ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق: 120 ملیارەکە بنێرن 

  لە وەڵامی وەزارەتی ناوخۆی عێراقدا، وەزارەتی ناوخۆی هەرێم  رونکردنەوەیەکی بڵاوکردەوە و تێدا هاتوە؛ لە ساڵانی ڕابردوش كە بە دەیان جار بە درۆن و موشەك هەرێم کراوەتە ئامانج و  ئاراستە و سەرچاوەی موشەك و درۆنەكانیش دیار بون، هیچ کەسێکیش لەسەر ئەو کارە سزا نەدراوە، هەست دەکەین جۆرێك لە پەردەپۆشكردن و خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی هەیە لەلایەن حکومەتی فیدڕاڵەوە. وەزارەتی ناوخۆی هەرێم لەسەر هێرشيکانی ئەمدواییە، ڕونکردنەوەیەکی بڵاوکردەوە، وەڵامی وتەبێژی هێزە چەکدارەکانی عێراق دەداتەوە، کە وتوبوی  "ئەوەی لە وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی کوردستانەوە دەرچووە سەبارەت بە تۆمەتبارکردنی دامەزراوەیەکی ئەمنیی فەرمیی عێراقی، کارێکە رەتکراوە و سەرکۆنەکراوە و بە هیچ بیانوویەک رێگەپێدراو نییە." لە رونکردنەوەکەدا وەزارەتی ناوخۆ ئاماژەی وەکردوە،  ئەو چاوەڕوانییە لە لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی فیدڕاڵ هەیە، لە كاتی بونی هەڕەشە لەسەر هەرێمی كوردستان یان هەر ناوچەیەكی تری عێراق، لە پێناو زانینی ڕاستییەکان و دوبارەنەبونەوەی هەرەشەکان و سزادانی ئەنجامدەرانی ریوشوێنی جدیی و پێویست بگیرێتە بەر، بەڵام  وەک دەردەکەویت جۆرێک لە خۆدزینەوە و پەردەپۆشکردن هەیە. هەروەها ئاماژەی بەوەش کردوە، لە ساڵانی ڕابردوش كە بە دەیان جار بە  درۆن و موشەك هەریم کراوەتە ئامانج و  ئاراستە و سەرچاوەی موشەك و درۆنەكانیش دیار بون، بەڵگەی پێویستیش لەبەردەستدا بون، بەڵام لەسەر ئەو تاوانانە  كەس سزا ندرا و هیچ ڕێوشوێنێكیش لەبەرانبەر هیچ لایەنێك نەگیرایەبەر. دەقی رونکردنەوەکەی وەزارەتی ناوخۆی هەرێم؛  ئەو چاوەڕوانییە لە لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی فیدڕاڵ هەیە كە لە كاتی بونی هەڕەشە لەسەر هەرێمی كوردستان یان هەر ناوچەیەكی تری عێراق، لەپێناو دەركەوتنی ڕاستییەكان و ڕێگەگرتن لە دووبارەبوونەوەی هەڕەشەكان و سزادانی ئەنجامدەران، ڕێوشوێنی پێویست بگیرێتە بەر، بەڵام بە داخەوە هەست دەکەین جۆرێك لە پەردەپۆشكردن و خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی هەیە بەرانبەر ئەو زێدەڕۆییە ئەمنییانەی كە لە دژی هەرێمی كوردستان ئەنجام دەدرێن. لە ساڵانی ڕابردووش كە بە دەیان جار هەرێم بەر پەلاماری درۆن و مووشەكەكان دەكەوت، هەرچەندە ئاراستە و سەرچاوەی مووشەك و درۆنەكانیش دیار بوون و چەندین جار بۆ دەرخستنی ڕاستییەكان لیژنەی هاوبەشی نێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدڕاڵ دروست بوون، بەڵام دیسان بەداخەوە نە دەرئەنجامی لێكۆلینەوەكان بۆ ڕای گشتی ئاشكرا دەكران و نە لەسەر ئەو تاوانە ئاشكرا و كردەوە نایاساییانە كەس سزا دەدرا و هیچ ڕێوشوێنێكیش لەبەرانبەر هیچ لایەنێك نەگیرایەبەر. ئەمە لە حاڵێكدا بوو كە لە بەرزترین ئاستی نێوان هەردوولا هەماهەنگی هەبووە و بەڵگەی ڕوون و ئاشكراش لەبەر دەست بوونە. لێرەدا ڕایدەگەیەنین كەشوهەوای سیاسی و بیروڕای سیاسیی لایەنەكان بەهەر بارێكدا بێت، پاراستنی ئاسایشی وڵات و ڕێگەگرتن لە بە ئامانجگرتنی ژیانی هاووڵاتییان و سەروەری و سەقامگیریی وڵات ئەركی لەپێشینەی دامودەزگە فەرمییەكانی هەردوو حكومەتی فیدڕاڵی عێراق و حكومەتی هەرێمی كوردستانە.

وتەبێژی فەرماندەی هێزە چەکدارەکانی عێراق، وەڵامی راگەیەندراوی وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی کوردستانی دایەوە و تۆمەتبارکردنى حەشدى شەعبى بە هێرشە درۆنییەکان سەرکۆنە دەکات. سەباح نوعمان، گوتەبێژی فەرماندەی هێزە چەکدارەکانی عێراق لە راگەیەندراوێکدا گوتى "تۆمەتبارکردنى دامەزراوەیەکى ئەمنیی فەرمى، لەژێر هەر پاساوێکدا بێت رەتکراوەیە، سەرکۆنەى دەکەین و داوای پێدانی بەڵگە بەلایەنی حکومەتی فەرمی دەکەین". شەوی رابردوو، وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان رەتیکردەوە بە درۆن هێرشکرابێتە سەر بنکەیەکی سەر بە ئیسرائیل لە هەولێر و دەشڵێت، "ئەو هێرشانە لەلایەن هەندێک گرووپی سەر بە حەشدی شەعبی ئەنجامدەدرێن". سەباح نوعمان جەختیکردووەتەوە "حکومەتی عێراق بە دامەزراوە ئەمنییەکانییەوە، دووپاتیانکردووەتەوە دوودڵ نابن لە گرتنەبەرى رێکارى یاسایی توند بەرامبەر ئەوانەى هەوڵى تێکدانى سەقامگیرى دەدەن لە تەواوى عێراق". دەشڵێت، ئاڵنگارییەکانی ئێستا دەخوازن، هەماهەنگی و هاوکاریی لەڕێگەی کەناڵە فەرمییەکانەوە هەبێت لەبری پەنابردن بۆ میدیا و بە راپۆرت و لێدوان دەرفەت بدەن بەوانەی لە بۆسەدان بۆ سوکایەتی بە دامەزراوەکانی عێراق. وەزارەتی ناوخۆى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە روونکردنەوەکەیدا ئاماژەی بەوەشکردبوو "لە چەند میدیایەکی ئەلیکترۆنیی فەرمی لە ئێران، وا بڵاوکراوەتەوە کە گوایە شەوی پێنجشەممە لە هەولێر بە درۆن هێرش کراوەتە سەر بنکەیەکی سەر بە ئیسرائیل، هەموو ئەو هەواڵانە چەواشەکارین و دوورن لە راستییەوە، نە بنکەی ئیسرائیلی لە کوردستان هەیە و نە ئۆپراسیۆنی وەهاش ئەنجامدراون". وەزارەتی ناوخۆ دەشڵێت، "شەوی پێنجشەممە درۆنێک لە ناوچەیەکی چۆڵەوانی لە نزیک هەولێر کەوتەخوارەوە. ئەم هێرشانەش لەلایەن هەندێک گرووپی سەر بە حەشدی شەعبی بە مەبەستی ئاژاوەنانەوە ئەنجامدەدرێن". بەپێویستى زانى بوو لایەنە پەیوەندیدارەکان لە حکومەتی فیدراڵی سنوورێک بۆ ئەم کارە تێکدەرانە دابنێن و رێکاری یاسایی بەرامبەر بە تاوانباران بگرنەبەر.

