هاوڵاتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ وته‌بێژى كۆميته‌ى كاروبارى ده‌ره‌وه‌ى په‌رله‌مانى ئه‌ڵمانيا رایگەیاند:" جێبەجێکردنی رێککەوتنی شنگال دەبێتە هۆی گەڕانەوەی ئێزدییەکان بۆ شوێنەکانی خۆیان". ئەمڕۆ شەممە 19-02-2022 نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە پەراوێزی دووەم رۆژی کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن لەگەڵ نیڵس شمیت، وته‌بێژى كۆميته‌ى كاروبارى ده‌ره‌وه‌ى په‌رله‌مانى ئه‌ڵمانيا کۆبووەوە و هەڕەشەکانی داعش و درێژکردنەوەی ماوەی ئەرکی هێزەکانی ئەڵمانیایان لە عێراق تاوتوێکرد. هەروەها باسی دۆخی سیاسیی عێراق و پرسی کۆچبەرانیان لەسەر سنووری بێلاڕووس کردووە. نیڵس شمیت کەسایەتییەکی ناسراوی پارتی سۆسیال دیموکراتەکانە و لە رابردوو چەندین دیدار و کۆبوونەوەی لەگەڵ بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستان کردووە و رۆڵی هەبووە لە پەسندکردنی درێژکردنەوەی ماوەی مەشق و راهێنان بە هێزەکانی پێشمەرگە و هاوکارییەکانی ئەڵمانیا بۆ هەرێمی کوردستان. بەپێی راگەیێندراوی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان، نێچیرڤان بارزانی بۆ هاوكاريكردنی ئەڵمانیا له‌ پرسى كۆچبه‌ران و بۆ درێژكردنه‌وه‌ى ماوه‌ى ئه‌ركى هێزه‌ ئه‌ڵمانييه‌كان له‌ عێراق، سوپاسى ئه‌ڵمانيا و وڵاتانى دۆستى له‌ ئه‌وروپا كرد.  لە بەشێکی دیکەی راگەیێندراوەکەدا هاتووە، نێچيرڤان بارزانى لەبارەی دۆخى ئاواره‌ ئێزدييه‌كانەوە، دووپاتى كردووەتە‌وه‌ ئه‌گه‌ر رێككه‌وتنى ئاساييكردنه‌وه‌ى دۆخى شنگال جێبه‌جێ بكرێت، ده‌بێته‌ ده‌رفه‌تێكى باش بۆ سه‌قامگيرى و گه‌ڕانه‌وه‌ى‌ خه‌ڵكى ئێزدى بۆ شوێنه‌كانيان.  رۆژی 9ی تشرینی یەکەمی 2020 وتەبێژی سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، مستەفا کازمی، سەرۆکوەزیران چاودێریی رێککەوتنی تایبەت بە شنگالی کرد کە دەسەڵاتی حکومەتی فیدراڵیی لەو شارە بەهێزدەکات. رێککەوتنەکەش لەلایەن بەشێکی بەرچاو لە وڵاتانی جیهان پێشوازیی لێکرا. 

شاناز حەسەن بەشێک لە خاوەن پاسەکانی سلێمانی  گردبونەوەیەکی ناڕەزاییان دژی گرانبونی بەنزین ئەنجامدا و رایانگەیاند، ئەگەر حکومەت هاوکاریان نەکات و سوتەمەنی هەرزان نەکرێت، ناچارن کرێی گواستنەوەی گران بکەن یان کارنەکەن، چونکە گرانبونی بەنزین بژێوی ژیانیانی سەخت کردوە. مام محیدین ماوەی زیاتر لە 11 ساڵە شۆفێری پاسە باس لەوە دەكات لەبەر گرانی رنخی سوتەمەنی و هاوكات بەرزبونەوەی نرخی پیداویستی رۆ>انە ناتوانێت بەشی كرێ مانگانەی كرێ خانوەكەی پاشەكەوت بكات. ئەم خاوەن پاسە جەختی لەوەشكردەوە، بەردەوام ەدبن لەسەر داواكاریەكانیان و ئەەگر حكوەمت وەڵامیان نەداتەوە و نرخی گاز و بەنزین كەمنەكاتەوە ناچارن كرێی پاس لەسەر هاوڵاتیان زیادبكەن. ماوةى رابردوو دوای بەرزبوونەوەی نرخی سووتەمەنی و ناڕەزایەتی خاوەن پاسەکان، لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا هەواڵی ئەوە بڵاوکراوەتەوە کە کرێی پاسەکانی نێوشاری سلێمانی لە 500 دینارەوە کراوەتە 750 دینار و لە شارەکانی دیکەش نرخەکە بەرزدەبێتەوە. هەر بۆ چارەسەرکردنی ئەم گرفتە، سبەی پارێزگار و قایمقامی سلێمانی لەگەڵ نوێنەری وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان کۆدەبێتەوە.  

