكەین و ئێمە زۆر جەختی لەسەر دەكەینەوە، زۆربەی پرۆژەكان لەلایەن كەرتی تایبەتەوە دەكرێت، ئێمە وەك حكومەت لەڕێگەی ئاسانكاری كارمەندو كاری یاسایی و دانانی پلانەوە كاریان لەگەڵ دەكەین ئەگینا لەڕووی كردارییەوە كەرتی تایبەت پێی هەڵدەستێت، بۆیە بەردەوام پێكەوە تەواوكەری یەكترن و پێویستە تەواوی وەزارەتەكان بەرپرسیارێتی لەئەستۆ بگرن ،هەریەكەیان بەپێی بوارەكەی خۆیان هاوكار بن  بۆ كەرتی تایبەت و پەرەپێدانی كەرتی گەشتیاری.  بۆیە هەركات توانیمان تەواوی وەزارەتەكانی حكومەت بەرپرسیارێتیمان لەگەڵ هەڵگرن، بەشداربن لەڕووی كردارییەوە، ئەوكات دڵنیام كەرتی گەشتوگوزار لەماوەی (10) ساڵی داهاتوودا هەرێمی كوردستان دەتوانێت ببێتە ناوچەیەكی گەشتیاری گەشەسەندووی شارستانی كەدەتوانێت گەشتیار لەسەر ئاستی وڵاتانی دونیا سەردانی كوردستان بكەن و شوێنە شاراوەو نەبینراوەكان ببین. هاوڵاتی: بۆچی سەرمایەداران كەمتر روو دەكەنە كەرتی گەشتیاری، ئایا ئامادەن هاوكارییان بكەن؟ ئەمەل جەلال: هیچ پرۆژەیەكی گەشتیاری و وەبەرهێنان كە دەستپێدەكرێن بێ‌ قازانج ناوەستنەوە، بەڵام رێژەی قازنجەكە لەپرۆژەیەكەوە تاپرۆژەیەكی دیكە جیاوازە، دەكەوێتە سەر تێچووی پرۆژەكە، بەڵام پرۆژەی گەشتیاری جیاوازە، دەبێت پرۆژەكە تەواو ببێت و گەشتیار رووی تێبكات و بناسرێت ئەوكات داهاتی بۆ بگەڕێتەوە، بۆیە پێموایە سەرمایەدارانی هەرێم كە بتوانن زیاتر برەو بەپرۆژە گەشتیارەكان بدەن لەڕووی ئاوەدانی و گەشەپێدانی ئابورییەوە، زیاتر دەتوانن خزمەتی كوردستان بكەن، چونكە لەپرۆژەیەكی گەشتیاری جگە لەڕەخساندنی هەلی كار بۆ چەندین كەس بەردەوام لەپێشكەوتن و گەشەكردندایە، بۆیە قازانجێكی زۆری بەردەوامی دەبێت. كەرتی تایبەت كەرتێكی نامۆیە بۆ گەنجانی ئێمە، كە بەداخەوە زۆرترینی كەرتی تایبەت لەبواری گەشتیاریدا دەستی بیانییە،  نیگەرانم لە ئەوە، بۆیە دەمانەوێت  ئەم شوێنانە بەكچان و كوڕانی خۆمان پڕ بكەینەوە، ئەوانەی كە دەرچووی زانكۆو پەیمانگاكان  و ئامادەییەكان و ئەوانەی كەرتی گەشتوگوزارین، بۆیە كار لەسەر پەرەپێدانی تواناكانیان دەكەین، ئێمەش پاڵپشت و هاوكاری كەرتی تایبەت دەكەین بۆ گەشەپێدانی كەرتی گەشتیاری

سازدانی: هاوڵاتی ئەندامێكی تیمی بەهەرێمكردنی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە دەڵێت راستە دەستەكەیان هەڵوەشاندووەتەوە، بەڵام سێ كەس ماونەتەوە بۆ بەدواداچوونی ئەو (150) هەزار واژۆیەی كە گەیاندوویانەتە بەغدا بۆ بڕیاردان لەسەری. كاروان مەحمود حاجی ئەندامی دەستەی بەهەرێمكردنی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە پرۆژەكەیان بۆ بەهەرێمكردنی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە بۆ خزمەتكردنی ناوچەكەیە. هاوڵاتی: بۆچی ئەنجومەنی بەهەرێمكردنی سلێمانی هەڵوەشایەوە؟ كاروان مەحمود: ئێمە سەرەتا ئەو دەستەیەمان دروستكرد وتوومانە بۆ مەبەستێكی دیاریكراوە، كۆمەڵێك خەڵكی بێلایەنین، بۆ بەهەرێمكردنی پارێزگای سلێمانیە، لەگەڵ تەواوبوونی كارەكانیدا  دەستەكە هەڵدەوەشێتەوە، تەنیا دوو سێ كەس دەمێنێتەوە،  كە من و كاك عەبدولرەزاق و كاك بەیار عومەرە، كە چاودێریی ئیشوكارەكانی دەكەین، بەڵام وەك دەستە بەو فراوانیە ئەم ئیشە تەواو بوو هەڵیدەوەشێنینەوە لەگەڵ پارێزەرەكەمان قسەمان كردووە تاكارەكانی خۆی لەبەغدا ئەنجامبدات كە واژۆ كۆكراوەتەوەو تەسلیمی كۆمسیۆنی باڵا لەبەغدا كراوە. هاوڵاتی: پرسی بەهەرێمكردن تەنها لەڕێگای كۆكردنەوەی واژۆكردن ئەنجامتانداوە؟ كاروان مەحمود: بەدوو رێگا دەكرێت ئەم كارە، یەكێكیان  لەلایەن ئەنجومەنی پارێزگاوەو رێگایەكیان لەلایەن ئیمزاكردنی خەڵكەوە، ئێمە لەسەدا دووی ئیمزامان دەوێت، كە دەنگدەرەكانی كوردستان (30) بۆ (35) هەزارە، ئێمە لەسەدا  (10)مان كۆكردۆتەوە، چوار ئەوەندەمان كۆكردۆتەوە، كە زانیاری تەواوی ئەو كەسەی تیدایە كەئیمزای كردووە كە ژمارەیان نزیكەی (150) هەزار كەسەو تەواوی زانیارییەكانی لەگەڵدایە. هاوڵاتی: كۆمسیۆن وەڵامی چی بووە؟ كاروان مەحمود: ئەوان هیچ كێشەیان نیەو بیروڕایان وایە كە ئەوان رەوانەی ئەنجومەنی وەزیرانی دەكەن و دەبێت ئەوان بڕیاری لەسەربدەن، واتە بچێتە لای كازمی و ئەوان بڕیاری لەسەر بدەن. هاوڵاتی: دەوترێت بۆیە دەستەكە هەڵوەشاوەتەوە چونكە رێككەوتن لەنێوان هەرێم و عێراق كرا لەسەر یاسای بودجە ئیشەكەی ئێوەش تەنیا بۆ فشاركردن بووە؟ كاروان مەحمود: ئەوە بنەمای نیە و دورە لەڕاستیەوەو  ئێمە سی چوار رۆژ پێش ئەوە رامانگەیاند كە لەفڵان رۆژدا نەتیجەكە رادەگەیەنین، ئەسڵەن بودجە هەر لەكێشەدا بوو،  پێشبینیش نەدەكرا كە پەسەند بكرێت، بە رێكەوتێكی سەیر كەوتە ئەو رۆژەوە، هیچ لایەنێك پشتگیری ناكات، گەورەترین بەڵگەش بۆ ئەوە ئێمە مۆڵەتی دەستەكەیان نەداینێ، مۆڵەتی  ئیشوكاریشیان نەداینێ‌ و زیاتر لەحەوت جار تیمەكانمان گیراون، ئەگەر لایەنێك پشتگیری ئێمەی بكردایەو بەحوڕییەت كارمان بكردایە سەرەو (200) هەزار ئیمزامان كۆدەكردەوە، لەهەموو ناوچەكاندا تیمەكانمان گیراون. هاوڵاتی: بەرپرسانی پارتی زۆر باسیان لەوە كردووە كە ئەم گروپە بۆ لایەنێكی سیاسی كاردەكەن؟ كاروان مەحمود: ئەوان بە چ دیكۆمێنتێك بیسەلمێنن سەر بەئەوەن ئەوە بێمنەت بن، ئێمە بێمنەتیان دەكەین، بەڵام ئەم شتە سیاسییە لەناو ئێمەدا باوە، گرفتێك هەیە كە ئیشەكەی ئێمە لەگەڵ لامەركەزی تێكەڵ بووە،  كە یەكێتی  جار جار لامەركەزی گەرم دەكاتەوەو سارد دەبێتەوە، كەگەرمی دەكاتەوە بۆ پارتییە بۆ بەدەستهێنانی كۆمەڵێك پۆست، بۆیە لامەركەزیەت بۆتە كارتێكی سووتاو، بۆیە بەپێچەوانەوە  یەكێتی حەزی لە لامەركەزیەتە و ئێمە پێمانوایە سووتاوەو هیچ كەس لەسەرانی هیچ حزبێك پشتگیری نەكردووین، بەڵام وەك كەسایەتی ناو حزبەكان و ئەندامی بچووكی ناو حزبەكان زۆرینەی پێی خۆشە و بەشێكیان  ئیمزای كردووە. هاوڵاتی: ئایا ئەندام و كادری پارتی هەبووە واژۆی بۆ كردبێتن بۆ بەهەرێمكردنی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە؟ كاروان مەحمود: خەڵكی ناو پارتی هەبووە ئیمزای كردووەو  خەڵكی باشیش هەیەو دەڵێت من خێرو خۆشی سلێمانم دەوێت و پشتگیری دەكەم، بەداخەوە یەكێتی و پارتی بەردەوام ئەوە دەكەن،  بەردەوام بۆ مردنی ئەم جووڵە زیندووانەیە كە لەسلێمانیدا هەیە، بۆ ئەوەی بیمرێنن ئەیدەنە پاڵ حزبێك، بۆیە ئێمە لەپاڵ حزبێكدا بووینایە سەروو (300) هەزار ئیمزامان كۆدەكردەوە. هاوڵاتی: ئەگەر لامەركەزی بەكرداری جیبەجێ بكرێت پێتوایە  داهات و سەرچاوە داراییەكان لەهەرێمی سلیمانیدا بەفعلی بەرجەستە دەبێت؟ كاروان محمود: ئەگەر لامەركەزی ئیداری و دارایی بێت، كە من پێم خراپ نیە، وەك دەستە پێمانوایە پرۆژەی بەدیل بۆ ئەم ناوچەیە پرۆژەی بەهەرێمبوونە، چونكە بمانەوێت و نەمانەوێت لامەركەزییەكە لەلایەن پەرلەمانەوە دەكرێت و پەرلەمانیش زۆرترینی پارتی و حزبە دەسەڵاتدارەكانن، بۆیە ئەمە دووبارە دەكەوێتەوە ململانێ‌، بەڵام بەهەرێمبوون دووبارە بڕیارێكە، بەدەنگی خەڵك دەكرێت، بۆیە هیچ هیزێك نیە بتوانێت بەرامبەری بوەستێتەوە، دەبێت بەهەرێمێكی سەربەخۆ، دەتوانین دەستور بنووسینەوە، دەستور زامنی هەموو ئەم شتانەیە، كوردستان (30) ساڵە حوكم دەكات نەتوانراوە كە دەستورێك بنووسرێتەوە كەئێمە كار بۆ ئەوە دەكەین. هاوڵاتی: كەواتە كارەكانی ئێوە تەنها لایەنی یاسای ماوە تاحكومەتەكەی كازمی وەڵامتان بدەنەوە؟ كاروان مەحمود: ئێمە تیمی پارێزەرانمان بۆ دیاریكردووە، بۆیە كارەكە بووەتە كارێكی یاسایی و لەڕێگەی ئەنجومەنی وەزیرانەوەیە، بۆیە ئەو تیمە خەریكی ئیجرائاتەكانن تاوەڵام وەربگرینەوە، ئەگەر وەڵامەكان نەرێنی بێت ئەوا سكاڵا لەدادگای فیدراڵی تۆمار دەكەین، چونكە ئەو كارەی كردوومانە بۆ خزمەتی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەیە تادۆخی دارایی و سیاسی و كارگێڕی باش بكرێت، داهاتەكان بۆ خزمەت و ئاوەدانی و بووژاندنەوەی ناوچەكە خەرجبكرێت.  

سازدانی: ئارا ئیبراهیم ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی، پارتی تۆمەتبار دەكات كە پابەند نەبووە بە رێكکەوتنەكەیان لەكابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمدا و دەشڵێت:» فشارەكان گەیشتووەتە ئێسقانمان لەحكومەتی هەرێمدا... ئەگەری كشانەوەمان هەیە». ئارێز عەبدوڵا، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» هەموو یەكێتی یەك هەڵوێستی هەیە لەبارەی حكومەتی هەرێمەوە، ئەگەر كێشەكان چارەسەر نەكرێت، یەكێتی قایل نییە بەم حكومەتەو ئەگەری كشانەوەمان دەبێت». هاوڵاتی: دوای رێككەوتنی حكومەتی هەرێم و عێراق دەوترێت فشارێك لەلایەن یەكێتییەوە هەیە بۆ كۆتایهێنان بەلێبڕینی موچەو باشكردنی دۆخی هاووڵاتیان؟ ئارێز عەبدوڵا: یەكێتی گەیشتووەتە ئێسقانی لەوەی كەپارتی هەوڵی چارەسەركردنی  كێشە ئابووری و سیاسییەكان نادات، بەجێبەجێكردنی بەرنامەی كابینەی نۆیەم پابەند نابێت بەو رێككەوتنانەش پابەند نابێت كە لەنێوان یەكێتی و پارتی ئەنجامدراوە، بۆیە لەناو یەكێتی فشارێكی زۆر زۆر هەیە كە یەكێتی هەڵوێستی هەبێت. ناكرێت سیاسەتی حكومەت و پەیوەندیە دبلۆماسییەكانی حكومەتی هەرێم تەنها لەخزمەتی كاری حزبێك بێت، لەبەرنامەی حكومەت هاتووەو لە رێكکەوتنی ئێمەو پارتیدا هەیە كە پێویستە سیستمی (ناناوەندێتی) لامەركەزی جێبەجێ بكرێت پارتی دەستی بەدەستی پێ دەکات و نایەتە ژێربار. تائێستاشی لەگەڵدا بێت دامودەزگاكانی حكومەت لەهەولێرو دهۆك بەشێوەیەك بەڕێوە دەبرێت كەفشار لەئەندامانی یەكێتی و كادرانی یەكێتی دەكرێت ناچار بەوازهێنان دەكرێن و دەستگیر دەكرێن و ئیهانە دەكرێن و كاریان ناڕوات، ئەو شتانە هەمووی هەیە. هاوڵاتی: باس لەوە دەكرێت لەكۆبوونەوەی سەرۆكایەتی هەرێم بافڵ تاڵەبانی بەتوندی قسەی كردووە لەسەر حكومەت و بەڕێوەبردن؟زانیاریتان هەیە؟ ئارێز عەبدوڵا: ئاگادارم لەو كۆبوونەوەیەی لایەنەكان كەهاوسەرۆكی یەكێتی تێیدا بەشداربووە، یەكێتی ئامادەنەبووە بەیاننامەیەك بەناوی حزبە كوردستانییەكانەوە دەربكرێت و یەكێتی ئامادە نەبووە واژۆی بكات، هەر لەسەر ئەو بنەمایەش بەیاننامەی حزبە هاوبەشەكان دەرنەكراوە. هاوڵاتی: باشە كەدەڵێن ئازارو فشارەكە گەیشتووەتە ئێسقانتان مەبەستتان لەچییە؟ ئارێز عەبدوڵا: دەبێت پارتی لەگەڵ هاوبەشەكانیدا لەحكومەتی هەرێم گفتوگۆ بكات و بەرنامەی حكومەت جێبەجێ بكات لەگەڵ رێككەوتنەكاندا، دەبێت سیستمی ناناوەندێتی جێبەجێ بكات، دەبێت پەیوەندییەكانی حكومەتی هەرێم ئاشكرا بن و پەیوەندییە حزبی و حكومییەكان لێك جیابكرێتەوە. هاوڵاتی: ئەوە نزیكەی دوو ساڵە كابینەی نۆیەم بەردەوامەو یەكێتی هەر ئەو قسانە دەكات، ئەگەری كشانەوەتان لەم كابینەیەدا هەیە ئەگەر پارتی پابەندنەبێت بە رێككەوتنەكان و بەرنامەی حكومەت؟ ئارێز عەبدوڵا: ئێمە بەپێی رێككەوتن بەشدارین لەحكومەت، كاتێك دەبینین ئەو رێكکەوتنە جێبەجێ ناكرێت، دڵنیاین كەحكومەت هەنگاو نانێت بۆ چارەسەركردنی قەیرانە داراییەكان، ئەوكاتە بێگومان مادام پێی قایل نییە هەڵوێستی دەبێت، هەڵوێستی یەكێتی یەكێك لەئەگەرەكان ئەوەیە لەحكومەت بكشێتەوە. هاوڵاتی: هەڵوێستی ئەگەری كشانەوە لەحكومەت هەڵوێستی هاوسەرۆكان و قوباد تاڵەبانییە؟ ئارێز عەبدوڵا: هەموو یەكێتی یەك دەنگە و پێمانوایە تا دواسات هەوڵبدرێت كێشەكان چارەسەر بكرێت، بەڵام ئەگەر پارتی ئامادەنەبێت كێشەكان چارەسەر بكات ئەگەری كشانەوەمان دەبێت و لەگەڵ ئەوەداین هەڵبژاردنی پێشوەختە ئەنجامبدرێت، چونكە ئەگەر حكومەت كێشەكان چارەسەر نەكات مانەوەمان لەو حكومەتەدا هیچ سوودی نابێت. هاوڵاتی: پەرلەمانتارانی كورد لەبەغدا دەڵێن ئەو پارەیەی كەدێت بەشی موچە دەكات، ئەگەر بەلێبڕینەوە دابەش بكرێت هەڵوێستان دەبێت؟ ئارێز عەبدوڵا: ئەو رێككەوتنەی نێوان هەرێم و عێراق نەك تەنها لەڕووی داراییەوە بەڵكو لەڕووی سیاسییەوە بۆ هەرێمی كوردستان زۆر زۆر گرنگ بووە، با ئەوەش بزانین لایەنە شیعییەكان خۆیان زۆر باش بۆ ئامادە كردبوو، بۆیە هەوڵەكانی وەفدی هەرێم جێی بایەخبوون. ئەگەر بزانین ئەو بودجەیەی كەدێت بەشی موچەی تەواو دەكات پێویستە لێبڕینی موچە نەمێنێت، واتا یەكێتی لەگەڵ ئەوەدایە لێبڕینی موچە نەمێنێت.

