.jpeg)
سازدانى: ئارا ئیبراهیم ئه‌ندامێکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له په‌رله‌مانى عێراق له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى ده‌ڵێت:" به‌و پێیه‌ى یاساى قه‌رز به‌پێى په‌یڕه‌وى ناوخۆى په‌رله‌مان تێپه‌رێندراوه، زه‌حمه‌ت و قورسه سه‌رۆک کۆمار بتوانێت ڤیتۆى بکات یا واژۆى له‌سه‌ر نه‌کات". به‌ره‌به‌یانى ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه 12ى تشرینى 2020 کاتژمێر پێنجى به‌یانى له به‌غدا یاساى قه‌رزى ده‌ره‌کى و ناوخۆى له‌لایه‌ن په‌رله‌مانى عێراقه‌وه په‌سه‌ند کراو سه‌رجه‌م فراکسیۆنه‌کانى کورد بایکۆتى دانیشتنه‌که‌یان کرد، چونکه به‌پێى یاساکه حکومه‌تى عێراق ئیلتزام کراوه به‌وه‌ى ئه‌گه‌ر حکومه‌تى هه‌رێم نه‌وت راده‌ست نه‌کات هیچ بڕه پاره‌یه‌کى بۆ ره‌وانه ناکرێت. هاوڵاتى: به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆک کۆمارى عێراق ده‌توانێت ڤیتۆ یا واژۆ له‌سه‌ر یاساى قه‌رز نه‌کان که ئه‌مڕۆ په‌سه‌ند کرا؟ نه‌ریمان نادر: سه‌رۆک کۆمار زه‌حمه‌ته‌و ناتوانێت ڤیتۆى یاساکه بکات یا واژۆى نه‌کات، چونکه په‌سه‌ندکردنى یاساکه پێچه‌وانه‌ى په‌یڕه‌وى ناوخۆى په‌رله‌مانى عێراق نییه، ته‌نها ئه‌وه‌یه که به‌بێ کورد تێپه‌ڕێندراوه، به‌ڵام سه‌رۆک کۆمار ده‌توانێت له‌رێگه‌ى که‌ناڵه دبلۆماسیی و سیاسییه‌کانه‌وه به گفتوگۆکردن له‌گه‌ڵ حکومه‌تى هه‌رێم و حکومه‌تى عێراق لێکتێگه‌یشتن دروست بکات، به‌ڵام دواجار ئه‌رکى حکومه‌تى هه‌رێمه داواکارییه‌کانى حکومه‌تى عێراق جێبه‌جێ بکات به‌پێى ئه‌و ئیلتزامه‌ى ده‌که‌وێته ئه‌ستۆى. هاوڵاتى: به‌پێى یاساکه له‌بڕگه‌یه‌کیدا هاتووه که هه‌رکاتێک حکومه‌تى هه‌رێم نه‌وتى راده‌ستى کۆمپانیاى سۆمۆى عێراقى کرد له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه پاره بۆ حکومه‌تى هه‌رێم بنێردرێت؟ ئه‌مه چۆن ده‌کرێت؟ نه‌ریمان نادر: ئه‌و بڕگه‌یه په‌یوه‌ندى به حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستانه‌وه هه‌یه، کۆمپانیاى سۆمۆى عێراقى ده‌زانێت حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان رۆژانه چه‌ند هه‌زار به‌رمیل نه‌وت ده‌نێردرێته ده‌ره‌وه، حکومه‌تى عێراق هه‌موو نه‌وتى هه‌رێمى ناوێت به‌ڵکو بڕێک دیارى بکرێت و له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه حکومه‌تى عێراق بودجه‌یه‌ک بۆ هه‌رێم بنێرێت. له‌و بڕگه‌یه‌دا حسابى شایسته داراییه‌کانى کۆمپانیاکانى نه‌وت و خه‌رجییه‌کانى نه‌کراوه، بۆیه به‌شێک له‌و نه‌وته‌ى هه‌رێم ده‌هێڵدرێته‌وه بۆ دابین کردنى خه‌رجییه‌کانى کۆمپانیا نه‌وتییه‌کان و هه‌نارده‌کردنى. به‌پێى یاساکه ئه‌گه‌ر وه‌زیرى دارایى عێراق یان سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق له یاساى قه‌رز لابده‌ن، به‌رپرسیارێتى یاساییان ده‌که‌وێته سه‌ر، چونکه به‌پێى یاساکه پاره بۆ هه‌رێم ره‌وانه ناکرێت تا هه‌رێم نه‌وت و داهاتى نانه‌وتى راده‌ستى به‌غدا نه‌کات. هاوڵاتى: له‌سه‌ر بنه‌ماى بودجه‌ى 2019 یاساى قه‌رز ده‌رکراوه، ساڵى رابردوو نه‌وت به 56 دۆلار دانراوه، به‌ڵام ئه‌مساڵ به 40 دۆلارو 41 سه‌نت، ئایا ئه‌گه‌ر 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وت له‌لایه‌ن حکومه‌تى هه‌رێمه‌وه راده‌ست بکرێت له‌سه‌دا 12.67ى بودجه بۆ هه‌رێم ره‌وان ده‌کرێت؟ نه‌ریمان نادر: نرخى نه‌وت له 2019 دا به 56 دۆلار دانراوه و ئه‌مجاره له حدودى 40 دۆلاردایه بۆ هه‌ربه‌رمیلێک، تا ئێستا و له‌مساڵدا حکومه‌تى عێراق به‌به‌هاى 30 ملیار دۆلار نه‌وتى فرۆشتووه، واتا ئه‌گه‌ر حکومه‌تى هه‌رێم 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وت راده‌ست بکات، له‌سه‌دا 12.67ى نه‌فه‌قاتى بۆ ده‌نێردرێت پاش ده‌رکردنى خه‌رجییه‌کانى سیادى و حاکیمه. پێشتر 320 ملیار دینارى مانگانه هاتووه به حکومه‌تى هه‌رێم نازانین دواى ده‌رکردنى ئه‌م یاسایه بۆ یه‌ک جارى دیکه به‌غدا 320 ملیار دینارى دیکه ده‌نێرێت یان نا، به‌ڵام ئه‌گه‌ر حکومه‌تى هه‌رێم بڕیاربدات و 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه راده‌ست بکات له‌گه‌ڵ داهاته نانه‌وتییه فیدڕاڵییه‌کان که حکومه‌تى عێراق داواى ده‌کات و په‌رله‌مانى عێراق کردوویه‌تى به‌مه‌رج بۆ ناردنى پشکى هه‌رێم، ئه‌وکات به‌غدا ئه‌و بڕى 320 ملیار دیناره‌ى که ده‌ینارد زیاترى ده‌کات، چونکه له‌سه‌ر بنه‌ماى بودجه‌ى 2019 ئه‌گه‌ر حکومه‌تى هه‌رێم رۆژانه 250 هه‌زار به‌رمیله‌که‌ى بناردایه مانگانه 830 ملیار دینارى بۆ حکومه‌تى هه‌رێم ده‌نارد که ئه‌وکات یه‌ک به‌رمیل نه‌وت به 56 دۆلار بوو، به‌ڵام ئێستا به‌رمیلێک نه‌وت به 40 دۆلارێکه، ئه‌و بڕه که‌متر ده‌بێت به‌ڵام له‌هه‌موو حاڵه‌تێکدا له 320 ملیار دینارکه زیاتر ده‌بێت. هاوڵاتى: پێویسته له‌ئێستادا حکومه‌تى هه‌رێم چ رێگه‌یه‌ک بگرێته‌به‌ر بۆ چاره‌سه‌رکردنى ئه‌م کێشه‌یه؟ نه‌ریمان نادر: پێویسته حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له‌رێگه‌ى که‌ناڵه سیاسییه‌کانه‌وه گفتوگۆکان له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراق ده‌ستپێبکاته‌وه به مه‌به‌ستى چاره‌سه‌رکردنى دۆسیه‌ى نه‌وت و بودجه له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراقدا تا چاره‌سه‌رى پرسى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران بکرێت.
سازدانى: ئارا ئیبراهیم وه‌زیرى کاروکاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تى ئاماژه به جێبه‌جێکردنى یاساى چاکسازى و ئه‌و کارانه ده‌کات که له‌وه‌زاره‌ته‌که‌یاندا ئه‌نجامیانداوه به‌تایبه‌ت له زیادکردنى ده‌سته‌به‌رى کار بۆ کرێکاران له‌که‌رتى تایبه‌تدا. کوێستان محه‌مه‌د، وه‌زیرى کاروکاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تى حکومه‌تى هه‌رێم له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى وتى:» له‌لیستى موچه‌ى فه‌رمانبه‌راندا نادادپه‌روه‌رى و کاره‌سات هه‌یه، ده‌رماڵه‌ى ناشایسته به‌ستراوه که شایانى نین و ده‌بێت هه‌موو ئه‌وانه رێکبخرێته‌وه«. هه‌روه‌ها ده‌شڵێت:» تا سه‌رجه‌م داهاتى نه‌وت نه‌درێته‌وه به وه‌زاره‌تى دارایى ناتوانرێت موچه به‌ته‌واوه‌تى دابه‌ش بکرێت». هاوڵاتى: له پلانى چوار ساڵى وه‌زاره‌ته‌که‌تاندا چ خاڵێکى جه‌وهه‌رى هه‌یه جێبه‌جێتان کردبێت؟ کوێستان محه‌مه‌د: وه‌زاره‌ته‌که‌ى ئێمه دووبه‌شه به‌شى کارو ده‌سته‌به‌رى کۆمه‌ڵایه‌تى، ئه‌وه به‌رێوه‌به‌رایه‌تیه‌کى گشتیه ئه‌مه په‌یوه‌ندى به‌کرێکارو بێ کاره‌وه هه‌یه و په‌یوه‌ندى به‌خاوه‌نکارو کۆمپانیاکانه‌وه‌یه بۆ ئه‌مه ده‌ستمان به‌کارى باشکردووه له‌مه‌سه‌له‌ى ده‌سته‌به‌رى کارى کۆمه‌ڵایه‌تى ئه‌و کارانه‌ى کردومانه له‌ماوه‌ى ئه‌م ساڵه‌دا توانیومانه رێژه‌ى ئه‌و کرێکارانه‌ى ده‌سته‌به‌رکراون به‌رزتر بکه‌ینه‌وه، ئه‌و پاره‌یه‌ى که مانگانه کۆمانکردوه‌ته‌وه بۆ سندوقى خانه‌نشینى له حه‌وت ملیاره‌وه گه‌یاندومانه‌ته نۆ ملیار ئه‌مه‌ش ده‌ستکه‌وته. کۆمه‌ڵێک هه‌نگاومان ناوه له‌م بواره‌داو لیژنه‌کانمان چالاککردوه‌و ده‌بێ سه‌ردانى هه‌موو مۆڵ و سۆپه‌رمارکێت و هۆتیله‌کان و ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌شى له‌ناو گه‌ڕه‌ک و کۆڵانه‌کانداندایه بکرێت بۆ ئه‌وه‌ى هه‌موو کرێکارێک ده‌سته‌به‌ر بکه‌ین. ئه‌نجومه‌نى کارگێرى وه‌زاره‌تمان به‌نوسراو پێشنیارمانکردوه‌و داوامان له به‌رێز سه‌رۆکى حکومه‌ت کردووه که پاره کرێى کرێکارى ئاسایی زیادبکه‌ین، چونکه ده‌بێ به واژۆى ئه‌و بێت. له‌مه‌سه‌له‌ى کاریشدا هۆبه‌یه‌کمان هه‌یه ته‌ندروستى سه‌لامه‌تى پیشه‌ى لیژنه‌کانى ئه‌م به‌شه‌شمان زیادکردوه‌و کارامانکردون، بۆ ئه‌وه‌ى به‌دواداچوون بکه‌ن له‌هه‌ر کوێیه‌ک کرێکارێک نادادپه‌روه‌رى له‌گه‌ڵ ده‌کرێ یان ده‌چه‌وسه‌ندرێته‌وه یا کارى زۆرى پێده‌کرێت و کرێى که‌مده‌درێتێ، له‌سه‌ر ئه‌مانه چه‌ندین کۆمپانیامان سزاداوه. خه‌ڵک په‌یوه‌ندى به‌منه‌وه ده‌که‌ن لیژنه‌مان ناردوه‌ته رانیه‌و سه‌نگه‌سه‌ر لیژنه‌م ناردوه‌ته گه‌رمیان بۆ سلێمانى و هه‌ولێرو دهۆکیش به‌هه‌مانشێوه زانیومانه کرێکاره‌کان ده‌چه‌وسه‌ندرێنه‌وه‌و کارى زیاده‌یان پێده‌کرێ سه‌ره‌تا ئاگادارمان کردونه‌ته دواتر داومانن به‌دادگاو هه‌موو ئه‌و که‌یسانه‌ش وه‌ک وه‌زاره‌ت سکاڵامان هه‌بوه له‌سه‌ر کۆمپانیاکان بردومانه‌ته‌وه. کێشه‌یه‌کمان هه‌بووه به‌شێکى زۆرى کرێکاران و کۆمپانیاکان نازانن شتێک هه‌یه ناوى ده‌ستبه‌رى کۆمه‌ڵایه‌تی که بچێت خۆى زه‌مان بکات، چونکه دواجار خۆى خانه‌نشین ده‌بێت له‌مه‌سه‌له‌ى ته‌ندروستى و سه‌لامه‌تیدا هۆشیارى ته‌واویان نییه، له‌م بوارده‌دا به‌چڕى کارى له‌سه‌ر ده‌که‌ین. هاوڵاتى: بۆ نمونه ئه‌گه‌ر کارمه‌ندێکى که‌رتى تایبه‌ت بۆ ماوه‌ى پێنج ساڵ کارى کردبێ له‌گه‌ڵ کۆمپانیایه‌ک ئه‌و ده‌ستبه‌ریه‌ى نه‌دابێت، ده‌بێت ئه‌و پێنج ساڵه‌ى پێشوش بدات ئه‌و کاته حساب ده‌کرێ بۆ خانه‌نشینیه‌که‌ى؟ کوێستان محه‌مه‌د: له‌و رۆژه‌وه پابه‌نده که‌ده‌سته‌به‌رى کردوون، چونکه له‌و رۆژه‌وه پاره‌یداوه، به‌ڵام بڕیارێکى ئه‌نجومه‌نى کارگێرى هه‌یه هه‌ر که‌سێک یان کۆمپانیایه‌ک پێشتر نه‌هاتبێ بۆ نمونه پێنج ساڵ سزاى پاره دواکه‌تنه‌که‌ى هه‌بوو، به‌ڵام ئێمه بڕیارمانداوه هه‌ر کاتێک بێ مامه‌ڵه‌ى بۆ بکه‌ین و ده‌سته‌به‌رى بۆ بکه‌ین، چونکه ئه‌مه له به‌رژه‌وه‌ندى کرێکاره‌که‌یه، به‌ڵام گرنگى ئه‌مه له‌چیدایه بۆ نمونه ئێمه ده‌ڵێن کرێکار له‌که‌رتى تایبه‌ت له دکتۆرێکى زانکۆوه تا پاکه‌وانێک هه‌مووى لاى ئێمه پێناسه‌که‌ى کرێکاره، که‌سێک پێنج ساڵه له‌که‌رتى تایبه‌ت ئیش ده‌کات و ده‌سته‌به‌رى بۆ کراوه، کاتێک له‌که‌رتى گشتى داده‌مه‌زرێت هه‌موو ئه‌و خزمه‌ته‌ى بۆ حسابه، جگه له‌مه ئه‌گه‌ر بچێته کۆمپانیایه‌کى که ئه‌و خزمه‌ته‌ى بۆ حسابه کرێکاران ئه‌مه نازانن و پێویسته ئه‌مانه روون بکرێنه‌وه. هاوڵاتى: بۆ کاروبارى که‌مئه‌ندامان چیتان کردووه؟ کوێستان محه‌مه‌د: ئێمه کاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تیمان هه‌یه خانه‌کانه شێڵته‌ره که‌مئه‌ندامان و چاودێرى خێزان په‌یمانگاکانه، ئه‌وه‌ى ده‌ستمانپێکردوه، 13 هه‌زار که‌مئه‌ندام به ناره‌وا موچه‌کانیان بڕابوو بۆمان گه‌راندنه‌وه‌و ئێستا ژماره‌یه‌کى زۆر که‌مئه‌نداممان هه‌یه که له‌ساڵى 2013وه تۆمار نه‌کراون، داوامان له‌ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانکردوه که تۆمارى تازه ده‌ستپێبکاته‌وه 30 هه‌زار که‌سى نوێ داواى کردوه وه‌ک که‌مئه‌ندام ده‌ستنیشان بکرێ ناو و فایلى هه‌یه، به‌ڵام مه‌رج نیه هه‌موویان که‌مئه‌ندامبن ئه‌وه‌ى سه‌رو ته‌مه‌نى 55 ساڵه نایگرێته‌وه ئه‌وه‌ى من وردبینیم تیاکردوه نزیکه‌ى 15 هه‌زاریان سه‌رو 55 ساڵن، 15 هه‌زاره‌که‌ى تر ژماره‌یه‌کیان له‌لیژنه‌ى پزیشکیدا وه‌ک که‌مئه‌ندام ده‌رناچن و رێژه‌ى ته‌واو به‌ده‌ستناهێنێت. داوامان له‌ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران کرد لیژنه‌یه‌کى باڵا پێکهێنرا له‌وه‌زیرى دارایی و ته‌ندروستى و کاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تى و سه‌رۆکى فه‌رمانگه‌ى هه‌ماهه‌نگى و به‌دواداچوون چه‌ند لیژنه‌یه‌کى لاوه‌کیمان دروستکرد کۆنوس و راپۆتمان نوسى داواده‌که‌ین و پێویسته تۆمارى تازه ده‌ستپێبکه‌ین، به‌ڵام ئه‌مه سه‌ره‌تاى مانگى سێ و 10 رۆژ پێش که‌ره‌نتیه‌نه داومانه به ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران، ئێمه زۆر جه‌ختمان نه‌کردوه‌ته‌وه که بخرێته به‌رنامه‌ى کاره‌وه، چونکه ده‌زانین پاره‌که زۆره‌و ره‌نگه بڕیاره‌که‌ى ئه‌نجومه‌ن نه‌رێنى بێ بۆیه ده‌مانه‌وێ له‌فرسه‌تێکدا بارودۆخى ئابورى باش ببێ ئه‌وکات ره‌زامه‌ندى وه‌ربگیرێت، ئێستا له وه‌زاره‌تى ئێمه زیاتر له 88 هه‌زار که‌مئه‌ندام موچه وه‌رده‌گرن، 12هه‌زارو 500 که‌سى فه‌رمانبه‌رو موچه‌یه‌کى دیکه‌شیان هه‌یه‌و ئه‌مانه سه‌د هه‌زاریان پێ ده‌درێت. چه‌ند هه‌نگاوێکى دیکه‌مان ناوه بۆ که‌مئه‌ندامان، بۆ نمونه له‌زانکۆ حکومیه‌کان وه‌ربگیرێن، خۆشبه‌ختانه وه‌زاره‌تى خوێندنى باڵا هاوکارمانه‌و پاره‌ى پاراێل وه‌رناگیرێت لێیان، زانکۆ ئه‌هلیه‌کانیش رێژه‌یه‌کیان بۆ که‌مده‌که‌نه‌وه، له‌وه‌زاره‌تى ته‌ندروستیش هه‌مان هه‌ماهه‌نگیمان هه‌یه له‌گه‌ڵیان و هه‌ر که‌مئه‌ندامێک پێویستى به نه‌شته‌رگه‌رى و چاره‌سه‌ر بێ له نه‌خۆشخانه حکومیه‌کان به‌بێ به‌رانبه‌ر بۆى ده‌کرێت له‌وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌ش به‌هه‌مانشێوه‌یه. هاوڵاتى: حکومه‌تى هه‌رێم ده‌ستى کردووه به جێبه‌جێکردنى یاساى چاکسازى، ئێوه له‌وه‌زاره‌ته‌که‌ى خۆتانه‌وه چ هه‌نگاوێکتان ناوه؟ کوێستان محه‌مه‌د: ئێمه ئێستا خه‌ریکى میلاکاتین فایلى هه‌موو فه‌رمانبه‌رێک وردبینى تێداده‌کرێت بۆ ئه‌وه‌ى بزانرێت کێ به‌ناشایسته موچه‌ى زیادى بۆ به‌ستراوه، پێموایه له‌سه‌دا په‌نجاى وردبینیه‌که‌یان ته‌واوبووه. دروستکردنى سه‌نته‌رى ده‌ستنیشانکردنى په‌ککه‌وته‌یی ره‌زامه‌ندى بۆ وه‌رگیراوه‌و خه‌ریکى نۆژه‌نکردنه‌وه‌ى بینایه‌کین ئه‌م سه‌نته‌ره زۆر گرنگه، چونکه هه‌ر که‌مئه‌ندامێک گومانى له‌سه‌ر بێ له‌و سه‌نته‌ره پشکنینى بۆ ده‌کرێته‌وه‌و دووباره رێژه‌که‌ى دیارى ده‌کرێت. له‌هه‌موو به‌رێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانمان به‌دواداچوون بۆ فایلى که‌مئه‌ندامان ده‌که‌ن، چونکه به‌بڕواى ئێمه ئه‌و ژماره‌یه ئه‌گه‌ر وربینى ته‌واوى بۆ بکرێت ره‌نگه 20 هه‌زارى شایسته‌ى ئه‌وه نه‌بێت موچه‌ى که‌مئه‌ندامى بۆ بکرێت، به‌ڵام ئێمه نامانه‌وێت جارێکى تر هه‌موو که‌مئه‌ندامان بده‌ینه‌وه به‌لیژنه‌ى پزیشکى، له‌به‌ر ئه‌م هۆکارانه یه‌که‌م/ که‌مئه‌ندام ماندووبوه هه‌موو کابینه‌یه‌ک وه‌زیر که‌دێت ده‌یانداته‌وه به لیژنه، دووه‌م/ بهداخهوه لیژنه پزیشکیه‌کان ده‌که‌ونه ژێر کاریگه‌رى سۆزو به‌زه‌ییه‌وه یان کۆمه‌ڵایه‌تى یان ته‌داخولى هه‌ندێک حزب و که‌سایه‌تى، وه‌ک پێویست وردبینیان نه‌کردوه، ئێمه هیچ بن دیوارێکمان نییه، به‌ڵام ره‌نگه له‌فایله‌کاندا خه‌ڵکێک هه‌بێ به‌ناشایسته موچه‌که‌ى به‌رزکرابێته‌وه، یان ده‌رماڵه‌یه‌کى بۆ به‌سترابێ شایسته‌ى نه‌بێت. مه‌سه‌له‌یه‌کى دیکه‌ى گرنگ که له‌یاساى چاکسازى هه‌یه‌و په‌یوه‌ندى به‌ئێمه‌وه هه‌یه، تۆڕى چاودێرى خێزانه پێشتر له‌هه‌رێمى کوردستان 88 هه‌زار خێزان مانگانه 150 هه‌زار دیناریان وه‌رگرتووه، حه‌وت به‌ش بوون ئه‌وانه‌ى مێردیان له‌ده‌ستداوه، ئه‌و پیاوانه‌ى ره‌به‌نن ئه‌وانه‌ى له‌چاکسازیه‌کانن ئه‌و خوێندکارانه‌ى هاوسه‌رگیریانکردوه‌و هیچ سه‌رچاوه‌یه‌کى بژێویان نیه، له ساڵى 2015وه به‌هۆى قه‌یرانى داراییه‌وه ئه‌مه بڕدراوه، به‌پێى یاسای چاکسازى ده‌بێت ئه‌م سیستمه ده‌ست پێبکه‌ینه‌وه، به‌ڵام به‌شێوازێکى نوێ دوور له‌گه‌نده‌ڵى و ده‌ستێوه‌ردانى حزبى. وه‌ک وه‌زاره‌تى کارو کاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تى، سیستمێکمان ئاماده‌کردوه به‌هاوکارى وه‌زاره‌تى پلاندانان و چه‌ند رێکخراوێکى نێوده‌وڵه‌تى ئه‌وه‌ى پرۆژه‌که‌ى نوسیوه که‌سێکى فه‌ره‌نسیه‌و پێى وتین هاوشێوه‌ى وڵاتانى خۆتان سیستمێکتان بۆ ده‌نوسم، ئێستا له‌ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانه‌و ده‌بێت په‌سه‌ندبکرێت، دواتر ناوى خه‌ڵک تۆمار ده‌که‌ین و وردبینى ده‌که‌ین و زانیاریه‌کان پشتراستده‌که‌ینه‌وه، ئه‌وانه‌ى پێشتر به‌پێى سیستمه کۆنه‌که موچه‌یان وه‌رگرتوه‌و ئێستا بڕاوه ئیتر بۆیان ناگه‌ڕێته‌وه ده‌بێت تۆمار بکرێنه‌وه ره‌نگه شایسته بن و ره‌نگه شایسته‌ش نه‌بن. هاوڵاتى: بۆ ئه‌وکه‌سانه‌ى حومکراون و له‌چاکسازیه‌کانى وه‌زاره‌ته‌که‌ى ئێوه‌ن، داواى لێبوردنى گشتى ده‌که‌ن، تیمى گۆران هیچ هه‌وڵێکیان هه‌یه بۆ ئه‌م مه‌به‌سته؟ کوێستان محه‌مه‌د: شه‌ش چاکسازى لاى ئێمه‌یه، چاکسازى گه‌ورانى هه‌ولێرو سلێمانى و دهۆک، چاکسازى ژنان و منداڵان، کارى زۆر باشمان له‌م چاکسازیانه کردوه ئێستا رێژه‌ى کێشانى مادده‌ى هۆشبه‌ر له‌سلێمانى و دهۆک نزیک بۆته‌وه له‌سفر، به‌ڵام له چاکسازى گه‌ورانى هه‌ولێر چه‌ند رێکارێکمان گرتوه‌ته به‌ر بۆ ئه‌وه‌ى وه‌ک دهۆک و سلێمانى لێبکه‌ین. ئه‌وانه‌ى له‌و چاکسازیانه‌دان و داواى لێبوردنى گشتى ده‌که‌ن ئه‌وانه له‌بنه‌رتدا بۆ 900 که‌س دروستکراون له‌سلێمانى زیاتر له هه‌زارو 200 که‌سى تێدایه، له‌هه‌ولێر دوو هه‌زارو 200 که‌سى تیایه، له‌دهۆکیش له‌سه‌رو دوو هه‌زار که‌سى تیایه، زیندانى چاکسازییه‌کان له‌هه‌رێمى کوردستاندا زۆر زۆر قه‌ره‌باڵخ بووه له‌رووى مافى مرۆڤه‌وه رێگه پێنه‌دراوه، له‌کاتى که‌ره‌نتیه‌وه سه‌ردانه‌کانى گشتى و تایبه‌تمان راگرتوه، مۆڵه‌تمان نه‌هێشتوه بۆ ئه‌وه‌ى کۆرۆنا نه‌گوازرێته‌وه بۆ ناو چاکسازیه‌کان، بۆیه داوامانکردوه یان لێبوردنێکى تایبه‌ت یان لێبوردنى گشتى یان مۆڵه‌تى سێ مانگ بۆیان بکرێت، له‌سه‌ر ئه‌مانه بۆچوونى خۆمان داوه به‌سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم و به‌رێز سه‌رۆکى حکومه‌ت، به‌رێز سه‌رۆکى په‌رله‌مانیش نامه‌یه‌کى بۆ ناردبووین و داواى بۆچونى ئێمه ده‌کات و ره‌ئى خۆمان وتوه که کێ و چۆن و بۆچى لێبوردنى گشتى بیگرێته‌وه، به‌ڵام دواجار ئه‌وه له‌ده‌سه‌ڵاتى په‌رله‌مانى کوردستاندایه‌و تائێستاش هیچ پرۆژه یاسایه‌ک له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته له‌ئارادانیه ئه‌وه‌نده‌ى من ئاگاداربم. هاوڵاتى: چه‌ند ساڵێکه ده‌ستى کارى بیانى له‌هه‌رێمى کوردستان رێژه‌که‌ى زیادبووه، 14 هه‌زار ده‌ستى کار چونه‌ته ده‌ره‌وه... بۆچى رێگه ده‌درێت ده‌ستى کارى بیانى به‌و رێژه زۆره بێنه هه‌رێم؟ کوێستان محه‌مه‌د: کۆمه‌ڵێک هه‌نگاومان ناوه، حه‌زده‌که‌م ئه‌وه روون بێت یه‌که‌م ئه‌و کرێکاره بیانیانه‌ى دێن له‌سه‌دا 4% یان له‌رێگه‌ى وه‌زاره‌تى ئێمه‌وه‌یه، ئه‌وانى دیکه له‌رێگه‌ى وه‌زاره‌تى ناوخۆ ڤیزایان پێیان ده‌درێت، ئه‌گینا ئه‌وان لایه‌نێک نین خۆیان خه‌ڵک بهێنن، بهداخهوه مافیا ده‌یانهێنێت هه‌ندێک پارێزه‌رى ناپارێزه‌ر خه‌ڵک ده‌هێنن به‌ناوى گه‌شتوگوزاره‌وه‌و ڤیزایان بۆ وه‌رده‌گرن و کاریان پێده‌که‌ن، هه‌ندێکیان به‌قاچاخ له‌به‌غداوه ده‌یانهێنن یان له‌هه‌ندێک وڵاتانى ده‌روبه‌ره‌وه دێن ئه‌مانه په‌یوه‌ندیان به‌ئێمه‌وه نییه، ته‌نها چه‌ند کۆمپانیایه‌ک په‌یوه‌ندیان به‌ئێمه‌وه هه‌یه‌و به‌شێوه‌یه‌کى یاسایی ئه‌و کرێکارانه ده‌هێنن، به‌ڵام له‌مانگى یانزه‌ى ساڵى رابردووه‌وه هێنانى کرێکارى بیانیمان راگرت تا مانگى هه‌شتى ئه‌مساڵ کردمانه‌وه، ئه‌وه‌ش به‌مه‌رج و ته‌نها ژن ده‌هێنرێت بۆ کارى ناوماڵ، بهداخهوه ژنى ئێره ئه‌و ئیشه ناکات. ئێستا له‌لاى ئێمه هیچ پیاوێکى ئیشه‌که‌رو کرێکارى بیانى نایه‌ت بۆ پرۆژه‌کان، ئه‌وه‌ى دێت له‌رێگه‌ى قاچاخه‌وه‌یه، بۆ خۆم چومه‌ته لاى به‌رێز وه‌زیرى ناوخۆو کۆنفرانسێکمان رێکخست بۆ ئه‌وه‌ى رێنمایه‌کانمان یه‌ک بخه‌ین و یاداشتێکى لێک تێگه‌یشتن واژۆبکه‌ین بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى هێنانى کرێکارى بیانى مه‌گه‌ر بۆ پسپۆریه‌کى تایبه‌ت بێت، ده‌سته‌ى وه‌به‌رهێنانیش خه‌ریکى هه‌موارکردنه‌وه‌ى یاسایه‌کن ئێمه داوامانکردوه له‌مه‌ودوا به‌رێژه‌ى له 75% پشت ببه‌ستن به‌کرێکارى ناوخۆ بۆ پرۆژه‌کان، جگه‌له‌وه‌ش ئه‌و کرێکارانه‌ى که دێن ئه‌و پسپۆریانه بن که له‌هه‌رێم ده‌ستاکه‌ون ئه‌م تێبینیانه‌مان پێداون. هاوڵاتى: پرسى رێککه‌وتنى هه‌رێم و به‌غدا گه‌یشتووه به‌چى؟ کوێستان محه‌مه‌د: چه‌ندینجار وه‌فدى دانوستانکارى ئێمه به‌سه‌رۆکایه‌تى جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ت چونه‌ته به‌غداو دواى هاتنه‌وه‌یان راپۆرتى خۆیان بۆ ئێمه خستوه‌ته ڕوو، ئه‌گه‌ر بیکه‌ینه دوو قۆناغ له‌سه‌رده‌مى به‌رێز عادل عه‌بدولمه‌هدى گفتوگۆکان زۆر چوبونه پێشه‌وه ته‌نها واژۆى مابوو ئه‌گه‌ر ئه‌وه بکرایه مانگانه 900 ملیار دینارمان له‌به‌غداوه بۆ ده‌هات که بڕه پاره‌یه‌کى زۆر بوو به‌شى موچه‌ى ده‌کرد، به‌ڵام بهداخهوه خۆپیشاندان دروستبوو ئه‌ویش ده‌ستى له‌کارکێشایه‌وه‌و رێککه‌وتنه‌که واژۆ نه‌کرا. له‌قۆناغى دووه‌م که بۆ رێککه‌وتنى نوێ چه‌ند کۆبونه‌وه‌یه‌کیش کراوه، به‌ڵام ئێستا دۆخى عێراق خۆى زۆرخراپه‌و موچه‌ى فه‌رمانبه‌ره‌کانى دواده‌که‌وێت یه‌کێک له‌وهۆکارانه‌ى که رێکه‌وتنه‌که به‌ته‌واوه‌تى جێبه‌جێ نابێت په‌یوه‌ندى به‌دۆخى عێراق و کۆرۆناوه هه‌یه، عێراق داواى 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه و نیوه‌ى داهاتى خاڵه سنوریه‌کان ده‌کات و حکومه‌تى هه‌رێمیش به‌وه رازى بووه. هاوڵاتى: حکومه‌تى هه‌رێم به‌چى رازى بووه ئایا 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه ده‌داته به‌غدا یان داهاته‌که‌ى ده‌دات؟ کوێستان محه‌مه‌د: من نه‌وه‌زیرى نه‌وتم نه‌وه‌زیرى دارایی له‌و شتانه‌ش زۆر نازانم ورده‌کاریه‌کانى ئه‌وه لاى من زۆر روون نیه، ئه‌گه‌ر ئێمه رێککه‌وتنێک بکه‌ین له‌سه‌ر بنه‌ماى ده‌ستور بێت و له‌سه‌ر بنه‌ماى به‌رژه‌وه‌ندى هاوڵاتیانى هه‌موو عێراق بێت هه‌ردولا پابه‌ندبن به‌ته‌واى رێکه‌وتنه‌که‌وه ئه‌مه واده‌کات له‌کاتى خۆیدا موچه بدرێت ده‌توانرێت پرۆژه خزمه‌تگوزاریه‌کان جێبه‌جێ بکرێت و ئه‌مه‌ش هه‌لى کارى زۆر ده‌ره‌خسێنێت ئه‌و کارنامه‌یه‌ى حکومه‌تى هه‌رێم خستوویه‌ته‌روو هه‌مووى جێبه‌جێ ده‌کرێت، دواجار هه‌ر ده‌بێت له‌گه‌ڵ عێراق رێکبکه‌وین. هاوڵاتى: تیمى گۆران له کابینه‌ى نۆیه‌م چیتان کردوه بۆ نه‌هێشتنى ئه‌و گه‌نده‌ڵیه‌ى که‌باسده‌کرێت له قاچاغچێتى و گه‌راندنه‌وه‌ى سه‌رجه‌م داهاتى نه‌وتى هه‌رێم بۆ وه‌زاره‌تى دارایى؟ کوێستان محه‌مه‌د: ئه‌و پرسانه زۆربه‌ى په‌یوه‌ندى به‌وه‌زاره‌تى داراییه‌وه هه‌یه، وه‌زیرى دارایی سندوقى خانه‌نشینى دروستکردوه، وه‌زیرى دارایی داهاتى ناو مه‌رزه‌کانى رێکخستوه‌ته‌وه، باسى قاچاخ ناکه‌م ئه‌وه‌ى که له‌پشتى ده‌روازه‌که‌وه به‌هێزى ئه‌منى ده‌هێنرێت، ناتوانم بڵێم ئه‌وه‌ى قاچاخچیه‌تیه کۆتایی پێهاتوه، چونکه ئه‌وه ته‌نها له‌ده‌سه‌ڵاتى وه‌زاره‌تى داراییدا نییه ئه‌مه په‌یوه‌ندى به‌قه‌ناعه‌تێکى سیاسیه‌وه هه‌یه که ده‌بێت ئیتر واز له‌م قاچاخ چیه‌تیه بهێنێت. بۆ مه‌سه‌له‌ى موچه‌ى پله باڵاکان ئه‌وانه‌ى به پله‌ى وه‌زیرو وه‌کیل و به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى نایاسایی خانه‌نشین بوون هه‌موویانى بڕیوه‌و ئێستا داهاتێکى زۆر ده‌گه‌رێته‌وه، ئه‌وه‌ى پێى ده‌وترێت دوو مووچه‌یى له‌تازه‌ترین کاردا موچه‌ى 16 هه‌زار که‌سى بڕیوه، له‌مه‌سه‌له‌ى خه‌بیره‌کان رێکخستنه‌وه‌ى موچه‌کانیان کراوه‌و هه‌نێک موچه‌ى زۆریان هه‌بوه‌و که‌مکراوه‌ته‌وه‌و مانگانه 325 ملیۆن دینارى گه‌راندووه‌ته‌وه بۆ حکومه‌ت له‌و ماوه‌یه که‌مه‌دا به‌بێده‌نگى و به‌بێ هه‌ڵاى راگه‌یاندن کۆمه‌ڵێک هه‌نگاوى زۆر باشى ناوه، به‌راستى جێى ته‌قدیره، به‌ڵام هه‌موو ئه‌وانه پێکه‌وه ئه‌گه‌ر داهاتى هه‌موو خاڵه سنوریه‌کان و ئه‌وقاچاخچیه بنه‌بڕ نه‌کرێت و هه‌موو داهاتى نه‌وت نه‌گه‌ڕێته‌وه بۆ وه‌زاره‌تى دارایی وه‌زیرى دارایی ناتوانێت وه‌ک پێویست مووچه بدات، به‌ڵام هه‌وڵه‌کانى به‌رده‌وامه له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ى چاکسازى کارى خۆیکردوه. هاوڵاتى: له‌چاوپێکه‌وتنێکى پێشترتان له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ى هاوڵاتى، باستان له‌وه‌کرد که هێزه ئه‌منیه‌کان به‌تایبه‌ت ئه‌نجومه‌نى ئاسایش و ده‌زگاى ئاسایش بایۆمه‌تریان بۆ نه‌کراوه، ئێستا بایۆمه‌تریان بۆ ده‌کرێت؟ کوێستان محه‌مه‌د: لیژنه‌ى بایۆمه‌ترى که به‌رێز جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ت سه‌رۆکایه‌تى ده‌کات پێشتر ئه‌نجومه‌نى ئاسایش و ده‌زگاى ئاسایش بایۆمه‌تریان بۆ نه‌کرابوو، به‌ڵام ئێستا ده‌ستیان کردوه به بایۆمه‌ترى ئه‌وانیش. هاوڵاتى: زۆر جار گۆران روبه‌روى ره‌خنه ده‌بێته‌وه، ته‌نانه‌ت له‌لایه‌ن هاوپه‌یمانه‌کانى پێشوشیه‌وه ده‌ڵێن گۆران له‌حکومه‌تدایه به‌ڵام باس له‌وه‌ده‌که‌ن ئاگادارى داهاته‌کانى حکومه‌ت نین؟ کوێستان محه‌مه‌د: ئه‌و به‌رێزانه‌ى که ئه‌و قسانه ده‌که‌ن له‌کابینه‌کانى پێشوو ئه‌وکات ئه‌وان وه‌زیریان هه‌بوو ئایا ئاگایان له‌هه‌موو داهاتێک هه‌بوو، بۆیه ئه‌و ره‌خنه‌یه پێش ئه‌وه‌ى روبه‌روى گۆران ببێته‌وه پێش ئه‌وه‌ى ئێمه له‌حکومه‌ت بین ئه‌وان له‌کابینه‌کانى پێشوتریش به‌شداربوون ئاگایان له‌داهاتى نه‌وتیش نه‌بووه‌و داهاته‌که‌شى زۆر زۆر له‌ئێستاش زیاتر بووه، ئه‌ى ئه‌وکاته بۆ ره‌خنه‌یان له وه‌زیرو گروپه‌کانى خۆیان نه‌گرتووه. هاوڵاتى: ستراتیژى بزوتنه‌وه‌ى گۆران چیه له‌حکومه‌تدا به‌نیازى چین؟ کوێستان محه‌مه‌د: چاکسازیی خزمه‌تى خه‌ڵک، خۆشگوزه‌رانى پرۆژه‌ى خزمه‌تگوزارى هه‌موو ئه‌وانه که ئێمه باوه‌رمان پێیه‌تى بۆ ئه‌و بابه‌تانه چووین، به‌ڵام له‌سه‌روى هه‌مویه‌وه چاکسازیه، چونکه تا چاکسازى نه‌کرێت خه‌ڵک خۆشگوزه‌ران ناکرێت، دادپه‌روه‌رى نابێت موچه له‌کاتى خۆیدا نه‌درێت بۆیه خه‌مى سه‌ره‌کى ئێمه و کارى یه‌که‌مى ئێمه چاکسازیه. ئێمه له‌ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانیش ئه‌م قسه‌یه‌مانکردوه‌و که ئه‌مه یه‌کێکه له‌هه‌نگاوه‌کانى چاکسازى و له‌به‌یاننامه‌که‌ى ئه‌نجومه‌نیش دواى په‌سه‌ندکردنى یاساى چاکسازى ئه‌وه خراوه‌ته روو که‌ئه‌مه به‌شێکه له‌چاکسازى و هه‌مووى نیه، له‌دواى یاساکه چه‌ندین یاساو په‌یره‌وى تر ده‌رده‌که‌ین ئه‌مه هه‌نگاوى یه‌که‌مه ده‌بێت چاکسازى له‌داهات و خه‌رجى بکرێت چاکسازى له‌هێزه‌کانى پێشمه‌رگه بکرێت له‌ئه‌نجومه‌نى دادوه‌رى بکرێت. هاوڵاتى: له‌ماوه‌ى ئه‌م چوارساڵه‌دا کابینه‌ى نۆیه‌م ده‌توانێت چاکسازى داهات و به‌شه‌کانى دیکه‌دا بکات؟ کوێستان محه‌مه‌د: ده‌بێت ده‌ستپێبکات ئه‌گه‌ر ده‌ستپێنه‌کات، بارودۆخى خه‌ڵک و حکومه‌تیش به‌شێوازێک ده‌بێت که‌س به‌غیلیمان پێ نابات. هاوڵاتى: له مه‌سه‌له‌ى بڕینى ده‌رماڵه‌کان حکومه‌ت و په‌رله‌مانتاره‌کانیش قسه‌ى جیاواز ده‌که‌ن کێ ده‌گرێته‌وه‌و چۆن ده‌بێ؟ کوێستان محه‌مه‌د: لیژنه‌یه‌کى باڵا بۆ رێکخستنه‌وه‌ى ده‌رماڵه‌کان پێکهاتووه، من تا کاتێک لیستى موچه‌ى هه‌موو فه‌رمانبه‌ره‌کانم نه‌بینى هه‌ستم به‌و نادادپه‌ره‌وه‌ریه نه‌کرد ئه‌و کارمه‌نده‌ى که ژووره‌که‌ى من پاکده‌کاته‌وه مانگى 190 هه‌زار دینارى هه‌یه پێش من دێت و له‌گه‌ڵ من ده‌رواته‌وه کارمه‌ندمان هه‌یه له‌ناو ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ى ئێمه نزیکه‌ى دوو ملیۆن دینار وه‌رده‌گرێت یه‌ک ساڵ و چه‌ند مانگه من له‌وێم یه‌ک دێرى نه‌خستوه‌ته سه‌ر کارو پلانى وه‌زاره‌ته‌که‌ى ئێمه له‌دواى پاکه‌وانه‌وه دێت و له‌پێش ئه‌ویشه‌وه ده‌رواته‌وه. ئه‌مه نادپه‌روه‌ریه‌وه ده‌بێت رێکبخرێته‌وه ئه‌مه له‌هه‌موو وه‌زاره‌ته‌کان وایه له‌وه‌زاره‌تى واهه‌یه شۆفێره‌که‌ى به‌قه‌ده‌ر مودیرێکى لاى من پاره وه‌رده‌گرێت له‌کاتێکدا مودیره‌که‌ى من بیست ساڵه خزمه‌ت ده‌کات. لیژنه دروستکراوه بۆ ئه‌م بابه‌ته من له‌و لیژنه‌یه‌دا نیم نازانم چ ده‌رماڵه‌یه‌ک ده‌بڕدرێ نازانم کامه نایاساییه، به‌ڵام ده‌زانم نادادپه‌روه‌ری هه‌یه به‌سه‌یرکردنى لیستى موچه‌ى وه‌زاره‌ته‌که‌م ده‌زانم چ کاره‌ساتێک له‌لیستى موچه‌ى فه‌رمانبه‌راندا هه‌یه، هه‌ر له‌دیوانى وه‌زاره‌ت سێ فه‌رمانبه‌رم موچه‌که‌ى له خوار 200 هه‌زاره‌وه‌یه له 6%ى فه‌رمانبه‌رانى وه‌زاره‌که‌ته‌ى ئێمه موچه‌ى زۆر وه‌رده‌گرن که هه‌ندێکى به‌ده‌رماڵه‌ى نایاساییه، به‌ڵام هه‌مانه له‌خانه‌ى به‌ساڵاچوان ئیش ده‌کات خانه ده‌وامى 24 کاتژمێرییه له‌کاتى که‌ره‌نتینه‌دا یه‌ک رۆژ نه‌چۆته‌وه ماڵه‌وه خه‌ڵکى پیر پاکده‌کاته‌وه‌و خواردنى ده‌داتێ موچه‌که‌ى ته‌نها 400 هه‌زار دیناره له‌مانگێکدا. هاوڵاتى: له‌رێککه‌وتنه‌که‌ى ئێوه‌و پارتى چه‌ندى ماوه جێبه‌جێ بکرێ و بۆچى نه‌کراوه؟ کوێستان محه‌مه‌د: ئێمه تیمى دانوستانکارمان هه‌یه ئه‌و پرسیاره له ئه‌وان بکه، ئێمه رێککه‌وتنه‌که‌مان ته‌نها له‌سه‌ر پۆست نییه، رێککه‌وتنه‌که له‌سه‌ر چاکسازییه له‌سه‌ر یه‌کگرتنه‌وه‌ى هێزى پێشمه‌رگه‌یه له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ى خۆشگوزه‌رانیه‌و دادپه‌روه‌رییه. هاوڵاتى: به‌ڵام هێشتا ئێوه یاریده‌ده‌رى سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانتان بۆ کاروبارى چاکسازى وه‌رنه‌گرتووه ؟ کوێستان محه‌مه‌د: ئێمه خیلافێکمان هه‌بوو به‌مزوانه یاساکه ده‌رده‌کرێت، تا یاساکه ده‌رنه‌کرێت یاریده‌ده‌ره‌که ده‌ستبه‌کارنابێت، دواى ده‌رکردنى یاساکه یاریده‌ده‌ر بۆ کاروبارى چاکسازى دیارى ده‌کرێت.