هاوڵاتی ئۆکرانیا کەپاش روسیا دووهەمین وڵاتە لەئەوروپادا لەڕووی جوگرافییەوە دەکەوێتە رۆژهەڵاتی ئەوروپاوە و لە وڵاتانی ئەوروپا دا ئۆکرانیا لە ریزبەندی یەکەمدایەو لە جیهاندا لە ریزبەندی سێهەمدایە، لە روی بەرهەمهێنان و هەناردەکردنی هەنگونینەوە. ئۆکرانیا توانای دابینکردنی بەشێکی زۆر خۆراکی ئەوروپا و جیهانیشی هەیە، پێشتر سەبەتەی خۆراکی یەکێتی سۆڤیەت ئۆکرانیا بووە.  لە ریزبەندی شەشەمدایە لە رووی هەناردەکردنی گەنم و گەنمە شامیەوە و لە وڵاتانی ئەوروپا دا ئۆکرانیا لە ریزبەندی یەکەمدایەو لە جیهاندا لە ریزبەندی سێهەمدایە، لە روی بەرهەمهێنان و هەناردەکردنی هەنگونینەوە.  ئەو پانتاییەی خاکی ئۆکرانیا کە کراوە بە کشت وکاڵ ٦٠ ملیۆن و ٤٠٠٠٠٠ چوارسەدهەزار هێکتار زەویە. ٭- لە ١٥٪ خاکی ئەم وڵاتە دارستانە، کارگەکانی ئەم وڵاتە سەرجەم ئەو خۆراکانە بەرهەم دەهێنێت کە لە دانەوێڵە دروستدەکرێن. ئۆکرانیا لە ٧٪ ی پێداویستی ماسی جیهانی دابین دەکرد بەڵام لەپاش داگیرکردنی نیمچە دورگەی قرم لەساڵی ٢٠١٤ ەوە ئەو ڕێژەیە کەم بوەتەوە . ٭- کانەکانی خەڵوز لە ساڵی ١٧٩٥ ەوە لەم وڵاتە بەشێوەیەکی فراوان کاردەکەن. ٭- یەدەکی کبریتی ئۆکرانیا گەورەترین یەدەکی جیهانە ئۆکرانیا  لەساڵی ١٩٢٢ بووە بەبەشێک لەیەکێتی سۆڤیەت، لە ٢٤/٨/١٩٩١ سەربەخۆیی خۆی ڕاگەیاندووەو لەیەکێتی سۆڤیەت جیابووەوە، ژمارەی دانیشتوانی ئەم وڵاتە ٤٢٤١٨٠٠٠ چل و دوو ملیون و چوارسەدو هەژدە هەزارکەسە، لەڕۆژی ١١/٦/٢٠١٧ەوە لەلایەن یەکێتی ئەوروپاوە بڕیاری لابردنی (فیزای شنگن) بۆ هاووڵاتیانی ئۆکرانیا دەرچوەو جێبەجێ کراوە، ئێستا هاووڵاتیانی ئۆکرانیا دەتوانن بۆ ١٣٠وڵات بەبێ وەرگرتنی ڤیزا گەشت بکەن...  زانیاریەكان لە وتاری نوسەر نەوزاد ساڵح وەرگیراون، كەلە ژمارە 1956ی رۆژنامەی هاوڵاتی بڵاویكردۆتەوە و ئێستا لە وێب سایتەكەدا دەتوانین تەواوی نوسینەكە بخوێنیتەوە. https://hawlati.co/page_detail?smart-id=23085

هاوڵاتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان وسەرۆكی حكومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لەبارەی  بڕيارەكەی  دادگاى باڵاى فيدراڵي عێراق گفتوگۆیان كرد و داوایان لە سكرتێری نەتەوە یەكگرتووەكان كرد رۆلیان هەبێت لە گیرانەوەی ئارامی و سەقامگیری بۆ عیراق. ئەمڕۆ هەینی 18-02-2022 نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی کوردستان لە پەراوێزی کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن لەگەڵ ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز، سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان کۆبوونەوە. بەپێی راگەیێندراوی سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان، لە کۆبوونەوەکەدا دوايين پێشهاته‌كانى به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى تيرۆر و هه‌ڕه‌شه‌ و مه‌ترسييه‌كانى داعشیان تاوتوێکردووە. لە کۆبوونەوەکەدا هه‌ردوولا جه‌ختيان له‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ داعش هێشتا مه‌ترسييه‌كى جددى و راسته‌قينه‌يه و له‌ عێراق و سووريا هه‌ڕه‌شه‌ له‌ ئارامى و سه‌قامگيرى ده‌كات.  