  سازدانی: عەمارعەزیز بەرپرسی لقی 17ی پارتی شنگال كە ئێستا لەپارێزگای دهۆكن ئاماژە بەوە دەدەات كە :»راست نییە توركیا بنكەی سەربازیی لە شەنگال یان نزیك شەنگال دروست بكات». قادر قاچاخ، ئەندامی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئاماژە بەوە دەدات كە تاوانی حكومەتی عێراقە رێككەوتنی هەولێرو بەغدا بۆ چارەسەركردنی شەنگال جێبەجێ ناكات. ناوبراو ئاماژە بەوەش دەدات حكومەتی هەرێم ئامادەیی خۆی بۆ هەموو شتێك دەڕبریوە لەپێناو جێبەجێ كردنی رێككەوتنەكە، »هۆكاری جێبەجێنەكردنی رێككەوتنەكە بۆ لاوازی حكومەتی عێراق دەگەڕێتەوە كەناتوانێت ئەم رێككەوتنە جێبەجێ بكات». ئەو ئەندامەی سەركردایەتی پارتی جەختی لەوەشكردەوە كە»لایەنێك ناڕەزایی خۆی دەربڕی یان لەدژی رێككەوتنەكە خۆپیشاندانیان كرد پێویستە ئەوكات هێز بەرامبەریان بەكاربهێنرێت و بەزەبری هێزو شەرڕ دەربكرێت لەسنوری شەنگال.  هاوڵاتی: درێژەكێشانی ئەم دۆخەی ئێستای شەنگال زیان بەكێ دەگەیەنێت؟ تاكەی كێشەكان هەر بەهەڵواسراوی دەمێننەوە؟ قادر قاجاخ: زیان بە رێككەوتنی بەغداو هەولێرو دەستورو تەواوی خەڵكی شەنگال دەگەیەنێت، بەداخەوە دوای نەمانی دەسەڵاتی حكومەتی هەرێم و ئیدارەی شەرعی قەزاكە، هیچ خزمەتگوزاری بۆ  شارەكە ناكرێت، جگە لەمەش قاچاغچیەتی لەسەر سنوری عێراق و سوریا دەكرێت كەهەندێك كەس لەناوەندی شنگال سوودمەندن، ئێستا لەسەدا 80%ی ئاوارە ئێزدییەكان لەهەرێمی كوردستانن و نایانەوێت بگەڕێنەوە، چونكە حەزناكەن بچنەوە ژێر ئاڵای حەشدی شەعبی و پەكەكە. هاوڵاتی: بەرپرسانی ناوەندی شەنگال و ئەنجومەنی خۆسەری دیموكرات دەڵێن پەكەكە لە2018 لەشەنگال كشاونەتەوە ئێوە راتان چیە؟ قادر قاجاخ: پەكەكە نەگەڕاوەتەوەو هەر لەشەنگالدا ماوە، تەنها ناوەكەی خۆی گۆڕیوە، ئەگەر گەڕاونەتەوە بۆچی ئەو هێزانەی ئێستا كەناوی خۆیان كردوە بە یەبەشە یان ئەنجومەنی خۆسەری دیموكرات وێنەی ئاپۆیان لەژوورەكانی خۆیان هەڵواسیوە، ئەوانە هەموویان پەكەكەن، بۆچی ئەوان ناچنە چیای جودی و گاباری، بەڵام دێنە قەندیل و گارە و ناوچەكانی تر. هاوڵاتی: ئەوانەی لەگەڵ یەبەشەدان ئێزیدین، ئایا دەكرێت ئێزیدی لەشەنگال دووربخرێتەوە؟ قادر قاچاغ: راستە ئەوانەی لەگەڵ یەبەشەن ئێزیدیان تێدایە، بەڵام هەموو ئەوانە چەكدارن و بە پارە كاریان لەگەڵدا دەكەن، ئێمە ناڵێن ئێزیدی دووربخرێتەوە لەشەنگال، بەڵكو باسی پەكەكە دەكەین كەناوی خۆیان گۆڕیوە بۆ یەبەشەو ئەوانە هەموو سەر بەپەكەكەن. هاوڵاتی: ئێوە وەكو لقی پارتی كەی دەگەڕێنەوە شەنگال؟ قادر قاچاخ: هەركاتێك رێككەوتنەكە بەتەواوی جێبەجێ كراو چووە  بواری جێبەجێكردن و شەرعیەت گەڕایەوە، ئەوكات دەگەڕێینەوە، من بەدووری دەبینم لەكاتێكی نزیك كێشەكانی شەنگال یەكلایی بكرێنەوە و چارەسەر بكرێن، تا حەشدی شەعبی لەسەر حكوم بێت و ماددەی 140 نەچێتە بواری جێبەجێكردن كێشەكان هەر بەم شێوەیە دەمێننەوە، كێشەی شەنگال بەستراوە بەكەركوك و مەخمورو شێخان و زۆر شوێنی تر». هاوڵاتی: دەنگۆیەك بڵاوبووەتەوە باس لەوەدەكەن كەئیدارەی پارێزگای دهۆك رێگری لەگەڕانەوەی ئاوارەكان دەكات بۆ شەنگال؟ قادر قاچاخ: ئەم قسانە دوورە لەڕاستییەوە، هەركەسێك بەڵگەیەكی هەبێت لەسەر ئەم پرسە با بۆ ئێمەی بنێریت، بەڵام ئەمەی دەوترێت راست نیە، ئاوارەكان ئازادن بگەڕێنەوە یان بەپێچەوانە، خۆیان حەزناكەن بگەڕێنەوە، ماوەیەكە خەڵك لەشەنگالەوە دووبارە دەگەڕێتەوە دهۆك، ئەوەش بەهۆی كەمی خزمەتگوزاری و مامەڵەی خراپی پەكەكەو حەشدی شەعبی. هاوڵاتی: چۆن بارودۆخی شەنگال ئاسایی دەكرێتەوە؟ قادر قاچاخ :چارەسەر ئەوەیە شاندێك دروستبكرێت لە یوئێن، حكومەتی بەغداو هەرێم و بەشێوەیەكی مەیدانی بچنە شەنگال و رێككەوتنی بەغداو هەولێر بەفیعلی جێبەجێبكەن، ئەوكات هەر لایەنێك ناڕەزایی خۆی دەربڕی یان لەدژی رێككەوتنەكە خۆپیشاندانیان كرد پێویستە ئەوكات هێز بەرامبەریان بەكاربهێنرێت و بەزەبری هێزو شەڕ دەربكرێت لەسنوری شەنگال. هاوڵاتی:زۆر جار توركیا بۆردوومانی شەنگال دەكات ئێوە راتان چیە؟ قادر قاچاخ: شەنگال خاكی كوردستانە، ئێمە لەگەڵ ئەوەنین هیچ هێزو لایەنێك بۆردوومانی شەنگال بكات، بەڵام بەداخەوە پەكەكە بەخۆی بیانوو دەداتە توركیا تاوەكو شەنگال بۆردوومان بكرێت، پەكەكە پێی خۆشە توركیا بێتە شەنگال، بەڵام كورد نەگەڕێتەوە شەنگال، شوێنی ئەوان شەنگال نیە، لەجیاتی ئەوەی نەورۆز لەچیای گاباری و جودی بكەن دەڵێن ئێمە ئاگری نەورۆز لەقەندیل و چیای گارە دەكەینەوە، لەگەڵ ئەوەداین دەسەڵاتی شەرعی بگەڕێتەوە، دواتر خەڵكی شەنگال دەنگی بەكێ دا بائەو حوكم بكات، رای خەڵكی شەنگال بۆ ئێمە زۆر پیروزو گرنگە. هاوڵاتی: پارتی هاوكاری دەگەیەنێتە ئاوارەكانی شەنگال؟ قادر قاچاغ: بەردەوام هاوكاری دەگەیەنینە ئاوارەكانی شەنگال ئەوانەشی كە لەسەر چیای شەنگالن، بەڵام هەندێ كات حەشدی شەعبی رێگری لەهاوكارییەكان دەكات لەگەڵ پەكەكە كە رێكخراوی بارزانی هاوكارییەكان بگەیەنێتە دەست ئاوارەكان. هاوڵاتی: باس لەوە دەكرێت توركیا بەهاوكاری پارتی بنكەیەكی سەربازیی لەشەنگال یان نزیك شەنگال دروستدەكات؟ قادر قاچاغ: ئەو بابەتە راست نییەو توركیا بنكەی سەربازیی دروست ناكات لەو ناوچانە.

سازدانی: شاناز حەسەن راوێژكارێكی دەروونی ئاماژە بەوەدەدات كێشەی دارایی گرنگترین هۆكارە بۆ تووشبوون بەنەخۆشییە دەروونیەكان و دەشڵێت:» حكومەت و لایەنی پەیوەندیدار لێیی بەرپرسە كەكۆمەڵگای كردووە بەچینایەتی و چێنێكی تێرو پڕكردووەو چینێكیش نان نییە بیخۆن و گەنج و خێزانێكی زۆریش داهاتی رۆژانەیان سفرە، ئەم ناعەدالەتی كۆمەڵایەتییە دەبێتە هۆی تێكچوونی دەروونی تاك و كۆمەڵگا». هێمن عومەر، راوێژكاری دەروونی، لەم چاوپێكەتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی جەخت لەوە دەكاتەوە هەر نیشانەیەك لەمرۆڤێكدا بۆ ماوەی شەش مانگ بەردەوام بوو دەچێتە چوارچێوەی نەخۆشییە دەروونیەكانەوە. هاوڵاتی: چۆن دیاریدەكرێت كەسێك نەخۆشی دەروونی هەیە؟ هێمن عومەر: دیاریكردنی نەخۆشی دەروونی هەروا ئاسان نییەو دەبێت كەسەكە شەش مانگ چاودێری بكرێت، لەلایەن كەسانی شارەزاو تووێژەرو پزیشكانی دەروونی و چارەسازانی دەروونی دەستنیشانی ئەمە بكەن. دەستنیشانكردنی كەسێك كە نەخۆشی دەروونی هەبێت بەوە دەبێ بگەڕێینەوە بۆ باكگراوندی مێژووی ئەو كەسە، ئایا ماوەی چەندێكە ئەو كەسە فڵان حاڵەتی هەیە یان چەند جارێك دووبارەبووبێتەوە لەو كەسەدا، بۆ نموونە خەمۆكی سەرەتا لەخەمێكی ئاساییەوە دەستپێدەكات، دواتر ئەو كەسە بەرەو گۆشەگیری دەڕوات بەئاسانی كەسانی چواردەوری هەستی پێدەكەن، دواتر تێكەڵاوی تەنانەت كۆمەڵگاو ئەندامانی خێزانیشی نامێنێ، ئەوانەی خەمۆكیان هەیە زۆریش دەخەون، دواتر چەند نیشانەیەكی تری لێ دەبینرێت، گەر ئەم نیشانانە بۆماوەی شەش مانگ بەردەوامبوو ئەوا پزیشكی دەروونی دیاری دەكات بەنەخۆشی دەروونی و واتە چووەتە چوارچێوەی نەخۆشییە دەرونییەكان. هاوڵاتی: لەچ تەمەنێكدا نەخۆشییە دەرونییەكان مرۆڤ تووشی دەبێت؟ هێمن عومەر: دیاریكردنی نەخۆشی دەروونی بەپێی جۆری نەخۆشییەكەیە، واتە بۆ نموونە نەخۆشی ئۆتیزم هەیە لەتەمەنی منداڵییەوە سەرهەڵئەدات واتە هەتا تەمەنی سێ ساڵی نیشانەكانی نەخۆشی ئۆتیزم لەمنداڵدا دەردەكەوێ و نەخۆشی شیزۆفرینیا لەتەمەنی (15)بۆ (16) ساڵی دەرئەكەوێت و دروستدەبێ، نەخۆشی دووجەمسەری لەتەمەنی (20) ساڵی بەرەو سەرەوە دەردەكەوێت  و نیشانەكانی سەرهەڵئەدات، خەڵەفاوی و زەهایمەر و لەبیرچونەوە لەتەمەنی (60) ساڵی دەدەكەوێت و مرۆڤ تووشی دەبێت، واتە نەخۆشییە دەروونییەكان بەپێی جۆری نەخۆشییەكان جیاوازن لەتەمەنێكەوە بۆ تەمەنێكی تر. هاوڵاتی: زیادبوونی كێشە كۆمەڵایەتییەكان چ كاریگەرییەكی لەسەر زیادبوونی نەخۆشییە دەروونیەكان هەیە؟ هێمن عومەر: زیادبوونی كێشە كۆمەڵایەتییەكان و حاڵەت و دیاردە كۆمەڵایەتیەكان، فرەڕەهەندو جیاوازن، لەئێستادا لەكۆمەڵگای خۆمان بەتایبەت كێشە كۆمەڵایەتییەكان رووی لەزیادبوون كردووە، ئەمەش هۆكارگەلێكی زۆری لەپشتەوەیە، كاریگەری سلبی میدیاو راگەیاندنەكان، هۆكاری زۆربەی كوشتن  و خۆكوشتن و كەتنەكان كە تاك پێی هەڵدەستێت، چونكە هەر لەهەواڵی بەپەلەوە بیگرە هەتا فیلم و دراماو گۆرانییە رووخێنەرەكان هەمووی كاریگەری راستەوخۆی دەبێت لەسەر دەروونی تاك بەلایەنە نێگەتیڤەكەیدا، زۆربەی گرفت و نەخۆشییە دەرونییەكانیش بۆ میدیای نێگەتیڤی كوردی دەگەڕێنمەوە، بۆ نموونە هەندێ میدیا هەیە كە ئافرەتی كردووە بەكاڵاو شەخسییەتی ئافرەتی تەنها لەجەستەیدا بچووكکردۆتەوەو كە هۆكارێكە بۆ تێكچوونی شیرازەی خێزانیش. هۆكاری دووەم حكومەت و لایەنی پەیوەندیدار لێیی بەرپرسە كە كۆمەڵگای كردووە بەچینایەتی، كە چێنێكی تێرو پڕ كردووەو چینێكیش نان نییە بیخۆن و گەنج و خێزانێكی زۆریش داهاتی رۆژانەیان سفرە، ئەم ناعەدالەتی كۆمەڵایەتییە دەبێتە هۆی تێكچوونی دەروونی تاك و كۆمەڵگا. هاوڵاتی: حاڵەتی دەروونی و نەخۆشی دەروونی جیاوازییان هەیە؟ هێمن عومەر: جیاوازن، حاڵەتی دەروونی ئەوەیە كە هەركەسێك ئاسایی رۆژانە هەمانە، بۆ نموونە خوێندكارێكە نازانێ شێوازەكانی وانە خوێندن چۆنەو نازانێ چۆن وانە بخوێنێت، ئەوە دەتوانێ لەڕێگای راوێژكارێكی دەروونی یان تووێژەرێكە رێنمایی وەرگرێ و ئاسایی ئەو حاڵەتە دەروونییەی چارەسەر ئەبێت و تووێژەرەكە رێنمایی دەكات، بەڵام نەخۆشی دەروونی ئەوە دەچێتە قۆناغێكی ترەوە واتە ئەبێ لای پزیشكی دەروونی یان چارەسازی دەروونی چارەسەر بكرێت و ئەویش بەچەند رێگایەك، یان بەجەلسەو دانیشتن لەگەڵی بۆ چەند جارێك یان چارەسەری هەیە لەڕێگای دەرمانەوە. هاوڵاتی: لایەنی خراپی ئابوری و دارایی تاچ رادەیەك كاریگەری لەزیادبوونی نەخۆشییە دەروونیەكان هەیە؟ هێمن عومەر: بەڵێ بەدڵنیاییەوە خراپی لایەنی ئابوری و دارایی كاریگەری راستەوخۆی دەبێت لەسەر دەروونی تاك، چونكە بمانەوێت و نەمانەوێت مرۆڤ رۆژانە پێویستی بەپارەو تێركردنی لایەنی دارایی دەبێت، چ سەڵت بێت و چ خێزانداربێت زۆربەی كێشە كۆمەڵایەتییەكانیش هۆكارەكەی بۆ لایەنی دارایی و ئابوری دەگەڕێنمەوە، وەك ئەڵێ كاسەی پڕ ئاشتی ماڵە، بەڵام قەناعەتی مرۆڤەكانیش زۆر گرنگە، قەناعەت بەوبەشەی كەهەتە ئارامی و موورتاحی دەروونت پارێزراو دەكات. لەلایەكی تر لاوازی ئابوری خێزان و تاك هۆكارێكە بۆ درووستبونی گرفتە دەروونییەكانی خێزان و تەنانەت زیادبوونی گرفت و كێشە كۆمەڵایەتییەكانیش، چونكە باوكێك منداڵەكەی داوای پارەی لێبكات و نەیبێت بیداتێ ئایا ئەو منداڵە پەنا بۆ كوێ دەبات دواتر؟ یان هەیبەت و قورسایی ئەو باوكە دەمێنێ لای ئەو منداڵە؟ بەدڵنیاییەوە هەم منداڵەكە پەنا بۆ دەرەوە دەبات و تووشی لادان و بەكارهێنانیش دەبێتەوە لەلایەن كەسانی خراپەوە هەم باوكەكەش دەڕوخێت و سومعەی نامێنێ لای منداڵەكانی، تەبعەن لایەنی  دارایی كاریگەری زۆری هەیە لەسەر دروونی تاك و خێزان و كومەڵگا. هاوڵاتی: لەدوای دروستبوونی قەیرانەكان لەهەرێمی كوردستان تاچەند نەخۆشییە دەروونیەكان زیادیان كردووە؟ هێمن عومەر: بەڵێ نەخۆشییە دەروونییەكان و كێشە كۆمەڵایەتییەكان لەدوای 2014و جەنگی داعش و قەیرانی ئابوری و داراییەو دوو هێندە بگرە زیاتریش زیادیان كردووەو كاریگەرییەكی زۆری كردۆتەسەر تاك و خێزان و كۆمەڵگاش. تەنانەت رێژەی جیابوونەوە  تەڵاق و كوشتن و كوشتارو لادان و دزیكردن و تاوانكارییەكان و خۆكوشتنیش  دووهێندەو بەڕێژەیەكی بەرچاو بەرزبۆتەوەو زیادیان كرددووە. هاوڵاتی: بوونی ئازادی زۆرو نەبوونی ئازادی واتە كۆدو بەندەكان تاچەند كاریگەرن بۆ دەركەوتنی نەخۆشییەكی دەروونی؟ هێمن عومەر: هەردووكیان خراپن و كاریگەری پێچەوانەیان دەبێت، واتە ئازادی زۆر بەتاكەكان دەكەوێتە سەر رۆشنبیری و تێگەشتنی ئەو كەسە بۆ وشەو مانای ئازادی، ئازادی هەر تاكێك تا ئەوكاتەیە كە ئازادی تۆ تێنەپەڕێنێت.  مرۆڤ بەسروشتی خۆی زۆر ئازادی رەهای هەبێت بەرەو هەڵدێر دەڕوات، بەپێچەوانەشەوە رێگری زۆر داپڵۆسین و گۆشەگیركردنی تاك كاریگەری سلبی زۆر خراپی دەبێت لەسەر دەروونی تاك و بەرەو گرفتە دەروونییەكان و تەقینەوەی دەروونی و نەخۆشی دەروونیشی دەبات، ئێستا لەم كۆمەڵگایەی خۆماندا زۆر شتی ناپەسەندو سنوربەزاندن دەكرێ بەناوی ئازادییەوە كە ئەسڵەن ئەوە هیچ مۆڕاڵ و ئەتەكێتێكی ئازادی تیدا نییە، من پێموایە زۆرێك لەتاكی كوردی لەمانای تەواوی وشەی ئازادی تێنەگەیشتوون. هاوڵاتی: ترس و قەلەقی جیاوازیان چییە؟ ئەوەی بەفۆبیا ناودەبرێت چ كاریگەرییەكی بۆ سەر نەخۆشییە دەروونیەكان هەیە؟ هێمن عومەر: ترس، بریتییە لەهەر شتێك كە زۆرجار رووبەڕووی دەبیتەوە، واتە ترس دەرەكییە، لەدەرەوەی خۆت بۆت دروست دەبێ، بەڵام رارایی پەیوەندی بەناخی مرۆڤەكانەوە هەیە، واتە مرۆڤ خۆی بۆ حۆی دروست دەكات، بەڵام گەر باسی فۆبیا بكەین فۆبیا واتە تۆقین، ئەوپەڕی پلەی ترسە، مرۆڤ هەیە گەشتنە حاڵەتی فۆبیا  واتە ناتوانێ رووبەڕووی ئەوشتە بێتەوە كە فۆبیای لێی هەیە، بۆ نموونە مرۆڤی وا هەیە فۆبیای سواربوونی فڕۆكەی هەیە ناتوانێ نزیك فڕۆكەش بێتەوە، بەڵام لەترسدا وانییە، مرۆڤ دەتوانێ ڕووبەڕووی ترسەكەی بێتەوەو تاقی بكاتەوە دواتر ترسەكەی دەڕەوێتەوە نایمێنێ بەڵێ چارەسەر بۆ فۆبیاو ترسیش هەیە، بەپێی جۆری ترس و فۆبیا و لای كەسانی تووێژەرو پزیشكی دەروونی و چارەسازاندنی دەروونی چارەسەر وەرەگرن بەڕێنمایی و گفتوگۆو زۆرجایش بەدەرمان. هاوڵاتی: پێویستە چیبكرێت بۆ ئەوەی شتە دەرەكییەكان بەتایبەت كێشەی دارایی كاریگەری لەسەرمان نەبێت؟ هێمن عومەر: گرفتی ئابوری و نەبوونی داهات كاریگەری هەر دەبێت لەسەر تاك و خێزان و كومەڵگاش، بەڵام دەبێ مرۆڤ كەرامەت و شەخسییەت و بوونی خۆی تەنها لەپارەو ماددی نەبینێتەوە، بەڵكو دەبێ هەوڵ و وزەی بۆی بخاتە كار بۆئەوەی خۆی بێت و هەمیشە پشت بەخۆی ببەستێ، وەك پەندێكی كوردی هەیە: ئەڵێت ((هەتا سواری ئەسپی خەڵك بیت، پیادەیت)). كەواتە مرۆڤ نابێ هەموو ژیان و فكرو بیركردنەوەی خۆی لەپارەو مادییدا ببینێتەوە، ئەو كات گەر وتت هەموو شتێك پارەیە، كەواتە مرۆڤبوونی خۆتت خستۆتە ژێر پرسیارەوە، پارە هەمووشتێك نییە، بەڵام وەسیلەیەكە بۆ ژیان. هاوڵاتی: هەندێك كەس هەیە بە شتێكی ئاسایی خەفەت دەخوات، ئەوە دەبنە هۆكاری ئەوەی كەسەكە بەرەو نەخۆشی دەروونی بڕوات؟ هێمن عومەر: ئەو كەسەی بچووكترین شت كاری تێدەكات و زۆر خەفەتی پێ دەخوات و كاردانەوەی دەرەكی زۆر كاریان تێدەكات، ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ پەروەردەی خێزان و بۆماوەیش زۆر دەوری هەیە، بۆیە زۆرتر لەڕەگەزی مێیەنیدا هەیەو ئەو كەسانەن كە متمانەیان بەخۆیان نیەو ئەوانە نابنە نەخۆشی، بەڵام زۆر بەردەوامی و بیركردنەوە نیشانەی خراپی دەبێت و ئەگەر بەردەوام بێت هێواش هێواش گۆشەگیر دەبێت و لەكۆمەڵگە دادەبڕێت و بەرەو نەخۆشی خەمۆكی هەنگاو دەبێت . هاوڵاتی: هەندێك كەس زۆر پارە خەرج دەكەن، یان بەماوەیەكی كەم پارەیان لەدەستدا نامێنێت و بڕوایان بە پاشەكەوتكردنی پارە نییە، ئایا ئەوحاڵەتانە بەنەخۆشی دەروونی هەژمار دەكرێن؟ هێمن عومەر: ئەو كەسانەی پارە زۆر خەرج دەكەن و باوەڕیان بەپاشەكەوت نیە، ئەوانە نەخۆشی دەروونی نین، بەڵكو حاڵەتی دەروونین كە بەداخەوە لە زۆربەی تاكەكانی ئێمەدا هەیە، ئەو كەسانە دەبێتە گرێیەكی دەروونی بۆیان و حاڵەتێكی دەروونی تێیاندا، بەڵام نابێتە نەخۆشی دەروونی.  

  سازدانی: ماردین نورەدین ئەندامێكی ئەنجومەنی باڵای كۆمەڵی دادگەری كوردستان كە لەگەڵ سەرۆكی حزبەكەی بەشداریی كۆبوونەوەی سەرۆكایەتی هەرێمی كرد، وردەكاری كۆبوونەوەكەو گفتوگۆكان بۆ هاوڵاتی ئاشكرادەكات. فاروق عەلی، ئەندامی ئەنجومەنی باڵای كۆمەڵ لەم چاوپێكەوتنەیدا ئاماژە بەوە دەدات كە نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ سزادانی گیراوانی بادیناندا نەبووە بەو شێوەیەو لەبارەی مووچەشەوە نێیچیرڤان بارزانی ئەوەی باسكردووە كە بۆ دەستكاریكردنی لێبڕینی مووچە یان نەهێشتنی چاوەڕێی جێبەجێكردنی یاسای بودجەو پلانی حكومەت دەكەین. ‌هاوڵاتی: ناوەڕۆكی كۆبوونەوەی لایەنەكان لەگەڵ سەرۆكایەتی هەرێم چی بوو؟ فاروق عەلی: كۆبوونەوەكە لەسەر بانگهێشتی سەرۆكایەتی هەرێم بوو بۆ بەرپرسی یەكەمی حزب و لایەنەكان، كۆبوونەوەكە بۆ پرس و راوێژ بوو لەسەر بارودۆخی ئێستای كوردستان و ئەو بارودۆخەی دۆخی كوردستانی تێدایە لەو پاشەكشە سیاسییەی كە لەبەرامبەر بەغدا سەنگ و قورسایی و پێگەی نەماوە، ئەو هۆكارانەی وای لێكردووە كە بەو شێوازە بێت سەنگ و قورسایی نەمێنێت، بێگومان ئەوەش بۆ كاریگەریی خراپ ئیدارەدانی ئەم هەرێمە دەگەڕێتەوە كە لەلایەن پارتی و یەكێتی ئیدارە دراوە  بەشێوازێكیش ئیدارەیان داوە كە سەنگ و قورسایی نەمێنێت.  قسەكردن بوو لەسەر رێكکەوتننامەی تێپەڕاندنی یاسای بودجەی حكومەتی ناوەندی و پشكی هەرێی كوردستان تێیداو چۆنیەتی پابەندبوونی كوردستان و بەغدا بەو رێكکەوتننامەیەوە، ئەم رێکكەوتننامەیە كاتێك سودی دەبێت كاتێك كاریگەری لەسەر ژیانی خەڵكی بەجێبهێڵێت، ئەو بڕینی مووچەو پاشەكەوتی مووچە چی تر كۆتایی پێبهێنرێت، كەمكردنەوەی باج و زەریبە بەناوی ئەو باج و زەریبەیەی كە لەهاووڵاتیان وەردەگیرێت، لەخاوەن كۆمپانیاكان و وەبەرهێنەرەكان وەردەگیرێت لەهەرێمی كوردستان، لەمەرزەكان كەلوپەل بەقاچاخ دەهێنرێت، خاوەن كارگەكان زەرەری لێدەكەن، دەبێت ئەمە بەرپرسانی هەرێمی كوردستان چارەسەری بكەن، خاڵێكی دیكەش كە قسەو باسی لەسەركرا رۆژنامەنووسەكانی بادینان بوو كەهەموو لایەكی نیگەران كرد، بەشێوەیەكی نادادگەرانە دادگای كران، هیچ دادگاییەك نەبووە، هیچ دۆسیەیەك نەبووە لەیەك دانیشتن دادگای بكرێت و سزایان بدرێت، دۆسیە هەبووە چوار ساڵ و پێنج ساڵی خایاندووە ئەو دۆسیەیە چۆن لەحاڵەتێكی ئاواوە یەكسەر یەكلایی كراوەتەوە ئەگەر بابەتەكە سیاسی نەبێت و لایەنداری نەبێت. هەروەها خاڵێكی دیكە كە قسەو باسی لەسەركرا رۆڵی خراپی سۆشیال میدیاو میدیاو میدیای سێبەرە، كە بەداخەوە بە پارەی زۆرو قووتی خەڵكی و هاووڵاتیان بەتایبەتی پارتە دەسەڵاتدارەكان لێشاوێكی زۆر لەمیدیایان خستۆتەگەڕ، میدیای سێبەریان خستۆتەگەڕ، كە ئاشتی كۆمەڵایەتی و ئاشتی سیاسی لەنێوان لایەنە سیاسییەكان، داڕمانی ئەخلاقی، ئەمەش پێویستی بەچارەسەرە، ماقوول نیە ئەو هەموو خەرجییە لەسۆشیال میدیا سەرف دەكەن لەبەرامبەر یەكتردا، ئەم لایەنە سیاسییانە تا توانیان شەڕی یەكتریان كرد لەشاخ، شەڕی ناوخۆیان كرد نەیانتوانی یەكتر لەناوبەرن، ئێستا بەسوكایەتی و بێڕێزیی و جوێندان لەسۆشیال میدیا بەیەكتر دەتوانن چی چارەسەر بكەن. هەروەها یەكێكی دیكە لەتەوەرە سەرەكییەكان بابەتی لابردنی پاشەكەوتی مووچەو كەمكردنەوەی مووچە بوو، ئامادەبووان داوایانكرد لەپێناو ئەوەی ئەم كۆبوونەوانە دەرەنجامیان هەبێت پێویستە لەسەر ئەرزی واقیع ئەم پێشنیارانە كاردانەوەیان هەبێت، خەڵك هەست بكات بەوەی كەكاریگەریی هەبووە لەسەر چارەسەركردنی كێشەكان، ئەگەر كاریگەرییان هەبوو دەكرێت ئەم كۆبوونەوانە بەگڕوتینێكی باشترەوە ئەنجامبدرێت،  ئەگەریش نا ئەوا مەحاڵە جارێكی كە كۆبوونەوە بكرێت لەسەر ئەرزی واقیع كاری لەسەر نەكرێت. هاوكات خاڵێكی دیكە كەبابەتی هەڵبژاردنەكان بوو، پرسی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی عێراق و بەتایبەتی لەكەركوك و ناوچە جێناكۆكەكان، ئەگەر كورد یەك نەبێت و هەماهەنگ و هاوكار نەبێت نەتوانێت پێكەوە هاوكارو هەماهەنگ و هاوپەیمان بن، ئەوە لەوانەیە كورد  بەتەواوەتی پێگەی خۆی لەكەركوك لەدەستبدات، لەكاتێكدا كە هەڵوەشانەوەو رێكنەكەوتنەكان هەمووی لەپێناوی كەركوكدا بووە، بەهۆی كێشەكانی نێوان یەكێتی و پارتی خەریكە كەركوكیش لەدەست دەچێت و ناوچە جێناكۆكەكان بەتایبەتی هەمووی دەكەوێتە ژێر دەسەڵاتی حكومەتی ناوەندییەوە، ئەوەش وادەكات هەموو ئەو قوربانیانەی كەدراون لەماوەی ساڵەهای ساڵە بە زایە بچێت، بۆیە باشترە كەكێشە لاوەكییەكانی نێوان حزب و لایەنە سیاسییەكان بخاتە لاوەو بیر لەچارەسەری كێشەكان بكاتەوە بۆ ئەوەی بە تەبایی بەشداری هەڵبژاردنەكان بكات، بەتایبەتی لەو ناوچە جێناكۆكانە. هاوڵاتی: رێككەوتن بەیەك لیستی هاوپەیمانی لەناوچە جێناكۆكەكان بەشداری هەڵبژاردنەكان بكەن یان تەنیا قسەتان لەبارەوە كرد؟ فاروق عەلی: لەو رووەوە پێشنیار كرا كەزۆربەی زۆری ئامادەبووان قسەیان لەسەر ئەوەش كرد كە بەپلانێكی تۆكمەوە بەشداریی هەڵبژاردنەكان بكرێت، بەڵام جێهێڵدراوە بۆ مەڵبەندەكانی ئەو سنورە و بۆ كۆبوونەوە لاوەكییەكان، لەو كۆبوونەوەیە تەنها ئاماژەی پێكراو وەك پرسێكی گرنگ راگۆڕینەوەی لەسەركرا، هێشتا بڕیاری لێنەدراوە. هاوڵاتی: بۆچی لەدوای تەواوبوونی كۆبوونەوەكە هیچ راگەیەندراوێكی هاوبەشی لایەنەكان بڵاونەكرایەوە؟ ئەمە دەگەڕێتەوە بۆ ناتەبایی نێوان لایەنەكان یاخود هۆكاری دیكەی هەیە؟ فاروق عەلی: كۆبوونەوەكە كۆبوونەوەیەكی راوێژكاری بوو، كۆبوونەوەیەك نەبوو كەبڕیاری لەسەربدرێت، بێگومان ناتەباییەكانیش هەبوون، لەسەر ئەوە ناكۆك بووین ئاخۆ كە لەو گلەیی و گازندانەی كە لەشێوازی حوكمڕانی هەرێمی كوردستان كراوە لەكۆبوونەوەكەدا ئەگەر لەبەیاننامەكەدا جەرد دەكرێت بڵاودەكرێتەوە، ئەگەر جەرد ناكرێت ئەوا بەپێویستی نازانین. هاوڵاتی: هەڵوێستی نێچیرڤان بارزانی لەبارەی سزادراوانی بادینان و پرسی مووچە چی بوو لەكۆبوونەوەكەدا وتی چی؟ فاروق عەلی: نێچیرڤان بارزانی لەبارەی سزادراوانی بادینان باسی لەوەكرد كەئەویش لەگەڵ ئەو جۆرە سزادانەدا نەبووە كە بەیەك جەلسەی دادگا سزادراون و لەگەڵ ئەوەدا بووە كەكاتی زیاتریان پێبدرێت. هەروەها لەبارەی مووچەوە مامۆستا عەلی باپیر باسی لەوەكرد كەچیتر ناكرێت خەڵك مووچەی لێببڕدرێت، ئەوە رێككەوتنی عێراق و هەرێم كراوە، نێچیرڤان بارزانی ئەوەی باسكرد كەئەوان چاوەڕێی جێبەجێكردنی یاسای بودجە دەكەن لەلایەنی حكومەتی عێراقەوەو دواتر سەیری پلانی حكومەتی هەرێم دەكەن كە لێبڕین كۆتایی پێبهێندرێت یان دەستكاری بكرێت.

