ئێران: ڕاگرتنی بەرنامە ئەتۆمییەکە پرسێک نییە لەدانوستانەکاندا

هێمن مەحموود ئاڵۆزی و رووداوە خوێناوییەكانی ئەم دواییەی عێراق جارێكی تر رووی راستەقینەی ئەو گرووپە چەكدارانەی دەرخست كە لەهەموو ململانێیەكدا پەنادەبەنە بەر چەك و دەیانەوێت بەچەك دۆخەكە لەبەرژەوەندی خۆیان یەكلایی بكەنەوە، بەتایبەت ئەو گرووپانەی چەكەكانی دەستیان لەدەرەوەی یاساییەو زۆربەشیان لەژێر ناوی حەشدی شەعبیدا خۆیان رێكخستووە، تەنانەت زۆرجاریش رووبەڕووی حكومەت دەبنەوەو موشەكەكانیان ئاراستەی باڵیۆزخانەكان و ماڵی سەرۆك وەزیران و ناوچەكانی هەرێمی كوردستان دەكەن. «حەشدی شەعبی» ئەو چەترەی تەواوی گرووپە چەكدارییە شیعەكانی لەخۆگرتووە، لەئێستادا هەرچەندە بەفەرمی بەشێكە لەدەزگای ئەمنی دەوڵەتی عێراق و پارێزبەندییەكی یاسایی هەیە، لەگەڵ ئەوەشدا دەوڵەتێكە لەناو دەوڵەتداو زۆرجار رۆڵی دەوڵەتی قووڵ دەگێڕێت. ئەم رێكخراوە سەربازییە لە ١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٤و لەسەرووبەندی پەلوپۆهاوێشتنی رێكخراوی تیرۆریستی داعش بۆ سەر بەغدا لەسەر فەتوای مەرجەعی گەورەی شیعەكان «ئایەتوڵڵا عەلی سیستانی» دامەزراو وەك هێزێكی نانیزامی و سەربازی و جەماوەریی چووە ناو جەنگی داعش و دواتر رۆڵێكی یەكلاكەرەوەی گێڕا لەلەناوبردنی ئەو رێكخراوە. ناوەندی (رەوابت)ی عێراقی بۆ لێكۆڵینەوەی ستراتیژی دەڵێت: «گرووپەكانی حەشدی شەعبی لە ٦٨ گرووپی چەكداری پێكدێن كە لەعێراق و سوریادا بڵاوبوونەتەوەو بودجەی ساڵانەیان بەسەدان ملیۆن دۆلارەو بەدەسەڵاترین و دیارترین گرووپی ناو حەشدی شەعبی بریتین‌ لە(ڕێكخراوی بەدر، عەسائیبی ئەهلی هەق، كەتائیبی حزبوڵڵاو كەتائیبی ئیمام عەلی، سەرایا سەلام)». گرووپەكانی حەشدی شەعبی و سەرۆكەكانیان بریتین: لە(لیوای ئیمام محەمەد جەواد (ئەبو جەنان بەسری)، فیرقەی ئیمام عەلی (تاهیر خاقانی)، گرووپی ئەسەدی ئامرلی (ئەبوتوراب تەمیمی)، رێكخراوی بەدر (هادی عامری)، گرووپی كەڕاڕ (ئەبو زەرغام)، كەتائیبی جوند ئەلئیمام (ئەحمەد ئەسەدی)، لیوای مونتەزیر (جابر موسەوی)، سەرایای عاشور (ئەبو ئەحمەد)، لیوای كەربەلا، لیوای بەدر، لیوای عەلی ئەكبەر (عەلی حەمدانی)، بزووتنەوەی نوجەبا (ئەكرەم كەعبی)، لیوای تەفوف (قاسم موسڵح)، كەتائیبی سەیدولشوهەدا (ئەبو ئالای وەلائی)، هێزی شەهید سەدر (حزبی دەعوە)و كەتائیبی فەتحی موبین، هێزی توركمان و رێكخراوی بەدر، سەرایای جیهاد (حەسەن ساری)، سەرایای خوراسانی (ئەحمەد موحسین یاسری)، ئەنساروڵاو گرووپی حسێن ئەلسائر (عەبدولزوهرە سوەیدعی)، لیوای ئەلتف (هاشم تەمیمی)، رێكخراوی بەدر، رێكخراوی بەدر (ئەبو كەوسەر محمەداوی)، لیوای ٢٣ رێكخراوی بەدر، لیوای ٢٤ رێكخراوی بەدر، هێزی شەهید سەدری یەكەم (حزبی دەعوەی ئیسلامی- عەبدوڵا فەزڵ)، فیرقەی عەباسی قیتالی (مەیسەم زەیدی)، هێزی شەهیدی قائید (ئەبو مونتەزیر)، سەرایای ئەنسار عەقیدە (مەجلیسی ئەعلا- جەلالەدین سەغیر)، كەتائیبی ئەنسارولحیجە (ئەحمەد فەریجی)، هێزی دەشتی نەینەوا (لیوای شەبەك - زەین عابدین جەمیل)، كەتائیبی رەوتی ریسالیون (عەدنان شەمخانی)، هێزی وەعدەڵا (حزبی فەزیلە - سامی مەسعودی)، هێزی شەهید سەدر (حزبی دەعوەی ئیسلامی - رێكخراوی عێراق)، هێزی لالش، بزووتنەوەی ئەبدال (جەعفەر موسەوی)، كەتائیبی ئیمام عەلی (شەبل زەیدی)، عەسائیبی ئەهلی حەق، هێزی شەهید ئەبوموسا عامری، سەبعی دوجەیل، لیوای ئەنساری مەرجەعیەت (حەمید یاسری)، كەتائیبی حزبوڵا (ئەلخال)، لیوای ٤٦ سەرایای دیفاع شەعبی، لیوای ٤٧ی سەرایای دیفاع شەعبی، كەتائیبی بابلیون (رەیان كلدانی)، لیوای سەڵاحەدین، فەوجی ئامرلی (مەهدی تەقی ئامرلی)، لیوای حسێن (موختار ئەلموسەوی)، گرووپی مالیك ئەشتەر، لیوای حەشدی شەهیدانی كەركوك (حسێن عەلی جبوری)، سەرایای ئەنسار عەقیدە، لیوای ئەحراری عێراق (مەهدی سومەیدەعی)، لیوای ٨٨ (وەنس ئەلجەبارە)، فرسان جبور(ئەحمەد جبوری)، نەوادری شەمەر (عەبدولڕەحیە شەمەری)، لیوای ٩٢ (عەبدولڕەحمان لوێزی)، سوپای موئەمەل (سەعد سوار)، لیوای ١١٠ی رێكخراوی بەدر، حەرەس نەینەوا (ئەسیل نوجەیفی)، سەرایای سەلام (رەوتی سەدر- ئەبو زەهەرای سەعیدی)، لیوای ٣١٤ی سەرایا سەلام، لیوای ٣١٥ی سەرایای سەلام، فەوجی ٣٩ی قەیارە (عەشیرەتی جبور)، هێزی بەیرەق (واسیق فەرتوسی)، كەتائیبی قیام حسێنی (محەمەد خەفاجی)، سوپای موختار (واسیق بەتات)، كەتائیبی نوخبە (مەناف حسەینی)، لیوای ئەسەدوڵای غالیب (سوهەیل ئەعرەجی)، فەیلەقی وەعدی سادق (عەمار حەداد)، كەتائبی قەمەر بەنی هاشم (ئەبو تاڵیب مەیاحی)، حزبوڵای سائیرون (ڕەحمان جەزائیری)، كەتیبەی عیماد موغنیە (سەعد فەتلاوی)، لیوای قاسم جەبارین (محەمەد موسەوی)، لیوای ئیمام قائیم (تاڵیب عەلیاوایی)، كەتائیبی ئیمامەكانی بەقیع (سەعد تەعیس تەمیمی)، كەتائیبی تۆڵە (عەبدوڵا ئەللامی)، كەتائیبی ئەشبالی سەدر (محەمەد حسێن سەدر)، كەتائیبی سائیر حسێن (غەسان شاهبەندەر)، كەتائیبی مالیك ئەلئەشتەر (جەعفەر موسەوی)، كەتائیبی دیما ئەلزەكییە (موئەیەد عەلی حەكیم)، لیوای زولفەقار (حسێن تەمیمی)، كەتائیبی موسلیمی كوڕی عەقیل ( ئەحمەد فەرتوسی)، لیوای ئەنسار مەهدی (ناجی حەلفی)، كەتائیبی عەدالە (سەمیر شێخ عەلی)، كەتائیبی فەتح (كازم سەید عەلی)، كەتائیبی سەرایای زەهرا (مومتاز ئەلحەیدەری)، بزووتنەوەی عێراقی ئیسلامی (جەمال ئەلوەكیل)، لیوای زەینەب عەقیلە (حەسەن شەكرچی)، كەتائیبی ئیمامی غالیب(محەمەد ئەللامی)، كەتائیبی ئیمام حسێن(حەسەن ئەلرەبیعی)، كەتائیبی دەرعی ویلایە (عەلا مهەلهەل)، كەتائیبی قارعە (حەیدەر ناسری)، كەتائیبی یەدوڵا (ئەحمەد ساعدی)، كەتائیبی بەقیەتوڵا (مستەفا عوبێدی)، كەتائیبی شەبیبەی ئیسلامی، كەتائیبی جەمعیەی ئالولبەیت (موسا ئەلحسنی)، كەتائیبی توفڵ ئەلرەزیع (وسام حەیدەری)، سەرایای موختار سەقەفی (عەبدولمەهدی كەربەلایی)، سەرایای لیوای سەجاد، كەتائیبی غەوسی ئەعزەم (فیراس عەلاق)، كەتائیبی قاریعە، بزووتنەوەی فورسان ئەلمەزهەب (ئەحمەد زامیلی)، لیوای نەسرولموبین، لیوای ئەنسارولحوجە (محەمەد كەنانی)، كەتائیبی ئەسەدوڵا (ئەبوتوراب ئەسەدی)، تەشكیلاتی ئەسەدوڵا (هیشام مەگسوسی). هاوكات لەگەڵ بوونی ئەم هەموو گرووپانەو پشتگیریكردنی دارایی و مەعنەویی لەلایەن حكومەتی عێراق و ئێرانەوە بۆ زۆرینەی هەرە زۆریان، ئەم دەزگایە لەڕووی هەواڵگریشەوە چەندین دەزگای ئەمنی و راگەیاندن و پڕوپاگەندەی درووستكردووەو بەردەوام لەچالاكیدان، كە ئەمانەن: بەڕێوەبەرایەتی ئەمنی حەشد (ئەبو زەینەب لامی)، بەڕێوەبەرایەتی هەواڵگری حەشد (ئەبو ئیمان باهلی)،  بەڕێوەبەرایەتی راگەیاندنی حەشد (موهەنەد عیقابی)، بەڕێوەبەرایەتی پەیوەندییە گشتییەكان (محەمەد رەزا)، بەڕێوەبەرایەتی دژە تەقەمەنی (ئەبو شەمس)، بەڕێوەبەرایەتی جوڵە (جەواد رەبیعاوی)، بەڕێوەبەرایەتی رێنمایی عەقائیدی (سەید محەمەد حەیدەری). دوابەدوای راگەیاندنی كۆتایهاتنی جەنگی رێكخراوی داعش، ئیدی پرسیاری سەرەكی زۆربەی عێراقییەكان و گۆڕەپانی سیاسی ئەوەبوو ئایا حەشدی شەعبی بەو جۆرەی ئێستا دەبێت بەردەوامی هەبێت؟ ئەوەبوو دواجار ئەو رێكخراوە بەحكومی كراو لە٢٦ی ١١ی ٢٠١٦ لەپەرلەمانی عێراق هاوشانی دەزگا ئەمنی و سەربازییەكانی دیكەی عێراق شەرعیەتی بەهەبوونی دراو خرایە ژێر دەسەڵاتی سەرۆكوەزیرانی عێراقەوە كە لەهەمانكاتدا فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانیشە. بەڵام وەنەبێت ئیدی كێشەو گرفتەكانی ئەم رێكخراوە كۆتایی هاتبێت، بەڵكو بەهۆی هەژموونی ئێران و لایەنگری زۆرێك لەگرووپە كاریگەرەكانی ناو حەشدی شەعبی بۆ ئەو وڵاتە، جۆرە جیابوونەوەیەك روویداو بەشێك لەگرووپەكانی سەر بەمەرجەعیەتی نەجەف جیابوونەوەی خۆیان راگەیاند.  