دواى خستنه‌ڕووى پوخته‌يه‌ك لەباره‌ى دوايين پێشهاته‌كانى دۆخى سياسى و ره‌وشى عێراق به‌گشتى، نێچیرڤان بارزانی و مەسرور بارزانی سوپاسى پشتگيريى نه‌ته‌وه‌ يه‌كگرتووه‌كانيان له‌ عێراق كردووە، به‌تايبه‌تى رۆڵى (يۆنامى) له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانى عێراقدا و هيواى به‌رده‌واميى يارمه‌تيدان و پشتگيريى نه‌ته‌وه‌ يه‌كگرتووه‌كانيان بۆ چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان له‌ عێراق خواستووە. بەپێی راگەیێندراوەکە، لە کۆبوونەوەکەدا باس له‌ گرنگيى هاوئاهەنگی هه‌ولێر و به‌غدا بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى تيرۆر كرا و جه‌خت له‌وه‌ كرايه‌وه‌ كه‌ هه‌مووان كار بكه‌ن بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ى ئارامى و سه‌قامگيرى بۆ عێراق، "چونكه‌ به‌ نائارامى و ناسه‌قامگيرى، پڕۆسه‌ى سياسى بنكۆڵ ده‌كرێت، بۆ ئه‌مه‌ش نه‌ته‌وه‌ يه‌كگرتووه‌كان ده‌توانێت يارمه‌تيده‌ر بێت". خواستى هه‌رێمى كوردستان بۆ ئه‌نجامدانى هه‌ڵبژاردن له‌ كاتى خۆيدا، ئه‌گه‌رى سه‌ردانى سكرتێرى گشتیی نه‌ته‌وه بۆ عێراق دواى پێكهێنانى حكومه‌تى نوێی فيدراڵى له‌ عێراق، چه‌ند ته‌وه‌رێكى ديكه‌ى كۆبوونەوە‌كه‌ بوون.‌

هاوڵاتی سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند:" هەندێک هەوڵی ناتەواو دەدرێن بۆ شکاندنی سەروەریی و شکۆی وڵات، ئێمە لە چەکی ئەوان ناترسین و هەڕەشەکانیشیان قبوڵناکەین". ئەمڕۆ هەینی 18-02-2022 محەممەد حەلبووسی، سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق، لە هەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی تویتەر راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند:" "هەندێک هەوڵی ناتەواو دەدرێن بۆ شکاندنی سەروەریی و شکۆی وڵات، ئێمە لە چەکی ئەوان ناترسین و هەڕەشەکانیشیان قبوڵناکەین."  

هاوڵاتی وتەبێژی فراكسیۆنی پارتی رایگەیاند:" چاوەروان دەكرێت لەم چەند رۆژەدا وادەی هەڵبژاردن لەكاتی خۆیدا دیاریبكرێت. پێشەوا هەورامی، سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی كوردستان لە تۆری كۆمەڵایەتی فەیسبوك رایگەیاند:" لەچەند ڕۆژی داهاتوو مەرسوومی سەرۆکایەتی بۆ دیاریکردنی وادەی هەڵبژاردن دەردەچێت و هیچ گۆڕانکارییەک لەیاسای هەڵبژاردن لەڕێگەی پەرلەمانی کوردستانەوە ئەنجامنادرێت".  

  هاوڵاتی سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له‌ كۆنفرانسى ئاسايشى ميونشندا، له‌گه‌ڵ تۆبياس ليندنه‌ر، وه‌زيرى ده‌وڵه‌تى ئه‌ڵمانى بۆ كاروبارى ده‌ره‌وه‌ كۆبووه‌وه‌ و رایگەیاند:"  وه‌ك هه‌ميشه‌ هه‌رێمى كوردستان هه‌وڵ ده‌دات كێشه‌كان له‌سه‌ر بنه‌ماى ده‌ستوور چاره‌سه‌ر بكرێن". پاشنيوه‌ڕۆ ئه‌مڕۆ هه‌ينى 2022/2/18 نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له‌ به‌رده‌واميى چالاكييه‌كانيدا له‌ كۆنفرانسى ئاسايشى ميونشندا، له‌گه‌ڵ تۆبياس ليندنه‌ر، وه‌زيرى ده‌وڵه‌تى ئه‌ڵمانى بۆ كاروبارى ده‌ره‌وه‌ كۆبووه‌وه‌. له‌ كۆبوونه‌كه‌كه‌دا  نێچيرڤان بارزانى، وێڕاى پيرۆزبايى بۆ ده‌ستبه‌كاربوونى له‌ پۆستى تازه‌يدا وه‌ك وه‌زيرى ده‌وڵه‌ت بۆ كاروبارى ده‌ره‌وه‌، پوخته‌يه‌كى ده‌رباره‌ى دۆخى هه‌رێمى كوردستان و دوايين پێشهاته‌كانى پرۆسه‌ى سياسى له‌ عيراق و ته‌حه‌دييه‌كانى به‌رده‌مى، خسته‌ ڕوو.  ليندنه‌ر باسى له‌ پرۆسه‌ى درێژكردنه‌وه‌ى ئه‌ركى هێزه‌ ئه‌ڵمانييه‌كان له‌ عيراق و هه‌رێمى كوردستان كرد و ئاماده‌ييى وڵاته‌كه‌ى بۆ به‌رده‌واميى پشتگيرى و پێشكه‌شكردنى يارمه‌تى و مه‌شق و ڕاهێنانى سه‌ربازى بۆ عيراق و هه‌رێمى كوردستان نيشان دا. ‌  نێچيرڤان بارزانى په‌يوه‌ست به‌ دوايين بڕيارى دادگاى باڵاى فيدراليى عيراقه‌وه‌ ده‌رباره‌ى ياساى نه‌وت و گاز له هه‌رێمى كوردستان، دووپاتى كرده‌وه‌ كه وه‌ك هه‌ميشه‌ هه‌رێمى كوردستان هه‌وڵ ده‌دات كێشه‌كان له‌سه‌ر بنه‌ماى ده‌ستوور چاره‌سه‌ر بكرێن. سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ى هه‌ڕه‌شه‌ و مه‌ترسيى داعش، پرسى كۆچ و دۆخى كۆچبه‌ران له‌سه‌ر سنوورى بيلاڕووسيا، په‌يوه‌ندييه‌كانى عيراق و هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ وڵاتانى ناوچه‌كه‌ به‌گشتى، ته‌وه‌رێكى ديكه‌ى كۆبوونه‌كه‌ بوو.