سازدانی: هیوا بەختیار بەڕێوەبەری پاسپۆرتی سلێمانی ئاماژە بەوە دەدات لەسلێمانیدا ملیۆنێك و (200) هەزار كەس خاوەنی پاسپۆرتی عێراقین و دەشڵێت:» ڤیزای ئێران بۆ هەولێر هەرزانترو خێراترو ئاسانترە، بەراورد بەسلێمانی». ‌عەمیدی مافپەروەر سالار عەبدوڵا بەڕێوەبەری پاسپۆرتی سلێمانی لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» ئەگەر دانیشتووی شاری سلێمانی بیت، بەبێ هۆكارو بۆ گەشتوگوزارو ئارەزوو و سەردانی كەسوكار، ناتوانیت ڤیزای كۆماری ئیسلامی ئێران وەربگریت، لەكاتێكدا پێشتر بەمشێوەیە نەبوو، بەڵام لەشاری هەولێر پێویست بەهیچ كام لەم مەرجانە ناكات». هاوڵاتی: بەگشتی بارودۆخی پاسپۆرت تاچەند گونجاوە بۆ هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان، تاچەند لێی رازیین؟ سالار عەبدوڵا: وەڵامی ئەم پرسیارە دوو بڕگەیە: بڕگەی یەكەم: پەیوەندی هەیە بەوەی، كە ئێمە وەكو بەڕێوەبەرایەتی پاسپۆرتی سلێمانی، تاچەند توانیومانە خزمەتی هاووڵاتیان بكەین، تاكو بەزووترین كات و بەئاسانترین شێوە، پاسپۆرت بگەیەنینە دەستی هاووڵاتیان. بڕگەی دووهەم: پەیوەندی هەیە بەوەی، تاچەند هاووڵاتیان سوودمەند بوون، لەئاستی پاسپۆرتی عێراقی. سەبارەت بەبڕگەی یەكەم، بێگومان كاری زۆر باش كراوە لەبەڕێوەبەرایەتی پاسپۆرتی سلێمانی، بەكردنەوەی (5) نووسینگە یان (5) مەكتەب لە (هەڵەبجە، رانیە، گەرمیان، كەلار، چەمچەماڵ و سلێمانی)، كە بەئاسانی هاووڵاتیان دەستییان پێی دەگات و دەبن بەخاوەنی پاسپۆرت لەماوەی چەند رۆژێكی كەمدا، بەبێ گرفت و كێشە. بەڕێوەبەرایەتی پاسپۆرتی سلێمانی یەكێكە لەو بەڕێوەبەرایەتییانەی كەتوانیویەتی خزمەتی باشی هاووڵاتیان بكات. سەبارەت بەبڕگەی دووهەم، كەپەیوەندی هەیە بەوەی، كە تاچەند هاووڵاتیان سوودمەندبوون، ئەمەش بۆ خۆی دوو بڕگەی جیاوازە: أ- سەبارەت بەو هاووڵاتیانەی كە مەبەستییانە بچنە وڵاتانی دراوسێ، بۆ نموونە وڵاتی (كۆماری ئیسلامی ئێران و  توركیا)، كە زۆرینەی هاووڵاتیان روو لەو دوو وڵاتە دەكەن، چ بەمەبەستی چارەسەری پزیشكی بێت، یان بەمەبەستی سەردانی كەسوكارو گەشتوگوزار بێت، ئەو هاووڵاتیانە سوودێكی زۆریان بینیوەو زۆر بەئاسانی بوونەتە خاوەنی پاسپۆرت و بەئاسانی گەشتەكانیان ئەنجامداوە. ب- سەبارەت بەو هاووڵاتیانەی، كە مەبەستیانە بچنە ئەمەریكاو ئەوروپا، بێگومان ئەو كەسانە رووبەڕووی كێشە دەبنەوە، چونكە بەئاسانی ناتوانن ببنە خاوەن ڤیزاو ڤیزا بەدەستبهێنن لەكۆنسوڵخانەكانی عێراق، هۆكارەكەشی ئەوە نییە، كە پاسپۆرتەكە عێراقییە، یان لەچەند پەڕە پێكهاتووە، یان شێوازەكەی چۆنە، بەڵكو هۆكارەكەی دەگەڕێتەوە، بۆ هۆكاری سیاسی، ئابوری و ئەمنی عێراق. هەر وڵاتێك لەجیهاندا، بارودۆخی ئەمنی و ئاسایشی وڵاتەكەی تێكبچێت، هاوشێوەی عێراق، كە لەئێستادا هەر رۆژێك لەشارێك كێشە، تەقینەوە، كوشتن و بڕین هەیە، یان هەر وڵاتێك باری ئابوری خراپبوو، بژێویی هاووڵاتیان كەمبوو، هاووڵاتیان نەیانتوانی بەئاسانی بژێویی ژیانیان بەدەستبهێنن، یان بارودۆخی سیاسی خراپبوو، هەر یەكێك لەم بڕگانە وا لەهاووڵاتیان دەكات، وڵاتەكەی خۆی جێبهێڵیت و بچێتە وڵاتی دووهەم، بۆ ئەوەی بەئاسانی بژێویی ژیانی دەستبكەوێت، سەلامەتتر بێت، كێشەی ئەمنی كەمتر بێت و باری ئابووری باشتر بێت، لەهەر وڵاتێكیش رێژەی پەنابەران بەهۆی ئەو هۆكارانە بەرزبۆوە، كۆمەڵێك مەرج لەلایەن ئەو وڵاتەوە دادەنرێت و ڤیزا بەئاسانی نادەن و رێگری لەبەخشینی ڤیزا دەكەن، ئەوكاتە هاووڵاتی ناتوانێت بەئاسانی ببێتە خاوەنی ڤیزای ئەوروپا یان ئەمەریكا. هاوڵاتی: لەسلێمانی چەند كەس خاوەنی پاسپۆرتی عێراقییە؟ سالار عەبدوڵا: لەبەڕێوەبەرایەتی پاسپۆرتی سلێمانی، نزیكەی ملیۆنێك و (200) هەزار كەس بوونەتە خاوەنی پاسپۆرت. هاوڵاتی: هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان و عێراق، زۆرتر روو لەئێران و توركیا دەكەن، چ بۆ گەشتكردن، یان بۆ چارەسەری پزیشكی بێت، باس لەوە دەكرێت لەپێدانی ڤیزای ئێران، جیاوازی دەكرێت لەنێوان سلێمانی و هەولێر؟  سالار عەبدوڵا: لەدوای ڤایرۆسی كۆرۆنا كاریگەری زۆری هەبووە، چ لەسەر بەخشینی ڤیزا بۆ وڵاتانی ئەوروپاو ئەمەریكا، چ بۆ ئێران و توركیاو هەموو جیهان، چونكە پێدانی ڤیزا كۆتبەند كراوە بەهۆكاری بڵاوبوونەوەی ئەو ڤایرۆسە، لەگەڵ ئەوەشدا بەخشینی ڤیزا بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران، جیاوازییەك هەیە لەنێوان شاری سلێمانی و هەولێر. واتا هاووڵاتیەك، ئەگەر دانیشتووی شاری سلێمانی بێت و بیەوێت گەشت بكات جیاوازە، لەچاو هاووڵاتیەك كەدانیشتووی شاری هەولێر بێت، كاروبارەكانی جیاوازە. هاوڵاتی: بەردەوام باسی ئەو جیاوازییانە دەكرێت، كە كونسوڵخانەی ئێران لەهەولێر كارئاسانی زیاتر بۆ هاووڵاتیان دەكات تاسلێمانی، لەگەڵ ئەوەشدا ئەو بڕە پارەیەی لە هەولێر وەردەگیرێت، كەمترە لەچاو شاری سلێمانی، بۆچی ئەو جیاوازییانە لەنێوان ئەو دوو شارەدا‌ هەیە، خۆ ئێران یەك دەوڵەتە؟ سالار عەبدوڵا: راستە، جیاوازییەكی زۆر هەیە، بۆ نموونە ئەگەر هاووڵاتییەكی سلێمانی هەبێت، پێویستە ئەم چوار مەرجەی هەبێت، بۆ ئەوەی بتوانێت لەئێستادا ڤیزا وەربگرێت: 1- ئەگەر هاتوو كەسەكە نەخۆشبوو، راپۆرتی پزیشكی هەبوو. 2- ئەگەر هاتوو كەسەكە خوێندكار بوو لەئێران، لەیەكێك لەزانكۆو پەیمانگاكانی ئێران بوو. 3- ئەگەر هاتوو بازرگان بوو، مۆڵەتی ژووری بازرگانی هەبوو. 4- ئەگەر هاتوو یەكێك لەخانەوادەكەی، رەگەزنامەی ئێرانی هەبوو، یان خەڵكی ئێران بوو، بۆ نموونە (باوك، دایك، ژن و پیاو). واتا ئەگەر دانیشتووی شاری سلێمانی بیت، بەبێ هۆكارو بۆ گەشتوگوزارو ئارەزوو و سەردانی كەسوكار، ناتوانیت ڤیزای كۆماری ئیسلامی ئێران وەربگریت، لەكاتێكدا پێشتر بەمشێوەیە نەبوو، بەڵام لەشاری هەولێر پێویست بەهیچ كام لەم مەرجانە ناكات، تەنها ئەوەندە بەسە، ئارەزووت هەبێت بچیت بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران، دەتوانیت ڤیزا وەربگریت، جا بە هۆكاری گەشتكردن، یان سەردانیكردن بێت، یان هەر هۆكارێكی تر بێت. سەبارەت بەنرخەكەشی، ئەگەر دانیشتووی شاری سلێمانی بیت و بتەوێت ڤیزای كۆماری ئیسلامی ئێران وەربگریت، پێویستە لە (90) هەزار تا (150) هەزار دیناری عێراقی بدەیت، بەپێی حاڵەت و شێوازی ڤیزاكە. بەڵام لەهەولێر، بۆ هەر بابەتێك ڤیزا وەربگریت، تەنها (20) هەزار دیناری عێراقییە. لەگەڵ ئەوەشدا جیاوازییەكەی تریش هەیە، كە پەیوەندی بەكاتەوە هەیە، گەر هاووڵاتییەكی شاری سلێمانی بیەوێت ڤیزای ئەو وڵاتە وەربگرێت، (15) رۆژ بۆ (30) رۆژی پێویستە، بەڵام لەهەولێر لەماوەی (24) كاتژمێردا ڤیزاكە وەردەگیرێتەوە. سەرەڕای ئەوەش، گەر هاووڵاتی شاری سلێمانی بیت و بتەوێت لەهەولێر ڤیزا وەربگریت، پێتنادەن، بەڵام بە =هاووڵاتی شاری دهۆكی دەدەن. ئەمانەش جیاوازییەكی زۆر زۆرە لەنێوان ئەو دوو شارەدا. هاوڵاتی: هاووڵاتیانی سلێمانی، گوناحی چییە پارەی زۆرتر بدات، زیاتر چاوەڕێ بكات، كێشەی زۆرتری بێتە پێش، ئێوە تاچەند لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامی ئێران و كونسوڵگەری ئەو وڵاتە، ئەو بابەتەتان تاووتوێ كردووە؟ سالار عەبدوڵا: ئەم كارە پەیوەندیی بەمن و بەڕێوەبەرایەتی پاسپۆرتی سلێمانییەوە نییە، بەڵكو پەیوەندیی بەپەیوەندییەكانی دەرەوە هەیە، پێویستە پەیوەندییەكانی دەرەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان، پارێزگاری سلێمانی و ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی بەدواداچوون بۆ ئەو كارە بكەن، تاكو ئاشكرا بێت، كە بۆچی ئەو جیاوازییە زۆرە لەنێوان ئەو دوو شارە هەیە، ئاسانكاری تەواو بكرێت و هەر گرفتێك هەبێت چارەسەربكرێت و جیاوازی نەبێت و هەموو هاووڵاتیان وەكو یەك، سوود ببینن لەوەرگرتنی ڤیزاو گەشتكردن بۆ وڵاتی كۆماری ئیسلامی ئێران بەبێ جیاوازی. هاوڵاتی: ئەم كێشانە تەنها لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران هەیە، یان لەگەڵ وڵاتی توركیاش هەمان كێشە هەیە؟ سالار عەبدوڵا: لەڕاستییدا بەدواداچوونم نەكردووە بۆ وڵاتی توركیاو نازانم هاوشێوەی كۆماری ئیسلامی ئێرانە، یان نا، بەڵام دەكرێت لەداهاتوودا بەدواداچوون بكەین، هەرچەندە ئەو كارەش پەیوەندیی بە ئێمەوە نییەو پەیوەندیی بەو لایەنانە هەیە، كە باسمانكرد. هاوڵاتی: هاووڵاتییەك ماوەی (10) ساڵە لەپاكستان زیندانی كراوە، چونكە پاسپۆرتی نییە، ئێوە یەكەمجار بابەتەكەتان وروژاند؟ سالار عەبدوڵا: هاووڵاتیان لەلای لایەنە پەیوەندیدارەكان یان كاتێك روو لەئێمە دەكەن، كە لەچەندین دەرگای تر دەدەن و دەرگایان بەڕوودا ناكرێتەوە، بۆیە لەو دەرگایە دەدەن، كە لێیان دەكرێتەوە، ئێمەش فەرمانبەری دەوڵەتین و هێندەی دەرفەت هەیە، دەبێت خزمەتی هاووڵاتیان بكەین، وەكو ئەوەی باستكرد، هاووڵاتییەك ماوەی (10) ساڵە لەپاكستان زیندانە، چونكە بەقاچاغ چووە بۆ ئەو وڵاتە، ئەو هاووڵاتییە دەڵێت «من عێراقیم و خەڵكی هەڵەبجەم»، بەڵام دۆكیۆمێنتێك یان بەڵگەیەكی پێ نییە، كە بیسەلمێنێت خەڵكی عێراقە، بۆیە كۆنسوڵگەری عێراقی ناوێرێت پاسپۆرتی بۆ بكات بۆ ئەوەی بێتەوە بۆ هەرێمی كوردستان، چونكە روون نییە، عێراقییە، یان نا، بۆیە بەدوای بەڵگەیەك دەگەڕێن كەبیسەلمێنێت عێراقییە. بۆ ئەم كارە، پێویستە كۆنسوڵگەری عێراقی، پەیوەندیی بە پەیوەندییەكانی دەرەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بكات. هاوڵاتی: لەئێستادا لە‌كوردستان و عێراقیش بەگشتی، هاووڵاتییەكی زۆر بوون بەخاوەنی پاسپۆرتی دووهەم و سێیەم، لەڕێگەی بزنس و بازرگانیی یان لەڕێگەی كڕینەوە، بۆ نموونە پاسپۆرتی دۆمینیكا و وڵاتانی كاریبی، یان پاسپۆرتی ئەوروپی، قسەتان لەوبارەیەوە چییە؟ سالار عەبدوڵا: راستە بەشێكی زۆری خەڵكی هەرێمی كوردستان بوونەتە خاوەنی ئەو جۆرە پاسپۆرتانە، هۆكاری ئەوەش كەخەڵكی دەیانەوێت ببنە خاوەنی ئەو پاسپۆرتانە، بەتایبەتی بازرگانەكان، هۆكارەكەی ئەوەیە، كە بەهۆی ئەو پاسپۆرتەوە، كە پاسپۆرت و رەگەزنامەی دووهەمە، زۆر بەئاسانی دەتوانن گەشت بكەن بۆ وڵاتانی جیهان، بەبێ ئەوەی داوای ڤیزا بكەن، چونكە ڤیزا وەرگرتن لەم رۆژەدا ئاسان نییەو كارە بازرگانییەكان لەو رێگەیەوە بەئاسانی ئەنجامدەدەن، گەر نەخۆشییان هەبێت بەئاسانی دەگەنە نەخۆشخانەكانی دەرەوەو هاتوچۆیان ئاسان دەبێت، بۆیە هاووڵاتیان هەوڵدەدەن ببنە خاوەنی ئەو جۆرە پاسپۆرتانەو پارەیەكی زۆریشی پێدەدەن. هاوڵاتی: ڤایرۆسی كۆرۆنا، تاچەند كاریگەریی لەسەر كۆی كارەكانی ئێوەو داواكاری خەڵك هەبووە بۆ پاسپۆرت؟ سالار عەبدوڵا: جیاوازییەكی زۆری دروستكردووە، بۆ نموونە ئێمە لەچەندڕۆژی رابردوودا (350) كەسمان بەڕێخستوە، بەڵام لەساڵانی پێش كۆرۆنا نزیكەی (700 تا 800) كەس بووەو رۆژ هەبووە گەیشتووەتە (1000) كەس. لەهەموو سێ كەسێك لەئێستادا تەنها یەك كەس سەردانمان دەكات، هۆكارەكەشی ئەوەیە، وەك وتمان پەیوەندیی بەڤایرۆسی كۆرۆناوە هەیە، كە وایكردووە گەشتكردن و ڤیزا كەم بێت و كۆتبەندی لەسەر دروستببێت، پێویست ناكات بەدواداچوون بكات و ببێتە خاوەنی پاسپۆرتێكی نوێ.  