شاناز حه‌سه‌ن مه‌لا ڕەعد ئۆمه‌ربلى کارگێرو وته‌بێژى لقى هه‌ولێرى یه‌کێتى زانایانى ئاینی رایگەیاند 191 زانای ئاینی تووشی کۆرۆنا بوون و 22 کەسیان گیانیان لەدەست داوە، راشیگەیاند کە ئەوانەی بەناوی ئاینەوە قسەیان کردو وتیان وتیان موسوڵمان کۆرۆنا ناگرێ که‌سانى نابه‌رپرس بوون. ئەوەش لەکاتێکدایە لەسەرەتای دەرکەوتنی ڤایرۆسەکە هەندێک مەلا وتیان کۆرۆنا غەزەبی خوایە بۆ بێباوەڕان و موسوڵمان کۆرۆنا ناگرێت. مه‌لا ڕەعد ئۆمه‌ربلى کارگێرو وته‌بێژى لقى هه‌ولێرى یه‌کێتى زانایانى کوردستان له چاوپێکه‌تنێکدا له‌گه‌ڵ ھاوڵاتی باس لەوەدەکات 191 مامۆستاى ئاینى تووشی کۆرۆنا بوون 161 کەسیان چوونەتە نەخۆشخانە بەلام 31 کەسیان لە ماڵەوە ماونەتەوەو نەیانویستوە کەس بزانێ. هەروەها 22مامۆستای ئاینی گیانیان لە دەستداوە و 105 مامۆستا چاکبوونه‌ته‌وه، له‌کاتى ئێستادا 13 مامۆستاى ئاینى له نه‌خۆشخانه‌کاندا چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرن. ھاوڵاتی: له‌دواى بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا، چه‌ند مامۆستاى ئاینى توشى ڤایرۆسى کۆرۆنا بوون؟ چه‌ند که‌س گیانیان سپاردووه؟ مه‌لا ڕەعد ئۆمه‌ربلى: تا ئێستا ژماره‌ى مامۆستایانى ئایینى توشبووان و مردنیان به ڤایرۆسى کۆرۆنا له هه‌رێمى کوردستان 131 مامۆستاى ئاینى توشبون و 22مامۆستا مردون و له‌و ڕێژه‌یه‌ش 105 مامۆستا چاکبوونه‌ته‌وه، له‌کاتى ئێستادا 13 مامۆستاى ئاینى له نه‌خۆشخانه‌کاندا چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرن. جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه« زیاتر له 60 مامۆستا ى تر که نه‌یانویستوه که‌س بزانێت یان دور له ڕاگه‌یاندنه‌کان چاره‌سه‌رى وه‌رگرتوه و له‌ماڵه‌وه ماونه‌ته‌وه له‌و کاته‌ى که توشى کۆرۆنا بون». ھاوڵاتی: له‌هه‌رێمى کوردستاندا چه‌ند مامۆستاى ئاینى هه‌یه؟ واته ئه‌وانه‌ى به ڕه‌سمى مۆڵه‌تیان هه‌یه و له‌لایه‌ن ئێوه‌وه ڕێگه‌پێدراون؟ مه‌لا ڕەعد ئۆمه‌ربلى: له هه‌رێمدا 2هه‌زار و 700 مامۆستاى ئاینى هه‌ن که به فه‌رمى مۆڵه‌تیان پێدراوه و موچه‌یان هه‌یه و به‌ده‌ر له‌و ژماره‌یه‌ش زیاتر له 800 مامۆستاى ئاینى هه‌یه که له‌مزگه‌وته‌کاندا به خۆبه‌خش کارده‌که‌ن و وتارى ئاینى پێشکه‌ش ده‌که‌ن. ھاوڵاتی: چه‌ند مزگه‌وت له سنورى هه‌رێمدا هه‌ن؟ به ژماره؟ مه‌لا ڕەعد ئۆمه‌ربلى: له‌هه‌رێمى کوردستاندا 5هه‌زار و 565 مزگه‌وت هه‌یه و هه‌مو ڕۆژانى هه‌ینیه‌ک له 3هه‌زار و 174 مرگه‌وتدا وتارى ئاینى پێشکه‌ش ده‌کرێت. ھاوڵاتی: ئایا مامۆستاى ئاینى هه‌یه بێ مۆڵه‌ت، له مزگه‌وته‌کاندا وتارى ئاینى بدات؟ مه‌لا ڕەعد ئۆمه‌ربلى: هیچ مه‌لایه‌ک به‌بێ ره‌زامه‌ندى ئه‌وقاف ناتوانێ وتار بدات به‌هیچ جۆرێک، چونکه وتار ان پێویستى به مۆڵه‌ت وه‌رگرتن هه‌یه و پێویسته ره‌زامه‌ندى وه‌ربگرێت له ئه‌وقاف ئه‌و کات ده‌توانێت مزگه‌وته‌که دیاریبکات و وتارى خۆى بدات. ھاوڵاتی: چ مه‌رجێک بۆ وه‌رگرتنى مه‌رجى مامۆستاى ئاینى هه‌یه؟ واته چ پێوه‌رێک هه‌یه؟ مه‌لا ڕەعد ئۆمه‌ربلى: ئه‌وه‌ى به‌فه‌رمى دامه‌زرابێت لاى ئێمه، ده‌بن ده‌بێ ده‌رچوى په‌یمانگاى ئیسلامى یان کۆلێژى شه‌ریعه بێت ئه‌و کات ده‌توانێت مۆڵه‌تى مامۆستاى ئاینى وه‌ربگرێت، به‌ڵام ئه‌گه‌ر خۆبه‌خش بێت، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیکانى ئه‌وقاف ڕه‌وانه‌ى لقه کانى یه‌کێتى زانایانى ده‌که‌ن له‌وێش له لایه‌ن لیژنه‌یه‌کى تایبه‌ت تاقى کردنه‌وه‌ى شه‌فه‌وى ده‌کرێت بۆزانینى ئاستى زانست وئاستى ڕۆشنبیرى وشوێنى خوێندنى دواتر پشتگیرى ده‌کرێت و ره‌وانه‌ى ئه‌وقاف ده‌کرێت و له‌لایه‌ن ئه‌وقاف ڕێو شوێنى یاساى له‌گه‌ڵ ده‌کرێت به‌لێن نامه‌شى لێ وه‌رده‌گیرێ پابه‌ندبن به ڕێنمایه‌کانى یه‌کێتى زانایان. ھاوڵاتی: له‌ئێستادا کۆمه‌ڵێک مامۆستاى ئاینى هه‌ن مامۆستا بوون پێشتر له خوێندنگه‌کاندا به‌ڵام ئێستا مامۆستاى ئاینین؟ ئایا ئه‌مانه زۆر هه‌ن یان که‌من؟ مه‌لا ڕەعد ئۆمه‌ربلى: هه‌ندێک مامۆستا که‌پێشتر مامۆستاى قوتابخانه‌ى ئاینى بوون یان مامۆستا ى په‌یمانگا و کۆلێژى شه‌ریعه بون. هه‌ر مه‌لان بۆیه هه‌رکات بیانه‌وێ له ڕوى شه‌رعیه‌وه کێشه‌ى نیه، یاخود هه‌ر له شوێنى خۆیان کارى خۆیان ئه‌نجام ده‌ده‌ن و وتار خوێنى به خۆبه‌خش ئه‌نجام ده‌ده‌ن، بۆیه ئه‌وانه‌ش ئه‌و که‌سانه‌ن و هیچ کێشه‌یان نیه که وتار خوێن بن یان مامۆستا. ھاوڵاتی: کۆرۆنا که سه‌ره‌تا بڵاوبۆوه، هه‌ندێک مامۆستاى ئایینى وتیان کۆرۆنا غەزەبی خوایە بۆ بێباوەڕان و موسوڵمان تووشی نابێ، بەڵام دەیان مامۆستای ئاینی تووشبوون و گیانیان لە دەستداوە، ڕاى ئێوه چییه وه‌ک یه‌کێتى زانایان؟ مه‌لا ڕەعد ئۆمه‌ربلى: هه‌ر له‌سه‌ره‌تاى په‌یدابوونى ڤایروسى کۆرۆنا یه‌کێتى زانایان و ئه‌نجومه‌نى باڵاى فه‌توا و ڕێکارى به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنایان ڕاگه‌یاند تاگه‌یشته داخستنى مزگه‌وته‌کان بۆ پاراستنى ته‌ندروستى و گیانى موسلمان و کوردستان یه‌که‌م ولات بو له سه‌ر فه‌تواى ئه‌نجومه‌نى باڵاى فه‌توا مزگه‌وته‌کان داخران، به‌ڵام ئه‌وانه‌ى وا پیشانیان دا که ئه‌م ڤایرۆسه توشى موسلمانان نابێت یان ناجێته مزگه‌وته‌کان ئه‌وانه هه‌ندێک که‌سى نابه‌رپرس بون بۆ مه‌رامى سیاسى ودژایه‌تیکردنى حکومه‌ت قسه‌کانیان کرد و بهداخهوه هه‌ر خۆیان له‌م ڤایرۆسه مه‌ترسیه رزگاریان نه‌بو به‌و هۆیه‌وه‌ش جه‌ندین مامۆستا وئازیزانمان له‌ده‌ستدا.
.jpg)
شاناز حه‌سه‌ن د.محه‌مه‌د قادر، پزیشکى ده‌روونى له‌چاوپێکه‌وتنێکدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى سه‌باره‌ت به‌دیارده‌ى جنێودان لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان ئاماژه به‌وه ده‌کان کە حزبه سیاسییه‌کان بوونه‌ته هۆکارى دابه‌شبوونى کۆمه‌ڵگە بۆ چه‌ند لایه‌نێکى جیاو ناته‌باو دروستبوونی دیاردەی جنێودان. د.محه‌مه‌د قادر، هەروەها دەڵێت په‌روه‌رده‌و ژینگه‌ى گه‌وره‌بوونى مرۆڤ، دواى هۆکارى بۆماوه‌یى گه‌وره‌ترین هۆکارن بۆ دروستکردنى که‌سایه‌تى تاک و چۆنیه‌تى هه‌ڵسوکه‌وتکردنى که‌سی جنێودەر، به‌درێژایى ژیانی. هەروەها وتى «به‌هۆى زۆربوون و ئاسان به‌ریه‌ککه‌وتنى بیره جیاوازه‌کان و له‌هه‌مان کاتدا ئاسانى ده‌ستگه‌یشتن به‌تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان. ئێستا هه‌موو که‌سێک به‌شاره‌زاییه‌کى که‌م و تێچوویه‌کى زۆر که‌م ده‌توانێ له‌چه‌ندین تۆڕى کۆمه‌ڵایه‌تى به‌شداربێت و بیروڕاى خۆى ده‌رببڕێت». هاوڵاتى: دیارده‌ى به‌رفراوانى جنێوو سوکایه‌تیکردن له‌م دواییانه‌دا له‌ناو سۆشیال میدیا زۆر بووه، وه‌ک پسپۆڕێکى ده‌روونى بۆچى ده‌گه‌ڕێنیته‌وه؟ محه‌مه‌د قادر: به‌رفراوانبوونى ئه‌م دیارده‌یه به‌م دواییانه کۆمه‌ڵێک هۆکارى له‌پشته‌و ناتوانرێت هه‌ر هه‌مووى ته‌نها به نه‌خۆشێ یان ناڕێکى ده‌روونى لێکبدرێته‌وه. به‌ڵام هیچ گومانێک له‌وه‌دانیه که ئه‌م دیارده‌یه له‌گه‌ڵ ده‌رکه‌وتن و چالاکبوونى تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان به‌شێوه‌یه‌کى به‌رچاو زیادى کرد، بێگومان ئه‌مه‌ش به‌هۆى زۆربوون و ئاسان به‌ریه‌ککه‌وتنى بیره جیاوازه‌کان و له‌هه‌مان کاتدا ئاسانى ده‌ستگه‌یشتن به تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان. ئێستا هه‌موو که‌سێک به‌شاره‌زاییه‌کى که‌م و تێچوویه‌کى زۆر که‌م ده‌توانێ له‌چه‌ندین تۆڕى کۆمه‌ڵایه‌تى به‌شداربێت و بیروڕاى خۆى ده‌رببڕێت. هاوڵاتى: ئه‌و که‌سه‌ى جنێو ده‌دات به نه‌خۆش هه‌ژمارده‌کرێت؟ محه‌مه‌د قادر: ناتوانرێت بڵێین که‌سى جنێوده‌ر نه‌خۆشیى ده‌روونى هه‌یه، بۆ ده‌ستنیشانکردنى که‌سێک به نه‌خۆشییه‌کى ده‌روونى کۆمه‌ڵیک مه‌رج و به‌دواداچوونى ورد هه‌یه، به‌ڵام له‌ڕووى ده‌روونییه‌وه ئه‌و که‌سانه‌ى ناجێگیر بن و کێشه‌یه‌کى ده‌روونى یان نه‌خۆشییه‌کیان هه‌بێت، له‌که‌سانى دیکه زیاتر تووشى هه‌ڵجوون و په‌رچه‌کردار ده‌بن، له‌وانه‌ش جنێودان. به‌مانایه‌کى دیکه، ئه‌وه‌ى جنێو بدات مه‌رج نیه نه‌خۆشیى ده‌روونى هه‌بێت، به‌ڵام هه‌ندێک حاڵه‌ت یان نه‌خۆشیى ده‌روونى واده‌که‌ن که‌سێک هه‌ڵه‌شه بێت و که‌متر کۆنترۆڵى هه‌ڵسوکه‌وته‌کانى بکات به‌جنێودانیشه‌وه. هاوڵاتى: له‌ڕووى سایکۆلۆژییه‌وه، هۆکارى جنێودان چییه؟ واته به‌کارێکى ئاسایی داده‌نرێت یان نا؟ محه‌مه‌د قادر: مرۆڤ توندوتیژ ده‌بێت کاتێک رووداوێک هه‌ڕه‌شه‌یه له‌سه‌ر مانه‌وه‌ى له‌ژیان یان له‌سه‌ر پێگه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تیى ئه‌و که‌سه. بێگومان ئه‌وه‌ى یه‌که‌میان پێویستى به‌کۆمه‌ڵێک میکانیزمى فیزیکى هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ى هه‌ڕه‌شه‌که‌ى له‌سه‌ر نه‌مێنێت، که ئه‌مه بابه‌ته‌که‌ى ئێمه نیه، به‌ڵام هه‌ڕه‌شه له‌سه‌ر پێگه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى له‌کاتى ئێستادا زیاتر به‌هۆى زمانه‌وه یه‌کلایى ده‌کرێته‌وه، که ئه‌مه‌ش له‌ڕێى هه‌ڕه‌شه‌و جنێودانه‌وه ده‌رده‌بڕدرێت. ئه‌گه‌ر سه‌رنج بده‌ینه جنێوو نووسینه هه‌ڕه‌شه ئامێزه‌کانى ناو تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان، به‌شى زۆرى هێرشه بۆ سه‌ر پێگه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى ئه‌و که‌سه یان ئه‌و لایه‌نه که جنێوى پێدراوه. ئه‌مه‌ش له‌پێناو که‌مکردنه‌وه‌ى پێگه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى ئه‌و که‌سه به‌دانه‌پاڵى کۆمه‌ڵێک کاره‌کته‌رى ناشرین به‌و که‌سه، بەبه‌کار‌هێنانى وشه‌گه‌لێک که‌جێگه‌ى شه‌رمن له‌ناو کۆمه‌ڵگه بۆ لێدان له‌پێگه‌ى ئه‌و که‌س و لایه‌نه. ئه‌م حاڵه‌تانه له‌که‌سێک بۆ که‌سێک و له‌خێزانێک بۆ خێزانێکى ترو ته‌نانه‌ت له‌نه‌ته‌وه‌یه‌ک بۆ نه‌ته‌وه‌یه‌کى تریش جیاوازه، کۆمه‌ڵیک هۆکار رۆڵى خۆیان ده‌بینن سه‌باره‌ت به‌وه‌ى که چۆن و چ کاتێک ئه‌و که‌سه جنێو ده‌دات یان هه‌ڕه‌شه ده‌کات. وه‌کو ته‌مه‌ن، په‌روه‌رده‌ى خێزانی، ئاستى زیره‌کى سۆزداری، پێگه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى و بارى ده‌روونى تاک، چونکه ئه‌وه‌ش ده‌بێت بزانین که هه‌مان که‌س له‌کاتێک بۆ کاتێکى دیکه‌و له‌بابه‌تێک بۆ بابه‌تێکى دیکه جیاوازه. هاوڵاتى: له‌ڕووى سایکۆلۆژییه‌وه، چۆن چاره‌سه‌ر ده‌کرێت؟ چاره‌سه‌رى بنه‌بڕ بۆ ئه‌م بابه‌ته ئاسان نیه، چونکه ئه‌مه دیوێکى سۆسیۆلۆژیشى هه‌یه، کۆمه‌ڵگە ناتوانرێت به‌ئاسانى به‌ئاراسته‌یه‌کى دیاریکراو گۆڕانى به‌سه‌ردابێت. به‌ڵام له‌سه‌ر ئاستى تاک له‌ڕێى پسپۆڕى ده‌روونى و توێژه‌رى کۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه ده‌کرێت تاکه‌کان به‌ره‌و ئاستێکى دیکه باشتر به‌رزبکرێنه‌وه. له‌سه‌ر ئاستى کۆمه‌ڵگە ده‌بێت که‌سانى کاریگه‌ر به‌پلانى دیراسه‌کراوو درێژخایه‌ن کارى بۆ بکه‌ن. هاوڵاتى: کاریگه‌رى ئه‌مانه له‌سه‌ر سایکۆلۆژى خه‌ڵکى تر چۆنه؟ واته که‌سی تر کاریگه‌رى له‌سه‌ریان ده‌بێت، فێرى جنێو بن؟ محه‌مه‌د قادر: بێگومان کاریگه‌رى ئه‌مانه له‌سه‌ر که‌سانى دیکه‌ش زۆره به‌شێوه‌یه‌کى نه‌رێنی، هه‌ندێکجار په‌رچه‌کردار دروستده‌کات له‌لایه‌نى به‌رامبه‌ر یان لایه‌نگرانى و ئه‌مه‌ش سه‌رده‌کێشێت بۆ جه‌مسه‌رخوازى له‌ناو کۆمه‌ڵ و ده‌رئه‌نجامى نه‌خوازراوى لێده‌که‌وێته‌وه، له‌هه‌ندێ بارى دیکه‌شدا که‌سانى دیکه هانده‌دات بۆ ئه‌وه‌ى هه‌مان کار دووباره بکه‌نه‌وه‌و شه‌ڕانگێزى ده‌روونییان پراکتیز بکه‌ن. هاوڵاتى: له‌هه‌فته‌ی ڕابردوودا دوو حاڵه‌ت هه‌بوو، یه‌کێکیان گیانله‌ده‌ستدانى باباشێخ رابەرێکی رۆحی یه‌زیدى و دواى ئه‌و ژنه نووسه‌رێک مهاباد قه‌ره‌داغى بوو، کاردانه‌وه‌ى زۆرى لێکه‌وته‌وه، زۆریش له‌بۆچوونه‌کان به بیانووى پاڵنه‌رى دینی، ئه‌و قسانه ده‌که‌ن، هۆکاره‌که‌ى چییه؟ هه‌موو لایه‌ک ئه‌وه ده‌زانین که‌هیچ ئاینێک هانده‌رى ئه‌و جۆره ده‌ربڕین و گوفتارانه نییه، به‌ڵکو هه‌میشه ئایینه‌کان بانگه‌شه‌ى پێچه‌وانه‌ى ئه‌و ده‌ربڕینانه‌یان کردووه، به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌و هۆکارانه‌ى پێشتر باسمان کردو دروستبوونى ئه‌م جه‌مسه‌رگیرییه‌ى ئێستا له‌ناو تاکه‌کان ئه‌و جۆره په‌رچه‌کردارانه چاوه‌ڕوانکراوه‌و بێگومانم له‌وه‌ى له‌زۆر کۆمه‌ڵگەى دیکه‌ش ئه‌م ئاکاره ناشرینانه هه‌یه. هاوڵاتى: زیاتر کام له‌مانه کاریگه‌ریى هه‌یه، حزبه سیاسییه‌کان و په‌روه‌رده‌ى خێزان؟ محه‌مه‌د قادر: په‌روه‌رده‌و ژینگه‌ى گه‌وره‌بوونى مرۆڤ، دواى هۆکارى بۆماوه‌یى گه‌وره‌ترین هۆکارن بۆ دروستکردنى که‌سایه‌تى تاک و چۆنیه‌تى هه‌ڵسوکه‌وتکردنى ئه‌م که‌سه به‌درێژایى ژیانی، حزبه سیاسییه‌کان بهداخهوه بوونه‌ته هۆکارى دابه‌شبوونى کۆمه‌ڵگە بۆ چه‌ند لایه‌نێکى جیاو ناته‌با، به‌ڵام ئه‌مه بیانوو نادات به‌هیچ که‌سێک که‌جنێودان به‌ئاسایى نیشان بدات. هاوڵاتى: کاریگه‌ریى ئه‌و قسه‌و کرده‌وانه بۆ سه‌ر نه‌وه‌کانى داهاتوو چى ده‌بێت؟ محه‌مه‌د قادر: ناتوانین بڵێین کاریگه‌رییه‌کانى له‌سه‌ر نه‌وه‌ى داهاتوو چۆنه، ئه‌مه کات بڕیارى لەسەر ده‌دات، له‌ڕووى ده‌روونییه‌وه کۆمه‌ڵیک که‌سایه‌تى هه‌ن له‌ئه‌نجامى به‌رکه‌وتنى به‌رده‌وامییان بۆ توندوتیژى، له‌وانه‌یه ببنه که‌سانى زه‌ره‌رمه‌ندو که‌سایه‌تى ناڕێک و زیان به‌خشییان لێ ده‌ربجێت بۆ خۆیان و ده‌وروبه‌ریان، جنێودان و هه‌ڕه‌شه به‌ئاشکرا له‌تۆڕى کۆمه‌ڵایه‌تى له‌وانه‌یه ببێته هۆکارى زیادبوونى ئه‌م تاکانه، هه‌رچه‌نده ئه‌م بابه‌ته قووڵتره که هه‌روا به‌ئاسانى بڕیارى له‌سه‌ر بدرێت و تووێژینه‌وه‌ى زانستیى وردى پێویسته.
سازدانى: هاوڵاتى وته‌بێژى ئه‌نجومه‌نى سیاسیى کۆمه‌ڵى ئیسلامى ده‌ڵێت:» خواستى زۆرینه‌ى ئه‌ندامان و کادیرانى کۆمه‌ڵ ئه‌وه‌یه که به‌ڕێز مامۆستا عه‌لى باپیر به‌رده‌وامبێت وه‌ک ئه‌میر، چونکه به‌ته‌واوه‌تى ده‌ستى هه‌موو ئۆرگانه جیاوازه‌کانى کردووه‌ته‌وه«. رێبوار حه‌مه‌د، وته‌بێژى ئه‌نجومه‌نى سیاسیى کۆمه‌ڵ، له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى، ده‌شڵێت:» حکومه‌تێک که‌ناتوانێت رۆڵى خۆى ببینێت و موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى دابینبکات و نه‌توانێ گرفته‌کانى خه‌ڵک چاره‌بکات، با ئه‌و حکومه‌ته ده‌ست له‌کاربکێشێته‌وه‌و ده‌رفه‌ت بدات هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خت بکرێت و ده‌نگده‌ر خۆى بڕیار له‌سه‌ر داهاتووى خۆى بدات». هه‌روه‌ها ئه‌وه دووپاتده‌کاته‌وه« کابینه‌ى نۆیه‌م حکومه‌تێکه به‌ئاراسته‌یه‌کى خراپ هه‌نگاو ده‌نێت بۆ کپکردنى ده‌نگه ناڕازییه‌کان و که‌مکردنه‌وه‌ی ده‌نگه جیاوازه‌کان، ئه‌رکى سه‌ره‌کى سه‌رۆکى حکومه‌ت و کابینه‌که‌یه‌تى گفتوگۆى راشکاوانه له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌نووسان بکه‌ن و نه‌ترسن له‌ره‌خنه«. هاوکات پێشیوابوو» هێزه حومکڕانه‌کانى هه‌رێمى کوردستان مافى ئه‌وه‌یان نییه شانازى به‌وه‌وه بکه‌ن ده‌نگى زۆرینه‌ى هاووڵاتیانیان هێناوه، هێزى حکومڕانى کوردستان کاتێک ده‌رده‌که‌وێت که پارتى له‌سلێمانى زۆرینه بێنێت و شوێنى قه‌ڵه‌مڕه‌وى خۆى نییه، حه‌جمى راسته‌قینه‌ى پارتى له‌پارێزگاى سلێمانیه، حه‌جمى راسته‌قینه‌ى یه‌کێتى نیشتیمانى له‌پارێزگاکانى هه‌ولێرو دهۆکه«. هاوڵاتى: هه‌رێمى کوردستان له‌قه‌یرانى داراییدایه‌و کۆرۆناش هه‌یه، کۆمه‌ڵ وه‌ک پارتێکى ئۆپۆزسیۆن له‌کۆیی ئه‌م دۆخه‌دایه؟ رێبوار حه‌مه‌د: هه‌رێمى کوردستان ئه‌وه‌نده‌ى ره‌وشه داراییه‌که‌ى و خراپى حکومڕانى حکومه‌ت ئه‌و بارگرانیه‌ى له‌سه‌رشانى هاووڵاتیانه‌و خه‌ڵکى ماندوو کردووه‌و خه‌ڵکى بێمتمانه کردووه، ئه‌وه‌نده دۆخه جیهانییه‌که که کۆرۆنا دروستیکردووه خه‌ڵکى به‌ده‌ستیه‌وه ماندوو نیه، ئه‌وه‌ى په‌یوه‌سته به‌نه‌خۆشى کۆرۆناوه له‌تواناو هێزى که‌سماندا نییه شتێکى جیهانییه، به‌ڵام بهداخهوه حوکمڕانه‌کانى هه‌رێم به‌خراپى حکومیان و به‌و گه‌نده‌ڵییه قوڵه‌ى هه‌یه‌و بارگرانکردنى خه‌ڵک له‌ڕووى بژێوى ژیانیان و موچه‌کانیان خه‌ڵکیان ته‌واو نائومێد کردووه‌و ئه‌رکى هاووڵاتیانی قورس کردووه. ئێمه هێزێکى ئۆپۆزسیۆنین هه‌موو چاودێرێک به‌وردى ده‌توانێت رۆڵى کۆمه‌ڵ ببینێت له‌په‌رله‌مانى کوردستان، هه‌موو هه‌وڵێکمان داوه حکومه‌ت رۆڵى خۆى ببیینێت و به‌ئه‌رکى سه‌رشانى خۆى هه‌ستێت، داوامانکردووه حکومه‌تێک که‌ناتوانێت رۆڵى خۆى ببینێت و موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى دابینبکات و نه‌توانێ گرفته‌کانى خه‌ڵک چاره‌بکات، با ئه‌و حکومه‌ته ده‌ست له‌کاربکێشێته‌وه‌و ده‌رفه‌ت بدات که هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خت بکرێت و ده‌نگده‌ر خۆى بڕیار له‌سه‌ر داهاتووى خۆى بدات. هاوڵاتى: پێتان وایه ئه‌م حکومه‌ته‌ى ئێستا به‌فیعلى ناتوانێت موچه بدات یان به‌پێى به‌دواداچوونى په‌رله‌مانتاره‌کانى خۆتان پاره هه‌یه‌و داهات زۆره گه‌نده‌ڵى تیایه‌و به‌ئه‌نقه‌ست دواده‌خرێ؟ رێبوار حه‌مه‌د: مه‌سه‌له‌ى ئه‌و بارودۆخه چه‌نده ده‌ستکرده‌و خۆکرده له‌لایه‌ن کاربه‌ده‌سته‌کانى هه‌رێمه‌وه، ئه‌وه شتێکى حاشاهه‌ڵنه‌گره، هیچ که‌س ناتوانێت نکۆڵى له‌و گه‌نده‌ڵییه قوڵه بکات که له‌هه‌رێمى کوردستان هه‌یه، هیچ که‌س ناتوانێت له‌ناشه‌فافى سه‌رچاوه‌کانى داهات له‌کوردستان نکۆڵى بکات، له نادیارى له‌داهاتى نه‌وت و له‌و گه‌نده‌ڵییه‌ى له‌خاڵه سنورییه‌کان هه‌یه‌و دزینى سامانى گشتى نکۆڵى بکات، له‌به‌رئه‌وه له‌هه‌رێم ئاشکرایه به‌شێکى گه‌وره‌ى سه‌رچاوه‌کانى دارایی نادیارن و خۆیان ده‌زانن چۆن ده‌یبه‌ن و له‌نێوان حزبه حوکمڕانه‌کانى هه‌رێم دابه‌شى ده‌که‌ن و ئه‌وان سه‌رچاوه‌ى ئه‌و نه‌هامه‌تیه‌ن. هاوڵاتى: ئه‌گه‌ر رێگرى له‌گه‌نده‌ڵى بکرێ ده‌توانرێت موچه‌ى ته‌واو دابه‌ش بکرێت؟ رێبوار حه‌مه‌د: ئه‌گه‌ر ئه‌و گه‌نده‌ڵیه قوڵه‌ى که‌هه‌یه نه‌مێنێت و چاکسازى بکرێت و داهاتى خاڵه سنورییه‌کان بگه‌ڕێته‌وه بۆ حکومه‌تى هه‌رێم و داهاتى ناوخۆو نه‌وت هه‌مووى وه‌ک خۆى بچێته‌وه ده‌ستى حکومه‌ت، حزب له‌جیاتى حکومه‌ت داهات نه‌بات و سامانى گشتى به‌هه‌ده‌ر نه‌دات و له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندییه حزبییه‌کانى خۆیان به‌کارى نه‌هێنن، کاتێک هاووڵاتى بینى ئه‌مه هه‌یه، ئه‌و کاته هاووڵاتیان متمانه ده‌که‌ن ئه‌و به‌شه‌ى که‌هه‌یه پێى ئیداره ده‌کات و گوزه‌ران ده‌ڕوات. به‌ڵام بێئومێده که‌ده‌بینێت حوکمڕانه‌کانى گه‌نده‌ڵن و سامانى گشتى ده‌به‌ن و دۆخى حزب خراپ نیه‌و ده‌بینێت حزبه حوکمرانه‌کان و به‌رپرسه‌کانیان هیچ کێشه‌یه‌کی داراییان نییه، ئه‌وه هاووڵاتیه کێشه‌ى هه‌یه. نه‌ک ئێستا له‌خوله‌کانی پێشووش راپۆرتى هاوبه‌ش هه‌بووه له‌لایه‌ن حزبه ئۆپۆزسیۆنه‌کانى ئه‌وکات خۆمان پرۆژه‌مان هه‌بووه له‌و رووه‌وه، ده‌یه‌ها چاودێرى سیاسى و رۆژنامه‌نووس هه‌یه چه‌ندین جار په‌رله‌مانتارانى ئێمه به‌داتا له‌و رووه‌وه قسه‌یان کردووه‌و ده‌توانین بیسه‌لمێنین که‌گه‌نده‌ڵى نه‌مێنێت و داهاتى ناوخۆ رێکبخرێت و ئه‌و هه‌مووه به‌هه‌ده‌ردانى سامانى گشتییه نه‌مێنێت و کۆى داهاته‌کان رێبکرێته‌وه، به‌دڵنیاییه‌وه بارودۆخى هاووڵاتیان زۆر له‌وه باشتر ده‌بێت که‌ئێستا هه‌یه. هاوڵاتى: کابینه‌ى پێشوو بۆ ماوه‌یه‌ک موچه‌ى به‌پاشه‌که‌وته‌وه دابه‌شکرد، به‌ڵام کابینه‌ى ئێستا موچه به‌لێبڕینى له‌سه‌دا 18 و 21وه موچه به‌دوو مانگ ده‌دات له‌لاى کۆمه‌ڵ کامیان باشترن؟ رێبوار حه‌مه‌د: باوه‌ڕمان وایه واقیعى حوکمڕانى هه‌رێمى کوردستان له‌دواى راپه‌ڕینه‌وه هه‌تا ئه‌مڕۆ درێژکراوه‌ى یه‌ک جۆر عه‌قڵیه‌ته له‌حوکمڕانى، که عه‌قڵیه‌تێکى حزبییه، قۆخکار له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندى که‌سى و حزبى و سوودمه‌ندکردنى حزب و تاکه‌کانى له‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیى سامانى گشتى و مافى هاووڵاتیان و فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێمى کوردستان دروستکردنى گه‌نده‌ڵییه‌کى سیسته‌ماتیک و رێکخراو به‌ئامانج له‌پێناوى بێئومێدکردنى هاووڵاتیان که رێژه‌یه‌کى زۆرى هاووڵاتیان به‌گه‌نده‌ڵى له‌ڕێگه‌ى حزبه‌وه سوودمه‌ندبوون له‌سامانى گشتى، ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌یه که‌حوکمڕانى پێکراوه له‌چه‌ندساڵى رابردوو بێ رۆڵکردنى دامه‌زراوه‌کان و په‌رله‌مان و رۆڵى کادیران زیاتر به‌حزب و دامه‌زراوه حزبییه‌کان، ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌یه درێژکراوه‌ته‌وه کابینه له‌دواى کابینه دۆخه‌که خراپتر ده‌بێت، چونکه ده‌رئه‌نجامه‌کان باشتر ده‌رده‌که‌ون، ئه‌م کابینه‌یه یه‌کێکه له‌و کابینانه‌ى ده‌رهه‌ق به‌مافى هاووڵاتیان و فه‌رمانبه‌ران یه‌کێکه له‌کابینه خراپه‌کان و نه‌یتوانیوه مافى موچه‌خۆرانى دابین بکات. هاوڵاتى: پێتانوایه کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومه‌تى هه‌رێم حکومه‌تێکى پۆپۆلیستییه؟ رێبوار حه‌مه‌د: له‌و رووه‌وه ده‌بێت ئاماژه به‌چه‌ند شتێک بکه‌ین، وه‌کو کۆمه‌ڵى ئیسلامى لێره‌وه ئیدانه‌ى هه‌موو جۆره راوه‌دوونانێک، گرتنێک، فشارخستنه سه‌ر ده‌نگه ئازاو دلێره‌کان ده‌که‌ین، ئه‌وانه‌ى که له‌پاڵ ئێمه وه‌ک هێزه‌کانى ئۆپۆزسیۆن ئه‌و ئه‌رکه ته‌واوکاریه به‌یه‌که‌وه ته‌واوده‌که‌ین، بریتیه له‌به‌رگریکردن له‌مافه‌کانى خه‌ڵک و فه‌رمانبه‌ران و ئازادى راده‌ربڕین و ره‌خنه‌گرتن و هه‌نگاونان به‌ره‌و به‌دامه‌زراوه‌ییکردنى داموده‌زگاکانى هه‌رێم له‌پیناو به‌رژه‌وه‌ندى گشتیى و ئه‌و دۆخه‌ى له‌کوردستان دروستبووه درێژه‌ى پێنه‌درێت. بهداخهوه حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان و به‌دیاریکراوى له‌م کابینه‌یه‌دا، له‌و رووه‌وه نیشانه‌ى پرسیارى له‌سه‌ر دروستبووه، ده‌نگه دلێرو ئازاکان فشاریان ده‌خاته‌سه‌رو رۆژنامه‌نووسان زیندانیان ده‌کات و یاساى رۆنامه‌نووسانمان هه‌یه‌و پێویسته په‌رله‌مانى کوردستان رۆڵى خۆى ببیینێت و رێکخراوه مه‌ده‌نییه‌کان و مافى مرۆڤ و هه‌موو هێزه سیاسییه‌کان به‌رگرىکارى مافى رۆژنامه‌نووسان بن و به‌رگریکارى ده‌نگى دلێرو ئازابن، بهداخهوه حکومه‌تى هه‌رێم به‌بانگه‌شه‌ى خۆیان یه‌کێک له‌و شتانه‌ى شانازییان پێوه‌ده‌کرد ئازادى راده‌ربڕین و ئازادى ره‌خنه‌گرتن هه‌یه، به‌ڵام ده‌رکه‌وت ئه‌مه نییه. پێموایه ئه‌م حکومه‌ته له‌وێوه نیشانه‌ى پرسیارى له‌سه‌ر دروستبوو که نه‌ک بۆ رۆژنامه‌نووسێک مافى ره‌خنه‌گرتن و راده‌ربڕینێکى به په‌رله‌مانتارێک نه‌داوه، ئێمه وه‌کو کۆمه‌ڵى ئیسلامى قوربانى ئه‌وه‌ین و په‌رله‌مانتارێکى ئێمه پارێزبه‌ندى له‌سه‌ر هه‌ڵگیراو هه‌موو تاوانى ئه‌و په‌رله‌مانتاره ئه‌وه‌بوو ره‌خنه‌ى له‌سه‌رۆکى حکومه‌ت و کابینه‌که‌ى گرتووه، بهداخهوه ئه‌وه پێشینه‌یه‌کى خراپه، به‌ڵێ به‌دڵنیاییه‌وه ته‌ئیدى تۆ ده‌که‌م ئه‌م حکومه‌ته له‌و ره‌ووه‌وه زیاتر له‌نیشانه‌ى پرسیارێکى له‌سه‌ر دروستبووه. هاوڵاتى: یانى ده‌ته‌وێ بڵێى حکومه‌تێکى پۆپۆلیستیه؟ رێبوار حه‌مه‌د: کابینه‌ى نۆیه‌م حکومه‌تێکه به‌ئاراسته‌یه‌کى خراپ هه‌نگاو ده‌نێت بۆ کپکردنى ده‌نگه ناڕازییه‌کان و ده‌نگه دلێره‌کان و که‌مکردنه‌وه‌ی ده‌نگه جیاوازه‌کان، پێموایه ئه‌رکى سه‌ره‌کى سه‌رۆکى حکومه‌ت و کابینه‌که‌یه‌تى گفتوگۆى راشکاوانه له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌نووسان بکه‌ن و نه‌ترسن له‌ره‌خنه، نه‌ک که‌ناڵ و رۆژنامه‌نووسه‌کانى خۆیان، ئه‌وانه‌ى ره‌خنه‌یان لێده‌گرن، کاربه‌ده‌ستى ئازا ئه‌وه‌یه له‌به‌رانبه‌ر ره‌خنه‌کانى بوه‌ستێته‌وه و دابنیشێت و وه‌ڵامیان بداته‌وه. هاوڵاتى: له‌ماوه‌ى رابردوو سه‌رۆکى حکومه‌ت له‌په‌رله‌مان له‌به‌رانبه‌ر قسه‌یه‌کى سه‌رۆکى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ وتى ئێمه خه‌ڵک ده‌نگى پێداوین و ده‌نگیان به‌ئێوه نه‌داوه، فه‌رموون له‌هه‌ڵبژاردنى داهاتوو با خه‌ڵک ده‌نگتان بداتێ، ئه‌م قسه‌یه حساب نه‌کردنه بۆ ئۆپۆزسیۆن یان بێ منه‌تییه؟ رێبوار حه‌مه‌د: جارێ، یه‌که‌م هه‌موو که‌سێکى وشیار ده‌زانێت له‌کوردستان چ جۆره هه‌ڵبژاردنێک کراوه، هه‌موو که‌س ده‌زانێت رێژه‌ى ده‌نگه ته‌زویرو راسته‌کان چه‌نده، هاووڵاتى وشیار ده‌زانێت چۆن ده‌نگه‌کانى ساخته‌کارى پێکراوه‌و چۆن کڕدراوه‌و ئیراده‌ى زه‌وتکراوه، چۆن له‌ڕێگاى هێزه‌کانى ناوخۆ ساخته‌کارى گه‌وره کراوه، له‌ڕێگاى حزب و ده‌زگاکانى له‌شکرێک ده‌نگده‌ر دوو ده‌نگ و سێ ده‌نگیان داوه، هیچ که‌س ناتوانێت نکۆڵى له‌و ساخته‌کارییانه بکات، له‌سه‌ر ئاستى هه‌رێمى کوردستان له‌هه‌ڵبژاردنه یه‌ک له‌دواى یه‌که‌کان له‌سه‌ر ئاستى عێراقیش له‌دوایین هه‌ڵبژاردندا ساخته‌کارییه‌که‌ى به‌جۆرێک بووه، له‌سه‌ر ئاستى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان ئیقرارى ئه‌وه‌کرا ساخته‌کارییه‌کى یه‌کجار گه‌وره کراوه، بوو به‌بابه‌تى کۆبوونه‌وه‌کانى ئه‌نجومه‌نى ئاسایشى نێوده‌وڵه‌تى، له‌به‌رئه‌وه هه‌موو هاووڵاتییه‌کى وشیار واقیعى هه‌ڵبژاردن ده‌زانێت. هێزه حومکڕانه‌کانى هه‌رێمى کوردستان ئه‌گه‌ر مافیان هه‌بێت شانازى به‌هه‌رشتێکه‌وه بکه‌ن، مافى ئه‌وه‌یان نییه شانازى به‌وه‌وە بکه‌ن ده‌نگى زۆرینه‌ى هاووڵاتیانیان هێناوه، هه‌میشه وتوومانە حه‌جمى راسته‌قینه‌ى هه‌ردوو هێزى حوکمڕانى کوردستان کاتێک ده‌رده‌که‌وێت که پارتى له‌سلێمانى زۆرینه بێنێت شوێنى قه‌ڵه‌مڕه‌وى خۆى نییه، حه‌جمى راسته‌قینه‌ى پارتى له‌پارێزگاى سلێمانیه، حه‌جمى راسته‌قینه‌ى یه‌کێتى نیشتیمانى له‌پارێزگاکانى هه‌ولێرو دهۆکه، ئه‌مه واقیعێکى حاشاهه‌ڵنه‌گره، ده‌مێکه وتوومانه ئه‌م حزبانه به‌شێوه‌یه‌کى رێکخراو هه‌وڵده‌ده‌ن هاووڵاتى بێئومێد بکه‌ن له‌ده‌نگدان و په‌رله‌مان و بێئومێدى بکه‌ن له‌وه‌ى ئه‌م دامه‌زراوانه بتوانن گۆڕانکارى بکه‌ن. سه‌رۆکى حکومه‌ت و کابینه‌که‌ى له‌به‌رانبه‌ر نه‌ک چه‌ند فراکسیۆنێکى ئۆپۆزسیۆن و چه‌ند کورسیه‌کى په‌رله‌مانى، ئه‌گه‌ر ته‌نها یه‌ک کورسى په‌رله‌مانى ئۆپۆزسیۆن هه‌بێ که ره‌خنه ده‌گرێت، ده‌بێت وه‌ڵامى مه‌نتیقى بده‌نه‌وه، وه‌ڵامى مه‌نتیقیش ئه‌وه‌یه مادام تۆ زۆرینه‌ى خۆ مافى گه‌نده‌ڵیت نیه، مافى ئیحتیکارى داموده‌زگاکانى ده‌وڵه‌تت نییه، ماده‌م زۆرینه‌ى مافى ئه‌وه‌ت نیه موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێم به‌ویستى خۆت له‌سه‌دا (21) ببڕیت، ده‌بێ حکومه‌تى زۆرینه بێت و فراکسیۆنى ئێمه‌و ئه‌وانه‌ى تریش ره‌خنه‌یان له‌کابینه‌و حکومه‌ته‌که‌ش، ره‌خنه‌یه له‌گه‌نده‌ڵى و مافى فه‌رمانبه‌ران و ره‌خنه‌یه له بێ موچه‌یی، خۆ ره‌خنه‌یه‌ک نیه له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندیى حزبی. هاوڵاتى: عه‌لى باپیر، ئه‌میرى کۆمه‌ڵ سه‌ردانى به‌غدای کرد بۆ گفتوگۆکردن بوو له‌سه‌ر په‌یوه‌ندى هه‌رێم و عێراق یا گفتوگۆکردن له‌سه‌ر پێکهێنانى هاوپه‌یمانێتى بۆ هه‌ڵبژاردنه‌کانى داهاتووى عێراق؟ رێبوار حه‌مه‌د: ئه‌م سه‌ردانه‌ى به‌ڕێز ئه‌میرى کۆمه‌ڵ درێژکراوه‌ى هه‌مان ئه‌و زنجیره سه‌ردانانه بوو که له‌ماوه‌کانى رابردوودا وه‌فدى کۆمه‌ڵ چووه‌ته به‌غدا، ئێمه هێزێکین له‌به‌غداو فراکسیۆنێکمان هه‌یه‌و کۆمه‌ڵێک په‌یوه‌ندى سیاسییمان هه‌یه له‌گه‌ڵ هێزه عێراقییه‌کان، به‌شێکى بۆ تۆکمه‌کردنى په‌یوه‌ندییه سیاسیه‌کانمان بووه، به‌شێکى دیدار بووه له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌که له‌سه‌رۆککۆمارى عێراق و سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى عێراق بووه، باس له‌ژیان و گوزه‌رانى هاووڵاتیانى هه‌رێمى کوردستان کراوه به‌رئه‌نجامى ئه‌و دۆخه خراپه‌ى له‌هه‌رێمى کوردستان هه‌یه‌و به‌رئه‌نجامى ئه‌و قه‌یرانه داراییه‌و ئه‌و ناشه‌فافیه‌ته‌ى که له‌په‌یوه‌ندییه‌کانى نێوان هه‌رێمى کوردستان و به‌غدا هه‌یه، به‌ر ئه‌نجامى ئه‌وه‌ى رێککه‌وتنێک نیه له‌به‌رژه‌وه‌ندى خه‌ڵکى هه‌رێمى کوردستان، ئه‌میرى کۆمه‌ڵى ئیسلامى ئه‌وه‌ى به‌سه‌رۆک وه‌زیران و سه‌رۆک کۆمارى عێراق راگه‌یاندووه، به‌ر ئه‌نجامى هه‌موو ئه‌مانه هاووڵاتیان و موچه‌خۆرانى هه‌رێم زه‌ره‌رمه‌نده‌و باجى ئه‌وه‌ده‌دات له‌به‌غداوه شایسته داراییه‌کانى نایه‌ت، ویستى کۆمه‌ڵى ئیسلامى ئه‌وه‌یه رێککه‌وتنێکى شه‌فاف هه‌بێت له‌سودى موچه‌خۆران و هاووڵاتیان بێت، موچه‌خۆر نه‌بێته ململانێى ئه‌و واقیعه سیاسییه‌ى هه‌رێم و به‌غدا. وه‌ڵامى کازمیش به‌شێکى په‌یوه‌ست بووه به‌وه‌ى ئه‌وانیش ئاگادارن له‌کوردستان چى ده‌گوزه‌رێت، پێشتریش سه‌ردانى ئێره‌ى کردووه‌و تێڕوانینى خۆى سه‌باره‌ت به‌هه‌رێم خستووه‌ته‌ڕوو، باسى ئه‌وه‌ی کردووه له‌به‌ره‌ئه‌نجامى واقیعێکى خراپى حوکمڕانى گرتووه‌ته ده‌ست له‌عێراق و نیه‌ت باشى خۆى نیشانداوه ئه‌و کێشانه چاره‌سه‌ربکات که له‌گه‌ڵ هه‌رێمى کوردستان هه‌یه. په‌یوه‌ست به‌وه‌ڵامى پرسیاره‌که‌ى تۆش، تائێستا هیچ قسه‌یه‌ک له‌و باره‌یه‌وه نه‌کراوه‌و کۆمه‌ڵى ئیسلامى به‌دواى هیچ هاوپه‌یمانیه‌تیه‌کدا نه‌گه‌ڕاوه، بارودۆخى حوکمڕانى له‌کوردستان و به‌غداش به‌جۆرێکه له‌تواناى هێزێک به‌ده‌ره بتوانێت گۆڕانکارى بکات، پێمان وایه هاوپه‌یمانیکردن رێگاى ته‌ندروسته بۆ گۆڕانکارى، کۆمه‌ڵى ئیسلامى جارێ سه‌یرده‌کات و چاوه‌ڕوانه، تائێستاش له‌ناوخۆشمان گفتوگۆمان نه‌کردووه بڕیاریشمان نییه‌و له‌سه‌فه‌رى به‌غداش هیچ له‌و رووه‌وه قسه نه‌کراوه. به‌ڵام گفتوگۆى له‌سه‌ر ده‌که‌ین و هاوپه‌یمانیش رێگایه‌کى کراوه‌یه بۆ ئێمه، وه‌کو کۆمه‌ڵى ئیسلامى ئه‌وله‌ویه‌ت له‌گه‌ڵ هێزه کوردستانیه‌کانه‌و ئه‌و هێزانه‌ى که تێڕوانینى هاوبه‌شمان هه‌یه‌و بۆ چاکسازیى. هاوڵاتى: کۆنگره‌ى کۆمه‌ڵى ئیسلامى دواکه‌وتووه، کۆرۆنا بووەته هۆى دواخستنى؟ رێبوار حه‌مه‌د: خۆت ده‌زانیت ماوه‌یه‌کى زۆر هه‌موو جۆره کۆبوونه‌وه‌یه‌کى گشتى و چالاکییه‌ک راگیرا، ئێمه بڕیارماندا تاتێپه‌ڕاندنى ئه‌و په‌تایه‌و که‌مکردنه‌وه‌ى مه‌ترسییه‌کانى کۆنگره دوابخه‌ین و ماوەیه‌کى باشیش دوامانخست، له‌دوایین کۆبوونه‌وه‌ى سه‌رکردایه‌تى بڕیارماندا کۆنفرانسه‌کان ته‌واوبکه‌ین، له‌چه‌ند هه‌فته‌ى رابردووش کۆنفرانسه‌کانى رانیه‌و هه‌ڵه‌بجه‌و بادینانیشمان ته‌واوکرد، ئاماده‌کارییه‌کانمان ته‌واو بووه‌و سه‌رکردایه‌تى کۆده‌بێته‌وه‌و کات و شوێنى کۆنگره‌ش دیاری ده‌کات، هیچ هۆکارێک نیه بۆ ئه‌وه‌ى له‌وه زیاتر دوایبخه‌ین، به‌تایبه‌ت ئاماژه‌کانى ئه‌و په‌تایه پێمان ده‌ڵێت به‌مزووانه کۆتایی نایه‌ت، ده‌بێت به‌خۆپارێزییه‌وه کاره‌کانمان به‌رده‌وام بێ. هاوڵاتى: هۆکار چیه سه‌رکرده‌تان له‌بادینان که‌مه خۆتان ناتانه‌وێت، یان خه‌ڵکى ئه‌وێ کۆمه‌ڵى ئیسلامى ناوێ؟ رێبوار حه‌مه‌د: لاى کۆمه‌ڵى ئیسلامى ناوچه‌ى بادینان گرنگى خۆى هه‌یه، کۆنفرانسى تایبه‌تمان له‌سه‌ر چۆنیه‌تى په‌ره‌پێدانى کاروبارى کۆمه‌ڵ له‌بادینان کردووه، بڕیارمانه جیدیتر قسه له‌سه‌ر بادینان بکه‌ین، ئێمه پێمان خۆشده‌بوو له‌ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق و له‌په‌رله‌مانى کوردستانیش نوێنه‌رى بادینان هه‌بێت و کارى جیدیشمان بۆ کرد. هاوڵاتى: له‌عێراق و له‌کوردستانیش کاتێک حزبێک کۆنگره ده‌کات زۆربه‌ى کات هه‌ر ئه‌و که‌سه هه‌ڵده‌بژێرێته‌وه که‌پێشتر سه‌رۆک و سه‌رکردایه‌تى کردووه، ئایا حزبه‌کان ناتوانن سه‌رکرده دروستبکه‌ن، ئێوه وه‌ک کۆمه‌ڵ چیتان کردووه بۆ ئه‌مه؟ رێبوار حه‌مه‌د: له‌کۆنگره‌کانى رابردووشدا به‌رده‌وام به‌ڕێز ئه‌میرى کۆمه‌ڵى ئیسلامى باسى ئه‌وه‌ی کردووه‌و خستوویه‌تیه‌ته به‌رده‌م سه‌رکردایه‌تى ده‌رفه‌ت بکاته‌وه‌و که‌سێکى دیکه بێته پێشه‌وه، به‌تایبه‌تى مامۆستا عه‌لى باپیر کۆمه‌ڵێک ئیلتیزاماتى دیکه‌ى هه‌یه وه‌ک ته‌فسیرو نووسین و کۆمه‌ڵێک بوارى دیکه‌ى وه‌ک ده‌عوه‌و بانگه‌واز حه‌زى هه‌یه گرنگى به‌ئیهتیماماته‌کانى دیکه‌ى بدات، به‌ڵام ئێمه له‌ناوخۆى کۆمه‌ڵى ئیسلامى هه‌لومه‌رجى کۆمه‌ڵ و خواستى زۆرینه‌ى ئه‌ندامان و کادیرانى کۆمه‌ڵ ئه‌وه‌یه که به‌ڕێز مامۆستا عه‌لى باپیر به‌رده‌وام بێت وه‌ک ئه‌میر. تایبه‌تمه‌ندییه‌کى ئێمه جیاواز له‌هێزه‌کانى دیکه ئه‌وه‌یه، لاى ئێمه که‌سى یه‌که‌م به‌ڕێز ئه‌میرى کۆمه‌ڵ ته‌واو ده‌ستى ئۆرگانه‌کانى کردووه‌ته‌وه، ئه‌مه نه‌ک به‌وته‌ى خۆمان، غه‌یرى خۆشمان به‌باشى هه‌ست به‌وه‌ده‌کات مامۆستا عه‌لى باپیر ته‌واو ده‌ستى ئه‌نجومه‌نى سیاسى و سه‌رکردایه‌تى و ئه‌نجومه‌نى بانگه‌وازى کردووه‌ته‌وه، به‌پێچه‌وانه‌وه له‌کوێ پێویستمان بووبێ ئه‌میر له‌گه‌ڵمان بووه، مامۆستاش تائێستاش هیچ له‌و رووه‌وه هیچ قسه‌یه‌کى نه‌کردووه‌و له‌کۆنگره‌کانى دیکه‌ش مامۆستا به‌دواى ئه‌وه نه‌بووه‌و خوله‌کانى دیکه‌ش خواستى ئه‌وه بووه که‌سانى دیکه بێنه پێشه‌وه‌و کاره‌کان بکه‌ن، ئه‌و قسه‌یه‌کى هه‌بووه ده‌ڵێت:» نه بۆى راده‌که‌م نه لێى راده‌که‌م»، ئه‌مه قاعیده‌یه‌ک بووه په‌یڕه‌وى کردووه. هاوڵاتى: پێشنیارێک هه‌یه که ئه‌میرى کۆمه‌ڵ جێگرى هه‌بێت له‌م کۆنگره‌یه‌وه؟ رێبوار حه‌مه‌د: کۆنگره بڕیارده‌دات له‌و باره‌یه‌وه، تائێستا پێشنیارى جێگر نیه‌و له‌ڕه‌شنوسى لائیحه هه‌یه بۆ په‌یڕه‌وى ناوخۆ ئاماده‌یه، له‌و ره‌شنووسه‌ى کۆمه‌ڵى ئیسلامى جێگرى تێدانییه، به‌ڵام هه‌موو شتێک قابیلى ئه‌وه‌یه پێشنیار بکرێت بۆ کۆنگره‌و قابیلى ئه‌وه‌یه ره‌فزبکرێ یان قبوڵ بکرێ. هاوڵاتى: پاشگرى ئیسلامى لێده‌کرێته‌وه له‌م کۆنگره‌یه، چونکه عەلی باپیر خۆشى له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یه؟ رێبوار حه‌مه‌د: مامۆستا پێشنیارى کردووه‌و سه‌رکردایه‌تیش قسه‌ى له‌سه‌ر کردووه‌و بۆچوونى خۆى خستووه‌ته‌ڕوو، به‌ڵام ماوه‌ته‌وه بۆ ناو کۆنگره، هه‌میشه مامۆستا عه‌لى باپیر ئه‌و پێشنارانه‌ى خستوویه‌تیه روو دوابڕیارى هێشتوه‌ته‌وه بۆ راى زۆرینه که چ بڕیارێکى له‌سه‌ر ده‌ده‌ن. هاوڵاتى: ئه‌ردۆغان ده‌ستى خستووەته ناو چه‌ندین وڵاته‌وه وه‌ک هێزێکى ئیسلامى ره‌فتار ده‌کات، قسه‌تان چیه له‌سه‌ر ئه‌و له‌شکرکێشیانه‌ى ده‌یکاته‌سه‌ر کوردستان؟ رێبورا حه‌مه‌د: هه‌میشه به‌ڕوونى وتوومانه هه‌موو پێشێلکردنێکى سیادى عێراق و هه‌رێمى کوردستانمان ره‌تکردووه‌ته‌وه، هه‌موو ته‌داخولێکى هه‌رێمى هه‌ریه‌که له‌وڵاتانى ناوچه‌که‌و ده‌وروبه‌رى بیکه‌ن لاى ئێمه ره‌فزه، سیاده‌ى هه‌رێمى کوردستان یه‌که‌م له‌ڕووى ده‌ستوورییه‌وه ئه‌رکى حکومه‌تى عێراقه خاکى هه‌رێم بپارێزێت، پاشان ئه‌رکى حکومه‌تى هه‌رێمه سیاده‌ى بپارێزێت و رێگه‌نه‌دات ته‌داخولات و له‌شکرکێشى بکرێت به‌هه‌ر بیانویه‌که‌وه داگیربکرێ، پارتى کرێکارانیش تایبه‌تمه‌ندى کوردستان بپارێزن و هه‌لومه‌رجێک نه‌ڕه‌خسێنن بیانوو بده‌نه ده‌ست نه‌یاره‌کان. هاوڵاتى: به‌س وه‌ڵامم وه‌رنه‌گرت سه‌باره‌ت به‌وه‌ى ئه‌ردۆغان به‌ناوى پارتێکى ئیسلامییه‌وه ئه‌و کارانه ده‌کات؟ رێبوار حه‌مه‌د: ئه‌مانه وڵاتن، به‌پێى سیستمێک حکوم ده‌که‌ن که‌درێژکراوه‌ى (100) ساڵ زیاتره، ئه‌م وڵاته له‌ڕابردوو مێژووه‌که‌ى دیاره چى کردووه، ئه‌مه په‌یوه‌ندى به‌پارتێکى ئیسلامى و نائیسلامییه‌وه نییه، په‌یوه‌ندى به‌و سته‌مه مێژووییه‌وه هه‌یه که له‌کورد کراوه له‌هه‌ر چوار پارچه‌که‌ى کوردستان. ئه‌میرى کۆمه‌ڵى ئیسلامى به‌ڕاشکاوى له‌هه‌موو کۆبوونه‌وه‌و دیداره‌کانى وتوویه‌تى ئێمه دژى هه‌موو جۆره له‌شکرکێشیه‌کین و وتوویه‌تى ئه‌گه‌ر بتانه‌وێت کێشه‌کان چاره‌سه‌ربکه‌ن ده‌بێت له‌وڵاتانى خۆتانه‌وه ده‌ستپێبکه‌ن، وه‌ڵامى ئه‌وانیش نایانه‌وێت و ئیراده‌یان نییه‌و ئه‌و ویسته‌یان نیه کێشه‌ى کورد چاره‌سه‌ر بکه‌ن. هاوڵاتى: له‌ئێستادا هه‌ست به‌ئاڵۆزییه‌ک ده‌کرێ له‌په‌یوه‌ندى نێوان کۆمه‌ڵ و پارتیدا، به‌تایبه‌تى دواى کێشه‌که‌ى سۆران عومه‌ر، به‌ڵام به‌پێچه‌وانه‌وه له‌گه‌ڵ یه‌کێتى باشه ئه‌مه ته‌کنیکه یان تاکتیکه؟ رێبوار حه‌مه‌د: ئێمه هێزێکى ئۆپۆزسیۆنین و هه‌ڵوێستمان روونه له‌سه‌ر دۆخى حوکمڕانى، ئه‌و سیستمه‌ى په‌یڕه‌وى ده‌کات، ئه‌و گه‌نده‌ڵییه قووڵه‌ى که‌هه‌یه، هه‌ڵوێسته‌کانمان له‌سه‌ر ئه‌مانه روونه، ئه‌م خوله‌و خولى پێشووتریش به‌یه‌ک ئاراسته‌و یه‌ک ئاست هه‌ڵوێستى خۆمانمان وتووه. ئه‌م هه‌ڵوێستانه‌ى ئێمه ئه‌گه‌ر کاریگه‌رى له‌سه‌ر په‌یوه‌ندییه‌کانى ئێمه له‌گه‌ڵ لایه‌نێکى سیاسى دروستده‌کات، ئه‌وه ئێمه نین هێزێکى سیاسین و هه‌ڵوێسته‌کانمان روونه، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نین ئه‌م هه‌ڵوێستانه‌مان، په‌یوه‌ندیه‌کانمان ئاڵۆز بکات، ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه سه‌ر ئه‌و هێزانه‌ى به‌رانبه‌رمانن، پارتى دیموکراتى کوردستانه، یه‌کێتى نیشتیمانیه، هێزێک هه‌یه هه‌ڵوێسته‌کانت ته‌قه‌بول ده‌کات و ئاسایی وه‌ریده‌گرێت، هێزێکى واش هه‌یه ساردوسڕى دروستده‌کات و له‌هه‌ندێ قۆناغیش گه‌رموگوڕیى ده‌کات، ئێمه له‌گه‌ڵ هه‌موو هێزه‌کان وه‌کو یه‌ک مامه‌ڵه ده‌که‌ین. هاوڵاتى: بزووتنه‌وه‌ى گۆڕانیش له‌حکومه‌تى هه‌رێم به‌شداره ئایا ره‌خنه‌کانتان ئاراسته‌ى ئه‌وانیشه؟ رێبوار حه‌مه‌د: ئێمه که ره‌خنه‌مان له‌م کابینه‌یه گرتووه، به‌بێ ناوهێنان ره‌خنه‌مان گرتووه دۆخى حوکمڕانى هه‌رێمى کوردستان هه‌ردوو پارتى ده‌سه‌ڵاتدار که پارتى و یه‌کێتییه، به‌رپرسى یه‌که‌من و واقیعى هه‌رێمى کوردستان هه‌موو که‌سێکى ئاسایی ده‌زانێت، بزووتنه‌وه‌ى گۆڕانیش به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ى که‌به‌شدارن به‌رپرسیاریه‌تیان ده‌که‌وێته سه‌رشان، ئێمه له‌کابینه‌ى پێشوو که‌به‌شداربووین له‌حکومه‌ت، که‌زانیمان ناتوانین ئه‌رکى سه‌رشانمان جێبه‌جێ بکه‌ین، کشاینه‌وه.
سازدانى: ئارا ئیبراهیم سه‌رۆکى فراکسیۆنى گۆڕان ئه‌وه ئاشکرا ده‌کات به‌ده‌یان ملیار دۆلار له‌عێراق و هه‌رێمى کوردستانه‌وه به‌گه‌نده‌ڵى براوه‌ته ده‌ره‌وه‌و ده‌شڵێت:» ئه‌و به‌رپرسانه‌ى پاره‌یان له‌هه‌رێم به‌گه‌نده‌ڵى بردووه‌ته ده‌ره‌وه ناوه‌کانیان ئاشکرا ده‌که‌ین و پارێزراو نابن». یوسف محه‌مه‌د، سه‌رۆکى فراکسیۆنى گۆڕان له‌په‌رله‌مانى عێراق له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ ھاوڵاتی، ئاماژه به‌وه‌ده‌دات ده‌نگدان له‌سه‌ر بازنه‌کانى هه‌ڵبژاردن بێ که‌موکووڕى نییه‌و کێشه گه‌وره‌که بوونى» ساخته‌کارییه« لەپرۆسەی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا. سه‌رۆکى فراکسیۆنى گۆڕان جه‌ختله‌وه ده‌کاته‌وه ته‌نها له‌وڵاتى سویسرا حه‌وت ملیار دۆلارى به‌رپرسانى هه‌رێم که به‌گه‌نده‌ڵى بردوویانه‌ته ئه‌و وڵاته بووونى هه‌یه‌و ده‌شڵێت:» به‌ڵگه‌کان له‌به‌رده‌ست دامه‌زراوه فه‌رمییه‌کانى حکومه‌تى عێراقدان.... به‌رپرسانى هه‌رێم پشکى شێریان به‌رکه‌وتووه له‌ناردنه ده‌ره‌وه‌و سپیکردنه‌وه‌ى پاره‌و هیچ که‌سێک پارێزراو نابێت و ناوه‌کانیان ئاشکرا ده‌که‌ین». ھاوڵاتی: ده‌نگ درا له‌سه‌ر بازنه‌کانى هه‌ڵبژاردن له‌په‌رله‌مانى عێراق؟ کورد به‌پێى ئه‌م یاسایه کورسییه‌کانى که‌م ده‌کات یان نا؟ یوسف محه‌مه‌د: له‌بارودۆخێکى ته‌مومژاوى به‌بێ بوونى نیساب ده‌نگدرا به‌بازنه‌کانى هه‌ڵبژاردن، له‌ڕاستیدا ئه‌وه‌ى کێشه‌یه بوونى ته‌زویرى فراوانه له‌هه‌موو هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراقدا به‌هه‌رێمى کوردستانیشه‌وه، ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌ى له 2018 کرا ته‌زویرێکى زۆرى تێدا کراو بووه مایه‌ى ئه‌وه‌ى خه‌ڵک هاتنه‌سه‌ر شه‌قام له‌پارێزگاکانى ناوه‌ڕاست و خوارووى عێراق و دواتر کۆمه‌ڵێک گۆڕانکارى به‌دوای خۆیدا هێنا تاهه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى حکومه‌تى عێراقى لێکه‌وته‌وه. راسته گرفت و کێشه له‌سیستمى هه‌ڵبژاردن و بازنه‌کانى عێراقدا هه‌یه، به‌ڵام کێشه‌ى سه‌ره‌کى مه‌سه‌له‌ى ته‌زویره له‌هه‌ڵبژاردنه‌کاندا. ئه‌و سیستمى بازنانه‌ى که به‌پێى ئه‌م یاسایه دانراون، چاکه‌و خراپه‌ى خۆیان هه‌یه‌و هیچ یاسایه‌کى هه‌ڵبژاردن نییه دادگەرى له‌گه‌ڵ خۆیدا بهێنێت، بوونى ته‌زویرو هێزى چه‌کدار له‌ده‌ره‌وه‌ى حکومه‌ت له‌عێراق و هه‌رێمى کوردستان بوونى به‌رپرسى فاسیدو گه‌نده‌ڵ واى کردووه که‌ده‌رئه‌نجامه‌کانى هه‌ڵبژاردنه‌کان به‌ئاقارى خۆیاندا بگۆڕین. بۆ کورد به‌گشتى کورسییه‌کانى که‌مده‌کاته‌وه‌و به‌تایبه‌ت له‌ناوچه جێناکۆکه‌کاندا به‌پێى ئه‌م شێوازه واتا مه‌رج نییه کورد کورسیه‌کانى که‌م نه‌کات له‌ناوچه جێناکۆکه‌کان، ئه‌وه‌ش به‌گشتى کورد له‌عێراقدا تووشى زه‌ره‌رمه‌ندى ده‌کات. ھاوڵاتی: پێتانوایه هه‌ڵبژاردن له‌کاتى خۆیدا ده‌کرێت له‌شه‌شى حوزه‌یرانى 2021دا که له دوو رۆژى رابردوو مسته‌فا کازمى ته‌ئکیدى کرده‌وه؟ یوسف محه‌مه‌د: ئه‌وه‌ى لێى ده‌ڕوانین به‌و ئاماده‌کارییه‌ى هه‌یه به‌ته‌واونه‌کردنى یاساى هه‌ڵبژاردن، چونکه له‌ئێستاوه کار بۆ هه‌موارى یاساى هه‌ڵبژاردن به‌ڕێوه‌یه له سه‌رۆکایه‌تى کۆمارو ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران، ئه‌گه‌ر بازنه‌کانیش یه‌کلابکرێنه‌وه به‌تایبه‌ت ئه‌وه‌ى په‌یوه‌ندى به‌سیستمى بایۆمه‌ترى و ژماردنى ئه‌لیکترۆنى ده‌نگه‌کانه‌وه هه‌یه ئه‌زمونێکى زۆر خراپ هه‌بووه. هه‌روه‌ها دادگاى فیدراڵى نیسابى یاسایى نییه، کۆمسیۆنی باڵاى هه‌ڵبژاردن له‌عێراقدا له‌کۆمه‌ڵێک دادوه‌رى تازه پێکهاتوون و ئه‌زمونى به‌ڕێوه‌چوونى هه‌ڵبژاردنیان نییه، له‌بوارى کارى کۆمسیۆن هه‌موو ئه‌وانه ئاسان نییه له شه‌شى حوزیران ئه‌نجامبدرێت، ره‌نگه له‌چوار مانگى کۆتایى ساڵى داهاتوو ئه‌نجامبدرێت. ھاوڵاتی: به‌ڕێزتان چه‌ند جار باستان له‌ناردنه ده‌ره‌وه‌ى ملیاران دۆلار کردووه به‌گه‌نده‌ڵى و به‌شێوه‌ى سپى کردنه‌وه‌ى پاره چووه‌ته ده‌ره‌وه له‌عێراق و هه‌رێمى کوردستاندا؟ ئایا به‌ڵگه له‌به‌رده‌ستدایه؟ یوسف محه‌مه‌د: ئێمه له‌دانیشتى سه‌رکردایه‌تى عێراقدا له‌کۆبوونه‌وه‌کاندا ئه‌وه‌مان وتووه که تەئکیدمان کرده‌وه هیچ چاکسازییه‌ک ماناى نییه ئه‌گه‌ر رۆشتنى پاره بۆ ده‌ره‌وه‌ى عێراق به‌گه‌نده‌ڵى کۆنترۆڵ نه‌کرێت، ئه‌و پارانه‌ى ته‌هریب کراوه‌و نێردراوه‌ته ده‌ره‌وه له‌ڕێگه‌ى به‌رپرسه‌کانى عێراقه‌وه له‌دواى 2003وه چ له‌عێراق و هه‌رێم نه‌گه‌ڕێندرێنوه‌و نه‌کرێنه که‌ره‌ستەیەک بۆ بنیادنانى ئابوورى وڵات. ئێستا له‌سه‌ر ئاستى عێراق بابه‌تى ته‌هریبکردنى پاره له‌لایه‌ن به‌رپرسانى گه‌نده‌ڵه‌وه، بووه‌ته باسێکى گرنگ، خواستى میدیاى عێراقى و عه‌ره‌بییه، به‌ڵگه‌کان له‌به‌رده‌ستدا هه‌ن سه‌باره‌ت به‌و پارانه‌ى له‌عێراق و هه‌رێمى کوردستانه‌وه نێردراوه‌ته ده‌ره‌وه، ته‌نها ته‌حقیق نه‌کراوه‌و ژماره‌ى پاره‌کان به‌ته‌واوى کۆنه‌کراوه‌ته‌وه، به‌ڵام سه‌ره‌داوى گرنگ هه‌یه‌و چه‌ند به‌رپرسێکیش ده‌ستگیرکراون له‌عێراقدا. ھاوڵاتی: له‌سه‌ر ئاستى وڵاتانى ده‌ره‌وه تاچه‌ند هاوکارى حکومه‌تى عێراقن بۆ ئه‌م پرسه؟ ئایا ئه‌و وڵاتانه ئاماده‌ن پاره‌کان بده‌نه‌وه به‌لایه‌نى حکومه‌تى عێراق؟ یوسف محه‌مه‌د: له‌سه‌ر ئاستى ده‌ره‌وه زه‌مینه‌ى باش کراوه که‌وڵاتانى ده‌ره‌وه هاوکارو هه‌ماهه‌نگ بن له‌م پرسه‌دا. هه‌ندێک به‌دواداچوون ده‌کرێت له‌ئه‌مریکا بۆ ئه‌و پارانه‌ى له‌عێراق و هه‌رێمى کوردستان براونه‌ته ده‌ره‌وه، هه‌ندێک له‌وڵاتانى ئه‌وروپاش ده‌کرێت بۆ ئه‌م پرسى گه‌نده‌ڵییه، له‌به‌شێک له‌په‌رله‌مانى وڵاتى ئه‌وروپا یاساى بۆ ده‌رکراوه که رێگه‌خۆشکه‌رن بۆ ئه‌وه‌ى کاریان له‌سه‌ر بکرێت، ئه‌وه‌ش جێگه‌ى دڵخۆشییه. ئه‌وکاته‌ى له‌په‌رله‌مانى کوردستان بووم له‌ساڵى 2016 سه‌ردانى په‌رله‌مانى سویسرامان کرد یه‌کێک له‌و باسانه‌ى کردمان پرسى ناردنه ده‌ره‌وه‌ى پاره بووه، له‌گه‌ڵ وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى سویسرا باسمان کردووه که یاسایه‌ک له‌په‌رله‌مانى سویسرا ده‌رچووه رێگه ده‌دات به‌ده‌وڵه‌تان ئه‌و پارانه‌ى براوه‌ته سویسرا بیبه‌نه‌وه بۆ وڵاته‌کانى خۆیان و بیانگه‌ڕێننه‌وه، که سویسرا شوێنێک بووه بۆ شاردنه‌وه‌ى پاره‌و سندوقێکى ره‌ش بووه بۆ شاردنه‌وه‌ى پاره، سویسرا ئه‌و هه‌نگاوه‌ى ناوه، چه‌ند وڵاتێک سودمه‌ند بوون له‌و یاسایه‌ى سویسرا، تونس توانى پاره‌ى ده‌سه‌ڵاتى پێشوو بگه‌ڕێنێته‌وه نه‌یجیریا به‌هه‌مان شێوه، زه‌مینه‌ى له‌بار هه‌یه‌و پێویستى به‌ئیراده‌یه هه‌یه، ته‌نانه‌ت ئه‌و خۆپیشاندانانه‌ى ده‌کرێت له‌عێراقدا ده‌توانرێت بکرێته کارتى فشار بۆ هێنانه‌وه‌ى ئه‌و پارانه. ھاوڵاتی: له‌هه‌رێم ئه‌و پارانه‌ى براوه‌ته ده‌ره‌وه به‌گه‌نده‌ڵى به‌خه‌مڵاندن چه‌ندە؟ ئایا له‌هیچ وڵاتێک باسى پاره‌ى به‌رپرسانى هه‌رێمیان بۆ کردوون؟ یوسف محه‌مه‌د: ئه‌وکاته‌ى له‌سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مانى کوردستاندابووین سه‌ردانى وڵاتانمان کردووه‌و کارمان له‌سه‌ر کردووه‌و هه‌ر بۆ زانیاریشتان له‌به‌ریتانیاو ئه‌ڵمانیاو سویسرا کارمان له‌سه‌ر کردووه، له‌سه‌رچاوه‌یه‌کى ره‌سمى به‌شێوه‌ى ناڕه‌سمى پێمان وترا که حه‌وت ملیار دۆلارى به‌رپرسانى هه‌رێم له‌و وڵاته‌یه‌و به‌گه‌نده‌ڵى و فه‌ساد براوه‌ته ئه‌و وڵاته. له‌خولى پێشووى په‌رله‌مانى عێراق فراکسیۆنى گۆڕان کارى له‌سه‌ر کردووه، له‌م خوله‌دا زیاتر کارى له‌سه‌ر ده‌که‌ین، چونکه هیچ ئیسڵاحێک له‌عێراق و هه‌رێمى کوردستان هیچ مانایه‌کى نابێت ئه‌گه‌ر ئه‌و پارانه‌ى به‌گه‌نده‌ڵى به‌رپرسانى عێراق و هه‌رێمه‌وه نه‌گه‌ڕێندرێته‌وه بۆ خه‌زێنه‌ى ده‌وڵه‌ت. ھاوڵاتی: قه‌باره‌ى ناردنه ده‌ره‌وه‌و سپى کردنه‌وه‌ى پاره له‌عێراق و هه‌رێمى کوردستان به‌خه‌مڵاندن گه‌یشتووه‌ته چه‌ند؟ یوسف محه‌مه‌د: ئه‌و پارانه‌ى براونه‌ته ده‌ره‌وه ده‌یان ملیار دۆلارن، باسى (140) ملیار دۆلار ده‌کرێت که له‌دواى 2003 له‌لایه‌ن به‌رپرسانى عێراق و هه‌رێمى کوردستانه‌وه به‌گه‌نده‌ڵى براوه‌ته ده‌ره‌وه‌و پاره‌ى میلله‌ت و خه‌ڵک بووه، به‌ڵام تا ته‌حه‌قیقى دادگا نه‌کرێت ناتوانین به‌ته‌واوه‌تى حه‌جمى ئه‌و گه‌نده‌ڵییه گه‌وره‌یه بزانین. ھاوڵاتی: له 2003وه تائێستا هه‌رێم (25) ملیار دۆلاریان بردووته ده‌ره‌وه؟ یا زۆر زیاتره له‌و ژماره‌یه؟ یوسف محه‌مه‌د: به‌گه‌نده‌ڵى و سپى کردنه‌وه‌ى پاره له‌و (25) ملیار دۆلاره‌ى باسى ده‌که‌یت زۆر زیاتر براوه‌ته ده‌ره‌وه‌ى هه‌رێم، ته‌نها له‌نێوان کابینه‌ى شه‌شه‌م و حه‌وته‌مدا (6) ملیار دۆلارى شیرینى گرێبه‌سته نه‌وتییه‌کانى هه‌رێم له‌گه‌ڵ کۆمپانیا نه‌وتییه‌کان دیارنه‌ما ، بێجگه له‌وه‌ى که‌ساڵانه له به‌غداوه له‌دواى 2003 و 2004وه پاره هاتۆته هه‌رێم له‌چوارچێوه‌ى موازه‌نه‌و پاره‌ى دیکه‌ش له‌ده‌ره‌وه‌ى موازەنه، حه‌جمى ئه‌و پارانه دیار نین زۆر گه‌وره‌ترن له‌و ژماره‌یه‌ى که باست کرد، چونکه قه‌باره‌ى گه‌نده‌ڵییه‌کان زۆر گه‌وره‌ن. ھاوڵاتی: ئێوه ده‌ڵێن به‌ڵگه‌کان له‌به‌رده‌ستن و ئاماده‌ن ته‌نها لێکۆڵینه‌وه‌ى ماوه، ئه‌گه‌ر ناوى به‌رپرسانى هه‌رێم له‌و دۆسیه‌ى ناردنه ده‌ره‌وه‌ى پاره به‌رچاوتان بکه‌وێت یان به‌ڵگه‌کانت به‌رده‌ست بکه‌وێت ئاماده‌ن بڵاویبکه‌نه‌وه بۆ راى گشتى؟ یوسف محه‌مه‌د: به‌دڵنیایى ئه‌وه ئه‌رکى سه‌رشانمانه، ئه‌وه حه‌قى هه‌موو خه‌ڵکى کوردستان و هه‌موو عێراقییه‌کانیشه کێ به‌گه‌نده‌ڵى سودمه‌ند بووه ده‌ستپارێزى له‌که‌س ناکه‌ین و ئه‌زمونمان هه‌یه‌و چاوپۆشی له اوى هیچ به‌رپرسێک ناکه‌ین و پارێزراو نابێت، به‌ڵگه‌کان له‌دامه‌زراوه فه‌رمییه‌کانى عێراقدان و ته‌نها ته‌حقیقیان ماوه تا ئاشکرایان بکه‌ین.ؤ
