سۆران عومەر: کورتهێنان پرنەبێتەوە هەرێم دوو مووچە دابەشدەکات

هاوڵاتی سەدان رۆژنامەنوسی هەرێمی كوردستان دژی دەستگیركردنی 21 رۆژنامەنوس لە باكوری كوردستان دەڵێن:" بەو ڕەشبگیرییە دەوڵەتی تورکیا بنەماکانی دیموکراسییەت پیشێل دەکات و دژ بەو یاسایە کار دەکات، کە بەندەکانی بانگەشەی فەراهەمکردنی ئازادیی کاری ڕۆژنامەوانیی دەکات لە تورکیا و باکووری کوردستان". رۆژی 8ی حوزەیرانی 2022، پۆلیسی تورکیا هەڵمەتێکی ڕەشبگیریی بۆسەر ڕۆژنامەنووسانی کورد لە باکووری کوردستان دەستپێکرد و لەو چوارچێوەیەدا 21 ڕۆژنامەنووسی ئاژانسەکانی( ژن نیوز، مەزۆپۆتامیا، ڕۆژنامەی خوەبوون، کۆمەڵەی دیجلە و فورات و پرۆدیکشنی پێل و پیا-یان) دەستگیرکرد. لە بەیاننامەیەكدا كە رۆژنامەنوسانی هەرێمی كوردستان و چەندین میدیاكاری دیكە ناویان هەیە ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە" دەستگیرکردنی ڕۆژنامەنووسانی باکووری کوردستان دابڕاو نییە لەو هێرشە بەرفراوانەی دەوڵەتی تورکیا بۆسەر باشوور و ڕۆژئاوای کوردستان و هەوڵێکە بۆ چاو و گوێ داخستنی هاوڵاتیان لە هێرشەکان". هەروەها دەشڵێن:"بەو ڕەشبگیرییە دەوڵەتی تورکیا بنەماکانی دیموکراسییەت پیشێل دەکات و دژ بەو یاسایە کار دەکات، کە بەندەکانی بانگەشەی فەراهەمکردنی ئازادیی کاری ڕۆژنامەوانیی دەکات لە تورکیا و باکووری کوردستان". هاوكات ئەوە دووپاتكراوەتەوە كە وەک ڕۆژنامەنووسان ومیدیاکارانی باشووری کوردستان و عێراق و ڕۆژنامەنووسانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان، کە لە باشووری کوردستان کاری ڕۆژنامەوانیی ئەنجام دەدەن، "دژی دەستگیرکردنی هاوپیشەکانمانین و هەر هەوڵێک بۆ بەرتەسککردنەوەی ئازادیی کاری ڕۆژنامەوانیی ئیدانە دەکەین، داواش لە ڕێکخراوەکانی داکۆکییکردن لە مافی ڕۆژنامەنووسان دەکەین، فشار لە دەوڵەتی تورک بکەن بۆ ئازادکردنیان". ناوی رۆژنامەنوسان و میدیاكاران بۆ پشتیوانی رۆژنامەنوسانی باكوری كوردستان: -کەمال ڕەئوف/ڕۆژنامەنووس -تاریق فاتیح/ڕۆژنامەنووس لەتیف فاتیح فەرەج/ڕۆژنامەنووس -کەمال چۆمانی/ڕۆژنامەنووس -ئارا ئیبراهیم/ڕۆژنامەنووس -هەڤاڵ محەمەد/ڕۆژنامەنووس -هاوکار عیزەت میکە/ڕۆژنامەنووس -ڕێنوار نەجم/ڕۆژنامەنووس -نەسیم عەبدوڵا علێوی/ بەڕێوەبەری بەشی ڕاگەیاندن لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق  هادی جەلۆ مەرعی/ سەرۆکی چاودێری عیراقی بۆ ئازادی رۆژنامەنووسان  -زانکۆ سەردار/ڕۆژنامەنووس -هێمن مامەند/ڕۆژنامەنووس -سەلاح خدر/ڕۆژنامەنووس -ئومید بەرۆشکی/ڕۆژنامەنووس -هیوا ئەحمەد/ڕۆژنامەنووس -ئامانج وەرتی/ڕۆژنامەنووس -وریا فەتاح/ڕۆژنامەنووس -عەبدوڵا گۆران/ڕۆژنامەنووس -بەرهەم ئەحمەد/ڕۆژنامەنووس -جووتیار قادر/ڕۆژنامەنووس -ئەڤین نەسرین/ڕۆژنامەنووس -تەوار عادل/ڕۆژنامەنووس -محەمەد جبوری/بەغدا/ڕۆژنامەنووس -ئەرکان محەمەد/ڕۆژنامەنووس -سەرچین ساڵح/ڕۆژنامەنووس -بێریڤان شاهۆ/ڕۆژنامەنووس -کەمال ڕەسوڵ/ڕۆژنامەنووس -ئەحمەد کەرکوکی/ڕۆژنامەنووس -گوڵستان تارا/ڕۆژنامەنووس -بڕیار عەفرین/ڕۆژنامەنووس -دەریا محەمەد/ڕۆژنامەنووس -ژینا ئیسماعیل/ڕۆژنامەنووس -نامۆ سەربەست/ڕۆژنامەنووس -نێچیر لەتیف/ڕۆژنامەنووس -ئامانج بەکر/ڕۆژنامەنووس -ڕێبین کەریم/ڕۆژنامەنووس -کارزان قادر/ڕۆژنامەنووس -سەمیرە سەعید/ڕۆژنامەنووس -هێڤی سەلاح/ڕۆژنامەنووس هەوار محەمەد/ڕۆژنامەنووس -بینایی عیزەدین/ڕۆژنامەنووس -بینایی عومەر/ڕۆژنامەنووس -کاروان مەحمود/ڕۆژنامەنووس -هێرۆ بەهادین/ڕۆژنامەنووس -محەمەد مەحمود/ڕۆژنامەنووس -خالید خەلیل/ڕۆژنامەنووس -موحسین کەریم/ڕۆژنامەنووس -میران محەمەد/ڕۆژنامەنووس -هاوژین شوانە/ڕۆژنامەنووس -ئەمیر محەمەد/ڕۆژنامەنووس -ئاڤان نادر/ڕۆژنامەنووس -زاگرۆس محەمەد/ڕۆژنامەنووس -سنوور ڕەحمان/ڕۆژنامەنووس -ئاراس ئیبراهیم/ڕۆژنامەنووس -عابد کار/ڕۆژنامەنووس -کاروخ کامەران/ڕۆژنامەنووس -توانا مستەفا/ڕۆژنامەنووس -کارزان کەلهوڕی/ڕۆژنامەنووس -محەمەد بابانی/ڕۆژنامەنووس -بۆتان گەرمیانی/ڕۆژنامەنووس -بڕوا ئەسعەد/ڕۆژنامەنووس -بەرهەم لەتیف/ڕۆژنامەنووس -عەلی دیفاع/بەغدا/ڕۆژنامەنووس -نوری/ڕۆژنامەنووس -بێخاڵ قادر/ڕۆژنامەنووس -نوپەلدا دەنیز/ڕۆژنامەنووس -ئارژین بێستا/ڕۆژنامەنووس -ڕێباز حەسەن/ڕۆژنامەنووس -گۆران عەلی/ڕۆژنامەنووس -ڕێبەر جۆلەمێرگ/ڕۆژنامەنووس -هاوڕێ کرێکار/ڕۆژنامەنووس -سۆران محەمەد/ڕۆژنامەنووس -هەرێم قادر/ڕۆژنامەنووس -ناسیار مستەفا/میدیاکار -دێتسیم بۆتان/ڕۆژنامەنووس -ڕزگار چەلێ/ڕۆژنامەنووس -کاروان هەورامی/ڕۆژنامەنووس -ژیان پیران/ڕۆژنامەنووس -غوربەت تاڵی/ڕۆژنامەنووس -ئارمانج هەرەکۆل/ڕۆژنامەنووس -بێریڤان عەلی/ڕۆژنامەنووس -بێریڤان تونج/ڕۆژنامەنووس -قەدەر کار/ڕۆژنامەنووس -مزگین ماریبنۆس/ڕۆژنامەنووس -ئیدریس کارا/ڕۆژنامەنووس -وەیسی تالی/ڕۆژنامەنووس -عەزیز کۆیلوئۆغڵو/ڕۆژنامەنووس -شایی ئارام/ڕۆژنامەنووس -مەروان ئۆزدەمیر/ڕۆژنامەنووس -شیار کارا/ڕۆژنامەنووس -فارقین کارا/ڕۆژنامەنووس -لاڤین مەحمود/ڕۆژنامەنووس -سۆزیار عەلی/ڕۆژنامەنووس -شنیار بایز/ڕۆژنامەنووس -ئایسەڵ ئاجی/ڕۆژنامەنووس -تەرزە تەها/ڕۆژنامەنووس -ساکار ئەرسەلان/ڕۆژنامەنووس -هەڵگهورد بناری/ڕۆژنامەنووس -دڵشاد خۆشناو/ڕۆژنامەنووس -هیوا خۆشناو/چالاکوان -هاوژین غەریب/ڕۆژنامەنووس -وەرزێر سەردار/ڕۆژنامەنووس -ئارام هادی/ڕۆژنامەنووس عەلی  تالیب / سەرۆکی ئاژانسی ئەکەد خەلیل شەنگالی/ ڕۆژنامەنووس  پەریان ئەحمەد/ ڕۆژنامەنووس ئەحمەد زەردەشت/ ڕۆژنامەنووس  ئیسرا مەحموود/ چالاکوان عەلی توێجەری/ رۆژنامەنووس ئەحمەد کازم هاشم/ ڕۆژنامەنووس -سەردەم سلۆ/ڕۆژنامەنووس -یەکتا ئەرەن/ڕۆژنامەنووس -سان نەرمین/میدیاکار -ئاسۆ تەیمور/ ڕۆژنامەنووس نیزام زەکەریایی ، میدیاکار و چالاکی کۆمەڵایەتیی...سویسرا کامیل عومەر. مامۆستای میدیا لە زانکۆی سلێمانی باڵا ئاکۆ- میدیاکار چۆمان عوسمان/ ڕۆژنامەنووس کاروان سالار/ ڕۆژنامەنووس د.نەوزاد سدیق محەمەد/  مامۆستای زانکۆ و میدیاکار رەزا مەنوچەهری/ ڕۆژنامەنووس -دانا هەڵەبجەیی/ڕۆژنامەنووس -ڕەنجدەر گڕاوی/چالاکوان -هیدایەت ئیبراهیم/ڕۆژنامەنووس -کارزان عەلی عوسمان/ڕۆژنامەنووس -نەسرین خدر/ڕۆژنامەنووس ئیبراهیم ئیزیدی/ڕۆژنامەنووس خیری شنگالی/میدیاکار هادی ئەلیاس/میدیاکار خێری عومەر/میدیاکار عامر شنگالی/میدیاکار زنار شنگالی/میدیاکار نەسرین حسێن/میدیاکار ئارگەش شنگالی/میدیاکار عەلی پیر/میدیاکار سەلاح بەرجەس/میدیاکار سەعدوون قیرانی/میدیاکار جوودی شنگالی/میدیاکار جیلان شنگالی/میدیاکار مەروان خدر/میدیاکار حەسەن عەمۆ/میدیاکار مەروان ئێزیدی/میدیاکار ئێزدین شنگالی/میدیاکار ئەفین زەندا/میدیاکار سالم شنگالی/ڕۆژنامەنووس سالم داوود/ڕۆژنامەنووس خەلیل شنگالی/ڕۆژنامەنووس دڵخوەش خالتی/ڕۆژنامەنووس سەنا قیرانی/ڕۆژنامەنووس رۆژبین دەنیز/ڕۆژنامەنووس  ستیی رۆز/ڕۆژنامەنووس بێریفان شنگالی/ڕۆژنامەنووس  ناییف شنگالی/ڕۆژنامەنووس ئەمیرا سمۆقی/ڕۆژنامەنووس نیسان ژیان/ڕۆژنامەنووس رانیا عیدۆ/ڕۆژنامەنووس هێمن حەسەن/ڕۆژنامەنووس ئارام قەرەداغی/ڕۆژنامەنووس ڕەنج ئازاد ئەفەندی/ڕۆژنامەنووس سورێن ئیبراهیم/ڕۆژنامەنووس جووتیار قادر/ڕۆژنامەنووس لەیلا محەمەدی/ڕۆژنامەنووس  ھەندرێن ھەورامی/ڕۆژنامەنووس دابان ئەیوب/ڕۆژنامەنووس ئاکۆ مەجید/ڕۆژنامەنووس  فەرمان محەمەد/ڕۆژنامەنووس تریفە حەسەن/ڕۆژنامەنووس نەهرۆ داود ساڵح/ڕۆژنامەنووس کارزان حەمە/ڕۆژنامەنووس ڕێباز مەجید/ڕۆژنامەنووس وەهبی دەمیر/ڕۆژنامەنووس -کارزان حەمە/ڕۆژنامەنووس -نەهرۆ داود/ڕۆژنامەنووس -ئەبوبەکر حسێن حەمە/ میدیاکار -ئەیوب عەلی/ڕۆژنامەنووس -دڵشاد سەید عەلی/ڕۆژنامەنووس  -مەسعود هادی/ڕۆژنامەنووس -شکار بێستوون/میدیاکار -شوان خورشید/میدیاکار -هیوا ڕەئوف/ڕۆژنامەنووس -شەیما ئەحمەد/ڕۆژنامەنووس -زانیار بەهادین/ڕۆژنامەنووس -سامان شەهابی/ڕۆژنامەنووس -شنا فایەق/ڕۆژنامەنووس  

هاوڵاتی سەرۆكی گشتیی پارتی ئایندە  لە ئامەدی باكوری كوردستان پشتیوانی خۆی بۆ كورد دەبری و رایگەیاند:" توركیا پێویستە بەرپرسانە مامەڵە لەگەڵ كورد دا بكات"، راشیگەیاند:" هەڵوێستمان روون لە بابەتی دانانی قەییووم لەسەر شارەوانییەكانی هەدەپە". ئەحمەد داود ئۆغلۆ، سەرۆكی گشتیی پارتی ئایندە  لە ۆركشۆپێكدا  دەربارەی پرسی كورد لە ئامەدی باكووری كوردستان رایگەیاند:"لە پارتەكەیاندا گفتوگۆیان لەسەر پرسی كورد و مافەكانی كورد كردووە و پارتی ئایندە یەكەمین پارتی سیاسی بوو لە پرۆگرامەكەیدا باس لە مافی زمانی دایك كرابێت.". هەروەها راشیگەیاند"پارتەكەی هەڵوێستی روون و ئاشكرای لە بابەتی دانانی قەییووم لەسەر شارەوانییەكانی هەدەپە نیشانداوە".  هاوكات ئەوەشی روونكردەوە كە "توركیا پێویستە لەگەڵ تەواوی هاومێژوو و هاونەژادەكانی دەرەوەی سنوورەكانیدا لە پەیوەندییەكی بەرپرسیارانەدا بێت. وەكو بنەمایەك رایبگەیێنێت لە چوارچێوەی ئەو دیدگەیەوە سەیری ناوچەكە دەكات كە لەگەڵ ئەواندا بەیەكەوە پێكیانهێناوە. ئێمە لەم چوارچێوەیە سەیری كوردانی دەرەوەی سنوورەكانمان دەكەین كە بە هاومێژوو و هاونەژاد دەیانبینین." ئەحمەد داود ئۆغلۆ بۆ ماوەیەكی زۆر لە پارتەكەی ئەردۆغاندا بوو، دواتر جیابونەوەی خۆی راگەیاند و پارتی ئایندەی دامەزراند، ئێستا یەكێكە لەو پارتانەی رەخنەی توند لە ئەردۆغان و پارتی ئەكەپە دەگرێت. بڕیارە ساڵی داهاتوو هەڵبژاردنی پەرلەمانی توركیا ئەنجام بدرێت، ئەردۆغان و دەوڵەت باغچەلی كە دوو هێزی هاوپەیمانن پێكەوە ترسیان لە هەڵبژاردنەكان هەیە كە بیدۆرێنن بەرانبەر پارتە ئۆپۆزسیۆنەكانی توركیا.