  هاوڵاتی رێبەری رەوتی سەدر سەرەتای راگەیێندراوەکەی بە شیعرێک دەستپێکردووە کە تێیدا دەڵێت، "بە مردن هەڕەشە لە من ناکرێت؛ کەسێک شوێنکەوتووی پێغەمبەری ئیسلام بێت هیچ شتێک نایترسێنێت."  را شیگەیاند:" خەڵکانێک هەڕەشە لە هاوکاران و هاوبەشەکانیان دەکەن کە داوای حکومەتی زۆرینەی نیشتمانی دەکەن". موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدر لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تویتەر راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە، رایگەیاند:" خەڵکانێک هەڕەشە لە هاوکاران و هاوبەشەکانیان دەکەن کە داوای حکومەتی زۆرینەی نیشتمانی دەکەن. رێبەری رەوتی سەدر  دەشڵێت، "واز لە هەڕەشەکانتان بهێنن، دووپاتی دەکەمەوە کە ئێمە پاشگەزنابینەوە و وڵات لەدەستی گەندەڵکاران دەردەهێنین."  موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدر لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تویتەر راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە، سەرەتای راگەیێندراوەکەی بە شیعرێک دەستپێکردووە کە تێیدا دەڵێت، "بە مردن هەڕەشە لە من ناکرێت؛ کەسێک شوێنکەوتووی پێغەمبەری ئیسلام بێت هیچ شتێک نایترسێنێت." بۆ یەکخستنی هەڵوێستەکان لەنێوان چوارچێوەی هاوئاهەنگیی و رەوتی سەدر، لەچەند ئاستێکی جیا هەوڵی زۆر دراوە بۆ کۆکردنەوەی ماڵی شیعە و کۆتاییهێنان بە ململانێی نێوانیان، ئەوەش دوای ئەوەی ناکۆکییەکانی نێوان ئەو دوولایەنە سەبارەت بە شێوازی پێکهێنانی حکومەتی داهاتوو زیاتر بوون. شارەزایان ئەو تویتەی موقتەدا سەدر وەک پەیامێک بۆ نەیارەکانی لێک دەدەنەوە کە دیارترینیان نوری مالیکی، سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتیی یاسایە. لە راگەیێندراوەکەی رێبەری رەوتی سەدردا هاتووە، "جارێکی دیکە خەڵکانێک هەڕەشە لە هاوکاران و هاوبەشەکانمان دەکەن کە داوای حکومەتی زۆرینەی نیشتمانیی دەکەن کە 'نە رۆژهەڵاتی نە رۆژئاوایییە' و خەریکە رووناکییەکەی لە هەموو ناوچەکان، خۆر، دارخورما و خاکی عێراقەوە دەردەکەوێت، خۆشویستنی نیشتمانیش بەشێکە لە باوەڕداری، واز لە هەڕەشەکانتان بهێنن، دووپاتی دەکەمەوە کە ئێمە پاشگەزنابینەوە و رێگەنادەین تیرۆر و گەندەڵی کۆنترۆڵمان بکەن." موقتەدا سەدر لە بەشێکی دیکەی راگەیێندراوەکەیدا باسی لەوە کردووە، "پێتان دەڵێم بەسە هەڕەشە و گوڕەشەکردن، ئێمە عێراق نادەینەوە دەستی گەندەڵکاران، نیشتمان نافرۆشین بەوانەی کە لەودیوی سنوورەوەن، زۆرینەی خەڵکی عێراق لەگەڵ حکومەتی زۆرینەی نیشتمانییە، ئێمەش دەستەوەستان ناوەستین، مێژوومان پڕە لە هێز، ئارامگرتن و خۆڕاگری." بۆ پێکهێنانی حکومەتی داهاتووی عێراق، هەریەک لە رەوتی سەدر، پارتی دیموکراتی کوردستان و هاوپەیمانیی سەروەریی سوننەکان رێککەوتنێکی سێ قۆڵییان هەیە. لە 10ی ئۆکتۆبەری 2021  هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچوو، هێشتا ناکۆکیی لەنێوان بەشێک لە لایەنە سیاسییەکاندا بەردەوامە، ئەوەش رێگرە لە پێش گرتنەبەری رێوشوێنەکانی پێکهێنانی حکومەتی نوێ.  