سازدانی: شاناز حه‌سه‌ن یاسین ئافتاو پسپۆڕى کۆمه‌ڵناسى کلتورو مامۆستاى زانکۆ لەچاوپێکەوتنێکی رۆژنامەی هاوڵاتی-دا سەبارەت بەدیاردەی جنێو لەسۆشیال میدیادا، ئاماژە بەوەدەکات هه‌ر شتێک په‌یوه‌ندیى بەیەکێتی و پارتییەوە هەبێت به‌ر نه‌فره‌ت و جنێوو سووکایه‌تیى ده‌که‌وێت لەسۆشیال میدیا، چونکە ئەو ده‌سه‌ڵاته دووقۆڵیی تاسه‌ر ئێسک ئازارى داون. لەبەشێکی وتەکانیدا سەبارەت بەو هیرشانەی کرانەسەر دوو کەسایەتی کە لەم مانگەدا کۆچی دواییان کرد، ئەویش یەکێکیان بابه‌شێخ بوو کەکەسایەتییەکی ئاینیی ئێزیدییەکان بوو، ئەوی تریش نووسەر و چالاکوانی بواری مافەکانی ژنان مه‌هاباد قەرەداغی بوو کەپێشتر راوێژکاری نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی حکومەت بووە. یاسین ئافتاو وتی «بابه‌شێخ که میرى ئێزیدیانه، زۆرتر له‌لایه‌ن به‌شێک له‌مرۆڤه موسوڵمانه باوه‌ڕدارو دۆگماتیکه‌کانه‌وه په‌لامار درا -بێگومان باوه‌ڕدارانێکیش هه‌بوون دڵخۆش نه‌بوون-، به‌ڵام مه‌هاباد قه‌ره‌داغى به‌رفراوانتر په‌لامار درا، چونکه به‌بڕواى په‌لامارده‌ران؛ ئه‌م ژنه به‌رگریکار بووه له‌گه‌نده‌ڵکاران. یاسین ئافتاو بۆ سنووردارکرنی دیاردەی جنێو دەڵێت «بریتییه له‌چاککردن و گه‌شه‌پێدانى ژێرخانى کۆمه‌ڵگه، ده‌بێت خه‌ڵک له‌ڕووى داراییه‌وه باش بن، ده‌بێت رێ بگیردرێت له‌ده‌وڵه‌مه‌ندبوونى ناڕه‌وا». هەروەها دەڵێت «هه‌ر رێکارێکى سزادان و چاوسوورکردنه‌وه‌و هه‌ڕه‌شه به‌یاساو کارى له‌و جۆره ده‌ره‌نجامه‌که‌ى پێچه‌وانه ده‌بێت، بگره خراپتریش ده‌بێت، چونکه ئه‌و رێکارانه به‌بێ چاککردنى ژێرخانه‌که؛ له‌دۆخى توندوتیژیى مه‌عنه‌وییه‌وه به‌ره‌و خراپترین جۆره‌کانى توندوتیژیى فیزیکیمان ده‌بات». هاوڵاتى: دیارده‌ى جنێودان و سووکایه‌تییکردن له‌ناو سۆشیال میدیادا زۆر بووه، به‌بڕواى تۆ وه‌ک شاره‌زایه‌کى رشته‌ى کۆمه‌ڵناسی هۆکاره‌کانى ئه‌م دیارده‌یه چین؟ یاسین ئافتاو: ئه‌م دیارده‌یه دیارده‌یه‌کى کۆنه‌و له‌سۆشیال میدیادا به‌به‌رگێکى تازه‌و گوڕێکى به‌هێزتره‌وه ده‌رکه‌وتۆته‌وه، سۆشیال میدیا ژینگه‌ى ته‌شه‌نه‌سه‌ندنى فه‌راهه‌م کردووه، بگره له‌وه‌ش زیاتر ده‌ڕۆم و ده‌توانم بڵێم سۆشیال میدیا ناوه‌ندێکى ئێجگار نموونه‌یى و له‌بارى بۆ جنێودان خوڵقاندووه، ئه‌وه‌ى سه‌رنجى تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان «به‌تایبه‌تى فه‌یسبووک» بدات، سه‌رى له‌و هه‌موو جنێوو ناوزڕاندن و توندوتیژییه زاره‌کییه ده‌سووڕمێت، من داتایه‌کم له‌به‌رده‌ستدا نییه تا به‌دیاریکراوى قه‌باره‌ى ئه‌م دیارده‌یه‌ت پێ بڵێم و شیکارییه‌کى کۆمه‌ڵناسییانه‌ى شایسته‌ى له‌باره‌وه بکه‌م، به‌ڵام هه‌ر به‌سه‌رنجدانێکى سه‌رپێیى هه‌ست به‌به‌ربڵاویى دیارده‌که ده‌که‌یت. هیچ دیارده‌یه‌کى کۆمه‌ڵایه‌تى نییه زیاد له‌هۆکارێکى نه‌بێت، جنێودانیش یه‌کێکه له‌و دیاردانه‌ى که‌زیاد له‌هۆکارێکى هه‌یه؛ خۆى له‌بنه‌ڕه‌تدا جنێودان دیارده‌یه‌کى سۆسیۆسایکۆلۆجییه، واته هه‌ندێک له‌هۆکاره‌کانى کۆمه‌ڵایه‌تیى و هه‌ندێکیشیان ده‌روونین، هه‌ریه‌کێک له‌هۆکاره‌کان له‌یه‌کێک له‌م شوێنانه‌وه دێت: په‌روه‌رده‌ى خێزانی، کۆڵان، قوتابخانه، گرووپى هاوڕێیان، میدیا، به‌ڵام له‌هه‌موویان گرنگتر ژینگه‌ى ژیانى کۆمه‌ڵایه‌تییه، ئه‌م ژینگه‌یه تا چه‌ند شڵه‌قاوو بێ ناکۆکیى و نادادیى و تاوانکاریى بێت، هێنده‌ش ئه‌م دیارده‌یه به‌گوێ و توندوتیژتر ده‌بێت. له‌هه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کدا په‌یوه‌ندییه‌کان له‌سه‌ر بنه‌ماى رێزگرتنى ئه‌وی دیکه‌و پێکه‌وه‌ژیان و رێزگرتن له‌جیاوازییه‌کان دانه‌مه‌زرابێت، چوارچێوه‌یه‌کى کولتووریى و یاسایى و سیاسیى و ئه‌خلاقى بۆ په‌یوه‌ندییه‌کان و کێبڕکێ و ململانێیه‌کان دانه‌ڕێژرابێت، ئه‌و کۆمه‌ڵگه‌یه ژینگه‌یه‌کى له‌باره بۆ هه‌موو جۆره‌کانى توندوتیژیى و له‌ناویشیاندا جنێودان وه‌کو یه‌کێک له‌جۆره‌کانى توندوتیژیى مه‌عنه‌ویی. هاوڵاتى: گیان له‌ده‌ستدانى باباشێخ-ى میرى ئێزدییان و مه‌هاباد قه‌ره‌داغى نووسه‌رو چالاکوان؛ کاردانه‌وه‌ى زۆرى لێکه‌وته‌وه، زۆریش له‌بۆچوونه‌کان به‌بیانوى پاڵنه‌ری ئاینیى بوون هۆکارى ئه‌مه چییه؟ یاسین ئافتاو: دیسانه‌وه ئه‌مه‌ش کۆمه‌ڵێک هۆکارى له‌پشته، یه‌که‌میان په‌یوه‌سته به‌ده‌سه‌ڵاتى سیاسییه‌وه، دووه‌م به‌ئایینه‌وه‌و سێیه‌میش ئابووریى و کۆمه‌ڵایه‌تییه. له‌ڕووى سیاسییه‌وه؛ ئێستا له‌کوردستان ده‌سه‌ڵاتێکى هاوپه‌یمانى هه‌یه، به‌ڵام داینه‌مۆى سه‌ره‌کیى ده‌سه‌ڵاته‌که یه‌کێتیى نیشتیمانیى کوردستان و پارتى دیموکراتى کوردستانن، ئه‌و دوو هێزه به‌تایبه‌تى له‌دواى ساڵى ٢٠١٣ه‌وه کوردستان له‌قه‌یرانێکه‌وه به‌ره‌و قه‌یرانێکى دیکه ده‌به‌ن، ئه‌م دوو هێزه به‌درێژایى مێژووى خۆیان له‌ناو کۆمه‌ڵگه‌ى ئێمه‌دا هێنده بێزراوو نه‌خوازراو نه‌بوون، هه‌رشتێک په‌یوه‌ندیى به‌و دوو هێزه‌وه هه‌بێت به‌ر نه‌فره‌ت و جنێوو سووکایه‌تیى ده‌که‌وێت. هه‌ر فیگه‌رێکى سیاسیی، هونه‌ری، کۆمه‌ڵایه‌تیى رۆژێک له‌ڕۆژان له‌به‌رژه‌وه‌ندیى ئه‌و دوو هێزه کارى کردبێت و لێدوانى دابێت و وه‌لائى خۆى بۆ ده‌ربڕیبن و هێشتاش به‌رده‌وام بێت، ئه‌وا له‌هه‌ر دۆخێکدا که‌ڕووبه‌ڕووى ده‌بێته‌وه، جا خۆش بێت یان ناخۆش؛ به‌ر هێرشى هه‌موو ئه‌وانه ده‌که‌وێت که ده‌سه‌ڵاته دووقۆڵییه‌که‌ى یه‌کێتیى و پارتى تا سه‌ر ئێسک ئازارى داون. ئه‌م قسانه‌ى من ده‌یانکه‌م پاساوهێنانه‌وه نیین بۆ دڵخۆشبوونى زۆرێک له‌خه‌ڵک به‌مردنى ئه‌و دوو فیگه‌ره، لێشت ناشارمه‌وه که‌هیچ هه‌ستێکم بۆ مردنى ئه‌و دوو فیگه‌ره نه‌بوو، نه پێم خۆش بوو نه ناخۆش، هه‌ربۆیه ره‌نگه باشتر له‌وانى دیکه بتوانم بابه‌تییانه له‌باره‌یانه‌وه بدوێم. که‌یسى بابه‌شێخ ئایینییه‌و هى مه‌هابادیش زۆرتر سیاسییه، بابه‌شێخ که میرى ئێزیدیانه، زۆرتر له‌لایه‌ن به‌شێک له‌مرۆڤه موسوڵمانه باوه‌ڕدارو دۆگماتیکه‌کانه‌وه په‌لامار درا «بێگومان باوه‌ڕدارانێکیش هه‌بوون دڵخۆش نه‌بوون»، به‌ڵام مه‌هاباد قه‌ره‌داغى به‌رفراوانتر په‌لامار درا، چونکه به‌بڕواى په‌لامارده‌ران؛ ئه‌م ژنه به‌رگریکار بووه له‌گه‌نده‌ڵکاران، سوودمه‌ند بووه له‌ئیمتیازاتى زۆرو به‌شێوه‌یه‌کى ناشاییسته‌ش. ئه‌وه جگه له‌وه‌ى به‌ره‌ى په‌لامارده‌ره‌کانى مه‌هاباد ئه‌وانه‌ش له‌خۆده‌گرێت که له‌سه‌ر دیده فێمنیستیى و یه‌کسانییخوازه‌کانى په‌لاماریان دا. لێره‌دا گرنگه ئاماژه به‌یه‌کێک له‌هۆکاره هه‌ره سه‌ره‌کییه‌کانى ئه‌م په‌لامارو جنێوو توندوتیژییانه بده‌م، ده‌سه‌ڵاتى دووله‌تى یه‌کێتیى و پارتی، دۆخێکى ئابووریى و سیاسیى و یاسایى وایان خوڵقاندووه که‌پڕه له‌هه‌ژاریى و نه‌داریی، له‌ترس و نادڵنیایی، له‌پێشێلکردن و ئازاردان، له‌دۆخێکى له‌و جۆره‌دا که‌خه‌ڵک به‌ده‌ست بێده‌سه‌ڵاتیى و په‌رته‌وازه‌یى و نه‌بوونى هێزێک که‌به‌رگرییان لێبکات؛ ده‌ناڵێنن. له‌دۆخێکى وادا به‌رگریى و هێرش بۆسه‌ر خوڵقێنه‌رانى ئه‌و دۆخه ده‌بێته‌وه به‌ئاکتێکى تاکه‌که‌سییانه، ئاکتى تاکه‌که‌سییانه‌ش هه‌میشه له‌فۆرمى له‌م جۆره‌دا به‌رجه‌سته ده‌بێت. هاوڵاتى: چى بکرێت بۆ کۆتاییهاتنى ئه‌و قسانه، هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وه‌ى سۆشیال میدیا نه‌بێته شوێنى فڕێدانى جنێوو قسه‌ى نه‌شیاو؟ یاسین ئافتاو: بێگومان ئه‌و جۆره قسه‌کردن و جنێودانانه هه‌رگیز کۆتاییان نایه‌ت، هه‌تا مرۆڤ هه‌بێت قسه‌ى زبرو جنێوو تانه‌دان له‌یه‌کدى ده‌مێنن، به‌ڵام ده‌بێت قسه‌که‌مان له‌باره‌ى سنووردارکردنه‌وه بێت، ده‌بێت بڵێین چى بکه‌ین بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و رووبه‌ره فراوانه‌ى جنێودان ته‌سک بکه‌ینه‌وه‌و ئه‌و ژماره زۆره‌ى جنێوده‌ران و زبرزمانان و لاقرته‌پێکه‌ران که‌مبکه‌ینه‌وه؟ بۆ کارێکى له‌م جۆره ده‌بێت کۆمه‌ڵگه‌یه‌کت هه‌بێت که به‌شه جیاوازه‌کانى په‌یوه‌ندییه‌کى یه‌کانگیرو هارمۆنییان پێکه‌وە هه‌بێت، ده‌بێت دامه‌زراوه کۆمه‌ڵایه‌تیى و سیاسیى و په‌روه‌رده‌یى و میدیاییه‌کان په‌یوه‌ندیى هاوکارانه‌و هه‌ره‌وه‌زکارانه له‌نێوانیاندا هه‌بێت، ده‌بێت پێکه‌وه دۆخێک بهێننه ئاراوه که‌جنێودان کارێکى قێزه‌ون و جنێوفرۆش که‌سێکى نزم و بێزراو بێت، به‌ڵام ئه‌مه‌ش سه‌رناگرێت هه‌تا دۆخێکى ئابووریى هاوسه‌نگ، ره‌وشێکى سیاسیى ئارام و ژینگه‌یه‌کى کۆمه‌ڵایه‌تیى له‌سه‌ر رێزى به‌رانبه‌رو پێکه‌وه ژیان بونیاد نه‌نرابێت. هه‌ژارى دایک و باوکى هه‌موو جۆره‌کانى توندوتیژییه، هه‌ژارى بۆ نزمترین ئاسته‌کان داببه‌زێنه، له‌گه‌ڵیدا هه‌موو جۆره‌کانى توندوتیژیى له‌که‌میى ده‌ده‌ن، خۆ له‌خۆڕا کورد نه‌یوتووە «کاسه‌ى پێ ئاشتیى ماڵه». نایه‌کسانیى و له‌پڕبوونه‌کوێ و تاڵانیى و گه‌نده‌ڵیى و نه‌بوونى سزادان و لێپێچینه‌وه له‌وانه‌ى هه‌ر له خۆوه ده‌بنه خاوه‌نى هه‌موو شتێک؛ هۆکارێکى دیکه‌ى توندوتیژییه، له‌حاڵه‌تى هه‌رێمى کوردستاندا؛ هه‌ژاریى و نایه‌کسانیى دوو پاڵنه‌رى هه‌ره سه‌ره‌کین بۆ توندوتیژیى و به‌تایبه‌تیى بۆ جنێودان. به‌ڵام ئه‌م قسانه‌ى پێشه‌وه به‌و مانایه نایه‌ن که‌ده‌بێت سه‌رچاوه‌کانى دیکه‌ى جنێودان و توندوتیژى زاره‌کیى فه‌رامۆش بکه‌ین. په‌روه‌رده‌ى خێزانیی، هى خوێندنگه‌و په‌رستگه و میدیایى کارایى گه‌وره‌یان هه‌یه له‌ته‌شه‌نه‌سه‌ندن یان که‌مبوونه‌وه‌ى ئه‌م دیارده‌یه‌دا. باشترین رێگه بۆ که‌مکردنه‌وه‌و سنووردارکردنى دیارده‌ى جنێودان بریتییه له‌چاککردن و گه‌شه‌پێدانى ژێرخانى کۆمه‌ڵگه، ده‌بێت خه‌ڵک له‌ڕووى داراییه‌وه باش بن، ده‌بێت رێ بگیردرێت له‌ده‌وڵه‌مه‌ندبوونى ناڕه‌وا، ئینجا رێکاره په‌روه‌رده‌ییه‌کان به‌پله‌ى دووه‌م دێن، پاشان رێکاره یاسایى و سزایى و لێپێچینه‌وه‌کان به‌پله‌ى سێیه‌م. به‌کورتییه‌که‌ى پێداویستیی بنه‌ڕه‌تییان بۆ خه‌ڵک دابین بکه، په‌روه‌رده‌ى دروستیان بکه، هۆشدارییان پێبده‌و بیانترسێنه، خۆبه‌خۆ ئه‌م دیارده‌یه و هه‌موو دیارده نه‌شیاوه‌کانى دیکه‌ش که‌م ده‌بنه‌وه. هاوڵاتى: کێ ده‌توانێت کاریگه‌رى هه‌بێت بۆ چاککردنى ئه‌و بارودۆخه؟ یاسین ئافتاو: به‌ر له‌هه‌مووان ده‌سه‌ڵاتى سیاسیی، ده‌بێت به‌باشیى کاره‌کانى خۆى جێبه‌جێ بکات، ده‌بێت دۆخێک بێنێته ئاراوه که‌هه‌موو ئه‌وانه‌ى ده‌توانن له‌م پرسه‌دا رۆڵیان هه‌بێت کارێک بکه‌ن، تۆ که بازاڕت خاپوور کردبێت، که‌شى سیاسییت پێ کردبێت له‌ترس و توندوتیژی، که‌مووچه نه‌ده‌یت و قوتابخانه‌کانت کردبێته که‌لاوه، تۆیه‌ک که‌ده‌رفه‌تت دابێت به‌ژماره‌یه‌کى که‌مى خه‌ڵک باشترین ژیانیان هه‌بێت و زۆرینه‌ش به‌ده‌ست نه‌بوونى و ده‌سکورتی و مه‌راق و خه‌فه‌ته‌وه وه‌خت بێ دیق بکه‌ن؛ هێشتاش چاوه‌ڕێ ده‌که‌یت جنێو نه‌ده‌ن؟! ئه‌وه نامومکینه، هه‌ر رێکارێکى سزادان و چاوسوورکردنه‌وه و هه‌ڕه‌شه به‌یاساو کارى له‌و جۆره ده‌ره‌نجامه‌که‌ى پێچه‌وانه ده‌بێت، بگره خراپتریش ده‌بێت، چونکه ئه‌و ڕێکارانه به‌بێ چاککردنى ژێرخانه‌که؛ له‌دۆخى توندوتیژیى مه‌عنه‌وییه‌وه به‌ره‌و خراپترین جۆره‌کانى توندوتیژیى فیزیکیمان ده‌بات.
سازدانى: ئارا ئیبراهیم حه‌سۆ ئیبراهیم، جێگرى هاوسه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى دیموکراتى شه‌نگال رێکەوتنی حکومەتی هەرێم و عێراق لەسەر شنەنگال بە دەستی تورکیا دەزانێت و دەڵێت ده‌یانه‌وێت له رێگه‌ى رێککه‌وتنه‌کەوه شه‌نگال رادەستی تورکیا بکه‌ن. حه‌سۆ ئیبراهیم، لەچاوپێکوتنێکیدا لەگەڵ ھاوڵاتی وتی «ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت هێزه‌کانى یه‌به‌شه دووربخه‌نه‌وه له‌شه‌نگال و بیانه‌وێت ئیستفزازمان بکه‌ن و شه‌ڕمان له‌گه‌ڵ بکه‌ن ئاماده‌ین به‌رگرى له‌خاکى شه‌نگال و گه‌لى شه‌نگال بکه‌ین». هەروەها وتی کە رێککەوتنەکە «پیلانێکى سیاسییه دژى یه‌به‌شه که له‌ڕێگه‌ى پێشمه‌رگه‌ى پارتییه‌وه هێزى تورکیا ده‌ربازى شه‌نگال بکه‌ن و خه‌ڵکى شه‌نگال دووباره‌و جارێکى تر تووشى کۆچ و ده‌رده‌سه‌رى بکه‌ن، دیاره ئه‌و پیلانه وه‌کو پیلانه‌کانى داگیرکردنى سه‌رێکانى و گرێ سپییه‌و تورکیا ده‌یه‌وێت له‌ڕێگه‌ى پێشمه‌رگه‌وه داخڵى شه‌نگال ببێت». ھاوڵاتی: ئه‌و رێککه‌وتنه‌ى نێوان حکومه‌تى هه‌رێم و عێراق کرا وه‌ک خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى شه‌نگال خوێندنه‌وه‌تان بۆى چییه؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: ئێمه وه‌کو خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى دیموکراتى شه‌نگال هه‌ڵوێستمان دیاره، ئه‌و رێککه‌وتنه‌ى نێوان حکومه‌تى عێراق و هه‌رێم ره‌تده‌که‌ینه‌وه، هیچ که‌سێکى شه‌نگالى له‌و رێککه‌وتنه‌دا ئاماده نه‌بووه‌و ئه‌وان به‌بێ خه‌ڵکى شه‌نگال ناتوانن بڕیارى له‌سه‌ر بده‌ن، قبوڵ ناکه‌ین شه‌نگال بگه‌ڕێته‌وه بۆ پێش ساڵى 2014، شه‌نگال خۆسه‌رى و دیموکراتى ده‌وێت و ئیدارەدانى شه‌نگال پێویسته خه‌ڵکى شه‌نگال به‌ڕێوه‌ى ببه‌ن و بڕیار له‌چاره‌نووسى خۆیان بده‌ن، ئه‌مریکا بێت یا عێراق و تورکیا و پارتى و حکومه‌تى هه‌رێم رێککه‌وتن بکه‌ن خه‌ڵکى شه‌نگال به‌شدار نه‌بێت تێیدا ئێمه قبوڵى ناکه‌ین. ھاوڵاتی: خۆپیشاندانى شه‌نگالییه‌کان په‌یوه‌ندى به‌ڕێککه‌وتنه‌که‌وه هه‌یه؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: گه‌ل و خه‌ڵکى شه‌نگال قه‌بوڵ ناکه‌ن بڕیار له‌سه‌ریان بدرێت به‌بێ به‌شدارى خه‌ڵکه‌که‌ى، چونکه گه‌ڕانه‌وه‌ى ئیداره‌ى شه‌نگال به‌و شێوه‌یه‌ى باس ده‌کرێت قبوڵکراو نییه، وه‌کو ئه‌نجومه‌نى خۆسه‌رى دیموکراتى به‌شدارى ئه‌و خۆپیشاندانه ده‌که‌ین و پشتیوانى خه‌ڵکى شه‌نگال ده‌که‌ین. ھاوڵاتی: هێزه‌کانى یه‌به‌شه له‌سه‌ر سنورى سوریاو شه‌نگالدان، یان پۆلیسى عێراقى تێدایه؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: وه‌کو هێزێکى عه‌سکه‌رى یه‌به‌شه زارۆکى شه‌نگالن و زارۆکى یه‌زیدیانه، ناتوانن هێزى یه‌به‌شه له‌شه‌نگال ده‌ربکه‌ن، ئه‌وانه خه‌ڵکى شه‌نگالن، هه‌تا یه‌ک ئینسان نییه باسى شتێکى وابکا، هێزى یه‌به‌شه بۆ پاراستنى شه‌نگاله، به‌شێک له‌هێزى یه‌به‌شه موچه له‌حکومه‌تى عێراق وه‌رده‌گرن، ئه‌گه‌ر داواى ئه‌وه بکه‌ن حه‌ره‌س حدود یان سوپاى عێراق بێته شه‌نگال، حه‌ره‌س حدودو پۆلیسى عێراقى له‌ناو شه‌نگالدا هه‌یه، به‌ڵام دیاره ئه‌وە پیلانێکى سیاسییه دژى یه‌به‌شه که له‌ڕێگه‌ى پێشمه‌رگه‌ى پارتییه‌وه هێزى تورکیا ده‌ربازى شه‌نگال بکه‌ن و خه‌ڵکى شه‌نگال دووباره‌و جارێکى تر تووشى کۆچ و ده‌رده‌سه‌رى بکه‌ن، دیاره ئه‌و پیلانه وه‌کو پیلانه‌کانى داگیرکردنى سه‌رێکانى و گرێ سپییه‌و تورکیا ده‌یه‌وێت له‌ڕێگه‌ى پێشمه‌رگه‌وه داخڵى شه‌نگال ببێت، وه‌کو خه‌ڵکى شه‌نگال ئه‌مه قبوڵ ناکه‌ین و چى پێویست بکات ده‌یگرینه‌به‌ر بۆ پاراستنى گه‌ل و خه‌ڵکى شه‌نگال. ھاوڵاتی: واتا پێتانوایه پارتى له‌ڕێگه‌ى ئه‌م رێککه‌وتنه‌وه ده‌یه‌وێت تورکیا بهێنێته ناو شه‌نگاله‌وه؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: دیاره پیلانی ئه‌وان ئه‌وه‌یه له رێگه‌ى ئه‌م رێککه‌وتنه‌وه پارتى میت بهێنێته ناو شه‌نگال و ده‌وڵه‌تى تورکیا داخڵى شه‌نگال بکه‌ن و به‌بڕواى ئه‌وان وایه که‌ئێمه له‌شه‌نگال بکه‌نه ده‌ره‌وه، له‌کاتێکدا هه‌موو که‌س ده‌زانێت داعش له‌ڕێگه‌ى تورکیاوه داخڵى سوریاو عێراق بووه. پێشمه‌رگه به‌ناوى پێشمه‌رگه‌ى رۆژ ببه‌نه‌وه بۆ رۆئاواى کوردستان نه‌یانتوانى سه‌رکه‌وتن به‌ده‌ستبهێنن، ئێستا ده‌یانه‌وێت له‌ڕێگه‌ى ئه‌م رێککه‌وتنه‌وه شه‌نگال ته‌سلیمى تورکیا بکه‌ن و پێشمه‌رگه‌ى رۆژ له‌ڕێگه‌ى شه‌نگاله‌وه ده‌ربازى رۆژئاوا بکه‌ن و سنورى شه‌نگال- سوریا ته‌سلیمیان بکه‌ن، خه‌ڵکى شه‌نگال ئه‌مه قبوڵ ناکه‌ن. ھاوڵاتی: هێزه‌کانى یه‌به‌شه که خه‌ڵکى یه‌زیدى و شه‌نگالین چه‌ندن له‌شه‌نگالدا؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: ژماره‌ى یه‌به‌شه باشن، ئاسایشى یه‌زیدان یه‌به‌شه یه‌ده‌شه، ژماره‌یه‌کى ئه‌وان له‌ده‌وڵه‌تى عێراق موچه وه‌ردگرن و چه‌کى پێداون و ژماره‌ى هێزه‌کان نزیکه‌ى پێنج هه‌زار که‌سه‌و حکومه‌تى عێراق موچه‌و چه‌کى داوه‌ته هه‌زارو (500) که‌س. ھاوڵاتی: له‌سه‌ر سنورى سوریاو شه‌نگال که‌درێژییه‌که‌ى نزیکه‌ى 200 کیلۆمه‌تره چ هێزێکى لێیه؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: له‌سه‌ر سنورى سوریاو شه‌نگال هێزى عێراقى لێیه‌و جارجار رێککه‌وتن له‌نێوان یه‌به‌شه‌و هێزى عێراقى ده‌کرێت، نوقته‌ى هاوبه‌شیان پێکه‌وه له‌سه‌ر سنور هه‌یه بۆ پاراستنى شه‌نگال. ھاوڵاتی: به‌پێى رێککه‌وتنه‌که رازى ده‌بن پێشمه‌رگه به‌ناوى پاسه‌وانى سنور بچێته سه‌ر سنورى سوریاو شه‌نگال؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: ئێمه نابینه ئه‌وه‌ى که شه‌ڕ دروست ببێت و خواستى شه‌ڕ ناکه‌ین، گه‌لى یه‌زیدى و خه‌ڵکى شه‌نگال شه‌ڕ ناخوازن، وه‌کو باوه‌ڕى ئێمه ئاوه‌دانى و خۆشگوزه‌رانى خه‌ڵکى شه‌نگالمان ده‌وێت، به‌ڵام ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت هێزه‌کانى یه‌به‌شه دووربخه‌نه‌وه له‌شه‌نگال و بیانه‌وێت ئیستفزازمان بکه‌ن و شه‌ڕمان له‌گه‌ڵ بکه‌ن ئاماده‌ین به‌رگرى له‌خاکى شه‌نگال و گه‌لى شه‌نگال بکه‌ین. ھاوڵاتی: دواى ئه‌م رێککه‌وتنه په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراقى کردووه که رۆڵى ئێوه چی ده‌بێت له‌م رێککه‌وتنه‌دا؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: ئاسایشی نیشتیمانی بڕیاره بێته شه‌نگال و ئه‌مریکییه‌کانیش هاتوون و هێزى عێراقیش هاتوون و گفتوگۆمان کردووه‌و پێمان راگه‌یاندوون قبوڵ ناکه‌ین کێشه‌ى شه‌نگال چاره‌سه‌ر نه‌کرێت و خه‌ڵکه‌که‌ى دووباره ئاواره بکرێته‌وه، ئه‌گه‌ر حکومه‌تى باشورى کوردستان ده‌یه‌وێت دۆخى شه‌نگال ئاسایى بکاته‌وه با جارێ بێت هه‌موو ئه‌وانه‌ى به‌رپرسیاربوون له‌و دۆخه‌ى به‌سه‌ر شه‌نگال و گه‌لى ئێزیدیدا هاتووه مه‌حکه‌مه بکرێت و به‌سزاى خۆیان بگه‌یه‌ندرێن، ئه‌وانه‌ى خیانه‌تیان له‌گه‌ل و خه‌ڵکى شه‌نگال کرد ده‌بێت دادگایى بکرێن، ئه‌گه‌رنا ئێمه قبوڵ ناکه‌ین ئه‌و که‌سانه بهێندرێنه‌وه ناو شه‌نگال که‌گه‌لى شه‌نگالیان به‌کوشتداو به‌هه‌زاران که‌سیان ئاواره‌و بێسه‌روشوێن کردووه‌و زارۆک و ژنى شه‌نگالیان به‌کوشتدا، ئه‌وانه‌ى خیانه‌تیان کرد بۆیان نییه بێن ئیداره‌ى شه‌نگال بکه‌ن و سیاسه‌تى خۆیان جێبه‌جێ بکه‌ن له‌ناو شه‌نگالدا. ھاوڵاتی: ئاواره‌کانى شه‌نگال له رێککه‌وتنه‌که‌دا باس کراوه، ئایا پێشتر رێگه دراوه ئاواره‌کان بگه‌ڕێندرێنه‌وه شه‌نگال؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: پارتى نه‌یهێشتووه ئاواره‌کان بگه‌ڕێنه‌وه بۆ شه‌نگال له‌به‌رئه‌وه‌ى هێزى یه‌به‌شه‌و یه‌ده‌شه‌ى لێیه، پارتى نه‌یویستووه ئاواره‌کان بگه‌ڕێنه‌وه شه‌نگال، ئێمه وه‌ک ئه‌نجومه‌نى خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى شه‌نگال چه‌ندین جار داخوازیى ئه‌وه‌مان کردووه که ئاواره‌کان بگه‌ڕێندرێنه‌وه، به‌ڵام رێگه‌یان نه‌داوه. ھاوڵاتی: ئه‌و داواکارییه چۆن ده‌خوێننه‌وه که نابێت هێزه‌کانى سه‌ر به په‌که‌که له‌شه‌نگالدا بمێنن؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: ئه‌و داواکارییه گاڵته‌جارییه، زارۆک و خه‌ڵکى شه‌نگال له‌ناو هێزه‌کانى یه‌به‌شه‌و خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى دیموکراتى شه‌نگالدان، بۆ کوێ بچنه ده‌رێ، ئه‌وانه‌ى وا ده‌ڵێن به‌زمانى دوژمن قسه ده‌که‌ن. ھاوڵاتی: بۆ ده‌رکردنى چه‌کدارانى داعش، یه‌به‌شه چه‌ند شه‌هیدو بریندارى هه‌بووه بۆ رزگارکردنى شه‌نگال؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: زیاتر له (309) شه‌هیدمان هه‌یه‌و برینداره‌کانى یه‌به‌شه زیاتر له‌هه‌زارو (500) بووه، یه‌به‌شه قوربانى داوه بۆ پاراستنى گه‌ل و خه‌ڵکى ئێزیدى، ئێمه شه‌نگالمان پاراست، زارۆک و ژنمان پاراست، خاک و گه‌لى شه‌نگالمان پاراست، ئێمه خیانه‌تمان له‌شه‌نگال نه‌کردووه‌و قوربانیمان داوه له‌پێناو ژیان و ئازادى شه‌نگال، ئێستا قه‌بوڵ ناکه‌ین به‌ناوى ئیداره‌دانه‌وه میتى تورکیا بهێننه ناو شه‌نگاله‌وه. ھاوڵاتی: ئایا ئاماده‌ن له‌گه‌ڵ پارتى دیموکراتى کوردستاندا رێککه‌وتن بکه‌ن له‌سه‌ر ئیداره‌دانى شه‌نگال؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: ئێمه حازرین له‌گه‌ڵ پارتى یا عێراق و ئه‌مریکاو هەر حزبێک بێت دیالۆگ له‌سه‌ر مێزى گفتوگۆ بکه‌ین، له‌سه‌ر مافى خه‌ڵکى ئێزدى و خه‌ڵکى شه‌نگال که له‌به‌رژه‌وه‌ندى گه‌لى ئێزدیدا بێت، به‌ڵام ئێمه رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌سانه‌دا ناکه‌ین که‌ده‌ستیان به‌خوێنى ئێزدى سور بووه‌و خیانه‌تیان لێکردووه. ھاوڵاتی: پارتى له‌کوێی شه‌نگالدا هێزى سه‌ربازیى و رێکخستنى هه‌یه؟ ئایا په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵیاندا هه‌یه؟ حه‌سۆ ئیبراهیم: پارتى له‌ڕێگه‌ى قاسم شه‌شۆ که (100) پێشمه‌رگه‌یه‌کى له‌گه‌ڵدایه له‌مه‌زارگه‌ى شه‌ره‌فه‌دنین هه‌یه‌و پاراستنى ئه‌و مه‌زراگه‌یه ده‌که‌ن، هێزى حه‌یده‌ر شه‌شۆ که گرێدراوه به‌وه‌زاره‌تى پێشمه‌رگه ئه‌ویش هێزى هه‌یه. په‌یوه‌ندیمان هه‌بوو، به‌ڵام پارتى چى بخوازێت ئه‌وان ئه‌وه جێبه‌جێ ده‌که‌ن، قاسم شه‌شۆ مامى حه‌یده‌ر شه‌شۆیه، قاسم شه‌شۆ چى ببێژێت، حه‌یده‌ر شه‌شۆ قسه‌ى مامى ده‌کات، ئه‌وان ره‌نگه نه‌خوازن په‌یوه‌ندیمان هه‌بێت پێکه‌وه ئه‌وه‌ش پارتى بڕیارى له‌سه‌ر ده‌دات.