سازدانی: مه‌زهه‌ر که‌ریم هونه‌رمه‌ند رۆژ که‌ریم له‌وڵاتى سویده‌وه‌ بۆ ‌هاوڵاتى ده‌ڵێت:"چه‌ندڕۆژێکى که‌مه‌ ده‌توانم به‌قاچه‌کانم رێبکه‌م و له‌مردن گه‌ڕامه‌وه‌"، ده‌شڵێت:"ئاره‌زووى ئه‌وه‌ ده‌که‌م بێمه‌وه‌ بۆ کوردستان و نامه‌وێت له‌هه‌نده‌ران بمێنمه‌وه‌". رۆژ که‌ریم به‌ده‌ر له‌کارى هونه‌ری، کارى گواستنه‌وه‌ى که‌لوپه‌لى خوارده‌مه‌نى (Fast food) ده‌کات له‌وڵاتى سویدو یه‌کێکه‌ له‌ئه‌ستێره‌کانى گۆرانى کوردى و هه‌وادارى خۆى هه‌یه‌و به‌ده‌نگێکى نه‌رم و سۆزه‌وه‌ گۆرانییه‌کانى ده‌چڕێت. رۆژ که‌ریم وتى:" له‌چه‌ند هه‌فته‌ى رابردوو، کاتێک که‌لوپه‌لى خوارده‌مه‌نى فاست فودم بۆ چه‌ند دوکانێک داده‌گرت زیاد له‌تواناى خۆم ماندوو بووم، به‌وهۆیه‌وه‌ ئازارێک له‌شان‌و پشت‌و ملمدا دروست بوو، دواى چه‌ند کاتژمێرێک نه‌مده‌توانى له‌جێگه‌ى خۆم بجوڵێم، به‌ناچارى له‌نه‌خۆشخانه‌ هێشتیانمه‌وه‌، پاشان نه‌شته‌رگه‌رم بۆ ئه‌نجامدرا". ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد که‌پزیشکه‌کانى پێیان راگه‌یاندووه‌ پێویستى به‌پشوو هه‌یه‌:"به‌هۆى رێگه‌پێنه‌دانى کاره‌که‌م و خێزان‌و منداڵه‌کانم ساڵانى رابردوو نه‌متوانیوه‌ زوو زوو بگه‌ڕێمه‌وه‌ شارى سلێمانى، ئه‌مساڵ هه‌ر ناتوانم بگه‌ڕێمه‌وه‌". ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ باسى له‌وه‌شکرد سه‌رجه‌م گۆرانییه‌کانى بۆ که‌سانى تایبه‌ت وتووه‌" هونه‌رمه‌ند جۆره‌ فه‌نتازیایه‌ک له‌مێشکى خۆیدا دروستده‌کات، له‌کاتى تۆمارکرنى گۆرانیه‌که‌دا که‌سێکى تایبه‌ت ده‌خاته‌ مێشکیه‌وه‌و گۆرانییه‌که‌ بۆ ئه‌و ده‌ڵێت، که‌تایبه‌ته‌ به‌که‌سێکى دیاریکراو". هاوکات رۆژ که‌ریم ئه‌مساڵ هیچ ئاهه‌نگێک ئه‌نجامنادات، ته‌نیا کارى هونه‌رى له‌ستۆدیۆکه‌یدا بۆ هونه‌رمه‌ندانى ناوه‌وەو ده‌ره‌وه‌ى وڵات ده‌کات که‌داواى لێده‌که‌ن، وتیشى:"له‌ئێستادا کارێکى ده‌رباز شێرزادیم له‌به‌رده‌ستدایە، کارى ئاوازو میوزیکى بۆ ده‌که‌م". ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو ئه‌وروپا کاریگه‌ریى به‌سه‌ر بیرکرنه‌وه‌ى هونه‌ریی ئه‌ودا هێناوه‌:"ئاره‌زووى ئه‌وه‌ ده‌که‌م بێمه‌وه‌ کوردستان ژیان به‌سه‌رببه‌م و نامه‌وێت له‌هه‌نده‌ران بمێنمه‌وه‌". رۆژ که‌ریم ره‌خنه‌ى توند له‌به‌شێکى تیڤییه‌کانى کوردستان ده‌گرێت و به‌"حه‌یابه‌ره‌" ناویان ده‌بات. وتى:"به‌شێک له‌تیڤیو میدیاکارانى کورد حه‌یابه‌ره‌ن به‌داخه‌وه‌، هیچ فیلته‌رو لێپرسینه‌وه‌یه‌ک له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌ناڵانه‌ ناکرێت، په‌خشه‌کانیشیان ده‌چێته‌ هه‌موو ماڵێکه‌وه‌، ئه‌مه‌ش به‌زیانى هاووڵاتیان ته‌واو ده‌بێت، پێویسته‌ له‌لایه‌ن حکومه‌ت‌و خه‌ڵکه‌وه‌ رێگریان لێبکرێت جێگه‌ى قه‌بوڵ نیه‌، به‌ڵام چه‌ندین تیڤیو میدیاکاریش هه‌یه‌ خزمه‌تى راگه‌یاندنى کوردى ده‌که‌ن".  

سازدانى: ئارا ئیبراهیم چاودێرێکى سیاسى ده‌ڵێت:» ئه‌مریکاو فه‌ڕه‌نساو ئیتاڵیا فڕۆکه‌ى بێفڕۆکه‌وان بۆ له‌ناوبردنى داعش به‌کارده‌هێنن له‌چیاى قه‌ره‌جوغ»، ده‌شڵێت:» به‌شێک له‌هێزه‌ کوردییه‌کان له‌ناو ئه‌و یارییه‌ هه‌رێمایه‌تییه‌دان له‌گه‌ڵ داعشداو ئاسانکارییان بۆ کراوه‌ له‌قه‌ره‌چوغ بکشێنه‌وه‌«. ره‌شاد گه‌ڵاڵی کارگێرى پێشووى مه‌ڵبه‌ندى یه‌کێتى له‌ له‌مه‌خمور که‌ له‌ئێستادا له‌ماڵه‌وه‌ دانیشتووه‌ وه‌ک چاودێرى سیاسى قسه‌ى بۆ هاوڵاتى کرد له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ ‌هاوڵاتى ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌دات که‌مانه‌وه‌ى داعش له‌سوودى هه‌ندێک لایه‌نه‌و ده‌یانه‌وێت سوودى لێ ببینن، چونکه‌ ئه‌وه‌ «یارییه‌کى فراوانه‌و هه‌ر که‌سه‌و ده‌یه‌وێت ئه‌سپى خۆى تاوبدات». هه‌روه‌ها ورده‌کارى ئه‌و بۆردومانه‌ ده‌خاته‌ڕوو که‌ له‌لایه‌ن هاوپه‌یمانانه‌وه‌ له‌چه‌ندڕۆژى رابردوودا کرایه‌سه‌ر داعش له‌چیاى قه‌ره‌چوغ و ده‌وروبه‌رى. هاوکات ئه‌وه‌ش دووپاتده‌کاته‌وه‌ که‌هێزێکى هاوپه‌یمانان له‌ئه‌مریکییه‌کان و فه‌ڕەنسییه‌کان و ئیتاڵییه‌کان چوونه‌ته‌ نزیک چیاى قه‌ره‌چوغ  که‌پێشتر هێزه‌کانى (80)ى پارتى تێدابووه‌.  ‌هاوڵاتى: باس له‌وه‌ده‌کرێت ژماره‌یه‌ک هێزى ئیتاڵى و فه‌ڕه‌نسى و ئه‌مریکى له‌نزیک ناحیه‌ى قه‌راج جێگیربوون که‌پێشتر پێشمه‌رگه‌ى تێدابووه‌، پێشتر ئه‌و ناوچه‌یه‌ چى هێزێکى لێبووه‌؟ ره‌شاد گه‌ڵاڵی: ئه‌وه‌ى پێشتر له‌و ناوچه‌یه‌ بوو ته‌نها هێزێکى فه‌ڕه‌نسى بوو، به‌ڵام ئێستا هێزێکى هاوپه‌یمانى نێوده‌وڵه‌تی (ئه‌مریکی، فه‌ڕه‌نسی، ئیتاڵی) له‌ناوچه‌که‌دا هه‌یه‌، به‌تایبه‌تى له‌چه‌ند رۆژى رابردوو چوونه‌ته‌ شاخى قه‌ره‌چوغ له‌ رۆژئاواى مه‌خمور، پێش ئه‌وه‌ى ئه‌و هێزه‌ بێنه‌ ناوچه‌که‌ زیاتر له‌چوار تا پێنج ره‌بایه‌ى هێزه‌کانى یه‌که‌ى (80)ى پارتى ناوچه‌که‌یان چۆڵکرد، دواتر ئه‌و هێزانه‌ چوونه‌ته‌ شوێنه‌کانیان. ئه‌و شوێنه‌ى ئێستا ئه‌وانى تێدا جێگیرکراون، به‌تایبه‌ت که‌هه‌ردوو رووکارى شاخه‌که‌ به‌ڕووى رۆژئاواو باشووردایه‌، پێشتر داعشى لێبووه‌، به‌ڵام ئێستا له‌و ناوچه‌یه‌ نه‌ماون. ‌هاوڵاتى: هێزه‌کانى هاوپه‌یمانان بۆرودمانى ئه‌و ناوچه‌یه‌ ده‌که‌ن؟ ره‌شاد گه‌ڵاڵی: ئه‌و هێزانه‌ فڕۆکه‌ى بێفڕۆکه‌وانیان پێیه‌ له‌گه‌ڵ که‌تیبه‌یه‌کى تۆپهاوێژ، له‌ماوه‌ى چه‌ند رۆژى رابردووشه‌وه‌ فڕۆکه‌کانى هاوپه‌یمانان زۆر به‌چڕى بۆردومانى ناوچه‌که‌ ده‌که‌ن. ‌هاوڵاتى: پێـتوایه‌ داعش له‌وکاته‌دا له‌ناوچه‌که‌ بوون؟ ره‌شاد گه‌ڵاڵی: داعش پێش بۆردومانه‌کان به‌ (48) کاتژمێر شاخه‌که‌یان چۆڵکردووه‌، چونکه‌ ده‌مێکه‌ ئه‌و هێزه‌ به‌رنامه‌ى ئه‌وه‌ى هه‌یه‌ کێوماڵى شاخه‌که‌ بکات، بۆیه‌ داعشه‌کان په‌ڕیونه‌ته‌وه‌ بۆ ناوچه‌کانى دیکه‌ى نێوان نه‌مروودو حه‌مام عه‌لیل که‌ به‌ئاوى دیجله‌دا په‌ڕیونه‌ته‌وه‌. ‌هاوڵاتى: باس له‌وه‌ده‌کرێت ژماره‌ى ئه‌و چه‌کدارانه‌ى قه‌ره‌چوغ (200) بۆ (300) چه‌کدارن؟ ئایا هیچ زانیارى هه‌یه‌ ژماره‌ى ئه‌و هێزانه‌ چه‌نده‌؟ ره‌شاد گه‌ڵاڵی: به‌پێى دوایین زانیارى به‌ر له‌پاشه‌کشه‌ى داعش له‌ رۆژئاواى مه‌خمور، زیاتر له‌ (100) تا (130) چه‌کدار له‌و شوێنه‌ بوون، دیاره‌ ئه‌م شوێنه‌ ئه‌گه‌ر بیانه‌وێ پاشه‌کشه‌ بکه‌ن جگه‌ له‌وه‌ى پێویستیان به‌ئۆتۆمبێل هه‌یه‌، پێویستیان به‌دابینکردنى به‌له‌میش هه‌یه‌ بۆ ناو رووبارى دیجله‌، بۆیه‌ کاتى پاشه‌کشه‌ به‌له‌م و هه‌موو پێداویستییه‌کیان بۆ دابین کراوه‌. ‌هاوڵاتى: کێ هاوکارى داعشى کردووه‌ له‌و ناوچه‌یه‌ پاشه‌کشه‌ بکه‌ن؟ ره‌شاد گه‌ڵاڵی: پێموایه‌ کۆى هێزه‌کان هاوکارییان کردوون، هێزه‌ لۆکاڵى و هه‌رێمییه‌کانیش به‌شێکن له‌و یارییه‌، چونکه‌ ئه‌وانه‌ى کاریان به‌داعش ماوه‌ له‌ناوچه‌که‌، بۆ ئه‌وه‌یه‌ پرۆسه‌ى سیاسى له‌عێراقی پێ ئاڕاسته‌ بکه‌ن، هه‌موویان یارى به‌دۆخى عێراقه‌وه‌ ده‌که‌ن. ‌هاوڵاتى: تورکیا پشتیوانیى چه‌کدارانى داعش ده‌کات له‌و ناوچه‌یه‌؟ ره‌شاد گه‌ڵاڵی: پێموایه‌ هه‌موو لایه‌ک ده‌ستیان هه‌یه‌ له‌و یارییه‌دا به‌هێزه‌کانى ناوخۆشمانه‌وه‌، واته‌ (هێزه‌ کوردییه‌کان)، چونکه‌ ئه‌گه‌ر هێزه‌ ناوخۆییه‌کان ده‌ستیان له‌گه‌ڵیان نه‌بێت ناتوانن به‌و ئاسانییه‌ پاشه‌کشه‌ بکه‌ن. ئه‌گه‌ر هاوپه‌یمانانیش نه‌خشه‌ڕێگاى کێوماڵى ئه‌و ناوچه‌یه‌یان دانابێت زۆر ئاساییه‌ بیانه‌وێت له‌و ناوچه‌یه‌ تووشى هیچ به‌ره‌نگارییه‌ک نه‌بن، داواش له‌هێزه‌ لۆکاڵییه‌کانى ناوچه‌که‌ بکات هه‌ماهه‌نگ بن. له‌هه‌ر شوێنێکى تریش هه‌ر هێزێک هه‌بێت ناتوانرێت پێکه‌وه‌ هاوپه‌یمانى نێوده‌وڵه‌تى جوڵه‌ بکات، چونکه‌ ده‌چیته‌ ناو بازنه‌یه‌ک که‌ده‌رچوون تێیدا زه‌حمه‌ت بێت، بۆیه‌ پێموایه‌ هه‌ر هێزێک له‌و سنوره‌ بێت ناچار ده‌بێت هه‌ماهه‌نگى بکات بۆ جێبه‌جێکردنى به‌رنامه‌که‌یان. ‌هاوڵاتى: هێزه‌ فه‌ڕه‌نسییه‌کان که‌سه‌ره‌تا له‌وێ بوون و دواتر ئه‌مریکى و ئیتاڵییه‌کان هاتن به‌کۆى گشتى چه‌ند سه‌رباز ده‌بن؟ ره‌شاد گه‌ڵاڵی: پێموایه‌ ئه‌و هێزانه‌ى له‌و ناوچه‌یه‌ن نزیکه‌ى (70) بۆ (100) سه‌رباز ده‌بن، به‌ڵام به‌شێوه‌یه‌کى گشتى ئه‌و هێزانه‌ هه‌رکات بیانه‌وێت ژماره‌یان زیاد ده‌کات، چونکه‌ له‌ڕێگه‌ى فڕۆکه‌وه‌ هاتووچۆ ده‌که‌ن، رۆژانه‌ جگه‌ له‌فڕۆکه‌ى بێفڕۆکه‌وان، فڕۆکه‌ى جه‌نگیشیان هه‌یه‌و به‌رده‌وام به‌ئاسمانى ناوچه‌که‌دا ده‌سوڕێنه‌وه‌، شه‌وانى رابردوو لانیکه‌م شه‌ش جار بۆردومانى شاخه‌که‌یان کردووه‌. ‌هاوڵاتى: رۆژى هه‌ینى رابردوو چه‌کدارانى داعش هێرشیان کرده‌سه‌ر ماڵێک و حه‌وت که‌سیان کوشت، بۆچى داعش له‌ناوچه‌ سوننیه‌کان به‌هێزتره‌؟ ره‌شاند گه‌ڵاڵی: مانه‌وه‌ى داعش له‌سودى هه‌ندێک لایه‌نه‌و ده‌یانه‌وێت سودى لێ ببینن، چونکه‌ ئه‌وه‌ یارییه‌کى فراوانه‌، هه‌رکه‌سه‌و ده‌یه‌وێت ئه‌سپى خۆى تاوبدات، داعش یه‌کێک له‌و هێزانه‌یه‌ که‌سودمه‌ند بووه‌ له‌دۆخه‌که‌، پێموایه‌ داعش وه‌ک هێزێکى تۆکمه‌و بڕوابه‌خۆبوو نه‌ماوه‌، ئه‌وانه‌ى که‌ماون په‌یوه‌ستن به‌سیاسه‌تى هه‌واڵگرى هه‌رێمایه‌تى به‌تایبه‌ت به‌رپرسه‌کانیان، ئه‌وانه‌ى ناوخۆشمان به‌شێکن له‌گه‌مه‌که‌و یارى تێدا ده‌که‌ن و سود ده‌بینن له‌مانه‌وه‌ى داعش له‌ناوچه‌که‌.  داعش وه‌کو هێزێکى کاریگه‌رو ره‌شه‌کوژ نه‌ماوه‌، ئێستا زۆر هێزى تر له‌په‌ناى بوونى داعش له‌ناوچه‌که‌ رۆڵ ده‌بینێت، ئه‌و هێزه‌ى ئێستا ده‌بینرێت ته‌نها بۆ ده‌رپه‌ڕاندنى سوننه‌یه‌ له‌ناوچه‌که‌و به‌شێکیان چه‌کدارانى حه‌شدن به‌ناوى داعشه‌وه‌ ئه‌و یارییه‌ ده‌که‌ن، له‌جیاتى ئه‌وه‌ى بڵێن حه‌شد ئه‌و کرده‌وانه‌ ده‌کات ده‌یخه‌نه‌ ئه‌ستۆى داعش. ‌هاوڵاتى: هێزى یه‌کێتى له‌ناو هێزه‌کانى پێشمه‌رگه‌ى کوردستان له‌و ناوچه‌یه‌ بوونى هه‌یه‌؟ ره‌شاد گه‌ڵاڵی: کۆى ئه‌و هێزانه‌ى پێشمه‌رگه‌ که‌ له‌سنووره‌که‌ن له‌مه‌خمورو ده‌وروبه‌رى سه‌ر به‌هێزه‌کانى (80)ى پارتین، پارتى رێگه‌نادات هێزى هاوبه‌ش (لیوا هاوبه‌شه‌کان که‌پێشمه‌رگه‌ى یه‌کێتى تێدایه‌) بێته‌ ئه‌و سنووره‌.