  كاوە ڕەش/ بەریتانیا     دوابەدوای لێكۆڵینەوەو ڕاپۆرتێكی نهێنی تۆڕی هەواڵی بی بی سی، كەئاشكرای كردوە، كەلەزۆرێك لەماركێتە بچوكەكانی ناو شەقامە گشتیەكانی بەریتانیا، بازرگانی بەجگەرەو توتن و ڤایبی نایاساییەوە دەكرێت، تیمی تایبەتی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانی نایاسای هەڵمەت دەبەنەسەر جەندین ماركێت، كەزۆربەیان كوردن.  هاوكات لەگەڵ هەڵمەتی دەستبەسەرداگرتنی جگەرەو ڤایپی نایاسایی، تیمی پەیامنێرانی بی بی سی، یاوەری هێزەكانی پۆلیس دەكەن، بۆ نیشاندانی ئەو شوێنانەی كاریان فرۆشتنی جگەرەو تووتنی نایاساییە، لەناو ماركێتەكانی بەریتانیا.  لەكاتی پشكنین و لێكۆڵینەوەی پۆلیس لەماركێتەكان، كەبەشێكیان تونێلیان لەژێر ماركێتەكان درستكردووە بۆ شاردنەوەی جگەرەو شتی نایاسایی، خاوەن دووكانە كوردەكان ڕێگری دەكەن لەتیمی ڕیپۆرتەرو كامێرامانەكان، ڕووبەڕووی كامێرامان و پەیامنێران دەبنەوەو دەیانەوێ بەتورەییەوە كامێراكە ڕابگرن و دەست دەخەنە سەر ڕووی كامێراكەو بەری دەدەنەوە.   كوردەكان بەتووڕییەوە هێرش دەكەنە سەر ڕیپۆرتەرو كامێرامانەكان، هاوار دەكەن دەڵێن; نابێت ئەوانە تۆماربكرێن.  لەبەرامبەردا تیمە ڕۆژنامەوانییەكە دەڵێن كەئەوان مافی خۆیان و گشتیە، كەكاری خۆیان بكەن و تۆماری هەڵمەتی دەستبەرداگرتنی ئەوكارە نایاساییە بكەن لەكاتی پشكنیدا، تەنها لەتونێلێكدا كەكوردەكان لەژێر ماركێتەكان درووستیان كردبوو بەبەهای هەزاران پاوەند، پاكەت جگەرە دەدۆزنەوە.  یەكێك لەستافی دووكانەكان بەپێكەنینەوە دەڵێ، ئەو پاكەتانە هیچ نیە تەنها نرخەكەی زۆریەكەی ٥ بۆ ١٠ هەزار پاوەندە دەبیت.  ستافەكە دەڵێت، پاكەت و جگەڕە كەس ناكوژێ، ئێوە بڕۆنە دووكانی حەلاق و خوردنگەكان، هەموویان دەرمان و جگەرە دەفرۆشن، تیمەکانی ستانداردی بازرگانی دەڵێن; بەشێك لەو ماركێتانە پەیوەندیان لەگەڵ چەندین باندی تاوانکاریی ڕێکخراوا هەیە,  کە گومانیان لێدەکرێت، سەرچاوەی دابینكردنی جگەرەو توتن و ڤایپی نایاسایی بن بۆ فرۆشگایانە.  تیمەكە دەڵێن; ئەو قازانجانەی كە لە ماركێتەكان بەدەستدەهێنرێت، هاوتای قازانجی  فرۆشتنی ماددەی هێرۆین و کۆکاینە.  تیمیەكانی ستانداردە بازرگانییەکان ئەو پرسەیان بەشەڕ لەنێوان خۆیان و ماركێتەكان وەسف کردووە، چونكە بەگوتەی ئەوان جگە لەفرۆشتنی شتی نایاسایی سەدان لەو پەناخوازانەی كەمافی کارکردنیان لەبەریتانیا نیە، لەوێ کاردەكەن و لەهۆتێلەكان نیشتەجێین.     HMRC  حوكمەتیش دەڵێت; لانیکەم ٢.٢ ملیار پاوەند لەداهات، لەبەشی باج و گومرگی بەریتانیا، بەهۆی ماركێتەكانەوە لەدەست دەچێت لەو وڵاتە.  لەوەڵامی ڕاپۆرتی بی بی سی، وەزیری ناوخۆی بەریتانیا، ئیڤێت کوپەر ڕایگەیاندووە، شەرمەزارییەكى گەورەیە کەباندە تاوانبارەکان هەوڵی خراپ بەکارهێنانی شەقامە گشتیەكان دەدەن بەهۆی ئەكاڕە نایاسانەوە.   بەگوتەی وزیری ناوخۆ، حکومەتی بەریتانیا، لەدوای هەڵبژاردنەکانەوە ژمارەی هەڵکوتانە سەر شوێن کارە نایاساییەکان و دەستگیرکردنی ستاف و كرێكاری نایاسایی بە ڕێژەی 50% زیادکردووە.

  بڕیارە تۆم باراک، نێردەی تایبەتی ئەمریکا بۆ سوریا لەگەڵ مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سوریای دیموکرات کۆببێتەوە، ئەوەش لە چوارچێوەی هەماهەنگی نێوان هێزەکانی سوریای دیموکرات و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش بە سەرۆکایەتی ئەمریکا لە سوریا و عێراق. سەرچاوەیەکی نزیک له "هەسەدە" که پەیوەندییەکی نزیکی لەگەڵ هاوپەیمانی نێودەوڵەتی له شەڕی دژ داعش هەیە، ئاشکرای کردووە، کۆبونەوەكه بەم زووانه بەڕێوەدەچێت، رەنگه له ماوەی چه ند رۆژێک یان هەفتەیەکدا ئەنجامبدرێت. سەرچاوەكە بە ماڵپەڕی "العربیة.نت"ی راگەیاندووە: باراک لەگەڵ فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموكرات، میکانیزمی جێبەجێکردنی رێککەوتنی (١٠)ی ئازار، کە لە نێوان عەبدی و سەرۆکایەتیی سوریا ئەنجامدراوە، گفتوگۆ دەکات.  ئاماژەی بەوەشداوە: رەنگە نوێنەری ئەمەریکا هانی، مەزڵوم عەبدی و ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریاوە بدات بۆ ئەوەی رێککەوتنی پێشوویان نوێ بکەنەوە، یان پێشنیازی رێککەوتنێکی نوێ بکرێت بە پاڵپشتی فەرەنسا.  باراک لەگەڵ عەبدی چەند بابەتێکی دیکە تاوتوێ دەکات، دیارترینیان بەردەوامی هاوکارییەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و هێزەکانی سوریای دیموکراتە سەبارەت بە شەڕی داعش و پەیوەندی لەگەڵ تورکیا. سەرچاوەکە ئاشکرایکردووە، نێردەی ئەمریکا پێشتر لە رێگەی پەیوەندییەکی تەلەفونییەوە مەترسی خۆی بۆ فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموكرات دەربڕیوە سەبارەت بە هەرەسهێنانی دۆخی ئەمنی سوریا، دوای جموجۆڵەكانی ئەم دواییەی داعش. تا ئێستا شوێنی کۆبوونەوەی باراک و عەبدی دیاری نەکراوە، بەڵام سەرچاوەکە ئاماژەی بەوە کردووە، پێدەچێت لە هەولێری پایتەختی هەرێمی کوردستان ئەنجام بدرێت، بەتایبەتی کە پێشتر عەبدی کۆبونەوەی لەگەڵ بەرپرسانی باڵا لە هەولێر ئەنجامداوە، لەنێویاندا کۆبونەوەی لەوێ لەگەڵ جان نۆێل بارۆت، وەزیری دەرەوەی فەرەنسا لە کۆتایی مانگی نیساندا. سەرچاوەكە راشیگەیاندووە: پێدەچێت نوێنەری ئەمریکا سەردانی هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بکات لە بنکەکانیان لە ناوچەکانی ئیدارەی خۆسەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا، کە ناوچەیەکە بە تەواوی لەلایەن هێزەکانی سوریای دیموكراتەوە کۆنترۆڵکراوە، بەشێک لە پارێزگاکانی حەلەب و دەیرەزورو تەواوی پارێزگاکانی حەسەکەو رەقە لەخۆدەگرێت، جگە لە دوو شارۆچکە، کە لە ئۆکتۆبەری ٢٠١٩ەوە لەلایەن تورکیاوە کۆنترۆڵکراون.