سازدانى: ئارا ئیبراهیم ئەمیر قەساب، سەرۆکی یەکێتی ئابوریناسان لەچاوپێکەوتنێکی هاوڵاتیدا باسی دۆخی ئابوری هەرێمی کوردستان و کاریگەری خراپی ئیدارەدانی حکومەت و پەرلەمان دەکات لەلایەن حزبەکانەوە کە پێی وایە زیانی زۆری بەخەڵک و ژێرخانی ئابوری گەیاندووە. ئەمیر قەساب دەڵێت «په‌رله‌مان نوێنه‌رى حزبه نوێنه‌رى خه‌ڵک نیه، ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانى ئێمه قسه‌بکات دایده‌خه‌ن و زمانیان ده‌بڕن و ده‌ڵێن بڕۆنه‌وه« نموونەی ئەوەی هێنایەوە کە لەساڵانی هەشتاکاندا کارگه‌ى رۆنى روه‌کى به‌غدا پشتى به گوڵەبه‌ڕۆژه‌ى ده‌شتى بتوێن ده‌به‌ست، وتی «بەڵام ئێستا هه‌موو بتوێن چڵێک گوڵەبەڕۆژه‌ى تیانیه«. هەروەها وتی ئەو پارەیەی کە لەدوای رووخانی سەدام لە 2003 لە بەغداوە هاتۆتە کوردستان ئەگەر باش ئیدارەبکرایە «کوردستان ده‌بوو به به‌هه‌شتێک له به‌هه‌شته‌کانى دونیاو زۆر پێشده‌که‌وت». هاوڵاتى: ئایا له‌ماوه‌ى ده‌سه‌ڵات و حوکمڕانى هه‌رێم گەشەی ئابورى هه‌بوه؟ ئه‌میر قه‌ساب: ناوی نانێم گه‌شه‌ى ئابورى، ئه‌گه‌ر گه‌شه‌ى ئابوریمان هه‌بوایه توشى ئه‌م قه‌یرانانه نه‌ده‌بوین، پاره‌یه‌کمان به‌ده‌سته‌وه‌بوو، خاوه‌نى پاره‌یه‌ک بووین، هى خۆمان نه‌بوو، ئه‌وه‌ى له‌کوردستان پێى ده‌ڵێن بودجه، بودجه نییه خۆى دوو هاوکێشه‌ى هه‌یه داهات خه‌رجى ده‌بێت، ئه‌م دوانه بخه‌یته تاى ته‌رازویه‌که‌وه موازنه‌و میزانیه هه‌یه، موازنه ئه‌وه‌یه خۆمان پێى ده‌ڵێین بودجه شتێکه تۆ ته‌خمینى ده‌که‌یت و راستى نیه، بۆ نمونه ده‌ڵێیت من ئه‌وه‌نده‌م پێویسته له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى دێته گیرفانته‌وه‌و ئه‌وه‌نده خه‌رج ده‌که‌م، میزانیه‌ش ئه‌وه‌یه له‌کۆتایی ساڵدا ده‌بێ حسابى بکه‌یت ئایا ئه‌وه‌نده‌ت خه‌رجکردووه یان نا، ئێمه له‌کوردستان ئه‌مه‌مان نه‌بووه نه‌مانتوانیوه گه‌شه‌یه‌کى باش بکه‌ین چیمان بۆ هاتووه پێش 2014 ئه‌وه‌مان خه‌رجکردوه چونکه ستراتیژو به‌رنامه‌مان نه‌بووه، نه‌شمان زانیوه چۆن خه‌رجى بکه‌ین، هاتوین قومارێکمان کردوه‌و دۆڕاندومانه، چونکه نه‌مانتوانیوه ژێرخانێکى ئابورى زۆر باش بۆ ئه‌م وڵاته دروستبکه‌ین، هیچ لێکدانه‌وه‌یه‌ک نه‌بووه بۆ دواڕۆژ. ئایا یه‌ده‌گى پاره‌مان هه‌یه، ئیشمانکردووه ژێرخانى ئابورى ببوژێنینه‌وه بێگومان نه‌خێر، راسته که‌رتی بیناسازیمان هه‌یه، به‌ڵام له‌ئه‌وروپا که‌بینیومانه به‌س له‌شوێنه بازرگانیه‌کاندا ئه‌م هه‌ڵکشانه به‌شێوه‌ى ستونى هه‌یه، هه‌مووى به‌شێوه‌ى ئاسۆییه ئه‌وپه‌ڕى سێ یان چوار قاته، ئێمه که‌لتورى ژیانیشمان گۆڕى، ئه‌م سیستمى شوقه‌یه که پێویستمان نیه ئه‌وه که‌رتێکه راسته هه‌لى کار بۆ ماوه‌یه‌ک دروستده‌کات وه‌ک کرێکارو وه‌ستاو دارتاش و کاره‌باچى و باقى شته‌کانى دیکه، که‌بیناکه ته‌واو بوو پاره‌که ده‌چێته گیرفانى که‌سێکه‌وه‌و ئه‌وى تر ده‌چێته‌وه سه‌ر جاده، ئه‌مه ستراتیژ نییه. هاوڵاتى: له‌ساڵى 2004وه تا 2014 ئه‌و ده ساڵه به‌نمونه وه‌ربگرین ئه‌و پاره‌یه‌ى هاتوه ئه‌گه‌ر شاره‌زایانى ئابورییان له‌گه‌ڵدابوایه چ گۆڕانگاریه‌کیان ده‌کرد؟ ئه‌میر قه‌ساب: یه‌ک نمونه‌ت بۆ دێنمه‌وه دانیشتوانى هه‌رێم نزیکه‌ى شه‌ش ملیۆن که‌سه، به‌ڕێژه‌یه‌کى گشتى هه‌موو که‌سێک له‌ژه‌مى به‌یانیان بایی دۆلارێک نان ده‌خۆین دۆلاره‌که پیاڵه‌یه شه‌کره، چایه قۆریه کتریه ئینجا نان و ماست و په‌نیرو قه‌یماغ و باقى شته‌کانى تر، دۆلاره‌که (90) سه‌نتى ده‌چێت بۆ ده‌ره‌وه، چونکه هیچى خۆمان نیه، ئه‌و ده ساڵه چیمان به‌رهه‌مهێناوه، که‌بێت به‌س دۆلاره‌که‌ى ژه‌مى به‌یانیانمان شه‌ش ملیۆن دۆلار ده‌کات رۆژانه، مانگى (180) میۆن دۆلار ده‌کات، ده‌یخه‌ینه گیرفانى کۆمپانیاکانى تورکیاو ئێران، وڵات هه‌یه میزانیه‌که‌ى (180) ملیۆن دۆلاره له‌کاتێکدا زه‌ویه‌کى زۆر باشت هه‌یه ده‌شتى شاره‌زوور به‌پێى راپۆرتى WHO سێیه‌م ده‌شته بۆ پیت و به‌ره‌که‌تى (45) به (15) کیلۆمه‌تره، ده‌توانرێ بکرێت به‌سه‌به‌تەى خۆراک بۆ هه‌موو ناوه‌ندى رۆژهه‌ڵات له‌شه‌رقى ئه‌وسه‌ت، حکومه‌تى عێراقى کۆن له‌زه‌مانى مه‌لیکى، ئه‌نجومه‌نى گه‌شه‌پێدانى هه‌بوو، به‌نداوى ده‌ربه‌ندیخان و دوکانى کرد، کارگه‌ى چه‌وه‌نده‌رى شاره‌زووریان کرد به‌لێکۆڵینه‌وه ئه‌مانه‌یان کرد، چونکه دوو دانه‌یان له‌عێراق دانا، یه‌کێکیان له‌عه‌مماره بۆ قامیشى شه‌کر، یه‌کێک بۆ چه‌وه‌نده‌ر له‌شاره‌زوور، کاتى خۆى که کارگه‌ى دۆشاوى دهۆکیان دانا له‌به‌ر ته‌ماته‌ى فائیده بوو راسته هه‌موو ته‌ماته‌یه‌ک بۆ دۆشاو نابێ، به‌ڵام به‌رهه‌مى ده‌شتى فائیده ژینگه‌یه‌کى له‌بارى هه‌بوو ته‌ماته‌که‌ى بۆ دۆشاو ده‌بوو. کارگه‌ى رۆنى روه‌کى به‌غدا زۆرینه‌ى پشتى به‌گوڵەبه‌رۆژه‌ى ده‌شتى بتوێن ده‌به‌ست، ئێستا هه‌موو بتوێن چڵێک گوڵەبه‌رۆژه‌ى تیانیه، کوا ستراتیژمان ئه‌وه‌ى هه‌بووه هه‌ندێک هه‌نگاوى تاک بووه، هه‌ندێک کارگه دانراوه، له‌ساڵى (56) ئه‌م وڵاته گه‌نمى ناردووه‌ته ده‌ره‌وه، که‌چى ئێستا ده‌بێت پشت به‌ئاردى تورکى و ئێرانى ببه‌ستین، کارگه‌یه‌کى زۆر باشى ئاردمان نیه. هاوڵاتى: له‌ماوه‌ى ئه‌و ده ساڵه‌دا لانى که‌م 120 ملیار دۆلار هاتوه‌ته هه‌رێمى کوردستانه‌وه، ئه‌گه‌ر به‌ده‌ست عه‌قڵمه‌ندانى ئابورییه‌وه بوایه ئێستا هه‌رێمى کوردستان چى ده‌بوو؟ ئه‌میر قه‌ساب: کوردستان ده‌بوو به به‌هه‌شتێک له‌به‌هه‌شته‌کانى دونیاو زۆر پێشده‌که‌وت تائێستا نه‌مانتوانیوه نه کێشه‌ى ئاوو نه کاره‌با، نه رێگاوبان، نه ئاودێرى، نه کشتوکاڵ چاره‌سه‌ربکه‌ین، بگره ئه‌و کارگانه‌شى که‌هه‌بوون زۆربه‌یان دخران، ئێمه ده‌ڵێن نه‌وت، به‌س زۆر شتمان هه‌یه زۆر له‌نه‌وت به‌نرختره جگه له‌به‌رهه‌مى کشتوکاڵى به‌ردى مه‌ڕمه‌ڕ ده‌ڕۆشته ده‌ره‌وه که ده‌ڕۆشت به که‌له‌به‌رده‌که‌ى ده‌ڕۆشت فلاته‌کان یه‌ک یان دوانیان بار ده‌کرد بۆ وڵاتانى ده‌ره‌وه، حکومه‌ت بڕیاریدا له‌مه‌ودوا قه‌ده‌غه‌یه وابڕوات، ده‌بێت ببڕێت و بکرێت به‌چین چین ئینجا بڕواته ده‌ره‌وه ئینجا پاره‌که‌ى زیادیکردو چه‌ند کارگه‌یه‌ک دانران، مه‌ترێک مه‌ڕمه‌ڕ به شه‌ش حه‌وت دۆلاره مه‌تر موکه‌عه‌بێ ئه‌گه‌ر سى مه‌ترى چوارگۆشه‌ى پێوست بێ به (5) دۆلاریش حسابى بکه‌ى (5) که‌ڕه‌ت سى ده‌کاته (150) دۆلار، که‌هیچکات نه‌وت نه‌گه‌یشتووەته ئه‌و نرخه، ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ى کۆمه‌ڵێک سه‌رمایه‌ى خۆت ده‌خه‌یته‌گه‌ڕ، کۆمه‌ڵێک کرێکار کاریان بۆ ده‌دۆزیته‌وه، ئێمه خه‌ڵکمان فێرى ئه‌وه‌کرد ته‌مه‌ڵ بێت، وه‌ره دایبمه‌زرێنه به‌پێشمه‌رگه‌و ئاسایش و پۆلیس و پاسه‌وان و کارگوزارو چى و چى، ماده‌م زه‌وى و ئاومان هه‌یه ده‌بێت کارگه‌یه‌ک دروستبکه‌ین کشتوکاڵه‌که بکات به‌پیشه‌سازى، بۆچى جوتیار ته‌ماته فرێ ده‌دات ئه‌گه‌ر چوار کارگه‌مان هه‌بێ و به‌ڕادمان هه‌بێ ئه‌مه روونادات، ئه‌مه کێشه‌ى بێ به‌رنامه‌یی حکومه‌ته. هاوڵاتى: له‌کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومه‌تى هه‌رێم به‌سه‌رۆکایه‌تى مه‌سرور بارزانى، کۆمه‌ڵێک به‌ڵێنیدا ئه‌مڕۆش بانگهێشتى په‌رله‌مان ده‌کرێ؟ ئه‌میر قه‌ساب: حکومه‌ت هه‌ر که‌سه کاک قوباده، کاک مه‌سروره، ده‌چێته په‌رله‌مان ئه‌گه‌ر ئه‌و قسانه‌ى جاران ده‌که‌نه‌وه هه‌ر نه‌کرێت، باشتره ئه‌و به‌ڵێنانه‌ى دراون و ده‌یڵێنه‌وه نه‌خێر حکومه‌ت بڵێن وه‌ڵا دۆخى ئابوریمان خراپه، هه‌موومان ده‌زانین بڵێین پاره له‌به‌غداوه نایه‌ت و داواى ئابورى سه‌ربه‌خۆمان کردووه ئه‌ى باشه بۆ ئه‌مه‌یان کرد بڵێن فه‌رمانبه‌ر خۆڕاگربێ ئه‌مه زۆر وتراو سواوه چى تازه‌تان پێیه، ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ى کاک مه‌سرور له‌کاتى سوێند خواردنه‌که‌یدا خستیه‌ڕوو به‌رنامه‌یه‌کى زۆر باش بوو هه‌م له‌ڕووى کۆمه‌ڵایه‌تى، هه‌م ئابورى، ته‌ندروستى و تۆکمه بوو، به‌ڵام ئه‌گه‌ر ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ى بکردایه هیچ پێویستى به‌م یاساى چاکسازییه نه‌ده‌کرد، ئایا ئه‌و به‌رنامه‌یە هیچى لێکرا، ئه‌وه ته‌مه‌نى ئه‌م کابینه‌یه ساڵێک و چه‌ند مانگێکه هیچى کرد، ئێمه شتێکمان ده‌وێت بچێته گیرفانه‌وه‌و سودى هه‌بێ، خه‌ڵک زۆر به‌ڵێنى پێدراوه، به‌ڵام چه‌ندى جێبه‌جێکراوه. ئێمه ده‌وڵه‌ت نین به‌شێکین له‌عێراق، عێراق ده‌وڵه‌ته چه‌ند بڵێى خراپه‌و نیه‌تى هه‌ر موچه ده‌دات، ئه‌م حاڵه‌ته‌ى ئێستا له‌زه‌مانى شه‌ڕى عێراق ئێرانیشدا روویداو موچه دواکه‌وت، به‌ڵام رژێمى سه‌دامى گۆڕبه‌گۆڕ پاره‌یه‌کى زۆرى له‌سندوقى خانه‌نشینى قه‌رزکرد نه‌ک موچه، جه‌نگى ئیدامه پێدا، ئێمه سندوقى خانه‌نشینى و چاودێرى کۆمه‌ڵایه‌تیمان هه‌مووى ئیفلاسى کردووه، عێراق بانکى مه‌رکه‌زى هه‌یه تائێستا له‌سه‌ر ئاستى وڵاتانى عه‌ره‌بى شه‌شه‌م وڵاته بۆ یه‌ده‌گى ئاڵتون که‌نزیکه‌ى (96) ته‌ن ئاڵتونى تێدایه، عێراق یه‌ده‌گێکى زۆرى دۆلارى هه‌یه، ئێمه هیچ نین، دوو بانکى مه‌رکه‌زیمان له‌سلێمانى و هه‌ولێر داناوه بانکى مه‌رکه‌زى ئیشى چیه، دراو ده‌رده‌کات و ته‌وازنى له‌بازاڕدا راده‌گرێ چاودێرى بانکه ئه‌هلیه‌کان ده‌کات، بانکه مه‌رکه‌زیه‌کانى هه‌ولێرو سلێمانى چى ده‌که‌ن، نه ده‌زانێ پاره ته‌وزیع بکات، نه دراو ده‌رده‌کات، نه چاودێرى بانکه ئه‌هلیه‌کان ده‌کات، هه‌مویان پاره‌یان له‌بانکى مه‌رکه‌زى عێراقى داناوه، ئێمه به‌وه‌همى ده‌وڵه‌تێکمان دروستکردووه راسته ده‌سه‌ڵاتمان له‌فیدراڵ و حوکمى زاتى زیاتر بوو. مانگى رابردوو حکومه‌تى عێراقى مامه‌ڵه‌ى هاورده‌و ناردنى ئاڵتونى له‌فرۆکه‌خانه‌کانى سلێمانى و هه‌ولێرو به‌سره راگرت، ده‌زانى چه‌ند زیانمان لێکه‌وتووه بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت ره‌وشى ئێره ئارامتره له‌چاو باشور، کۆمپانیاکانى ئاڵوگۆڕى ئاڵتون ئیشه‌کانیان له‌هه‌ولێره‌وه ده‌کرد، فرۆکه‌خانه‌ى هه‌ولێر ته‌نها ئاڵتونى بۆ هه‌رێم و عێراق نه‌ده‌هێنا، به‌ڵکو بۆ ئێران و سوریاشى ده‌گواسته‌وه بۆ هه‌موو کیلۆیه‌ک ئاڵتون که چووه بۆ دره‌وه (250) دۆلاریان لێوه‌رگرتوه، هه‌ر کیلۆیه‌کیش هێناویانه (50) دۆلار وه‌رگیراوه، به‌پێى داتاکانى فرۆکه‌خانه‌و وه‌زاره‌تى پلاندانانى عێراق مانگانه (100) مامه‌ڵەی پێوه‌کراوه، هه‌موو مانگێک حه‌وت هه‌شت ملیۆن دۆلار داهاتى هه‌بووه به‌س له‌ئاڵتون و دانیشتووه پاره‌ى وه‌رگرتووه، حکومه‌تى عێراق سیاسه‌ت ده‌کات، بڕیارى قه‌ده‌غه‌کردنى ده‌رکردوه، له‌وانه‌یه بۆ من و تۆ شتێکى ئاسایی بێ، به‌ڵام لێره‌دا حکومه‌تى هه‌رێم وه‌کو ده‌روازه‌ى سنورى زه‌ره‌رمه‌نده، حه‌وت هه‌شت ملیۆن دۆلار یانى موچه‌ى دوو سێ وه‌زاره‌تى ئێمه. هاوڵاتى: تۆ چیت هه‌یه بۆ مه‌سرور بارزانى که ئه‌مڕۆ ده‌چێته په‌رله‌مان؟ ئه‌میر قه‌ساب: بۆ کاک مه‌سرور نا، بۆ حکومه‌تى هه‌رێم ده‌سه‌ڵاتى هه‌رێم، ده‌بێت پیاچوونه‌وه‌یه‌ک به‌خۆیدا بکات به‌به‌رنامه‌ى کاره‌کانی و داهاتیدا بکات، ناشه‌فافیه‌ت ئه‌م خه‌ڵکه‌ى کوشتووه، بێ متمانه‌یی، ده‌بێ ئه‌و متمانه دروستبکاته‌وه، کاتى راپه‌ڕینه‌که خه‌ڵک بێ موچه ده‌وامى ده‌کرد چونکه ئه‌وه‌ى باڵاده‌ست بوو وه‌کو ئه‌و ده‌ژیا، ده‌بێت حکومه‌ت ئه‌و متمانه‌یه بگه‌ڕێنێته‌وه بۆ خۆى. هاوڵاتى: پارتى و یه‌کێتى چیان له‌م وڵاته کردووه؟ ئه‌میر قه‌ساب: پارتى و یه‌کێتى وه‌کو دوو حزب کاریانکردوه، نه‌ک وه‌کو ده‌سه‌ڵات، هه‌ریه‌که‌یان بۆ به‌رژه‌وه‌ندى خۆى کاریکردوه، (91) که هاتنه‌وه ناو خه‌ڵک و شار چیان هه‌بوو، حزب و پێشمه‌رگه‌ى ئه‌وسا به ئابوونه‌و پیتاکى خه‌ڵک ده‌ژیا، ئێستا خه‌ڵک به‌حزب ده‌ژى، له‌ڕێگه‌ى حزبه‌وه، خه‌ڵک بووه به‌ملیاردێر، ئه‌م حزبانه کۆمه‌ڵێک کۆمپانیاو شتیان دروستکرد بۆ به‌رژه‌وه‌ندى خۆیان، مه‌عقوله حزبه‌کان له‌حکومه‌ت ده‌وڵه‌مه‌ندتر بن، ئه‌گه‌ر ئه‌وان ده‌وڵه‌مه‌نتر نه‌بن حکومه‌ت بۆ قه‌رزار ده‌بێ. له‌ڕووى ئابوورییه‌وه پارتى و یه‌کێتى بۆ خۆیان کاریانکردوه، ئه‌وه‌ى له‌به‌رژه‌وه‌ندى ئابورى ئه‌وان بووه به‌رنامه‌ى درێژخایه‌نیان نه‌بووه، ئه‌مرۆ شتێکیان کردووه، به‌یانى سودى لێوه‌ربگرن له‌به‌رئه‌وه که‌رتى کشتوکاڵ و بازرگانى و پیشه‌سازیشیان به‌ره‌و دواوه برد، سه‌رمایه‌گوزارى له‌ناو خه‌ڵک نه‌ماوه‌و چووه گیرفانى کۆمپانیاکانى ئه‌وانه‌وه‌و ئه‌وه‌ى خه‌ڵک به‌ته‌ماى بوو ئه‌وان نه‌یانکرد. هاوڵاتى: حکومه‌ت خه‌رجى له‌سه‌ر خه‌ڵک زیاده‌کات، داهاتى تاک دیاریکراوه، ... ئه‌م هاوکێشه‌یه به‌ره‌و کوێمان ده‌بات؟ ئه‌میر قه‌ساب: ئه‌و به‌ها جوانه کۆمه‌ڵایه‌تیانەی ئێمه هه‌مانه به‌ره‌و نه‌مان و کاڵبونه‌وه ده‌چێت، خێزان په‌رته‌وازه ده‌بێت و جیابوونه‌وه زۆر ده‌بێت و دزى و درۆزنى زۆر ده‌بێت، چونکه که خه‌ڵک برسى بوو په‌نا بۆ هه‌موو شتێک ده‌بات، برسیه‌تى ره‌گى هارى پێوه‌یه، چاره‌نووسى ئه‌مانه به‌ره‌و تونێلێکى تاریک ده‌مانبات، هیچ داتایه‌کى راستمان نیه که‌داهاتى تاک بسه‌لمێنێت. بۆ نموونه داهاتى کارمه‌ندێکى حکومى (12) مانگ ده‌وام ده‌کات و (12) موچه‌ش وه‌رده‌گرێ، ده‌توانین به‌هاوکێشه‌یه‌کى ئاسایی ده‌ریبهێنیت، به‌ڵام ئێستا به‌رنامه‌ت نیه بۆ مانگى داهاتوو که‌ى وه‌ریده‌گریت ئه‌گه‌ر ئه‌م موچه بدرێت ئه‌مساڵ موچه‌یه‌کى ته‌واو دراوه‌و دوانیش له‌سه‌دا (21) بڕاوه‌و ئه‌مه‌ش له‌سه‌دا (18)، موچه‌ى داهاتوو که‌ى ده‌درێت نازانرێ، له‌به‌رئه‌وه ژماره‌ت له‌به‌رده‌ستدا نیه‌و هه‌چیه‌ک بوترێت راست نیه، ئه‌وه‌ى له‌سه‌ر داهاتى تاکه‌که‌س ده‌وترێت، له‌سه‌ر داهاتى حکومه‌تیش هیچى راست نیه، بۆ نمونه کۆمپانیاى دولێت هه‌رچه‌نده راپۆرته‌کانى شک و گومانى له‌سه‌ره چه‌ند مانگه راپۆرتى خۆى نه‌خستووەته‌ڕوو، به‌حساب کۆمپانیایه‌کى راستگۆیه‌و داهاتى نه‌وت ده‌خاته‌ڕوو. هاوڵاتى: ئه‌م پاشاگه‌ردانیه‌ى حکومه‌ت په‌رله‌مان چى بکات له‌سه‌رى؟ ئه‌میر قه‌ساب: په‌رله‌مان نوێنه‌رى حزبه نوێنه‌رى خه‌ڵک نیه، هه‌چ که‌سێکى حکومه‌ت بچێته په‌رله‌مان ئه‌ندامێکى ئه‌و حزبه‌ش بۆى نیه ره‌خنه‌ى هه‌بێت و باسى بکات، هه‌رچیه‌کى کردبێت و لێپرسینه‌وەی لێ ناکرێت، دوو ساڵ په‌رله‌مان داخرا ئه‌و متمانه‌ى داوه به‌حکومه‌ت، مه‌عقوله ده‌سه‌ڵات په‌رله‌مان دابخات، له‌کوێى دنیادا ئه‌مه هه‌بووه. ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانى ئێمه قسه‌بکات دایده‌خه‌ن و زمانیان ده‌بڕن و ده‌ڵێن بڕۆنه‌وه بۆ ماڵه‌وه له‌به‌رئه‌وه په‌رله‌مانى ئێمه زۆر بێده‌سه‌ڵاته‌و هى میلله‌ت نییه، هه‌موویان به‌دواى به‌رژه‌وه‌ندى خۆیانن، چى له‌به‌رژه‌وه‌ندى خۆیان بێ ئه‌وه باسده‌که‌ن، له‌دیوه‌خان خراپتره، شه‌ڵلاى دیوه‌خان بوایه، له‌دیوه‌خان ئاغایه‌ک هه‌یه له‌سه‌ره‌وه داده‌نیشێ و قسه‌ى ده‌خوات په‌رله‌مانه‌که‌ى ئێمه زۆر له‌وه خراپتره. هاوڵاتى: ئه‌م دۆخه خراپه‌ى له‌هه‌رێم هه‌یه‌و پێنج ساڵه بودجه نه‌چۆته په‌رله‌مان که‌واته په‌رله‌مانمان بۆ چیه؟ ئه‌میر قه‌ساب: بێیته سه‌ر راستى ئه‌وه‌ى ئێستا ده‌کرێت و ئێمه چاوه‌ڕوان بین له‌به‌غداوه پاره‌و موچه‌مان بێ و ئه‌گه‌ر خاڵه سنورییه‌کانى بده‌ینه ده‌ستى و ئه‌گه‌ر سوپاى تورکیا بێ و عێراق رایماڵێ و زۆربه‌ى ده‌سه‌ڵاته کوردییه‌کان زیاده‌ن، بۆ چیته چیت بۆ ده‌کات، ئێستا خه‌ڵک هاوارى لێهه‌ستاوه، موچه‌که‌مان بۆ بخه‌نه‌وه سه‌ر به‌غداو پرۆژه‌کان له‌بودجه‌ى په‌ره‌پێدانى پارێزگاکان بکرێ، ئیتر ئه‌م ده‌سه‌ڵاتەت بۆ چیه، ده‌بێ هه‌روه‌ک ئه‌مین سندوقێک هه‌ر پاره خه‌رج بکات. به‌غدا به‌و هه‌موو پۆخڵه‌واتیه‌ى که‌تیایه‌تى و گه‌نده‌ڵى هه‌یه، به‌ڵام په‌رله‌مانه‌که‌ى توانیویه‌تى چه‌ند وه‌زیرێکى بانگهێشت بکات و لێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ بکات و چه‌ند وه‌زیرێک بڕیاریان بۆ ده‌ربکات، زۆر شتیان کردووه، به‌ڵام په‌رله‌مانه‌که‌ى ئێمه که له92ەوه هه‌مانه نه‌ک هه‌ر لێپرسینه‌وه‌یان نه‌کردووه نۆ که‌س هه‌ر بانگ نه‌کراوه، نه‌ک محاسه‌به‌ش بکرێ، من که‌متمانه‌م داوه به‌تۆ بۆ ئه‌وه‌ى ببى به‌وه‌زیر، ئه‌ى نه‌توانم متمانه‌ت لێوه‌ربگرمه‌وه ئیتر چۆن په‌رله‌مانێکم، هه‌ر له‌وه‌زیره کورده‌کانى خۆمان یه‌ک دوانێکیان لێپرسینه‌وه‌یان لێکرا له‌شیعه‌و له‌سوننه‌ش. په‌رله‌مانى کوردستان هیچى پێناکرێت، (23) ئیمزا کۆکراوه‌ته‌وه بۆ ئه‌وه‌ى پرسیاری لێبکرێ، به‌ڵام ئه‌مان بێن بیانه‌وێت متمانه‌ى لێوه‌ربگرنه‌وه پێویستیان به (74) واژۆ هه‌یه، ئێ تۆ له‌و بڕوایه‌داى له‌فراکسیۆنى پارتى نه‌ک هاوپه‌یمانه‌کانیشى یه‌ک ئه‌ندامى په‌رله‌مانى پارتى ئاماده‌یه واژۆ بکات، بۆ لێپرسینه‌وه زۆرینه‌ى ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌کان دێنه سه‌رشاشه هه‌مووى گله‌یی هه‌یه له‌ئه‌داى ئه‌م حکومه‌ته، که هاته‌سه‌ر واژۆ کۆکردنه‌وه توانرا 24 کۆبکرێته‌وه. هاوڵاتى: پێت وایه ئه‌م حکومه‌ته عه‌قڵیه‌تى ئابورى نییه بۆ ئیداره‌دان؟ ئه‌میر قه‌ساب: عه‌قڵیه‌تى ئابورى هه‌یه بۆ حزب و تاک هه‌یه، به‌ڵام بۆ میلله‌ت و هه‌رێم و حکومه‌ت نیه‌تى، کۆمپانیاکانى حزب به‌هێز ده‌کات، تاکى ناو حزب به‌هێز ده‌کات، خۆیان له‌خه‌ڵک جیاکردووه‌ته‌وه هاوڵاتى: ده‌وترێت له‌کوردستان زیاتر له 25 ملیاردێرمان هه‌یه، ئه‌مانه خه‌ڵکى ئاسایین؟ ئه‌میر قه‌ساب: ملیۆنێریش به‌لامه‌وه سه‌یره نه‌ک ملیاردێر، چونکه ئه‌وه‌نده‌ى من تێگه‌یشتبم پێگه‌یه‌کى جوگرافى باشمان نیه، تۆ هێڵى ترانزێت نیت، هێشتا نه‌مانتوانیوه هێڵێکى ئاسنینمان هه‌بێ، رێگاوبانێکى باشمان نییه، زۆنێکى ئازادمان نیه‌و سنورێکى کراوه‌مان نیه به‌ڕووى ده‌ریادا، کشتوکاڵێکى زۆر پێشکه‌وتومان نییه، تائێستاش زۆربه‌ى سه‌وزه‌و میوه‌مان له‌ده‌ره‌وه دێ، پیشه‌سازییه‌کى گه‌وره‌مان نیه، ئه‌و عه‌قڵیەتە زانیستییه‌مان نیه ئیتر ملیاردێر لێره بۆچى و به‌چى دروستده‌بێ، پێموایه ئه‌گه‌ر دروستیش ببێ به‌سپیکردنه‌وه‌ى پاره دروستده‌بێ، هه‌موو وڵاته‌کانى رۆژهه‌ڵاتى ناوەڕاست ئه‌و بانکه زۆرانه‌ى له‌وێ دروستکراون هیچى هى وه‌به‌رهێنان نیه، هه‌مووى پاره‌ى کۆمه‌ڵێک خه‌ڵک سپى ده‌که‌نه‌وه ده‌سه‌ڵات به‌رپرسه له‌مه، ئه‌وانه‌ى له‌سه‌ر حوکمن هه‌رکه‌سێک بن به‌پارتى و یه‌کێتى و گۆڕان و کۆمه‌ڵ و نه‌وه‌ى نوێشه‌وه، هه‌رکه‌سێک ئێستا له‌په‌رله‌مان نوێنه‌رى هه‌یه‌و له‌حکومه‌ت که‌سێکى باڵاده‌سته هه‌مووى به‌رپرسه، ئینجا ئه‌م زۆر یان ئه‌و که‌م، خه‌ڵک چى به‌سه‌ردێ چى به‌سه‌ر نایه ئه‌و کێشه‌ى نیه گرنگه ئه‌وه‌یه ئه‌و قازانجى هه‌بێ. هاوڵاتى: ئێمه له‌گه‌ڵ عێراق رێکبکه‌وین باشتره که داهاتى خه‌ڵک زیاتر ده‌بێته‌وه‌و پرۆژه‌کان ده‌که‌ونه‌وه کار؟ ئه‌میر قه‌ساب: کوردستان کراوه به‌چوار به‌شه‌وه، به‌شێکى په‌یوه‌سته به‌و شوێنه‌ى تیایه‌تى، پارته کوردییه‌کان که له‌چله‌کانه‌وه دروستبوون شتێکى خراپیان فێرى ئێمه کردووه که‌بڵێین عێراقى نین، ئه‌گه‌ر تیپى تۆپى عێراق هه‌مووشى کوردبێت حه‌زده‌که‌ین بدۆڕێت ماده‌م ناوى عێراقه، خۆمان به‌عێراقى نه‌زانیوه، به‌ڵام سه‌یرى پارته‌کانى ئێران بکه به‌ئازه‌ره‌وه ، به‌لوجه‌وه، به‌تورکه‌وه، به‌کورده‌وه، به‌فارس و عه‌ره‌به‌وه که‌قسه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌که‌یت ده‌ڵێت ئێرانیم، ئینجا کوردم، فارسم، عه‌ره‌بم ئێران به‌نیشتیمانى خۆى ده‌زانێ، په‌که‌که چه‌نده که‌له‌ڕه‌قه له‌گه‌ڵ تورکیادا، به‌ڵام خۆى به‌حزبێکى تورکی ده‌زانێت، ئه‌و ده‌ڵێت من جنسیه‌که‌م تورکیه، نیشتمانم تورکیایه، له‌ڕۆژئاواش هه‌روا، به‌ڵام لێره حزب بپه‌رستین وڵات نه په‌رستین نازانین عێراقین، جنسیه‌و پاسپۆرت و ته‌سکه‌ره‌که‌شى عێراقیه‌و خۆشى به‌عێراقى نازانێت. به‌دڵنیایه‌وه باشترین شت ئه‌وه‌یه له‌گه‌ڵ عێراق رێکبکه‌وین، چونکه یه‌که‌م و کۆتایی هه‌رده‌بێ له‌گه‌ڵ به‌غدا رێکبکه‌وین چۆن له‌گه‌ڵ ئه‌نقه‌ره‌و تاران رێکده‌که‌وى تێناگه‌م کوردستان جیاده‌که‌یته‌وه، دەیخه‌یته سه‌ر ئێران تورکیا، ده‌کرێت ئه‌مه، ناشکرێت و لێشت قبوڵناکرێت. عێراق ده‌وڵه‌ته که‌بارودۆخى دارایی خراپ بێ له‌به‌ر ئێمه باشى ناکات له‌به‌ر خۆیه‌تى، مانگى رابردوو وه‌زعى خراپ بوو بڕیارێکى به‌په‌رله‌مان ده‌رکرد که ده‌بێ له‌ناوخۆ قه‌رزبکات، ئێستا له‌ده‌ره‌وه قه‌رزده‌کات، مه‌جالى ئه‌وه‌ى هه‌یه بارى ئابورى خۆى چاک بکات، ئه‌ى ئێمه چى ئه‌گه‌ر عێراق فه‌تى کرد بائێمه‌ش فه‌ت بکه‌ین، ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ به‌غدا رێکبکه‌وین وه‌زعمان له‌ڕوى ئابورییه‌وه زۆر باشتر ده‌بێ، چونکه ئه‌و له‌به‌ر بنه‌ماو نه‌خشه‌یه‌کى ئابورى کارده‌کات. هاوڵاتى: ئه‌ى حکومه‌تى هه‌رێم له‌کابینه‌ى نۆیه‌م ئه‌مه‌ى مه‌سرور بارزانى ئه‌و نه‌خشه ئابورییه‌ى هه‌یه؟ ئه‌میر قه‌ساب: حکومه‌تى کوردستان له 91وه تائێستا نه‌یبوه که‌ى ئه‌و نه‌خشه‌یه‌ى ده‌بێ نازانم، زۆرجار ئێمه وه‌کو سه‌ندیکاى ئابوریناسى کوردستان هه‌موو جارێ یه‌کێک له‌و پێشنیارانه‌ى له‌ڕاپۆرتى خۆمان بۆ بودجه نووسیومانه تکایه پاره‌یه‌ک وه‌ک یه‌ده‌گ دابنێن بۆ لافاوه، بومه‌له‌رزه‌یه بۆ شتێکى ئاوایه، ئه‌گه‌ر ئه‌و پارانه‌ى جاران ده‌هات ته‌خشان و په‌خشان نه‌کرایه‌و وه‌ک یه‌ده‌گ دابنرایه بۆ ئه‌م قه‌یرانه سودى ده‌بوو، ئێستا به‌رنامه‌ت نیه، مانگى داهاتوو چۆن موچه ده‌ده‌یت، چۆن ده‌بى به‌ده‌وڵه‌وت، چۆن حوکمڕانى ده‌که‌یت و داواى سه‌ربه‌خۆیی ده‌که‌یت که به‌رنامه‌ى مانگێکت هه‌بێت. به‌شێوه‌یه‌کى گشتى حزب که‌دێته سه‌ر ده‌وڵه‌ت واده‌زانێ پاره‌ى ده‌وڵه‌ت پاره‌ى حزبه، هه‌موو حزبه‌کان واده‌که‌ن، جیاوازیه‌کى زۆر هه‌یه له‌نێوان ئێمه‌و وڵاتانى پێشکه‌وتوو، ئه‌وان ئه‌وه‌ى کارى بۆ ده‌که‌ن بۆ خه‌ڵکه، به‌ڵام ئه‌وه‌ى ئێمه کارى بۆ ده‌که‌ن بۆ حزبه، وه‌کو ئه‌وه وایه باوکێک بێت تۆ گه‌وره‌بیت و ئیش بکه‌یت له‌به‌رده‌رگا وه‌ستابێ پاره‌ت لێوه‌ربگرێ، کاکه من ئیشم کردوه‌و ماڵ و منداڵم هه‌یه، نه‌خێر من باوکتم ده‌بێ بیده‌ى به‌من، ئێستا حکومه‌تى هه‌رێم به‌مجۆره‌یه به‌مده‌سته ده‌تداتێ به‌ده‌سته‌که‌ى تر لێت وه‌رده‌گرێته‌وه. له‌وانه‌یه که‌متر ده‌سه‌ڵاتى هه‌بێت به‌سه‌ر سه‌رمایه‌داره‌کانداو زۆربه‌شیان پاره‌ى حزبه پێیان، به‌ڵام تۆ کورى ئه‌م وڵاته‌ى و موچه‌خۆریت رۆژێک به‌پاشه‌که‌وت، رۆژێک به‌لێبڕین ده‌یکه‌ن. هاوڵاتى: ئه‌گه‌ر تۆ سه‌رۆکى حکومه‌ت بیت له‌ڕووى ئابورییه‌وه چى ده‌که‌یت؟ ئه‌میر قه‌ساب: له‌هه‌موو دنیادا حکومه‌ت ئه‌وه‌یه کۆمه‌ڵێک خه‌ڵکى سیاسى له‌ڕێگه‌ى هه‌ڵبژاردنه‌وه ده‌چنه ئه‌و شوێنه، به‌ڵام ئه‌م خه‌ڵکانه پێوسته کۆمه‌ڵێک خه‌ڵکى ته‌کنۆکرات له‌خۆیان کۆبکه‌نه‌وه که‌به‌قسه‌یان بکه‌ن من راوێژکارم بۆ چیه ئه‌گه‌ر به‌قسه‌ى نه‌که‌م. با ئه‌نجومه‌نێکى پلاندانانمان هه‌بێت ئه‌م ئه‌نجومه‌نه ئه‌و وه‌زاره‌تانه‌ى که قازانج ده‌که‌ن و پاره‌یان هه‌یه ئه‌مانه پاره‌که‌یان بێته‌وه ئه‌نجومه‌نه‌که نه‌ک وه‌کو ئێستا ده‌چێته وه‌زاره‌تى دارایی، له‌وێشه‌وه نازانرێ چى لێده‌کرێت و چۆن موچه دابه‌ش ده‌که‌ن، ئه‌مانه بێن وه‌زاره‌ته خه‌ده‌میه‌کان ته‌مویل بکه‌ن و پلانیان بۆ دابنێن له‌هه‌موو دنیاشدا له‌ناو ده‌وڵه‌تدا کۆمه‌ڵێک حکومه‌تى بچوک هه‌یه مه‌سه‌له‌ن ئه‌نجومه‌نى شه‌ڕ هه‌یه له‌سه‌رکرده‌ى هه‌موو هێزه‌کانى تیایه، ئاسمانى، زه‌وى، ئاوى، وه‌زاره‌تى ناوخۆ، به‌رگرى ئه‌مانه ئه‌نجومه‌نێکى دروستکردووه بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌گه‌ر شه‌ڕ دروست بوو یان ئه‌نجومه‌نى پلاندانانیان هه‌یه پێویستمان به‌وه‌یه. هاوڵاتى: خه‌ڵک بێزاره له‌ڕووه ئابوریه‌که‌وه چى بکات بۆ چاره‌سه‌رى ئه‌و دۆخه ناهه‌مواره بۆ نموونه که‌سێک موچه‌ى 500 هه‌زاره چى بکات؟ ئه‌میر قه‌ساب: ده‌بێت به‌رنامه‌یه‌ک دابنێت بۆخۆى، خۆى بگونجێنێت له‌گه‌ڵ بارودۆخه‌که‌و ئه‌و داهاته‌ى دێته ده‌ستى بۆ نمونه ئه‌گه‌ر له‌مانگێکدا چوار جار گۆشتى خواردبێت، ده‌بێت بیکات به دووجار، یان مانگى کراسێکى کردبێت ده‌بێت سێ مانگ جارێ، بێ له‌وانه‌یه تۆ بڵێى خه‌ڵک بۆ راناپه‌ڕێ، خراپترین ده‌سه‌ڵاتى کوردى له‌باشترین ده‌سه‌ڵات له‌و حوکمڕانیه‌ى به‌عس کردى ئه‌نفال و کیمیابارانى کوردى کرد ئه‌وه دێنێته‌وه یادى خۆى ده‌سه‌ڵاته کوردیه‌که‌ى پێ باشتره، ئێستا جیلێک پێگه‌یشتووه ته‌مه‌نى (25) ساڵه ده‌سه‌ڵاتى حزبى به‌عسى نه‌دیوه، ده‌سه‌ڵاتى بێگانه‌ى نه‌دیوه، بۆ نمونه ده‌سه‌ڵاتى ئێرانى دیوه جیله کۆنه‌که هێشتا ترسیان هه‌یه‌و ئه‌وانه بیرى نه‌وه‌کانیان ده‌خه‌نه‌وه. هاوڵاتى: ئه‌گه‌ر ساڵى داهاتوو له‌گه‌ڵ حکومه‌تى به‌غدا رێکبکه‌وین؟ بارودۆخى ئابوریمان له‌ئێستا باشتر ده‌بێ؟ ئه‌میر قه‌ساب: به‌ڵێ به‌دڵنیاییه‌وه ده‌زانیت بۆ ئێستا کۆمه‌ڵێک به‌رهه‌م لێره ده‌کرێ، بۆ نمونه ته‌ماته مه‌وسیمى پێگه‌یشتنى له‌گه‌ڵ باشورو ناوه‌ڕاست جیاوازتره، ئه‌گه‌ر رێگره سیاسییه‌که نه‌بێ، جوتیاره‌که ته‌ماته‌که ده‌نێرێت بۆ ئه‌وێ، گه‌نمه‌که‌ش به‌هه‌مان شێوه جموجوڵه ئابورییه‌که‌ى باشتریش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌و ده‌بێت گه‌شبین بین.
ئارا ئیبراهیم ئه‌ندامێکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى عێراق ئه‌وه ئاشکرا ده‌کات، تا ئێستا حکومه‌تى هه‌رێم داتاى گومرگ و نه‌وت و ژماره‌ى فه‌رمانبه‌رانى نه‌داوه‌ته حکومه‌تى عێراق و ده‌شڵێت:" له‌بنه‌مادا حکومه‌تى هه‌رێم نایه‌وێت رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ عێراق بکات". ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید، ئه‌ندامى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى عێراق له چاوپێکه‌وتنێکیدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى وتى:" حکومه‌تى عێراق له دۆخێکى خراپى دارایدایه‌و مانگانه پێویستى به شه‌ش ملیار دۆلار هه‌یه بۆ خه‌رجییه جێگیره‌کانى، به‌ڵام له‌داهاتى نه‌وت و ناوخۆ ته‌نها سێ ملیار و 500 ملیۆن دۆلارى پێ کۆده‌بێته‌وه‌و مانگانه دوو ملیار و 500 ملیۆن دۆلار کورتهێنانى هه‌یه". ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد حکومه‌تى عێراق تا ئێستا 125 ملیار دۆلار قه‌رزى له‌سه‌ره‌و له‌و بڕه نزیکه‌ى 25 ملیار دۆلارى قه‌رزى ده‌ره‌کییه، وتیشى:" حکومه‌ته‌که‌ى عادل عه‌بدولمه‌هدى له‌کاتى خۆپیشاندانه‌کاندا نزیکه‌ى 419 هه‌زار که‌سى دامه‌زراندووه، به‌شێوه‌یه‌ک که 216 هه‌زار که‌س خانه‌نشین بوون که‌سانى دیکه چونه‌ته شوێنیان 203 هه‌زار که‌سى دیکه‌شى دامه‌زراندووه که ئه‌مه له هیچ وڵاتێکى دنیا شتى وا ناکرێت". ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى لیژنه‌ى دارایى ئه‌وه‌شى ئاشکرا کرد له‌سه‌رده‌مى حکومه‌ته‌که‌ى مسته‌فا کازمى، 31 هه‌زار کارمه‌ند و پزیشک دامه‌زرێندراون به‌پێى یاسا" واتا به کۆى گشتى 450 هه‌زار که‌س دامه‌زرێندراون". هه‌روه‌ها ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که هه‌موو ئه‌و سه‌رۆک حکومه‌تانه‌ى که هاتونه‌ته سه‌ر حکوم که‌سیان نه‌هاتوون بارگرانى دارایى که‌مبکه‌نه‌وه، به‌ڵکو ئه‌وه‌نده‌ى دیکه بارگرانى داراییان دروست کردووه و تا ئێستاش" هیچ که‌س و لایه‌نێک به‌دیلێکى ئابووریانه‌ى پێ نییه بۆ چاره‌سه‌رکردنى ئه‌م دۆخه". له‌باره‌ى رێککه‌وتنى سه‌ره‌تایى حکومه‌تى هه‌رێم و حکومه‌تى عێراق که مانگانه 320 ملیار دینار ره‌وانه‌ى هه‌ولێر ده‌کرێت، ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید وتى:" گفتوگۆم له‌گه‌ڵ ئه‌و لیژنانه‌ى دارایى کردووه که له‌گه‌ڵ وه‌فدى حکومه‌تى هه‌رێم کۆبونه‌وه‌یان ئه‌نجامداوه، تا ئێستا وه‌زاره‌تى دارایى هه‌رێم داتاى گومرگ و نه‌وت و ژماره‌ى حه‌قیقى فه‌رمانبه‌رانیان راده‌ستى به‌غدا نه‌کردووه و له بنه‌مادا نایانه‌وێت رێککه‌وتن بکرێت". هاوکات، ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه که حکومه‌تى هه‌رێم نایه‌وێت رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ عێراقدا بکات و ته‌نها کات به‌فیڕۆ ده‌دات. ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى لیژنه‌ى دارایى پێشیوابوو هه‌تا ئه‌و کاته‌ى حکومه‌تى هه‌رێم داتاو زانیارى ته‌واو له‌سه‌ر دۆسیه‌ى گومرگ و نه‌وت و ژماره‌ى راسته‌قینه‌ى فه‌رمانبه‌ران راده‌ستى به‌غدا نه‌کات رێککه‌وتن ناکرێت، وتیشى:" حکومه‌تى عێراق له ئێستادا له گه‌وره‌ترین کێشه‌ى دۆخى دارایدایه و کورتهێنانى گه‌وره‌ى له خه‌رجییه جێگیره‌کانیدا هه‌یه، حکومه‌تى هه‌رێمیش داتاى ته‌سلیم نه‌کات رێککه‌وتن ناکرێت و به ئه‌سته‌مى ده‌بینم". حکومه‌تى عێراق 15 رۆژه له پێدانى موچه‌ى مانگى نۆى ئه‌مساڵ دواکه‌وتووه‌و هێشتا داهاته کۆکراوه‌کانى نه‌گه‌یشتووه‌ته ئه‌وه‌ى ده‌ست به‌دابه‌شکردنى موچه بکات. سه‌ره‌راى ئه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه کۆبونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى هه‌رێم ده‌ستى پێکردووه، به‌ڵام بۆ دابه‌شکردنى موچه‌ى مانگى نیسانى ئه‌مساڵ 413 ملیار دینارى ئاماده کردووه و له چاوه‌ڕوانى گه‌یشتنى 320 ملیار دیناردایه به‌ڵام کات دیارى نه‌کراوه بۆ دابه‌شکردنى و فه‌رمانبه‌ران و خانه‌نشینانیش له چاوه‌ڕوانى وه‌رگرتنى موچه‌که‌یاندان به‌رانبه‌ر ئه‌و ئه‌رکه‌ى که ئه‌نجامى ده‌ده‌ن.