سازدانى: سه‌رکۆجه‌مال   وته‌بێژى کۆمپانیاى ئاسیاسێڵ ده‌ڵێت بۆ سه‌وزکردنى شاخى گۆیژه‌ نزیکه‌ى یه‌ک ملیۆن دۆلاریان له‌قۆناغى یه‌که‌مدا دابین کردووه‌و هه‌موو سیستمى ئاودان و پاراستنیان له‌ئاگرکه‌وتنه‌وه‌ بۆ دابین کردووه‌. عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن وته‌بێژى کۆمپانیاى ئاسیاسێڵ، له‌م چاوپێکه‌وتنه‌دا له‌گه‌ڵ ‌هاوڵاتى ورده‌کارى ئه‌و پرۆژه‌یه‌ باس ده‌کات که‌ بۆ سه‌وزکردنى چیاى گۆیژه‌ له‌لایه‌ن ئاسیاسیڵ و چه‌ند کۆمپانیایه‌کى دیکه‌وه‌ جێبه‌جێ ده‌کرێت و ده‌شڵێت:» سیسته‌مى ئاگربڕ بۆ نه‌مامه‌کان دانراوه‌ تا ئه‌و کاره‌ساته‌ى ساڵى رابردوو  روویدا دووباره‌ نه‌بێته‌وه‌، (20) خاڵى ئاو داده‌نرێت که‌ (100) مه‌تر به‌ده‌ورى پرۆژه‌که‌دا له‌حاڵه‌تى کتوپڕى ئاگرکه‌وتنه‌وه‌دا ده‌که‌وێته‌ کار، جگه‌ له‌وه‌ش چاڵى ئاگربڕ داده‌نرێت». هه‌روه‌ها ناوبراو ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو» شاخى گۆیژه‌ خه‌ونى هه‌موو تاکێکى شارى سلێمانى بووه‌، چونکه‌ دیمه‌نێکى جوانى هه‌یه‌ بۆ سلێمانی، چه‌ند ده‌یه‌یه‌ک پێش ئێستا دره‌خت و نه‌مام چێندراوه‌، به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ شاخه‌که‌ رووته‌نه‌و خزمه‌ت نه‌کراوه‌و ئاگریش بووه‌ته‌ هۆى ئه‌وه‌ى زۆربه‌ى له‌ناوبچێت». ‌هاوڵاتى: بیرۆکه‌ى پرۆژه‌که‌ له‌چییه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ى گرت؟ عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن: ئاسیاسێڵ یه‌کێک بوو له‌و کۆمپانیایانه‌ى که‌ده‌ستپێشخه‌ر بوو له‌دابینکردنى بودجه‌ى پێویست بۆ پرۆژەی سه‌وزکردنى شاخى گۆیژه، به‌نیازبووین مانگى سێى 2020 ده‌ست به‌پرۆژه‌که‌ بکه‌ین، به‌ڵام کۆرۆناو که‌ره‌نتینه‌ دواى خست. ‌هاوڵاتى: قۆناغه‌کانى پرۆژه‌که‌ چییه‌و چۆن جێبه‌جێ ده‌کرێت؟ عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن: له‌دواى ئه‌وه‌ هه‌وڵدرا پرۆژه‌که‌ به‌رده‌وامى پێبدرێت، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش له‌گه‌ڵ رێکخراوى گه‌شه‌پێدانى مه‌ده‌نیه‌ت گرێبه‌ستێکمان ئه‌نجامدا، له‌ 1/5/2020ه‌وه‌ پرۆژه‌که‌ ده‌ستیپێکردووه‌، له‌ناو هه‌موو کۆمپانیاکاندا ئاسیاسێڵ ده‌ستپێشخه‌ربوو که‌ده‌ستیکرد به‌قۆناغه‌کانى پرۆژه‌که‌، له‌وانه‌ش هێڵى گرادۆنى و چاڵه‌کانى نه‌مام ناشتن و دواتریش سیسته‌مى ئاودێرى دیزاین بکرێت. دواتر له‌گه‌ڵ قایمقامى سلێمانى هه‌ماهه‌نگى کراو پاشانیش که‌ئێمه‌ ده‌ستمانپێکرد چه‌ند کۆمپانیایه‌کى دیکه‌ ئاماده‌ییان ده‌ربڕى به‌شدارى بکه‌ن له‌پرۆژه‌ى سه‌وزکردنى گۆیژه‌دا، هه‌موو رووبه‌رى شاخى گۆیژه‌ (800) بۆ (1000) دۆنمه‌، به‌مه‌به‌ستى جێبه‌جێکردنى پرۆژه‌که‌ دابه‌شکرا به‌سه‌ر چه‌ند زۆنێکداو هه‌ریه‌که‌و زۆنى خۆى به‌رکه‌وت، ئاسیاسێڵ (200) دۆنمى به‌رکه‌وتووه‌ تاسه‌وزى بکات و نه‌مامى لێبچێنێت. ‌هاوڵاتى: ژماره‌ى دارو نه‌مامه‌کان چه‌نده‌و زیاتر چ جۆرێکن؟ عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن: پلانه‌که‌مان بۆ چاندنى (22) هه‌زار داره‌ که‌زیاتر( به‌ڕوو، باربێرا، سنه‌وبه‌ر، گوێز، چه‌قاله‌) به‌پێى تووێژینه‌وه‌یه‌ک که‌پسپۆڕێک بۆى ئه‌نجامداین جۆرى داره‌کان و شێوازى ئاودانى داره‌کانى بۆ دیاریکردین. ‌هاوڵاتى: پرۆژه‌که‌ به‌چه‌ند قۆناغدا تێده‌په‌ڕێت؟ عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن: به‌شێوه‌یه‌کى گشتى کاره‌که‌ دابه‌شکراوه‌ بۆ سێ به‌ش، که‌هێڵى گرادۆنى و دابینکردنى نه‌مامى پێویست و گه‌وره‌کردنى داره‌کانى سه‌رچنار که‌ له‌لایه‌ن کرێکاره‌کانه‌وه‌ ئه‌نجامدراوه‌، که‌ هه‌م ده‌رفه‌تێکى کاریش بوو بۆ ئه‌وان، زیاتر له‌ (10) هه‌زار کرێکار له‌پرۆژه‌که‌ سودمه‌ند بووه‌، چونکه‌ شاخه‌که‌ سه‌خته‌ ئۆتۆمبێل بۆ زۆر له‌شوێنه‌کانى ناچێت، له‌به‌رئه‌وه‌ کارى ده‌ستى زۆر تێدا ده‌بێت. به‌شى دووه‌مى پرۆژه‌که‌ش گه‌یاندنى نه‌مامه‌کان بوو به‌شوێنى پرۆژه‌که‌و ئاماده‌کردنى   په‌یین و ده‌رمانى نه‌مامه‌کانه‌، جگه‌ له‌وه‌ش مادده‌یه‌ک هێنرا که‌وه‌ک شۆڕشێک وایه‌‌، مادده‌که‌ش پێى ده‌وترێت (ئه‌کواجێڵ) ئه‌و مادده‌یه‌ رێژه‌ى مژینى ئاو زیاتر ده‌کات بۆ وه‌رزى وشکه‌ساڵی. بۆ ئه‌و جێڵه‌ چه‌ند کۆمپانیایه‌کى بیانى هاتن پرۆپۆزه‌ڵمان لێوه‌رگرتن و باشترین که‌ره‌سته‌مان هێناوه‌ تا له‌گه‌ڵ هه‌موو نه‌مامێک ئه‌و په‌ینه‌و به‌شێک له‌جێڵه‌که‌ بۆ پرۆژه‌که‌ دابنرێت، رێژه‌ى مژینى ئاو چوار هێنده‌ زیاتر ده‌کات، ئێستا به‌پێى فه‌رمانێک ده‌بێت کۆمپانیاکانى دیکه‌ش به‌کاریبهێنن. به‌شى سێیه‌مى پرۆژه‌که‌ش ئه‌وه‌یه‌ چۆن بتوانین نه‌مامه‌کان بۆ ماوه‌ى چه‌ند ساڵێک وه‌ک خۆى بهێڵینه‌وه‌، که‌ خاڵى یه‌که‌م دابینکردنى ئاوى پێویسته‌، زیاتر له‌ئه‌ستۆى حکومه‌ته‌ که‌خۆشبه‌ختانه‌ دابینى ده‌که‌ن، پاشانیش دروستکردنى بۆرى بۆ پێدانى ئاوه‌کان بۆ هه‌ریه‌کێک له‌نه‌مامه‌کان که‌ ئه‌و بۆرییه‌ش ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر ته‌نکییه‌ک که‌ئێستا له‌دروستکردندایه‌و هه‌ر کۆمپانیایه‌ک دانه‌یه‌کى تایبه‌ت به‌خۆى ده‌بێت، رۆژانه‌ یان هه‌فتانه‌ به‌پێى پێویستى نه‌مامه‌کان ئاو به‌رده‌درێته‌وه‌. ‌هاوڵاتى: پرۆژه‌ى ئاگڕبڕى نه‌مامه‌کان تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى چین؟ عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن: سیسته‌مى ئاگربڕ بۆ نه‌مامه‌کان دانراوه‌ تا ئه‌و کاره‌ساته‌ى ساڵى رابردوو  روویدا دووباره‌ نه‌بێته‌وه‌، دەیان خاڵى ئاو داده‌نرێت که‌ (100) مه‌تر به‌ده‌ورى پرۆژه‌که‌دا له‌حاڵه‌تى کتوپڕى ئاگرکه‌وتنه‌وه‌دا  ده‌که‌وێته‌ کار، جگه‌ له‌وه‌ش چاڵى ئاگربڕ داده‌نرێت. ‌هاوڵاتى: پرۆژه‌که‌ که‌ى ته‌واو ده‌بێت و چه‌ند پاره‌ى بۆ ته‌رخان کراوه‌؟ عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن: له‌ئێستاوه‌ تامانگى 9 ى ئه‌مساڵ پێویست ده‌کات ئاو هه‌بێت بۆ پرۆژه‌که‌، له‌مانگى داهاتوودا پرۆژه‌که‌ ته‌واو ده‌بێت، هه‌رچه‌نده‌ که‌شوهه‌وا یارمه‌تیده‌ر نییه‌ بۆ پرۆژه‌که‌، به‌ڵام هه‌رچى پێویست بێت ده‌یکه‌ین بۆ ئه‌وه‌ى پرۆژه‌که‌ به‌سه‌رکه‌وتوویى بگاته‌ ئه‌نجام، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش نزیکه‌ى یه‌ک ملیۆن دۆلار بۆ پرۆژه‌که‌ ته‌رخانکراوه‌. به‌شێکى دیکه‌ دروستکردنى ته‌لبه‌نه‌ که‌هه‌زارو  (400) مه‌ترى به‌ر ئاسیاسێڵ که‌وتووه‌ که‌زۆربه‌ى ته‌واو بووه‌، هۆکاره‌که‌ش ئه‌وه‌یه‌ داره‌کان ناسکن تا سه‌لامه‌ت بن ئه‌وه‌ به‌باش زانراوه‌، جگه‌ له‌وه‌ش تا رێگرى له‌ئاگرکه‌وتنه‌وه‌ بکرێت و خه‌ڵکیش نه‌چێته‌ ناوی، تا سێ ساڵیش به‌وشێوه‌یه‌ ده‌بێت دواتر حکومه‌ت بڕیار ده‌دات لاى ده‌بات یاخود نا. ‌هاوڵاتى: پێشتر کۆمپانیاکه‌تان له‌دیارترین ئه‌و پرۆژه‌ ژینگه‌ییانه‌ى له‌بوارى ژینگه‌ ئه‌نجامیداوه‌ چی بوون؟ عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن: ئاسیاسێڵ که‌کۆمپانیایه‌کى گه‌وره‌یه‌ له‌سه‌ر ئاستى کوردستان و عێراق و پاشانیش نێوده‌وڵه‌تی، به‌رپرسیارێتى کۆمه‌ڵایه‌تى یه‌کێکه‌ له‌بنه‌ماکانى کارکردنى، بۆ ئه‌وه‌ى به‌شدارى و هه‌ماهه‌نگى گه‌وره‌ بکات له‌پێشخستنى کۆمه‌ڵگاو ئابوورى و ئه‌و کایانه‌ى په‌یوه‌ندى به‌کۆمه‌ڵگاوه‌ هه‌یه‌. سه‌باره‌ت به‌ژینگه‌ کارى زۆر گه‌وره‌مان ئه‌نجامداوه‌، بۆ نموونه‌ له‌دیاترین ئه‌و پرۆژانه‌ ساڵى 2009 بۆ هه‌ڵه‌بجه‌مان کرد له‌یادى کیمیاباراندا پێنج هه‌زار نه‌ماممان چاند، وه‌کو سیمبولێک بۆ گیانى پاکى ئه‌و که‌سانه‌ى شه‌هیدبوون، پرۆژه‌ى تریشمان هه‌بووه‌ وه‌کو هۆشیارى ژینگه‌یى و خول و رێکخستنى چه‌ندین وۆرکشۆپ و کۆنفرانس له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ى ژینگه‌. به‌دیاریکراویش شاخى گۆیژه‌ خه‌ونى هه‌موو تاکێکى شارى سلێمانى بووه‌، چونکه‌ دیمه‌نێکى جوانى هه‌یه‌ بۆ سلێمانی، چه‌ند ده‌یه‌یه‌ک پێش ئێستا دره‌خت و نه‌مام چێندراوه‌، به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ شاخه‌که‌ رووته‌نه‌و خزمه‌ت نه‌کراوه‌و ئاگریش بووه‌ته‌ هۆى ئه‌وه‌ى زۆربه‌ى له‌ناوبچێت، بۆیه‌ ساڵى 2019 بیرمان له‌وه‌کرده‌وه‌ ده‌ستپێشخه‌رییه‌ک بکه‌ین تا ئه‌و چیایه‌ بکه‌ین به‌دارستان. ‌هاوڵاتى: ئه‌گه‌ر هه‌موو چیاى گۆیژه‌ سه‌وز بکرێت پێویستى به‌چه‌ند پاره‌ هه‌یه‌؟ عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن: پێشتر تووێژینه‌وه‌یه‌کمان ئه‌نجامدا، بۆمان ده‌رکه‌وت ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت هه‌موو چیاى گۆیژه‌ سه‌وزبکرێت، پێویستى به‌ (40) ملیۆن دۆلاره‌، که‌ ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌م دۆخه‌  قورسه‌و له‌تواناى کۆمپانیایه‌ک و حکومه‌تیشدا نییه‌، به‌ڵام ئێمه‌ کۆڵمان نه‌داو له‌قۆناغى یه‌که‌مدا یه‌ک ملیۆن دۆلارمان ته‌رخان کرد، پاشانیش هه‌ندێک کۆمپانیاو که‌سایه‌تى دیکه‌ هاتنه‌ پێشه‌وه‌. ‌هاوڵاتى: گرنگى پرۆژه‌که‌ بۆ سلێمانى چییه‌؟ عه‌بدوڵا حه‌سه‌ن: ده‌توانین بڵێین پرۆژه‌که‌ له‌قۆناغه‌کانى کۆتاییدایه‌، گرنگى پرۆژه‌که‌ له‌وه‌دایه‌ جوانى ده‌دات به‌سلێمانى و به‌وپێیه‌ى شوێنێکه‌ خه‌ڵکێکى زۆر رووى تێده‌کات، هه‌روه‌ها ژینگه‌ش ده‌پارێزێت و هه‌واى پاک دابین ده‌کات و رۆڵى ده‌بێت له‌پاککردنه‌وه‌ى ژینگه‌ى سلێمانی، ئه‌مه‌ش به‌شێوه‌یه‌ک له‌شێوه‌کان په‌یوه‌ندى به‌پرۆژه‌یه‌کى ریسایکلینى گروپى کۆمپانیاکانى فاروقه‌وه‌ هه‌یه‌ بۆ خزمه‌تکردنى ژینگه‌ى هه‌رێمى کوردستان.  