  ئەمڕۆ، بەرگریى شارستانیى سۆران گەڕانێکى گشتگیر بۆ دۆزینەوەى تەرمى مامۆستا ئاڤێستا دەکات، کە لە مانگی نیسانی ئەمساڵ کەوتە ناو زێی گەورەوە و تاوەكو ئێستا تەرمەکەی نەدۆزراوەتەوە. بەرگریی شارستانیی ئیدارەى سۆران، لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەى بەوەکردووە، ئەمڕۆ، لە کۆتا رۆژى سێیەم مانگى گەڕانەکانیان، هەڵمەتێکى گشتگیر و چڕ بە بەشدارى 100 کارمەند و ئەفسەر کە دابەشکراون بۆ 20 تیم، دەکەن بۆ دۆزینەوەى تەرمى مامۆستا ئاڤێستا. روونیشیکردووەتەوە، ئەم هەڵمەتە دەبێتە دوایەمین رۆژى گەڕانیان، ئەگەر نەتوانرا بدۆزرێتەوە، بە شێوەیەکى فەرمى ئەو دۆسییەیە دادەخەن و کۆتایی بە گەڕان و پشکنینەکانیان دەهێنن. ئەوەشیان خستووەتەڕوو، لەو هەڵمەتەدا تەواوى تواناکانیان لە رووى مرۆیی و ئامێر و کەرەستە بەردەستەکان بەکاردەهێنن. مامۆستا ئاڤێستای تەمەن 27 ساڵ، بەگوێرەی گێڕانەوەی کەسوکارەکەی، لە پێنجی نیسانى 2025 لەکاتێکدا لەگەڵ خێزانەکەی بۆ گەشت و سەیران چووبوونە دەرەوە، لەکاتی هەوڵدان بۆ رزگارکردنی براکەی لەناو زێی گەورە لە سنووری مێرگەسۆر، خۆی دەکەوێتە ناو رووبارەکەوە تاوەکو ئێستا تەرمەکەی نەدۆزراوەتەوە.

  بڕیارە چەند ڕۆژى داهاتوو، پێش دانانى چەکى گەریلاکان عەبدولا ئۆجەلان پەیامێکى نوێ سەبارەت بە پرۆسەى چارەسەریی پێشکەش بکات، سەرچاوەیەکى ئاگاداریش بەهاوڵاتى ڕاگەیاند بڕیارە پەیامەکە بەشێوەى ڤیدیۆیی بێت، ئەگەر وانەبێت پرۆسەکەو هەنگاوەکانى دیکە هیچى ناچێتە بوارى جێبەجێکردنەوە. ئێستا هەموو چاوەکان لەسەر هەرێمی کوردستانە، بە تایبەتی شاری سلێمانی، کە پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) بڕیارە هەنگاوێکی نوێ لە پرۆسەی ئاشتی لەگەڵ تورکیا بنێت.  زاگرۆس هیوا، گوتەبێژی کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە)، باڵی سیاسیی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) دەڵێ، لە نێوان 10 بۆ 12ی تەممووز، یەکەم گرووپی گەریلاکان کە لە 30 کەس پێکدێت، لە سلێمانی چەکەکانیان دادەنێن.  زاگرۆس هیوا بە ئاژانسی هەواڵی ئەسۆشیەتد پرێسی راگەیاند، گەریلاکان "بە سەرپەرشتیی رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی سڤیل و لایەنە پەیوەندیدارەکان" چەکەکانیان لەنێودەبەن. دوو رۆژ لەمەوبەر سەرچاوەیەکى ئاگادارو تایبەت بەهاوڵاتى ڕاگەیاند: لەچەند ڕۆژى داهاتوودا پەکەکە پرۆسەیەکى چەکدانانى سمبولیکى جێبەجیدەکات، ئەو گەریلایانە ژمارەیان ٣٠ کەسەو چەند بەرپرسێکى دیاریان لەگەڵدایە. بەپێى ئەو زانیاریانەى لەسەرچاوەیەکى تایبەتەوە دەستى هاوڵاتى کەوتووە  لەپرۆسەکەدا بەبەرچاوى میدیا ناوخۆیی و جیهانیەکانەوە چەکەکانیان لەناودەبەن واتە ڕادەستى هیچ کەس و لایەنێکى ناکەن، دواتر ئەو گەریلایانە دەچن بۆ شوێنێکى نادیار، واتە خۆیان ڕادەستى تورکیا ناکەن، چونکە دووجارى دیکە ئەم پرۆسەیە ئەنجامدراوەو گەریلاکانى پەکەکە خراونەتە زیندانەکانى تورکیاوە، بۆیە خۆیان تەسلیم ناکەن. زاگرۆس هیوا ئاماژەی بەوەشکرد، بۆ ئەوەی پەکەکە هەنگاوی زیاتر بەرەو چەکدانان بنێت "پێویستە ئەو گۆشەگیرییەی لە زیندان بەسەر ئۆجەلاندا سەپێندراوە هەڵبگیرێت و هەنگاوی دەستووری، یاسایی و سیاسی بنرێت بۆ دڵنیابوونەوە لەوەی ئەو گەریلایانەی واز لە ستراتیجی خەباتی چەکداری دەهێنن بتوانن لە تورکیا تێکەڵ بە سیاسەتی دیموکراسی ببن."   بەرپرسێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، کە بە مەرجی ئاشکرانەکردنی ناوی قسەی کردووە، بە ئەسۆشیەتد پرێسی راگەیاندووە، رێککەوتن کراوە بۆ ئەنجامدانی "لەنێوبردنێکی سیمبوولییانەی هەندێک چەکی سووک، بەمەبەستی دڵنیاکردنەوەی تورکیا" و ئەمەش بە ئامادەبوونی نوێنەرانی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەبێت.   رۆژی دووشەممە لە تورکیا، عومەر چەلیک، گوتەبێژی پارتی داد و گەشەپێدان (ئاکپارتی) رایگەیاند، رەنگە پەکەکە "لە چەند رۆژی داهاتوودا" دەست بە رادەستکردنی چەک بکات، بەڵام هیچ وردەکارییەکی نەخستەڕوو.   چەلیک ئەوەشی خستەڕوو کە ئەردۆغان هەفتەی داهاتوو لەگەڵ ئەندامانی پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتیی) زۆرینە کورد کۆدەبێتەوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر هەوڵەکانی ئاشتی.