نووسەری تیرۆركراوو شارەزای بواری گرووپە تیرۆریستییەكان (هیشام هاشمی)، پێنج رۆژ بەر لەتیرۆركردنی لەڕۆژی 1-7-2020، لەلێكۆڵینەوەیەكدا بەناونیشانی (ململانێی نێوخۆیی لەدەستەی حەشدی شەعبی) كەدواجار هەر ئەو لێكۆڵینەوەیەش بەهۆكاری تیرۆركردنی زانرا، تیشكی خستۆتە سەر ئەو كێشمەكێشە قووڵەی كە لەنێوان  ئەو دوو رەوتەی لەنێو حەشدی شەعبی دابەشبوون: یەكەمیان بەسەركردایەتی ئەبومەهدی موهەندیس بوو كە دەگەڕێنەوە بۆ سەر رێبازی عەلی خامەنەیی، ئەوەی دووەمیشیان ئەو رەوتەن كە لەكۆی گرووپەكانی سەر بەعەتەبەكانی عێراق پێكهاتوون و بەعەلی سیستانی مەرجەعی باڵای ئایینی شیعەكان لەعێراق پەیوەستن. هیشام هاشمی لەلێكۆڵینەوەكەیدا دەڵێت: قەبارەی ململانێكە رۆژ بەڕۆژ لەنێوان فیرقەی عەباسی شەڕكەری سەر بەعەتەبەی عەباسییە كەسیساتی بەمەرجەعی خۆیان دەزانن و لەنێوان دەستەی سەرەكی، بەتایبەتی لەگەڵ ئەو سەركردانەی وەلایان بۆ حەشدی شەعبی هەیە، گەورەتر دەبێت، بازنەی ململانێكان لەمانگی شوباتی 2018 زیاتر فراوانبوو، بەتایبەتیش ئەوكاتەی ئەبو مەهدی موهەندیس، جێگری سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبی لەوكاتەدا، زنجیرەیەك بڕیاری توندی بۆ لاوازكردنی باری دارایی و كارگێڕی بەسەر گرووپە چەكدارەكانی سەر بەعەتەبەكان سەپاند. لێكۆڵینەوەكە لەسەر زاری دوو فەرماندەی سەر بەسیستانی ئەوەی خستۆتەڕوو كەهێزەكانی نوجەباو كەتیبەكانی حزبوڵڵاو بەدرو خوراسانی، كەساڵانێكە بەپارەی ئێران و پاڵپشتی رژێمی سوریا لەناوچە سنوورییەكان دەجەنگن، سەروەت و سامانی حەشدی شەعبییان قۆستۆتەوە، دەڵێت:»ئەم گرووپانە نوێنەرایەتی هێزی ئێرانی سەربازیی لەعێراق دەكەن». هاوكات پێشبینی كردووە كە لەوانەیە ململانێكان و بەرژەوەندی و زیادبوونی رێژەی پۆستەكان بۆ حەشدی وەلائی، ببێتەهۆی ئیفلیجبوونی حەشدی شەعبی و لەكۆتایی لێكۆڵینەوەكەشدا ئاماژە بەوەدەكات كەپێكهاتەی ئێستای هەیكەلییەتی حەشدی شەعبی لەگەڵ پەیڕەوی سیاسی ناكۆكەو ئەوانەشی لەهەیكەلییەكە ناڕازین،  ئەمڕۆ لەهەموو كاتێك زیاترە. وەنەبێت بەكوژرانی هاشمی ئیدی ناكۆكییەكان كۆتاییان هاتبێت، بەڵكو ناكۆكییەكان بەردەوامبوون و سێ خاڵی سەرەكی هۆكاری ناكۆكیی نێوان (حەشدی عەتەبات) و سەرایای سەلام و دەستەی سەرۆكایەتی حەشدی شەعبیدا هەبوو كەیەكەمیان هەبوونی جیاوازی لەپێدانی چەك و هاوكاری بەتایبەت ئەوانەی نزیكن لەئێرانەوە زیاتر وەردەگرن و دووەمیشان وەرگرتنی پۆستە لەدەستەی حەشدی شەعبی لەلایەن ئەو گرووپانەی نزیكن لەئێرانەوە، سێیەم ناكۆكیش دەستوەردانی گرووپەكانی لایەنگری ئێرانە لەدۆخی سیاسی عێراق. ئەمە جگە لەچەندین ناكۆكی تر وەك وەرگرتنی پارە لەو ناوچانەی گرووپەكان تیایدا باڵادەستن و شەڕكردن لەسوریا بۆ بەرگریكردن لەڕژێمی سوریا لەكاتێكدا ئەندامانی ئەو گرووپانە موچە لەحكومەتی عێراق وەردەگرن. دوای كوژرانی (ئەبو مەهدی موهەندیس)ی جێگری سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبی لەگەڵ (قاسم سلێمانی) فەرماندەی سوپای قودس لەنزیك فڕۆكەخانەی بەغدای نێودەوڵەتی لەسەرەتاكانی ساڵی ٢٠٢٠ لەلایەن ئەمریكاوە، ناكۆكی لەسەر پۆستەكەی سەریهەڵداو سەدرییەكان و گرووپەكانی نزیك لەنەجەف دژی دانانی (ئەبو فەدەك) وەستانەوە. رەنگە تازەترین ناكۆكیش ئەوەبێت یەكێك لەداواكانی موقتەدا سەدر لەچەندڕۆژی رابووردودا ئەوەبوو كەداوای لابردنی (فاڵح فەیاز)ی سەرۆكی دەستەی حەشدی كردو داوایكرد دووبارە ئەو دەستەیە رێكبخرێتەوە. واپێدەچێت ناكۆكییەكانی گرووپەكانی نێو حەشدی شەعبی بەم زووییە كۆتایی نەیەت، بەڵكو لەگەڵ توندبوونەوەی دۆخی سیاسی عێراقیدا زیاتربێت و ئەو گرووپانە جارێكی تر پەناببەنەوە بەر توندوتیژی.  (عەلی بەیدەر) لێكۆڵەری سیاسی دۆخی عێراق دەڵێت: »ناكۆكییەكانی گرووپە چەكدارەكان كۆتایی نایەت، چونكە ناكۆكییە سیاسییەكان بەردەوامن، گرووپەكانی حەشدی عەتەبات هەوڵدەدەن وێنەیەكی جوانی حەشدی شەعبی نمایش بكەن، سەرایا سەلامیش پشتگیری بیرۆكەی حكومەتی زۆرینە دەكا كەموقتەدا سەدر هەوڵی بۆ دەدات، لەكاتێكدا گرووپە وەلائییەكانی نزیك لەئێران پشتگیری لەچوارچێوەی هەماهەنگی دەكەن و نەیاری سەدرن». رەخنەگرانی دۆخی سیاسی عێراق پێیان وایە ئەوەی لەم نێوەندەدا ونە، رۆڵی حكومەت و سوپاو دەزگا ئەمنییەكانیەتی كە لەئاست گرووپە چەكدارەكاندا دەستەوەستانن و زۆرجاریش رۆڵی تەماشاكار دەبینن، تەنانەت رەخنەی ئەوەش دەگرن كە (مستەفا كازمی) سەرۆك وەزیرانی عێراق نەیتوانی پارێزگاری لەماڵەكەی خۆی بكات ئەوكاتەی بەدرۆن هێرشیانكردە سەری، چجای ئەوەی بتوانێت پارێزگاری لەوڵاتەكەی بكات لەئاستی ئەو گرووپانەدا، ئەمە لەكاتێكدایە چ ئەمریكا و چی نەتەوەیەكگرتووەكانیش هەمیشە داوای بنەبڕكردنی چەكی بەرەڵا دەكەن و داوا لەحكومەتی عێراق دەكەن ئەو گرووپانە چەكبكات. غازی حسێن بەڕێوبەری ناوەندی عێراقی بۆ لێكۆڵینەوەی ستراتیژی دەڵێت: دیاردەی چەك لەدەرەوەی یاسا لەعێراقدا بەهۆی ئەو میلیشیا مەزهەبیانەوەیە كە سەر بەوڵاتانی دەرەوەیە، ئەمەش گرفتێكی ئاڵۆزە. ئاماژە بۆ ئەوەشدەكات ئەو گرووپانە راستەوخۆ پەیوەندییان بەسوپای پاسداران و فەیلەقی قودسی ئێرانییەوە هەیە، راهێنان و پڕچەككردن و دارایی لەئێرانەوە وەردەگرن كەئەمەش وایكردووە نفوزێكی فراوانیان لەخاكی عێراقیدا هەبێت، ئەو میلیشیایانە دەوڵەتی قووڵن لەناو دەوڵەتی عێراقیدا، توانایەكی ئابووری و دارایی و سیاسی زۆریان هەیە، تەنانەت كارگەی چەك و موشەك و درۆنیان هەیە. سەرۆك وەزیرانی عێراق مستەفا كازمی دەسەڵاتی بەرامبەر گروپە چەكداریەكان سنوردارەو توانای سەپاندنی یاسای نییە، ئەمەش بۆ چەند هۆكارێك دەگەڕێتەوە كە گرنگترینیان ئەوەیە كازمی بەبەراورد بەو گرووپانە هیچ هێزێكی سیاسی گەورەی لەپشت نییە، هیچ حزبێكیش پشتگیری ناكات، ئەزموونیش وایلێكردووە كە بەر لەوەی هیچ هەنگاوێك لەدژی ئەو گرووپانە بنێت بیربكاتەوە بەتایبەت ئەوەی ئەو گرووپانە بەئاسانی چوونەتە ناوچەی سەوزەوە لەپێشترداو سوپا نەیتوانیوە رێگایان لێبگرێت بەتایبەت ئەوكاتەی كازمی سەركردەیەكی كەتائیبی حزبوڵای دەستگیركردو دواتر ئازادی كرد، ئەمەش كازمی والێكرد بگات بەو دەرئەنجامەی كە باوەڕی تەواوەتی بەتوانای هێزەكەی نەبێت كە جەنگەكە لەبەرژەوەندی خۆی یەكلابكاتەوە، هەربۆیە وازی لەو ئاڵگارییە هێناوە. هەرچەندە زۆرێك لەچاودێرە سیاسییەكانی عێراق پێیان وابوو توندوتیژییەكانی ئەمدواییەی بەغدای نێوان گرووپە چەكدارەكان فرسەتێكی باشبوو بۆ سەرۆك وەزیرانی عێراق تاوەكو دۆخەكە لەبەرژەوەندی خۆی و دەوڵەت یەكلایبكاتەوەو جەنگی گرووپەكان دەستپێبكات، بەڵام خودی كازمی هیچ هەنگاوێكی بەو ئاراستەیە نەناو بێلایەنی هەڵبژارد، تەنانەت سوپاسی هێزە ئەمنییەكانی كرد كەدەستیان لەشەڕەكە وەرنەداوە. كازمی دوای توندوتیژییەكان لەوتارێكدا وتی: «سوپاسی تەواوی هێزە ئەمنییەكان دەكەم كە نەبوونە لایەنێك لەململانێی چەكداری نێوان گرووپە چەكبەدەستەكانی دەرەوەی یاساو لەگەڵ نیشتیماندا مانەوەو رووی چەكەكانیان ئاراستەی سنگی عێراقییەكان نەكرد». هەڵوێستە لاوازەكەی كازمی و بەهێزی گرووپە چەكدارەكانی ناو وڵات و پەككەوتنی پەرلەمان و چەقبەستنی دۆخی سیاسی كاریگەرییەكی گەورەی كردۆتەسەر بارودۆخی ئابووری و كۆمەڵایەتی و ژیاری هاووڵاتیانی ئاسایی و چارەنووسیان دراوەتە دەست قەدەرێكی نەزانراو. ئێستا ئەوەی هەیە هێشتا هیچ ئاسۆیەك بۆ دۆخی سیاسی عێراق نییەو لایەنە سیاسییەكان ناكۆكییەكانیان تادێت قووڵتر دەبێتەوە، ئەوەی هەیە گرووپگەلی بەهێزتر لەدەوڵەت  كەخاوەن ئابووری بەهێزو ڕاهێنراوی سەربازیی و چەكی مۆدێرن و پشتگیری بەهێزی دەرەكی و خاوەن حزبی سیاسی لەپەرلەمانن، لەهەر ئەگەرو چركەساتێكدا وەك بەرمیلە باروت وەهان بەبچووكترین پریشكی ئاگر دۆخی عێراق ئاگر تێبەردەدەن.  