هاوڵاتی ئیسرائیل بووەتە مۆتەكەی پێگەی ئێران لەناوچەكەداو بە رادەستكردنی زانیارییە نهێنییەكانی بەرنامەی ئەتۆمیی تاران جارێكی دیكە ئەو وڵاتە دەخاتە لێواری سزادانی نێودەوڵەتییەوە. زیندوكردنەوەی رێكەوتنی ئەتۆمیی لەخەونی گەورەی ئێرانەوە بۆ رێككەوتنێكی بێگیان گۆڕاوەو گرەوی ئێستای واشنتۆن لەئێستادا تەنها راگرتنی پەیكەری ئەو رێككەوتنەیە لەپێناو ئەوەی نەبێتە ئیمتیاز و بەهێزبوونی پێگەی ئابوری و سیاسیی تاران لەئاستی جیهاندا. ئیسرائیل بە راشكاوی رایگەیاندووە؛ هەموو هەوڵەكانی بۆ پەكخستنی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران دەخاتەگەڕ، تەنانەت ئەگەر ئەمریكا رێككەوتنی ئەتۆمیی یان هەر جۆرە رێككەوتنێكی نوێ لەگەڵ تاران بكات». ئەمریكا سەرەڕای ئاشكراكردنی بژاردەی نوێ بۆ هێشتنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی بەسڕكراوی دەیەوێت نەبێتە هۆی بەهێزبوونی ئێران و لەو پێناوەشدا ئیسرائیلی دەستكراوە كردووە بۆ پەكخستنی پلانە ئەتۆمییەكانی ئێران. ئیسرائیل ئاشكرای كردووە لەچوارچێوەی پلانێكی سەربازیی بەناوی كەشتیی نوح ئامادەكاریی دەكات بۆ ئەنجامدانی هەنگاوی سەربازیی دژی بنكەو پێگە سەربازییەكانی ئێران لەناوخۆو دەرەوەی ئەو وڵاتە و ئامانجی سەرەكیشی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێرانە. لەبەرامبەر هەڕەشەو كردارەكانی ئیسرائیل لەدژی ئێران ئەوەی لەتاران و فەرماندە سەربازییەكان بەدی دەكرێت تەنها هەڕەشەی لەناوبردنی تەلئەبیب و هێرشی ئەلیكترۆنیی دژی ئەو وڵاتەیە كە لەلایەن گروپێك بەناو (گۆچانی موسا) ئەنجام دەدرێت. ئیسرائیل لەماوەی 20 ساڵدا زۆرترین زانای ئەتۆمیی ئێرانی كوشتووە بەبێ ئەوەی تاران سەرەڕای هەڕەشەكان توانیبێتی لەئاستی تەلئەبیبدا وەڵامی پێویستی هەبێت.   ئیسرائیل بەكەشتی نوح بەرەنگاری ئێران دەبێتەوە رۆژێك دوای بەیاننامەی كۆشكی سپی و لێدوانی وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل، رۆژی پێنجشەممە (2/6/2022) تەلئەبیب مانۆڕێكی سەربازیی بەناوی (گالیسكەكانی ئاگر) لەدەریای ناوەڕاست و دەریای سوور دەستپێكرد. سوپای ئیسرائیل لە راگەیەنراوێكدا ئاشكرای كرد ئەو مانۆڕە سەربازییە لەساڵی 2021 بەرنامەی بۆ دانراوە، بەڵام ئەمساڵ جێبەجێ كراوە كەئەویش لەپێناو ئامادەكارییە بۆ رووبەڕوبوونەوەی هەڕەشە سەربازییەكانی ئێران لەدژی ئیسرائیل و ئاوەكانی كەنداو. ئەو سوپایە رایگەیاندووە؛ مانۆڕەكە ئامادەكارییە بۆ ئەو سیناریۆیانەی كە لەئەگەری هێرشی سەربازیی ئێران لەناوچەكدا روودەدات. مانۆڕەكەی سوپای ئیسرائیل هاوكات بوو لەگەڵ لێدوانی بێنی گانتز، وەزیری بەرگریی وڵاتەكە، كە رایگەیاند؛ تەلئەبیب پلانی سەربازیی ئامادەكراوی دژی ئێران هەیە بەناوی (كەشتی نوح) لەكاتێكدا ئیسرائیل پێشتر و لەساڵی 2002 بەو ناوەوە دەستی بەسەر 15 ملیۆن دۆلار چەكی ئێراندا گرت كەبڕیاربو ئەو چەكانە راستی حزبوڵای لوبنان و چەكدارانی فەلەستین بكات».   ئێران بەگۆچانی موسا هێرشی ئەلیكترۆنیی دەكاتە سەر ئیسرائیل سەرەڕای ئەوەی ئیسرائیل بەیەكێك لەبەرهەمهێنەكانی پڕۆگرامی هەواڵگریی لەبواری ئینتەرنێت و كۆمپیوتەر لەجیهان ئەژمار دەكرێت بەڵام ئێران و هەندێك گروپی هاككەر لەم ساڵانەدا دامودەزگا سەرەكییەكانی ئیسرائیلیان كردووەتە ئامانجی هێرشە ئەلیكترۆنییەكانیان. گروپی هاككەری (گۆچانی موسا) بەیەكێك لەو گروپانە ئەژمار دەكرێت كە لەلایەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێن و لەماوەی هەشت ساڵی رابردوودا زۆرترین هێرشی ئەلیكترۆنییان كردووەتە سەر دامەودەزگاكانی ئیسرائیل و بەرپرسانی ئەو وڵاتە. گروپی گۆچانی موسا تائێستا زانیاریی تایبەتیی و كەسیی دەیڤد بارنیە، سەرۆكی دەزگای هەواڵگریی ئیسرائیل (مۆساد) و ژمارەیەك لەبەرپرسانی ئەو دەزگایە و وەزارەتی بەرگریی ئەو وڵاتەیان بڵاوكردووەتەوە. بەپێی زانیارییەكانی مۆساد ئەو گروپە پێگەی سەرەكییان لەناو خاكی فەلەستیندایە، بەڵام لەلایەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێن. هاوكات لەگەڵ گۆچانی موسا گروپێكی دیكەی هاككەر بەناوی قاسم لەماوەی رابردوودا زۆربەی میدیاو راگەیاندنە فەرمییەكانی ئیسرائیلیان كردە ئامانج و بەپێی زانیارییەكانی دەزگای مۆساد ئەو گروپەش لەلایەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێن و تەنانەت ناوی گروپەكە ئاماژەیە بەناوی قاسم سولەیمانی، فەرماندەی پێشوی فەیلەقی قودس-ی سەر بەسوپای پاسداران. تەلئەبیب و تاران زیاتر لە 40 ساڵە لەدۆخی جەنگدان دژ بەیەكترو لە 20 ساڵی رابردوودا زۆرترین زانای ئەتۆمیی ئێران بەدەستی ئیسرائیل لەناوخۆی وڵاتەكەدا كوژران و دوایین نموونەشیان موحسین فەخریزادە بوو كە بەباوكی ئەتۆمیی ئێران ناو دەهێنرا، بەڵام لە ماوەی ئەو 20 ساڵەدا سەرەڕای ئەوەی بەرپرسانی كۆماری ئیسلامی ئێران و بە تایبەت بەرپرسانی سوپای پاسداران هەڕەشەی توند لەتەلئەبیب دەكەن هیچ بەرپرسێكی باڵای ئیسرائیلیان نەكردووەتە ئامانج.   ئیسرائیل و ئەمریكا دوو ئامانجی هاوتەریب لەئێران دەپێكن ئەمریكاو ئیسرائیل لەنوێترین كۆبونەوەی بەرپرسانی باڵای ئاسایشیی وڵاتەكەیان لە واشنتۆن رایانگەیاند ئامانجی سەرەكیی هاوكاریی ئەو دوو وڵاتەیە لەپێناو پاراستنی بەرژەوەندییەكانی یەكتر و راگرتنی جموجۆڵە نائاساییەكانی ئێرانە لەناوچەكەدا. رۆژی چوارشەممە (1/6/2022) دوای كۆبوونەوەی جەیك سۆلیڤان، راوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانی ئەمریكاو ئیلا خولاتا، راوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانی لەواشنتۆن، كۆشكی سپی لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند؛ بەرپرسانی باڵای دوو وڵاتەكە سەبارەت بە پرسیی ئەتۆمیی ئێران كۆبوونەوەتەوەو هاوڕان بۆ پابەندكردنی تاران بەپێوەرە نێودەوڵەتییەكانی پیتاندنی یۆرانیۆم بەمەبەستی ئاشتیخوازانە. ئەگەرچی ئەمریكا دوای هەر كۆبوونەوەكەی بەرپرسانی واشنتۆن و تەلئەبیب جەخت لەزیندوكردنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی دەكاتەوە بەڵام بەرپرسانی ئیسرائیل هەر دوای ئەو كۆبوونەوانە لێدوانی توند دژی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران بڵاو دەكەنەوە. یائیر لاپید، وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل لەگەڵ تەواوبوونی كۆبونەوەی سۆلیڤان و خولاتا بە رۆژنامە (جۆرۆسەلیم پۆست)ی وڵاتەكەی راگەیاند؛ تەلئەبیب لە دەرەوەی بازنەی رێككەوتنی نێودەوڵەتیی ئێران و وڵاتانی 5+1 بڕیار دەدات و هیچ رێككەوتنێكی نهێنی و ئاشكرای واشنتۆن و تاران وا ناكات ئیسرائیل لە هەنگاوەكانی دژی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران پاشەكشە بكات. لاپید وتوویەتی: ئێران لە ئیستادا ئاستی یۆرانیۆمی پیتێنراوی گەیاندووەتە 60% لەكاتێكدا ئەگەر ئەو رێژەیە بگاتە 90% ئەوا تاران دەبێتە خاوەنی بۆمبی ئەتۆم و كێشەی گەورە بۆ ناوچەكە دروستدەكات، بۆیە ئیسرائیل بڕیاری داوە هەر جووڵەیەكی نائاسایی و هێرشێكی ئێران لەنزیك سنورەكانی ئیسرائیل بە ئەنجامدانی هێرش لەناوخۆی ئێران وەڵام بداتەوە. وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل جەختی لەوە كردوەتەوە وڵاتەكی پلانی سەربازیی ئامادەكراوی هەیە دژی ئێران و بەدڵنیاییەوە رێگە نادەن تاران ببێتە خاوەنی چەكی ئەتۆمیی. گڵوپی سەوزی ئەمریكا بۆ ئیسرائیل چارەنووسی پرسی ئەتۆمیی كەوتووەتە دەست ئیسرائیل و ئاماژەكانی ئەوەش بە رادەستكردنی زانیارییەكانی بەرنامە ئەتۆمییەكانی ئێران لەلایەن ئیسرائیلەوە بەئاژانسی نێودەوڵەتیی وزە ئەتۆم دەركەوتووە. رۆژنامەی نیویۆك تایمز بڵاوی كردووەتەوە رۆژی هەینی (3/6/2022) تەنها سێ رۆژ پێش كۆبوونەوەی ئەنجومەنی بڕیاردەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم، نەفتالی بێنێت، سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل لەگەڵ رافائیل گروسی، سەرۆكی ئاژانسی نیودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم لە ئۆرشەلیم كۆبووەتەوە و سەرجەم ئەو زانیارییە نهێنیانەی كە تەلئەبیب لە بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران بەدەستی هێناوە رادەستی گروسی كردووە. گروسی دوای كۆبوونەوە لەگەڵ بێنێت هیچ لێدوانێكی سەبارەت بەو زانیارییانەی ئیسرائیل لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكە نەداو تەنها رایگەیاند ئاژانسی نیودەوڵەتیی وزە لەسەر بنەمای زانیارییەكانی خۆی بڕیار لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران دەدات. رۆژنامەی نیۆیۆرك ئاشكرای كردووە بەپێی ئەو زانیارییانەی كە ئیسرائیل لەسەر بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران دەستی كەوتووە، تاران گەیشتووەتە قۆناغێك لە پیتاندنی یۆرانیۆم كە تەنها كاردانەوەی سەربازیی توند دەتوانێت وڵاتەكە لەگەیشتن بەچەكی ئەتۆمیی رابگرێت چونكە پیتاندنی یۆرانیۆمی لەهەندێك دامەزراوەی ئەتۆمیی ئێران گەیشتووەتە زیاتر لە 60%. ئێران كە نیگەرانیی خۆی لە كۆبوونەوەی نێوان گروسی و بێنێت راگەیاندووە لە بەیاننامەیەكدا داوای لەئاژانسی ئەتۆمیی و ئەمریكاو سێ وڵاتی ئەڵمانیا و فەڕەنسا و بەریتانیا كردووە نەكەونە ژێر كاریگەریی ئیسرائیل و دەنگ نەدەن بەپێش نووسی ئەو بڕیارەی كە خودی ئەو وڵاتانە سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئامادەیان كردووە. پێگەی ئەكسیۆس لەئەمریكا بڵاوی كردووەتەوە جۆو بایدن سەرۆكی ئەمریكا، نایەوێت رێككەوتنی ئەتۆمیی بەتەواوەتی هەڵوەشێتەوە و مەرگی ئەو رێككەوتنە رابگەیەنێت لەساڵی 2015 لە نێوان ئێران و وڵاتانی 5+1 كراوە لەو پێناوەشدا دەیەوێت فشارەكانی سەر تاران زیاد بكات و یەكێك لەفشارەكانیش هەنگاوەكانی تەلئەبیبە لەدژی ئێران بەم مەبەستەش گڵۆپی سەوزی بۆ ئیسرائیل داگیرساندووە تا تاران ناچار بكات بگەڕێتەوە بۆ مێزی دانوستانە ئەتۆمییەكانی ڤیەننا. ئاژانسی ئەتۆمیی لەسەر زانیارییەكانی ئیسرائیل بڕیار لەچارەنووسی ئێران دەدات ئاژانسی نێودەوڵەتیی ئەتۆم ئاشكرای كردووە ئێران ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆمی 18 هێندەی پێوەری ناو رێككەوتنی ئەتۆمیی بەرز كردوەتەووە و بڕی یۆرانیۆمی پیتێنراوی 60٪ی وڵاتەكەش لە 33 كیۆگرام بۆ 43 كیلۆگرام زیادی كردووە. لەكاتێكدا بەپێی رێككەوتنی ئەتۆمیی ساڵی 2015 نابێت رێژەی پیتاندنی یۆرانیۆمی ئێران لە 3.5٪ زیاتر بێت . رافائیل گروسی رۆژی دووشەممە (6/6/2022) لەكاتی دەستپێكردنی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی بڕیاردەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی ئەتۆم رایگەیاند ئێران بۆ دروستكردنی چەكی ئەتۆمیی چەند هەنگاوێكی كەمی ماوە. گروسی بە بڵاوكردنەوەی كۆمەڵێك بەڵگە ئاشكرای كردووە ئێران ژمارەی كورە ئەتۆمییەكانی بەشێوەیەكی بەرچاو زیاد كردووە كە ئەوەش ئاماژەیە بۆ هەوڵەكانی تاران لەپێناو گەیشتن بەتەكنەلۆژیای پێشكەوتووی ئەتۆمیی. پێدەچێت وڵاتانی ئەنجومەنی بڕیاردەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی ئەتۆم لەسەر بنەمای ئەو زانیارییانە كە بەشێكی سەرەكیی سەرچاوەكەی هەمان ئەو زانیارییانەیە كە ئیسرائیل رادەستی سەرۆكی ئاژانسەكەی كردووە، بەیاننامەیەك لە دژی ئێران بڵاو بكرێتەوە و ئەوەش وا دەكات سزای زیاتر بەسەر تاراندا بسەپێنرێت. بڕیاڕە رۆژی پێنجشەممە (9/6/2022) رەشنووسی ئامادەكراوی بەریتانیاو فەرەنساو ئەڵمانیا سەبارەت بەبەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران لەئاژانسی ئەتۆمیی بخرێتە دەنگدانەوەو 13 وڵات لەكۆی 35 وڵات چارەنووسی ئێران یەكلایی دەكەنەوە. یۆنان لەمانگی رابردوودا دەستی بەسەر كەشتییەكی نەوتهەڵگری روسی بەناوی (لارا)دا گرت كە بڕی 700 هەزار بەرمیل نەوتی ئێرانی دەگواستەوە، دوای سێ هەفتەش لە راگرتنی كەشتییەكە، نەوتەكەی رادەستی ئەمریكا كرد لەبەرامبەردا دوو رۆژی دوای رووداوەكە رۆژی هەینی رابردوو ئێران دەستی بەسەر دوو كەشتیی یۆناندا گرت كە بڕی دوو ملیۆن بەرمیل نەوتی عێراقیان پێبوو. سوپای پاسدارانی كۆماری ئیسلامی ئێران رۆژی هەینی (29/5/2022) رایگەیاند دەستیان بەسەر دوو كەشتیی نەوتهەڵگری یۆناندا گرتووە كە سنوورە ئاوییەكانی ئێرانیان بەزاندووە دوای چەند رۆژێكیش لەو رووداوە عەلی خامنەیی، رێبەری كۆماری ئیسلامی ئێران لەلێدوانێكدا لە رێوڕەسمی یادی 32یەمین ساڵی مردنی روحەڵڵا خومەینی، دامەزرێنەری كۆماری ئیسلامی، رایگەیاند وڵاتەكەی بە دەستبەسەراگرتنی ئەو دوو كەشتییە نەوتهەڵگرە نەوتی خۆی وەرگرتووەتەوە. خامنەیی وتی: ئێران بەو هەنگاوە نەوتە دزارەوەكەی خۆی لەئەمریكاو هاوپەیمانانی سەندووەتەوە. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لەزاری ژمارەیەك دیپلۆماتكاری ئەوروپا بڵاوی كردووەتەوە: بەریككەوتنەكانی ئەمریكاو ئێران لەناوچەكەدا زیادی كردووە و ئەوەش ئاماژەیكی روونی راگرتنی دانوستانە ئەتۆمییەكانە، چونكە واشنتۆن پلانی دیكەی خستووەتە بواری جێبەجێكردنەوە بۆ فشارخستنە سەر ئێران و هاوكات دەیەوێت رێككەوتنی ئەتۆمیی تەنها وەك پەیكەرێكی بێگیان یان بێهۆش رابگرێت. رۆیتەرز ئاماژەی بەوە كردووە دەستبەسەراگرتنی نەوتی ئێران و وەڵامەكەی ئێران بۆ دەستبەسەرداگرتنی دوو كەشتیی یۆنان دەرەنجامی بنبەستی دانوستانەكانی ڤیەننایە بۆ زیندووكردنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی

هاوڵاتی وەزیری ناوخۆی حكومەتەكەی ئەردۆغان هەڕەشەی ئۆپەراسیۆنی سەر قەندیل دەكات و رایگەیاند:" ئاڵای توركیا لەبەرزترین شوێنی پەكەكە كە قەندیلە هەڵدەكەین". سولەیمان سۆیلۆ، وەزیری ناوخۆی توركیا لە وتارێكدا لەبەردەم سەربازانی وڵاتەكەی رایگەیاند"سەرۆككۆمارمان فەرمانی پێداوین كە ئامادەكاریی بكەین بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنەكانمان كە لە تەلڕەفعەت و منبجەوە دەستپێدەكات". هەروەها راشیگەیاند:" بەر لەوەی ئاهەنگ بگێڕن بەبۆنەی 100ـەمین ساڵیادی دامەزراندنی كۆماری توركیا كە رۆژی 29ـی تشرینی یەكەمی ساڵی داهاتووە قەندیل لەپەكەكە پاكدەكەینەوەو ئاڵاكەمان لە بەرزاییەكانی قەندیل هەڵدەكەین". ئەم وتانەی وەزیری حكومەتەكەی ئەردۆغان لەكاتێكدایە كە سوپاكەیان توانای خۆراگرتنیان لە (زاپ و ئاڤاشین و مەتینا) نییەو هێزەكانی پاراستنی گەل چەند جار ئەوەیان دووپاتكردووەتەوە كە "سوپای ئەردۆغان توانایان نییە تەرمی سەربازەكانیان لە دۆڵ و بن بەردەكاندا هەڵبگرنەوە". سوپای توركیا زیاتر لە ساڵێكە بەشێوەیەكی چڕ ئۆپەراسیۆنی سەربازی لەناو خاكی هەرێمی كوردستان دەستپێكردوەو تائێستا بە قوڵایی زیاتر لە 30 كیلۆمەتر هاتووەتە ناو هەرێم.  

هاوڵاتی لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەنجومەنی پیرانی كۆنگرێس، پڕۆژەیاسایەكی پەسەندكرد، كە تێیدا هەموو چالاكییەكانی درۆنی ئێرانی لە ناوچەكە قەدەغە دەكات و تێیدا باسی هێرشەكەی سەر هەولێر دەكات. لە ڕاگەیەنداوێكدا لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەنجومەنی پیرانی ئەمەریكا ئاماژەی بەوەكردووە" ئەمریكا هەموو هەوڵێك دەدات بۆڕاگرتنی درۆنەكانی ئێران و بەرنامەی دروستكردنی ... كڕین و فرۆشتن و گواستنەوەی فڕۆكەی بێفڕۆكەوان بۆ ئێران قەدەغە دەكرێت و هەر لایەنێك پابەند نەبێت ڕوبەڕوی سزا دەبێتەوە." هەروەها لە ڕاگەیەندراوەكەدا ئەوەش هاتووە" ئەمریكا بەڵگەی پێویستی لەبەردەستە كە ئێران بە فڕۆكەی بێفڕۆكەوان هێرشی كردووەتەسەر عێراق و هەرێمی كوردستان و ماڵی سەرۆك وەزیرانی عێراق". شەوی چوارشەممەی رابردوو درۆنێكی بۆمبڕێژكراو لەسەر رێگا‌ی سەرەكی (هەولێر- پیرمام) تەقیەوە، كە بەهۆیەوە سێ كەس برینداربوون و ژمارەیەك ئۆتۆمبێلیش زیانیان بەركەوت. میدیاكانی ئێران ئەوەیان بڵاوكردەوە كە لەو هێرشەی هەولێردا بەرپرسێكی موسادی ئیسرائیل و هاوەڵاكانیان كردووەتە ئامانج، بەڵام ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێم رەتیكردەوە.  

هاوڵاتی موقتەدا سەدر، ئەو كەسایەتییە شیعەیەی عێراق لەدەستەكانیدایە كە 73پەرلەمانتارەكەی واژۆیان لەسەر دەستلەكاركێشانەوە لە ناوچەی حەنانە تەسلیم كردووەو چاوەرێی گلۆپی سوری سەدر دەكەن بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان. نویسنگەی راگەیاندنی رەوتی سەدر رایگەیاند:" سەرجەم پەرلەمانتارانی فراكسیۆنی سەدر لە پەرلەمانی عێراق لە ناوچەی حەنانە لە شاری نەجەف نامەی دەستلەكاركێشانەوەیان واژۆكردووە و رادەستی موقتەدا سەدرییان كردووە". دوێنێ موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر لەبارەی چەقبەستوویی سیاسی لە عێراق وتارێكی پێشكەشكرد و تیایدا ئاماژەی بەوەدا، بەهیچ شێوەیەك بەشداری ناكەن لە پێكهێنانی حكومەتی سازان و گەندەڵ و لایەنداری بۆ دەوڵەتانی هەرێم. هەروەها، داوای لە سەرجەم پەرلەمانتارانی فراكسیۆنی رەوتی سەدر كرد دەستلەكاركێشانەوەی خۆیان بنوسن و ئامادەی بكەن و هەركاتێك داوای لێكردن پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمان بكەن. ئەوەشی خستەڕوو، عێراق پێویستی بە حكومەتێكی زۆرینەی نیشتیمانی هەیە، نەك حكومەتی سازان. سەدر ئەوەشی دووپاتكردەوە كە چەقبەستوویی سیاسی بابەتێكی سیاسی نییە، بەڵكو دۆخێكی دروستكراوە بۆ رێگری كردن لەبەردەم پێكهێنانی حكومەتی زۆرینەی نیشتیمانی. سەدر وتیشی، "زۆرینەی پەرلەمانی بۆ خۆمانە نەك بۆ كەسانی دەرەوەی ئێمە، هەر بۆیە بەشداری پێكهێنانی حكومەتی سازان ناكەین". موقتەدا سەدر چەندین جار داوای خۆپیشاندانی ملیۆنی لە لایەنگرانی كردووەو خۆپیشاندەران بەردەوام بەدەم داواكارییەكەی سەركردەكەیانەوە چوون، بۆیە یەكێك لە بژاردنەكان پەنا بردنە بۆ خۆپیشاندانی ملیۆنی، یان هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان وەك سیناریۆی دووەم. موقتەدا سەدر، لەگەڵ محەمەد خحەلبوسی لە سونەكان و مەسعود بارزانی، هاوپەیمانی رزگاری نیشتمانیان پێكهێناوە، لەبەرانبەردا سێیەكی "پەكخەر" بەسەرۆكایەتی نوری مالكی رێگە نادەن حكومەتێك پێكبهێندرێت كە لایەنەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی تێیدا بەشدار نەبن. هەر دوێنێ، فراكسیۆنی هاوپەیمانی فەتح و یەكێك لە لایەنە سەرەكییەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی رایگەیاند، حكومەتی داهاتوو بە بێ سازانی نێوان چاورچێوەی هەماهەنگی و رەوتی سەدر پێكناهێنرێت. ئەوەشی دووپاتكردووەتەوە كە بەردەوامبوونی رەوتی سەدر لەسەر هەڵوێستەكانی وڵات بەرەو چەقبەستووییەك دەبات كە ناتوانرێت چارەسەر بكرێت. ناكۆكی نێو ماڵی شیعە بەتایبەت كێشەكانی نێوان نوری مالكی و موقتەدار سەدر لەلایەك و بەرەی رزگاری نیشتمان (سەدر، حەلبوسی، بارزانی) و چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان، عێراق پاش هەشت مانگ زیاتر لە هەڵبژاردنەكان بەرەو ئاڵۆزی زیاتر دەبات و ئەگەر هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان و دیاری كردنی وادەیەكی دیكە بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختە یەكێكە لەو بژاردانەی سەدرو لایەنەكانی نێو چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان گفتوگۆی جدی لەسەر دەكەن.