  وتەبێژی وەزارەتی درەوەی توركیا لە بارەی خۆپیشاندانەكانی پردێوە، ڕایدەگەیەنێت وڵاتەکەی لە نزیکەوە چاودێریی پێشهاتەکان دەکات و دەشڵێت، دەبێت توركمان لە كەركوك نوێنەرایەتی راستەقینەیان هەبێت. ماوەى دوو هەفتەیە هاوڵاتییانی پێکهاتەی تورکمان لە شارەدێی پردێ، خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی دەردەبڕن بەهۆی گۆڕینى بەڕێوەبەرى شارەوانى کە پۆستەکە لە کەسێکى کوردەوە دراوەتەوە بە کوردێکى دیکە، بەڵام تورکمانەکان داواى پۆستى زیاتر لە شارەدێکە دەکەن. ئەمڕۆ هەینی، ئۆنجو کەچەلی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی تورکیا، لە راگەیەندراوێکدا کە لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس بڵاوی کردووەتەوە، هەڵوێستی وڵاتەکەی لەبارەی رووداوەکانی چەند رۆژی رابردووی ناحیەی پردێ خستەڕوو.   کەچەلی نووسیویەتی: چاوەڕوانیی سەرەکیمان ئەوەیە کە هاونیشتمانە تورکمانەکانمان بە شێوەیەکی شایستە لەناو پێکهاتەی سیاسی و دەوڵەتیی عێراقدا نوێنەرایەتی بکرێن.   وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی تورکیا دەڵێت، پرسی نوێنەرایەتیی تورکمانەکان لە کەرکووک "گرنگییەکی تایبەتی هەیە،" بەتایبەت لە دانان و ئەرکپێسپاردنەکان لە هەموو دامەزراوە گشتییەکاندا و لە سەرووی هەمووشیانەوە لە ئەنجوومەنی پارێزگادا. سەبارەت بە دانانی بەڕێوەبەری نوێی ناحیەی پردێ، کەچەلی دەڵێت: "دانانی بەڕێوەبەرێکی ناتورکمان بۆ ناحیەی پردێی کەرکووک، کە ناوچەیەکی تورکماننشینە، بە شێوەیەکی رەوا بووەتە هۆی دروستبوونی ناڕەزایەتی و نائومێدی لەنێو کۆمەڵگەی تورکماندا." لەلایەکى دیکەوە، رێبوار تەها، پارێزگارى کەرکوک، رایگەیاند، سەرۆکى ئەنجوومەنى پارێزگا، لیژنەیەکی پێکهێناوە بۆ پێداچوونەوە بە هاوسەنگی پۆستەکان لە فەرمانگە و یەکە کارگێڕییەکان لە سەرجەم شارەدێکانى کەرکوک. پارێزگارى کەرکوک، لە وەڵامى ناڕەزایی ژمارەیەک لە لایەنگرانى تورکمانى لە دابەشکردنى پۆستەکانى شارەدێى پردێ، پەیامێکى بڵاوکردەوەو رایگەیاند، بە سەرۆکایەتیی سەرۆکى ئەنجوومەنى پارێزگا لیژنەیەک پێکهێنراوە بۆ پێداچوونەوە بە پۆستەکان لە سەرجەم شارەدێکانى کەرکوک و جارێکى دیکە سەرجەم پۆستەکان بە هاوسەنگى لە نێوان پێکهاتەکان دابەشدەکەنەوە.