سازدانی: نازەنین گۆران کاردۆ محەمەد، بەرپرسی ژووری پەرلەمانی گۆڕان سەبارەت بەهەڵوێستی نەیاری هەندێک لەپەرلەمانتاری حزبەکە بەرامبەر بە گۆڕان داوایان لێدەکات کە رێزی حزبەکەیان بگرن و دەڵێت چونکە گۆڕان لەناو خەڵکدا جوانی کردوون و ناساندوونی. کاردۆ محەمەد، لەچاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ھاوڵاتی داوادەکات پەرلەمانتارەکانیان دەست لەدروشمی توند هەڵبگرن و راستگۆبن لەگەڵ بەرنامەی گۆڕان. هەروەها دەڵێت «زۆر خەڵکمان بینی ئەوەندە توندبوو پاش ماوەیەک لەشوێنێکی تر بینیومانەتەوە، پێمخۆشە مرۆڤ راستگۆبێت کاتێک دروشمێک هەڵدەگرێت دروشمەکە جێبەجێبکات، فڕێدانی قسە تەنها بۆ خۆپاڵەوانکردنەو خزمەت بە نەیارەکانمان دەکات. ھاوڵاتی: بۆچی گۆڕان هەمان ئەو نەفەسەی سەرەتای نیە کەتازە دروست ببوو؟ کەپێشتر وادەبینران بەرگریی لەمافی خەڵکی دەکەن بەڵام خەڵکی ئێستا وای نابینێت؟ کاردۆ محەمەد: دوو نەفەسی جیاواز هەیە، تۆ کاتێک لەپێگەی ئۆپۆزسیۆنی جیاوازترە، بۆچوونەکانت لەڕاگەیاندنت لەدەربڕینت، بەڵام کاتێک تۆ لەحکومەتی زیاتر داواکارییەکانت یان با بڵێین گوتارەکانت، خۆت بەشێکی لەنوێنەرایەتیکردنی، بۆ ئەو کارکردنە، واتا جیاوازە کاتێک تۆ لەدەرەوەی حکومەتی و رەخنەت لەحکومەت هەیە گۆڕانکارییەکانیش ئەوەیە کە تۆ بەرنامەیەکی جیاوازت هەیە بۆ ئەم حکومەتە، پێت وایە ئەم حکومەتە سەرچاوەی ئەم قەیرانەیە، بەڵام تۆ ئێستا بەشداری لەحکومەت دەتەوێت بەکرداری ئەو کارنامەیە جێبەجێ بکەی، کە لەسەری رێککەوتوی. ھاوڵاتی: سەبارەت بەپرساندنی سەرۆکی حکومەت بۆچی گۆڕان سەرەتا لەکۆی (12) پەرلەمانتار (10) پەرلەمانتاری ئامادەنەبوو واژو بکات ئایا مەگەر بانگهێشتکردنی سەرۆکی حکومەت بۆ پەرلەمانی کوردستان شتێکی یاسایی نییە؟ کاردۆ محەمەد: زۆر ئاساییە پەرلەمانتاران بەپێی پەیڕەوی ناوخۆیان هەر رێگایەک بگرنەبەر بۆ چاودێریکردنی حکومەت، بەڵام کاتێک هێزێکی سیاسی لەگەڵ ئەم حکومەتە بەشدارە پێویستە خۆی بەپێی ئەو رێکەوتنەی کەکردوویەتی، مامەڵە لەگەڵ پرساندن بکات، نەک هێزی ئۆپۆزسیۆن، ئەمە دوو شتی جیاوازە. گۆڕان ئێستا هێزێکە بەشدارە لەحکومەت، جیاوازی هەیە لەگەڵ هێزێکی تر کە لەئۆپۆزسیۆنە. ئەمە مانای ئەوەنییە کەئێمە دژی چاودێریکردنی حکومەتین، ئێـمە ئەگەر بمانەوێت لەحکومەت بکشێینەوە دەبێت هێزە سیاسییەکە پێشتر بڕیاربدات و رێککەوتنەکە هەڵبوەشێنێتەوە، ئینجا داوای متمانە سەندنەوە لەسەرۆکی حکومەت بکات. قسەکەی من ئەوەیە کێشەکە کێشەیەکی سیاسییە، قسەکە لەسەر ئەوەنیە کەئێمە لەگەڵ ئەوەنین پەرلەمان چاودێرێکی بەهێز بێت و پرساندن بکات، هەموو رێگاکانی پەیڕەو رێگە دەدات بەپەرلەمانتار، بەڵام ئێە هێزێکی سیاسیین، ئەم هێزە سیاسییە رێککەوتنێکی سیاسی هەیە، کاتێک دەزانێت ئەم رێککەوتنە سیاسییە شکستی خواردووە، پێویستە هێزە سیاسییەکە هەڵوێست دەرببڕێت ئینجا پەرلەمانتاران تەرجومەی ئەم هەڵوێستە سیاسییەی بکەن، نەک هێزی ئۆپۆزسیۆن دەستپێشخەری بکات و چەند پەرلەمانتارێکی تۆ بچێتە ناو ئەو دەستپێشخەرییەوە بۆ هەڵوەشاندنەوەی هەموو ئەو رێککەوتنانەی کە کردووتە، ئەمە جورێکە لەکێشەی نێوان پەرلەمانتارو هێزە سیاسییەکەی خۆی، نەک رێگربێ لەچاودێریکردنی حکومەت. ھاوڵاتی: واتا ئێوە هیچ گرفتێکتان نیە لەگەڵ بانگکردنی سەرۆکی حکومەت بۆ پەرلەمان بۆ لێپرسینەوە؟ کاردۆ محەمەد: ئێمە پێمانوایە پەرلەمان هێزێکی سەرەکییە، بۆ چاودێریکردنی حکومەت، دواتر دیوانی چاودێری بۆ بەدواداچوون و دەستەی دەستپاکی، ئینجا داواکاری گشتی کەسەربەخۆبن لەکوردستان و رۆڵی خۆیان هەبێت لەچاودێریکردندا، بەڵام ئێمە جیاوازی دەکەین لەنێوان هەڵوێستی سیاسی و بەکردارکردنی چاودێری حکومەت ، لەڕاستیدا ئێمە دروشم لەپێناوی دروشم بەرزناکەینەوە، ئێمە لەگەڵ کردارین. ھاوڵاتی: ماوەیەک لەمەوبەر فراکسیۆنی گۆڕان لەبەغدا لەگەڵ بەرپرسانی گۆڕان و رێکخەری گشتی، بوو بەدەمەقاڵەیان تەنانەت پەرلەمانتارێکی خۆتان لەفەیسبوک بڵاویکردەوەو هێرشی کردەسەر بزووتنەوەکە؟ کاردۆ محەمەد: ئێمە پێمان وایە پەرلەمانتاران کاتێک لەپرۆسەی هەڵبژاردن کاندید بوون، لەسەر بەرنامەیەکی بەڵێنی هەڵبژاردن بووە، نوێنەرایەتی بزوتنەوەیەکیان کردووە، دەبێت پابەندی ئەم بەڵێنەو بەرنامەی سیاسی ئەم بزوتنەوەیە بن کە پرانسیپێکە خەڵک لەسەر ئەو بنەمایە دەنگی پێداوە، نەک بەئارەزووی خۆی. پەرلەمانتار لەبازنەی پرنسیپی نیشتمانی ئازادە نەک لەمەسەلەی حزبی، ئەمە دوو شتی جیاوازن، تۆ پەیامێکی سیاسی و نوێنەری هێزێکی سیاسیت، دەبێ کارەکانت ئاماژەبن بۆ پەیامە سیاسییەکەت. لەگەڵ پرەنسیپە نیشتمانیەکە هیچ کێشەیەکمان نییە، بەڵام ئێمە جیاوازیمان هەیە لەگەڵ هێزێک کە بەشدار نیە لەگەڵ حکومەت، ئێمە نوێنەرەکانمان لەحکومەت دەبێت نوێنەری راستەقینەی خەڵک بن، جیاوازین لەگەڵ ئەوانەی بەشدارنین لەحکومەت و هەڵوێستیان لەسەر حکومەت هەیە، بۆیە پەرلەمانتارانمان دەبێت بزانن، کەئێمە بەشدارین لەحکومەت و لەکاری پەرلەمانی چاودێرین بەسەر حکومەت بەو شێوەیەی پەیڕەو رێگەدەدات نەک پێش هێزە سیاسییەکە هەڵوێست بەسەر هێزە سیاسییەکە بسەپێنێت. ھاوڵاتی: لەم ماوەیەدا پەرلەمانتارێکتان بەوەزیرێکی خۆتان دەڵێت رەنگت زەرد بووە ئایا مەبەستی ئەوەبووە کە بووە بەپارتی یان لەپشتی ئەو لێدوانە بابەتێکی تر هەیە؟ کاردۆ محەمەد: پێموایە بەشێک لەخەڵک لەناهۆشیاریی خۆی یان مەبەستدارە یان بەرنامەی خۆیەتی، خزمەتی نەیارەکەی دەکات بەم لێکدانەوانە بۆ ئەو هێزە، هەر هێزێک باسی پرانسیپی نیشتمانی کرد بۆ دەبێت ببێتە هێزی نەیار؟ کێ رێگای لەخەڵک گرتووە کەئینتما بکات بۆ حزب بەئاشکرا. ھاوڵاتی: باسی ئەوەت کرد کەسانێک بەبێ بیرکردنەوە بڕیاردەدەن لەناهۆشیارییان یان بەمەبەست، باشە لەبەرامبەر بڵاوکردنەوەی ئەم جۆرە لێدوانە لەلایەن پەرلەمانتارەکانتانەوە هیچ دیسپلینێکتان نیە؟ لەکاتێکدا وەکو بەڕێزت ئەوە دەچێتە خزمەتی نەیارەکانتانەوە؟ کاردۆ محەمەد: من دەمەوێت راشکاوبم لەگەڵ خەڵکی کوردستان، هەر کەسێک کارێک دەکات لەقازانجی میللەتەکە، من خۆم رێزی بۆ دادەنێم، بەڵام نە میللەت بە قسە رزگاری دەبێت، نە بەدروشم، خەڵکی کوردستان تێریان خوارد لەم دروشمە توندانە. دروشمێک کە دواتر دەچێتە سەنگەری بەرامبەر، زۆر خەڵکمان بینی ئەوەندە توندبوو پاش ماوەیەک لەشوێنێکی تر بینیومانەتەوە، بۆیە پێمخۆشە مرۆڤ راستگۆبێت کاتێک دروشمێک هەڵدەگرێت دەبێت دروشمەکە جێبەجێبکات، یەعنی ئەم فڕێدانی قسەیە جگە لەخزمەتکردنی نەیارەکان و ئەو هێزە سیاسییەی کە گوایە ئەوان دژین. بەشێوەیەک هێزە نەیارەکەت بەهێز دەکەیت کەکەسێکی هێزەکەی خۆت وا نیشان دەدەیت لەگەڵ هێزێکی تردایە، لەکاتێکدا ئەوە زۆر دوورە لەڕاستییەوە، بەس بۆ خۆپاڵەوانکردن و خۆ جوان نیشاندانە لەسەر حسابی خەڵکی تر. ھاوڵاتی: ئایا لەسەر ئەم جۆرە لێدوانانە ئێوە هیچ هەڵوێستێکتان دەبێت بەرامبەریان؟ کاردۆ محەمەد: داوا لەپەرلەمانتارانی خۆمان دەکەین کەبزانن گۆڕان لەژیانی سیاسی و لەناو کۆمەڵگە، زۆر جوانی کردوون، حەقە رێز لەو بزوتنەوەیە بگرن، کە ئێمەی کردووە بەوێنەیەکی جوان کاراکتەرێکی جوان لەناو کۆمەڵگە، چ پۆستی پێ بەخشیوین چ کردبێتین بەنوێنەر، حەقە رێز لەو بزوتنەوەیە بگرن کە توانیویەتی ئەو پایەیان بداتێ، نەک بەپێچەوانەوە، ببنە خاڵی لاوازی بزوتنەوەکە بەلێدوانی ناڕاست و بە ناشیرینکردنی بزوتنەوەکە. گۆڕان تائێستا لەبەرەی میللەتە، کێشە نیە لەئۆپۆزسیۆن بین یان دەسەڵات، گرنگ ئەوەیە نوێنەرەکانی ئێمە پشتگیریی لەو بەرنامەیە بکات کەبەڵێنیان بەخەڵک دابوو. ھاوڵاتی: ئایا لێدوانی هەندێک پەرلەمانتاری ئێوە لادانی دیسپلین نیە ؟ ئایا هیچ لێپێچینەوەیەکیان لەگەڵ دەکەن؟ کاردۆ محەمەد: لێپێچینەوە نیە، من بڕوام بەئازادی هەیە، بە پرەنسیپ هەیە، بەڵام راستی پەرلەمانتاران کاتێک بەشدارییان کردووە، پابەندبوونیان هەیە، پابەندبونی قانونی و سیاسی و ئەخلاقییان هەیە بە بزوتنەوەکە، دەبێت پابەندبن بەوانە کەئەمە بۆ من و بۆ ئەوان، بۆ هەموو ئەوانە کە ئارەزومەندانە کۆبووینەوە لەبزوتنەوەیەک کە پێمانوایە ئامانجی سیاسییمان هەیە. من وەک خودی خۆم هەر لێدوانێکی لەو شێوەیە بینی بێت لەئۆرگانی رەسمی لەچڤاتی نیشتمانی، لەشوێنە رەسمیەکان دەڵێین حەقە پرەنسیپ و بەرنامەکەی بزوتنەوەی گۆڕان بپارێزن یان لەڕێگەی ئۆرگانە رەسمییەکانەوە داوامان کردووە. ھاوڵاتی: ئایا لێدوانی جیاوازی ئەو پەرلەمانتارانە لەگەڵ هێزە سیاسییەکە، لەبەرئەوەیە کەئێوە ئەوان بەگۆڕان ناژمێرن؟ یان ئەوان ئێستا خۆیان بە گۆڕان ناژمێرن؟ کاردۆ محەمەد: ئێمە پێمان وایە گۆڕان بوون جوڵانەوەیەکی جەماوەریی ومەدەنی بووە، خاوەنی پەیام بووە، بۆیە گۆڕان بوون بەکردارەو بەجێبەجێکردنی پەیامی گۆڕانە. ھاوڵاتی: وا دەبینرێت کە پەرلەمانتارانی کوردستان زیاتر دیسپلینکراوەتر دیارن بەراورد بەوانەی بەغدا ئایا هۆکارەکەی ئەوەیە ئێوە لەکوردستان لەحکومەت بەشدارن و بەرژەوەندیتان لەگەڵ حکومەتە، بۆیە پەرلەمانتارەکانتان کەمتر قسەدەکەن بەراورد بەوانەی بەغدا؟ کاردۆ محەمەد: ئەرکی پەرلەمانی بەغدا دیارە، خەڵکی کوردستان ئەم خەڵکەی هەڵبژاردووە لەبەغدا، کورد مافی دەستوری هەیە، کێشەی بەشداریکردنی هەیە لەعێراقدا، کێشەی خاکی هەیە، مادەی (140)ی هەیە، یەعنی ئەرکی پەرلەمانتارانی بەغدا بەرگرییکردنە لەمافەکانی کورد، لەنوێنەرایەتی کورد لەبەغدا، پەرلەمانتارانی کوردستان نوێنەرن لەکوردستان بۆ چاودێریکردنی حکومەت، ئێمە ئۆرگانمان هەیە کەدەتوانێت لەڕێگەی نوێنەرەکانی گوزارشت لەو داوایە بکات، تەنانەت ئەگەر نوێنەرانی بەغداش هەیان بێت، تەنانەت ئـەگەر کێشەیەکیش هەبێ لەکوردستان پەیوەندی بە بەغدا بێ، ئەوان وەڵامبدەنەوە. بەڵام بەڕاستی کوردستان پەرلەمانی هەیە بەرگریی بکات لەمافەکانی خەڵکی کوردستان و پەرلەمانتارانی عێراق بەرگریی با لەمافەکانی کورد بکەن و رێگری بکەن لە(تەعریبی) خەڵکی کوردستان ، لەمووچەو لەجێبەجێکردنی ماددەی (140)، لەبودجە و چاودێربن بەسەر حکومەتی عێراقەوە، ئـەگەر ئەوەبکەن، ئەوکاتە دەتوانن هاوکارییەکی گەورەی بزوتنەوەکە و هێزەکانی کوردستان بکەن بۆ ئەوەی ئەوانیش چاودێرییەکە توندتر بکەن ھاوڵاتی: پێشبینی ئێوە چیە بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختەی ساڵی داهاتوو پێتانوایە گۆڕان دەنگ دەهێنێت لەکاتێکدا بەشێکی خەڵک لەئێوە زوویرە؟ یاسای فرەبازنەیی ئەگەر جێبەجێبکرێت بەزیانی ئێوە ناشکێتەوە؟ کاردۆ محەمەد: ئەگەر پرۆژە یاسای فرەبازنەیی ببێ لەقازانجی کورد نیە، تەنانەت بۆ ناوچە کێشەلەسەرەکان، بۆ زاڵبوونی حزبە بەهێزەکان، ئێمە پێمانوایە ئەم کێشانە دروستدەکات، بەڵام بەگشتی، پێمانوایە گۆڕان خاوەن پرۆژەیەکی نیشتمانی دەبێت، کە خەڵک متمانەی پێبکات، بەشێوەیەک هەتا هەڵبژاردن دەیسەلمێنین کە ئێمە نەک وەکو نەیارەکان باسی بزوتنەوەی گۆڕان دەکەن، بەڵکو بەکردار ئەو بەڵێنانەی بەخەڵکمان دابوو جێبەجێی دەکەین، پێمانوایە خەڵکی کوردستان درێغی ناکات لەبەخشینی متمانە بەئێمە
سازدانی: ئارا ئیبراهی هەڤاڵ ئەبوبەکر پارێزگاری سلێمانی لەچاوپێکەوتنێکی رۆژنامەی ھاوڵاتی دا قسە لەسەر کۆمەڵێک پرسی تایبەت بەپارێزگاکەو هەرێمی کوردستان دەکات و وردەکاری سەردانەکەی خۆیشی بۆ تورکیا باس دەکات. هەڤاڵ ئەبوبەکر دەڵێت « وێنه‌ى سلێمانى زۆر شێوێنراوه له‌تورکیاو ئێران و ته‌نانه‌ت ئه‌وروپاش ... ئێمە خۆمان به‌شێکین له‌تێکدانى دیمه‌نى سلێمانى، ئەگینا ئه‌و گه‌شه‌کردنه‌ى له‌سلێمانى هه‌بووه له‌که‌م شوێنى کوردستان و عێراقیشدا هه‌بووه، به‌راورد ناکرێت به‌زۆر شوێنى ده‌ره‌وه‌ش». وتیشی «ئه‌و مۆدێله‌ى له‌سلێمانى دروستمانکردووه ئێستا له‌هه‌ولێرو دهۆک و هه‌ڵه‌بجه‌و به‌غداش له‌سه‌رى ده‌ڕۆن، مۆدێله‌که‌ش ئه‌وه‌یه مۆدێلى حوکمڕانى خه‌ڵک و سه‌روه‌ریى یاسایه به‌دادپه‌روه‌رانه، جیاکردنه‌وه‌ى حوکمڕانیه له‌حزبڕانى، جیاکردنه‌وه‌ى ده‌وڵه‌تدارییه له‌ده‌سه‌ڵاتداریى». پارێزگاری سلێمانی باس لەوە دەکات کەئاگرەکەی شاخی گۆیژە بە ئەنقەست نەبووە، ئێستا خه‌ریکن (500) دۆنم زه‌وى له‌گۆیژه سه‌وز ده‌که‌ن. داوا لەحکومەتیش دەکات «هه‌موو شتێک بوه‌ستێنێت له‌پێناوى موچه‌ى خه‌ڵکدا». سەبارەت بەقاچاخی سنوورەکان و هاوردەکردنی کاڵا بەبێ گومرگ، وتی «ده‌بێت حکومه‌ت ده‌روازه‌کانى خۆى قایم بکات بۆ ئه‌وه‌ى که‌س به‌دز نه‌زانێت». ھاوڵاتی: باس له‌وه ده‌کرێ پێشنیارتان بۆ هاتووه که‌ره‌نتینه‌ى هاووڵاتیان بکرێته‌وه، ده‌وترێت لایه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌کان رازى نه‌بوون؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: ئه‌و پێشنیاره له‌ڕابردوودا به‌کردارى جێبه‌جێکراوه، ئه‌وه ته‌نیا رێگاو ئامانجێک بوو، ژماره‌ى توشبووان قه‌باره‌یان رابگرین تا ناوه‌نده‌کانى ته‌ندروستى بتوانن فریایان بکه‌ون، به‌ڵام ئێستا له‌لاى ئێمه‌و جیهانیش ژماره‌ى ئه‌و که‌سانه‌ى هه‌ڵگرى ڤایرۆسه‌که‌ن به‌قه‌باره‌یه‌ک زیادیکردووه که ئه‌و شێوازه له‌که‌ره‌نتینه‌و قه‌ده‌غه‌کردنى هاتوچۆ هیچ رۆڵێکى پۆزه‌تیڤى له‌سه‌ر بارودۆخه‌که نابێت، بۆیه تاکه رێگاى باش خۆپارێزیى هاووڵاتییه . ھاوڵاتی: له‌چه‌ند رۆژى رابردوو سه‌ردانى تورکیاتان کرد چیتان بۆ سلێمانى به‌ده‌ستهێنا، هیچ رێککه‌وتنێک کراوه؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: گرنگترین شت ئێمه بۆى چووین وێنه‌ى سلێمانى وه‌کخۆى پیشان بده‌ین به‌ده‌ره‌وه، ئێوه ده‌زانن وێنه‌ى سلێمانى زۆر شێوێنراوه، به‌تایبه‌تى له‌تورکیاو ئێران و وڵاتانى دیکه‌ى چوارده‌ورمان و ته‌نانه‌ت وڵاتانى ئه‌وروپاش، ئێمه مه‌به‌ستمان بوو دیمه‌نى سلێمانى که‌کۆمه‌ڵگه‌یه‌کى کراوه‌یه زه‌مینه‌یه‌کى وه‌به‌رهێنان و سه‌رمایه‌گوزارى تێدایه‌و پێشوازى له‌هه‌موو جۆره خه‌ڵکێک ده‌کات و مه‌به‌ستمان بوو ئه‌مه پیشانبده‌ین، له‌کۆنگره‌یه‌کى له‌وشێوه‌دا که‌بازرگانان و وه‌به‌رهێنه‌ران و خاوه‌نکاره‌کانى تورکیاو عێراقى تێدابوو له‌هه‌رێمیشه‌وه به‌شداربوون. کارمان کرد له‌سه‌ر دوو ته‌وه‌ر، یه‌که‌م جوڵه‌و ئاڵوگۆڕى بازرگانى فراوانترو به‌هێزو کاریگه‌رتر بکه‌ین و ته‌نیا له‌سه‌ر ئاستى هاورده‌کردن نه‌یهێڵینه‌وه، به‌ڵکو وابکه‌ین بێته سه‌ر ئاستى هه‌نارده‌کردن و پیشه‌سازیش، ژێرخانى ئابورى خۆمان ببوژێنینه‌وه، لایه‌نى گه‌شتیارى و کشتوکاڵ ببوژێنینه‌وه، ئیش له‌سه‌ر ئه‌و سێکته‌رانه بکه‌ین که‌ده‌رفه‌تى کار دروستده‌کات، دراوى قورس له‌وڵاته‌که‌دا رابگرێ و کاڵا بباته ده‌ره‌وه، گفتوگۆى زۆرمان کردووه، رێکه‌وتنه‌کان له‌سه‌ر دوو جۆرن، یه‌کێکیان ده‌وڵه‌تین وه‌زاره‌ته‌کانى حکومه‌تى هه‌رێم ده‌بێت بیانکه‌ن، چونکه ئه‌مه مامه‌ڵه‌کردنه له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تێکى تردا نه‌ک له‌گه‌ڵ پارێزگایه‌کى ناو هه‌رێمى کوردستان، دووه‌م ژووره بازرگانییه‌کان و وه‌به‌رهێنه‌ره‌کان بیکه‌ن، ئێمه توانیومانه ئه‌و په‌یوه‌ندییه دروستبکه‌ین و توانیومانە لێکتێگه‌یشتنى هاوبه‌شمان هه‌بێت و توانیومانه له‌گه‌ڵ پارێزگاره‌کانى مێرسین و ئه‌ده‌نه‌و شڕناخ و شوێنه‌کانى تردا، جگه له‌وه‌ى ئێمه له‌گه‌ڵ پارێزگاکانى تری باکور ده‌سته‌خوشکیمان هه‌یه وه‌کو ئامه‌د بۆ نموونه. خاڵى دووه‌م له‌سه‌رده‌مى کۆرۆنادا چۆن ده‌توانین میکانیزمى نوێ بدۆزینه‌وه بۆ به‌رده‌وامبوونى کارى بازرگانى، به‌تایبه‌تى سلێمانى له‌و جۆره کارکردنه‌یدا سه‌رکه‌وتنى گه‌وره‌ى به‌ده‌ستهێناوه، کاتى بڵاوبوونه‌وه‌ى په‌تاکه‌ش به‌شێوه‌یه‌کى زۆر قورس توانیمان میکانیزمى گونجاو بۆ به‌رده‌وامبوونى بازرگانى بدۆزینه‌وه له‌گه‌ڵ تورکیاو ئێرانیشدا. ھاوڵاتی: خۆت ئاگادارى بارودۆخى دارایی و ئابورى حکومه‌ت لاوازو خراپه، موچه دواده‌که‌وێ ئه‌مڕۆ هه‌ندێک له‌مامۆستایان بایکۆتیان راگه‌یاندووه له‌گه‌ڵ حکومه‌ت قسه‌تان کردووه چۆن چاره‌سه‌رى ئه‌مه ده‌کات؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: ئێمه به به‌رده‌وامى له‌سه‌ر خه‌تین و به‌وردى قسه‌مان له‌سه‌ر ئه‌مه کردووه، داکۆکیکارو پارێزه‌رى ئه‌و داوایانه بووین و به‌داواى ره‌وایان ده‌زانین، مافى سروشتى موچه‌خۆرانه، دوێنێش دیسان له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نى وه‌زیراندا قسه‌مانکردووه، بارودۆخى دارایی و ئابورى به‌شێوه‌یه‌کى گشتى له‌هه‌موو دنیادا شێواوه، بارودۆخى هه‌رێمى کوردستان وه‌کو په‌نده کوردیه‌که ده‌ڵێت خۆى له‌خۆیدا نه‌بوو ئه‌مه‌شى هاته سه‌ر. ئێمه له‌ساڵى 2014وه پێش کۆرۆناش بارودۆخمان له‌ڕووى ئابورییه‌وه ناله‌بار بووه، بۆیه به‌دڵنیاییه‌وه کاریگه‌ریه‌کى راسته‌وخۆى له‌سه‌ر ئابوورى ده‌وڵه‌ت کردووه، کاریگه‌رى له‌سه‌ر موچه‌و بژێویى ژیانى هاووڵاتیان کردووه، له‌سه‌ر که‌رتى تایبه‌ت و بازاڕیش کردووه، ئێمه لەچاره‌سه‌رکردنداین و داوامان له‌حکومه‌تى هه‌رێم کردووه‌و ده‌یان رێگامان پیشانى حکومه‌تداوه، که‌چۆن داهات زیادبکات له‌ڕێگه‌ى پێدانى ده‌سه‌ڵاتى زیاتر به‌پارێزگاره‌کان و له‌وه‌ى ده‌ستکراوه‌تربین و باشتر رێکبخرێته‌وه به‌هه‌ده‌ردان که‌مبکرێته‌وه، گه‌نده‌ڵى نه‌هێڵرێت، له‌هیچ سێکته‌رێکدا به‌نه‌تیجه‌ش ئه‌گه‌ر مووچه‌ش له‌کاتى خۆیدا بدرێت داهاتى حکومه‌ت زیاد ده‌کات من گره‌نتیت ده‌ده‌مێ، بۆ نموونه له‌شوێنێکى وه‌کو تاپۆکانى سلێمانى ئه‌گه‌ر له‌م بارودۆخه‌دا بتوانن له‌ماوه‌ى مانگێدا (10) بۆ (15) ملیار دینار داهاتیان بێت، دڵنیات ده‌که‌مه‌وه ئه‌گه‌ر ده‌وام سروشتى ببێته‌وه که‌ى سروشتى ده‌بێته‌وه که‌موچه‌یان سروشتى بێته‌وه، ئه‌وان ئه‌وکاته داهاته‌که‌یان ده‌بێته (20) بۆ (25) ملیار دینار، واته داهاته‌که ده‌بێته دوو ئه‌وه‌نده، به‌ڕاستى پێم سه‌یره ده‌بێت حکومه‌ت هه‌موو شتێک بوه‌ستێنێت له‌پێناوى موچه‌ى خه‌ڵکدا، به‌ڵام موچه‌ى خه‌ڵکیش ده‌بێت به بوێرانه ئه‌وانه‌ى که‌موچه‌خۆرى راسته‌قینه‌ن پایه‌کانى ئه‌م حکومه‌ته‌یان راگرتووه‌و داخوازى هاووڵاتیان وه‌ڵامده‌ده‌نه‌وه‌و خزمه‌تگوزارییه‌کان جێبه‌جێده‌که‌ن و به‌فیعلى له‌ئه‌رکدان و جیایان بکه‌نه‌وه له‌وانه‌ى له‌سێبه‌رى لایه‌نه سیاسییه‌کان دانیشتون یان بندیوارن یان چه‌ند موچه‌یه‌کیان هه‌یه، کاتى ئه‌وه‌یه حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان بوێرانه له‌جیاتى ئه‌وه‌ى ده‌ست بۆ موچه‌ى ئه‌وانه به‌رێ که به‌کردارى ئیشه‌کان ده‌که‌ن و مافى خۆیانه موچه‌که‌یان به‌زیاده‌وه پێبدرێت تێکه‌ڵى ئه‌وانه‌یان نه‌که‌ن که‌ئه‌گه‌ر مافێکیشیان هه‌بێ مافن به‌سه‌ر حزبه‌کانه‌وه، ماف نین به‌سه‌ر حکومه‌ت و ده‌وڵه‌ته‌وه. ھاوڵاتی: کازمى که‌هات بۆ سلێمانى کۆمه‌ڵێک داواکاریتان پێشکه‌شکرد، به‌شێوه‌یه‌کى گشتى بۆچوونى چی بوو له‌سه‌ر سلێمانى، چ به‌ڵێنێکیدا بۆ جێبه‌جێکردنى داواکارییه‌کان؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: ئه‌و راى له‌سه‌ر هه‌رێمى کوردستان و سلێمانى زۆر زۆر باشه، به‌ڵام عێراق خۆى له‌م ماوه‌یه‌دا گرفتى گه‌وره‌ى دارایی و ئابورى زۆر قووڵى هه‌یه، ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ى له‌به‌رده‌ستى به‌ڕێز کازمیدایه ته‌نیا (295) ملیۆن دیناره، تا ته‌واوبوونى کابینه‌که‌ى ئه‌و میزانییه‌ى بۆ دانراوه، ئه‌و هه‌ڵبژاردنى سه‌رتاسه‌رى عێراقى له‌به‌رده‌مدایه، ئه‌و له‌گه‌ڵ هه‌موو داوا ره‌واکاندا بووه، هه‌موویانى به‌داواى ره‌واو ده‌ستوریى زانیوه، به‌ڵێنیدا هه‌وڵى چاره‌سه‌رکردنی بدات، به‌تایبه‌تى ئه‌و پێى وابوو تاوه‌کو 2021 ئه‌و بڕه پاره‌یه‌یان بۆ هه‌رێمى کوردستان دیاریکردووه (320) ملیاره، له‌سه‌رى به‌رده‌وام ده‌بن کوردو ئه‌وانیش و هه‌موو لایه‌کانى تریش ده‌بێت کاربکه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى له‌میزانییه‌ى نوێى حکومه‌تى ئیتیحادى که‌ده‌چێته په‌رله‌مانه‌وه به‌شى هه‌رێمى کوردستان جێگیربکرێت، بۆ ئه‌وه‌ى له‌م بارودۆخه ناجێگیره رزگارمان ببێت، بۆ مه‌سه‌له‌ى پاره‌ى گه‌نمى جوتیاران به‌ڵێنیدا به‌سێ به‌ش ئه‌و پاره‌یه خه‌رج بکات، له‌به‌رئه‌وه‌ى دارایی عێراق رێگه به‌وه‌نادات هه‌مووى به‌یه‌ک جار خه‌رج بکرێت و ده‌ستى به‌خه‌رجکردنى هه‌ندێکیان کردووه. له‌مه‌سه‌له‌ى سوته‌مه‌نیدا به‌ڵێنیداوه هه‌رچه‌نده بڕێکى که‌میان به‌ئێمه راگه‌یاندووه له‌قۆناغى یه‌که‌مدا په‌نجا ملیۆن، له‌قۆناغى دووه‌م په‌نجا ملیۆن، بۆ هه‌موو هه‌رێمى کوردستان نه‌وتى سپى دابین ده‌کات، به‌ڵام ئێستا له‌گفتوگۆکردنداین له‌گه‌ڵیاندا به‌هه‌ماهه‌نگى له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تى سامانه سروشتیه‌کانى هه‌رێمدا بۆ ئه‌وه‌ى پێداویستى هه‌رێم به‌پارێزگاى سلێمانیشه‌وه وه‌ک هه‌موو پارێزگاکانى عێراق نه‌وتى بۆ دابینبکرێت، له‌مه‌سه‌له‌ى پێداویستى ته‌ندروستى به‌ڵێنیانداوه‌و له‌ڕابردووش کردوویانه، هه‌ماهه‌نگ بن له‌مه‌سه‌له‌ى دائیره ئیتیحادییه‌کاندا موچه‌ى ئه‌و پێنج مانگه‌ى ئه‌و خۆشه‌ویستانه‌یان خه‌رجکرد، زۆرشوێنى تریش هه‌یه ده‌چێته چوارچێوه‌ى داموده‌زگا ئیتیحادییه‌کان و داوامانکردووه موچه‌کانیان ئه‌وان دابینى بکه‌ن، وه‌کو فڕۆکه‌خانه‌و به‌نداوه‌کان، ئه‌و فه‌رمانگه ئیتیحادیانه‌ى لێره هه‌ن پێویستیان به‌ئامێرو سه‌رچاوه‌ى مرۆیی هه‌یه‌و پێویسته نوێ بکرێنه‌وه‌و خه‌ڵک دابمه‌زرێنن، هه‌موو ئه‌وانه‌ى په‌یوه‌ندییان به‌پاره‌وه هه‌یه، ئه‌و په‌یوه‌ستی کردووه به‌قه‌یرانى داراییه‌وه له‌عێراقدا، به‌ڵام هه‌موویانى به‌داواى ره‌وا زانى، پێى وابوو ئه‌گه‌ر حکومه‌ت له‌نگه‌ر بگرێ و له‌به‌غداوه بتوانێ ده‌وڵه‌تدارییه‌کى راسته‌قینه دروستبکات و لایه‌نه‌کان هاوکارى بن، ئه‌و داواکارییانه هه‌موویان قابیلى جێبه‌جێکردنن. ھاوڵاتی: له‌مه‌سه‌له‌ى سوته‌مه‌نیدا سلێمانى چه‌ندى پێویسته‌و له‌و بڕانه‌ى باستکرد چه‌ندى به‌رده‌که‌وێت و چه‌ند ده‌مێنێ؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: ئێمه پێویستمان به (108) ملیۆن لیتره بۆ ئه‌وه‌ى بتوانین له‌ساڵێکدا به‌رمیلێک نه‌وت بده‌ین به‌هاووڵاتیان، به‌ڵام ئه‌و بڕه‌ى له‌قۆناغى ئێستادا دیاریکراوه ته‌نیا (20) ملیۆن لیتره، ئه‌وه‌ى که‌من ده‌یڵێم به‌ئیداره‌ى راپه‌ڕین و گه‌رمیان و بۆ هه‌موو پارێزگاى سلێمانى به‌پارێزگاى هه‌ڵه‌بجه‌شه‌وه، به‌ناوچه‌کانى 140ى که‌رکوکیشه‌وه به‌ناوچه‌ى خانه‌قینیشه‌وه، ئێمه له‌هه‌وڵداین بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌م بڕه زیادبکه‌ین، (10) رێگامان پیشانى حکومه‌تى هه‌رێمداوه که‌بتوانێت نه‌وتى سپی لێوه دابین بکات، دوو جار کۆبوونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌ته‌کانى ناوخۆو سامانه سروشتییه‌کان و به‌ڕێز وه‌زیرى هه‌رێم بۆ هه‌ماهه‌نگى له‌گه‌ڵ حکومه‌تى ناوه‌ندى کردووه، خاڵه‌کان و پێشنیازه‌کانى ئێمه‌یان په‌سه‌ندکردووه‌و خستویانه‌ته به‌رده‌مى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران، ئومێد ده‌که‌ین به‌زوویى بڕیار له‌باره‌یانه‌وه بده‌ن. ھاوڵاتی: له‌ڕووى داراییه‌وه حکومه‌ت لاوازه چى ده‌که‌ن بۆ بره‌ودان به‌پرۆژه‌کان به‌تایبه‌تى له‌م شاره‌دا کۆمه‌ڵیک سه‌رمایه‌دار هه‌یه‌و په‌ناتان بۆ نه‌بردوون هه‌ندێ له‌پرۆژه زه‌رووره‌کان بکه‌ن؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: ئێمه که‌رتى تایبه‌تى نیشتیمانى و هاووڵاتیان و لایه‌نه سیاسییه‌کان له‌م پارێزگایه هاوکارو پشتیوانى گه‌وره‌مان بوون، حکومه‌تى هه‌رێم ئه‌وه‌ى له‌توانایدا بووه له‌ڕووى داراییه‌وه پشتیوان بووه، ئه‌مانه پێویستیان به‌ڕێکخستنه‌وه‌و دانانى ماسته‌رپلانى ئابورى هه‌یه بۆ دۆخى قه‌یرانه‌کان، که‌رتى تایبه‌ت ئاماده‌یی هه‌موو هاتنه پێشه‌وه‌یه‌کى هه‌یه، به‌ڵام پێویست به‌وه‌ده‌کات حکومه‌تیش بێته پێشه‌وه، چونکه ئه‌و دۆخه‌ى به‌سه‌ر هه‌رێمدا هاتووه زیانى ته‌نها به‌که‌رتى گشتى نه‌گه‌یاندووه، زیانى به‌که‌رتى تایبه‌ت و بازاڕیش گه‌یاندووه، ئه‌وانیش پێوست به‌وه‌ده‌کات به‌مۆدێلێکى ترو دوور له‌قۆرخکارى و دوور له‌داواکردنى پشک و به‌ش به‌شێنه رێکبخرێته‌وه، بۆ ئه‌وه‌ى بتوانن رۆڵى کاریگه‌رى خۆیان ببینن. ھاوڵاتی: کارکردن له‌شه‌قامى 100 مه‌ترى سلێمانى به‌رده‌وامه؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: به‌رده‌وامه له‌ئێستادا، ئه‌و کێشانه‌ى هاتنه به‌رده‌مى لیژنه‌مان بۆ دروستکردوون، خه‌ریکین ئیشیان له‌سه‌ر ده‌که‌ین، کێشه‌ى سه‌ره‌کى قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌یه، داوامان له‌ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران و وه‌زاره‌تى شاره‌وانى کردووه ئه‌و ده‌سه‌ڵاتانه داببه‌زێننه پارێزگاکان و شاره‌وانییه‌کان بۆ ئه‌وه‌ى به‌خێرایی ئیشیان له‌سه‌ربکه‌ین، ئێمه زه‌ویمان هه‌یه بتوانین به‌زه‌وى ئه‌و که‌سانه قه‌ره‌بوویان بکه‌ینه‌وه، هیچ نه‌بێت گرفتى قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌که له‌سه‌ر شه‌قامى (100) مه‌ترى نه‌مێنێت. ھاوڵاتی: باست له‌وه‌کرد پرۆژه‌ى کشتوکاڵى مۆڵه‌تیان پێ ده‌درێ چه‌ندى بۆ سلێمانییه؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: ئه‌م پرۆژانه ئه‌وانه‌ن که‌پێویستمان پێیه‌تى و راگه‌یه‌ندراوه نه‌ک پرۆژه‌یه‌ک بن و خه‌ڵک هاتبن بڵێ من ده‌یانکه‌م، ئێمه نه‌توانین بیانپارێزین، ئه‌گه‌ر ئێمه نه‌توانین به‌باشى سنوره‌کان کۆنترۆڵ بکه‌ین، ئه‌وه هیچ که‌سێک زاتى ئه‌وه ناکات له‌که‌رتى گه‌شتیارى و کشتوکاڵیدا وه‌به‌رهێنان بکات، چونکه تۆ ناکرێ ته‌ماته به‌رهه‌مبهێنیت و له‌ولاوه به‌قاچاخ داخڵى بکه‌یت، تۆ ناکرێ به‌رهه‌مبهێنیت له‌باتى ئه‌وه‌ى بینێریته ده‌ره‌وه هاورده‌ى بکه‌یت، په‌له‌وه‌رو سامانى ماسیش به‌هه‌مانشێوه، بۆیه پێش ئه‌وه‌ى پرۆژه رابگه‌یه‌نرێت که‌ئه‌مه کارێکى گرنگه، گرنگتر له‌وه پارێزگارى له‌به‌رهه‌مى خۆماڵى بکه‌ین و پشتیوانى له‌به‌رهه‌مى جوتیاره‌کانى خۆمان بکه‌ین بۆ ئه‌وه‌ى له‌سه‌ر پێى خۆمان بوه‌ستین، هه‌تاوه‌کو به‌رهه‌مى ئه‌و به‌ڕێزانه ئابورى و داهاتى ئه‌وان نه‌پارێزین له‌و بڕوایه‌دام هه‌ر پرۆژه‌یه‌ک بکه‌ین به‌زه‌ره‌ر ده‌که‌وێته‌وه نه‌ک قازانج. ھاوڵاتی: کێ به‌رپرسیارى ئه‌مه‌یه حکومه‌ت یان که‌رتى تایبه‌ت و خه‌ڵک یان پارێزگارو فه‌رمانگه‌کانى تر؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: به‌پله‌ى یه‌که‌م حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان به‌رپرسیاره له‌سنوره‌کانى خۆى، له‌هه‌موو روویه‌که‌وه، له‌و رووه‌وه‌ى که سنوره‌کانى خۆى له‌ئاسایش و سه‌ربازیى و سیاسییه‌وه بپارێزێت، تۆپ و فرۆکه‌ى وڵاتان نه‌یه‌ته سه‌ر خاکه‌که‌مان و ره‌زو باخه‌که‌مان نه‌سوتێنێت، له‌خاکى وڵاته‌که‌ى خۆماندا نه‌بین به‌ئاواره، ئه‌رکیه‌تى ده‌روازه‌و سنوره‌کان بپارێزێت، ئه‌رکیه‌تى هیچ داهات و باج و گومرگێک له‌غه‌یرى ده‌وڵه‌ت له‌لایه‌ن هیچ که‌سێکه‌وه کۆبکرێته‌وه، ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ به‌هێزى حکومه‌ت، من له‌چه‌ند به‌رنامه‌یه‌ک و به‌به‌ڕێز سه‌رۆکى دیوانى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانم وتووه ده‌بێت حکومه‌ت ده‌روازه‌کانى خۆى قایم بکات بۆ ئه‌وه‌ى که‌س به‌دز نه‌زانێت. ھاوڵاتی: ئاگادارن چه‌ند که‌سێک