هاوڵاتی نێچيرڤان بارزانى، خواستى هه‌رێمى كوردستانى بۆ بره‌ودان به‌ په‌يوه‌ندييه‌كانى له‌گه‌ڵ لوبنان دووپاتكرده‌وه‌ و ئاماژه‌ى به‌ ئاماده‌يى و كار و چالاكييه‌كانى ره‌وه‌ندى لوبنانى له‌ هه‌رێمى كوردستان كرد كه‌ له‌ چه‌ندين بوارى جيادا چالاك و كاران. پێشنيوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ هه‌ينى 18-02-2022 نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له‌ په‌راوێزى كۆنفرانسى ئاسايشى ميونشندا، له‌گه‌ڵ نه‌جيب ميقاتى، سه‌رۆكوه‌زيرانى لوبنان كۆبووه‌وه‌. له‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌دا دوايين پێشهاته‌كانى دۆخى عێراق و پرۆسه‌ى سياسى، هه‌ڵبژاردنى ده‌سته‌ى سه‌رۆكايه‌تي ئه‌نجوومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق و هه‌وڵه‌كانى پێكهێنانى حكومه‌تى داهاتوو، دوايين پێشهاته‌كانى دۆخى سياسى، ئه‌منى و ئابووريى لوبنان و په‌يوه‌ندييه‌كانى لوبنانيان له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان باس كرد. نێچيرڤان بارزانى، خواستى هه‌رێمى كوردستانى بۆ بره‌ودان به‌ په‌يوه‌ندييه‌كانى له‌گه‌ڵ لوبنان دووپاتكرده‌وه‌ و ئاماژه‌ى به‌ ئاماده‌يى و كار و چالاكييه‌كانى ره‌وه‌ندى لوبنانى له‌ هه‌رێمى كوردستان كرد كه‌ له‌ چه‌ندين بوارى جيادا چالاك و كاران. لاى خۆيه‌وه‌ نه‌جيب ميقاتى، سه‌رۆكوه‌زيرانى لوبنان وێڕاى پێشكه‌شكردنى پوخته‌يه‌ك ده‌باره‌ى دۆخى سياسى و ئابووریی و ئاڵنگارییەکانی به‌رده‌م وڵاته‌كه‌ى، جه‌ختى له‌ ئاماده‌يى و خواستى لوبنان بۆ بره‌ودان به‌ په‌يوه‌ندييه‌كانى له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان كرده‌وه‌، هه‌روه‌ها نێچيرڤان بارزانى بۆ سه‌ردانێكى فه‌رمى، بانگهێشتى لوبنان كرد. دۆخى په‌نابه‌ران له‌ لوبنان و هه‌رێمى كوردستان، دوايين پێشهاته‌كانى شه‌ڕى دژى داعش و دۆخى ناوچه‌كه‌ به‌گشتی و چه‌ند پرسيكى جێى بايه‌خى هاوبه‌ش، ته‌وه‌رێكى ديكه‌ى كۆبوونه‌كه‌ بوو.

