به‌غدا بڕیاريدا به‌شی هه‌رێم له‌ نه‌وتی سپی ده‌ستبه‌جێ بنێردرێت

هاوڵاتى دوای دەستلەكاركێشانەوەی 73 پەرلەمانتارەكەی سەدرو شوێنگرتنەوەیان بە كاندیدانی دیكە، چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بەتایبەت فراكسیۆنی فەتح كە هاادی عامری و قەیس خەز عەلی سەرپەرشتی دەكەن زۆرترین چانسیان هەبووە. رۆژی پێنجشەممەی رابردوو كۆبونەوەی پەرلەمان ئەنجامدرا بە ئامادەبوونی 202 ئەندامی پەرلەمان، 64 پەرلەمانتاری نوێ سوێندی یاساییان خوارد لە شوێنی پەرلەمانتارانی دەستلەكاركێشاوەی سەدر، كە هێشتا 9 كورسی دیكە ماوە شوێنیان پڕبكرێتەوە. پێشتر هاوپەیمانی فەتح كە هادی عامری و قەیس خەزعەلی سەرۆكایەتی دەكەن، تەنها 22 كورسیان هەبوو، بەڵام 13 كورسی دیكەیان بۆ زیاد بوو و ژمارەی كورسییەكانیان گەیشتە 35 كورسی. هەروەها دەوڵەتی یاسا كە نوری مالكی سەرۆكایەتی دەكات پێشتر 34 كورسی هەبوو، بەڵام ئەویش پێنج كورسی دیكە زیادی كردو ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمانی گەیاندە 39 كورسی. هەروەها لیستی(قوی الدولە) كە حەیدەر عەبادی و عەمار حەكیم سەرپەرشتیان دەكرد تەنها چوار كورسیان هەبوو، ئەوانیش هەشت كورسی دیكە زیادیان كردوو گەیشتە 12 كورسی پەرلەمان. هاوكات، لیستی (العقد الوطنی) كە فالح فەیاز سەرۆكایەتی دەكات پێشتر سێ كورسی هەبووە، بەڵام پێنج كورسی دیكە زیادی كردوو گەشتە هەشت كورسی. محەمەد شیح سودانی، كەپێشتر كاندیدی سەرۆك وەزیران بوو كە لیستی (تیار الفراتین)ی هەبوو تەنها یەك كورسی هەبوو، ئەویش دوو كورسی زیادی كردووە. تەحالف تصمیم كە لەلایەن چەند كەسایەتییەكەوە بەرێوە دەبرادوو كورسیان هەبوو ئەوانیش پێنج كورسی دیكە زیادیان كردووە. لەئێستادا هاوپەیمانی شیعەكان ژمارەی كورسییەكانیان گەیشتووەتە نزیكەی 129 كورسی و ئەگەر ئەو 9 كورسییەی دیكە كە ماوە هێشتا پەرلەمانتارانی شوێنگرەوە سوێندی یاساییان نەخواردووە، كە شەش كورسی بۆ هاوپەیمانی شیعەكان دەبێت و كورسییەكیان لە بەغدا بۆ سونەكان دەروات، ئەوا ژمارەی كورسییەكانیان دەگاتە 135 كورسی و دەبنە زۆرینەی نێو پەرلەمان بەراورد بە فراكسیۆنەكانی دیكە. لەلایەكی دیكەوە بەشێك لە شوێنگرتنەوەی پەرلەمانتارانی سەدر بەتایبەت لە بەغداو چەند پارێزگایەكی دیكە سونەكان پڕیان كردووەتەوە ئەوەش بە قازانجی محەمەد حەلبوسی و خەمیس خەنجەرو چەند لیستێكی دیكەی سونەی تێدا بووە. هاوڵاتی ناوی هەموو پەرلەمانتارانی فراكسیۆنی فەتح كە هادی عامری و خەزعەلی سەرۆكایەتی دەكات بڵاویدەكاتەوە: نواب الفتح ١ حسن سالم ٢ زينب الموسوي ٣ سهيلة السلطاني ٤ أحمد الاسدي ٥ مديحة الموسوي ٦ مهدي تقي امرلي ٧ ناسك مهدي الزنكي ٨ محمد البلداوي ٩ غريب عسكر ١٠ أحمد الموسوي ١١ همام التميمي ١٢ سهام الموسوي ١٣ عباس الزاملي ١٤ حميد الزاملي ١٥ وليد السهلاني ١٦ امل عطية ١٧ عزيز المياحي ١٨ ابتسام الهلالي ١٩ زهرة البجاري ٢٠ رفيق الصالحي ٢١ فالح الخزعلي ٢٢ انتصار الموسوي ٢٣ عدي عواد ٢٤ عدنان فيحان ٢٥ ثامر ذيبان ٢٦ علي تركي ٢٧ محاسن الدليمي ٢٨ معين الكاظمي ٢٩ علا الناشي ٣٠ حسين اليساري ٣١ وفاء الشمري ٣٢ قحطان عدنان كاظم ٣٣ مرتضى علي الساعدي ٣٤ كريم عليوي ٣٥ منتهى عبد الوهاب    