  ئایشەگوڵ دۆغان، وتەبێژی پارتی یەكسانی و دیموكراتی گەلان (دەم پارتی)، سەبارەت بە کۆبوونەوەی کۆمیتەی حێبەجێكاری ناوەندیی پارتەکەی، بە میدياكانی توركیای راگەیاند: دەچینە قۆناغێکی نوێوە، بەپێی ئەو زانیاریانەی سەبارەت بەم قۆناغە دەستمان کەوتووە، هەفتەی داهاتوو ساتەوەختێكی مێژوویی دەبین بە کۆمەڵێک هەنگاوەوە. وتیشی: پێشبینی دەکەین بەڕێز ئۆجەلان لێدوانێک سەبارەت بە کۆبونەوەکە بدات، کە پرۆسەکە لە ماوەی چەند رۆژێكی كەمدا دەگوازێتەوە بۆ قۆناغێکی نوێ،  ئێمە وەک دەم پارتی پێمان وایە ئەم لێدوانە زۆر کاریگەر دەبێت ئەگەر لە رێگەی ڤیدیۆوە پێشکەش بێت، جەختیشكرد لەوەی، هیچ زانیارییەکیان نییە کە ئایا لە رێگەی ڤیدیۆوە دەبێت یان نا، بەڵام هیوادەخوازن وابێت. تەواوى قسەکانى ئایشەگوڵ دۆغان.. ئایشەگوڵ دۆغان وتەبێژی دەم پارتی سەبارەت بە کۆبوونەوەی کۆمیتەی بەڕێوەبەری ناوەندی (مەیەکە) لە ناوەندی گشتی بەیاننامەیەکی بڵاو کردەوە. ئایشەگوڵ دۆغان ئاماژەی بۆ ئەو پرسانە کرد کە لە (مەیەکە)دا باسیان لێوە کراوە و ڕایگەیاند کە لە پرسی دیموکراتیکبوون و ئاشتی تورکیا باسیان لەسەر کردووە و وتی: "لەبەر ئەوەی تورکیا بەبێ ئاشتی دیموکراتیزە ناکرێت." ئایشەگوڵ دۆغان ڕایگەیاند، لە کۆبوونەوەکەدا باس لە کۆمیسیۆنی داهاتوو کرا کە لە پەرلەمان بڕیارە دابمەزرێت و وتی: "دەتوانین بڵێین ئیتر نزتکە بچینە قۆناغێکی نوێیەوە، دەتوانین باسی چەند هەنگاوێکی ئەم قۆناغە نوێیە بکەین، یەکێک لەوانە کۆمیسیۆنی داهاتووە کە لە پەرلەمان دادەمەزرێت، ئەم قۆناغە قۆناغێکی گرنگە، چاوەڕوانی و داواکارییەکی گشتییە، هاوکات لە پەرلەمانیش کۆدەنگی هەیە. پێویستە ئەم هەنگاوە بەهێزتر بکرێت. لە ڕووی کۆدەنگی کۆمەڵایەتی یان ڕەوابوونی کۆمەڵایەتیەوە زۆر گرنگە. بۆیە دەمانەوێت کۆمیسیۆنەکە بەشێوەیەکی ڕێکخستنی یاسایی دابمەزرێت. بەو شێوە کارەکانی کاریگەرتر و ئەنجامەکانی هەمیشەیی دەبن." ئایشەگوڵ دۆغان ڕایگەیاند، وەک پارتی باس لە ئاشتی کۆمەڵایەتی دەکەن و دەیانەوێت خۆیان بگەیەنە هەموو لایەنەکانی کۆمەڵگا، لە هەر کاتێکدا پێویستی کرد دەبێ بتوانین ڕاپۆرت و بەڵگە لە کەسانی شارەزا و پسپۆڕ وەربگرین، هەروەها دەبێت میکانیزمێک دابنرێت کە لایەنە کۆمەڵایەتیەکان لە کاتی بڕیارداندا بتوانن بەشدار بن. هەروەها ئایشەگوڵ دۆغان ڕایگەیاند کە یەکێک لە ڕێکارە سەرەکییەکانی پارتەکەیان، فرەچەشنیە و وتی: "بۆیە دەبێت هەنگاوە کۆمەڵایەتییەکەی بەهێز بێت و ئەو میکانیزمەی لەناو کۆمەڵگادا دادەمەزرێت کۆمیسیۆن قبووڵیە و بۆچوون و پێشنیارەکان بۆ کۆمیسیۆن گرنگ دەبن. هەروەها لەسەر ئەو پارتیانەی کە فراکسیونیان لە پەرلەماندا نییە، دەبێ چی بکەن و چۆن بەشداری بکەن باس کراوە، چونکە پێشنیارەکانیان بۆ کۆمیسیون زۆر گرنگە. ئێمە دەچینە قۆناغێکی نوێیەوە. بەگوێرەی ئەو زانیاریانەی بە ئێمەدا ڕاگەیەندراوە، هەفتەی داهاتوو چەند هەنگاوێکی مێژوویی دەست پێدەکا و پێکەوە شایەتی دەبین. هەروەها لەسەر شوێنەکە قسەی زۆر دەگوترێ. ئێمە دەرفەتی ئەوەمان نییە کە ئەوانە پشتڕاست بکەینەوە. کاتێک کە لایەنەکان بەیاننامەیان ڕاگەیاند هەموو شت ڕوون دەبێتەوە. هەنگاوێکی مێژوویی پلان بۆ داڕێژراوە کە لە هەرێمی فیدراڵی کوردستان بەڕێوە دەچێت. هەروەها ئەم هەنگاوە بەگوێرەی جێبەجێکردنی بڕیارەکانی کۆنگرەی پەکەکەیە. هەروەها یەکێک لە ئەکتەرە گرنگەکانی پرۆسەکە دەم پارتیە. بۆیە ئێمەش ئامادەکاریمان هەیە. هەرچەندە لەبەردەستی ئێمەدا زانیاری سنوورداریش بێت، تەنانەت ئیمە یەکسەر موخاتەب نەبین، بەڵام پێکەوە شایەتی پێشهاتێکی مێژوویی دەبین بۆ تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. ئەمە نە تەنها شایەت بوونێکە، بەڵکو بەرپرسیارێتیکی مەزنە. دەبێت هەر کەس بەپێی قۆناغەکە خۆی بەر پرسیار ببینێت. ئێمە بەرەو قۆناغێک دەڕۆین کە بەرپرسیارێتی زیاترمان پێدەبەخشێ و پێویست بە هەنگاوی جددیتر و بەهێز هەیە. بۆیە دەڵێین پێویستە بە زووترین کات کۆمیسیۆن دابمەزرێت و پێش ئەوەی کۆمیتەی گشتی و پەرلەمان پشوو بدات، بەپەلە دەست بە کارەکانی بکات. وەڵامی ئەمە تەنیا بە ڕێبازی سیاسی و یاسایی دەبێت. پێویستە هەموو لایەک بە بەرپرسیاریەتی زیاترەوە کار بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک بکەن. پاشان ئایشەگوڵ دۆغان وەڵامی پرسیاری ڕۆژنامەنووسانی دایەوە. لە وەڵامی پرسیاری "ئایا پێش چەک دانان پەیامێک لە ئۆجالانەوە ڕادەگەیەنرێت؟ هەروەها لە کوێ چەک دادەنرێت؟، وتی: "چاوەڕێ دەکەین هەفتەی داهاتوو بە پێی بانگەوازی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیکی بەڕێز ئۆجالان کە لە ٢٧ی شوبات ڕاگەیەندرا و بڕیارە پەیوەندیدارەکانی کۆنگرەی پەکەکە، هەنگاوێکی مێژوویی بنرێت. ناتوانم وادەیەکی دیاریکراو بدەم، چونکە لە دەستپێشخەریی ئێمەدا نییە. لایەنەکان بۆ خۆیان دەبێ ئەوە ڕوون بکەنەوە." ئایشەگوڵ دۆغان ئەوەشی ڕایگەیاند، بەپێی ئەو زانیاریانەی لەبەردەستیاندایە، ئەم هەنگاوە لە هەرێمی فیدراڵی کوردستان بەڕێوە دەچێت، بەڵام هێشتا لە کام شار بێت ڕوون نییە. عایشەگوڵ دۆغان لە درێژەی قسەکانیدا وتی: "ئەوەی دەکەوێتە سەر شانی هەردوولا، پاراستنی ئاگربەستی هەمیشەییە، بۆ ئەوەی شەڕ بەتەواوەتی کۆتایی پێ بهێنرێت و چەک بەکار نەهێنرێت. هەروەها چاوەڕێ دەکەین بەڕێز ئۆجالان لە ماوەی چەند ڕۆژی داهاتوودا لەسەر ئەو بابەتە بەیاننامەیەک ڕابگەیەنێت." ئایشەگوڵ دۆغان سەبارەت بەو بانگەشەیەی کە "سەبارەت بە چەک دانانەکە مەراسیم بەرێوە دەچێت دیمەن و وێنەی بڵاودەکرێنەوە"، ڕایگەیاند: "هیچ زانیارییەکیان لەسەر ئەو بابەتە نییە و سەرچاوەکانی ئێمە ئەو جۆرە زانیاریانەیان پشتڕاست نەکردۆتەوە. سەبارەت بە پرسیاری "ئایا پەیامەکە بە دیمەن دەبێت یان نا"، عایشەگوڵ دۆغان ڕایگەیاند، هەروەها هیچ زانیارییەکیان لەسەر ئەو بابەتە نییە، بەڵام داوا دەکەن پەیامەکە بە دیمەن بێت.

  جارێكی تر لایەنگرانی (بەرەی توركمانی) لە ناحیەی پردێ هاتنەوە سەر شەقام. گۆڕینی بەڕێوەبەری شارەوانی ئەم ناحیەیە (محەمەد نەجیب) لە پێكهاتەی توركمان و دانانی كەسێكی كورد لە شوێنەكەی توركمانەكانی توڕە كردووە.  بەرەی توركمانی كە خۆی لە بنەڕەتەوە بەشداری حكومەتی خۆجێی كەركوكی نەكردووە، ئێستا لەسەروبەندی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا دەیەوێت پرسی نادادپەروەریی لە دابەشكردنی پۆستەكانی ئیدارەی خۆجێی كەركوك بوروژێنێت و وا نیشان بدات توركمانەكان ستەمیان لێكراوە. لە پاڵ پرسی ناڕەزایەتیی دژی گۆڕینی بەڕێوەبەری شارەوانی (پردێ) كە توركمانەكان بە (ئاڵتون كۆپری) ناوی دەبەن، بەرەی توركمانی بە ئاشكرا داوا لە سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەكات پرۆسەی پێكهێنانی ئیدارەی خۆجێی كەركوك دووبارە بكاتەوە دوای ئەوەی لایەنگرانی بەرەی تورکمانی لە پردێ خۆپێشاندانیان کرد و رێگەی سەرەکی نێوان هەولێر و کەرکووکیان داخست، رێگەکە ئێستا کراوەیە.    ئەمڕۆ پێنجشەممە، سێی تەممووزی 2025، لایەنگرانی بەرەی تورکمانی لە پردێ رژانە سەر شەقام و گرژی کەوتە نێوان خۆپێشدەران و هێزە ئەمنییەکان.   تورکمانەکانی پردێ بۆ زیاتر لە کاژێرێک رێگەی سەرەکی نێوان هەولێر- کەرکووکیان داخست. دواتر هێزە ئەمنییەکان رێگەکەیان کردەوە و لیژنەیەک بۆ بەدواداچوون لە داوای تورکمانەکان پێکهێندرا.    پۆستەکانی ناحیەی پردێ کشەیان لەسەرە و تاوەکو ئێستا یەکلایی نەکراونەتەوە. بەڕێوەبەری ناحیەکە دەڵێت، تورکمانەکان لە کۆی 17 پۆست، 12 پۆستیان لەژێر دەستە.    تورکمانەکان داوای پۆستی بەڕێوەبەری ناحیەکە دەکەن، بەڵام ئیدارەی کەرکووک ئەمڕۆ داواکەی رەتکردنەوە و گرژییەکی زۆر لەنێوان خۆپێشاندەران و هێزە ئەمنییەکان دروستبوو