هاوڵاتی لەم رۆژانەدا مەرج و گوشارەکانی تورکیا بەڤیتۆکردنی داوای سویدو فینلاند بۆ ئەندامبوونیان لەناتۆدا بووەتە بابەتێکی گەرمی ناوەندە سیاسی و میدیایی و لایەنە جۆراوجۆرەکان لەڕوسیاوە تاوەکو ئەمریکا. ڤیتۆکەی تورکیا راستەوخۆ پەیوەندیی بەکوردەوە هەیە، بەڵام ئامینە كاكە باوە پەرلەمانتار ستۆپی بەداواکاریەکەی ئەردۆغان هێناو سەرۆک وەزیرانی سویدیش رایگەیاند:» بەپەیوەندیەکاندا دەچنەوە لەگەڵ توركیا».  تورکیا هەموو مەرجەکانی و ڤیتۆکەی بۆ ئەوەیە سویدو ئەوروپاو ناتۆو ئەمریکا زیاتر پاڵپشتیی بکەن بۆ بەرەنگاربوونەوەی پەکەکە. رێگریش لەوە بکات، کە سوید پەکەکە لە لیستی تیرۆر دەربهێنێت. هەروەها گەمارۆی چەک و هەندێک لە سزاکانی سەر تورکیا لەلایەن وڵاتانی رۆژئاواوە هەڵبگیرێن، کە ئەو سزانەش پەیوەندییان بەشەڕی تورکیا لە دژی کورد لە باکوورو رۆژئاوا و باشووری کوردستاندا هەیە. لەم نێوانەدا بەپێی میدیاکانی تورکیاو سوید، تورکیا داوای رادەستکردنی ٣٣ کەسی لە سوید و فینلاند کردووەو ئەو کەسانەی بە «تیرۆریست» ناساندووەو لەوەش زیاتر رۆیشتووە وڵاتانی سویدو فینلاندی بەلانەی تیرۆر پێناسە کردووە.   لێپرسینەوەی ناوخۆیی پەکەکە لەقۆناغی سەرەتای شەڕی چەکداریدا پەکەکە ٤٤ ساڵ لەوەوپێش وەک گروپێکی گەنج بەپێی هەلومەرج و کەشی شۆڕشگێڕیی باوی جیهانی و تیۆرییە شۆڕشگێڕییەکان دامەزرا. بە کردەوەو بە دروستکردنی تۆڕی رێکخستن کاریان بۆ سەرخستنی شۆڕشەکەیان کرد. کاتێک تورکیا کودەتای ١٢ی سێپتەمبەری ١٩٨٠ی ئەنجامداو هەموو دەرەتانەکانی خەباتی سیاسی و مەدەنی نەماو ژمارەیەکی زۆر لە ئەندامانی پەکەکە کوژران و دەستگیرکران، پەکەکە لەساڵی ١٩٨٤ شەڕی چەکداریی لە دژی تورکیای ئەندامی ناتۆ هەڵگیرساند. هاوکات پەکەکە لە ئەوروپا تۆڕێکی فراوانی لە رێکخستن دروستکردو گەنجانی پڕ لە وزە رێکخستنەکانی پەکەکەیان بەڕێوەدەبرد. وەک زۆربەی هێزە شۆڕشگێڕەکان و وەک ئەوەش، کە بە درێژایی مێژوو روویداوە پەکەکە لە لێپرسینەوەی ناوخۆیدا بەرامبەر ئەو کەسانەدا، کە لە رێکخستنەکاندا بۆ کارکردن بەدوژمنەوە گلابوون توندو یەلاکەرەوە بووە. وەک نەریتێکی لەمێژینەی هێزە شۆڕشگێڕەکان ئەو کەسانەی لە دۆخی خەباتی نهێنیدا خیانەتیان بکردایە سزای شۆڕشگێڕی دەدران و پەکەکەش پەیڕەویی لەو یاسایە کردووە. وەک بەشێک لە سەرچاوەکان دەڵێن، پەکەکە لەسوید ٢ کەس و لە ئەڵمانیاش ٢ کەسی لە ناو رێکخستنەکانی خۆیدا لەسەر تۆمەتباربوونیان بە خیانەت سزا داوە.  سزادانی کەسانێک، کە لەخیانەتەوە گلاون مێژوویەکی دوورودرێژی هەیە و لەسەردەمی راپەڕینی سپارتاکۆسەوە تاوەکو ئێستا هێزە شۆڕشگێڕەکان پشت بە لێدانی گورزی گورچکبڕ لە دوژمن و دەستوپێوەندەکانیان بەستووە. هیچ هێزێکی چەکداری زرگاریی نیشتمانی و دژ بە داگیرکەری و دیکتاتۆری نییە، کە پەیڕەویی لەو شێوازو میتۆدە نەکردبێت. بە دیوەکەی تریشدا ئیستاش لە یاسای هەموو وڵاتەکاندا خیانەت بە تاوانی گەورە پێناسە دەکرێت و قورسترین سزاکانی بۆ دانراوە.  خەباتی نهێنی و چەکداری، پاراستنی رێکخستن و ئەندامان و نهێنییەکانی حزب، جموجوڵەکان و کاروباری دارایی بۆ هێزێک لەقۆناغی نهێنیدا کارێکی قورسە و بەهۆی تایبەتمەندیی ئەو دۆخەوە ئەگەری ئەوەش هەیە هەڵە رووبدات. هێزێک لەقۆناغی نهێنیدا ناتوانێت  وەک دەوڵەتێک مامەڵە بکات و لەدامەزراوەی دادگاو بە ئامادەبوونی پارێزەرو هێزی ئەمنی و پۆلیس لێکۆڵینەوە لەکەسێکی تۆمەتبار بە خیانەت بکات و لە شوێنێکدا وەک زیندان بۆ ماوەی چەندین ساڵ رای بگرێت. سەرباری ئەوەش سیستمی داد لەوڵاتەکاندا هەڵە دەکەن و روویداوە، کەسانێک لەسەر تۆمەتێک زیندانیکراون، کە هیچ پەیوەندییان بەو تۆمەتەوە نەبووەو ساڵەهای ساڵی تەمەنیان لە زینداندا بەسەربردووە. بەزمانێکی سادەش خیانەت ئەوەیە، کە کەسێک لەناو هێزەکەی خۆیدا کار بۆ دوژمنەکەی بکات. مرۆڤ و سیستمە مرۆییەکان بەدەر نین لەهەڵە، بەڵام گرنگ ئیرادەیە بۆ چاککردن و تێپەڕاندنی هەڵە بۆ ئەوەش پەکەکە چەندیجار داوایکردووە لیژنەی لێکۆڵینەوەی سەربەخۆ لەسەر ئەوەی روویداوە پێبکبهێنرێت بۆ ئەوەی راستییەکان روون بێتەوە. پەکەکە و سەرکردایەتیی پەکەکە لە چەندین چاوپێکەوتن و بابەتەدا لە پرۆسەکانی ئاشتیدا بەڕوونی داوایانکردوە، لیژنەی لێکۆڵنەوە لە ڕووداوەکان و بۆ روونبوونەوەی راستییەکان دروست بکرێت...   پەکەکەو لایەنە سیاسیەکانی پێش خۆی پەکەکە لەسەرەتای دامەزراندییەوە لەلایەن نەوەی پێشووی سیاسیی کورد وەک گروپێکی گەنج و «بێ ئەزموون» و «توندڕەو» سەیر دەکران و چاوەڕێ بوون پەکەکە گوێڕایەڵیان بێت و ئامۆژگارییەکانیان بۆ هەندێک پەیوەندیی سیاسی و هەندێک لەوڵاتان قبوڵ بکات، کێشمەکێشی نێوان ئەو دوو نەوە سیاسییە جیاوازەی کورد لەو سەردەمەدا گەیشتە قۆناغێک، کە پەکەکە نەوەی پێش خۆی بە نەوەیەکی ناچالاکی سیاسی و ناشۆڕشگێڕ دەزانی، چونکە حساب بۆ بەرژەوەندیی شەخسی و بنەماڵە و هەندێک هێزو وڵات دەکەن و خۆیان بۆ شۆڕش و ئازادی یەکلایی نەکردووەتەوە. لایەنی بەرامبەریش پەکەکەی بەسەرئێشە و هێزێک دەزانی، کە پێچەوانەی ئاو مەلە دەکات و پێداگرییان لەوە دەکرد، کە دەبێت پەکەکە دەستبەرداری خەباتی چەکداری و شێوازی کاری رێکخستنی خۆی بێت. هەرچۆنێک بێت بە تێپەڕبوونی کات پەکەکە گەشەی کردو بەشێکی زۆر لە هێزەکانی تر لەگۆڕەپانی سیاسیی کوردستاندا رۆڵێکی بەرچاویان نەما. ململانێی نێوان ئەو دوو نەوەیە گەیشتە ئاستێک، کە بەشێک لە ئەندامانی لایەنەکانی تر چالاکییەکان و لێپرسینەوەکانی پەکەکەیان بە «تیرۆر» پێناسە دەکردو هەوڵی دابڕاندن و تەریکخستنی پەکەکەیان دەدا. تەنانەت لەوەشدا سودیان لە پەیوەندییە کۆنەکانیان لەوڵاتانی ئەوروپی وەرگرت.   تورکیا پشتیوانیی ناتۆی بۆ شەڕ لەدژی پەکەکە بەدەستهێنا لەسەردەمی جەنگی ساردو شەڕەکانی زرگاریی نیشتمانیی لە ئەفریقا تاوەکو ئەمریکای لاتین و باڵکان دەیان هێزو لایەنی شۆڕشگێڕیی دژ بەداگیرکەری و دیکتاتۆری لەهەوڵی رزگارکردنی وڵاتەکانیان، یان دامەزراندنی سیستمێکی تری سیاسی بوون. ئەو دۆخە دونیای بەسەر دوو بەرەی سۆڤیەت و ئەمریکادا دابەشکردبوو. بەرەی سۆڤیەت یارمەتیی گروپە شۆڕشگێڕەکان و راپەڕیوانی دژ بەدەوڵەتەکان دەداو ئەمریکاش بە ناوی پاراستنی دۆخی باو یارمەتیی دەوڵەتە دیکتاتۆرەکانی وەک پینۆشە، شای ئێران، ئەتاتۆرک و کەنعان ئەڤرەن لەتورکیا، سەدام و سوهارتۆ لە ئەندەنوسیا، باتیستا دیکتاتۆری کوبا، سوموزا دیکتاتۆری نیکاراگوا و داگیرکەران دەدا. تورکیاش وەک ئەندامی ناتۆ لەبەرەی ئەمریکادا بوو و کاتێک پەکەکە شەڕی چەکداریی راگەیاند، کەنعان ئەڤرەن لە کۆبوونەوەی ناتۆدا پەکەکەی وەک هێزێکی سەر بەسۆڤیەت، کە دەیەوێت کۆماری تورکیای ئەندامی ناتۆ بەو جیۆپۆلتیکە گرنگەیەوە بڕوخێنێت و سیستمێکی سەر بەسۆڤیەتی تیادا دابمەزرێنێت بە ئەندامانی ناتۆ ناساند و ناتۆ پشتیوانیی لەشەڕەکانی تورکیا لەدژی پەکەکە کرد. تورکیا سوودمەند بوو لەپرۆژەی دژە تیرۆری پنتاگۆن بۆ لەناوبردنی گروپە چەکدارەکان، پنتاگۆن لە نیکاراگواو ئەمریکای لاتین و ئەفریقا کۆمەڵێک گروپی بۆ پاراستنی رژێمەکان و شەڕ لەدژی گروپە شۆڕشگێڕەکان دروستکردبوو، کە بە کورتی پێیان دەوترێت گلادیۆ و لەهەر وڵاتێک ناوێکیان هەبوو. ئەوە لەکاتێکدابوو، پەکەکە کەمترین پەیوەندیی بەسۆڤیەتەوە هەبوو. پەکەکە رەئاڵ سۆسیالیزمی سۆڤیەتی رەخنەکردبوو. ئەوەش وایکردبوو، سۆڤیەت گرنگی بە پەکەکە نەدات. لەو سەردەمەدا تەنها حزبی کۆمۆنیستی ئەلبانیا دووجار لەگەڵ پەکەکە کۆبوونەوەی ئەنجامدابوو. هەروەها پەکەکە لەجیاتی دەوڵەتەکان پەیوەندیی لەگەڵ هێزە شۆڕشگێڕەکان بۆ خۆی کردبووە بنەمای کارەکانی و بۆ ئەوەش پەیوەندیی لەگەڵ هێزە شۆڕشگێڕیەکانی جۆرج حەبەش و نایف حەواتمەی فەلەستینی لەلوبنان هەبوو. تورکیا لەو سەردەمەوە تاوەکو ئێستا بە چەک و پارەو پلانی ناتۆ لە دژی پەکەکە شەڕ دەکات. تورکیا دۆسیەی پەکەکەی بەڕادەیەک لە ناتۆدا گەورەو مەترسیدار پیشانداوە، کە هەموو کارەکانی خۆی لە ناتۆدا بەستووەتەوە بەشەڕ لەدژی پەکەکە و لەناوبردنی پەکەکە.   سزادانی پەکەکە لەسویدو ئەڵمانیا و تیرۆرکردنی پاڵمەو دانانی پەکەکە لە «لیستی تیرۆر» ئۆلاف پاڵمە لەساڵی ١٩٦٩دا لەحزبی سۆسیال دیموکرات بووە سەرۆک وەزیرانی سویدو تاوەکو ساڵی ١٩٧٦ لەو پۆستەدا بوو. دواتریش لەساڵانی ١٩٨٢ تاوەکو کاتی تیرۆرکردنەکەی لە ٢٨ی شوباتی ١٩٨٦دا بووەوە بە سەرۆک وەزیرانی سوید. پاڵمە کەسایەتییەکی ئازادیخواز بوو. لەماوەی سەرۆکایەتیەکەیدا سەردانی ئەمریکای نەکرد. لە دژی شەڕی ڤێتنام، سیستمی رەزگەپەرستیی ئەفریقای باشوور (ئاپارتاید) و سەرکوتکارییەکانی سۆڤیەت لەئەوروپای رۆژهەڵات بوو. پشتیوانیی لەهێزە شۆڕشگێڕەکان لەسەرتاسەری جیهان دەکرد. بۆ نمونە پێچەوانەی سیاسەتەکانی ئەمریکا پشتیوانیی دەوڵەتی کوباو هێزە شۆڕشگێڕەکانی نیکاراگوا بوو. لەساڵی ١٩٨٠ لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکان کرا بەنوێنەری ناوبژیوان بۆ کۆتایهاتن بە شەڕی ئێران و عێراق. هاوکات دۆستی گەلی کورد بوو و پلانی هەبوو کۆنفرانسێکی نێونەتەوەیی لە رێگەی نەتەوەیەکگرتووەکانەوە بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کورد رێکبخات. ئەوانەش وایکردبوو پاڵمە دوژمنی زۆر بێت، بەڵام کێ پاڵمەی تیرۆرکرد؟ کێ بەرپرسیاریی تیرۆرەکەی هەڵگرت؟ ئەوانە هیچی دیار نەبوون. کێ لەکوردو پەکەکە بێ پشت و پەناترە بۆ ئەوەی ئەو تۆمەتەیان بەسەردا ساغ بکرێتەوە، چونکە هیچ هێزو کەسێک  ئامادە نییە بەرگرییان لێبکات. دوای ماوەیەکی کەم بەخێرایی تورکیاو ئەڵمانیا و ساپۆ (پۆلیسی ئاسایشی سوید) پەکەکەیان وەک تاوانباری تیرۆری پاڵمە ناساند. سەرباری ئەوەی لیسبێت پاڵمە هاوسەرەکەی پاڵمە وتبووی ئەو کەسەی پاڵمەی تیرۆر کردووە سەروچاوی سکاندیناڤیی هەبوو نەک دەموچاوێکی رۆژهەڵاتییانە، بەڵام کەس گوێی لێنەگرت. هەموو میدیا گەورەکانی سویدو ئەڵمانیا و تورکیا پێکەوە دەستیانکرد بەبڵاوکردنەوەی هەواڵ و راپۆرت لە دژی پەکەکەو تاوانبارکردنی پەکەکە بەکوشتنی پاڵمە.  گەرچی پەکەکە لەو کاتەدا راگەیاندراوی بڵاوکردەوە و رایگەیاندبوو، هیچ پەیوەندیی بە تیرۆرکردنی پاڵمەوە نییە، بەڵام ناتۆو تورکیا و ئەڵمانیاو ساپۆی سوید گوێیان لەوە نەگرت و پێداگریان لەسەر تاوانبارکردنی پەکەکە کرد. پۆلیسی سوید لەو کاتەدا رایگەیاند، پسپۆڕی کێشانەوەی وێنەی تاوانبارەکەیان نییە، بۆیە دەڕۆن بۆ ئەڵمانیا و بەهاوکاریی ئەوان وێنەی دەموچاوی تاوانبارەکە دەکێشنەوە. ئەو کارەیان کرد و لەئەنجامدا وێنەی دەموچای کەسێکی وەک کوردیان کێشایەوە و لەهەموو میدیاکانیاندا بڵاویانکردەوە. کورد وەک نەتەوەیەکی تیرۆریست وێنا کرا... لێکۆڵینەوەکانی پۆلیس لەدۆسیەی کوشتنی پاڵمە ٦٠٠ ملیۆن کرۆنی سویدی تێچووە. لێکۆڵینەوە لەگەڵ ١٠ هەزار کەس کراوە و ١٣٠ کەسیان دانیان بەکوشتنی پاڵمەدا ناوە. هانس هولمێر بەڕێوەبەری پۆلیس و لێکۆڵینەوەی ئەوکاتە لەکۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا راگەیاند، سەدا ٩٥ لەوە دڵنیان، کە کورد لەپشت تیرۆرکردنی سەرۆک وەزیرەوەیە. لەو چوارچێوەیەدا لێکۆڵینەوە لە ٥٨ کوردی دانیشتوی سوید کرا. لەدوای لێدوانەکەی هولمێر چەندین دوکان و کارگەو شوێنی کاری کوردان داخران. کوردەکان تەریکخراون و وەک گروپێکی تاوانکار سەیر کران. کوردەکان خرانە ژێر چاودێرییەوە و دۆخێکی قورسیان بۆ دروستکرا. تەنانەت لەو سەردەمەدا نزیکەی ٧٠ کەسی کوردی سەر بەلایەنە نەیارەکانی پەکەکە لە سوید راگەیاندراوێکی هاوبەشیان بڵاوکردەوە و پەکەکەیان بەتیرۆرکردنی پاڵمە تۆمەتبارکرد! خالیس ئیکینجی سۆی لەساڵی ١٩٨٠ەوە لەسوید دەژی و یەکێک لەکوردە قوربانییەکانی دۆسیەی کوشتنی پاڵمە دەڵێت، هەموو هەفتەیەک دەبوو بڕۆن بۆ بنکەی پۆلیس و بەڵگەی خۆ سەلماندن واژۆ بکەن. پۆلیس بۆ ماوەی ١٠ ساڵ گوێی لە هەموو پەیوەندییە تەلەفونیەکانمان دەگرت. پۆلیس ناوە ناوە و لەپڕ دەیدا بەسەر ماڵەکانمان و شوێنی کارەکانماندا و دەستیان بەپشکنین و لێکۆڵینەوە دەکرد. کەلەبچەی ئیلکترۆنیان خستە قاچمان و بۆمان نەبوو لەگەڕەکەکەی خۆمان دوور بکەوینەوە. ئەگەر بەهەڵە سنوری گەڕەکەمان لێ تێکبچووبایە پۆلیس خێرا هەڵیدەکوتایە سەرمان و گوشاری زیاتریان لەسەر دروست دەکردین...  بەڵام دوای ٣٤ ساڵ لەکوشتنی پالمە سەرۆکی داواکاری گشتیی سوید کریستەر پێتەرشۆن لە رۆژی ١٠ی حوزه‌یرانی ٢٠٢٠دا  رایگه‌یاند، ستیگ ئێنگسترۆم، كه‌ پێشتر چه‌ندین جار وتە‌ی لێوه‌رگیراوه‌ و به‌ «سکاندیامانەن» ناسراوه‌، بكوژی راسته‌قینه‌ی ئولۆف پاڵمه‌یه‌. لەبەرئەوەی ستیگ ئینگسترۆم لەساڵی ٢٠٠٠دا گیانی لەدەستداوە، دۆسیەی لێکۆڵینەوە لەکوشتنی پاڵمە دادەخرێت!. نووسه‌ری كورد شۆڕش ره‌شی كتێبێكی به ‌ناوی «پالمه‌، په‌كه‌كه‌ و گلادیۆ» نووسیوه‌ و ده‌ڵێت: «كوشتنی پاڵمه‌ هه‌م له‌كوردستان، هه‌م له‌سوید، هه‌م له‌ ئاستی نێوده‌وڵه‌تی زیانی به‌كورد گه‌یاند. زیانی هه‌ره‌به‌رچاو له‌ڕووی سیاسییەوە بوو و كوردانی دانیشتوی سوید کرانە ‌ئامانج». کوشتنی پاڵمە کرا بە بەهێزترین بەڵگەو ئارگۆمێنت بۆ ئەوەی پەکەکە بخرێتە لیستی تیرۆرەوەو تائێستاش پەکەکە لەو لیستەدایە، بۆیە ئەوانەی استەوخۆ بوونەتە قوربانیی ئەو تاوانەو پەکەکەو کەجەکە و دۆستانی کورد لەسوید داوا دەکەن، حکومەتی سوید داوای لێبوردن لەگەلی کورد بکات و سوید، پەکەکە لە لیستی تیرۆر دەربهێنێت. بەوە دۆخی تورکیا ئاڵۆز بووە و لەماوەی ئەم چەند ساڵەی رابردوودا و بەتایبەتی لەم دوو ساڵی رابردوودا سوید بەپشتیوانی تیرۆر تاوانبار دەکات!.   داوای سویدو فینلاند بۆ بوونە ئەندامی ناتۆو ڤیتۆی تورکیا دوای سێ مانگ لە هێرشی رووسیا بۆ سەر ئۆکراین، وڵاتانی سویدو فینلاند بۆ ئەوەی خۆیان لەئەگەری هێرشی رووسیا بپارێزن و وەک ئۆکراینیان بەسەر نەیت داوایانکرد ببنە ئەندامی ناتۆ. بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی ناتۆ هەر وڵاتێک ببێتە ئەندامی ناتۆ دەبێت بەڕەزامەندیی هەموو وڵاتانی ئەندام بێت و هەموو وڵاتانیش مافی ڤیتۆیان هەیە، چونکە نابێت لە ناو ناتۆدا لەنێوان ئەنداماندا ناکۆکی هەبێت! تورکیاش راستەوخۆ داواکەی سویدو فینلاندی ڤیتۆ کردو ژمارەیەک داواکاری و مەرجی بۆ سویدو فینلاند دانا، کە لەبنەڕەتدا هەموویان پەیوەندییان بەکوردەوە هەیە. بەپێی رۆژنامەی حوڕیەتی تورکیا وەزارەتی دادی تورکیا داوای لەوەزارەتی دادی فینلاند کردووە شەش ئەندامی پەکەکە و ٦ ئەندامی گروپەکەی گولەن و داواشی لەسوید کردووە، ١١ ئەندامی پەکەکە و ١٠ ئەندامی گولەن رادەستی ئەنقەرە بکەنەوە. لەدوای بڵاوبوونەوەی ئەو هەواڵە باسی سەرەکی بووە باسی کورد و سویدو مەرجەکانی تورکیا و ژمارەیەک دۆسیە بوونە بابەتی رای گشتی. جگە لەوە تورکیا داوا دەکات گەمارۆی چەکی لەلایەن سویدەوە لەسەر هەڵبگیرێت، کە لەساڵی ٢٠١٩ و لەدوای هێرشەکەی بۆ سەر کورد لەعەفرین بەسەریدا سەپێنراوە. داواشیکردووە، سوید موشەک و درۆن بۆ یەپەگە نەنێرێت. سویدش ئەوەی رەتکردووەتەوە چەکی بۆ ئەو هێزانە ناردبێت و سوید هیچ جۆرە چەکێکی بە هێزە کوردییەکانی رۆژئاوای کوردستان نەداوە و تەنها بەشێوەیەکی سنووردار هاوکاریی مرۆیی رۆژئاوای کوردستان دەکات. تورکیا داواش دەکات لەشەڕی دژ بە «تیرۆر»، کە مەبەستی شەڕە لەدژی پەکەکە و هێرشەکانیەتی بۆ سەر رۆژئاوا و باشووری کوردستان، سوید و فینلاند هەماهەنگیی لەگەڵ بکەن. ئەوانەش دەریدەخەن هەموو داواکانی تورکیا لەسوید و فینلاندا بۆ دژایەتیکردنی کوردە. ئان لیند وەزیری دەرەوەی سوید لە بەرامبەر ئەو داوایانە و تۆمەتەکانی تورکیا وتی، سیاسەتی سوید بەرامبەر بە پەکەکە نەگۆڕاوە و هەر پەکەکە بەهێزێکی «تیرۆریستی» دەزانن. لیند راست دەکات و هێشتا پەکەکە لە لیستی تیرۆری سویددایە و ناوەکەی دەرنەهێنراوە. لیند لەوەش زیاتر دەڕوات و دەڵێت، سوید لە دوای تورکیا یەکەم وڵات بووە، کە لەسەردەمی پاڵمەدا پەکەکەی خستووەتە «لیستی تیرۆر». لیند دەیەوێت بە تورکیا بڵێت، گەرچی کوشتنی پاڵمە لەسەر پەکەکە نەماوە، بەڵام پەکەکە لەسەردەمی ئەودا لەو لیستەدایە و ئێمە هەر پابەند دەبین بە مانەوەی ناوی پەکەکە لەو لیستەدا. ئەگەر بێتو سوید داوای لێبوردن لەکورد بکات، کۆمەڵێک پابەندبوونی یاسایی و سیاسیی بۆ دروست دەبێت. هەر چۆن ئەگەر تورکیا دان بەکۆمەڵکوژیی ئەرمەنەکاندا بنێت، کۆمەڵێک پێبەندنی و کۆت و بەندی بۆ دروست دەبێت و هاوکات دانانە بەو تاوانەدا، بۆیە رەنگە بەشێک لەڕێچکەی سیاسەت لە سوید چاو لەو سیاسەتەی تورکیا بکەن و ئامادە نەبن داوای لێبوردن لە کورد بکەن. ئەگەری ئەوەش هەیە سوید هەوڵبدات خۆی لەو پابەندییە لابداو گوشارەکانیان لەسەر پەکەکە بەردەوام بێت و ناوی پەکەکە لەلیستەکەیاندا بهێڵنەوە. بەوەش تورکیا رازی بکەن و پەکەکەو کوردیش بەو لیستەوە قەتیس بکەن. سوید لەدۆسیەی جولیان ئاسانژ دامەزرێنەری ویکیلیکس دا هاوکاریی ئەمریکای کرد. پێشتریش بەناڕەوا پەکەکەی بە بکوژی پاڵمە ناساند، بۆیە سیستمی سیاسیی سوید ئەو بەهەشتە دیموکراتییە بێخەوشەش نییەو هەموو کات ئەگەری مامەڵەو سەودای بەهەندێک کەیسی هەستیارەوە لێدەکرێت. سوید بەدروستکردنی مینی دژە نەفەرو دینامیت و موشەک هاوکاریی زۆرێک لەدەوڵەتە دیکتاتۆرییەکانی کردووە، کە ئەو دەوڵەتانە لە بری دیموکراسی لایەنی شەڕانگێزییان لەسوید وەرگرتووە. سوید بۆ ئەوانەش گرێبەست و سەفەقاتی زۆر گەورەی ئەنجامداوە و یەکێکە لەهەناردەکارە گەورەکانی چەک بۆ سەرتاسەری جیهان، کە لەئەنجامدا چەک بۆ کوشتنی مرۆڤ بەکاردەهێنرێت. جگە لەوانەش سوید لەساڵی ٢٠٢٠دا رەسوڵ ئۆزدەمیری رادەستی تورکیا کرد. بەچەند پەنابەری تری کوردیشیان راگەیاندووە، دۆسیەکانیان وەرنەگیراوە و رادەستی تورکیا دەکرێنەوە. لەبەر نیگەرانیەکان ١٧ رۆشنبیری سویدی لە نامەیەکی هاوبەشدا، کە هاوکات لە پێنج رۆژنامەی سویددا بڵاوکرایەوە داوایانکرد، دەوڵەتی سوید هیچ رۆژنامەنووس و رۆشنبیرو نووسەرێک رادەستی تورکیا نەکات.   تورکیا داوای کێ لەسوید دەکات بەپێی میدیاکان، تورکیا داوایکردووە، ئامینە کاکە باوە پەرلەمانتاری سەربەخۆی ئێستای سوید، ئەڤین ئینجیر پەرلەمانتاری ئێستای پەرلەمانی ئەوروپا لەسەر لیستی سۆسیال دیموکراتەکانی سوید، ئەڤین چەتین پەرلەمانتاری پیشووی سویدو محەمەد سیراج بیلگین نووسەر و رۆژنامەنووسی کورد، کە پێنج ساڵ لەوەو پێش لە سوید کۆچی دوایی کردووە رادەست بە تورکیا بکرێنەوە. جگە لەوانەش دەوترێت تورکیا داوای رادەستکردنی پێنج کەسی سویدی کردووە، کە یەکێکیان پیتر هولتکویست وەزیری بەرگریی ئێستای سویدە. تورکیا پێیوایە لەبەرئەوەی موشەک و درۆنی سویدی لە چوارچێوەی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی بۆ شەڕ لەدژی داعش بەدەست یەپەگە گەیشتووە و یەپەگەش ئەوانەی لەشەڕی دژ بەداعشدا بەکارهێناوە، ئەوا  وەزیری بەرگریی سوید پاڵپشتیی لە تیرۆر کردووە، بۆیە دەبێت رادەست بەتورکیا بکرێت!. دوو ساڵ لەوەو پێش لەڕاپۆرتی رێکخراوی سیتای سەر بەدەوڵەتی تورکیادا ناوی هەموو ئەو کەسانە وەک پشتیوانیانی تیرۆر هاتووە، بۆیە ئەو ناوانە لەئێستادا زۆر باسیان لێدەکرێت، چونکە ئەگەری ئەوە هەیە تورکیا لەمێژ بووبێت بەدوای ئەو کەسانەوە بێت و لەئەگەری ئەوەدا سوید رادەستیان نەکات وەک تیرۆرکردنی ساکینە جانسزو هاوڕێکانی ئەمانیش تیرۆر بکات