عەمار عەزیز حزب و گروپە چەكدارەكان داوای دانانی قایمقامێكی بێ لایەن بۆ شەنگال دەكەن  و راپۆرتێكی وورد لەرووی ئەمنی و گەڕانەوەی ئاوارەكان دەدەنە بەغدا و بڕیارە بەرهەم ساڵح پەیامەكە بگەیەنێتە مستەفا كازمی. وەفدێكی باڵا لە هەموو پێكهاتەكان و هێز و گروپە جیاوازەكان و قایمقامی شەنگال بەوەكالەت و بەرێوەبەری ناحیەی سنون لەبەغدا لەگەڵ بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عیراق كۆبوونەوە. عومەر ساڵح، سەرۆكی حزبی پادێ،یەكێك لەبەشداربوونی كۆبوونەوەكە لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت" نوێنەرانی شیعە، توركمان، سوننە، یەكێتی گرۆپە چەكدارەكانی ناو شەنگال هەموویان ئامادەبوون جگە لە پارتی نەبێت". هەروەها ئاماژەی بەوەشكرد كە راپۆرتێكی ووردیان ئامادەكردبوو لەسەر دۆخی شەنگال لەرووی ئەمنی، خزمەتگۆزاری، ئاوەدانكردنەوە، گەڕانەوەی ئاوارەكان و زۆر بواری دیەو ئاراستەی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقیان كردووە. هەروەها ئەوەشی خستەروو كە لە كۆبوونەوەكە زۆر بە ووردی باسیان لەدانانی ئیدارەیەكی نوێی قایمقامێكی بێ لایەنیان كرد كە بەلایەنی كەمی بۆ ماوەی ئەو شەش مانگەی كە ماوەدەست بەكاربێت تا حكومەتی نوێی عێراق پێك بهێنرێت. هاوكات ئەوەشی دووپاتكردەوە كە "بە سەرۆك كۆماری عیراقمان ووت ناكرێت چیتر شەنگال بێ قایمقام و ئیدارە بێت، لە رێككەوتنی بەغدا وهەولێر بە روونی بە بەرهەم ساڵحمان ووت كە ئێمە كۆی بەندەكانی ئەو رێككەوتنەیە ڕەت ناكەینەوە بەڵام لە بابەتی دانانی ئیدارە و دەبێت بۆچوونی خەڵكی شەنگالی تێدا بێت". لەبەرانبەردا بەرهەم ساڵح پێی راگەیاندوون كە بە ئەمانەتەوە داواكارییەكانتان لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی عیراق تاوتویێ دەكەین بەمەبەستی جێبەجێكردنیان. بەرهەم ساڵح پێشی راگەیاندوون:" زۆر جار لەگەڵ مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عیراق باس لە دۆخی شەنگال دەكەین". نوسینگەی سەرۆك كۆماری عیراق ڕاگەیاندراوێكی بڵاوكردەوە كە نیگەرانیان دەربڕیووە ئەو گرژی و ئاڵۆزییانەی بەم دواییە لە شەنگال روداون، پێویست دەكات هەموو لایەنێك كار بۆ بەرقەراركردنی هێمنی شارەكە بدات تا خەڵك دڵنیا بێتەوە و ئاوارەكان بگەرێنەوە زێدی خۆیان". لەلایەكی دیكەوە خودێدا چوكی ، بەرێوەبەری ناحیەی سنون بۆ هاوڵاتی ئەوەی دووپاتكردەوە كە هەرلەسەرەتای دەست بەكاربوونی بەرهەم ساڵح وەك سەرۆك كۆماری عیراق تا ئێستا لەگەڵیاندا هاوكارە و هەوڵ دەدات كێشەكان چارەسەربكات. هەروەها وتی:" ئامانجی سەرەكیمان دانانی ئیدارەیەكی نویێ بۆ قەزایەكە دابنرێت، هەروەها كەسێكی سەربخۆ بكرێتە قایمقام جا ئەوكەسە لەناو هێزی ئەمنی دابێت یان شوێنێكی تربێت، دڵنیام سەرۆك كۆماری عیراق ئەوەی لەتوانای دابێت بۆ خزمەتكردنی شەنگال درێغی ناكات".

هاوڵاتی بانكی رافدەینی عێراقی رایگەیاند، دەستیان بە پێدانی قەرزی 150 ملیۆن دیناری كردوە بۆ ئەو هاوڵاتیانەی دەیانەوێت یەكەی نیشتەجێبون بكڕن.  ئەمڕۆ هەینی 24ی حوزەیران، بانكی رافدەین لەڕاگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، قەرزی 150 ملیۆن دیناری بۆ ئەو هاوڵاتیانە تەرخاندەكرێت كە كرێچین و دەیانەوێت یەكەی نیشتەجێبون بكڕن، رێژەی سوی وەرگرتنەوەی ئەو قەرزەش تەنها 4% دەبێت. هەروەها ئاماژە بەوە كراوە كە جێبەجێكردنی رێكار و مامەڵەكان لەڕێگەی لقەكانی بانكی رافدەینەوە لە بەغدا و پارێزگاكانی دیكەی عێراق دەبێت كەسانی بەشدار لەبانكی ڕافیدەین، دەتوانن قەرزی درێژخایەن لەسەر موچەكانیان وەربگرن و مانگانە بڕێك لەموچەكانیان لەلایەن ئەو بانكەوە وەردەگیرێتەوە . تا ئێستا هەردوو بانكی ڕافدەین و ڕەشید كە بە دوو بانكی نیمچە فەرمی، ناسراون سەرەڕای چەند هەوڵێكیش، بەڵام لقەكانیان لەشارەكانی هەرێم نییەو حكومەتی هەرێم ئامادە نییە ئەو موڵكانەیان پێبداتەوە كە پێشتر هەیانبووە، بۆ ئەو مەبەستە چەند جارێك پەرلەمانتارانی خولی پێشووی پەرلەمانی عێراق هەوڵیانداوە، بەڵام حكومەتی هەرێم هاوكاری نەكردوون. لەكاتێكدا ئەو دوو بانكە بۆ هاوڵاتیانی 15 پارێزگای عێراق بوونەتە خێرو بەرەكەت و بەردەوام قەرز دەداتە هاوڵاتیان، بەڵام لەهەرێمی كوردستان هیچ بانكێك نییە قەرزی بەو شێوەیە بداتە خەڵك، ئەوەش بارگرانی لەسەر هاوڵاتیان زیاد كردووە كە بەپێی ئاماری فەرمی لەسەدا 25ی هاوڵاتیانی هەرێم لە خانوو و یەكەی كرێچیدان و ئەوانەی ناویان لە كۆمەڵەی كرێنشینان تۆمار كردووە.