هاوڵاتی له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێکدا فەرماندەیی پۆلیسی پارێزگای ئەنبار دەستگیركردنی دوو تۆمەتباری راگەیاند كە هەزار و 300 حەبی ماددە هۆشبەرەكانیان پێ بوو لە پارێزگاكە. ئه‌مڕۆ پێنج شه‌ممه‌ له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێکدا نوسینگەی راگەیاندنی فەرماندەیی پۆلیسی ئەنبار رایگەیاندووە: بە سەرپەرشتی راستەوخۆی فەرماندەی پۆلیسی پارێزگای ئەنبار، لیوا هادی رزێج كسار، بەڕێوەبەرایەتی كاروباری ماددە هۆشبەرەكان و ماددە دەروونییەكان بەردەوامن لە ئۆپەراسیۆنە چۆنایەتییەکانیان دژی بازرگانانی حەبی ماددە هۆشبەرەکان و پەرەپێدەرانی ئەم مادە و بەکارهێنەرانی. ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد: "دوای وەرگرتنی زانیاری لە سەرچاوەیەكەوە بۆ بەڕێوەبەرایەتی كاروباری ماددە هۆشبەرەكان كە كەسانێك هەن لە شاری رومادی هەڵگری حەبی ماددە هۆشبەرەكانن، رەزامەندی یاسایی فەرمی وەرگیرا و تیمێكی كاركردن لە بەڕێوەبەرایەتییەكەی سەرەوە پێكهێنرا. ئاماژه‌شی به‌وه‌کردووه‌ دوو تۆمەتبار به‌ناوه‌کانی  (ع.م .م.ج) و و(ع.ط.م.ج) دەستگیرکران دەستیان بەسەر (1300) حەبی کاپتاگۆن و ماددەیەکی هۆشبەری بلوریدا گرتووە، کە کێشی (3) گرامە. جەختی لەوەشکردەوە، کە ڕاپۆرتێکی بنەڕەتی دەستگیرکردن ڕێک خراوە لەگەڵ دەستبەسەرداگرتنەکانی سەرەوە و دەستگیرکردنی تۆمەتبارەکان بەپێی ماددەی 28 لە یاسای ماددە هۆشبەرەکان، بەپێی بڕیاری دادوەری.