هاوڵاتی هەپەگە ڕایگەیاند، 17 داگیركەری سوپاكەی ئەردۆغان لە هەرێمەكانی (ئاڤاشین، مەتینا، زاپ) كوژراون و سوپای تورك بە چەكی كیمیایی و بۆردومانی فرۆكەكانی شەڕ دەكات. هەر ئەمڕۆ گەریلا تیڤی ڤیدیۆیەكی 19ی ئایاری لە خانتوری هەفتانین بڵاوكردەوە، كە حەوت داگیركەری تورك كوژراون. ئەمڕۆ، پێنجشەممە 9ی حوەزیرانی 2022، ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە، ڕاگەیەندراوێكی دیكەی سەبارەت بە چالاكییەكانیان بڵاوكردەوە. دەقی راگەیەندراوی هەپەگە لە هەرێمەكانی ئاڤاشین، مەتینا، زاپ: لە هەرێمی ئاڤاشین: ٨ی حوزەیران كاتژمێر ٠١:٠٠ لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی وەرخەلێ كامێرای حەراری و سیستمی ڕاداری داگیركەران كە لە گۆڕەپانەكە جێگیریان كردبوو، لە لایەن تیمە گەڕۆكەكانی یەژەئاستارمانەوە لەناوبران. لە ئەنجامی چالاكییەكەدا ٢ كامێرای حەراری و سیستمێكی راگار تێكشكێنران. ٨ی حوزەیران كاتژمێر ١٥:٣٥ بە چەكی قورس لە داگیركەران لە گۆڕەپانی بەرخودانی وەرخەلێ درا. لە چالاكییەكەدا ٤ داگیركەر سزادران و داگیركەرانیش كە گورزیان بەركەوت تائاستێك كشانەوە. لە هەرێمی مەتینا: ٦ی حوزەیران لە دژی داگیركەران لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی هەكاری تیمە گەڕۆكەكانمان بە چەكی سوك و نیمچە ئۆتۆماتیك چالاكییان سازكرد. لە چالاكییەكەدا ٤ داگیركەر سزادران. ٧ی حوزەیران كاتژمێر ١٢:٠٥ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی هەكاری بە چەكی نیمچە ئۆتۆماتیك لە داگیركەران درا. لە ئەنجامدا داگیركەرێك سزادرا، ٢ داگیركەریش برینداربوون. ٨ی حوزەیران كاتژمێر ١٨:٤٥ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی هەكاری بە چەكی قورس لە داگیركەراندرا. لە چالاكییەكەدا ٥ داگیركەر سزادران، ٢ داگیركەریش برینداربوون. ٨ی حوزەیران كاتژمێر ١٥:٥٥ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی ئێف ئێم كامێرایەكی حەراری بە نیشانشكێن لەناوبرا. لە هەرێمی زاپ: ٨ی حوزەیران لە ٠٧:٠٠ دا لە گۆڕەپانی بەرخودانی كاركەر، لە دژی داگیركەران كە هەوڵیان دەدا جێگیرببن هێزەكانی یەژەئاستارمان بە نیشانشكێن چالاكییان كرد. لە چالاكییەدا داگیركەرێك سزادرا. ٨ی حوزەیران كاتژمێر ١٤:٢٠ و ١٧:٠٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی شەهید شاهین بە چەكی قورس لە داگیركەران درا. داگیركەران كە گورزییان بەركەوت ناچاربوون تا ئاستێك بكشێنەوە. ٩ی حوزەیران كاتژمێر ٠٠:٠٠ و ٠٢:١٥ لە گۆڕەپانی بەرخودانی كاركەر لە دژی داگیركەران هێزەكانی یەژەئاستارمان چالاكی نیشانشكێنیان كرد. لە ئەنجامدا ٢ داگیركەر سزادران. هێرشەكان بە چەكی كیمیایی ئەو هێرشانەی سوپای توركی داگیركەر بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی ئەنجامی داون: ٧ و ٨ی حوزەیران لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی شاخی هەكاری، داگیركەران لە بەردەم تونێلەكانی شەڕی شەهید عاكیف ئاگریان كردەوە و هەوڵیاندا دوكەڵ بخەنە ناو تونێلەكانەوە. ٨ی حوزەیران لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی شاخی هەكاری تونێلەكانی شەڕی شەهید هەژار و شەهید عاكیف ٩ جار بە تەقەمەنی بۆردومان كران. ٨ی حوزەیران كاتژمێر ١٧:٣٠ داگیركەران لە بەردەم تونێلەكانی شەڕ لە وەرخەلێ ئاگریان كردەوە و هەوڵیاندا دوكەڵ بكەنە ناو تونێلەكان. كاتژمێر ١٨:١٠ بە گازی بیبەر هێرشیان كردە سەر تونێلەكان. ٨ی حوزەیران كاتژمێر ٠٨:٠٠ تا ١٨:٠٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شەهید شاهین ٢٦ جار بە تەقەمەنی و ١٨ جاریش بە چەكی كیمیایی تونێلەكانی شەڕی شەهید هەورێ بۆردومان كران. ٨ی حوزەیران لە گۆڕەپانی بەرخودانی ئەشكەوتی برینداران جارێك بە تەقەمەن تونێلەكانی شەڕ بۆردومان كران. هێرشەكان بە فڕۆكە، هێلكۆپتەر و كاتیۆشا هێرشەكانی سوپای توركی داگیركەر بە كاتیوشا، هەلیكۆپتەری هێرشبەر و فڕۆكەی شەڕ: ٧ی حوزەیران كاتژمێر ١٨:٢٠ لە هەرێمی گارە دەوروبەری گوندی گوزە بە فڕۆكەی شەڕ جارێك بۆردومان كرا. ٧ی حوزەیران گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی هەكاریی لەلایەن بارەگاكانی سەر سنوورەوە بە كاتیوشا بۆردومان كرا. ٨ی حوزەیران هەرێمی خواكورك، گۆڕەپانی ئاوی لۆلان و شاخی شەهید حەقی بە كاتیوشا بۆردمان كرا. ٨ و ٩ی حوزەیران شاخی هەكاری، شاخی جودی، شاخی ئێف ئێم، كاركەر، ئەشكەوتی برینداران بە هەلیكۆپتەری هێرشبەر ٢٠ جار بۆردومان كران. ٨ و ٩ ی حوزەیران گۆڕەپانەكانی وەرخەلێ، چیاڕەش، ئەشكەوتی بریندارن، چەمچۆ و شاخی بەهار ٢٤ جار بە فڕۆكەی شەڕ بۆردومان كران”.  