  لیژنەی ئەمنی پارێزگای هەڵەبجە سەبارەت سەبارەت بە ماتۆڕسكیل و ئۆتۆمبێلی بێسەرەتا ڕاگەیەندراوێکى بڵاوکردەوەو دەڵێن: ڕێگەپێدراو نین بە هیچ شێوەیەک بچنە ناو سەنتەری شارو شوێنە گشتییەکان و ناوچە گەشتیارییەکان.  دوابەدوای کۆبوونەوەی لیژنەی ئەمنی لە پارێزگای هەڵەبجە، ئاڵوگۆڕی سەرنج و پێشنیازەكان لەبەر بەرژەوەندی گشتی و سکاڵا و داواکاری زۆری هاوڵاتیان لیژنەکە چەند بڕیارێکی پەسەند کرد ئەوانیش: سەبارەت بە ماتۆڕسکیل، بە تایبەت ئەو ماتۆڕسکیلانەی کە کاری دلیڤەری دەکەن، خاوەن کارەکانیان ئاگادار دەکەینەوە، لە شەقامی سەرەکیدا بە هیچ شێوەیەک ڕێگەپێدراو نییە ماتۆڕسکیلەکانیان پاڕک بکەن، بەڵکو پێویستە بخرێتە گەراجی تایبەتەوە، بە پێچەوانەوە ئیجرائاتی تەواویان لەگەڵدا دەکرێت. ئۆتۆمبێلی بێ سەرەتا و ماتۆڕسکیل ڕێگەپێدراو نین بە هیچ شێوەیەک بچنە ناو سەنتەری شارو شوێنە گشتییەکان و ناوچە گەشتیارییەکان. بە پێچەوانەوە ئیجرائاتی تەواویان لەگەڵدا دەکرێت و سزا دەدرێن. ڕاگەیاندراوێک لە لیژنەی ئەمنی پارێزگای هەڵەبجەوە سەبارەت بە ماتۆڕسكیل و ئۆتۆمبێلی بێسەرەتا دوابەدوای کۆبوونەوەی لیژنەی ئەمنی لە پارێزگای هەڵەبجە، ئاڵوگۆڕی سەرنج و پێشنیازەكان لەبەر بەرژەوەندی گشتی و سکاڵا و داواکاری زۆری هاوڵاتیانی خۆشەویستی پارێزگاکەمان، لیژنەی ئەمنی پارێزگای هەڵەبجە چەند بڕیارێکی پەسەند کرد ئەوانیش: یەکەم: دروستکردنی لیژنەیەکی ئەمنی هەمیشەیی تایبەت بە جێبەجێکردنی بڕیارەکانی لیژنەی ناوبراو لەسەرجەم لایەنە ئەمنیەكانی پارێزگاكە. دووەم: سەبارەت بە ئۆتۆمبێلی بێ سەرەتا، پێویستە ئەو شوفێرانەی ئۆتۆمبێلەکانیان بێ سەرەتان و تا کو ئێستا ناساندنیان بۆ نەکردووە لە بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی شارەزوور، بەشی جموجوڵ، لە ماوەی هەفتەیەکدا سەردانی بەڕێوەبەرایەتی ناوبراو بکەن و ئۆتۆمبێلەکانیان بناسێنن، و پابەندی سەرجەم ڕێنماییەکانی هاتووچۆ بن لە پارێزگای هەڵەبجە. سێیەم: سەبارەت بە ئۆتۆمبێلی جام ڕەش و ئەو ئۆتۆمبێلانەی بێ سەرەتان و جامیان ڕەشە، بە هیچ شێوەیەک ڕێگەپێدراو نییە و ئیجرائاتی تەواویان لە لایەن لیژنەی ئەمنییەوە لەگەڵدا دەکرێت. چوارەم: سەبارەت بە ماتۆڕسکیل، بە تایبەت ئەو ماتۆڕسکیلانەی کە کاری دلیڤەری دەکەن، خاوەن کارەکانیان ئاگادار دەکەینەوە، لە شەقامی سەرەکیدا بە هیچ شێوەیەک ڕێگەپێدراو نییە ماتۆڕسکیلەکانیان پاڕک بکەن، بەڵکو پێویستە بخرێتە گەراجی تایبەتەوە، بە پێچەوانەوە ئیجرائاتی تەواویان لەگەڵدا دەکرێت. پێنجەم: ئۆتۆمبێلی بێ سەرەتا و ماتۆڕسکیل ڕێگەپێدراو نین بە هیچ شێوەیەک بچنە ناو سەنتەری شارو شوێنە گشتییەکان و ناوچە گەشتیارییەکان. بە پێچەوانەوە ئیجرائاتی تەواویان لەگەڵدا دەکرێت و سزا دەدرێن. شەشەم: سەرجەم دانیشتووانی خۆشەویستی سنووری پارێزگاکەمان بە هەر چوار ناحیەکەوە ئاگادار دەکەین، ئەو شوفێرانەی خاوەنی ماتۆڕسکیل یاخود ئۆتۆمبێلی بێ سەرەتان، پێویستە پابەند بن بە بڕیارەکانی لیژنەی ئەمنی. بە پێچەوانەوە ئیجرائاتی تەواو و سزای پابەند نەبوون دەدرێن.

  وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، داهاتى نانەوتی بەشى چارەکە مووچە ناکات و داهاتی نەوتیش بۆ حکومەت سفرە. راشیگەیاند، 160 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە دەدرێتە پاڵاوگە ناوخۆییەکان. لەچاوپێکەوتنێکى تەلەفزیۆنیدا، کوێستان محەمەد، وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێت، ئەو نەوتەی ئێستا بەرهەمدەهێندرێت، 160 هەزار بەرمیلی بۆ پاڵاوگە ناوخۆییەکانە و ئەوی دیکە کە دەمێنێتەوە، بۆ کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنی نەوتە. دەشڵێت، حکومەتی هەرێمی کوردستان قازانج لەو نەوتە بەرهەمهاتووە ناکات و "داهاتی نەوت قازانجەکەی بۆ حکومەتی هەریمی کوردستان سفرە و ئەو نەوتەى بەرهەمدەهێنرێت هیچى بۆ خۆمان نییە". کوێستان محەمەد دەشڵێت، حکومەتی عێراق داوای 250 هەزار بەرمیل نەوتی کردووە و بەشێکی بۆ کۆمپانیاکان خۆیانە، بەشێکی بۆ حکومەتی عێراق و بەشەکەی دیکە بۆ پاڵاوگەکانە بۆ بەرهەمهێنانی نەوت و بەنزین. کوێستان محەمەد، وەزیرى کاروکاروبارى کۆمەڵایەتى سەبارەت بە دابەشکردنی مووچە بە داهاتی ناوخۆ، وتى: داهاتى نانەوتی بەشى چارەکە مووچەش ناکات، ئەو داهاتەى لەبەردەست وەزیرى داراییە 160 ملیار دینارە. راشیگەیاند، "سەرجەم وەزیرەکان لەگەڵ ئەوەدابووین، کە لەگەڵ بەغداد دوا هەوڵ بدرێت بۆ چارەسەرکردنى مووچە، چونکە ئەوە مافێکى یاسایی و دەستووریى مووچەخۆرانى هەرێمى کوردستانە". کوێستان محەمەد گوتیشی، چاوەڕێى رەزامەندیى سودانى دەکەن بۆ ئەو رێککەوتنەى کراوە، دەبێت مووچەى دوو مانگ بۆ مووچەخۆرانى هەرێمى کوردستان رەوانە بکرێت.

  وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دەڵێت، پێویستە بەپەلە هەناردەکردنەوەی نەوتی کوردستان لەڕێگەی بۆری عێراق - تورکیاوە دەست پێبکاتەوە، چونکە داخستنی زیانی بە سێ کۆمپانیای ئەمریکی گەیاندووە و ئەمەش "قەبووڵنەکراوە". تامی بروس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا، داوای كرد دەستبەجێ هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان لە رێگەی بۆریی عێراق-توركیا دەستپێبكاتەوە، ئاماژەی بەوەشدا راگرتنی هەناردەكردنی نەوتی هەرێم كاریگەری لەسەر سێ كۆمپانیای ئەمریكی هەبووە كە ئەوەش جێگای قبوڵكردن نییە. بروس راشیگەیاند، زۆر گرنگە حكومەتی عێراق و حكومەتی هەرێم و كۆمپانیاكانی نەوت و  لایەنە پەیوەندیدارەكان بەپەلە كاربكەن بۆ دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا ئاماژەی بەوەشكرد، راگرتنی نەوت تەنیا رێگر بووە لە گەشەی ئابوری عیراق و بەرژەوەندی كۆمپانیا ئەمریكییەكان، ئەوە جگە لەوەی كە بووە بە هۆكارێك بۆ زیادبوونی هەژموونی ئێران لە ناوچەكەدا، وتیشی، پێویستە بە زووترین كات ئەو پرسە چارەسەر بكرێت. بروس جەختی لەوە شكردەوە بۆری بەندەری جەیهان رێگەیەكی گرنگە بۆ گواستنەوەی نەوت بۆ بازاڕە جیهانییەكان، ئەمەش سودی بۆ ئابووری عیراق و هەرێم و هەروەها كۆمپانیا ئەمریكیەكانیش هەیە، بۆیە دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوت لە بەرژەوەندی ئەمریكا و هەرێم و عیراق و ناوچەكەشدایە.

  ئەندامێکی کۆنسەی جێبەجێکاری کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) رایگەیاند، هێرشەکانی سوپای تورکیا بۆ سەر پێگەکانیان لە هەرێمی کوردستان بەردەوامن ''ئەمەش واتە؛ چینێک لە نێو دەوڵەت (تورکیا) هەن، دەیانەوێت بەربەست بۆ پرۆسەکە (پرۆسەی چارەسەری) دروست بکەن''. مستەفا قەرەسوو  راگەیاند گرووپێک لە دڵی دەوڵەتی تورکیا هەوڵی تێکدانی پڕۆسەی چارەسەری دەدات، جگە لەوەی حکومەتی تورکیا هەنگاوی پێویستی نەناوە، بەردەوامە لە هێرشە سەربازییەکانی، دۆخی زیندانیی عەبدوڵا ئۆجالان لە دوورگەی ئیمراڵی باشتر نەکراوە. مستەفا قەرەسوو، ئەندامی کۆنسەی جێبەجێکاری کەجەکە لە بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنیدا رایگەیاند، وێڕای ئەوەی پەکەکە بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداری داوە، بەڵام هێرشەکانی سوپای تورکیا بۆ سەر پێگەکانیان لە هەرێمی کوردستان بەردەوامن. هەروەها جەختی کردەوە، گۆشەگیریی ئۆجالان وادەکات پرۆسەکە بە سستی بەڕێوەبچێت، بەڵام پەکەکە دەیەوێت پڕۆسەکە بەردەوامبێت و بەخێرایی گەشە بکات.   کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە)، باڵی سیاسیی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)یە.   قەرەسوو گوتی، گەریلاکانی پەکەکە ''مافی خۆیانە'' لە بەرامبەر هێرشەکانی سوپای تورکیا بەرگری لەخۆیان بکەن، گوتیشی: ''ئەو هێرشانە واتە؛ چینێک لە نێو دەوڵەت (تورکیا) هەن، دەیانەوێت بەربەست بۆ پرۆسەکە دروست بکەن''.   ئەندامی کۆنسەی جێبەجێکاری کەجەکە رایگەیاند: ''ئێمە ئەوەی پێویست بوو کردمان. کۆنگرەمان بەست، بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداریمان دا. ئێستا دەبێت حکومەت هەنگاو بنێت''.   قەرەسوو پێیوایە، ئەگەر حکومەتی تورکیا دەیەوێت پرۆسەی چارەسەری سەربکەوێت، ''دەبێت هزر، سیاسەت و هەڵوێستەکانی بگۆڕێت. پێویستە هەڵوێست و تێگەیشتنی نوێی هەبێت''.   لە یەکی تشرینی یەکەمی پار هەنگاوێک بۆ پرۆسەی چارەسەری لەلایەن حکومەتی تورکیاوە نرا. ئەم پرۆسەیە لەلایەن تورکیا بە "تورکیایەکی بێ تیرۆر" لەلایەن دەم پارتیشەوە بە "چارەسەرکردنی پرسی کورد" ناودەهێندرێت.   عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە، 27ی شوباتی ئەم ساڵ داوای لە پارتەکەی کرد، کۆنگرە ببەستێت، خۆی هەڵبوەشێنێتەوە و چەک دابنێت.   12ـی ئایاری 2025، پەکەکە ئەنجامی کۆنگرەی 12ـی خۆی راگەیاند کە لە 5-7ـی ئایار بەڕێوەچووبوو. پەکەکە بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداری دا.