هاوڵاتی له‌لێدوانێکی ڕۆژنامه‌نوسیدا ئه‌ندامێکی ئیئتیلافی ده‌وڵه‌تی یاسا ئاشکرای ده‌کات زیاتر لە ١٩٠ پەرلەمانتاری عێراق داوا لە محەمەد حەلبوسی دەکەن وادەیەک بۆ دەستپێکردنەوەی کۆبوونەوەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دیاریبکات. له‌وباره‌یه‌وه‌ سائیر مەخیف پەرلەمانتاری ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا رایگەیاند، زیاتر لە ١٩٠ پەرلەمانتار لە فراکسیۆنە جیاوازەکان، داواکارییەکی رەسمییان پێشکەشی محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کردووە و داوادەکەن دوای کۆتاییھاتنی مەڕاسیمەکانی چلەی ئیمام حسێن، کۆبوونەوەکانی ئەنجومەنی نوێنەران دەستپێبکاتەوە. راشیگەیاند، سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەران پابەندە بە پەیڕەوی ناوخۆیی ئەنجومەن بۆ دیاریکردنی وادەیەک بۆ دەستپێکردنەوەی کۆبوونەوەکانی ئەنجومەنی نوێنەران، ئەوەش بەپێی ئەو نوسراوەی کە پێشکەشیان کردووە، چونکە ھیچ پاساوێک نییە بۆ بەردەوامیدان بە پەکخستنی کاری ئەنجومەنی نوێنەران. ئەوەش لە کاتێکدایە کە لە کۆتایی مانگی حوزەیرانی رابردووەوە، کۆبوونەوەکانی ئەنجومەنی نوێنەران بەھۆی ناکۆکی رەوتی سەدر و چوارچێوەی ھەماھەنگییەوە پەکیکەوتووە.