سازدانى: مارین نوره‌دین سه‌رۆکى شاره‌وانى سلێمانى ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات هه‌موو ئه‌و خانوو زه‌ویانه‌ى فۆرمى شاره‌وانییان هه‌یه‌ تاپۆ ده‌کرێن و خزمه‌تگوزارى ده‌گه‌یه‌ننه‌ شوێنه‌کانیان و ده‌شڵێت: «ده‌ستده‌که‌ینه‌وه‌ به‌نۆژه‌نکردنه‌وه‌ى شه‌قامه‌کانى سلێمانى و هه‌موو چاڵه‌کان چاکده‌که‌ینه‌وه‌«. توانا که‌مال سه‌رۆکى شاره‌وانى سلێمانى، له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ ‌هاوڵاتى ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌دات که‌ له‌شه‌قامى شه‌ستى (مه‌لیک مه‌حمود) پلانیان هه‌یه‌ شه‌ش بۆ هه‌شت یه‌کتربڕى گه‌وره‌ جێبه‌جێ بکرێت، ده‌شڵێت:» لامه‌رکه‌زى کارگێڕى و دارایى و یاسایی ده‌سه‌ڵاتت ده‌داتێ بتوانیت بۆ شاره‌که‌ت بجوڵێیته‌وه‌ و پرۆژه‌کان جێبه‌جێ بکه‌ین، شاره‌وانى ئه‌گه‌ر بودجه‌ى له‌به‌رده‌ستدا بێت ده‌توانێت ساڵانه‌ (150 بۆ 200) ملیار دینار خه‌رج بکات بۆ پرۆژه‌کان و سه‌وزایى و خزمه‌تگوزارییه‌کان». ‌هاوڵاتى: به‌شێک له‌شه‌قامه‌کانى سلێمانى بۆماوه‌یه‌ک نۆژه‌نکرایه‌وه‌، به‌ڵام پرۆسه‌که‌ وه‌ستاوه‌و به‌شێک له‌شه‌قامه‌کان چاڵ و خراپ بوون؟ هۆکار چییه‌؟ توانا که‌مال: ئێمه‌ ساڵانه‌ به‌رنامه‌ى خۆمان هه‌یه‌، چاودێرو لیژنه‌و ته‌کنیکى خۆمان هه‌یه‌ که‌ رووپێوى ده‌کرێت بۆ ئه‌و چاڵانه‌، ئه‌مساڵ به‌هۆى نه‌بوون و دواکه‌وتنى بودجه‌ ئێستا له‌سه‌ر داهاتى شاره‌وانى که‌حکومه‌ت له‌سه‌دا 15% بۆمان دیارى ده‌کرێت له‌داهاتى خۆمان که‌ئه‌ویش بڕێکى زۆر که‌مه‌. ئێمه‌ ده‌رخسته‌ى خۆمان بۆ ئه‌و بابه‌ته‌ ئاماده‌کردووه‌، ساڵانى پێشوو له‌زستانیشدا ده‌مانتوانى ئه‌وه‌ بکه‌ین، له‌به‌رئه‌وه‌ى جۆره‌ قیرێکمان به‌کارده‌هێنا که‌پێویستى به‌گه‌رمکردنى کارگه‌ نییه‌و خه‌رجى زۆر نییه‌، ئه‌مساڵ به‌هۆى که‌ره‌نتینه‌و کۆرۆنا به‌دره‌نگ به‌ده‌ستمان گه‌یشت، ئێستا به‌ده‌ستمان گه‌یشتووه‌و ده‌ستپێده‌که‌ین هه‌موو چاڵه‌کان چاک ده‌که‌ینه‌وه‌. چاوه‌ڕێى نه‌مانى وه‌رزى سه‌رماو بارانین، چونکه‌ سه‌رما تێپه‌ڕێت باشه‌، سه‌ره‌تاش بۆ ئه‌و شوێنانه‌ى گرنگن، ئه‌وه‌شى به‌قیره‌ تایبه‌ته‌که‌ کراوه‌ وازى لێناهێنین، له‌چه‌ند رۆژى داهاتووشدا هێڵى گه‌رم بۆ مه‌سه‌له‌ى زیاده‌ڕه‌وى و کێشه‌ى خزمه‌تگوزارى داده‌نێین، بۆ ئه‌وه‌ى هاووڵاتیان په‌یوه‌ندیمان پێوه‌بکه‌ن و راسته‌وخۆ هه‌موو داواکارییه‌کان که‌ له‌شوێنێک شه‌قامێک خراپ بووه‌ پێمان بڵێن تا چاکى بکه‌ین. ‌هاوڵاتى: له‌م رۆژانه‌دا وه‌زیرى شاره‌وانى وتى 10% ى کاره‌کانى شه‌قامى سه‌دمه‌ترى (شەقامی بابان) ته‌واو بووه‌، هیچ گرفتێکى له‌به‌رده‌مدا ماوه‌؟ توانا که‌مال: گرفتى نییه‌، به‌ڵام دوو حاڵه‌تى تێدایه‌، یه‌کێکیان ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و ده‌رخسته‌و دیزاینه‌ى هه‌یه‌ باشه‌، به‌ڵام هه‌ندێک ورده‌کارى تێدا نییه‌ به‌جێهێڵراوه‌ بۆ کاتى جێبه‌جێکردن، ئه‌مه‌ش ئه‌رکى خستۆته‌ سه‌ر ئێمه‌ به‌تایبه‌ت یه‌کتربڕه‌کان و ئه‌و پردانه‌ى که‌تێى ده‌که‌وێت. له‌به‌رئه‌وه‌ هه‌م کات و ته‌رکیزو ماندووبوونى زیاتر کردووه‌، ئه‌مانه‌ش هه‌مووى پشکنینى ده‌وێت، ئه‌وه‌ى گرفت بێت مه‌سه‌له‌ى رێگرییه‌کانه‌ که‌هاتووه‌ته‌ سه‌ر رێچکه‌ى رێگاکه‌، ئێستا هه‌موو قه‌ره‌بووه‌کان به‌لیست ئاماده‌کراوه‌و لیژنه‌یه‌کى خه‌مڵاندن و کوژاندنه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى کشتوکاڵى سلێمانى ئه‌و کاره‌ ده‌که‌ن و هه‌موو ئه‌و رووبه‌رانه‌ى ده‌که‌ونه‌ شه‌قامه‌که‌وه‌ دیاری کردووه‌. چه‌ندین مانگه‌ له‌لاى لایه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌کان و لیژنه‌که‌ ره‌زامه‌ندى کوژاندنه‌وه‌ى زه‌وییه‌کانى وه‌رگرتووه‌، چونکه‌ باخ و کارگه‌و چه‌ندین پرۆژه‌ى له‌سه‌ره‌ له‌گه‌ڵ ماڵى هاووڵاتیان، ئه‌مه‌ش ده‌بێت به‌دواداچوونى وردى بۆ بکرێت، چونکه‌ هه‌یانه‌ مۆڵه‌تى نییه‌، دواتر که‌ لابرا مافى که‌سه‌که‌ پارێزراو بێت، قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌که‌ش له‌لایه‌ن حکومه‌ته‌وه‌ ده‌بێت به‌پێى یاساو رێنماییه‌کانیش به‌پارچه‌ زه‌وى قه‌ره‌بوو ده‌کرێنه‌وه‌. ‌هاوڵاتى: رۆژانى یه‌کشه‌ممان هه‌موو هه‌فته‌یه‌ک راسته‌وخۆ هاووڵاتیان ده‌بینن، ئایا به‌م کاره‌تان رۆتیناتتان که‌مکردووه‌ته‌وه‌؟ توانا که‌مال: ده‌مێکه‌ ده‌ستمان کردووه‌ به‌خه‌ڵک بینین، به‌ڵام به‌هۆى ڤایرۆسى کۆرۆناو که‌ره‌نتینه‌وه‌ رامان گرتبوو، به‌ڵام مانگێک زیاتره‌ ده‌ستمان پێکردووه‌ته‌وه‌، هه‌موو یه‌کشه‌ممه‌یه‌ک، ئه‌مه‌ش کاریگه‌رى زۆرى هه‌یه‌، زۆر باشه‌و راسته‌وخۆ ئاگادارى کێشه‌ى هاووڵاتیان ده‌بین، هه‌روه‌ها پێگه‌یه‌کیشه‌ بۆ چاره‌سه‌رى کێشه‌کان، چونکه‌ لێپرسراوى به‌شه‌کانیش له‌گه‌ڵمانن. بۆئه‌وه‌ى بتوانین یه‌کسه‌ر بڕیارى بۆ بده‌ین، کاردانه‌وه‌ى خه‌ڵکیش زۆر باشه‌، به‌ڵام کێشه‌یه‌ک هه‌یه‌ ئه‌ویش پێدانى زه‌وییه‌، که‌هیچ چاره‌سه‌رى نییه‌ که‌ده‌بێت فه‌رمانى وه‌زاره‌ت و ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى هه‌بێت، بۆ پرۆژه‌ش چه‌ند رێنماییه‌کى هه‌بێت، بۆ پرۆژه‌ى تایبه‌ت ده‌بێت مۆڵه‌تى وه‌به‌رهێنانى هه‌بێت، به‌پێى یاساى ژماره‌ چوار ده‌توانین به‌پێى ماسته‌رپلان و ئه‌و پرۆژه‌یه‌ى پێشکه‌شى ده‌کات زه‌وى گونجاوى بۆ دابین ده‌که‌ین، ئه‌وه‌شى زۆر سه‌رقاڵى کردووین بۆ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌یه‌، رۆژى ئه‌گه‌ر په‌نجا که‌س ببینین، (35) که‌سى بۆ ئه‌وه‌ هاتووه‌ که‌داواى زه‌وى ده‌کات بۆ پرۆژه‌، به‌ڵام به‌پێى دوو یاسا ده‌بێت، که‌ یه‌کێکیان مۆڵه‌تى وه‌به‌رهێنانه‌و ئه‌وى دیکه‌شیان زیادکردنى ئاشکرایه‌ بۆ زه‌وى تیجارى که‌هه‌موو هاووڵاتییه‌ک ده‌توانێت داواى بکات، به‌ڵام ده‌بێت یان مۆڵه‌تى وه‌به‌رهێنانى هه‌بێت یان زیادکردنى ئاشکرا ده‌بێت، پێمان خۆشه‌ پاره‌ خه‌رج بکرێت له‌شاره‌که‌، چونکه‌ وڵات به‌وه‌ ده‌بووژێته‌وه‌و هه‌موو که‌سێکیش مافى هه‌یه‌ پرۆژه‌ى هه‌بێت، به‌ڵام بۆ فه‌رمانگه‌ حکومییه‌کان جیاوازه‌. ‌هاوڵاتى: ته‌ملیککردنى زه‌وییه‌ فۆڕمه‌کان که‌بڕیارى بۆ ده‌رچووه‌و چه‌ند بڕگه‌و مادده‌یه‌کى گرنگى تێدایه‌، یه‌کێکیان ئه‌وه‌یه‌ که‌ده‌بێت دواى 120 رۆژ ده‌ستبکرێت به‌جێبه‌جێکردنى، ئه‌مه‌ کاتى چه‌ندى ده‌وێت؟ توانا که‌مال: هه‌موو کاره‌کان بۆ ئه‌وه‌ کراوه‌، روونکردنه‌وه‌ش درا له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌، به‌ڵام به‌پێى یاساکه‌، که‌ چه‌ند جارێک هه‌موارکراوه‌ته‌وه‌، به‌ڕاستى له‌یاساکه‌ زۆر شت هاتووه‌، به‌ڕاستى کۆمه‌لێک شتى دیکه‌ى داوا کردووه‌. که‌سێک فۆڕمێکى بۆ کراوه‌ پێش به‌روارى یاساکه‌ بووه‌ که‌یاساى ژماره‌ 3ى ساڵى 2018یه‌، به‌ڵام دواى ئه‌وه‌ یاساکه‌ ده‌رچووه‌، هه‌ژمارى بۆ ده‌کرێت، له‌به‌رئه‌وه‌ى یاساکه‌ کاتى خۆى نه‌چووه‌ته‌ بوارى جێبه‌جێکردنه‌وه‌ ده‌بێت لیژنه‌ کاره‌کان بکات که‌لیژنه‌که‌ش تاپۆو شاره‌وانى و باجى خانووبه‌ره‌و چه‌ند لایه‌نێکى دیکه‌ى تێدایه‌، ئه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ش بکرێت ئێستا ساڵى 2021ه‌ ره‌نگه‌ خانووه‌که‌ گۆڕانکارى تێدا کرابێت. ئێستا ئه‌و بابه‌تانه‌ى کارى دیکه‌ى تێدا کراوه‌ ده‌بێت دیسان پێداچوونه‌وه‌ى بۆ بکرێت، گرنگ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و که‌سه‌ دۆکیۆمێنته‌کانى مابێت و خۆى پێشکه‌شى بکات، له‌پارێزگاى سلێمانى دوو لیژنه‌ دانراوه‌، لیژنه‌یه‌ک تایبه‌ته‌ به‌تاپۆکردنى خانووه‌ زیاده‌ڕه‌وو بێتاپۆکان که‌ له‌وێ مامه‌ڵه‌کان وه‌رده‌گیرێن، ئه‌ویش لیژنه‌یه‌کى له‌شاره‌وانى بۆ پێکهێنراوه‌، به‌ڵام کارێکى ئاسان نییه‌، به‌ڵام ئامارێکى ورد نییه‌. تووه‌سپى ده‌ره‌وه‌ى ماسته‌رپلانى سلێمانییه‌، ئه‌وان تازه‌ن و یاساکه‌ نایانگرێته‌وه‌، به‌ڵام هه‌وڵ هه‌یه‌ بۆ هه‌موارکردنه‌وه‌ى یاساکه‌، ئه‌و خانووه‌ى زیاده‌ڕه‌وى کردووه‌و له‌گه‌ڵ ماسته‌رپلاندا نیه‌ تاپۆ ناکرێت. ‌هاوڵاتى: دیاریکردنى بڕى پاره‌ بۆ تاپۆکردن، بڕیارى ئه‌نجومه‌نى شاره‌وانى بووه‌ که‌ بۆ هه‌ر مه‌تر دووجایه‌ک له‌ (15) هه‌زاره‌وه‌ تا (30) هه‌زار دینار دیارى کراوه‌؟ توانا که‌مال: نه‌خێر هه‌مووى به‌پێى رێنماییه‌کان دیاریکراوه‌و نوسراوه‌، ئه‌وه‌ى ماوه‌ته‌وه‌و له‌یاساکه‌ ئاماژه‌ى پێنه‌کراوه‌ ده‌درێته‌ ده‌ست ئه‌نجومه‌نى شاره‌وانى سلێمانى. ‌هاوڵاتى: باس له‌وه ‌ده‌کرێت 30%ى داهاتى بۆ شاره‌وانییه‌کان و 70% ى بۆ خه‌زێنه‌ى حکومه‌ته‌؟ توانا که‌مال: به‌پێى یاساکه‌ ئه‌وه‌ راسته‌ 30%ى بۆ شاره‌وانییه‌کانه‌و بۆ ئه‌و شوێنه‌ خه‌رجده‌کرێته‌وه‌ که‌ تاپۆ ده‌کرێت. ‌هاوڵاتى: شاره‌وانى تاچه‌ند به‌لایه‌وه‌ گرنگه‌ ئه‌گه‌ر لامه‌رکه‌زى کارگێڕى و دارایى به‌رجه‌سته‌ بکرێت؟ توانا که‌مال: خۆتان ده‌زانن پێویسته‌ لامه‌رکه‌زى ئیدارى و داراییش بێت، چونکه‌ به‌بێ ئه‌وه‌ سودێکى ئه‌وتۆى نییه‌، ده‌بێت ده‌سه‌ڵاته‌ داراییه‌کانیشى له‌گه‌ڵدا بێت، ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ت نه‌بێت ده‌سه‌ڵاتت ده‌بێت شتێک بکه‌یت، به‌ڵام پاره‌که‌ت نییه‌، که‌واته‌ کێشه‌که‌ دووباره‌ ده‌بێته‌وه‌، ده‌سه‌ڵاتى کارگێڕیش هه‌یه‌ بتوانى سودى لێوه‌ربگریت، بۆ نموونه‌ خه‌ریکین له‌فه‌رمانگه‌کان چونکه‌ چالاکى و پرۆژه‌ و کاروبارى خه‌ڵک که‌مبووه‌ته‌وه‌، به‌ڵام بۆ شاره‌وانى کێشه‌مان زیادیکردووه‌، بۆ نموونه‌ له‌ 2015ه‌وه‌ (500) که‌س له‌ شاره‌وانى خانه‌نشین بووه‌، یه‌ک که‌س نه‌خراوه‌ته‌ شوێنى، به‌ڵام ئه‌گه‌ر ده‌سه‌ڵاتێکى ئیدارى هه‌بێت، ده‌توانیت له‌ڕێگه‌ى پارێزگاوه‌ به‌نموونه‌ ره‌زامه‌ندى هه‌ردوو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ گشتییه‌که‌ بتوانن چه‌ند فه‌رمانبه‌رێک له‌شوێنێکه‌وه‌ بنێرن بۆ شوێنێکى دیکه‌، که‌واته‌ کارگێڕى زۆر گرنگه‌. گرنگترینه‌کانى ئه‌وه‌یه‌ که‌ده‌سه‌ڵاته‌ دارایى و یاساییه‌کانه‌ که‌ده‌سه‌ڵاتت ده‌داتێ بتوانیت بۆ شاره‌که‌ت بجوڵێیته‌وه‌ و پاره‌ بۆ پرۆژه‌و سه‌وزاییه‌کان جێبه‌جێ بکه‌ین.  ئێستا داهاتى شاره‌وانى 15%مان ده‌ده‌نه‌وه‌ که‌ به‌شى هیچ ناکات، ئه‌وه‌شى ده‌ستبه‌کاربووین کار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌که‌ین و سه‌ده‌ها موڵکمان بۆ شاره‌وانى ساغکردووه‌ته‌وه‌، سه‌ده‌ها موڵک هه‌بووه‌ شاره‌وانى ئاگادارى نه‌بووه‌ و خه‌ڵک کرێى پێوه‌ وه‌رگرتووه‌، هه‌روه‌ها گرفت هه‌بووه‌ له‌ ئه‌ژمارکردنى کرێکاندا که‌ له‌خه‌ڵک وه‌رگیراوه‌، هه‌ندێکیان زۆر ره‌مزى و که‌م بوون، ئه‌وه‌ نییه‌ بڵێى نرخى کرێمان له‌سه‌ر خه‌ڵک زیاد کردووه‌، به‌ڵکو شوێنه‌ گرنگ و ستراتیژییه‌کانى ناو سه‌نته‌رى سلێمانى، ئێستا هه‌مووى پێداچوونه‌وه‌ى بۆکراوه‌. ‌هاوڵاتى: ئه‌گه‌ر لامه‌رکه‌زى ئیدارى و دارایى جێبه‌جێ بکرێت، ئه‌وله‌ویه‌تى سه‌رۆکى شاره‌وانى بۆ سلێمانى چى ده‌بێت؟ توانا که‌مال: کۆمه‌ڵێک شتى زۆر گرنگ هه‌یه‌، یه‌کێک له‌هه‌ره‌ گرنگه‌کان پرۆژه‌ خزمه‌تگوزارییه‌کانه‌ که‌ په‌یوه‌ندى به‌خودى خه‌ڵکه‌که‌وه‌ هه‌یه‌، چونکه‌ شاره‌وانى له‌و جۆره‌ى زۆر زۆره‌، راسته‌ شه‌قامى سه‌دمه‌ترى بۆ شاره‌که‌ جێبه‌جێ ده‌کرێت، ئه‌گه‌ر به‌سێ ساڵیش ته‌واوبێت ساڵى (100) ملیار دینارێکى ده‌وێت، ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ ورد بکه‌یته‌وه‌ بۆ پرۆژه‌ خزمه‌تگوزارییه‌کان ئه‌وه‌ به‌ (100) ملیار دینارێکى یه‌کێک له‌ساڵه‌کان له‌ناو سلێمانیدا شۆڕشێکى پێبکه‌یت له‌ رێکخستنه‌وه‌و نۆژه‌نکردنه‌وه‌ى شوێنه‌کان و خزمه‌تگوزارییه‌کان. شتێکى دیکه‌ هه‌یه‌ که‌ئه‌ویش له‌کاتى بوونى پاره‌ له‌سه‌ر شه‌قامى بازنه‌یى مه‌لیک مه‌حمود، خۆتان ده‌زانن سلێمانى رووبه‌رى که‌مه‌و چڕه‌، له‌و شه‌قامه‌ شه‌ش بۆ هه‌شت یه‌کتربڕى گه‌وره‌مان ماوه‌، که‌جێبه‌جێ بکرێت، یه‌کێک له‌وانه‌ تووى مه‌لیک ده‌به‌ستێته‌وه‌ به‌مه‌لیک مه‌حمود، له‌گۆیژه‌و چوارچراو به‌کره‌جۆ و راپه‌ڕینیش هه‌مانه‌، له‌گه‌ڵ چه‌ند شوێنێکى دیکه‌، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش داواى بودجه‌ کراوه‌، ئێستا له‌دیزاینى ده‌رخسته‌داین و ره‌زامه‌ندیش هه‌یه‌، به‌ڵام پاره‌که‌ نه‌بووه‌، ئه‌گه‌ر پاره‌که‌ بێته‌ده‌ست ده‌توانین ده‌ستپێبکه‌ین، یه‌کێک له‌وانه‌ لاى ئه‌بوسه‌نایه‌، ئه‌وه‌ زۆر گرنگه‌ و سلێمانى له‌و خنکاوییه‌ رزگار ده‌کات، ئه‌گه‌ر سه‌دمه‌ترییه‌که‌ش ته‌واو بێت زۆر گوزه‌رانى سلێمانى ده‌گۆڕێت. ‌هاوڵاتى: رێژه‌ى سه‌وزایى له‌سلێمانى له‌ستاندارى نێوده‌وڵه‌تى زیاتره‌ یاخود که‌متره‌؟ توانا که‌مال: ده‌توانم بڵێم زیاتریشه‌، چونکه‌ سلێمانى پارکى زۆرى تێداکراوه‌، به‌ڵام چه‌ند ساڵێکه‌ به‌هۆى نه‌بوونى بودجه‌ زیانى به‌رکه‌وتووه‌، ئه‌گه‌ر وابڕوات له‌وانه‌یه‌ ئه‌و ستاندارده‌ که‌مبێته‌وه‌، بۆ نموونه‌ پارکى هه‌وارى شارمان هه‌یه‌ به‌شێکى سه‌وزکراوه‌و به‌شه‌کانى دیکه‌ى ماوه‌، له‌ساڵى 2014ه‌وه‌ کۆنه‌کان ته‌واو بوون، به‌ڵام تازه‌کان نه‌کراون. چه‌ندین شوێن هه‌یه‌ بۆ باخچه‌و دارستان نه‌کراوه‌ یان رووبه‌ڕێک کراوه‌و وه‌ستاوه‌، کۆنه‌کانیش به‌شێکیان وشک بوون و به‌شێکیان پێویستیان به‌بووژانه‌وه‌یه‌، هه‌ڵمه‌تى نه‌مام چاندنیش هه‌مووى رۆڵى هه‌یه‌، هیچ شتێک نییه‌ سودى نه‌بێت، به‌ڵام ئه‌وه‌ى ئێستا هه‌یه‌ مه‌ترسى له‌سه‌ره‌. ‌هاوڵاتى: ساڵانه‌ چه‌ند بودجه‌تان له‌به‌رده‌ستدا بێت ده‌توانن بڵێن شۆڕشێکى خزمه‌تگوزارى له‌سلێمانى ده‌ستپێده‌کات؟ توانا که‌مال: وه‌کو ژماره‌ ناتوانم دیارى بکه‌م، چه‌ندین پرۆژه‌ وه‌ستاوه‌، ساڵانه‌ له‌وانه‌یه‌ (150) ملیار دینارمان له‌بودجه‌ى خۆمان پێویست بێت بۆ ئه‌وه‌ى خه‌رجى بکه‌ین، به‌ڵام وه‌کو تر له‌مه‌ودوا ره‌نگه‌ شاره‌وانى بتوانێت ساڵانه‌ (150) بۆ (200) ملیاریش خه‌رج بکات بۆ پرۆژه‌و خزمه‌تگوزارییه‌کان له‌کاتى هاتنى بودجه‌که‌دا.