هاوڵاتی دانیشتنی پەرلەمانی عێراق بۆ سوێندخواردنی پەرلەمانتارە جێگرەوەكانی فراكسیۆنی سەدر كۆتاییهات و دانیشتنی داهاتووی پەرلەمان خرایە دوای جەژنی قوربان. لە دانیشتنی ئەمڕۆی پەرلەمانی عێراقدا، 64 پەرلەمانتاری نوێ ئامادەبوون و سوێندی یاساییان خوارد. هەرچەندە بڕیار بوو 73 پەرلەمانتار وەكو جێگرەوەی پەرلەمانتارانی فراكسیۆنی سەدر ئامادە بن، بەڵام چوار پەرلەمانتاری دیكەی رەوتی سەدر و پێنج پەرلەمانتاری فراكسیۆنی "حقوقین" بەشداریی دانیشتنەكەیان نەكرد. ئەو 64 پەرلەمانتارە نوێیە سەر بە دەوڵەتی یاساو كوتلەی فەتح و خەزعەلی و كوتلەی نەسری حەیدەر عەبادی و چەند پارتێكی دیكە بوون. زۆرترین كورسی نوێی پەرلەمان بۆ پارتەكەی هادی عامری بوو كە پێشتر 16 پەرلەمانتاری هەبوو، ئەمڕۆ ژمارەی كورسییەكانی گەیشتە 31 كورسی پەرلەمان. بەبەشداری 201 پەرلەمانتار كۆبونەوەی نائاسایی پەرلەمانی عێراق ئەنجامدراو فراكسیۆنی پارتی و سونەكان تێیدا بەشداریان كرد چەقبەستوویی سیاسی كۆتایی هات پاش دەستلەكاركێشانەوەی فراكسیۆنی سەدر كە 73 ئەندامی پەرلەمانی هەبووە، ئەندامە نوێیەكان كە سوێندی یاسایی دەخۆن گۆرانكاری بەسەر كوردسییەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان دێت كە لە شەش پارتی سیاسی پێكهاتوون.  

هاوڵاتی بەبەشداری 201 پەرلەمانتار كۆبونەوەی نائاسایی پەرلەمانی عێراق دەستیپێكرد، لەكۆبونەوەكەدا پەرلەمانتارانی نوێ لەجێگەی پەرلەمانتارە دەستلەكاركێشاوەكانی فراكسیۆنی سەدر سوێندی یاسایی دەخۆن و فراكسیۆنی پارتی و سونەكان تێیدا بەشدارن. دوای ئەوەی زەنگی چونەژورەوەی پەرلەمان لێدرا و كۆبونەوەی پەرلەمان دەستیپێكرد، لەكۆبونەوەكەشدا پەرلەمانتارانی جێگرەوەی فراكسیۆنی سەدر سوێندی یاسایی دەخۆن. بەرنامەی كاری كۆبونەوەكە بریتین لە دەنگدان لەسەر هەمواری ژمارەیەك برگەی پەیڕەوی ناوخۆ و سوێندخواردنی پەرلەمانتارانی جێگرەوەی فراكسیۆنی سەدر. چەقبەستوویی سیاسی كۆتایی هات پاش دەستلەكاركێشانەوەی فراكسیۆنی سەدر كە 73 ئەندامی پەرلەمانی هەبووە، ئەندامە نوێیەكان كە سوێندی یاسایی دەخۆن گۆرانكاری بەسەر كوردسییەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان دێت كە لە شەش پارتی سیاسی پێكهاتوون.  