هاوڵاتی بەهۆی زۆری زیارەتكاری ئێرانییەوە نرخی گەشتەكانی نێوان ئێران و عێراق بەرزدەبێتەوەو داوادەكرێت بۆ ئەوەی قەرەباڵغی لەسنورەكان روونەدات ئەو زیارەتكارانە پێشوەخت بگەڕێنەوە. لەماوەی 15 رۆژدا نزیكەی سێ ملیۆن زیارەتكاری ئێران روویان لەباشوری عێراق كردووە بەمەبەستی بەشداریی لەڕێوڕەسمی چلەی ماتەمینی ئیمام حسێن، لەو ماوەیەشدا زیاتر لە 10 هەزار زیارەتكار تەندروستییان تێكچووە. جگە لەوەی ئەمساڵ زۆرترین زیارەتكاری ئێرانی رووبەڕووی كێشەی تەندروستی بووەتەوەو ژمارەیەكیشیان زۆرترین پارەیان  بۆ كڕینی تكتی گەشت بۆ كەربەلا خەرجكردووە كە لەهەندێك حاڵەتدا هەر گەشتێكی ئاسمانیی تاران بۆ كەربەلا نزیكەی دوو هەزار دۆلاری تێچووە. بەهۆی گڕگرتنی پاسێكی زیارەتكاران 12 كەس گیانیان لەدەستداو 30 كەسیش برینداربوون و پۆلیسی بابلیش دەڵێت: لەو رووداوەدا 11 زیارەتكاری ئێرانی گیانیان لەدەستداوە. پاسێكی زیارەتكاران لەپارێزگای بابل بەهۆی پێكدادان لەگەڵ تەنكەرێكی سووتەمەنی ئاگری گرت و رووداوەكەش  32 قوربانیی لێكەوتەوە. بەرپرسانی فریاگوزاریی ئێران رایانگەیاندووە بەهۆی سوتاوییەوە ناسنامەی كەسەكان دیار نییەو تەنها یەك زیارەتكاری ئێرانی لەڕووداوەكەدا گیانی لەدەستداوەو هەر لەو رۆژەدا بەهۆی وەرگەڕانی پاسێكی زیارەتكارانی ئێران لەحلە چوار كەس گیانیان لەدەستداو 10 كەسیش برینداربوون. بەپێی ئامارەكان زیاتر لە 23 هاووڵاتی ئێران كە بەمەبەستی بەشداریی لەڕێوڕەسمی چلەی ماتەمینی لەكەربەلا روویان لەعێراق كردووە بەنەخۆشی و رووداوی هاتوچۆ گیانیان لەدەستداوە. لەماوەی رابردوودا زیاتر لەدوو ملیۆن و 600 هەزار هاووڵاتی و دانیشتوی ئێران روویان عێراق كردووە بەمەبەستی بەشداریی لەڕێوڕسمی چلەی ئیمام حسێندا. نرخی گەشتی تاران بۆ پاریس هەرزانترە تا كەربەلا نرخی گەشتی ئاسمانی ئێران بۆ نەجەف و كەربەلا بەهۆی زۆریی گەشتیارانەوە چوار بۆ هەشت هێندە بەرزبووەوەو ئەوەش وایكردووە گەشتی پاریس بۆ تاران هەرزانتر بێت لەگەشتی تاران بۆ كەربەلاو نەجەف. میدیاكانی ئێران بڵاویانكردەوە نرخی هەر تكتێكی فڕۆكە بەمەبەستی گەشت بۆ كەربەلا و نەجەف لەعێراق، لەشەش ملیۆن تمەنەوە بۆ زیاتر لە 51 ملیۆن تمەن بەرزبووەتەوە كەدەكاتە هەزارو 800 دۆلار. بەپێی ئەو زانیاریانەی لەمیدیاكانی ئێران بڵاوبووەتەوە رۆژی شەممەی رابردوو (3/9/2022)  نرخی هەر گەشتێكی ئاسمانیی مەشەهد بۆ نەجەف كەپێشتر 200 دۆلار بووە گەیشتووەتە  900 تا هەزارو 800 دۆلار لەكاتێكدا نرخی هەر گەشتێكی ئاسمانی لەشاری پاریسی فەڕەنساوە بۆ تاران 607 دۆلارە. بەرپرسانی ئێران پێشتر هۆشدارییان دابوو كەنابێت نرخی گەشتە ئاسمانییەكانی وڵاتەكەیان بۆ  كەربەلاو نەجەف لە 200 دۆلار زیاتر بەرزببێتەوە، بەڵام لێشاوی گەشتیاران و زیارەتكارانی ئێران بۆ ئەو دوو شارەی عێراق نرخی گەشتەكانی بەرزكردووەتەوە. بەرپرسانی ئێران داوای گەڕانەوە لەزیارەتكاران دەكەن بەهۆی قەرەباڵغی و زۆری ژمارەی زیارەتكاران، وەزیری ناوخۆیی ئێران داوای لەزیارەتكاران كردووە پێش بەڕێوەچوونی چلەی ئیمام حسێن لەكەربەلا، بگەڕێنەوە وڵاتەكەیان بۆ ئەوەی رووبەڕووی كێشە نەبنەوە. هاوكات پۆلیسی فڕۆكەخانەكانی ئێران رایگەیاندووە ئامادەكاریی دەكرێت بۆ گەڕانەوەی زیاتر لە 60 هەزار زیارەتكار لەڕێگەی گەشتی ئاسمانییەوە. بەرپرسانی فڕۆكەخانەكانی ئێران رایانگەیاندووە نزیکەی 50 هەزار زیارەتكار لەڕێگەی 11 فڕۆكەخانەوە رەوانەی كەربەلا كران و سەرجەمیان گەڕاونەتەوە.