سازكردنی: هیوا ناسیح نووسەرو دۆستێكی كورد كە نزیكەی 30 جار سەردانی هەرێمی كوردستان و رۆژئاڤای كوردستان و رۆژهەڵات و باكوری كردووە دەڵێت:» كورد ئەمرۆ لەعێراق و سوریادا مافە كەلتورییەكانیان  بەدەستهێناوە. بەڵام لەڕووی سیاسییەوە كەوتۆتە سەر ئەوەی، ئایا لەوێ دەستەڵاتی ئۆتۆنۆمی ئەو دوو جێگایە لەداهاتوودا بەئاڕاستەی دیموكراتییەت گەشە دەكات یان بەرەو پێشبڕكێی ناڕەواو حوكمڕانیی دیكتاتۆرییەتی حزبی دەچێت». تۆماس شمیدینگەر، نووسەرو دۆستی كورد لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:" دەستەڵاتدارانی ئێستای توركیا هەر خۆبەڕێوەبەرێتییەكی كوردەكان بەهەڕەشە بۆ سەر خۆیان دەبینن، بەتایبەت كە ناوچەكە لەژێر دەستی پارتێكی دەستەخوشكی پارتی كرێكاراندا بێت، ئەمەش نەك بەو مانایەی كە ناوچەی ئۆتۆنۆمی باكورو رۆژهەلاتی سوریا هەڕە‌شەی سەربازی لەسەر توركیا دروست كردبێت". نووسەرو دۆستی كورد وتیشی:" هێزی باش پڕچەكنەكراوی یەپەگە هەرگیز هەڕەشەیەكی سەربازیی نابێت بۆ دەوڵەتێكی ئەندامی ناتۆی پڕچەككراوی وەك توركیا. بەڵكو مەسەلەكە كاریگەریی ئەو نموونە باڵایەی دەستەڵاتی كوردییە كە لەسەر سنوری توركیا دەتوانێت هە‌یبێت، كە بەبیروباوەڕێكی پێشكەوتوخوازیی سیكولاریی پەیوەست بێت".  تۆماس شمیدینگەر، ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە:" زنجیرە‌یەك نیشانە‌ هەن، كەوا ئاماژەن بۆ هاوكاری و هەمئاهەنگی نێوان دەوڵەتی قوڵی توركیا لەگەڵ داعشدا، بەڵام سروشتی هەمئاهەنگییەكە بەنهێنی هێڵراوەتەوە، چیش بە تەواوی روودەدات لەو نێوانەدا، مرۆڤ تەنها كاتێك دەیزانێت، كە گۆڕانكاری لەڕژێمی توركیادا رووبدات. ‌بەڵام ئەوەی مرۆڤ بەدڵنیاییەوە دەتوانێت بیڵێت، ئەوە‌یە كە داعش سود لەوە دەبینێت، كە توركیا دژی هێزەكانی هەسەدە دەجەنگێت، كە ئەمە واتا هەردوو توركیاو داعش پێكەوە دوژمنی هاوبەشی هەسەدەن. ئەمە بۆ نموونە لەم دواییەشدا نیشانیدا، كاتێك هێزەكانی هەسەدە خەریكی شەڕ بوون دژی هێرشی سەر زیندانی حەسەكە لەگەڵ داعش، كەچی توركیا لەولاوە بە درۆن هێرشی دەكردە سەر هێزەكانی هەسەدە، ئەمە بەهەر جۆرێك بێت، بریتییە لە هاوكاریكردن بۆ داعش". ئەو نوسەرە جەختیش لەوە دەكاتەوە بارودۆخی توركیا زۆر لەوە ناجێگیرترە كە دەیبینین. ئەگەری ئازادكردنێكی عەبدوڵا ئۆجەلان لە داهاتوویەكی نزیكدا ‌كەمە و وتویەتی:" لەتوركیادا كۆدەنگییەك هەیە لەلایەن تەواوی پارتەكانەوە لە ناسیۆنالیستەكانەوە وەك مە‌هەپە، ئینجا ئیی پارتی و ئەكە‌پە و تا دەگاتە جەهەپە، كەوا ئۆجەلان سەرۆكێكی تیرۆریستە و دەبێت تا لەژیاندا ماوە لە زینداندا بێت. بەڵام دەكرێت ئازادكردنی ناوبراو لە چوارچێوەی چارەسەرێكی كێشەی كورد لەو وڵاتەداو وەك بەرئەنجامێكی ئەو رووداوە ببینرێت، دیارە ئەمە بەدڵنیاییە‌وە لەژێر فشاری دەرەوە روونادات".  

هاوڵاتی 58ـەمین کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن بە ئامادەبونی 35 سەرۆک و سەرکردەی وڵاتانی جیهان بەڕێوەدەچێت سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆكی حكومەتیش بانگهێشتی کۆنفرانسەکە کراون.  سەرۆکی کۆنفرانسەكە دەڵێت:"  لام زۆر گرنگە بەرپرسانی ئەو ناوچانەی کە گرنگن و وڵاتیان نییە لێرە دەنگیان هەبێت و دەرفەتیان بدرێتێ. ئەوە گرنگە بۆ بەهێزکردنی دیموکراسی". ڤۆڵفگانگ ئیشینگەر، سەرۆکی کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن رایگەیاند: "  لام زۆر گرنگە و زۆر لام مەبەستە کە بەرپرسانی ئەو ناوچانەی کە گرنگن و وڵاتیان نییە لێرە دەنگیان هەبێت و دەرفەتیان بدرێتێ. ئەوە گرنگە بۆ بەهێزکردنی دیموکراسی". ڤۆڵفگانگ ئیشینگەر، راشیگەیاندووە:" لە راپۆرتی ئەمساڵی کۆنفرانسەکە باسی کێشەکان دەکەین کە ئێستا وڵاتانی دیموکراسیی رۆژئاوا هەیانە کە ناومان ناوە بێدەسەڵاتی، لێرە رووبەڕووی ببنەوە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان". كۆنفرانسەكە ماوەی سێ ڕۆژ بەردەوام دەبێت و لەو سێ ڕۆژەدا نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەو وڵاتە دەمێننەوە و چەندین كۆبونەوەی تایبەتیان دەبێت لەگەڵ سەركردەكانی ئامادەبووی كۆنفرانسەكە. كۆنفرانسى ئاسايشى ميونشن ساڵانە لە شاری میونشنی ئەڵمانیا بەڕێوەدەچێت. تێیدا گەنگەشەی هەموو ئەو قەیران و کێشانە دەکرێت کە مەترسین بۆسەر ئاسایشی جیهان و دەرفەتێکە تێیدا لایەنی تەبا و ناتەبا روانگە و سیاسەتی وڵاتەکانیان لە بەرامبەر پرسەکان بخەنەڕوو.  