هاوڵاتی موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر لە وتارێكیدا داوای لە سەرجەم پەرلەمانتارانی فراكسیۆنی رەوتەكەی كرد دەستلەكاركێشانەوەی خۆیان بنوسن و ئامادەی بكەن و هەركاتێك داوای لێكردن پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمانی بكەن. ئەمڕۆ پێنجشەممە، 9ی حوزەیرانی 2022، موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر لەبارەی چەقبەستوویی سیاسی لە عێراق وتارێكی پێشكەشكرد و تیایدا رایگەیاند:"بەهیچ شێوەیەك بەشداری ناكەین لە پێكهێنانی حكومەتی سازان و گەندەڵ و لایەنداری بۆ دەوڵەتانی هەرێمی". هەروەها راشیگەیاند:" عێراق پێویستی بە حكومەتێكی زۆرینەی نیشتیمانی هەیە، كە چاكسازی بكات نەك حكومەتی سازان". "زۆرینەی پەرلەمانی بۆ خۆمانە نەك بۆ كەسانی دەرەوەی ئێمە، هەر بۆیە بەشداری پێكهێنانی حكومەتی سازان ناكەین"، سەدر وای وت. هەر ئەمڕۆ فراكسیۆنی هاوپەیمانی فەتح و یەكێك لە لایەنە سەرەكییەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی رایگەیاندووە كە حكومەتی داهاتوو بە بێ سازانی نێوان چوارچێوەی هەماهەنگی و رەوتی سەدر پێكناهێنرێت"بەردەوامبوونی رەوتی سەدر لەسەر هەڵوێستەكانی وڵات بەرەو چەقبەستووییەك دەبات كە ناتوانرێت چارەسەر بكرێت". موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدر خاوەنی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانییە كە 73 كورسی هەیەو لەگەڵ محەمەد حەلبوسی و خەمیس خەنجەر لە سونەكان و مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان هاوپەیمانی رزگاری نیشتمانیان ئەنجامداوە، لەبەرانبەردا چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان كە پێیان دەوترێت سێ یەكی "پەكخەر" دەیانەوێت هەموو لایەنەكانی نێو چوارچێوەی هەماهەنگی بەشداری حكومەتی داهاتوو بكات و حكومەتی تەوافوقی پێكبهێندرێت.

هاوڵاتی جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند:"بۆ بەرپەرچدانەوەی گرتنەوەی ئاو لەسەر عێراق لەلایەن توركیا و ئێرانەوە بڕیاری زۆر گرنگ لە دژی ئەو دوو وڵاتە دەدەین"، راشیگەیاند:"توركیا لەسەدا 80 و ئێران لەسەدا سەد ئاویان لە عێراق بڕیووە".  ئەمڕۆ پێنجشەممە 9ی حوزەیرانی 2022، حاكم زاملی، جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق لەگەڵ وەزیری سەرچاوەكانی ئاو كۆبووەوە و پرسی كەمئاوی و وشكەساڵیان تاوتوێكرد و دواتر لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا، حاكم زاملی رایگەیاند:" توركیا 80٪ی بەردانەوەی ئاوی بۆ عێراق كەمكردووەتەوە و 20٪ی ئاو بەردەداتەوە، ئێستا هەوڵدەدەن بەنداوی جەزیرە دروست بكەن كە دەستیانپێكردووە، بەمەش یەك دڵۆپە ئاومان پێ ناگات. ئەو بڕە ئاوەشی دەگاتە عێراق، كە كەمترە لە 20٪ بەهۆی ئەوەی لە بەنداوی ئەلیسۆ ئاو بۆ بەرهەمهێنانی كارەبا بەردەدرێتەوە، بۆیە ئەمەش لەبەر خاتری عێراق نییە".  هەروەها راشیگەیاند:" ئێران بەتەواوی ئاوی لە عێراق بڕیوە و رێڕەوی چوار رووباری سەرەكیشی گۆڕیووە بە ئاراستەی خاكی ئێران". ناوبراو ئاماژەی بەوەشكرد كە بازرگانیی توركیا لەگەڵ عێراق ساڵانە زیاتر لە 20 ملیار دۆلارە و ئێرانیش 16 ملیار دۆلاری ساڵانەیە، لە كاتێكدا عێراق هیچ بازرگانییەكی هەناردەكراوی نییە لەگەڵ ئەو دوو وڵاتە تەنیا هاوردە دەكات.   جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق جەختی لەوەشكردەوە" ئەگەر توركیا و ئێران بەردەوامبن لەسەر ئەو هەڵوێستەیان، ئەوا ناچار دەبن لە پەرلەمان یاسا دەربكەن، كە تێیدا مامەڵەی ئابووری و بازرگانی و كاری كۆمپانیاكان لەگەڵ ئەو دوو وڵاتە قەدەغە بكرێت، بڕینی ئاو واتەی مردنمانە".  حاكم زاملی، جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق ئەوەشی دووپاتكردەوە كە" زۆر فشاری هەیە، بە دڵنیاییەوە دەتوانێت كاریگەری لەسەر ئەو وڵاتانە دروست بكات.  پەنا بەخوا لە  پەرلەماندا زۆر بڕیاری گرنگ دەبینن، كە دەكرێت بەرپەرچی ئەو وڵاتانە بداتەوە".  