پرۆژه‌ى به‌هه‌رێمکردنى سلێمانییان راگه‌یاندووه قسه‌ى تۆ چیه‌و ئایا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دایت؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: من له‌گه‌ڵ گه‌ردونیی بووندام و له‌گه‌ڵ ناوچه‌یی بووندا نیم، ناوچه‌یی بوونم بۆ ئه‌وه ده‌وێ که‌بتوانێت نه‌خش و ره‌نگ و ده‌نگى تۆ له‌وێنه گشتییه‌که‌ى گه‌ردووندا به‌جوانى بناسێنێت، وه‌ک ئه‌وه‌ى ئێمه بۆ سلێمانیمان کردووه، له‌کۆنگره‌ى نێوده‌وڵه‌تى بۆ وزەو نوێ کردوومانه به‌ئه‌ندامى کارا له‌برۆکسل، له‌شاره ئه‌ده‌بیه‌کانى دنیا، له‌یونسکۆ، له‌پاریس کردوومانه به‌ئه‌ندامى کارا، ئێستا یه‌کێک له‌وانه‌ى له‌ڕیزى پێشه‌وه‌یه له‌ئاستى بازرگانی و په‌روه‌رده‌یی و گه‌شتیارى و ئاسه‌واریدا بردوومانه‌ته سه‌ر ئاستێکى نێوده‌وڵه‌تى. توانیومانه له‌ته‌ندروستى و گه‌شتیاریدا له‌کۆنگره‌ى ئوردوندا خه‌ڵاتى یه‌که‌مى پێببه‌خشرێت، ئێمه پێمانوایه سه‌رده‌مى ئه‌وه نه‌ماوه خه‌ڵک به‌ته‌نیا بژى و پێداویستییه‌کانى دابینبکات، ئه‌و داوایانه‌ى ئه‌وان رێزلێگیراوه‌و گوێ له‌هه‌موو بیرو بۆچوونێک ده‌گرین، به‌ڵام کێشه‌ى ده‌ستوریى هه‌یه‌و کێشه‌ى یاسایی هه‌یه، له‌ده‌ستورى عێراقیدا ئێره وه‌کو هه‌رێمێک ناوى هاتووه، وه‌ک پارێزگایه‌ک ناوى نه‌هاتووه، بۆیه جارێکى تر جیاکردنه‌وه‌ی هه‌رێمێک له‌هه‌رێمێکى تردا ئه‌وه لایه‌نێکى یاساییه ده‌بێت قوڵترو فراوانتر تێى بڕوانین. له‌هه‌مانکاتدا له‌ڕابردوو ئه‌زموونى ئه‌وه‌مان هه‌یه، ده‌سه‌ڵات و هه‌ژمونێکى یه‌کلایه‌نه‌و تاکڕه‌وانه له‌م ناوچه‌یه‌دا هه‌بووه، به‌ڵام ئه‌م ناوچه‌یه دواکه‌وتووه له‌باتى ئه‌وه‌ى پێشبکه‌وێت، من ده‌توانم پێت بڵێم له‌دواى راپه‌ڕینه‌وه تا سه‌ره‌تاى 2006یش ته‌نیا یه‌کێتى نیشتیمانى کوردستان به‌ڕێوه‌ى بردووه، به‌ڵام ئایا گه‌شه‌کردنه‌کان ده‌رفه‌تى کارکردن و بووژانه‌وه له‌و ئاسته‌دا بووه که‌دڵخوازمان بووه دیاره نه‌خێر، بۆیه به‌بڕواى من ئێستا پێویستمان به‌وه‌یه پێگه‌وپایه‌ى هه‌رێمى کوردستان به‌جۆرێک به‌هێزبکه‌ین، بتوانین رێگاى بازرگانى و رێگاى گرنگ بۆ گه‌شه‌کردنى سلێمانى بدۆزینه‌وه، ناکرێت سلێمانى له‌جوغزێکى دیاریکراودا ئه‌وه بکه‌ین. سلێمانى (518) کیلۆمه‌تر له‌گه‌ڵ کۆمارى ئیسلامى ئێراندایه‌و باقى سنوره‌که‌ى ترى له‌گه‌ڵ حکومه‌تى ئیتیحادییه، ئه‌م دوو سنوره وایلێده‌که‌ن ته‌نیا له‌گه‌ڵ دوو ده‌وڵه‌تدا مامه‌ڵه‌ى هه‌بێت، به‌ئاسانى نه‌کرێته‌وه، بۆ نموونه به‌ڕووى ئه‌وروپادا که ئه‌مه بۆ سلێمانى شاده‌مارێکى سه‌ره‌کییه، که‌لتورو سروشتى سلێمانى واهه‌ڵکه‌وتووه، بۆیه ناکرێت رێگاى کرانه‌وه له‌خۆمان بگرین، ناکرێت به‌کاردانه‌وه پرۆژه پێشکه‌ش بکه‌ین، ده‌کرێت به‌کردار هه‌وڵبده‌ین له‌سلێمانى مۆدێلێک دروستبکه‌ین، من به‌ئه‌مانه‌ته‌وه پێت ده‌ڵێم ئه‌و مۆدێله‌ى له‌سلێمانى دروستمانکردووه ئێستا له‌هه‌ولێرو دهۆک و هه‌ڵه‌بجه‌و به‌غداش له‌سه‌رى ده‌ڕۆن، مۆدێله‌که‌ش ئه‌وه‌یه مۆدێلى حوکمڕانى خه‌ڵک و سه‌روه‌ریى یاسایه به‌دادپه‌روه‌رانه، جیاکردنه‌وه‌ى حوکمڕانییه له‌حزبڕانى، جیاکردنه‌وه‌ى ده‌وڵه‌تدارییه له‌ده‌سه‌ڵاتدارى، حکومه‌ت حکومەتى خه‌ڵکه، پێش ئه‌وه‌ى خه‌ڵک تایه بسوتێنێت و داواى محاویله بکات، من خه‌ریکى دابینکردنى محاویله‌م پێش ئه‌وه‌ى رێگا بگرێت و داواى تۆڕى ئاو بکات، ئێمه خه‌ریکى دابینکردنى بودجه‌ین و تۆڕى ئاوه‌که‌ى بۆ چاک ده‌که‌ین، واته ده‌بێت ئێمه وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ى داخوازیى خه‌ڵک بین نه‌ک به‌فشارو ناڕه‌زایه‌تى کاره‌کان بکه‌وێته‌وه، تائاستێکى زۆر باش وامانکردووه، هه‌فته‌ى پێشوو باڵیۆزى یه‌کێتى ئه‌وروپا لێره‌بوو، سوپاسى فه‌رمى یه‌کێتییه‌که‌ى گه‌یانده ئێمه، چۆن له‌و دۆخه پڕ ته‌حه‌داو نه‌هامه‌تى و نه‌بوونى و به‌ریه‌ککه‌وتنه‌دا باشترین حوکمڕانى و ئیداره‌مان داوه، ئه‌م پارێزگایه ده‌یان سوپاسى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان، له‌باڵیۆزخانه‌کان و یه‌کێتى ئه‌وروپاو رێکخراوه نێوده‌وڵه‌تییه‌کانی به‌ده‌ستگه‌یشتووه. ھاوڵاتی: ئه‌وان بۆچوونێکیان هه‌یه ده‌ڵێن داهاتى سلێمانى بۆ خۆى و هه‌ولێر بۆ خۆى و ده‌ڵێن سلێمانى وه‌ک لادێیه‌کى گه‌وره‌ى لێهاتووه به‌به‌راورد به‌هه‌ولێر؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: خۆمان به‌شێکین له‌تێکدانى دیمه‌نى سلێمانى، بڕواتان هه‌بێت ئه‌و گه‌شه‌کردنه‌ى له‌سلێمانى هه‌بووه له‌که‌م شوێنى کوردستان و عێراقیشدا هه‌بووه، به‌راورد ناکرێت به‌زۆر شوێنى ده‌ره‌وه‌ش، له‌ساڵى 91دا بیناى (310) قوتابخانه له‌سلێمانى به‌پێوه مابوو، ئێستا دوو هەزارو(720) قوتابخانه‌مان هه‌یه، بزانه چه‌ند دارو مه‌ڕوماڵات و لادێمان، بۆ نموونه له دوو هەزارو (550) گوند هه‌مووى ده‌ورى (50-60) گوندمان مابوو، به‌تایبه‌تى ئه‌وانه‌ى نزیکى شاربوون، وه‌کو قلیاسان و کانى به‌ردینه‌و ئه‌وانه‌ى تر هه‌مووى ته‌ختکراو خەڵکەکەی ئه‌نفال و کیمیاباران کرابوون، ئێستا نزیکه‌ى دوو هەزارو (500) گوند ئاوه‌دانن، له (16) قه‌زا چواریان به‌پێوه مابوو، ئێستا له‌که‌میاندا هەیە زانکۆ نه‌بێت، ئێمه تەنیا یه‌ک په‌یمانگەمان هه‌بوو، ئێستا (13) زانکۆو (26) په‌یمانگەمان هه‌یه، پێنج هه‌زار پزیشکى پسپۆڕمان هه‌یه، بڕۆ بۆ که‌رتى په‌روه‌رده‌و ئه‌وانى تر. من ناڵێم ئه‌مانه به‌که‌متر سه‌یریان بکه‌یت، سلێمانى له‌ئاستى ته‌ندروستى و په‌روەر‌ده‌و گه‌شتیارى و که‌لتورو شاره‌وانى، ئێستا له‌ڕیزى پێشه‌وه‌ى هه‌موو عێراقدایه، نه‌ک هه‌رێمى کوردستانیش، داهاتى سلێمانى بۆ سلێمانى خه‌رج ناکرێته‌وه‌و هى به‌سڕه‌ش بۆ به‌سڕه خه‌رج ناکرێته‌وه، به‌پێى یاساکانى وه‌زاره‌تى دارایی له‌عێراق و هه‌رێمیش داهات مه‌رکه‌زییه، لێره له‌هه‌ولێر کۆده‌بێته‌وه، له‌عێراقیش له‌به‌غداو جارێکى تر دابه‌شده‌کرێته‌وه. ئێمه ده‌کرێت داواى ئه‌وه‌بکه‌ین لامه‌رکه‌زیى کارگێڕى و دارایی هه‌بێت، به‌دادپه‌روه‌ریانه بودجه دابه‌شبکه‌ین، ئێمه ده‌بێت حسابى ئه‌و هه‌موو ماڵوێرانیه بکه‌ین که له هه‌شت پرۆسه‌ى ئه‌نفالدا حه‌وتیان له‌سلێمانى بووه، له‌هیچ پارێزگایه‌کى عێراق و هه‌رێمیش به‌قه‌ده‌ر سلێمانى گوندى نه‌ڕووخاوه‌و خه‌ڵکى ئه‌نفال نه‌کراوه‌و جینۆساید نه‌کراوه، زیندانى سیاسى و که‌مئه‌ندامى به‌قه‌ده‌ر ئێره نیه. ھاوڵاتی: مانگانه چه‌ندێک داهاتتان له‌به‌رده‌ستدایه بۆ جێیه‌جێکردنى کاره‌کانتان؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: ئێمه له 2014وه هیچ بودجه‌یه‌کمان بۆ پرۆژه نه‌هاتووه‌ته به‌رده‌ست غه‌یرى ئه‌و بودجانه‌ى که‌هى پارێزگاى سلێمانى بوو، ئێستا به‌هۆى ئه‌م بارودۆخانه‌وه راگیراوه، له‌هه‌وڵى ئه‌وه‌داین له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران ده‌ستى پێبکه‌ینه‌وه، بودجه‌ى ساڵانى 2009 بۆ ساڵى 2013، ئه‌وانه‌ى که‌مابوو ئێمه دۆزیمانه‌وه، که نه بودجه‌که‌یان پاکتاوکرابوو، نه پرۆژه‌کانى. هاتین پاره‌یه‌ک مایه‌وه به‌وانه ده‌ستمان به‌پرۆژه کرد، ئه‌وانه‌ى هى په‌ره‌پێدانى پارێزگاکان بوون له 2014وه نه‌هاتووه، ئه‌وانه‌ى هى وه‌زاره‌ته‌کانه له‌ڕێگه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانه‌وه ده‌کرێت راده‌یه‌کى زۆر که‌مى بۆ سلێمانى ته‌رخانکراوه، واته هیچ بودجه‌یه‌کى راسته‌وخۆ نه‌هاتووه‌ته به‌رده‌ستى ئێمه پرۆژه‌ى پێبکه‌ین، هه‌رچیه‌کیش ده‌که‌ین ته‌واوکردنى پرۆژه‌کانى 2009 بۆ 2013یه. به‌ده‌ستپێشخه‌رى خۆمان و به‌پشتیوانى که‌رتى تایبه‌ت و هاووڵاتیان پرۆژه‌مان کردووه، بۆ نموونه چه‌ند به‌نداوێکمان دروستکردووه به‌پشتیوانى به‌هره‌مه‌ندانى گوندنشینه‌کان له‌ته‌کیه‌و به‌له‌کجارو به‌پشتیوانى حکومه‌تى خۆجێى و به‌ده‌ست و مه‌چه‌ک و بازووی خۆیان کراوه، چه‌ندین پارکمان دروستکردووه به‌هه‌ماهه‌نگى له‌گه‌ڵ ئه‌و سێکته‌رانه‌دا هه‌ڵمه‌تى سه‌وزایی له‌گۆیژه ده‌که‌ین و که‌رتى تایبه‌ت هاوبه‌شه له‌گه‌ڵمان، ئێمه توانیومانه متمانه‌یه‌ک دروستبکه‌ین له‌گه‌ڵ ئه‌و سێکته‌رانه‌و پشتیوانیمان بکه‌ن، ده‌خوازین به‌چاکبوونى بارودۆخى دارایی کوردستان ده‌بێ لایه‌کى جددى له‌سلێمانى بکاته‌وه، چونکه ئه‌و پرۆژانه‌ى له‌سلێمانى هه‌ن و ته‌واونه‌کرێن ده‌بێت به‌زیان بۆ حکومه‌ت، بۆ نموونه یه‌که‌ى نیشته‌جێبوونه‌کانى سیته‌ک و زڕگوێزمان هه‌یه، ده‌بوایه 2009 بدرانه‌یه به‌خه‌ڵک، ئێمه هه‌وڵمانداوه ته‌واویان بکه‌ین و تا مانگى نۆی ساڵى پار بودجه‌مان بۆ داینکردووه له‌لایه‌ن به‌ڕێز سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانه‌وه، له‌مانگى نۆوه بودجه‌که راگیراوه‌و له‌سه‌دا پێنجى ماوه، ئه‌گه‌ر پاره‌ى ئه‌و له‌سه‌دا پێنجه خه‌رج نه‌که‌ن و ته‌واوى بکه‌ین و بیده‌ین به هەزارو (500) که‌س، ئه‌وه له‌ساڵى ئاینده‌دا ئه‌و ئیشه‌ى تیاماندا کردووه وێران ده‌بێ و ده‌بێت به‌هێلانه کۆترو ده‌رگاو په‌نجه‌ره‌که‌ى ده‌دزرێ، حکومه‌ت پرۆژه‌ى زۆر زۆر باشى هه‌یه‌و حکومه‌ت ئاگادارده‌که‌ینه‌وه له‌وه‌ى به‌بودجه‌یه‌کى زۆر که‌م و ئه‌و پارانه‌ى که له‌بانکى هه‌رێم له‌سلێمانیه هه‌یه‌و ته‌نیا ره‌زامه‌ندى له‌سه‌ر بده‌ن به‌ماوه‌یه‌کى زۆر پێوانه‌ییدا ده‌یان له‌و پرۆژانه ته‌واوبکه‌ین، ئه‌و یه‌که‌ى نیشته‌جێبوونانه ده‌درێته کرێنشینان، به‌پێى ئامارێک له‌بەڕێوه‌به‌رایه‌تى ئامار ئه‌و به‌ڕێزانه‌ى داوایان پێشکه‌شکردووه‌و خاڵبه‌ندییان هه‌بووه ناویان تۆمارکراوه. ھاوڵاتی: ئه‌وکاته‌ى ئێوه له‌تورکیا بوون سنه‌وبه‌رەکانى رێگای تاسڵوجه سوتێنران ده‌وترێ ئه‌وه ده‌کرێ به‌پێشانگاى ئۆتۆمبیل، قسه‌ت چیه له‌سه‌ر ئه‌وه؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: ئێمه به‌هیچ جۆرێک رێگه ناده‌ین له‌سلێمانى ده‌ستکارى سروشت و سه‌وزایی بکرێت، سلێمانیمان کردووه به ئه‌ندامى کاراى په‌یمانى نێوده‌وڵه‌تى بۆ وزه‌ى جێگره‌وه‌و ژینگه، پشتیوانى له‌زیادکردنى سه‌وزایی ده‌که‌ین، ده‌توانم بڵێم له‌ماوه‌ى ئه‌م سێ ساڵه‌دا زیاتر له (200) هه‌زار نه‌ماممان له‌سه‌ر بودجه‌ى خۆمان و پشتیوانى که‌رتى تایبه‌ت و رێکخراوه خۆبه‌خشه‌کان چاندووه‌و هه‌ڵمه‌تى به‌رده‌واممان هه‌یه بۆ ئه‌مه. ئێستا خه‌ریکین (500) دۆنم زه‌وى له‌گۆیژه سه‌وز ده‌که‌ین، ئه‌وه‌ى روویداوه له 6ى 7 روویداوه، له‌و کاته نیه که من له‌تورکیا بووم، لێکۆڵینه‌وه‌مان کردووه سوتانێکى عه‌فه‌ویی بووه، ده‌یان ئاگر که‌وتووه‌ته‌وه له‌ئه‌مساڵدا، که‌مته‌رخه‌مى یه‌که‌م بۆ حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان ده‌گه‌ڕێته‌وه له 2014وه بودجه‌و سه‌رمایه‌و ئامێرو که‌لوپه‌لى پێویستى بۆ فه‌رمانگه‌کان دابیننه‌کردووه بۆ ئه‌وه‌ى بیانپارێزن، فه‌رمانبه‌ر یان که‌سێک نییه چاودێرییان بکات، ده‌یان شوێنمان هه‌یه لیوای یه‌کى پاراستنى سلێمانى و پێشمه‌رگه‌مان داناوه پارێزگارى لێبکات له‌به‌رئه‌وه‌ى پۆلیسمان نیه، (10) ساڵیشه یه‌ک که‌س بۆ ئاسایشى سلێمانى دانه‌مه‌زراوه له‌پله‌ى رائید که‌مترمان نییه له‌ئاسایش، ئه‌مانه کاره‌ساتى گه‌وره‌ن له‌ئیداره‌دان. ئه‌وه جه‌زره وه‌سه‌تیه وه‌ک خۆى ده‌مێنێته‌وه‌و به‌هیچ جۆرێک لانابرێت، ئه‌گه‌ر له‌شوێنێک پێویست بکات دارێک لابه‌رین، کردوومانه به‌مه‌رج (10) تا (100) دار ده‌بێ له‌جێگه‌ى بنێژرێته‌وه، ئێمه پێمان وایه مرۆڤ ده‌مرێ به‌ڵام سروشت نامرێ. ئه‌وه‌ى که‌باسکرا به‌شێکى په‌یوه‌ندى به‌ململانێى سیاسیى لایه‌نه‌کانه‌وه هه‌یه، له‌ناوخۆیاندا ئه‌وانه‌ى له‌ده‌ره‌وه‌ى حوکمڕانین دژى حوکمڕانین، جا له‌په‌رله‌مان بن یان له‌حزبه‌کانیان بن، له رێکخستنه‌کانیان بن، له‌میدیا بن، رۆشنبیربن که‌چوونه حوکمڕانى به‌رگرى لێده‌که‌ن، که له‌ده‌ره‌وه بوون دژى ده‌وه‌ستنه‌وه. ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین نابێ یه‌که‌م رێگه‌یان دیواره‌کانى فه‌یسبوک و راگه‌یاندن بێت، به‌پێى ئه‌و یاساو رێساو په‌یڕه‌وانه‌ى هه‌یه ده‌بێ به‌م شێوازه‌بێ، سه‌ره‌تا ئه‌وان بێن، ده‌توانن ئه‌نجومه‌نى پارێزگاو ئێمه راسپێرن، ده‌توانن په‌رله‌مان و داواکارى گشتى راسپێرن لێکۆڵینه‌وه بکات، ده‌توانن ده‌سته‌ى نه‌زاهه یان خۆیان لێکۆڵینه‌وه بکه‌ن، ئه‌گه‌ر هیچیان وه‌ڵامیان نه‌دانه‌وه‌و متمانه پێکراو نه‌بوو ده‌توانن داوا تۆماربکه‌ن ئینجا ده‌توانن له‌ڕاگه‌یاندن و میدیا وازى لێنه‌هێنن، ئێستا که‌س باسى ئه‌و که‌یسه ناکات، نابێ بێیت بۆ پاڵه‌وانبازى باسى که‌یس بکه‌یت، به‌ڵام دوایی به‌دواداچوونى بۆ نه‌که‌یت. ھاوڵاتی: په‌یوه‌ندیت چۆنه له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى حکومه‌ت و جێگره‌که‌ى بۆ جێبه‌جێکردنى داواکارییه‌کانى سلێمانى؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: ئێمه په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ به‌ڕێزان سه‌رۆکى هه‌رێم و سه‌رۆکى حکومه‌ت و جێگره‌که‌ى و وه‌زیره به‌ڕێزه‌کان و ده‌سته سسه‌ربه‌خۆکان و هێزو لایه‌نه سیاسییه‌کان و رێکخراوه‌کان و میدیاو هاووڵاتیان، په‌یوه‌ندى زۆر باشمان هه‌یه، هیچ ده‌رگایه‌ک به‌ڕوومان دانەخراوه‌و له‌کۆبوونه‌وه‌و نووسراوه‌کانمان داواکانى خه‌ڵکمان گه‌یاندووه. ھاوڵاتی: په‌یوه‌ندیت چۆنه له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى هه‌رێم داوات لێنه‌کردووه سه‌ردانى سلێمانى بکات؟ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر: زۆرجار له‌ڕێگه‌ى په‌یوه‌ندى ته‌له‌فۆنییه‌وه قسه‌مان کردووه، له‌بۆنه‌و کۆبوونه‌وه‌کان یه‌کتر ده‌بینین، هێشتا پێویستى به‌وه نه‌کردووه که ئێمه داخوازیى ئه‌وه‌مان هه‌بێت و داوا له‌سه‌رۆکى هه‌رێم بکه‌ین بێته سلێمانى بۆ چاره‌سه‌رى کێشه‌کان، به‌ڵام داوامانلێکردووه ده‌ورى هه‌بێت له‌یه‌کخستنه‌وه‌ى ناوماڵى کورددا، له‌دروستکردنى پاکێج و ئامانجێکى نیشتیمانیدا، هه‌وڵى لێک نزیککردنه‌وه‌ى لایه‌نه سیاسییه‌کان بدات، هه‌وڵبدات ئه‌و لایه‌نانه‌ى له‌ناو حکومه‌تدان قه‌ناعه‌تیان پێبکات له‌ناو حکومه‌ت پشتیوانى بکه‌ن و له‌ده‌ره‌وه‌ش دژایه‌تى نەکه‌ن، هه‌وڵبده‌ین حکومه‌تێکى سه‌رتاسه‌رى بێت دادپه‌روه‌رانه کار بکات و جیاوازى له‌نێوان ناوچه‌کان نه‌کات
شاناز حه‌سه‌ن به‌ڕێوەبه‌رى نه‌خۆشخانه‌ى منداڵبوونى سلێمانى، جه‌ختى له‌وه کرده‌وه له‌باربردنى کۆرپەلە له‌دواى (45) رۆژی ته‌مه‌نىەوە لەسکی دایکیدا به‌کوشتن هه‌ژمار ده‌کرێت لەڕووی زانستیەوە. دکتۆره شلێر فایه‌ق، به‌ڕێوەبه‌رى نه‌خۆشخانه‌ى منداڵبوونى سلێمانى، له‌چاوپێکه‌وتنه‌که‌یدا له‌گه‌ڵ ھاوڵاتی ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌کات، له‌باربردنى کۆرپه‌له له‌سکى دایکیدا بابه‌تێکى فره‌لایه‌نه‌و پێویستى به‌یاساى وردو تایبه‌تمه‌ند هه‌یه. ھاوڵاتی: کۆرپه‌له له‌سکى دایکیدا له‌ته‌مه‌نى چه‌ند رۆژیه‌وه زیندووه و به زیندوو هه‌ژمار ده‌کرێت؟ شلێر فایه‌ق: به‌پێى زانستى پزیشکى منداڵ له‌دواى شه‌ش هه‌فته واته (45) رۆژییه‌وه زیندووه‌و دڵى لێده‌دات و مرۆڤێکى ته‌واوه. ھاوڵاتی: له‌زانستى پزیشکیدا کوشتنى کۆرپه‌له یان له‌باربردنى له‌ته‌مه‌نى چه‌نده‌وه به‌قه‌تڵ هه‌ژمار ده‌کرێت؟ شلێر فایه‌ق: له‌زانستى پزیشکیدا له‌دواى شه‌ش هه‌فته که‌ته‌واو منداڵێکى ته‌ندروست بێت و کێشه‌ى لێدانى دڵ و مه‌ترسى گه‌وره‌ى نه‌بێت، له‌باربردنى ئه‌و منداڵه به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ک بێت به‌قه‌تڵ هه‌ژماره. ھاوڵاتی: کاتێک که‌سێک ده‌خوێنێت و پسپۆڕى له‌هه‌ر به‌شێک له‌به‌شه‌کانى پزیشکیدا به‌ده‌ستده‌هێنێت، وانه‌کانى له‌سه‌ر لەناوبردنى گیانێک چۆن شیکردنه‌وه‌ى بۆ ده‌کرێت و ئه‌و خوێندکاره فێر ده‌کرێت؟ شلێر فایه‌ق: ئێمه وه‌ک پسپۆریه‌که‌ى خۆمان، ئه‌م بابه‌تانه وه‌ک له‌باربردنى کۆرپه‌له له‌سکى دایکیدا به‌شێکى گرنگه له پسپۆریه‌که‌مان و به‌گرنگییه‌وه باسی لێوه‌رده‌کرێت که‌کوشتنى ئه‌و منداڵه قه‌تڵه و له‌هیچ حاڵه‌تێکدا رێگه‌پێدراو نیه و لادانه له‌بنه‌ماکانى پاراستنى پیشه‌که‌مان که‌چاره‌سه‌رکردن و رزگارکردنى گیانى نه‌خۆشێکه. ھاوڵاتی: هه‌ست و ئیحساسى کۆرپه‌له که‌ى دروست ده‌بێت له‌ناو سکى دایکدا؟ شلێر فایه‌ق: کۆرپه‌له هه‌ر له‌دواى ئه‌و شه‌ش مانگەى ته‌مه‌نیه‌وه له‌ناو سکى دایکیدا هه‌سته‌کان و ئیحساسیشى بۆ دروستده‌بێت، که‌دایکه‌که بێتاقه‌ت بێت یاخود دڵى خۆش بێت هه‌ستى پێده‌کات، یاخود له‌کاتى نه‌خۆشیى دایکه‌که‌دا راسته‌وخۆ منداڵه‌که‌ش ئه‌و هه‌سته‌ى دایکه‌که وه‌رده‌گرێت، ته‌نانه‌ت دڵى دایکه‌کە به‌خێرایى لێبدات، دڵى کۆرپه‌له‌ش به‌خێرایى لێده‌دات، واته تاڕاده‌یه‌کى زۆر ئیحساسى زۆرى هه‌یه، بۆیه له‌باربردنى منداڵ به‌و به‌هانانه‌ى پارچه گۆشتێکه و هه‌ست و ئیحساسى نیه شتێکى زۆر نامرۆڤانه‌یه. ھاوڵاتی: له‌ئێستادا له‌چ حاڵه‌تێکدا سکپڕى له‌نه‌خۆشخانه‌کاندا له‌بارده‌برێت؟ شلێر فایه‌ق: له‌و حاڵه‌تانه‌دا که‌بزانرێت ئه‌و منداڵه بێته ئه‌م ژیانه‌وه ناژیت، واته کێشه‌یه‌ک له‌دروستبوونیدا هه‌بێت، دووه‌م حاڵه‌ت که بوونى کۆرپه‌له‌که له‌سکى دایکه‌که‌دا ده‌بێته کێشه‌ى گه‌وره بۆ سه‌ر ژیانى دایکه‌که، له‌و حاڵه‌تانه‌دا به‌پێى بڕیارى لیژنه‌ى پزیشکى که له‌سێ پزیشک که‌متر نه‌بێت، بڕیار ده‌درێت که کۆرپه‌له به‌ده‌رمانى پزیشکى له‌ناو نه‌خۆشخانه‌دا له‌ژێر چاودێرى پزیشکیدا له‌بارده‌برێت. ھاوڵاتی: له‌ئێستادا ئه‌گه‌ر کچێک یان ژنێک سه‌ردانى پزیشک بکات، بیه‌وێت سکپڕیه‌که‌ى ناوببات، ئێوه وه‌ک پزیشک ئه‌م کاره چۆن ده‌که‌ن؟ تاچه‌ند رێگه‌پێدراوه‌و به‌پێى چ یاسایه‌ک ئه‌م کارانه رێکخراوه؟ شلێر فایه‌ق: له‌ئێستادا به‌پێى یاساى عێراقى رێگه‌پێدراو نیه هیچ پزیشکێک له‌عێراق و له‌کوردستاندا، کۆتایى به‌سکپڕییه‌کى ئاسایى بهێنێت، دایکه‌که هاوسه‌رگیرى کردبێت یان نا، بارى کۆمه‌ڵایه‌تى هه‌رچۆنێک بێت، ئێمه رێگه‌پێدراو نین، ناتوانین کارێکى ئاوا بکه‌ین، ته‌نانه‌ت له‌حاڵه‌تێکدا که کچ بێت و مه‌ترسى راسته‌وخۆ له‌سه‌ر ژیانى که‌سه‌که هه‌بێت، له‌وکاته‌شدا نه‌مانکردووه‌و ناتوانین بیکه‌ین، چونکه یاسایه‌ک نیه‌و یاسا له‌پشتمان نیه، نه له‌ده‌ستورى عێراقى و نه له‌شه‌ریعه‌تیشدا. ھاوڵاتی: له‌ڕووى زانستییه‌وه سکپڕى به په‌یوه‌ندى سێکسى ڕووده‌دات؟ واته وه‌ک باس ده‌کرێت حاڵه‌ت هه‌بووه، ئه‌مه تاچه‌ند راسته؟ شلێر فایه‌ق: له‌ڕووى زانسییه‌وه به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندى سێکسى له‌نێوان پیاوو ژنێکدا روونه‌دات، سکپڕى دروست نابێت، ئه‌و بیرکردنه‌وانه‌ى که‌ده‌وترێت له‌ته‌خته‌ى حه‌مام یان هه‌ر رێگه‌یه‌کى دیکه، دروست بووه دووره له‌ڕاستییه‌وه، چونکه تۆوى پیاو له‌ده‌ره‌وه له‌ماوه‌یه‌کى دیاریکراودا ده‌ژێت به گونجاندنى که‌شوهه‌واکه، ئه‌گینا به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ناژێت، واته ئه‌و تۆوه ناژى، بۆیه تائێستا به‌حاڵه‌تى ده‌گمه‌نیش شتى وا بوونى نه‌بووه. ھاوڵاتی: له‌هه‌رێمى کوردستاندا حاڵه‌ت هه‌یه له‌ده‌ره‌وه‌ى پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرى سکپڕى دروست ببێت؟ شلێر فایه‌ق: له‌ئێستادا حاڵه‌ت هه‌یه‌و زۆریشه که له‌ده‌ره‌وه‌ى پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرى سکپڕى رووده‌دات، رۆژ به‌ڕۆژیش له‌زیادبووندایه، بۆیه ده‌بێت به‌پێى پرۆژه‌و یاسا که‌هه‌بوو کۆمه‌ڵگه‌و ئێمه‌ش خۆمانى له‌سه‌ر رێکبخه‌ینه‌وه، به‌پێى بنه‌ماکانى زانستى هه‌موو شتێک پێویستى به‌یاساى وردو کارپێکراو هه‌یه، چونکه بهداخهوه سکپڕبوون له‌ده‌ره‌وه‌ى پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرى بۆته دیارده له‌کۆمه‌ڵگه‌که‌ماندا، چونکه هه‌ر شتێک بووه دیارده پێویستى به‌ڕێگه‌چاره‌ى گونجاو هه‌یه. ھاوڵاتی: پرۆژه‌یاساى مافى نه‌خۆش که مادده‌ى حه‌وتى باس له له‌باربردنى کۆرپه‌له ده‌کات له‌سکى دایکیدا، شیکردنه‌وه‌ت بۆ یاساکه چیه‌و تاچه‌ند له‌گه‌ڵ ئه‌و یاسایه‌دایت؟ شلێر فایه‌ق: پێویسته رێکخراوه‌کانى ژنان و ئه‌و لایه‌نانه‌ى که په‌یوه‌ستن به‌مافى ژنه‌وه، ته‌به‌نى ئه‌و پرۆژه‌یه بکه‌ن و کارى بۆ بکه‌ن، چونکه ئه‌و بابه‌ته ورده‌و پێویستى بەلێکۆڵینه‌وه هه‌یه له‌لایه‌ن فره‌لایه‌نه‌کانه‌وه، واته تیمێکى فره‌لایه‌نى له‌که‌سێکى رێکخراوه‌کانی ژنان و که‌سى یاسایى و پزیشکى سه‌رقاڵى ئه‌و بابه‌ته بن، چونکه ئه‌مه ته‌نیا به‌بڕگه‌یه‌ک کۆتایى نایه‌ت و روونکردنه‌وه و شیکردنه‌وه‌ى زۆر وردى ده‌وێت و پێویستە پرۆژه یاسایه‌کى زۆر تایبه‌تمه‌ندو وردى بۆ ئاماده بکرێت و کارى پێبکرێت.
سازدانی: نازەنین گۆران ئەگەر یەک پەرلەمانتاری تر بچنە پاڵ ئەو گروپە (22) کەسیەی واژۆیان کۆکردۆتەوە بۆ لێپرسینەوە لەسەرۆکی حکومەت، ئەوا بەبەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی کوردستان مەسرور بارزانی بۆ پرساندن لەلایەن پەرلەمانەوە بانگدەکرێت، بەڵام تائێستا هیچ پەرلەمانتارێک لەگروپەکەی تر ئامادە نیە سەرەڕای ئەوەی رەخنەش لەحکومەت دەگرن. بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی کوردستان، یاداشتی واژۆکردن بۆ لێپرسینەوە لەسەرۆکی حکومەت یەک لەسەر پێنچی واژۆی پەرلەمانتارانی دەوێت واتا (23) واژۆ، بەڵام تەنها (22) کەس واژۆیان کۆکردۆتەوەو بۆیان نابێت بە (23) سێ. ئەبوبەکر هەڵەدنی پەرلەمانتاری یەکگرتوو لەسەر ئەو پرسە دەڵێت سەرەتا ژمارەی ئەوانەی ئامادەبوون واژۆ بکەن بۆ لێپرسینەوە لەسەرۆکی حکومەت زیاتر بوون لەژمارەی پیویستی یاسایی، بەڵام بۆ دووەمجار کەواژۆکە کۆکرایەوە بوو بە (22) واژۆ. ئەبوبەکر هەڵەدنی: لەم چاوپیکەوتنەیدا لەگەڵ ھاوڵاتی، جەخت لەوەدەکاتەوە هەوڵەکانیان هەر بەردەوام دەبن بۆ کۆکردنەوەی واژۆی زیاتر. ھاوڵاتی: گرفتەکانی بەردەم هاتنی سەرۆک حکومەت بۆ پەرلەمان چین؟ ئێـوە وەک پەرلەمانتارانی یەکگرتوو هیچ کێشەیەکتان نیە لەگەڵ بانگهیشتی سەرۆک حکومەت بۆ پەرلەمان؟ ئەبوبەکر هەڵەدنی: نەخێر ئێمە هەر پێنچمان واژۆمان کردووەوهیچ گرفتێکمان نیە، حەوت پەرلەمانتاری فراکسێونی کۆمەڵی ئیسلامی، چوار پەرلەمانتاری فراکسیۆنی نەوەی نوێ، سێ پەرلەمانتاری سەربەخۆ، ئەوانەی لەنەوەی نوێ جیابوونەوە، پەرلەمانتارێکی حزبی شیوعی، دوو پەرلەمانتاری بزۆتنەوەی گۆڕانیش، هیچ گرفتێکمان نیەو واژۆمان کردوە. ھاوڵاتی: بەشێک لەپەرلەمانتارانی یەکێتی لەمیدیاو سۆشیال میدیا وەک ئۆپۆزسیۆن قسەدەکەن، تەنانەت پەرلەمانتاریان هەبووە دەڵێت حکومەت شکستی هێناوە، لەکاتێکدا خۆشیان لەحکومەتن پێتوایە ئەم قسانە بۆچی دەکرێت و ئێوە چۆن دەیبینن؟ ئەبوبەکر هەڵەدنی: بەڕای من ئەوە ئاراستە دروستەکەیە، ئەگەر ئێمە هەر (111) پەرلەمانتارەکە، حزبەکانمان لەحکومەتدا بن، لەبنەڕەتدا ئەوە کاری راستەقینەی پەرلەمانتارە و دەبێت پەرلەمانتار ئۆپۆزسیۆنی حکومەت بێت، نەک پەرلەمانتار پاساو بۆ سیاسەتەکانی حکومەت بکات، دەبێت هەموومان چاودێریی حکومەت بکەین، بۆیە پشتگیری ئەو جۆرە لێدوانانە دەکەین. بۆ نموونە ئێمە لەخولی پێشوی پەرلەمانی کوردستان، حزبەکەمان لەحکومەت بوو وەک یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان، یەکەم فراکسیۆن خۆمان واژۆمان کۆکردەوە بانگهێشتی وەزیرمان کرد، زۆرترین پرسیاری توند ئێمە لێمان کرد، کە لەسەر کەموکورتییەکانی وەزارەتەکەی بوو. ھاوڵاتی: لەکۆی دوانزە پەرلەمانتاری گۆڕان (10) پەرلەمانتاری ئامادەنییە واژۆ بۆ هاتنی سەرۆک حکومەت بکات، سەردەمانێکیش ئەوان ئێوەیان تۆمەتبار دەکرد بەخۆدزینەوە لەپرسی خەڵک، ئێستا ئێوە چۆن سەیری ئەوهەڵوێستەی ئەوان دەکەن کەئامادەنین ئیمزا بکەن بۆ هاتنی سەرۆک حکومەت و باسکردنی کێشەو گرفتەکان؟ من هیچ پەرلەمانتارێک تۆمەتبار ناکەم، ئازادن لەواژۆ کردن یان واژۆ نەکردن، بەڵام دەبێت خۆیان وەڵامی خەڵک و جەماوەر بدەنەوە، کە ئایا چی پاساوێکی ئەوەندە باوەڕپێکراویان هەیە، تاوەکو باوەڕ بەجەماوەر بهێنن کەئەو ئاراستەیەی ئەوان دروستە، بەڵام من خوازیار دەبووم، چونکە ئەمە نە کودەتایە لەحکومەت، نە هیچ کەسایەتییەک بەئامانچ گیراوە، بۆیە هیچ نابێت ئەگەر سەرۆکی حکومەت و وەزیری دارایی و جێگرەکەی بێت و ئێمە کۆمەڵی پرسیاری خەڵکیان ئاراستە بکەین. دواتر ئێمە بۆچی هەر بزوتنەوەی گۆڕان تاوانبار بکەین، بۆ کۆتاکان تاوانبار نەکەین کە یانزە کورسی پەرلەمانتاریان هەیە، بۆ پەرلەمانتارانی یەکێتی نیشتمانی کوردستان، واژۆ ناکەن، بۆ ئاراستەی سێیەم واژۆ ناکات، بۆچی زوومی ئێمە لەسەر گۆڕان بێت؟ هەرچەندە بزوتنەوەی گۆران خۆی ئەم جۆرە گوتارە توندەی هەبووە لەڕابردوودا، سەقفی چاوەڕوانی خەڵکیان زۆر بەرزکردۆتەوە گۆڕان، خۆی مان و بەهێزبوونی گۆڕان، بەو روحە ئۆپۆزسیۆن بوونەیەتی کەهەیەتی، ئەگەر لەناو حکومەتیش بێت ئەوان بۆ ئیسڵاح و چاکسازیی رۆیشتون، بەشێکیش لەچاکسازیی ئەوەیە، کەداهاتی هەرێم شەفاف بێت، بابەتی لێبڕینی مووچەی خەڵکی کوردستان هۆکارەکەی بزانن. ھاوڵاتی: ئەگەر رێکەوت و سەرۆکی حکومەت بانگی پەرلەمان کرا پرسیارەکانی ئێوە چۆن دەبێت، ئێوە هیچ هێزێکی سیاسییتان هەیە بۆ لێپرسینەوە لەهەندێک بابەت؟ ئەبوبەکر هەڵەدنی: بەڵێ ئێمە خۆمان ئامادەکردووە لەبابەتی مووچە و لەبابەتی داهاتەکانی هەریم بەبەڵگەو دیکۆمێنت دەیخەینەڕوو کە داهاتی هەرێم بەشی پێدانی مووچە دەکات، ئەگەر بێت و حکومەتی هەریمی کوردستان یاسای چاکسازیی جێبەجێ بکات و داهاتی خاڵە سنورییەکان، داهاتی گومرگ و داهاتی ناوخۆ بەشێوەیەکی باش کۆبکاتەوە، ئێمە پێمانوایە پێویست بەلێبڕین ناکات، بۆیە هەموو ئەوانەی پەیوەستە بەلێبڕینی مووچە لای ئێمە بەبەڵگەوە ئامادەیە. ھاوڵاتی: ماوەیەک پێش ئێستا پشتگیریی هێزێکی سیاسی نوێت کرد ئەو هێزە کێیە و چییە؟ ئەبوبەکر هەڵەدنی: من مەبەستم ئەوەبوو، کە سیاسەت لەکوردستاندا بە بنبەست گەیشتووە، ئەسڵ ئەوەیە کەهەتا مرۆڤ هەبێت جوڵە و سیاسەت هەیە، ئێستا ئەم دۆخەی کەحکومەتی کوردستان پێی تێپەڕ دەبێت، دۆخێکی نەخوازراوە، بۆیە نابێت رەوڕەوەی مێژوو بوەستێت، بەدڵنیایی ئێستا گفتوگۆو راوێژ هەیە کە لەنێوان چالاکوانان، نوخبەی رۆشنبیری سیاسی، دەستەبژێری سیاسی، رۆشنبیری، چالاکوانی مەدەنی، مامۆستای زانکۆ کە نابێ مێژوو لێرە بوەستێت، دەبێت جوڵەیەکی تر هەبێت، چەند میکانیزمێکیش هەیە کەنابێت لێرە بوەستین و تەماشاکەربین، هەندێک پیانوایە کە جەبهەیەکی بەرفراوانی ئیسڵاحی لەهێزەکانی دەرەوەی دەسەڵات دروستبکرێت، جۆرەها میکانیزم هەیە بۆ خەبات و تێپەڕاندنی ئەم دۆخە، بەڵام هەموو ئەمانە لەقاڵبی گفتوگۆو راوێژدان. ھاوڵاتی: هەندێک بیروڕای وایان لا دروست بووە کە تۆ بۆیە ئەوجۆرە لێدوانەت داوە ئاماژەیە بۆ ئەوەی کەدەتەوێت بەهێمنی لەیەکگرتوو بڕۆیت و پاڵپشتی سیاسەتێکی تازە بکەی؟ ئەبوبەکر هەڵەدنی: من پاڵپشتی بژاردەیەک دەکەم بۆ دەرچوون لەم دۆخە چەقبەستوەی کوردستان، من یەکگرتوم و پێشمخۆشە حزبەکەم ئەمە بکا، واتا وەک هێزێکی ئۆپۆزسیۆن، خۆی هەستێت بەدەستپێشخەری، بەسەر هێزە سیاسییەکانی کوردستان بگەڕێ، لەگەڵ رۆشنبیران و چالاکوانانی مەدەنی کۆببێتەوە، کەچۆن ئێمە لەم دۆخە چەقبەستوە دەربچین. ھاوڵاتی: واتا یەکگرتو لەسەر ئەو جۆرە لێدوانەی تۆ هیچ جۆرە کاردانەوەیەکیان نەبووە؟ ئەبوبەکر هەڵەدنی: نەخێر هیچ جۆرە کاردانەوەیەکیان نەبووە، بژاردەی سەرەکی من ئەوەیە کەحزبەکەم هەستێت بەم کارە.