هاوڵاتی سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق لەپەیامێكدا رایگەیاند، دادگای فیدڕاڵی بەپێی دەستور بڕیارەكانی ناچارین بۆ هەمو لایەنەكان راشیگەیاند:"دۆسیەی نەوتی هەرێم لەبەرژەوەندی سكاڵاكار كە وەزارەتی نەوت بوو یەكلاكراوەتەوە". فایەق زێدان، سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق لە چاوپێكەوتنێكدا رایگەیاند كە دادگای فیدڕاڵی عێراق بەشێكە لە دەسەڵاتی دادوەری و كارەكانی بەشێوەیەكی سەربەخۆ دەكات كە بە تەواوی جیاوازە لە كاروباری حكومەت، بۆ دەرخەری ئەو راستیەش بەشێك لە بڕیارەكانی دادگای فیدڕاڵی دژی خواستی حكومەت بون. هەروەها راشیگەیاند:" دۆسیەی نەوتی هەرێمی كوردستان جێگەی مشتومڕ و ناكۆكی بوو، دادگای فیدڕاڵی دۆسییەكەی لە بەرژەوەندی وەزارەتی نەوت یەكلایی كردەوە، هۆكارەكەشی ئەوەبو كە وەزارەتی نەوت لایەنی سكاڵاكار بوە وەك هەر دۆسییەكی دیكە و بەڵگەكانی خۆی پێشكەش كردووە، دادگاكە مافی مامەڵەكردن بە سامانی سروشتی بە گوێرەی دەستوریی، بۆ حكومەتی فیدڕاڵی گەڕاندووەتەوە". هاوكات ئەوەشی روونكردەوە كە دەسەڵاتی دادوەری عێراق نابێتە بەشێك لە ناكۆكی نێوان لایەنەكان. لەمانگی شوباتی ئەمساڵدا دادگای فیدڕاڵی عێراق بڕیارێكی لەبارەی دۆسیەی نەوتی هەرێمی كوردستانەوە دەركرد كە ماف دەدات بە وەزارەتی نەوت دەستبگرێت بەسەر بیرە نەوتییەكانی هەرێم و داهاتەكەی بگەرێنێتەوە بۆ خەزێنەی گشتی عێراق. لە بەرانبەردا حكومەتی هەرێمی كوردستان روئیای خۆی لەبارەی مامەڵەكردن لەسەر دۆسیەی نەوت ئەوەیە كە دوو كۆمپانیای خۆماڵی دروست بكات و هەماهەنگی بكەن لەگەڵ كۆمپانیای بەبازاركردنی نەوتی عێراق(سۆمۆ) و جێگری بەرێوەبەری كۆمپانیای سۆمۆ كەسێكی كورد بێت و مافی ڤیتۆكردنی هەبێت لەبارەی بریارو مامەڵەكان. هەروەها حكومەتی هەرێم ئەوەشی دووپاتكردووەتەوە كە ئامادەن فرۆشتنی نەوت بە هەماهەنگی بێت لەگەڵ سۆمۆدا، بەڵام داهاتی نەوت بخرێتە سەر حساب بانكییەك كە حكومەتی هەرێم بانكەكە دیاری دەكات و دەسەڵاتی راكێشانی پارەكەی دەبێت نەك بەغدا.  

هاوڵاتی هاوپەیمانی سەروەری بە سەرۆكایەتی محەمەد حەلبوسی و خەمیس خەنجەر و لایەنەكانی ناو هاوپەیمانێتییەكە رێكەوتون لەسەر پاڵپشتی كردنی پرۆسەی سیاسی و بەشداریكردنیان لە دانیشتنی ئەمڕۆی پەرلەماندا و بەدەم داواكارییەكەی مالكییەوە بچن. هاوپەیمانی سەروەری، لەراگەیەندراوێكدا كە درەنگانی شەوی رابردو بڵاویكردەوە تێیدا هاتووە" لەناو بارەگای هاوپەیمانێتییەكە لەشاری بەغداد، بەسەرۆكایەتی خەمیس خەنجەر و محەمەد حەلبوسی و سەركردەكانی دیكەی سەروەری كۆبوینەوە، دواین گۆڕانكارییە سیاسییەكانی گۆڕەپانی عێراق گفتوگۆیان لەبارەوەكراوە و  جەخت لە گرنگی دەرچون بەیەك هەڵوێستی سیاسییەوە كرایەوە". هەروەها ئاماژە بەوەكراوە كە "لە كۆبونەوەكەدا رێكەوتوین لەسەر پاڵپشتیكردنی پرۆسەی سیاسی و جەختمان لە داواكاری پارێزگا رزگاركراوەكان و هاوڵاتیانیان و پشتگیركردنیان لە هەر جوڵەیەكی داهاتو كردەوە". دوای كشانەوەی كوتلەی سەدر لە پەرلەمان و سەردانی محەمەد حەلبوسی بۆ ئێران و دیدارو كۆبونەوەی لەگەڵ بەرپرسانی تاراندا، حەلبوسی و خەمیس خەنجەر بەدەم داواكارییەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكانەوە چوون كە پێشتر لە رێكەوتنێكدا بوون لەگەڵ موقتەدا سەدرو بارزانی كە وەك بەرەیەكی دژ بە بەرەی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بەسەرۆكایەتی نوری مالكی هەژمار دەكران. هاوپەیمانی سەروەری لە هەردو هاوپەیمانی تەقەدوم و عەزم پێكهاتوە، خۆی لە 71پەرلەمانتار دەبینێتەوە و لەلایەن خەمیس خەنجەر سەرۆكی هاوپەیمانێتی عەزمەوە سەرۆكایەتی دەكرێت.  