هاوڵاتی له‌به‌یاننامه‌یه‌کدا وەزیری نەوتى عێراق دروستكردنی سێ كەشتی بە ئامێر و تكنۆلۆژیای پێشكەوتوو ڕاگەیاند، ئاماژه‌شی به‌وه‌کرد خاوەنداریكردنی ئەو که‌شتییانه‌ لەلایەن وەزارەت و كۆمپانیای نەوتی نیشتمانی هەنگاوێكی پێشكەوتووە بۆ كەمكردنەوەی خەرجی دارایی و دابینكردنی دراوی قورس كە دراوە بە كۆمپانیا بیانیەكان. له‌و به‌یاننامه‌دا که‌ ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه‌ بڵاوکراوه‌ته‌وه‌، ئیحسان عەبدولجەببار ئیسماعیل وەزیری نەوت، دەڵێت: وەزارەتەكەی بەپەرۆشە بۆ جێبەجێكردنی بەرنامەو پلانەكان بۆ جێبەجێكردنی سیستمی پێشكەوتوو و پێشكەوتووی چاودێری لەبەندەری هەناردەكردن، بۆ بەردەوامبوون لەكارەكانیان و بەردەوامبوون لەپڕكردنەوەی ئۆپراسیۆنەكان بەبێ وەستان. ئاماژەی بەوەدا: كە ئەمە لە ڕێگەی هەوڵ و كۆششی وەزارەتەوە دێت بۆ پەرەپێدانی توانا نیشتمانییەكان و بەرزكردنەوەی میكانیزمەكانی كاری خۆی لە گەڵ پێشكەوتنی جیهانی لەم بوارەدا. وتیشی: وەزارەتی گرێبەستی لەگەڵ یەكێك لەكۆمپانیا نێودەوڵەتییەكان كردووە بۆ دروستكردنی سێ كەشتی گواستنەوەی نەوت تایبەت بەكارەكانی خزمەتگوزاری و پاڵپشتی لۆجستی و چاودێری و چاودێری پێشكەوتووی بەندەرەكانی هەناردەكردن لەباشووری عێراق. رونیشیكردەوە: خاوەنداریكردنی ئەو تانكەرانە لەلایەن وەزارەت و كۆمپانیای نەوتی نیشتمانی هەنگاوێكی پێشكەوتووە بۆ كەمكردنەوەی خەرجی دارایی و دابینكردنی دراوی قورس كە دراوە بە كۆمپانیا بیانیەكان. لای خۆیەوە بەڕێوەبەری جێبەجێكاری كۆمپانیای نەوتی نیشتمانی حامد یونس ورده‌کاری زیاتر رایگەیاند و وتی:"عێراق گرێبەستی دروستكردنی سێ كەشتی بەناوی كەشتی (ئەبو فەزڵ) كردووە كە بەمەبەستی پاراستن و چاودێری و چارەسەركردنی نەوتی ئاوەكانی سەرزەوی دروستكراوە و چۆتە بواری خزمەتەوە. وتیشی: كەشتی دووەم (سەفوان) بەم نزیكانە دەچێتە بواری خزمەتیەوە و هیواخوازە لە ماوەی چەند ڕۆژی داهاتوودا بگات و چەندین چالاكی و ئەركی هەیە لەوانە ئەنجامدانی كاری چاودێری لەسەر ئاسانكاری هەناردەكردن لە بەندەرەكانی عێراق و مینبەرەكانی باركردنی تاك، كەشتیە بارهەڵگرەكە ئەرك و چالاكییەكانی دیكەی هەیە لە بواری ئاگركوژێنەوە و چارەسەری ئاوی قورس بۆ شوێنە دوورەكانی كۆمپانیای نەوتی بەسرە، جگە لە دروستكردنی هێزی كارەبا بۆ حاڵەتی فریاگوزاری. ئاشكراشیكرد: سێیەمین كەشتی (شناشیل) هیوای خواست لەمانگی ئازاری ساڵی داهاتوودا بچێتە بواری خزمەتەوە و گەورەترە لە تانكەرەكانی تر كە كاری چاودێریی گەورە بۆ بەندەرەكانی عێراق ئەنجام بدات جگە لەئەگەری كاركردنی كارمەندانی عێراق لەبەندەرەكان و باركردنی سەكۆكان، ئاماژەی بەوەدا كە كۆمپانیای بیانی كاردەكات بۆ ئامادەكردنی دەستەی ئەندازیاریی و تەكنیكی نیشتمانی بۆ بەڕێوەبردنی تانكەرەكان.  

هاوڵاتی وته‌بێژی ده‌زگای دادی ئێران له‌باره‌ی دۆسیه‌ی خۆفڕێدانی ژنێكی دانیشتووی مه‌ریوان له‌ ترسی ده‌ستدرێژیكردنه‌سه‌ری له‌لایه‌ن دراوسێیه‌كیانه‌وه‌ رایگه‌یاند، كه‌سێك به‌ ناوی "گۆران قادری" ئه‌و ژنه‌ی به‌ بارمته‌ گرتووه‌و هه‌وڵیداوه‌ ده‌ستدرێژی بكاته‌سه‌ر، بۆیه‌ خۆی فڕێداوه‌ته‌ خواره‌وه‌.   مه‌سعود ستایشی، وته‌بێژی ده‌زگای دادی ئێران رایگه‌یاند، دوای رووداوه‌كه‌ هێزه‌كانی پۆلیس به‌ بڕیاری دادگا ئه‌و كه‌سه‌یان ده‌ستبه‌سه‌ركردووه‌ و ئێستا له‌ زیندان-دایه‌.   له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌، سوپای پاسداران له‌ راگه‌یه‌ندراوێكدا بێ ئه‌وه‌ی تۆمه‌تی ئه‌ندامبوونی ده‌ستدرێژیكار له‌و رێكخراوه‌ ره‌تبكاته‌وه‌، داوا ده‌كات به‌ تووندترین شێوه‌و بێ له‌به‌رچاوگرتنی هیچ شتێك، سزا بدرێت و سزاكه‌ی به‌خێرایی جێبه‌جێ بكرێت.   شلێر ره‌سووڵیی ته‌مه‌ن 36 ساڵان و دایكی دوو منداڵ، به‌یانیی پێنجشه‌ممه‌ی رابردوو له‌ نه‌خۆشخانه‌ی سنه‌ گیانی له‌ده‌ستدا. شلێر نیوه‌شه‌وی شه‌ممه‌ 03-09-2022، له‌ په‌نجه‌ره‌ی نهۆمی دووه‌می ماڵی دراوسێكه‌یانه‌وه‌ له‌ترسی ده‌ستدرێژی كردنه‌ سه‌ری خۆی فڕێدایه‌ خواره‌وه‌ و به‌ سه‌ختی برینداربوو.

هاوڵاتی لەڕاگەیەندراوێکدا دەستەی دەستپاکی لە عێراق رایگەیاند کە لە میانی مانگی ئابی رابردوودا، ٧٥ فەرمانی دەستگیرکردن و بانگھێشتکردن بۆ لێکۆڵینەوە، بەتۆمەتی گەندەڵی بۆ ژمارەیەک بەرپرسی باڵا دەرکراوە. لەڕاگەیەندراوەکەدا دەستەی دەستپاکی لە عێراق ئاماژەی بەوەداوە کە لە میانی مانگی ئابی رابردوودا، ٧٥ فەرمانی دەستگیرکردن و بانگھێشتکردن بەمەبەستی لێکۆڵینەوە و بەتۆمەتی گەندەڵی بۆ ژمارەیەک بەرپرسی باڵا دەرکراوە. باسی لەوەشکردووە کە لە میانی مانگی ئابی رابردوودا، تیمەکانی سەربە دەستەی دەستپاکی، ٦٥ ئۆپەراسیۆنی دەست بەسەرداگرتنیان ئەنجامداوە، ھەروەھا ٣٠ تۆمەتبار لە کاتی ئەنجامدانی تاواندا دەستگیرکراون. لە راگەیەندراوەکەدا، ھەروەھا ئەوە خراوەتەڕوو کە لە مانگی ئابی رابردوودا، ١٠٦ بڕیاری ئیدانەکردنی دادوەریی دەرکراوە، ١٤٣ کەس بەبڕیاری دادگا سزادراون. دەستەی دەستپاکی لە عێراق راشیگەیاندووە کە لە مانگی ئابی رابردوودا، ٦٨ دۆسیەی تایبەت بە ھەڵاتووان و بەتاڵانبردنی سامان رادەستکراون.