ئارا ئیبراهیم رێبوار که‌ریم مه‌حمود، ئه‌ندامى فراکسیۆنى هاوپه‌یمانى هیوا له‌ په‌رله‌مانى عێراق ده‌ڵێت دووشه‌ممه‌ى هه‌فته‌ى ئاینده‌ ده‌نگدان له‌سه‌ر پرۆژه‌ بودجه‌ ده‌ستپێده‌کات و به‌رزبونه‌وه‌ى نرخى نه‌وت چاره‌سه‌رى دارایى هه‌رێم ناکات ئه‌گه‌ر بیه‌وێت رێککه‌وتن نه‌کات". رێبوار که‌ریم مه‌حمود، ئه‌ندامى فراکسیۆنى هاوپه‌یمانى هیوا له‌ په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت:" ده‌نگدان له‌سه‌ر پرۆژه‌ بودجه‌ى 2021 رۆژى دووشه‌ممه‌ 15ى ئازار له‌ په‌رله‌مانى عێراق ده‌ستپێده‌کات و تا ئێستا لایه‌نه‌ شیعه‌کان هیچ ده‌قێکى به‌دیلیان نه‌هێناوه‌ له‌باره‌ى پشکى کورد له‌ بودجه‌که‌دا". ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد وه‌ک فراکسیۆنه‌ کوردییه‌کان هه‌موو موته‌فقین له‌سه‌ر ئه‌و ده‌قه‌ى له‌نێو پرۆژه‌ بودجه‌ هاتووه‌ که‌ تایبه‌ته‌ به‌ پشکى کور دو حکومه‌تى هه‌رێم و عێراق رێککه‌وتنیان له‌سه‌ر کردووه‌، به‌ڵام ئه‌گه‌رى دووه‌م و سێیه‌میش هه‌یه‌. له‌باره‌ى ئه‌و ئه‌گه‌رانه‌وه‌، ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ باسى له‌وه‌کرد که‌ لایه‌نه‌ شیعییه‌کان ده‌قێکى دیکه‌ بهێنن تا پێش دووشه‌ممه‌و کوردو شیعه‌ له‌سه‌رى رێکبکه‌ون و مافى موچه‌خۆرانى هه‌رێمى تێدا پارێزراو بێت ئێمه‌ ده‌نگى پێده‌ده‌ین، وتیشى:" ئه‌گه‌رى سێیه‌م ئه‌وه‌یه‌ که‌ رێککه‌وتن نه‌کرێت و پشکى کورد هه‌ر باس نه‌کرێت ئه‌وه‌ش ئه‌گه‌رێکى لاوازه‌". رێبوار که‌ریم مه‌حمود هۆشدارى دایه‌ سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورد که‌ رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراق به‌ قازانجى هه‌رێمى کوردستاندا ده‌بێت، وتیشى:" ئێستا نرخى نه‌وت به‌رزبووه‌ته‌وه‌ و به‌هاى دینار دابه‌زیووه‌و داهاتیان زیادى کردووه‌ ره‌نگه‌ ده‌سه‌ڵاتدارانى هه‌رێم به‌لایانه‌وه‌ ئاسایى بێت رێککه‌وتن نه‌کرێت، به‌ڵام ئه‌م شه‌پۆله‌ى ئێستاى کۆرۆنا نرخى نه‌وت داده‌به‌زێنێت و وانامێنێت". هاوکات له‌باره‌ى ئه‌و هه‌وڵه‌ى مسته‌فا کازمى بۆ دیالۆگى سیاسى نێوان لایه‌نه‌کان، تا چه‌ند به‌ قازانجى رێککه‌وتنى هه‌رێم و عێراق ده‌شکێته‌وه‌،  ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌  جه‌ختى له‌وه‌کرده‌وه‌ که‌ ئه‌و دیالۆگى سیاسییه‌ فریاى بودجه‌ ناکه‌وێت و کاتى که‌م ماوه‌، وتیشى:" مسته‌فا کازمى سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق بۆ ئه‌وه‌یه‌ هه‌ڵبژاردن دوور له‌ ساخته‌کارى ئه‌نجام بدرێت و ئه‌نجامه‌کان قبوڵ بکرێت، هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وه‌یه‌ له‌ ئاستى نێوده‌وڵه‌تى ئیعتبارى زیاتر ببێت". له‌پرۆژه‌ بودجه‌ى 2021 دا نرخى یه‌ک به‌رمیل نه‌وت به‌ 42 دۆلار دیارى کرا دواتر لیژنه‌ى دارایى په‌رله‌مانى عێراق کردیانه‌ 45 دۆلار بۆ هه‌ر به‌رمیلێک، له‌ئێستادا هه‌وڵێک هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ى بکرێته‌ 51 دۆلار، به‌و پێیه‌ى به‌رمیلێک نه‌وتى خاو له‌سه‌رو 67 دۆلاره‌وه‌یه‌و عێراق له‌ ئێستادا به‌رمیلێک نه‌وتى خاو به‌ 63 دۆلار ده‌فرۆشێت. رێبوار که‌ریم مه‌حمود ئه‌وه‌ى روونکرده‌وه‌ ئه‌و هه‌وڵه‌ هه‌یه‌، به‌ڵام به‌هۆى هاتنى شه‌پۆلى کۆرۆناوه‌ مه‌ترسى هه‌یه‌ نرخى نه‌وت وه‌ک ئێستا نه‌مێنێته‌وه‌و داببه‌زێت، ئه‌وکات عێراق تووشى سه‌دمه‌ ده‌بێت.  

هاوڵاتى  فه‌رمانده‌ى بڕیارگه‌ى ناوه‌ندیى هه‌په‌گه‌ ده‌ڵێت کۆماجڤاکێن کوردستان رێز له‌ سه‌روه‌رى هێزى پێشمه‌رگه‌ى کوردستان ده‌گرێت و ڕاشیگه‌یاند:" کراوه‌ین بۆ دانوستانێک که‌ خزمه‌ت به‌ئارامیى و ئاشتى له‌ ناوچه‌که‌ ده‌کات". باهۆز ئه‌رداڵ فه‌رمانده‌ى بڕیارگه‌ى ناوه‌ندیى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل- هه‌په‌گه‌، چاوپێکه‌وتنێکى له‌گه‌ڵ (ستێرک تى ڤی)  ئه‌نجامداوه‌و وتى:" گه‌ریلا له‌ گاره‌ گورزێکى قورسى له‌ دوژمندا، هێزى گه‌ریلا جارێکى دیکه‌ نیشاندرا، ده‌وڵه‌تى تورک له‌م ساڵانه‌ى دواییدا هه‌ر پرۆپاگه‌نده‌ ده‌کات و بانگه‌شه‌ى ئه‌وه‌ ده‌کات که‌ گه‌ریلا چیتر ناتوانێت شه‌ربکات، به‌ڵام هه‌ڤاڵان به‌ به‌رخۆدانى خۆیان پڕۆپاگه‌نده‌کانى ده‌وڵه‌تى تورکیان پوچه‌ڵ کرده‌وه‌". ناوبراو له‌سه‌ر کاردانه‌وه‌کان بۆ سه‌رکه‌وتنى گاره‌ش وتیشى:" ئه‌وانه‌ى زۆر دڵیان به‌ سه‌رکه‌وتنى گاره‌ خۆش بوو، خه‌ڵکى باشوورى کوردستان و به‌تایبه‌تیش خه‌ڵکى بادینان بوون، ئه‌گه‌ر به‌ڕێوبه‌رانى باشوورى ڕێگه‌یان بدایا، گه‌له‌که‌مان له‌ ئاکره‌، ئامێدى و سه‌رسنگ ئاهه‌نگى گه‌وره‌یان ده‌گێڕا، ئه‌مه‌ نیشانده‌دات که‌ گه‌له‌که‌مان له‌ باشوور چیتر له‌ ڕاستیى هێرشه‌کانى ده‌وڵه‌تى تورک بۆسه‌ر هه‌موو کوردستان تێگه‌یشتوون و به‌رخۆدانى گه‌ریلا ته‌نیا به‌ هى په‌که‌که‌ نازانن و به‌ هى هه‌موو گه‌لى کوردى ده‌زانن". ئه‌رداڵ ڕێزگرتن له‌ خه‌باتى پارچه‌کانى دیکه‌ به‌ ئه‌رکێکى نه‌ته‌وه‌یى ده‌زانێت و ده‌ڵێت: به‌ڕێوبه‌ریى که‌جه‌که‌ به‌ ئاشکرا ڕایگه‌یاند که‌ ئێمه‌ ڕێز له‌ به‌ڕێوبه‌ریى و پێشمه‌رگه‌کانى باشوورى کوردستان ده‌گرین و ده‌یاننانسین، هه‌ڵویستمان له‌م باره‌وه‌ دیاره‌، پێویسته‌ "به‌ڕێوبه‌ریى باشووریش بێت و بڵێت ئێمه‌ش ڕێز له‌ تێکۆشانى په‌که‌که‌ و خه‌ڵکى باکوور ده‌گرین، ڕێز له‌ خۆبه‌ڕێوبه‌ریى و خه‌ڵکى ڕۆژئاواى کوردستان ده‌گرین، ئه‌مه‌ ئه‌رکێکى کوردستانى و نه‌ته‌وه‌ییه‌ له‌سه‌ر شانى به‌ڕێوبه‌رانى باشوورى کوردستان". له‌سه‌ر ئامانجى هێرشه‌کانى ده‌وڵه‌تى تورکیش، باهۆز ئه‌رداڵ وتی: ئامانجى ستراتژیکى ده‌وڵه‌تى تورک له‌ به‌ ئامانجکردنى گاره‌، شه‌نگال و خاکورک، داگیرکردنى باشورى کوردستانه‌، ئێستا بیانوى کاربه‌ده‌ستانى باشوور ئه‌مه‌یه‌ که‌ گوندییه‌کان هاتوچۆیان ئاسان نییه‌، به‌ڵام ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تى تورک بێته‌ ناوچه‌که‌، ئه‌و کات هاتۆچۆى نێوان هه‌ولێر-دهۆک ئاسان نییه‌، سوپاى تورک ته‌نیا بۆ لێدان له‌ ئێمه‌ نایه‌ت، داوامان له‌ به‌ڕێوبه‌رانى باشوور ئه‌مه‌یه‌ که‌ له‌مه‌ تێبگه‌ن و به‌و پێیه‌ هه‌ڵویست وه‌رگرن، ئه‌مه‌ مه‌ترسییه‌که‌ له‌سه‌ر دۆزى کورد به‌ گشتی. باهۆز ئاماده‌یى په‌که‌که‌ بۆ دانوستانێک که‌ خزمه‌ت به‌ ئاشتى له‌ ناوچه‌که‌ بکات ده‌رده‌بڕێت و ده‌ڵیت:" ئه‌مریکا له‌گه‌ڵ کورد کارى کردووه‌، قازانیشى لێى بینیوه‌ زیانى لێى نه‌بینیوه‌، په‌که‌که‌ له‌ کوردستان و ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست هێزێکى گه‌وره‌یه‌، خاوه‌ن کاریگه‌رییه‌ له‌سه‌ر هاوسه‌نگییه‌کان، په‌که‌که‌ بۆ دانوستانێک که‌ خزمه‌ت به‌ ئارامیى و ئاشتى ناوچه‌که‌ ده‌کات کراوه‌یه‌، سیاسه‌ت تا ئێستا ئه‌نجامى نه‌بووه‌، ئه‌و حساباته‌ى که‌ په‌که‌که‌ به‌ده‌ر له‌ بابه‌ته‌کان بهێڵدرێته‌وه‌ ئه‌نجامى نه‌بووه‌ و ناشبێت". له‌ به‌رده‌وامیدا ئه‌رداڵ ده‌ڵێت: ئه‌مه‌ بانگه‌وازییه‌ک ته‌نیا بۆ به‌ڕێوبه‌رانى ئه‌مریکا نییه‌، بۆ هه‌موو هێزه‌ هه‌رێمیى و نێوده‌وڵه‌تییه‌کانیشه‌، دانوستان له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌ به‌ قازاشتى ئه‌وانه‌، ئێوه‌ ناچار نیین له‌ چاوى ده‌وڵه‌تى تورکه‌وه‌ سه‌یرى کێشه‌ى کورد بکه‌ن یان وه‌ک ئه‌ردۆغان سه‌یرى په‌که‌که‌ بکه‌ن، به‌ ڕاستى کاتى ئه‌وه‌ هاتووه‌ که‌ چیتر ڕاى گشتى داواى ئه‌مه‌ بکات، کاره‌کانى ده‌رهێنانى په‌که‌که‌ له‌ لیستى تیرۆر تا ئاستێک هاتووه‌، وڵاتانى ئه‌وروپاش هه‌موو قه‌رزدارى په‌که‌که‌ن، په‌که‌که‌ پێویسته‌ له‌ لیستى تیرۆر ده‌ربهێنرێت و به‌و شێوه‌یه‌ قه‌رزداریى خۆیان به‌ په‌که‌که‌ سافى بکه‌نه‌وه‌. هاوکات باهۆز ئه‌رداڵ به‌ ئاماژه‌دان به‌وه‌ى که‌ په‌که‌که‌یى بوون شانازییه‌ ده‌شڵیت:" په‌که‌که‌ نه‌بوایه‌ له‌ کۆبانێ چى ده‌قه‌وما؟ په‌که‌که‌ نه‌بوایه‌ له‌ شه‌نگال چى ده‌قه‌وما؟ په‌که‌که‌ نه‌بوایه‌ له‌ ناوچه‌که‌ چى ده‌قه‌وما؟ خه‌بات و تێکۆشانى په‌که‌که‌ جێى سه‌ربه‌رزییه‌، هه‌موو فه‌رمانده‌ و کادره‌کانى په‌که‌که‌ سه‌ربه‌رزن به‌ په‌که‌که‌یى بوون". له‌ کۆتاییشدا باهۆز ئه‌رداڵ فه‌رمانده‌ى بڕیارگه‌ى ناوه‌ندیى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل- هه‌په‌گه‌، وتی:" په‌که‌که‌ نه‌بێت دۆزى کوردیش نییه‌، هه‌موو ده‌بێت ئه‌م ڕاستیه‌ بزانن، ئه‌وانه‌ى نازانن پێویسته‌ مێژووى دوور و نزیکى گه‌لى کورد ببینن و بزانن په‌که‌که‌ واتاى چییه‌؟ ئێستاش ئه‌مه‌ ئاشکرا بووه‌ که‌ ده‌وڵه‌تى تورک ته‌نیا دوژمنى کورد نییه‌، دوژمنى عه‌ره‌ب، ئه‌رمه‌ن و هه‌موو که‌سێکه‌".