هاوڵاتی ئەندامێكی خولی پێشووی پەرلەمانی عێراق دەڵێت جوڵاندنی دۆسییەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێم لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە جانبێكی سیاسی هەیەو پەیوەندی بەئاڵۆزییەكانی پرسی سەرۆك كۆمارو پێكهێكانی حكومەتەوە هەیە. ئەحمەد حاجی رەشید، ئەندامی خولی پێشووی كۆمەڵی دادگەری لەلیژنەی دارایی عێراق لەم چاوپێكەوتنەیدا كە لە ژمارە 1956 رۆژنامەی هاوڵاتی بڵاوكرایەوە  زۆر بە راشكاوی لەبارەی جوڵاندنی سكاڵاكەی دادگای فیدراڵی قسە دەكات و دەشڵێت:» جوڵاندنی ئەم سكاڵایە لەم كاتەدا دادگای فیدراڵی شەرعییەتی بۆ دۆزیوەتەوە، ئەگینا لەیاسای بودجەی 2021دا  تاكە بڕگە كە رێگە دەدات هەرێمی كوردستان خۆی نەوت هەناردە بكات و بیفرۆشێت جێگیركراو تێپەڕێندرا، بەڕەزامەندی هەماهەنگی شیعەكان بوو، بۆیە كەسیش سكاڵای نەكردو یاساكەی نەبردە دادگای فیدراڵی». ئەم ئەندامەی كۆمەڵی دادگەری وتیشی:" كاتی خۆی لەگەڵ هەردوو هاوڕێی بەرێزم كاك وشیار عەبدوڵاو كاك سەركەوت شەمسەدین، سەردانێكی دادگای ئیتحادیمان كرد لەنزیكەوە چاومان كەوت بەهەموو دادوەرەكان، بەتایبەت میدحەت مەحمود، پرسیارێكمان ئاراستە كرد كە ئەو سكاڵایانە چۆنەو بۆچی ناوبەناو باسی دەكەن و دواتر ونی دەكەن، زۆر بە راشكاوی پێی وتین كە «ئەم سكاڵایانە زۆرجار كە هەرێم و عێراق نزیكدەبنەوە لەیەك پێمان دەڵێن كە سكاڵاكە بوەستێنن و كە ئاڵۆزی دروست دەبێت پێمان دەڵێن بیجوڵێنن»، بۆیە ئەم جوڵاندنی سكاڵایانە لەم كاتەدا لەلایەن دادگای ئیتحادییەوە چەند جانبە یاساییەكە لەخۆی دەگرێت، ئەوەندەش مەسجێكی سیاسییە بۆ ئەو ململانێیەی كەهەیە لەسەرۆك كۆمارو پێكهێنانی حكومەت و دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان، جانبێكی سیاسی وازحی هەیە، لەڕووی یاساییەوە هەر سكاڵایەك بچێتە دادگای ئیتحادی دواجار دەبێت یەكلایبكرێتەوەو مولزەمە وەڵامبداتەوەو نابێت واز لەو سكاڵایانە بهێنێت. ئەحمەدی حاجی رەشید رونیشیكردەوە:"ناتوانین بڵێین دادگای فیدراڵی سەر بەهیچ لایەنێك نییە، بەڵام ئەوەمان لەبیر نەچێت كە دادگای فیدراڵی لەزۆربەی وڵاتان لەئاڵۆزییە سیاسسیەكانی زۆر وڵاتدا تەدەخول دەكات، بۆیە ئەوە جەمبەیەكی سیاسی تێدایە كە ئەمەیان یەكێكە لەو جەمبە سیاسییانەی دیكە.  