ئارا ئیبراهیم وتەبێژی كۆماجڤاكێن كوردستان(كەجەكە) زانیاری زۆر وردو نەبیستراو دەربارەی ورەی رووخاوی سوپاكەی ئەردۆغان ئاشكرا دەكات و دەڵێت:" ئەو سەربازانەی چالاكی گەریلا بەرانبەریان دەكرێت و لێیان دەكوژرێت، دواتر ئەوانەی ماونەتەوە بەپەلە دەیانگۆڕن بۆ ئەوەی ئەو ترس و دڵەڕاوكێیە نەگات بەسەربازانی دیكەیان". زاگرۆس هیوا، وتەبێژی كۆماجڤاكێن كوردستان(كەجەكە)، بەهاوڵاتی وت:"  لەناوەڕاستی مانگی نیسانی ئەمساڵەوە كە ئۆپەراسیۆنی سوپای تورك دەستی پێكردووە تائێستا هەزارو 203 سەربازی تورك كوژراون". هەروەها وتیشی:" ئەو هەژمارەیە هەڤاڵان چوونەتە سەر جەنازەكەیان و بەچاوی خۆیان بینیویانن، رەنگە زۆرتریش بن، تا جەنازە نەبینن ناڵێن ئەوەندە كوژراو هەیە، ئەوانەشی كە رەنگە كوژرابێت و ژمارەكە نادەن بەئێمە ، ئەو ئامارانە ئەوانەیە كە گەریلا بینیویەتی كوژراوەو چووەتە سەر جەنازەكەیان". هەروەها لەبارەی شەرو پێكدادانەكانی سوپای تورك و گەریلا لەباكوری كوردستان، وتەبێژی كۆماجڤاكێن كورستان ئەوەشی ئاشكرا كرد كە" بەدیاریكراوی بیست سەربازی تورك لەشوێنی جیاجیا لەئامەدەوە تا وان كوژراون لەماوەی دوو مانگی رابردوودا". هاوكات ئەوەشی روونكردەوە كە چالاكی ناوشارەكان لەڕێگەی تیمەكانی تۆڵەسەندنەوەی (هەپەدەهە) ئەنجام دەدرێت، وتیشی:"(هەپەدەهە) بزوتنەوەیەكی شۆڕشگێڕییە بۆ هەموو توركیایە نەك تەنها بۆ باكوری كوردستان، لە ئەستەنبوڵەوە بیگرە تا دیاربەكرو ئامەد  هەم (یەپەسە) یەكینەكانی پاراستنی سڤیل، ئەو چالاكیانە ئەنجام دەدەن، شوێنی ئیكۆنۆمی فاشیستەكان و ئەو شوێنانەی كەوەكو سەرچاوەی داهاتی ئەكەپەو مەهەپەن كە هی جەماعەتی ئەردۆغان و باغچەلین ئەوانە دەكەنە ئامانج". زاهرۆس هیوا ئەوەشی دووپاتكردەوە كە ئەو لەشكرانەی بەو شێوەیە دادەبەزێنرێن لە هەرێمەكانی زاپ و ئاڤاشین و كوڕەژارۆو هەموو هەرێمەكانی دیكە"گورزی گەریلایان بەردەكەوێت هەموو دەروونیان تێكدەچێت، ئەو شتەی كە پێیان دەوترێت و ئەو واقعەی لەسەر ئەرزی واقع دەیبینن یەكناگرێتەوە، لەبەرئەوە زۆر دەترسن تووشی ترس و تۆقین و دڵەراوكێ دەبنەوە، ئەگەر سەیری ڤیدیۆی چالاكییەكانی گەریلا بكەیت تەنانەت سەربازەكان دەست و لاقیان ناكرێتەوە كەوەڵامیش بدەنەوەو چۆكیان دەشكێت".  

هاوڵاتی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا رایگەیاند، لەكۆبونەوەی سبەی پەرلەماندا پەرلەمانتارە جێگرەوەكانی فراكسیۆنی سەدر سوێندنی یاسایی دەخۆن، بەڵام هێشتا فراكسیۆنی پارتی و سونەكان خۆیان یەكلاینەكردووەتەوە بەشداری دەكەن یاخود نا. فازڵ موات، سەركردە لە هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا كە نوری مالیكی سەرۆكی دەكات، بە میدیاكانی عێراقی راگەیاند:" یەكەم هەنگاو بۆ كۆتاییهاتن بە چەقبەستویی سیاسی، بریتییە لە سوێندخواردنی پەرلەمانتارانی جێگرەوەی فراكسیۆنی سەدر كە بڕیارە لەكۆبونەوەی سبەی پەرلەماندا سوێندنی یاسایی بخۆن". هەروەها ئاماژەی بەوەشكرد كە دوای ئەوەی پەرلەمانتاران سوێندی یاسایی دەخۆن، رێژە و ژمارەی كورسی لایەنەكان گۆڕانكاری بەسەردا دێت و نەخشەی سیاسییش دەگۆڕێت"بۆیە باوەڕیان وایە ئەو هەنگاوەی سبەی دەبێتە سەرەتایەك بۆ كۆتاییهێنان بە قەیرانی سیاسی و پێكهێنانی حكومەت". فازڵ موات ئەوەشی دووپاتكردەوە كە  چوارچێوەی هەماهەنگی خواستی ئەوەی هەیە نوری مالیكی بۆ پۆستی سەرۆكی حكومەتی نوێ كاندید بكات. ئەمە لەكاتێكدایە كە لەسەرەتای ئەم هەفتەیەدا پێش ئەوەی سەدرو پەرلەمانتارە دەستلەكاركێشاوەكانی سەردانی سعودیە بكەن بۆ جێبەجێكردنی فەریزەی حەج پەیوەندی بە محەمەد حەلبوسی و مەسعود بارزانییەوە كردووەو پێیی راگەیاندوون كە "چاوەرێی سوپڕایزی گەورە بن تا 10ی تەموز". هێشتا پەرلەمانتارانی فراكسیۆنی پارتی و سونەكان خۆیان یەكلاینەكردووەتەوە بۆ بەشداریكردن لە كۆبونەوەی سبەینێی پەرلەمانی عێراق، هەرچەندە لە میدیاكانی ێراق ئەوە ئاشكرا كراوە كە زۆرینەی پەرلەمانتارانی سونە بەرابەرایەتی محەمەد حەالبوسی بەشداری كۆبونەوەكە دەكەن و محەمەد حەلبوسی گفتوگۆی جدی لەگەڵ چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان كردووە و جۆرێك لە رێككەوتن و هەماهەنگی دروست بووە. دوای چەقبەستویی سیاسی لە عێراق كە ماوەی هوشت مانگ زیاتر بەردەوامی بوو، ئێوارەی 12ی ئەم مانگە پەرلەمانتارانی رەوتی سەدر لەسەر داوای موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتەكەیان بە كۆمەڵ دەستیانلەكاركێشایەوە.  