ماردین نورەدین-هاوڵاتى ئاکۆ عه‌باس ئاغا، سەرۆکی عەشیرەتی ئاکۆیان نیگەرانی خۆی دەردەبڕێت لەدۆخی سیاسی و ئابوریی کوردستان و رەخنەش لەحزبەکان دەگرێت کەدوای شەڕی ناوخۆ شەڕیان لە فەیسبوک دەستپێکردووە. ئاکۆ عه‌باس ئاغا دەڵێت «ئێستا شەڕی ناوخۆ نەماوە، به‌ڵام حزبەکان فه‌یسبوکیان کردووەتە زێراب و هه‌موو شتێکى تیا ده‌وترێت». ئاکۆ عه‌باس ئاغا لەچاوپیکەوتنێکیدا لەگەڵ رۆژنامەی هاوڵاتى باسی رۆڵی عەشیرەتەکەیان دەکات لەشۆڕشەکانی کورددا. هەروەها بۆچوونی خۆی لەسەر دۆخی سیاسی و ئابوریی هەرێمی کوردستان دەخاتەڕوو. هەریەکە لەپارتى و یه‌کێتى و شیوعى بەقه‌رزاربارى عه‌شیره‌تەکەیان دەزانێ. لەبەشێکی تری چاوپێکەوتنەکەیدا باسی رۆڵی عەشیرەتەکەیان لەچارەسەکردنی کێشەکان دەکات و هەروەها باسی رۆڵ و رێزی ئافرەت دەکات لەناو عەشیرەتەکەیان و دەڵێت «من قسه‌ى براو پیاوی ریش سپییم شکاندووه، به‌س نه‌متوانیوه هی دایکم بشکێنم». هاوڵاتى: عەشیرەتەکەتان چ رۆڵێکی هه‌بووه له‌شۆڕشه‌کانى کوردو دروستبوونی پارتە کوردییەکان؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: له‌مه‌سه‌له‌ى عه‌شائیریدا باسکردنى چاکه‌و پیاوه‌تى و وه‌سفکردنى خۆت عه‌یبه، ده‌بوو ئه‌وه له‌پارتى و یه‌کێتى و شیوعى بپرسیت، چونکه هه‌موویان قه‌رزاى عه‌شیره‌تى ناوچه‌که‌ى ئێمه‌ن، پێش ئه‌وه‌ى شۆڕش دروستببێت له (58)، ئه‌وانه که‌شیوعى لێى قه‌وما هاتوونه‌ته ئێره‌و چه‌ند ساڵێک له‌لاى باوکم بوون، حزبى دیموکراتى ئێران که قازى محه‌مه‌د لێى قه‌وما کادیرو ئه‌سپسواریان به‌شاهیدى خۆیان لێره حه‌واونه‌ته‌وه، حزبى دیموکراتى سوریاو ئه‌وانی تریش هه‌ر له‌م ناوچه‌یه‌و له‌لاى باوکم بوون، به‌ڵام ئه‌مانه ئه‌وان خۆیان باسیان بکردایه باشتربوو. پێش دروستبوونى شۆڕش عه‌شائیر دروستیکرد، هه‌مووان له‌ناوچەی خه‌له‌کان و کۆیه‌و ده‌ربه‌ندیخان و ئه‌وانه عه‌شائیربوون و باوکم و شێخ حسێن و ئیسماعیلى سورائاغاو جافه‌کان و خۆشناوو سه‌رجه‌م عه‌شیره‌ته‌کانى تریشی تێدابووه. تائه‌وکاته مه‌لا مسته‌فا به‌شدارى شۆڕشى نه‌کردبوو دوایی که‌ویستبووى به‌شدارى بکات هه‌واڵى بۆ بابى من ناردبوو، ئه‌ویش هێزێکى ناردبوو به‌ده‌میه‌وه بۆ ناوچه‌ى خه‌لیفان، نزیکه‌ى (500) که‌س ده‌بوو بۆ پێشوازیکردن له‌مه‌لا مسته‌فا له‌ساڵى 1961، به‌ڵام مه‌لا مسته‌فا به‌وێدا نه‌هاتبوو، باوکم ئه‌وکات له‌ناوچه‌ى خانه‌قا بوو له‌شکریان له‌وێ بوو، جه‌ماعه‌تى حزبى پارتیش مام جه‌لال و ئه‌وان له‌وێ بوون، دواتر به‌وێدا هات و هاتنه ئه‌م ناوچه‌یه‌و لێره مایه‌وه. مه‌لا مسته‌فا تاکۆتایی ساڵى 1964 له‌گوندێکى ناوچه‌ى ئێمه مایه‌وه به‌ناوى دێرێ، دواتر چووه ناوچه‌ى حاجى ئۆمه‌ران، جه‌ماعه‌تى مام جه‌لال و ئه‌وان کاتێک گه‌ڕانه‌وه له‌هه‌مه‌دان هاتوونه‌ته لاى باوکم له‌دۆڵێ، دواى ئه‌وان حزبى دیموکرات و په‌که‌که‌و به‌گشتى هه‌ر حزبێک لێى قه‌ومابێت هاتوونه‌ته ئه‌م ناوچه‌یه‌ى ئێمه. هاوڵاتى: ئایا عه‌شیره‌ته‌که‌ى ئێوه له‌کاتى ناکۆکى حزبه‌کان تاچه‌ند باڵانسى راگرتووه، بۆ نموونه له‌کاتى جیابوونه‌وه‌ى برایم ئه‌حمه‌د له‌پارتى، ئێوه لایه‌نى کامیانتان زیاتر گرتووه؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: مه‌سه‌لە لێکنزیکبوونه‌وه نه‌بوو، به‌شاهیدى هه‌موو خه‌ڵک باوکم و ئه‌وان له‌هه‌ردوو لایه‌نیان به‌هێزترو گه‌وره‌تر بوو، له‌وکاته‌دا هه‌م له‌ته‌ره‌فى برایم ئه‌حمه‌دو مام جه‌لال و هه‌م له‌ته‌ره‌فى مه‌لا مسته‌فا، به‌س ئه‌وکاته‌ى که مام جه‌لال و ئه‌وان له‌هه‌مه‌دان گه‌ڕانه‌وه هاتوونەتە لاى باوکم. زانیارییه‌ک هه‌بووه گوایه له‌کاتى گه‌ڕانه‌وه‌ى مام جه‌لال و عه‌لى عه‌سکه‌رى، ئیدریس بارزانى چه‌ند که‌سێکى ناردبوو بیانکوژێت، که‌هاتوونه‌ته لاى باوکم و ئه‌مه‌یان باسکردووه، بابیشم وتوویه‌تى بامن په‌یامێک بۆ مه‌لا مسته‌فا بنێرم بزانین مه‌سه‌له چییه، ئه‌وکات له‌ناوچه‌ى پێنجوێن بووه، باوکم به مه‌لا مسته‌فا ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر پێویستت به‌مام جه‌لال و جه‌ماعه‌ت هه‌یه ئه‌وه له‌گه‌ڵ خۆم ده‌یانهێنم و دێینه لات، مه‌لا مسته‌فا له‌وه‌ڵامى په‌یامه‌که‌دا ده‌ڵێن نا بچنه لاى ئیدریس، ئه‌وکاتیش قادر خه‌بات و ئه‌وان له‌سه‌ر جیهازده‌بن له‌دۆڵه‌ڕه‌قه، په‌یامه‌که ده‌گرن و ده‌ڵێن بابچینه‌وه لاى عه‌باس ئاغا، ئه‌مه قسه‌ى مام جه‌لاله بۆ منى گێڕاوه‌ته‌وه، که‌دێنه‌وه لاى باوکم هه‌مان شتیان پێده‌ڵێت، ئه‌وه فکرى کوشتنیانى هه‌یه، به‌ڵام تا لاى ئێمه‌بن که‌س ناتوانێ ده‌ستان بۆ به‌رێ، ئه‌گه‌ر شتێکى دیکه‌ش ده‌که‌ن ئه‌وه ئازادن. ئه‌وانیش وتبوویان بۆ خراپ نیه ئه‌گه‌ر ئێمه بچینه شاره‌کان و به‌شاراوه‌یی خۆمان بهێڵینه‌وه، باوکم وتبووى نه‌خێر، باوکم حه‌سه‌ن ده‌مانچه‌و یه‌ک دوو که‌سى دیکه‌ى ناردبوون هه‌تا کوردستان لاى خاڵه ئه‌سکه‌نده‌رو ئه‌ویش له‌وێوه به‌ڕێیکردبوون تا لاى کانى بناوێ و بنارى کۆسره‌ت، له‌وێشه‌وه ناوچه‌ى دوکان، له‌وێشه‌وه بۆ ناوچه‌ى چه‌مى رێزان و خۆیان مه‌خفى کردو دواتر له‌گه‌ڵ حکومه‌ت رێککه‌وتن. هاوڵاتى: عه‌باس ئاغاى باوکت ویستوویه‌تى شۆڕش وه‌کخۆى بکرێت هه‌ستى نه‌ته‌وا‌یه‌تى و کوردایه‌تى به‌لاوه گرنگ بووه، ئێوه‌ش له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایە ده‌ڕۆن؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: ئێمه‌ش هه‌تا ئێستا واین، شه‌خسى خۆم له‌ساڵى 1976 که‌چوومه ده‌ره‌وه‌ش نه‌بوومه هیچ حزبێک و هه‌تا ئێستاش، به‌ڵام دۆستایه‌تیم له‌گه‌ڵ هه‌موویان هه‌یه، له‌کاتى شه‌ڕى براکوژیش زۆر دژى بووم، ئه‌وه‌بوو له‌ساڵى 1982 هاتمه‌وه ئه‌وکات و ئێستا شه‌ڕی براکوژیم هیچ پێ باش نه‌بووه. هاوڵاتى: له‌کاتى ململانێ و ناکۆکییه‌کان چ رۆڵێکتان هه‌بووه، ده‌وترێت له‌کاتى جیابوونه‌وه‌ى باڵى ئیبراهیم ئه‌حمه‌د له‌پارتى باوکت زۆر کارى بۆ ئه‌وه‌کردووه شه‌ڕ دروست نه‌بێ؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: به‌ڵێ راسته کارى بۆ ئه‌وه‌کردووه شه‌ڕه‌که دروست نه‌بێ و زۆریش هه‌وڵیداوه، به‌ڵام ئه‌وان بڕیارى خۆیاندابوو، خۆشت ده‌زانى نیه‌ت و قسه‌ى عه‌شائیر جیاوازه له‌نیه‌تى حزبایه‌تى، کابراى عه‌شائیر چى له‌دڵیدایه‌تى له‌سه‌ر زاریه‌تى، به‌ڵام حزبایه‌تى هه‌موو فه‌ن و تاکتیکه راستیان نه‌بوو، به‌قسه زۆر محاوه‌له‌یان کرد، به‌ڵام دواتر مه‌لا مسته‌فاو ئه‌وان چووبوونه ده‌وروبه‌رى پێنجوێن و بڕیارى شه‌ڕیاندابوو، چوونه ئه‌ودیو نزیکه‌ى دوو ساڵیان پێچوو ئه‌وکات هاتنه‌وه. هاوڵاتى: ئێوه‌و باوکیشتان رۆڵتان هه‌بووه له‌شۆڕش، به‌ڵام ئه‌مڕۆ ده‌بینیت ئه‌نجامى شۆڕشه‌که شتێکى تره‌و خه‌ڵک لێى ناڕازییه ئێوه قسه‌تان چیه؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: هه‌ر که‌سێک قوربانیداوه له‌پێناو میلله‌ته‌که‌ى بووه، ئه‌گه‌ر بۆ شتى شه‌خسی بوایه هه‌مووکه‌س ده‌یتوانى ئه‌وکاته به‌ده‌ستى بهێنێت، لە (61) که‌باوکم ده‌ستى به‌و جوڵانه‌وه‌یه کردووه من بۆیان گێڕاومه‌ته‌وه چه‌ندین جار حکومه‌ت ناردویه‌تى به‌دواى باوکمدا بزانن خۆى و عه‌شیره‌ته‌که‌شى چى ده‌وێ بیده‌نێ، به‌ڵام باوکم به‌رده‌وام بووه. له‌ساڵى (76) که‌چووینه ده‌ره‌وه شۆڕش نه‌مابوو، دواى (75) عومه‌ر ده‌بابه‌و ره‌سوڵ مامه‌ندو عه‌لى عه‌سکه‌رى و دکتۆر خالید له‌دیوى قه‌ندیل بوون، به‌س بایز ئاغاى براگه‌وره‌م که‌چووه ده‌ره‌وه به‌ماوه‌یه‌ک هەزارو (700) که‌س دروستبووین، ناوچه‌که هه‌مووى ئازادبوو، دەو‌روبه‌رى قه‌ندیل ئه‌وکات جه‌ماعەت مه‌فره‌زه‌و شتیان بڵاوده‌کرده‌وه. ئه‌وکاتیش حکومه‌تى عێراق خه‌ڵکى نارده‌وه وتیان چیتان ده‌وێ بۆتان ده‌که‌ین، به‌ڵام بایز ئاغا قبوڵى نه‌کرد، چونکه ئه‌مه که‌مووکورتى عه‌شیره‌ت و شه‌خسى نه‌بوو، هه‌موو جارێکیش حکومه‌ت نه‌یتوانیوه له‌ناوچه‌ى ئێمه ده‌سه‌ڵاتى ته‌واوى هه‌بێ. به‌ڵام بهداخهوه هه‌موو خه‌ڵک بۆ کوردایه‌تى بوو ئه‌و قوربانیه‌ى ده‌دا، دوایى بۆته شتى شه‌خسى، جا به‌بیرو باوه‌ڕى جیاوازه‌وه، ئێستا وایانکردووه شۆڕشه‌که‌و ئه‌وه‌ى خه‌ڵک کردوویه‌تى هه‌موویان ناشیرین کردوه، هه‌مووى یه‌کترى شکاندنه، یه‌کترى که‌مکردنه‌وه‌یه‌و خۆ فه‌رزکردن و قۆرخکردنه، ئینجا ده‌بینیت هیچم نه‌کردووه به‌ڵام مه‌سئوله‌کانیان ئه‌و هه‌مووه دزییه گه‌وره‌یەیان کردووه ناویان ناهێنم، ئێستا دێن له‌من و تۆى به‌رده‌ده‌ن، مناڵێک دێنن و پاره‌یه‌کى دهدهنێ و به‌س بۆ ئه‌وه‌ى خه‌ڵکى پێ مشه‌وه‌ش و مه‌شغوڵ بکه‌ن، ئامانجى شۆڕش ئه‌وه‌نه‌بوو که‌ئێمه به‌شداریمان تێداکردووه. ئه‌گه‌ر ئامانج و خه‌باتى شۆڕش بۆ کوردایه‌تى و میلله‌تى کورد نه‌بوایه‌و ئه‌وانى پێ گه‌وره ده‌بوو بۆ خۆتت ده‌کرد، تۆ ئه‌گه‌ر سه‌یرى عه‌شیره‌ت بکه‌ى ده‌ست له‌کاروبارى یه‌کتره‌وه به‌رناده‌ن، هه‌رکه‌سێک ئه‌گه‌ر خۆى له‌ئه‌وى ترى پێگه‌وره‌تر نه‌بێ که‌متر نییه، به‌ڵام ئێمه‌و خه‌ڵک خوێنماداوه بۆ ئه‌وحزبانه‌و ده‌نگمان پێداون و له‌گه‌ڵیان بووین به‌ماڵ و به‌نان و هه‌مووشتێکه‌وه، ئێستا ئه‌وان جوابى که‌س ناده‌نه‌وه، ئه‌وان له‌ئاسمان و تۆش له‌زه‌ویت و شوڕش ئامانجى خۆى نه‌پێکا. هاوڵاتى: چۆن ده‌ڕوانیته نه‌وه‌ى دووه‌م و ئه‌و گه‌نجانه‌ى ئێستا له‌لوتکه‌ى ده‌سه‌ڵاتدان؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: ئه‌وانه نه‌وه‌ى دووه‌م نین، هه‌ر ته‌واوکه‌رى ئه‌وانن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى ئه‌وان ده‌ڕۆن وه‌ک میراته‌و شتێکى نوێیان نییه، خه‌ڵک به‌گشتى چاوه‌ڕوانى له‌ده‌ستى ئه‌وان بوو به‌هۆى ئه‌وه‌ى گه‌نجن و له‌گه‌ڵ سه‌رده‌م بێنه‌وه، به‌ڵام ئێستا نازانم له‌به‌ر نه‌بوونى ئابوریی یا له‌به‌ر کێشه‌و گرفتى زۆر یان کۆرۆنایه، کۆمه‌ڵێک پاساو بیانویان هه‌یه، خه‌ڵک چاوه‌ڕوانى ئه‌وه‌یه باش بن. هاوڵاتى: ده‌وترێت باوکت داواى ژنى کردووه بۆ ئیدریس بارزانى، ئه‌وه چۆنه؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: بابم داوای کچى حه‌مه‌ى عه‌بدولڕه‌حمان ئاغاى سلێمانى کردووه بۆ ئیدریس بارزانی، چونکە حه‌مه‌ى عه‌بدولڕه‌حمان ئاغا خزمایه‌تى و دۆستایه‌تى له‌گه‌ڵ باوکم هەبووە، ئه‌وکاتیش ئه‌وان ئاوا ناسراو نه‌بوون، ته‌کلیفیان کردبوو نه‌یاندابوویه، که باوکم چوو داواى کرد پێیاندا، مه‌لا مسته‌فا داواى له‌باوکى من کردبوو که‌داواى ئه‌و کچه بکات. هاوڵاتى: عه‌شیره‌ته‌کان رۆڵیان هه‌بووه بۆ ژن و ژنخوازى که‌سه سیاسییه‌کان، ئه‌وان به‌رانبه‌ر به‌عه‌شیره‌ته‌کان چۆنن له‌ڕابردوو ئێستاشدا؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: ئه‌وان له‌پێناو خۆیان خۆشیان ده‌توێننه‌وه نه‌ک ئێمه، هه‌ر ده‌سه‌ڵاتێک که‌دێت نایه‌وێ عه‌شیره‌ت و ئه‌وه ببێ، دژى ئه‌وه‌ن و ئێستا عه‌شیره‌ت نه‌ماوه، ئه‌وان له‌به‌ر خه‌ت خه‌تێنه‌ى ناوخۆیان ئاگایان له‌عه‌شیره‌ت و ئه‌وه‌ى باسیانده‌کرد نه‌ماوه، ئێستا باو باوى ئه‌وه‌یه چه‌نده ده‌وڵه‌مه‌ندبێت و چه‌نده ده‌سه‌ڵاتى هه‌بێ، عه‌شیره‌ته‌کان مه‌منونن، ئه‌وان خزمه‌ت به‌گه‌نج و به‌خه‌ڵک بکه‌ن، نیمچه حکومه‌تێک بن، یاسایه‌ک هه‌بێ، ده‌ستورێک هه‌بێ خزمه‌ت به‌هه‌مووى بکات، بڵێین و نه‌ڵێین سه‌دام خراپ بوو له‌شتى سیاسییدا، به‌ڵام له‌بابه‌تى کۆمه‌ڵایه‌تى و ئابورى عه‌داله‌تى هه‌بوو، شتى خراپى نه‌ده‌دا به‌خه‌ڵک، ده‌چوویته بازاڕ چى خراپ و ته‌زویرو به‌سه‌رچووت ده‌دى. خه‌ڵک گله‌یی زیاتر له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه، ئێستا له‌به‌ر ده‌وڵه‌مه‌ندبوون قوزه‌ڵقورتى دهدهنێ، ئه‌و خه‌ڵکه ده‌رمانی بێ که‌ڵکه، خواردن هه‌روا. هاوڵاتى: قسه‌تان چیه له‌سه‌ر ریفراندۆم و ئه‌نجامه‌که‌ى؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: من له‌کاتى ریفراندۆم لێره نه‌بووم بۆ ئه‌نجامه‌که‌شى ده‌بێ له‌یه‌کێتى و پارتى بپرسیت، ئه‌وان یه‌کترى تۆمه‌تبار ده‌که‌ن به (16)ی ئۆکتۆبه‌ر یه‌کترى تاوانبار ده‌که‌ن و دواییش داده‌نیشن و براى دایک و باوکى یه‌کترن و یه‌ک کێشه‌شیان نییه، ده‌بێ ئه‌و پرسیاره له‌ئه‌وان بکه‌ین. هاوڵاتى: به‌بۆچوونى تۆ دواى ده‌رکه‌وتنى ده‌رئه‌نجامه‌که‌ى ریفراندۆم قازانجى هه‌بوو که‌کردمان؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: وه‌کخۆم ئه‌گه‌ر ئێستاش ریفراندۆم بکرێت و هه‌رکه‌سێک بیکات پشتیوانى ده‌که‌م، هه‌رشتێک و ریفراندۆمێک بۆ داواکردنى شتى زیاتر بێ بۆ کورد پێم باشه، به‌ڵام ئه‌گه‌ر کورد به‌ته‌بایی و برایه‌تى هه‌مووى ئاگاى له‌یه‌ک نه‌بێت و حساب بۆ یه‌کترى نه‌کرێت هه‌ر فه‌شه‌ل دێنێت. هاوڵاتى: تاچه‌نده پێویستمان به‌یه‌کێتى نه‌ته‌وه‌یی هه‌یه بۆ هه‌ر چوار پارچه‌که‌ى کوردستان؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: هه‌ر جارێک گۆڕانکارى ده‌بێت له رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست دووباره ده‌بێته‌وه، دوژمنه‌کانى کورد زۆر ده‌ترسن، به‌ڵام بهداخهوه هیچکام له‌حزبه‌کان خۆیان بۆ ئاماده‌نه‌کردووه، به‌س ئه‌و گۆڕانکارییه‌ش هه‌رده‌بێ ئه‌وه‌نده‌ى ئه‌وان لێوه‌یانه‌وه دیاره، ئه‌گه‌ر پێى تێکچوون و پێیان ناخۆشه له‌ناو ئێمه ئه‌وه‌نده خۆشحاڵى و خۆ ئاماده‌کردنى تێدانییه. هه‌تا 2023 ده‌بێ گۆڕانکارى دروستببێ له‌هه‌موو ناوچه‌که، له‌سه‌ر ئاستى تورکیاو ئێران، ئه‌وان زۆر له‌و گۆڕانکاریه ده‌ترسن، په‌لامارى ئه‌مولاو ئه‌ولا ده‌ده‌ن، ئه‌و په‌لاماره بۆ ئه‌وه‌نیه که‌ئێستا ئه‌و تواناییه هه‌یه، به‌ڵکو له‌وه ده‌ترسێ دانوستانێک دروستببێ و بزانێ چى ده‌گۆڕێ. هاوڵاتى: له‌قسه‌کانتدا باسى ده‌ستورت کرد تائێستا کوردستان ده‌ستورى نیه، چۆن ده‌ڕوانیته ئه‌م ده‌سه‌ڵاته که‌نه‌یانتوانیوه ده‌ستورێک بۆ هه‌رێم بنووسنه‌وه؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: به‌رژه‌وه‌ندى خۆیان و ده‌سه‌ڵات له‌وه‌دایه، ئه‌گه‌رنا تۆ میلله‌تێک بیت کیانێک و ده‌ستورو یاسایه‌کت نه‌بێ یانى هیچ نیت، خۆ کوێخایی و عه‌شیره‌تگه‌رى نیت، ئه‌تۆ حکومه‌تى و هه‌رێمێکت هه‌یه، کاتى خۆى ئه‌و هه‌رێمه هێڵى (36)ى بۆ دانراوه، هێزى خه‌ڵکى دیکه‌ى تێدایه‌و پشتگیریت ده‌کات، بێ ده‌ستورو قانون ناکرێ بڵێى هه‌رێم به‌ڕێوه‌ده‌به‌م، ئه‌وه‌ى که‌به‌ڕێوه‌ت بردووه که‌موکوڕیى ده‌بێت. هاوڵاتى: نه‌وشیروان مسته‌فاو مام جه‌لالیش کۆچى دواییان کردووه ئێستا ته‌نها مه‌سعود بازرانى ماوه‌ته‌وه، ده‌بێت ئه‌و چى بکات بۆ چاره‌سه‌رى ئه‌م دۆخه‌ى ئێستا؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: راسته ئێستا ته‌نها کاک مه‌سعود ماوه، به‌ڵام به‌هۆى حزبایه‌تیه‌وه هه‌موو شته‌کان لێک دابڕاون، ئێستا دووکه‌س بچێت له‌گه‌ڵ کاک مه‌سعود دابنیشێت بڵێت تۆ کوڕى مه‌لا مسته‌فایت و هاورێى کاک نه‌وشیروان و مام جه‌لال بوویت به‌س تۆ ماویت، سبه‌ینێ هه‌ر له‌گۆڕان و یه‌کێتى ده‌ڵێن کاکه ئه‌وه بووه‌ته پارتى، ئه‌و ده‌رگایه کراوه‌نیه‌و ناتوانیت، خه‌ڵک ئه‌وه‌نده تۆمه‌تى پێده‌درێت ناتوانی هیچ بکه‌یت. خه‌ڵکیش له‌ناوبانگ و سومعه‌ى خۆى ده‌ترسێت و دوومنداڵ شتى خراپت له‌سه‌ر ده‌نووسن، ئێستا هه‌موو شته‌کان له‌ده‌ست و نێوان حزبه‌کان خۆیاندایه ئه‌گینا موشکیله‌ى خوێنده‌وارو عه‌شیره‌ت و ئه‌وانه‌یان نه‌ماوه، په‌رله‌مانه، حکومه‌ته هه‌ر بۆ ئه‌وانه، ده‌نگدانه، پاره‌یه، ده‌سه‌ڵاته هه‌رچى هه‌یه هه‌ر بۆ ئه‌وانه، ئێستا من جه‌معیه‌تێک بکه‌مه‌وه به‌ناوى بێلایه‌ن هه‌زار ناووناتۆره‌و شتم بۆ دروستده‌که‌ن، کابرا ناوێرێت خۆى له‌هیچ بدات. له‌سه‌ره‌تاى شه‌ڕى براکوژى له‌هه‌موو ناوچه‌کانه‌وه له‌هه‌ڵه‌بجه‌و که‌لارو سلێمانى و ناوچه‌کانى تره‌وه چه‌ندین که‌سایه‌تى جیاواز چوینه لاى مام جه‌لال و کاک مه‌سعودو کاک نه‌وشیروان و داواى وه‌ستانى شه‌ڕیان ده‌کرد، به‌ڵام ئێستا ئه‌وه نه‌ماوه، به‌تایبه‌ت ئه‌و فه‌یسبوکه بووه‌ته زێراب و هه‌مووشتێکى تیا ده‌وترێ. هاوڵاتى: ئایا تۆ پێتوایە کە دەبێت رۆڵ بۆ عه‌شیره‌ته‌کان بگێڕدرێته‌وه بۆ چاره‌سه‌رى کێشه‌کان؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: به‌ڵێ کاتى ئه‌وه هاتووه، به‌ڵام ئێمه وه‌ک عه‌شیره‌ت ناتوانین فشارى زۆر بکه‌ین، ئه‌گه‌ر مێژوو بخوێنیته‌وه هه‌ر شتێکیشیان به‌سه‌رهاتبێ هێناویانه به‌سه‌ر شێخ و مه‌لاو عه‌شائیردا، کابرا یارمه‌تى شۆڕشى هه‌ر چوار پارچه‌که‌ى کوردستانى داوه، به‌ڵام وایانلێکردووه ده‌ڵێن ئه‌و شۆڕشه‌ى کراوه نه‌خوێنده‌وارو شێخ و مه‌لا بووه، خه‌ڵک له‌به‌رئه‌وه ناوێرێ زۆر ته‌داخول بکات، زۆر شت و غه‌دریش قبوڵده‌کات و دانى به‌خۆیدا گرتووه، مه‌سه‌له ترس نییه به‌س ئه‌و ته‌جروبه‌یه‌ى که‌هه‌یه له‌ملى ئه‌وان بێ، ئه‌وه‌ى ده‌گوزه‌رێ که‌س پێى خۆش نیه، به‌ڕاستى زروفى وڵاتى ئێمه زۆر خه‌ته‌ره، دوژمنه‌کان له‌خۆت به‌هێزترن، دوژمنه‌کان ده‌ستیان له‌نێو ئێمه‌دایه. له‌و فه‌تره‌یەى سێ چوار که‌س هاتبوونه لام به‌میوانى، که‌چى بڵاوکرابووه‌وه که‌ده‌یه‌وێ هێز دروستبکات، بابه هێزى چى و شتى چى، ئه‌وه پارتى و یه‌کێتى هێزو پاره‌یان له‌هه‌مووخه‌ڵکى زۆر زیاتره‌و خه‌ڵکیش هه‌ر له‌گه‌ڵ ئه‌وانه. هاوڵاتى: قسه‌ت چیه له‌سه‌ر بارودۆخى ئابوورى و فرۆشتنى نه‌وتى هه‌رێم و ده‌ستکه‌وتنى داهاته‌کان؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: من نازانم به‌س گوێم له‌خه‌ڵک ده‌بێ ده‌ڵێن نه‌وت ده‌فرۆشین یان نه‌وت ده‌کڕین خۆ قه‌رزارین، ئێستا ئه‌و نه‌وته‌ى ده‌فرۆشین هه‌ر قه‌رزارین، ده‌بێ ئه‌و پرسیاره له‌وان بکه‌یت، چونکه ئه‌وان ده‌زانن چۆنیان فرۆشتووه‌و چۆن قه‌رزارن و ژیانى خه‌ڵکیان پێ دابین ناکرێ ده‌چنه‌وه به‌غداو داوا له‌و ده‌که‌ن مه‌عاش و بژێوى خه‌ڵکى بدات، به‌س من ده‌ڵێم ئیهمالى هه‌یه یه‌ک، نه بوونیان هه‌یه، ئه‌گینا له‌به‌رچى موچه نادرێ، له‌هیچ وڵاتێک شتى وانه‌بووه ده‌ڵێن له‌سه‌دا (25) ده‌بڕین خه‌ڵک به‌گله‌ییه، به‌ڵام به‌دوومانگ جارێ ده‌تداتێ له (75)ى ده‌بڕدرێ. من زۆرم پێ باشتره له‌گه‌ڵ به‌غدا رێکبه‌ون نه‌ک له‌گه‌ڵ تورکیا، یان ئه‌وه‌ى دیار نه‌بێ بۆ کوێ ده‌ڕوات. هاوڵاتى: په‌یوه‌ندیت له‌گه‌ڵ پارتى و یه‌کێتى چۆنه؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: په‌یوه‌ندیم له‌گه‌ڵ هه‌موو لایه‌نه‌کان زۆر باشه، حزبه‌کانى رۆژهه‌ڵات، ئه‌وانه‌ى تورکیا، ئه‌وانه‌ى باشوور، له‌گه‌ڵ هه‌مووى باشم و خراپ نیم. هاوڵاتى: تاچه‌ند پرس و راوێژتان پێده‌که‌ن؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: وه‌ختى خۆى که‌گۆڕان و یه‌کێتى جیا نه‌بووبوونه‌وه، ئه‌گه‌ر له‌ناو یه‌کێتى شتێک ده‌بوو به‌تایبه‌تى مام جه‌لال بۆچوونى خه‌ڵکى وه‌رده‌گرت پێش ئه‌وه‌ى رووداوه‌که ببێ یان کارێک ئه‌نجامدات، به‌ڵام ئێستا ئه‌وه‌نه‌ماوه، ئه‌وه‌ى مام جه‌لال کردوویه‌تى به‌س به‌ئه‌و ده‌کرێ، ئه‌وانه‌ى ئێستا به‌س بیانتوانیایه راوێژ به‌خه‌ڵک بکه‌ن مه‌رج نیه یه‌کێتیش بێ، مام جه‌لال ته‌نها هى یه‌کێتى نه‌بوو. هاوڵاتى: قسه‌ت چی بوو له‌سه‌ر جیابوونه‌وه‌ى گۆڕان له‌یه‌کێتى؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: به‌بۆچوونى من زه‌ره‌رێک بوو له‌یه‌کێتدا، ئه‌وکاته‌ى که‌جیابوونه‌وه، جارێک ده پانزه که‌سێک چووینه لای کاک نه‌وشیروان و دواتریش بۆلاى مام جه‌لال بۆ ئاشتبوونه‌وه چووین، دواى ماوه‌یه‌ک کاک نه‌وشیروان که‌سێکى ناردبوو به‌دوامدا به‌ئاگادارى مام جه‌لال چووم و باسى گۆڕانی کرد، وتم کاک نه‌وشیروان ئه‌گه‌ر به‌رانبه‌ر ئه‌و ده‌سه‌ڵاته شتێکى نوێ دروستده‌که‌یت ئه‌وه پێم باشه به‌س ئه‌و که‌سانه‌ى که له‌زانکۆکانن و خوێنده‌وارو گه‌نجن و ناڕازین ئه‌وانه بێنه، به‌س ئه‌گه‌ر وه‌ک ئینشیقاق له‌و جه‌ماعه‌ته‌ى یه‌کێتى ببه‌ى، پێم باش نییه. هاوڵاتى: پێت باشه ئێستا گۆڕان و یه‌کێتى یه‌کبگرنه‌وه بۆ راگرتنى باڵانس له‌به‌رانبه‌ر پارتى؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: نازانم ئه‌وان هه‌ردوولایان پارتی و یه‌کێتیان پێ خراپ بوو، گۆڕان له‌سه‌ر ناڕه‌زایه‌تى خه‌ڵک دروستبوو و ئه‌و ده‌نگانه‌ى هێنا، به‌ڵام ئێستا هه‌ردوو حزبه‌که عه‌ینى شتن ئه‌گه‌ر خراپتر نه‌بن باشتر نین و چوونه‌ته حکومه‌ته‌وه، ئه‌وه ده‌بێت خه‌ڵک ئه‌و بڕیاره بدات. هاوڵاتى: ئێستا هه‌وڵێک هه‌یه بۆ به‌هه‌رێمکردنى پارێزگاى سلێمانى و ئیداره‌ى گه‌رمیان و ناوچه‌که‌ى ئێوه‌ش راپه‌ڕین ده‌گرێته‌وه، قسه‌ت چیه له‌سه‌ر ئه‌وه‌و پشتیوانى ده‌که‌ن؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: هه‌تا کوردستان گه‌وره‌ترى پێوه‌دیاربێ پێم باشتره، هه‌تا بچووکتربێته‌وه پێم خراپه، به‌ڵام ژیانى خه‌ڵکیش وایلێهاتووه ناچاریکردووى چى ژیانیان باشتر بکات ئه‌وه باشتره. هاوڵاتى: له‌ماوه‌ى رابردوو فیستیڤاڵى عه‌شیره‌ته‌کان ده‌کرا، چۆن له‌وه ده‌ڕوانن، ئێوه هیچ داوایه‌کتان لێکراوه بۆتان بکرێت؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: له‌باشور هه‌موو عه‌شیره‌ته‌کان یه‌کترى ده‌ناسن، به‌ڕاى من ئه‌وه شتى زیاده‌یه که‌سێک فیستیڤاڵ ده‌کات که که‌س نه‌یناسێت و خۆى ده‌رده‌خات، ئێمه میلله‌تێکین هه‌موو یه‌کترى ده‌ناسین، ئێستا بچمه کوردستانى ئێران و تورکیاو سوریاش چۆن لێره خه‌ڵک ده‌مناسێت، به‌هۆى پێشکه‌وتنى ته‌نکه‌لۆژیاش ئه‌و چه‌ند ساڵه خه‌ڵک زۆر له‌یه‌کتر نزیک بوونه‌ته‌وه. هاوڵاتى: تاچه‌نده کێشه کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کانى وه‌ک کوشتن و بابه‌تى ژن دێته لاتان و چاره‌سه‌رى ده‌که‌ن؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: هه‌ر زۆر هه‌یه، ئێستاش رۆژانه خه‌ڵک دێن و خه‌ڵک ده‌کوژرێ یه‌ک که‌سه‌و دووانه سیانه، ده‌چیت داده‌نیشیت و قه‌ناعه‌ت به‌هه‌ردوولایان ده‌که‌یت که‌ئه‌وه زه‌ره‌ربووه، زیاتریش بکه‌ى زه‌ره‌رى خراپتره، زۆر نموونه‌ى بۆ ده‌هێنینه‌وه تاوه‌کو قه‌ناعه‌تى پێده‌که‌ین و به‌مادده بێ، به زه‌وى بێ، به‌لێبوردن بێ و پێک بێنه‌وه، چونکه له‌وڵاتى ئێمه به‌دادگا زۆرى ماوه‌و حه‌ل نابێت، له‌و ماوه‌یەى رابردوو کابرایه‌ک له‌مه‌حکه‌مه حه‌وت ساڵ حکوم بوو، ئه‌وکاته‌ى ئازادکرا دوژمنه‌کان له‌حاجیاوا کوشتیانه‌وه، ئه‌گه‌ر قه‌ناعه‌ته‌که دروست نه‌بێ نابێ، شت به‌ئیجبارى نابێ ده‌بێ قه‌ناعه‌تى پێبکه‌یت ئه‌وکات مه‌ترسى له‌سه‌ر نامێنێت. هاوڵاتى: ژنان رۆڵیان چۆنه له‌ناو عه‌شیره‌ته‌که‌ى ئێوه‌دا؟ بیرتان له‌وه نه‌کردووه‌ته‌وه ئافره‌تێک بکه‌نه سه‌رۆک عه‌شیره‌ت، بڕواتان پێیان نییه؟ ئاکۆ عه‌باس ئاغا: باوه‌ڕمان پێیانه، به‌ڵام ئافره‌ت ناتوانێت ئه‌و رۆڵه‌ى بگێرێت، ناوچه‌که‌ى ئێمه‌ش له‌کوردستان به‌گشتى وایه، ئێستاش ئه‌و ماڵه‌ى که زۆر شارستانیه که من بچم، ژنان ده‌چنه دیوێکى دیکه‌و له‌وێ نابێ، نه‌ک ته‌نیا له‌ناو عه‌شائیره‌کان. ئه‌وه‌نده‌ى له‌ناو عه‌شائیر رێزى ئافره‌ت ده‌گیرێ بڕواناکه‌م له‌جێى دیکه وابێت، من دایکم لێره بووه هه‌ر قسه‌یه‌کى کردبایه که‌س نه‌بوو له‌قسه‌ى ئه‌و ده‌ربچێت و رێزى ده‌گیرا، به‌ڵام وه‌کو سه‌رۆکى عه‌شیره‌ت نا به‌س گوێڕاگرتن و رێزگرتن له‌قسه‌ى ئه‌و زۆر حسابی بۆ ده‌کرا، ئه‌وان له‌هه‌موو شتێکى ئێمه‌دا هاوکارو پشتیوانمانن، من قسه‌ى براو ریش سپییم شکاندووه، به‌س نه‌متوانیوه هی دایکم بشکێنم، نه‌ک هه‌ر من هه‌موو خێزانه‌کان و عه‌شیره‌ته‌که‌شمان
.png)