  بڕیارە لەچەند ڕۆژى ئایندەدا، ٣٠ گەریلاى پەکەکە، بەبەرچاوى میدیا ناوخۆیی و جیهانیەکانەوە چەکەکانیان لەناو ببەن و دواتر بگەڕێنەوە بۆ شوێنێکى نادیارو خۆیان تەسلیم ناکەن. سەرچاوەیەکى ئاگادارو تایبەت بەهاوڵاتى ڕاگەیاند: لەچەند ڕۆژى داهاتوودا پەکەکە پرۆسەیەکى چەکدانانى سمبولیکى جێبەجیدەکات، ئەو گەریلایانە ژمارەیان ٣٠ کەسەو چەند بەرپرسێکى دیاریان لەگەڵدایە. بەپێى ئەو زانیاریانەى لەسەرچاوەیەکى تایبەتەوە دەستى هاوڵاتى کەوتووە  لەپرۆسەکەدا بەبەرچاوى میدیا ناوخۆیی و جیهانیەکانەوە چەکەکانیان لەناودەبەن واتە ڕادەستى هیچ کەس و لایەنێکى ناکەن، دواتر ئەو گەریلایانە دەچن بۆ شوێنێکى نادیار، واتە خۆیان ڕادەستى تورکیا ناکەن، چونکە دووجارى دیکە ئەم پرۆسەیە ئەنجامدراوەو گەریلاکانى پەکەکە خراونەتە زیندانەکانى تورکیاوە، بۆیە خۆیان تەسلیم ناکەن. لەلایەکى دیکەوەئاژانسی هەواڵیی فرانس پرێسی فەرەنسی (AFP) بڵاویکردووەتەوە، "بەگوێرەی دوو سەرچاوەی نزیک لە پرۆسەکە، ئەو هەنگاوە دەبێتەهۆی دروستکردنی متمانە لە بەڕێوەچوونی ئەو پرۆسە سیاسییەی ئێستا لە تورکیا هەیە."   ئەم هەنگاوە تەنها شەش هەفتە دوای ئەوە دێت کە پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) ڕایگەیاند کە زیاتر لە چوار دەیە شەڕی گەریلا کۆتایی پێدەهێنن. سێزای تەمێلی، جێگری سەرۆکی پەرلەمانیی دەم پارتى ڕۆژی دووشەممەى ڕابردوو بە پەرلەمانتارانی وت: پێدەچێت ئەم پێشهاتانە هەفتەی داهاتوو ڕوو بدەن. وتی شاندێکی پەرلەمانتاران بەنیازن "لە 8 یان 9ی تەمموزدا چاویان بە ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا بکەوێت دوای ئەوە سەردانی لایەنە سیاسییەکان دەکەن پاشان دەچنە ئیمرالی"ئەو دوورگەیەی ئۆجالان لە ساڵی 1999ەوە زیندانی کراوە. هەفتەی ڕابردوو ئەردۆغان هەروەها ڕایگەیاندبوو کە لە چەند ڕۆژی داهاتوودا لەگەڵ شاندی دەم پارتى کۆدەبێتەوە.

حکومەتی هەرێم ڕایدەگەیەنێت هەر پابەندییەک لەسەر ئێمە بووە بە زیادەوە جێبەجێمان کردووە، هەموو نەرمییەکمان نواندووە بۆ هەناردەکردنەوەی نەوت لەڕێی سۆمۆوە. هاوکات ئەوەش دەخەنەڕو ئێمە و کۆمپانیا نەوتییەکان ئامادەیی هاوکاریمان لەگەڵ عێراق پیشانداوە، هەموو لایەک چاوەڕێی بڕیاری حکومەتی فیدڕاڵ دەکەن، بە دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت هیچ بیانوویەک لە بەردەم دارایی فیدڕاڵ نامێنێت. ئەمڕۆ چوارشەممە 2ی تەممووزی 2025، بە سەرپەرشتی سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆبووەوە، لەڕاگەیەندراوێکدا ناوەڕۆکى کۆبوونەوەکەى خستوەتەڕوو. تەوەری سەرەکی کۆبوونەوەکە ، گفتوگۆکردن بوو لەبارەی ئەنجامی کۆبوونەوەکانی ئەم دواییەی نێوان هەر دوو شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵ کە لە هەولێر و بەغدا، بە ئامادەبوونی نوێنەری کۆمپانیا نەوتییەکان ئەنجامدران، کە تایبەت بوون بە دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆ و بەدواداچوونی خەرجکردنی مووچەکانی هەردوو مانگی پێنج و شەشی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان. ئەنجومەنی وەزیران دووپاتی کردەوە، کە هەر پابەندییەک لە سەر هەرێمی کوردستان بووە، بەزیادەوە جێبەجێی کردووە و هەرێم هەموو نەرمییەکی نواندووە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێم لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆ و گەڕاندنەوەی داهاتی فرۆشتنی نەوتی هەرێم بۆ وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ. ئێستا هەرێمی کوردستان و کۆمپانیا نەوتییەکان، بە هەموو شێوەیەک ئامادەیی هاوکاریان لە گەل حکومەتی فیدڕال پێشان داوە بۆ هەناردە کردنەوەی نەوت ئەویش لە پێناوی بڕینی هەموو ئەو پاسا و بیانووانەی کە بەغدا بەکاریهێناون بۆ نەناردنی مووچەی موچەخۆرانی خەڵکی کوردستان. کۆبوونەوەکە جەختی کردەوە کە ئێستا هەموو لایەک چاوەڕێی بڕیاری حکومەتی فیدڕاڵ دەکەن بۆ پەسەندکردنی ئەو لەیەکتێگەیشتنە هاوبەشانەی کە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا لە نێوان هەردوولا بە ئامادەبوونی نوێنەری کۆمپانیا نەوتییەکان هاتووەتە ئاراوە، کە بە دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت، هیچ بیانوویەک لە بەردەم وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ نامێنێت بۆ خەرجنەکردنی شایستە دارايیەکانی هەرێم، بە تایبەتیش کە هەموو بابەتەکانی پەیوەندیدار بە لیستی مووچە و ژمارەی وەزیفیی و تەرازووی پێداچونەوەی مانگانە و وردبینی هاوبەشی هەردوو دیوانی چاودێریی دارایی فیدڕاڵ و هەرێم و بە بانکیکردنی مووچەی هەرێم و ناردنی ڕێژەی گەنجینەی فیدڕاڵیی لە داهاتی ناوخۆی هەرێم جێبەجێکراون و حكومەتی هەرێم، بەردەوامیشە لەسەر جێبەجێکردنی ئەم پابەندییانە، بۆیە بەغدا دەبێت کۆتایی بە سیاسەتی نەناردنی مووچەی خەڵکی کوردستان بهێنێت کە مووچە، مافێکی ئاسایی و یاسایی و دەستووری مووچەخۆرانی هەرێمە و بە هەموو یاسا و ڕێسایەک، نابێت لەژێر هیچ پاساوێک ، لەم مافەی خۆیان بێبەش بکرێن. پاشان لە بڕگەی دووەمی کۆبوونەوەدا، کوێستان محەمەد وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی، ڕاپۆرتێکی سەبارەت بە خانەنشینیی و دەستەبەری کۆمەڵایەتیی کرێکاران لە هەرێمی کوردستان خستەڕوو، کە چەندین ئامار و زانیاریی و ڕاسپاردە و پێشنیاری لەخۆ گرتبوو، بە مەبەستی پاراستنی مافی کرێکاران و کارمەندانی دامەزراوەکانی کەرتی تایبەت لە ڕێگەی برەودان بە سندوقی دەستەبەری کۆمەڵایەتی و دابینکردنی مافی خانەنشینی بۆ کارمەندانی کەرتی تایبەت لە هەرێمی کوردستان و چالاککردن و ڕێکخستنەوەی میکانیزمی وەرگرتنی ڕێژەی هاوبەشی خاوەنکارەکان لە دابینکردنی دەستەبەری کۆمەڵایەتی، تا لە داهاتوودا، بخرێتەوە خزمەتی ئەو کرێکار و کارمەندانەی کە شایستەی خانەنشینی و دەستەبەری کۆمەڵایەتی دەبن، بۆ ئەوەی سوودمەند بن لە مووچەی خانەنشینی و شایستەکانی دیکە و ئەو ئاسانکاریی و خزمەتگوزارییانەی لە یاسای خانەنشینی و دەستەبەری کۆمەڵایەتی هاتوون. ئەنجومەنی وەزیران، وێڕای دەستخۆشی لە وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی ، گفتۆگۆی لەبارەی پێشنیار و ڕاسپاردەکان كرد و بڕیاردرا لێکۆڵینەوە و بەدواداچوونی زياتريان بۆ بکات بۆ ئەوەی بڕیاری پێویستی لەبارەوە بدرێت.