هاوڵاتی موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر پەیامێكی نهێنیی ئاراستەی بارزانیی‌و حەلبوسیی كردووە و پێی راگەیاندوون:" چاوەروانی سوپڕایزی گەورە بن لەدوای 10ی تەموزەوە". بەپێی چەند میدیایەكی عێراقیی كە پشتیان بەلێدوانی چەند سەرچاوەیەكی ئاگاداری گروپەكەی موقتەدا سەدر بەستووە، پەڕلەمانتارە دەستلەكاركێشاوەكانی كوتلەی سەدر بەهاوڕێیەتی موقتەدا سەدر بۆ ئەنجامدانی فەریزەی حەج سەردانی سعودییە دەكەن. هەروەها ئەو سەرچاوانە ئەوەیان ئاشكرا كردووە، كوتلەی سەدرو ڕێبەری كوتلەكە لەسعودیە چەند كۆبوونەوەیەكی نهێنیی لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵاتە ئەنجامدەدەن كە هاوكات دەبێت لەگەڵ كۆبوونەوەكانی كۆمەڵەی وڵاتانی ئەنجومەنی هاریكاری كەنداو لە15ی مانگی داهاتوودا، ئەویش بەبەشداریی جۆ بایدن سەرۆكی ئەمریكاو ئامادەبوونی مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق. هەروەها ئەوە دووپاتكراوەتەوە كە ئەو گەشتەی سەدر جێگەی گومانی ڕكابەرەكانییەتی، بەتایبەت كە ئەوە ئاشكرابووە، ناوبراو داوای لەهاوپەیمانەكانی (بارزانی‌و حەلبوسی) كردووە تاوەكو كاتی گەڕانەوەی ئەو لەئەنجامدانی فەریزەی حەج، لەهاوپەیمانێتییەكەیان بەردەوامبن‌و هەڵینەوەشێننەوە. هاوكات ئەوەش ئاشكرا كراوە كە "لەماوەی چەند ڕۆژی ڕابردوودا سەدر بەتەلەفۆن قسەی لەگەڵ هەریەك لەمەسعود بارزانی‌و محەمەد حەلبوسیدا كردووەو تێیدا پێیڕاگەیاندووە، لەدوای 10ی مانگی تەممووزەوە چاوەڕێی سوپرایزو گۆڕانكاریی لەناكاوبن". بەپێی هەواڵێكی پێگەی "عەرەبییە"ی سعودیی، موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر ئەو دەستپێشخەریەی چوارچێوەی هەماهەنگیی ڕەتكردۆتەوە بۆئەوەی لەبڕیاری دەستلەكاركێشانەوەی پەرلەمانتارانی كوتلەكەی‌و دووركەونەوە.  

هاوڵاتی سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی گەلی جەهەپە ئاشكرای دەكات ئەردۆغان بۆ زیادكردنی مووچەكەی داوایەكی پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمانی توركیا كردووە. رۆژنامەی "بیرگون"ی توركی بڵاوی كردەوە كە ئۆزگور ئۆزەل سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە)، كە گەورەترین پارتی ئۆپۆزسیۆنی توركیایە، لە تویتێكدا ئاشكرای كرد، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا داوایەكی پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمان كردووە بۆ زیادكردنی مووچەكەی بەڕێژەی 40%. هەروەها ئاماژەی بەوەكردووە كە لەئێستا مووچەی ئەردۆغان 100 هەزار لیرەی مانگانەیە كە دەكاتە پێنج هەزار و 770 دۆلار، بەڵام دوای كردووە بۆی زیادبكرێت و بكرێتە 140 هەزار لیرە كە دەكاتە هەشت هەزار و 135 دۆلار. سەرۆكی فراكسیۆنی جەهەپە، رەخنە لە ئەردۆغان دەگرێت و دەڵێت:" لە توركیا مووچەی فەرمانبەرانی دەوڵەت وەك خۆی ماوەتەوە و هیچ باسی زیادكردنی مووچەی فەرمانبەران ناكرێ، بەڵام وادیارە قەیرانی دارایی كاریگەری لەسەر سەرۆك كۆمار دروستكردووە".  