هاوڵاتی به‌پێی ڕاپۆرتی میدیایەکی ئەمریکا دەسەڵاتدارە سیاسییەکانی عێراق شکستیان ھێناوە لە پێکھێنانی حکومەتی نوێ، و چەقبەستنی سیاسیش ڕۆژ بە ڕۆژ ڕەوشی خەڵک و دامەزراوەکانی دەوڵەتی خراپتر کردووە. له‌وباره‌یه‌وه‌ ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمزی ئەمریکا لە ڕاپۆرتێکدا لەسەر ڕەوشی دامودەزگاکانی دەوڵەتی عێراق نوسیویەتی، لەسایەی بوونی وەزارەتی شکستخواردوو و حکومەتێکی لاوازدا، ھیچ ھەوڵێکی راستەقینە نییە بۆ چاککردنی خزمەتگوزارییەکان. ڕاپۆرتە ئاماژەی بەوەکردووە، لە کاتێکدا حکومەتی عێراق مانگانە داھاتێکی زەبەلاحی لە فرۆشتنی نەوت دەستدەکەوێت، بەڵام بەشێکی دیار لە ھاوڵاتیانی عێراق ھەژارن و تەنانەت بەشێکیان لەژێر ھێڵی ھەژارییەوەن. ڕۆژنامەکە باس لەوەش دەکات، ھۆکاری بەشداری نەکردنی بەشێکی زۆری ھاوڵاتیانی عێراق لەدەنگدانی ھەڵبژاردنی ڕابردوودا، دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی پێیان وایە ھیچ گۆڕانکارییەکی ئەوتۆ ڕوو نادات و ھەمان دەمووچاو لە دەسەڵاتدا دەمێننەوە، کە چەند ساڵێکە قۆرغیان کردووە و تەنھا چاویان لە بەرژەوەندی خۆیانە و ھیچی تر.

هاوڵاتی ده‌زگای ئاسایشی نیشتمانی ده‌ستگیركردنی 8 تۆمه‌تباری تونده‌رِه‌وی له‌پارێزگای نه‌جه‌ف راگه‌یاند. به‌گوێره‌ی راگه‌یه‌نراوێكی ده‌زگای ئاسایشی پارێزگای نه‌جه‌ف، به‌پێی زانیارییه‌ هه‌واڵگرییه‌ ورده‌كانیان دوای به‌ده‌ستهێنانی ره‌زامه‌ندی دادوه‌ر توانیویانه‌ له‌ پارێزگای نه‌جه‌ف 8 تۆمه‌تبار ده‌ستگیر بكه‌ن كه‌ سه‌ر به‌ "بزوتنه‌وه‌یه‌كی توندرِه‌وی ئایینی" بوون، هه‌روه‌ها له‌كاتی ده‌ستگیركردنیاندا ده‌ستگیراوه‌ به‌سه‌ر سه‌دان كتێب و بڵاوكراوه‌دا كه‌ هه‌رِه‌شه‌ بوون بۆ سه‌ر ئاشته‌وایی كۆمه‌ڵگه‌و قه‌ره‌باڵغی زیاره‌تكارانی چله‌یان قۆستۆته‌وه‌ بۆ بڵاوكردنه‌وه‌ی بیرو بۆچونه‌كانیان. هه‌ر له‌ راگه‌یه‌نراوه‌كه‌دا هاتووه‌، وته‌ له‌ سه‌رجه‌م تۆمه‌تباران وه‌رگیراوه‌و ره‌وانه‌ی لایه‌نی په‌یوه‌ندیدا كراوه‌ بۆ گرتنه‌به‌ری رێوشوێنی پێویست به‌رامبه‌ریان.  

هاوڵاتی له‌لێدوانێکی ڕۆژنامه‌نوسیدا وتەبێژی دەروازە سنوورییەکانی عێراق ئاشکرای ده‌کات، تاوەکو دوێنێ شەممە زیاتر لە دوو ملیۆن زیارەتکار هاتوونەتە عێراق و زۆرترین زیارەتکاریش لە دەروازەی زڕباتییەوە هاتوونەتە ناوەوە، ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌کات ده‌بێت زیاره‌تکاران پاسپۆرتیان پێ بێت.   له‌وباره‌یه‌وه‌ عەلائەددین قەیسی، وتەبێژی دەروازە سنوورییەکانی عێراق رایگەیاندووه‌: "تاوەکو دوێنێ زیاتر لە دوو ملیۆن زیارەتکار هاتوونەتە عێراق. لە دەروازە سنوورییەکاندا بۆ رایکردنی کاروباری زیارەتکاران هیچ کێشەیەکمان نییە و بە ئاسانی دێنە خاکی عێراقەوە."  ئاماژەشی بەوە کرد کە هەر بە سیستمی پاسپۆرت کار دەکەن و هەر زیارەتکارێک کە دێتە خاکی عێراقەوە دەبێت پاسپۆرتی پێ بێت و هیچ زیارەتکارێکیش ناتوانێت بەبێ پاسپۆرت بێتە عێراق.  عەلائەددین قەیسی وتیشی: "زۆرترین ژمارەی زیارەتکاران کە هاتوونەتە عێراقەوە لە دەروازەی زڕباتییەوە بووە، هۆکارەکەیش ئەوەیە کە ئەو دەروازەیە لە مەزارگە پیرۆزەکانەوە زۆر نزیکە." جێگای ئاماژه‌یه‌ به‌بۆنه‌ی چله‌ی کوژرانی ئیمام حسێنه‌وه‌ ساڵانه‌ ملیۆنان زیاره‌تکار سه‌ردانی عێراق ده‌که‌ن و بڕیارە  ئه‌مساڵ لە رێکەوتی 17/9/2022 رێوڕەسمی چلەکە بەڕێوەبچێت.

هاوڵاتی  بانکی ناوه‌ندی عێراق له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێکدا ڕایگه‌یاند له‌ماوه‌ی ١٩ ساڵدا یه‌ده‌گی نه‌ختینه‌یی بیانی به‌رزترین ئاستی تۆمارکرد گه‌یشته‌ زیاتر لە 85 ملیار دۆلار. له‌وباره‌یه‌وه‌ له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێکدا که‌ ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه‌ بڵاویکردۆته‌وه‌،بانكی ناوەندی ئاماژەی بەوەكردووە : یەدەگی نه‌ختینه‌یی بیانی زیاتر لە (85) ملیار دۆلاری ئەمریكی بووە، ئەمەش بەرزترین ئاستە كە بانكی ناوەندی لە ساڵی 2003ەوە بەدەستی هێناوە. بانکه‌که‌ ئاماژەی بەوەشكردووه‌ : یەدەگی زێڕ لە (130.4) تۆن تێپەڕیوە بە بەهای (7) ملیار دۆلار، بەمەش عێراق گەیشتە پلەی سییەم لەسەر ئاستی جیهان و چوارەمیش لەسەر ئاستی جیهانی عەرەبی.   جێگای ئاماژه‌یه‌ له‌سه‌ره‌تای ئه‌مساڵه‌وه‌ به‌هۆی به‌رزبوونه‌وه‌ی نرخی نه‌وت و دابه‌زینی به‌های دیناره‌وه‌ یه‌ده‌گی نه‌ختینه‌یی عێراق له‌ڕووی دۆلار و زێڕه‌وه‌ به‌رده‌وام له‌به‌رزبوونه‌وه‌دایه‌.