هاوڵاتی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەوتارێكدا لە ئاهەنگی دەرچوانی زانكۆی ئەمریكی لە سلێمانی رایگەیاند:"بانگهێشتی كۆی لایەنە سیاسییەكانی عێراق دەكەم بۆئەوەی لەسەر بنەمای دەستور و بەسەروەركردنی یاسا هەوڵی چارەسەركردنی هەمو ئەو كێشانە بدەین كە ئەمڕۆ توشی وڵاتەكەمان بوون". نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەوتارێكدا پەیامێكی ئاراستەی دەرچوانی زانكۆی ئەمریكی لە سلێمانی وتی: "دونیای دەرەوەی زانكۆ پڕە لەئاستەنگ لەگەڵئەوەشدا پڕە لەدەرفەت، ئێوە زانستی زۆر و بڕوانامەیەكی گرنگتان هەیە، بۆیە لەئەمڕۆوە دەتوانن دەست بەدروستكردنی دوارۆژێكی گرنگ بۆ خۆتان و وڵاتەكەتان بكەن، كار پەیدا بكەن و هەر دەرفەتێكی كار كە دەستتان دەكەوێت، لەدەستی مەدەن و دواتر دەتوانن خەونی گەورەتر بەدەستبهێنن.". هەروەها ئاماژەی بەوەشكرد كە"مێژوی وڵاتەكەمان پڕە لەجەنگ و چەوسانەوە و وێرانی، نەوەكانی رابردو ژیانێكی زۆر سەختیان هەبو، بەرگری و خەباتێكی زۆریان كرد، بۆئەوەی ئێوە لەوان باشتر و خۆشتر بژین، زۆر گرنگە ئەمڕۆ گەشبینی بڵاوبكەنەوە و بەدڵگەرمی بۆ دوا رۆژێكی باشتر بدەنە هەمو گەلی كوردستان و عێراق، پێویستی ئامانجی سەرەكیتان ئەوە بێت ژیانی خۆتان خۆش بكەن و ژیان لەوڵاتەكەمان بەرەو پێش ببەن. باسی لەوەشكرد كە "كاری ئێوە كۆتایی نەهاتوە و بەرپرسیارێتیتان بێ كۆتاییە، هەر رۆژێك كە بەشداری دەكەن لە باشتركردنی ژیانی كەسانی دیكەدا، شان دەدەنە بە بەرپرسیارێتی،  نابێت كۆڵ بدەن و بەدڵنیاییەوە سەردەكەون". نێچیرڤان بارزانی ئەوەشی وت، "داواتان لێدەكەم ئامادەبن بۆ هەمو ئەو ئاستەنگ و بەرپرسیارێتیانەی دێنە رێگاتان، ببنە هێزی چارەسەركردنی كێشەكان و بەشداری سەرەكیتان لە ژیانێكی نوێ هەبێت لەم وڵاتە، دونیایەكی باش لەخۆیەوە دروست نابێت، بەڵكو پێویستە بەلەخۆبوردەیی و كاری بەردەوام ئەو دونیایە دروست بكرێت". ده‌قی وتاری نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان:  به‌ڕێز دكتۆر به‌رهه‌م ساڵح، سه‌رۆك كۆماری عێراق.. به‌ڕێزان سه‌رۆك و مامۆستایانی زانكۆ و سه‌رۆك و ئه‌ندامانی بۆردی زانكۆ .. ئاماده‌بوانی به‌ڕێز .. ئێواره‌تان باش و به‌خێر بێن خۆشحاڵم كه‌ ئه‌مڕۆ له‌ سلێمانیم، له‌ شوێنێكی گرنگ كه‌ زانكۆی ئه‌مریكییه‌، له‌ بۆنه‌یه‌كی زۆر خۆشدا كه‌ ئه‌ویش ڕێوڕه‌سم و ئاهه‌نگی ده‌رچونی (291) خوێندكاری ئه‌م زانكۆیه‌ یه‌. سه‌ره‌تا ده‌مه‌وێت پیرۆزبایی له‌ یه‌ك به‌ یه‌كی قوتابیانی ده‌رچو بكه‌م، هه‌روه‌ها پیرۆزبایی له‌ دایك و باوكیان ده‌كه‌م. زۆر سوپاسی سه‌رۆكی زانكۆ و هه‌مو مامۆستایانی زانكۆی ئه‌مه‌ریكی له‌ سلێمانی ده‌كه‌م، بۆ پێگه‌یاندنی ئه‌م ژماره‌یه‌ له‌ گه‌نجه‌ خۆشه‌ویسته‌كانمان. هه‌ر لێره‌دا به‌ پێویستی ده‌زانم پیرۆزباییه‌كی تایبه‌ت ئاراسته‌ی ئه‌و (32) ده‌رچوه‌ بكه‌م كه‌ خه‌ڵكی ئه‌فغانستانن و ئه‌مڕۆ له‌م زانكۆیه‌ ده‌رده‌چن. هیوادارم به‌و زانسته‌ی لێره‌ وه‌ریانگرتوه‌ ببنه‌ پشتیوان بۆ به‌دیهێنانی ئاوات و ئامانجی گه‌له‌كه‌یان. سوپاسی هه‌مو ئه‌و لایه‌نانه‌ ده‌كه‌م كه‌ ده‌رفه‌تیان ڕه‌خساند بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م قوتابیانه‌ له‌م زانكۆیه‌دا بخوێنن، چ ئه‌وانه‌ی كه‌ له‌ ئه‌مه‌ریكا یارمه‌تیی ئه‌م خوێندكارانه‌یان دا، چ سه‌رۆك كۆماری عیراق كه‌ من ئاگادارم زۆر به‌ په‌رۆشه‌وه‌ بوه‌ بۆ هێنانی ئه‌م قوتابیانه‌ و بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م ده‌رفه‌ته‌یان له ‌ده‌ست نه‌چێت و به‌رده‌وام بن له‌ خوێندن و پیرۆزباییان لێده‌كه‌م. پیرۆزبایی له‌ دامه‌زرێنه‌ری زانكۆی ئه‌مه‌ریكی له‌ سلێمانی، هاوڕێ و برای خۆشه‌ویستم د. به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆككۆماری عێراق ده‌كه‌م كه‌ هه‌میشه‌ كار ده‌كات بۆ پێشكه‌وتنی ئه‌م زانكۆ گرنگه‌ی كوردستان و عیراق. ده‌رچوانی خۆشه‌ویست. ئه‌مڕۆ ده‌ستپێكردنی قۆناغێكی گرنگ و نوێی ژیانتانه‌. ئه‌ویش چونه‌ بۆ ناو ژیانی كرده‌یی و مه‌یدانی كار. دنیای ده‌ره‌وه‌ی زانكۆ پڕه‌ له‌ ئاسته‌نگ، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پڕه‌ له‌ ده‌رفه‌ت. ئێوه‌ زانستێكی زۆر و باوه‌ڕنامه‌یه‌كی گرنگتان پێیه‌. بۆیه‌ ده‌توانن له‌ ئه‌مڕۆوه‌ ده‌ست به‌ دروستكردنی دواڕۆژێكی گرنگ بكه‌ن بۆ خۆتان و بۆ وڵاته‌كه‌تان. كار په‌یدا بكه‌ن، هه‌ر ده‌رفه‌تێكی كار كه‌ ده‌ستتان ده‌كه‌وێت له‌ ده‌ستی نه‌ده‌ن. دواتر به‌ خه‌ونی گه‌وره‌ و كاری زۆری خۆتان، ده‌توانن كار و ده‌رفه‌تی زۆر گه‌وره‌تر به‌ده‌ست بهێنن. داواتان لێده‌كه‌م ببنه‌ بنیاتنه‌ری دنیایه‌كی نوێ. دنیایه‌ك كه‌ ئێوه‌ ده‌تانه‌وێت. دنیایه‌ك كه‌ له‌ دروستكردنیدا كوڕ و كچ وه‌ك یه‌ك به‌شدارن و هاوكارن. جێگه‌ی دڵخۆشییه‌ كه‌ ڕێژه‌یه‌كی هاوسه‌نگ له‌ كوڕان و كچانی سه‌ركه‌وتو لێره‌ ده‌بینم. ئه‌مه‌ ئومێدبه‌خشه‌، چونكه‌ هێمایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ بنیاتنانی داهاتوی ئه‌م وڵاته‌دا، هه‌ردو ڕه‌گه‌ز پێكه‌وه‌ به‌شدارن و به‌رپرسیاریه‌تی هه‌ڵده‌گرن. به‌داخه‌وه‌ مێژوی وڵاته‌كه‌مان پڕه‌ له‌ جه‌نگ و چه‌وساندنه‌وه‌ و وێرانی. نه‌وه‌كانی ڕابردو ژیانێكی زۆر سه‌ختیان هه‌بوه‌. به‌رگری و خه‌باتێكی زۆریان كرد بۆ ئه‌وه‌ی ئێوه‌ له‌وان خۆشبه‌ختتر و باشتر بژین و ده‌رفه‌تی باشتری خوێندن و پێگه‌یشتنتان هه‌بێت. له‌به‌رئه‌وه‌ زۆر گرنگه‌ ئێوه‌ ئه‌مڕۆ گه‌شبینی بڵاوبكه‌نه‌وه‌ و دڵگه‌رمی بۆ دواڕژێكی باشتر بده‌نه‌ هه‌مو گه‌لی كوردستان و گه‌لی عێراق. پێویسته‌ ئامانجی سه‌ره‌كیتان ئه‌وه‌ بێت كه‌ ژیانی خۆتان باش بكه‌ن و ژیان له‌ وڵاته‌كه‌ماندا به‌ره‌و پێشه‌وه‌ ببه‌ن و خۆشی بكه‌ن. متمانه‌تان به‌ خۆتان هه‌بێت، متمانه‌تان به‌ تواناكانتان هه‌بێت. به‌ كرده‌وه‌ و له‌ كاردا سود له‌و زانسته‌ وه‌ربگرن كه‌ به‌ ده‌ستتان هێناوه‌. كاری ئێوه‌ كۆتایی نه‌هاتوه‌. به‌رپرسیاریه‌تیی ئێوه‌ پرۆسه‌یه‌كی بێ كۆتایه‌، هه‌ر ڕۆژێك كه‌ تواناكانی خۆتان پێشكه‌ش ده‌كه‌ن، هه‌ر ڕۆژێك كه‌ به‌شداری ده‌كه‌ن له‌ باشتركردنی ژیانی كه‌سانی دیدا، زیاتر شان ده‌ده‌نه‌ به‌رپرسیاریه‌تی. كاری ئێوه‌ ئه‌مڕۆ ده‌ست پێده‌كات. ده‌كرێ سه‌ختی و به‌ربه‌ست بێنه‌ ڕێتان، به‌ڵام پێویسته‌ كۆڵ نه‌ده‌ن و به‌ دڵنیاییشه‌وه‌ سه‌ركه‌وتن هه‌ر بۆ ئێوه‌یه‌. ئێوه‌ ده‌توانن له‌ كاردا سه‌ركه‌ون، چونكه‌ له‌ خوێندندا سه‌ركه‌وتن. ئامانجی ئێوه‌ ده‌بێ گه‌وره‌ بێت، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌نگاوه‌كانتان و كارتان گه‌وره‌ بێت. ده‌بێ گۆڕینی كۆمه‌ڵگه‌ به‌ره‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی باشتر، گۆڕینی به‌ڕێوه‌بردنی وڵات به‌ره‌و باشتر، ئامانجی ئێوه‌ بێت. ئێوه‌ ده‌توانن ئه‌وه‌ بكه‌ن، به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ده‌توانن، چونكه‌ ڕێگه‌ زانستییه‌كانی ئه‌و گۆڕینه‌ له‌م زۆنكۆیه‌ و له‌ زانكۆیه‌كانی دیكه‌ فێربون و ده‌توانن به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌و گۆڕینه‌ به‌ره‌و باشتر له‌م وڵاته‌دا دروست بكه‌ن. ئێوه‌ هێزی گه‌وره‌ی پێشكه‌وتن و گۆڕانكارین له‌م وڵاته‌دا، ژیانی خۆتان باش بكه‌ن و وڵات و كۆمه‌ڵگه‌ش پێشبخه‌ن. ده‌رچوانی خۆشه‌ویست . ئێوه‌ خه‌ڵكی ناوچه‌ جیاكانی هه‌رێمی كوردستان و پارێزگاكانی دیكه‌ی عێراقن، هه‌روه‌ها هه‌ندێكیشتان له‌ ده‌ره‌وه‌ هاتون، ئه‌م زانكۆیه‌ ئێوه‌ی پێكه‌وه‌ كۆكرده‌وه‌، ئێوه‌ش پێكه‌وه‌ سه‌ركه‌وتن. ئێوه‌ لێره‌ فێر بون كه‌ سه‌ركه‌وتن له‌ پێكه‌وه‌بوندا ئاسانتره‌. ژیان له‌ پێكه‌وه‌بوندا خۆشتره‌. ئه‌و خۆشه‌ویستی و پێكه‌وه‌بونه‌ی لێره‌ فێر بون، ببه‌ن بۆ هه‌مو عێراق. براده‌رانی زانكۆتان له‌بیر نه‌كه‌ن و په‌یوه‌ندی و خۆشه‌ویستیتان له‌گه‌ڵ یه‌كتردا بپارێزن. ئێوه‌ پێویسته‌ هاوبه‌شی و پێكه‌وه‌كاركردن بكه‌نه‌ كولتور. ئێوه‌ پێكه‌وه‌ ده‌توانن كار له‌سه‌ر فراوانكردنی ماف و ئازادییه‌كان بكه‌ن. ئێوه‌ی گه‌نج ده‌توانن هه‌میشه‌ ده‌ستپێشخه‌ر بن بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌كان. ده‌بێ دروستكردنی بڕیار له‌سه‌ر بنه‌مای پێكه‌وه‌ژیان و زانست بكه‌نه‌ كولتور، ئاوا وڵات پێشده‌كه‌وێت. ئێستا قوتابخانه‌ و زانكۆی باش هه‌ن له‌ هه‌رێمی كوردستان. ئه‌وه‌ بۆ من هه‌میشه‌ یه‌كێك بوه‌ له‌ گه‌وره‌ترین ئامانجه‌كانم. چونكه‌ پێشكه‌وتنی وڵات لێره‌وه‌ ده‌ست پێده‌كات. زۆر پێویسته‌ زانكۆكان ڕۆڵێكی زیاتریان هه‌بێت و زیاتر تێكه‌ڵاوی كۆمه‌ڵگه‌ی كوردستان ببن. جا بۆیه‌ داواتان لێده‌كه‌م كه‌ ئاماده‌ بن بۆ هه‌مو ئه‌و ئاسته‌نگ و به‌رپرسیاریه‌تییه‌ی دێنه‌ ڕێگه‌تان. بێ هیوا نه‌بن و وڵاته‌كه‌تان به‌جێنه‌هێڵن. ببنه‌ هێزی چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان. ببنه‌ هێزی نه‌هێشتنی كێشه‌كان و ببنه‌ به‌شداری سه‌ره‌كیی دروستكردنی ژیانێكی نوێ له‌م وڵاته‌دا. دڵنیا بن دنیایه‌كی باش له‌ خۆیه‌وه‌ دروست نابێت، به‌ڵكو پێویسته‌ به‌ له‌خۆبوردویی و كاری به‌رده‌وامی ئێوه‌ ئه‌و دنیایه‌ له‌ كوردستان و له‌ عیراق دروست ده‌بێت. دنیایه‌كی باش و وڵاتێكی پێشكه‌وتو، پێویستی به‌ ئێوه‌یه‌. ئێوه‌ ده‌بێ ئێره‌ بكه‌نه‌ شوێنێكی باشتر بۆ هه‌مومان. ئێوه‌ به‌شێكن له‌و نه‌وه‌ وشیاره‌ی ئه‌مڕۆ پێده‌گات و ده‌زانێت ده‌بێ ژینگه‌ و هه‌ساره‌كه‌مان له‌ تێكچونێكی زۆر مه‌ترسیداری كه‌شوهه‌وا بپارێزین و چاكی بكه‌ینه‌وه‌. ده‌رچوانی خۆشه‌ویست.. ئاماده‌بوانی به‌ڕێز .. له‌سه‌ر ئاستی سیاسی له‌ عێراق و هه‌رێمی كوردستان، ته‌نها ڕێگه‌ بۆ پێكه‌وه‌ژیان، یه‌كترقبوڵكردن و یه‌كترخوێندنه‌وه‌ و پێكه‌وه‌ نه‌رمونیانی نواندنه‌، ئێمه‌ جگه‌ له‌ لێبورده‌یی بژارده‌یه‌كی دیمان نییه‌، جێگره‌وه‌ی ئاشتی و پێكه‌وه‌ژیان، بریتیه‌ له‌ جه‌نگ و په‌راوێزخستنی یه‌كتر، وڵات ئێستا له‌ هه‌مو كات زیاتر پێویستی به‌ ئاشتی و پێكه‌وه‌ژیان هه‌یه‌، به‌ڵام ئاشتی و پێكه‌وه‌ژیان پێشمه‌رجی خۆی هه‌یه‌، پێشمه‌رجی پێكه‌وه‌ژیانیش بریتییه‌ له‌ ویستی لێكنزیكبونه‌وه‌ و لێكگه‌یشتن. سه‌ركرده‌كانی عێراق هه‌مو هه‌ست به‌ مه‌ترسیی ئه‌م دۆخه‌ی ئێستای وڵات ده‌كه‌ن، له‌ كاتێكدا كه‌ چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی وڵات و كۆتاییهێنان به‌و چه‌قبه‌ستویی و بنبه‌ستی سیاسی له‌ وڵات، له‌ ده‌ستی بڕیاربه‌ده‌ستانی وڵاتدایه‌. هه‌نگاوی یه‌كه‌می چاره‌سه‌ریش بریتییه‌ له‌ ویست و ئیراده‌ بۆ چاره‌سه‌ر. ئه‌گه‌ر بێتو هه‌ریه‌كه‌مان هه‌نگاوێك به‌ ئاراسته‌ی چاره‌سه‌ر بڕۆین، هه‌نگاوی كرده‌یی، ئه‌وا له‌ زۆر خاڵی هاوبه‌شدا یه‌كده‌گرینه‌وه‌ و كۆتایی به‌و دۆخه‌ ناهه‌مواره‌ی وڵات ده‌هێنین كه‌ گه‌لی عێراق شایسته‌ی ژیانێكی باشتر و دۆخێكی باشتره‌. له‌ عێراق ئێمه‌ و هه‌مو پێكهاته‌كان، به‌ زۆرینه‌ و كه‌مینه‌وه‌، له‌ ژیانێكی هاوبه‌شداین، چوارچیوه‌ی یه‌ك وڵات كۆمانده‌كاته‌وه‌، یه‌ك ده‌ستور ماف و شایسته‌كانمان پێناسه‌ ده‌كات. له‌و چوارچێوه‌یه‌دا مێژویه‌كی هاوبه‌شمان هه‌یه‌. مه‌به‌ستم مێژوی هه‌نوكه‌ییی عێراقی فیدراڵه‌. ئێمه‌ هه‌مو پێكه‌وه‌ له‌ ئێستایه‌كی هاوبه‌شداین، داهاتو و چاره‌نوسیشمان له‌ چوارچێوه‌ی سنوری عێراقدا هاوبه‌شه‌. خۆشه‌ویستان؛ ده‌مه‌وێ ئه‌و ڕاستییه‌ به‌بیر هه‌مو لایه‌ك بهێنمه‌وه‌: عێراقی نوێی فیدراڵ كه‌ سیسته‌مێكی په‌رله‌مانیی دیموكراسی هه‌یه‌، به‌ به‌شداریی هه‌موان هاتۆته‌ ئاراوه‌. هه‌مو پێكهاته‌كان له‌ دروستكردنی ئه‌م عیراقه‌ نوێیه‌ به‌شدار بون. هه‌ر بۆیه‌ش پێشمه‌رجی مانه‌وه‌ی عێراق و به‌ره‌وپێشچونی عیراق، بریتییه‌ له‌ پاراستن و چه‌سپاندنی مافی هه‌مو پێكهاته‌كان. ئێمه‌ وه‌ك هه‌رێمی كوردستان، چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی عێراق له‌ جێبه‌جێكردنی ده‌ستوری هه‌میشه‌ییی عیراقدا ده‌بینین و داخوازیه‌كانمان له‌ عێراقی فیدرال ده‌ستورین، مافن. شتێكی زیاتر له‌وه‌ی كه‌ له‌ ده‌ستوری عیراقدا هه‌یه‌، داوا ناكه‌ین و داوامان نه‌كردوه‌. له‌و ڕوانگه‌یه‌وه‌ من وه‌ك سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان بانگهێشتی كۆی لایه‌نه‌ سیاسییه‌كانی عێراق ده‌كه‌م بۆ ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر بنه‌مای ده‌ستور و به‌سه‌روه‌ركردنی یاسا، هه‌وڵی چاره‌سه‌ركردنی هه‌مو ئه‌و كێشانه‌ بده‌ین كه‌ ئه‌مڕۆ ڕوبه‌ڕوی وڵاته‌كه‌مان بونه‌ته‌وه‌. ئێمه‌ ئاماده‌ی هه‌مو هاوكاریه‌كین. ویستمان هه‌یه‌ و هه‌نگاومان ناوه‌ به‌ره‌و چاره‌سه‌ركردنی دۆخی وڵات. له‌ هه‌نگاوه‌كان به‌رده‌وام ده‌بین تاكو ده‌گه‌ین به‌ چاره‌سه‌رێك كه‌ عێراق ده‌رباز ده‌كات له‌و دۆخه‌ی كه‌ ئه‌مڕۆ پێیدا تێده‌په‌ڕێت. ده‌رچوانی خۆشه‌ویست؛ له‌ كۆتاییدا ڕوی قسه‌م ده‌كه‌مه‌وه‌ ئێوه‌. خوێندن و زانست ڕێگه‌ی سه‌ره‌كیی به‌دیهێنانی خۆشگوزه‌رانی و پێشكه‌وتنی وڵاتن. بیری ئێوه‌ به‌ زانست پێشكه‌وتوه‌. داواتان لێده‌كه‌م وڵاته‌كه‌تان پێشبخه‌ن. چاومان له‌ هیممه‌تی ئێوه‌یه‌ بۆ پێشخستنی ئه‌م وڵاته‌. دیسانه‌وه‌ له‌ قوڵایی دڵمه‌وه‌ پیرۆزبایی له‌ هه‌رهه‌موتان ده‌كه‌م و كاتێكی خۆش بۆ هه‌مو لایه‌كتان ده‌خوازم و زۆر سوپاس بۆ هه‌مولایه‌كتان. زۆر سوپاس..