هاوڵاتی زرێپۆشێکی تورکی لە شاری عەفرینی ڕۆژئاوای کوردستان، هاوڵاتییەکی کورد دەکات بەژێرەوە و سەری لە لاشەکەی جیا دەکاتەوە.  بەپێی هەواڵی میدیاکانی ڕۆژئاوای کوردستان، ئەمڕۆ دووشەممە ٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢، هاووڵاتییەکی مەدەنی کورد بەناوی (رەشید مەحک) ناسراو بە (ئەبو سوبحی)، کە خەڵکی گوندی حاج خەلیل لە قەزای راجووە، لەلایەن زرێپۆشێکی هێزەکانی دەوڵەتی تورکیاوە بەسەریدا کەوتە خوارەوە و دەستبەجێ گیانی لەدەستدا.   هەروەها سەرچاوە خۆجێیەکان رایانگەیاند" ئۆتۆمبێلێکی زرێپۆشی تورکیا بەسەر سەنتەری ناحیەی راجۆ لە گوندەکانی عەفرینی ڕۆژئاوای کوردستان رۆیشتووە، کە ئۆتۆمبێلەکە هاوڵاتییەک دەشێلێت و بووەتە هۆی جیابوونەوەی سەری لە تەرمەکەی و دەستبەجێ گیانی لەدەستداوە". 

هاوڵاتی "بەشێوازی تیمی گەڕۆك و نیمچە گەڕۆك لە باكووری كوردستانەوە تا هەرێمەكانی پاراستنی مەدیا لە باشوور جاشێك و 25 سەربازی داگیركەری تورك كوژراون". ئەمڕۆ دووشەممە 20ی حوزەیرانی 2022، ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هێزەكانی پاراستنی گەل(هەپەگە) ڕاگەیەندراوێكی لەسەر چالاكییەكانی گەریلاكانی ئازادیی دژ بە سوپای داگیركەری تورك بڵاوكردەوە.  لە ڕاگەیەندراوی ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگەدا هاتووە:"گەریلا بەو چالاكیانە هەم گورزی قورس لە داگیركەران دەدەن هەم گەیشتووەتە ئەو ئاستەی هەرگیز زیانیان بەرناكەوێت، بەكارهێنانی رێبازی تیمەكانی گەڕۆك بە سەركەوتوویی، توانای شەڕی سەركەوتوو و ئاستی شارەزابوونی هێزەكانمان بە رۆحی فیدایی  لە هونەری سەربازی دەخاتەبەرچاو". هەروەها ئەوەش ئاشكرا كراوە كە"تیمە گەڕۆكەكانمان كە بە هەڵمەتی شۆڕشگێڕیی لە باكوورەوە تا باشوور لە هەموو شوێنێك چالاكیی دەكەن، لە ئەنجامی چالاكیی تیمە گەڕۆكەكاندا جاشێك و 25 داگیركەریان سزاداوە، چوار داگیركەریش برینداربوون، چەكێكی ئەی فۆر لەناو براوە، گۆڕەپانەكانی بەرخۆدانیش لەلایەن سوپای توركی داگیركەر بە كاتیۆشا، 21 جار بە فڕۆكەی شەڕ و 14 جاریش بە هەلیكۆپتەر بۆردومان كراون". دەقی راگەیەندراوی هەپەگە: لە چوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێڕ شەهید شەڕڤان- شەهید دڵژین عەگیدانی بۆتان: ١٣ی حوزەیران لە گۆڕەپانی شاخی تەنوری هەرێمی بەستا، تیمە گەڕۆكەكانمان بە نیشان شكێن لە داگیركەرانیاندا، لە چالاكییەكەدا كۆنترایەك سزادرا و چەكێكی ئەی ٤ تێكشكێنرا. ١١ی حوزەیران سوپای توركی داگیركەر لە گۆرشەپانی كاتۆ خەلیل لە ناوچەی شاخی وان دەستی بە ئۆپەراسیۆن كرد. تیمە گەڕۆكەكانمان هێزە داگیركەرەكانیان خستە ژێر چاودێرییەوە و ١٨ی حوزەیران لە سێ قۆڵەوە بە هەماهەنگی خۆیان خستە ناو داگیركەرانەوە، لانیكەم سێ داگیركەر سزادراون. لە چوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێڕیی جەنگی خابوری شەهید شاڤاش مەرعەش: ١٩ی حوزەیران لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی ئێم ئێم، لە دژی داگیركەران كە دەیانویست بەرەو تونێلەكانی شەڕ بێت، تیمە گەڕۆكەكانمان چالاكییان كرد و داگیركەرێكیان سزادا. هەمان ڕۆژ دوو داگیركەر كە هەوڵیاندا بچنە لای داگیركەران كرانە ئامانج، لەلایەن تیمە گەڕۆكەكانمانەوە سزادران. دواتر گروپێكی تری داگیركەران بوونە ئامانجی تیمە گەڕۆكەكانمان و لە ئەنجامی گورز بە چەكی سوك و نارنجۆك ٢ داگیركەری تر سزادران.  كاتژمێرەكانی ئێوارە تیمە گەڕۆكەكانمان هەستیان بە داگیركەران كرد و بۆسەیان بۆ نانەوە، دواتریش شەڕ ڕوویدا، لە شەڕ و بۆسەدا نۆ داگیركەر سزادران، كە دووانیان نیشانشكێن بوون، ٤ ی دیكەش برینداربوون. ئەو داگیركەرانەی كە گورزیان بەركەوتبوو، كەوتنە دۆخی شڵەژان و بە گۆڕەپانەكەدا بڵاوبوونەوە. كاتژمێر ١٨:٣٥ خولەك تیمە گەڕۆكەكانی یەژاستارمان ئەمجارە بە نیشان شكێن بە شارەزایی لەو داگیركەرانەیاندا كە بڵاوببوونەوە و شەش داگیركەریان سزادا. ١٩ی حوزەیران لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی داگیركەران، كە دەیانویست تونێلەكانی شەڕ بۆمبڕێژ بكەن، كرانە ئامانجی تیمە گەڕۆكەكانمان. لەوێ دوو داگیركەر سزادران. هێرشەكانی سوپای توركی داگیركەر بە كاتیوشا، هێلیكۆپتەر هێرشبەر و فڕۆكەی شەڕ:١٩ی حوزەیران درۆن بەسەر گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی ئێف ئێم و كاركەر سوڕایەوە.  ١٩ی حوزەیران گۆڕەپانی بەرخودانی وەخەلێ لەلایەن قەرەقۆڵەكانی سەر سنوورەوە بە كاتیۆشا بۆردومان كرا. ١٩ی حوزەیران گۆڕەپانەكانی شاخی جودی، شاخی ئامێدی، كوڕەژارۆ، ساجا، كاركەر، چەمچۆ و دەوروبەری شیەی شارەدێی دینارتەی هەرێمی گارە ٢١ جار بە فڕۆكەی شەڕ بۆردوومان كرا. ١٩ی حوزەیران گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی و وەرخەلێ ١٤ جار بە هەلیكۆپتە بۆر دومان كران.  