هاوڵاتی له‌ئه‌نجامی پێكدادانی پاسێكی زیاره‌تكاران و تانكه‌رێكی سوته‌مه‌نی 11 كه‌س گیانیان له‌ده‌ستدا. ته‌ندروستی بابل رایگه‌یاند: له‌ كاتی به‌رِێوه‌چوونی مه‌راسیمی چله‌ی ماته‌مینی و یاده‌كانی عاشورادا پێكدادان له‌ نێوان پاسێك و تانكه‌رێكی سوته‌مه‌نی روویداو له‌ ئه‌نجامی رووداوه‌كه‌ 11 زیاره‌تكار گیانیان له‌ده‌ستدا. ته‌ندروستی بابل ئه‌وه‌شی خستوه‌ته‌ڕوو: رووداوه‌كه‌ له‌ رێگای ناحیه‌ی شوتملی له‌ باشوری بابل روویداوه‌و ژماره‌یه‌ك زیاره‌تكاریش برینداربوون.

هاوڵاتی كۆمپانیای به‌ بازارِكردنی نه‌وتی عێراق (سۆمۆ) رایگه‌یاند: هه‌رێمی كوردستان سوره‌ له‌سه‌ر ره‌تكردنه‌وه‌ی برِیاری دادگای فیدراڵی سه‌باره‌ت به‌ هه‌نارده‌كردنی نه‌وت.  عه‌لا خزه‌یه‌ر ئه‌لیاسری به‌رِێوه‌به‌ری گشتی كۆمپانیای سۆمۆ به‌ رۆژنامه‌ی "سه‌باح"ی نیمچه‌ فه‌رمی حكومه‌تی عێراقی راگه‌یاندوه‌:  هه‌رێمی كوردستان هێشتا جێبه‌جێكردنی برِیاری دادگای فیدراڵی ره‌تده‌كاته‌وه‌و به‌شێوه‌ی نایاسایی نه‌وت هه‌نارده‌ ده‌كات.  ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌شكرد: له‌ئێستادا هیچ دانوستانێك له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌تی هه‌رێمدا بوونی نیه‌، كه‌ به‌ره‌سمی رایگه‌یاندوه‌ برِیاره‌كه‌ی دادگای فیدراڵی به‌ ته‌واوی ره‌تده‌كاته‌وه‌.  هاوكات رۆژنامه‌ی "سه‌باح" له‌ زاری حه‌مزه‌ جه‌واهیری پسپۆرِی بواری نه‌وت بڵاویكردوه‌ته‌وه‌: كه‌ یاسای نه‌وت و غازی هه‌رێمی كوردستان نایاسای و نا ده‌ستورییه‌، و كێشه‌ی هه‌رێمی كوردستان له‌ ره‌تكردنه‌وه‌ی برِیاره‌كه‌ی دادگای فیدراڵی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ برِیاره‌كانی دادگای فیدراڵی ده‌بێت هه‌موو ده‌سه‌ڵاته‌كان پێوه‌ی پابه‌ند بن.

موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر پەیامێکی 10 خاڵی ئاراستەی شوێنکەوتوان و لایەنگرانی کرد بە بۆنەی بەشداریکردنیان لە رێوڕەسمی چلەی ماتەمینی حوسێنی کوڕی عەلی پێشەوی سێیەمی شیعەکان، دەشڵێت"هەر کەسێک سەرپێچی لەم رێنماییانە بکات لێی بێبەری دەبن". لە پەیامەکەیدا داواش دەکات کە نە کفن ببۆشن، نە بە ناشیرینی مامەڵە لەگەڵ گەشتیارانی ئێرانی بکەن نە چەک هەڵگرن. سەدر دەشڵێت"هەر کەسێک سەرپێچی لەم رێنماییانە بکات لێی بێبەری دەبن". ١-نابێت بەشداربوان ئاڵای هیچ گروپ و لایەن و سەربازی هەڵبەگرن. ٢- نابێت وێنەی هیچ کەسایەتییەک بەرزبکەنەوە. ٣- نابێت بەهیچ شێوەیەک زیارەتکاران کفن بپۆشن یان هەر بەرگێک بپۆشن جیایان بکاتەوە لە زیارەتکارانی دیکە. ٤- جگە لە زیکر و ناوهێنانی خودا و باسی حوسەین نابێت هیچ شتێکی تر بڵێن و ناوی کەسی دیکە نەهێنن. ٥- پێویستە پابەندی ئارامگرتن و ژیری و رەوشت بەرزی بن و هەرکەسێک لەدەرەوەی ئەم رێنماییان رەفتار بکات ئەوا هێزە ئەمنییەکان رێکاری یاساییان بەرامبەر بگرێتەبەر. ٦- بەهەموو شێوەیەک تۆمەت بەخشینەوە بەرامبەران لەوەی بەعسی بوون یان بەتیرۆرست یان بە میلیشیا وەسف کردنی بەرامبەر بەهەموو شێوەیەک قەدەغەیە. ٧- بەهەموو شێوەیەک هێرشکردنە سەر زیارەتکارانی دەرەوەی عێراق بەگشتی و ئێرانییەکان بەتایبەتی قەدەغەیە جا بەدەستبێت یان بە دەم یان بەهەر هۆکار و شێوازێکی دیکەبێت. ٨- بەهەموو شێوەیەک هەڵگرتنی چەکد قەدەغەیە، بەڵکو تەنانەت هەر ئامێرێکی بڕندە و بریندارکار هەڵگرتنیان حەرامە. ٩- پێویستە بە بەرزترین شێوەی هاوکاری یارمەتی هێزە ئەمنییەکان بدرێت لە هەموو ناوچەکانی عێراقدا بەتایبەتی تر لە شاری کەربەلا. ١٠- پێویستە هێزەکانی حەشدی شەعبی و سەرایا سەلام لە کەربەلا دوربخرێنەوە، ئەمە کارێکی پێویستە و دەبێت بکرێت بە ئامانجی رێگری کردن لەهەر رووداوێکی نەخوازراو کە ئەنجامەکەی قورسبێت.

هاوڵاتی به‌پێی به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ک که‌ ئەمڕۆ شەممە بڵاوکراوه‌ته‌ حكومەتی لوبنان بڕیاریدا عێراقییەكان لە وەرگرتنی ڤیزەی چوونە ژوورەوە بۆ لوبنان ببه‌خشێت. له‌به‌ڵگه‌نامه‌که‌دا هاتووه‌: بە ئامانجی كاراكردنی هاوكاری لەگەڵ كۆماری عێراق، ئەنجوومەنی وەزیرانی لوبنان داوای وەزارەتی ناوخۆ و شارەوانییەكانی سەبارەت بە لێخۆشبوونی عێراقییەكان لە پێویستی وەرگرتنی ڤیزا بۆ چوونە ناو خاكەكەی پەسەند كرد. ئاماژەی بەوەشكردووە : بڕیارێك دەرچووە بۆ پێدانی ڤیزای هاتنە ژوورەوە و مانەوە بۆ لوبنان بەخۆڕایی بۆ ئەو هاووڵاتیانەی كە بۆ گەشتوگوزار دێن بۆ مانگێك بەخۆڕایی و مافی درێژكردنەوەشی هەیە بۆ سێ مانگ. هه‌روه‌ها ده‌ڵێت: عێراق لە مادەی پەیوەندیدار بە هەڵگرتنی بڕی دوو هەزار دۆلاری كاش یان چەكێكی بڕوانامەدار لە بانكێكی ناسراو لەلایەن هاتووانەوە سڕاوەتەوە، وەك مەرجێكی پێشوەختە بۆ چوونە ناو خاكی لوبنان، دوای ئاگاداركردنەوە و ڕەزامەندی لەسەر لەلایەن سەرۆكی كۆمار میشال عون.