هاوڵاتی رۆژنامەیەكی توركی ئەوەی ئاشكرا كرد لەم هەفتەیەدا هێرشەكان بۆ سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا دەستپێدەكات، ئەنجومەنی سەربازی هێزەكانی سوریای دیموكرات ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە" ئەو هێرشانە تەنها لە ناوچە بەئامانجكراوەكان وەڵام نادرێنەوە، بەڵكو هەموو ئەو ناوچانەی كە ئێستا داگیركراون دەكەوێتە چوارچێوەی بەرپەرچدانەكانەوە". پاش ئەوەی رەجەب تەیب ئەردۆغان رایگەیاند هێرشدەكەنە سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا كە لەژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سوریای دیموكرات(هەسەدە) دایە، ڕۆژنامەی (حوریەت)ی توركی لە راپۆرتێكدا ئاشكرایكردووە" ئامادەكارییەكانی توركیا بۆ ئەنجامدانی هێرشی سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا تەواوبووە و لە ماوەی ئەم هەفتەیەدا هێرشەكە دەستپێدەكات". شەوی رابردوو خولوسی ئاكار، وەزیری دەرەوەی توركیا پەیوەندییەكی تەلەفونی لەگەڵ سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی رووسیا ئەنجامدا و باسیان لە دۆخی ئەمنی باكورو رۆژهەڵاتی سوریاوە كردووە. هەر ئەمڕۆ چوارشەممە، سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی رووسیا لە ئەنقەرە لەگەڵ مەولود چاوشئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی توركیا كۆبووەتەوەو لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رۆژی 1ی حوزەیران، لەبەردەم ئەندامانی كوتلەی حزبەكەی ئاكپارتی، رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا رایگەیاند:" خەریكە پێ دەنێینە قۆناغێكی نوێ لەبارەی بڕیارەكەمان سەبارەت بە دامەزراندنی ناوچەی دژەفڕین بە قووڵایی 30 كیلۆمەتر لە باكووری سووریا (رۆژئاوای كوردستان) ئەمەش بۆ پاككردنەوەی هەردوو ناوچەی تەل رەفعەت و مونبج لە "تیرۆرستان". لێدوانەكەی ئەردۆغان هاوكات بوو لەگەڵ هۆشدارییەكەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، كە بە فەرمی رایگەیاند، "نیگەرانین لە  ئەنجامدانی هێرش بۆ سەر ڕۆژئاوای كوردستان چونكە هێرشی لەوجۆرە سەقامگیریی ناوچەكە دەشێوێنێت."   ئەنجومەنی سەربازی هەسەدە: ئامادەكاریی تەواو دەكەین بۆ پاراستنی خاك و دانیشتووانی ناوچەكان و وەڵامدانەوەی هێرشە چاوەڕوانكراو و شەڕە درێژمەوداكان دەدەینەوە   لەبەرانبەردا دوێنێ جەنەراڵ مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات لەگەڵ ئەنجومەنی سەربازیی هەسەدە كۆبوونەوەیەكی نائاسایی لەسەر هەڕەشەكانی دەوڵەتی تورك بۆ هێرشكردنە سەر ڕۆژئاوا ئەنجامدا. لە ڕاگەیەندراوێكیشدا ئەوەیان دووپاتكردەوە كە ئەنجامدانی هەر هێرشێكی نوێی سەربازیی، ناوچەكە دەگێڕێتەوە بۆ قۆناغی سەرەتای سەرهەڵدانی ئاڵۆزییەكانی سووریا" ئێمە گرنگیی بە كەمكردنەوەی ئاڵۆزییەكان و پابەندبوون بە ڕێككەوتنەكان دەدەین". ئەنجومەنی سەربازیی هێزەكانی سووریای دیموكرات-قەسەدە بە ئامادەبوونی فەرماندەكانی ئەنجومەنەكە و گروپە سەربازییەكان، كۆبوونەوەی نائاسایی بۆ تاوتوێكردنی دوایین پەرەسەندنەكانی باكوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بەتایبەت دوای هەڕەشەكانی دەوڵەتی تورك بۆ ئەنجامدانی هێرشێكی نوێ دژی ڕۆژئاوا ئەنجامدا. لە كۆبوونەوەكەدا گفتوگۆ لەسەر وردەكارییەكانی هێرشەكانی ئەمدواییە دەوڵەتی تورك بەتایبەت لە تلتەمر، زرگان، منبج و شەهبا كرا، هاوكات تاوتوێی كاریگەریی هەر هێرشێكی نوێی دەوڵەتی تورك كرد لەسەر دۆخی مرۆیی باكوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بەگشتیی و بەتایبەتیش ئەو ناوچانەی وەك ئامانج نیشان دەدرێن. ئەنجومەنی سەربازیی هەسەدە جەختیان لەوە كردەوە كە" لە هەمان كاتدا ئامادەكاریی تەواو دەكەین بۆ پاراستنی خاك و دانیشتووانی ناوچەكان و وەڵامدانەوەی هێرشە چاوەڕوانكراو و شەڕە درێژمەوداكان دەدەینەوە". "ئەو هێرشانە تەنها لە ناوچە بەئامانجكراوەكان وەڵام نادرێنەوە، بەڵكو هەموو ئەو ناوچانەی كە ئێستا داگیركراون دەكەوێتە چوارچێوەی بەرپەرچدانەكانەوە"، ئەنجومەنی سەربازیی هەسەدە وا دەڵێن.  

  هاوڵاتی ئامینە كاكە باوە، لەپەرلەمانی سویدەوە بەرانبەر ئەردۆغان وەستایەوە كە ئەو داواكاریانەی هەیانە لەحكومەتی سوید، سوید رەتیبكاتەوەو بەو مەرجە دەنگی بەلێسەندنەوەی متمانە لەوەزیری دادو ناوخۆ نەداو لەپەرلەمانیشەوە رایگەیاند:» ئەرتەشی توركیا 25 ساڵە هێرش دەكاتەسەر كوردەكان و خەڵكی بێتاوان دەكوژێت». دوێنێ سێشەممە 7ی حوزەیرانی 2022، لە كۆبوونەوەی پەرلەمانی سوید تایبەت بە لێسەندنەوەی متمانە لەوەزیری داد دەنگی ئامینە كاكە باوە یەكلاكەرەوە بوو. ئامینە كاكە باوە، لەپەرلەمانی سوید وتی:»  لەماوەی بیست و پێنج ساڵی رابردوودا ئەرتەشی توركیا بە بەردەوامی سنوورەكانی عێراقی بەزاندووە و هێرشی كردووەتە سەر كوردەكانی عێراق». هەروەها وتیشی:» ئەرتەشی توركیا بە بەردەوامی بۆردومان و تۆپبارانی گوندەكانی كوردانی كردووەو سەدان كوردی بێتاوانیان كوشتووە، ١٤٠ گوندیان وێران كردووە و هەزاران كەسیش ئاوارە بوون. خەڵكی ئەو دەڤەرە لەترس و دڵەڕاوكێدا دەژین، زەوی كشتوكاڵ، دارستان، باخ و بەروبوومی ئەو خەڵكە وێران بوون و لەناوچوون». هاوكات ئەوەی دووپاتكردەوە كە ئەوەی توركیا لەكوردستانی عێراق دەیكات هیچ جیاوازیەكی نیە لەگەڵ ئەوەی لەعەفرین روودەدات» واتە بەكارهێنانی توندوتیژی دژی خەڵكی سڤیل و بنپێكردنی مافەكانی مروڤ». كاكە باوە وتیشی:» پرسیاری من لەوەزیری دەرەوەی سوید مارگوت ڤالستروم ئەوەیە: ئایا سوید سەبارەت بەو بابەتە چ هەنگاوێكی هەڵێناوەتەوە كە لەڕێگەی نەتەوەیەكگرتوەكان و یەكێتی ئەوروپاوە توركیا ناچار بەپاشەكشە لەكوردستانی عێراق بكات؟ مارگوت ڤالستروم وەزیری دەروەی سوید لەوەڵامدا وتی:» ئێمە بەردەوام ئەم مژارەمان لێرەدا لەمینبەری پەرلەمانەوە خستووەتە بەرباس و من شتێكی باشترم نیە لەوەی ئامینە باسی كرد بۆ ئاماژەدان بەڕەوشی ناوچەكە، بێگومان ئێمە لەڕێگەی پەیوەندی تایبەتی خۆمان و لەڕێگەی یەكێتی ئەوروپاوە كە ٢٨ وڵات لەخۆدەگرێ و پێكەوە بەهێزترو كاریگەرتر دەبین، فشار دەخەینە سەر توركیا سەبارەت بەم بابەتەو ئەو هەڵوێستانەی ئێمە هەمانە». وەزیری دەرەوەی سوید وتیشی:» ئێمە بەردەوام چالاك دەبین لەباسكردنی مافەكانی مروڤ و توندوتیژیەكان و ئەوانە كێشەی بەرچاون لەتوركیادا و بەردەوام بەرفراوان دەبنەوە. ئەوە كێشەیەكی گەورەیە لە توركیادا ئەگەر باسی پرسی كورد بەگشتی نەكرێ». هاوكات وەزیری دەرەوەی سوید ئەوەی دووپاتكردەوە كە خوازیارن كە پرسی كورد بكەوێتە رۆژەڤەوەو دانوساندنەكان دەستپێبكەنەوە و دانیشتنەكان بۆ باسكردنی ئاشتی بێت لەداهاتوودا. لەبەرانبەردا ئامینە كاكە باوە باسی لەوەكرد كە سێشەمەی رابردوو لەپەرلەمان دوو میوانیان لەكوردستانەوە هەبووە كە»شیروان شیروانی و تارا حوسێن»  رۆژنامەوان و چالاكی سیاسی و مافەكانی مرۆڤن و داوایان لەپەرلەمان و دەوڵەتی سوید ئەوە بووە كە پێش بەم بۆردومان و هێرشانەی توركیا بگرن، هەر لەکاتی ئەو قسانەیان هەواڵ بڵاوبووەوە كە چوار كەس لە بۆردومانەكانی توركیادا كوژراون كە كوردی سڤیلن». ئامینە پرسیاری ئەوەی كرد كە ئایا دەوڵەتی سویدو وەزیری دەرەوە واتە بەڕێزتان، ئەمە دەخەنە بەرباس لەگەڵ توركیادا كۆتایی بەم وەزعە بێنێت، چونكە ئەو شوێنانەی بۆردومانیان دەكات پ ك ك-ی لێ نیە و تەنیا خەڵكی سڤیل لەوێدا دەژین؟ لەوەڵامدا، مارگوت ڤاڵستروم وتی:» ئاواتەخوازم بمتوانیایە بڵێم كە دەستبەجێ كۆتایی بەو بۆردومانانە بێنن، ئەوە ویستی شەخسی خۆمە، بێگومان ئێمە دەبێ هەموو رێگاو رێبازە سیاسییەكان بگرینەبەرو فشار بخەینەسەر توركیا كە بەپێی پرنسیپەكانی مافی مروڤ بجوڵێتەوەو رێبازێكی ئاشتیانە بگرێتەبەرو ئێمە یارمەتیدەری  قوربانیانی بۆردومانەكان بین و كەڵك لەهەموو ئامرازەكانمان وەربگرین». ئامینە كاكە باوە دەنگی بۆ لێسەندنەوەی متمانە لەوەزیری دادو ناوخۆ نەداو بەو هۆیەوە حكومەتی سوید بەسەرپەرشتی سۆشیالیستەكان بەردەوام دەبێت كە لیبراڵەكان(راستڕەوەكان) داوایان كرد كە متمانەی لێوەربگیرێتەوە. ئەو وتانەی ئامینە كاكە باوە حكومەتی سوید ناچار دەكات ئەو داواكاریانەی توركیا هەیەتی بۆ تەسلیمكردنی دەیان داواكراو سوید رەتیبكاتەوە كە یەكێكیان ئامینە كاكە باوە، پەرلەمانتاری سویدە.  

هاوڵاتی  وەزیری بەرگری توركیا ڕایگەیاند:" هێرشی سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا ئەنجامدەدەین كاتی خۆی هات چی پێویست بكات ئەنجامی دەدەین". ئەمڕۆ 7ی حوزەیرانی 2022، خولوسی ئاكار، وەزیری بەرگریی توركیا دوای پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەگەڵ سێرگی شۆیگۆ، وەزیری بەرگریی رووسیا قسەیكرد و باسی لەو ئۆپەراسیۆنە كرد كە توركیا دەیەوێت بۆ سەر ناوچەكانی ژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سوریاری دیموكرات(هەسەدە) ئەنجامی بدات. خولوسی ئاكار، راشیگەیاند:" وەڵامی پێویستمان بۆ ئەو هەوڵانە دەبێت سەقامگیری هەندێك ناوچەی سووریا دەكەنە ئامانج كە ئارامییان بۆ دەستەبەركراوە، تەنیا دەمانەوێت ئاسایشی سنوورەكەمان و هاووڵاتییانمان بپارێزین".  

هاوڵاتی وەزارەتی دارایی عێراق ئاشكرای دەكات تێكڕای داهاتە نەوتی و نانەوتییەكان تا مانگی نیسان گەیشتۆتە 48 ترلیۆن دینار،جێگری پارێزگاریی بانكی ناوەندییش ڕایگەیاند:"كۆتایی ئەمساڵ یەدەگی دراوی بیانی دەگاتە 90 ملیار دۆلار". ئەمڕۆ 7ی حوزەیرانی 2022، وەزارەتی دارایی عێراقدا لە راپۆرتێكدا داهاتی چوار مانگی ئەمساڵی بڵاوكردەوەو تێیدا هاتووە:" كۆی گشتیی خەرجییەكانی حكومەتی عێراق تا مانگی نیسان 34 تریلۆن و 500 ملیار دینار بووە لە كۆی 48 تریلۆن داهاتی نەوتی و نانەوتی، ئەو زیادەیەی بەدەستهاتووە 13 تریلۆن و 500 ملیار دیناربووە". وەزارەتەكە پێشبینیشیكردووە، كۆی گشتی داهاتەكان تا كۆتایی ساڵ بگاتە 142 ترلیۆن دینار، هاوكات كۆی گشتیی خەرجیی‌و پێشینەكانیش بگاتە نزیكەی 100 ترلیۆن دیناری عێراقی، بەوجۆرە عێراق تا كۆتایی ساڵ 40 ترلیۆن دیناری عێراقی زیادەی داهاتی دەبێت. ئەمە لەكاتێكدایە كە داهاتی مانگی ئایاری هەناردەو فرۆشی نەوت گەیشتە 11 ملیار و 700 ملیۆن دۆلار، ئەوەش پێشبینییە داراییەكانی بۆ داهاتی عێراق تێپەراند كە لەماوەی 50 ساڵی رابردوودا عێراق لە ماوەی مانگێكدا ئەو بڕە داهاتەی لە فرۆشی نەوتی خاو دەست نەكەوتووە. عەمار خەڵەف جێگری پارێزگاریی بانكی ناوەندیی عێراق ڕایگەیاند:" بەرزبوونەوەی نرخی نەوت ڕەنگدانەوەی ئەرێنی دەبێت لەسەر یەدەگی دراوی بیانی وڵات كە ئێستا بڕەكەی زیاتر لە70 ملیار دۆلارە". هاوكات ئەوەشی دووپاتكردووەتەوە ئەگەر نرخی نەوت بەم شێوەیەی ئێستا بمێنێتەوە تا كۆتایی ئەمساڵ یەدەگی دراوی بیانی دەگاتە 90 ملیار دۆلار. نرخی نەوتی خاو لەجیهاندا لەمانگی حوزەیراندا بەراورد بە مانگی ئایار بەرزبونەوەی بەخۆیەوە بینیووەو بۆ هەر بەرمیلێك 5 تا 8 دۆلار نرخەكەی زیادی كردووە.