هاوڵاتی پەرلەمانتارێكی پارتی لەپەرلەمانی عێراق داوای بانگهێشتكردن‌و دورخستنەوەی عەلی عەلاوی وەزیری دارایی عێراق لەپۆستەكەی دەكات. مەحما خەلیل پەرلەمانتاری پارتی لەپەرلەمانی عێراق كە هاوكات سەرۆكی لیژنەی خزمەتگوزارییەكانە ڕایگەیاند:"سیاسەتەكانی عەلی عەلاوی وەزیری دارایی عێراق خراپن و دەبێت پەرلەمان بانگهێشتی بكات‌و متمانەی لێوەربگرێتەوە". مەحما خەلیل راشیگەیاند:" بەهۆی دواكەوتنی موچەی فەرمانبەرانی عێراق سەرەڕای بەرزبوونەوەی نرخی نەوت، چەند دۆسیەیەكی گەندەڵیی پەیوەست بەوەزارەتی دارایی، دەبێت لێپرسینەوە لەعەلی عەلاوی بكرێت". پەرلەمانتارەكەی پارتی ئەوەشی دووپاتكردەوە كە وەزیری دارایی سزای فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستانی داوە بەوەی مانگانە موچەی فەرمانبەرانی نەناردووە، بۆیە پێویستە لێپرسینەوەی لەگەڵدا بكرێت. لە 18ی تشرینی یەكەمی 2014، هۆشیار بوو بە وەزیری دارایی عێراق، لە ٢١ی ئەیلوولی 2016، لە پۆستەكەی دوورخرایەوە بەهۆی تۆمەتباركردنی بە"گەندەڵی"ی و وەڵامنەدانەوەی پرسیارەكانی پەرلەمانی عێراق لەسەر پرسی گەندەڵی، دوای دوورخستنەوەی لە پۆستەكەی، زێباری وتی:"هۆكاری لادانم هەڵدانەوەی گەندەڵی بەرپرسان بووە".  

عەمار عەزیز.دهۆك كچێكی دیكەی ئێزیدی لەرێگەی ئاسایشی رۆژئاڤا لە كەمپی هۆڵ ئازاد كراو لەرێگای دەروازەی رەبیعە بە كەسوكاری شادبوویەوە. روسیتا حەجی باجۆ لەدایكبووی 2007 و تەمەن 15 ساڵ كە خەڵكی كۆمەڵگای تەل قەسەبە سەر بە قەزای شەنگالە ئەمڕۆ بە كەسوكاری شادبوویەوە. رۆژی هەینی رابوردوو 17ی حوزەیران ماڵی ئێزدییان لە هەرێمی جەزیرە لە رۆژئاوای كوردستان،رزگاركردنی كچێكی دیكەی ئێزیدی ڕاگەیاند و ئەمڕۆ20ی حوزەیرانی 2022، كچەكە لەرێگای دەروازی نیودەوڵەتی رەبیعە گەیشتەوە لای كەسوكارەكەی.  فاروق توزۆ، ئەندامی ماڵی ئێزدییان لە هەرێمی جەزیرەی رۆژئاوای كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:"لە رێگای ئاسایشی رۆژئاوا توانیمان ئەو كچەیە لە كەمپی هۆڵی رۆژئاوا رزگاربكەین". ناوبراو وتیشی:" ئەمە دووەمین كچە كە لەمساڵدا رزگار بووە". هاوكات، ئەوەشی روونكردەوە كە تا ئێستا توانیوویانە 412كەس رزگاربكەن كە لەو ژمارەیە  250 منداڵی كچ و كور لەگەڵ 161 ژنی ئێزیدیدا. روسیتا حەجی باجۆ