  هاوڵاتی بڵاوبوونەوەی تۆمارێكی دەنگیی لە كۆبوونەوەی نهێنیی بەرپرسانی سوپای پاسداران سەبارەت بەگەندەڵی لەناو ئەو دامەزراوە سەربازییە سەرەكییەی كۆماری ئیسلامی ئێران وڵاتەكە دەهەژێنێت بەتایبەت كە تۆمەتبار دەكرێت بەكۆنتڕۆڵكردنی زۆرینەی سەرچاوەكانی داهات و  ئابوریی وڵات. گروپێك هاككەر گرنگترین بەڵگەنامەكانی كۆبوونەوە نهێنیەكانی سوپای پاسدارانیان بڵاوكردەوە كە تێیدا ئاماژە بەوە كراوە خەڵكی ئێران زۆر لەدەسەڵاتی وڵاتەكە ناڕازین و تەقینەوەی كۆمەڵایەتی لە ئان و ساتدایە بە جۆرێك ناڕەزایەتی دژی دەسەڵات لە ساڵێكدا بە رێژەی 300% زیادی كردووە. لەتۆمارە دەنگییەی سوپای پاسداران كە زیاتر لەدوو ساڵە دزەی پێكراوە بەڵام رۆژی پێنجشەممە (10/2/2022) بڵاوكراوەتەوە، قاسم سولەیمانی فەرماندەی پێشوی فەیلەقی قودس و محەمەد باقر قاڵیباف، سەرۆكی شارەوانیی پێشوی تاران و سەرۆكی پەرلەمانی ئێستای ئێران وەك پشتیوانی گەندەڵكاران ناوهێنراون و تۆمەتبار كراون بەوەی هۆكاری سەرەكیی دیارنەمانی چەندین ملیار دۆلار لەداهاتی گشتی وڵاتەكەن. سوپای پاسداران چوار رۆژ دوای بڵاوبوونەوەی ئەو تۆمارە 50 خولەكییە، بە راگەیاندنی روونكردنەوەی كورت لە ئاژانسی هەواڵی فارس كە سەر بەو ناوەندەیە؛ تۆمارە دەنگییەكی پشتڕاست  دەكاتەوە و رایدەگەیەنێت ئەو تۆمارە هیچ گومانێك لەسەر بەرپرسانی باڵای سوپای پاسداران دروست ناكات بەتایبەت كە گەندەڵكارانی سەرەكیی دەستگیر كراون و سزایان بەسەردا سەپێنراوە. سوپای پاسداران بە بیانوی شەڕی داعش بازرگانیی دەكات بەپێی ئەو تۆمارە دەنگییەی كە لەكۆبوونەوەی بەرپرسانی (سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی) لەئێران بڵاوكراوەتەوە دوو كۆمپانیای سەر بە فەیلەقی قودس كە خاوەنەكانین لە كەسانی نزیكی قاسم سولەیمانی بوون، تۆمەتبارن بە دیارنەمانی زیاتر لە چوار ملیار دۆلارو هەندێك سەرچاوەی هەواڵی ئێرانیش دەڵێن ژمارەی پارە دزراوەكان زیاترە لەهەشت ملیار دۆلار دەبێت. مەهدی هاشمی، سەرۆكی ئەنجومەنی شارەوانیی تاران رایگەیاندووە؛ دۆسیەی گەندەڵیی و قەرزەكانی شارەوانیی تاران لەو سەردەمەدا كە محەمەد باقر قاڵیباف سەرۆكی شارەوانیی تاران بووە دو دۆسیەی سەرەكین كە یەكێكیان بەهۆی بازرگانیی لەگەڵ دوو كۆمپانیا بەناوی (هۆڵدینگ یاس)  و (رێسا تێجارەت) زیاتر لەچوار ملیار دۆلار دیار نەماوە و ئەوی دیكەشیان بڕەكەی 159 ملیۆن دۆلار بووە كە پەیوەندیی بەقەرزەكانی شارەوانییەوە هەیە. گروپی كۆمپانیاكانی هۆڵدینگ یاس لەسەردەمی شەڕ لەگەڵ داعش لەسەر دەستی قاسم سولەیمانی بۆ پشتیوانیی دارایی لە فەیلەقی قودس دروستكرا، كۆمپانیاكە  لە رێگەی جێبەجێكردنی پڕۆژە بیناسازی و رێگاوبان، پشتیوانیی ماددی و دارایی رادەستی هێزەكانی قودس كردووە. سوپای پاسدارانی ئێران لە روونكردنەوەیەكدا رایگەیاندووە بەهۆی ئەوەی ئەو كۆمپانیایە لە رووی داراییەوە لە ژێر چاودێریی ناوەندەكانی سەر بەدامەزراوەكانی سوپای پاسداران نەبووە كارەكانی و داراییەكانی گومانی لەسەر بووە و دواجار دوو بەڕێوەبەری سەرەكیی ئەو كۆمپانیایە بە تۆمەتی گەندەڵی دەستگیركراون و 20 ساڵ زیندانیان بەسەردا سەپێنرا و كۆمپانیاكەش هەڵوەشێنراوەتەوە. سوپای پاسداران رایگەیاندوە پێچەوانەی ئەوەی كە وتراوە قاسم سولەیمانی و محەمەدباقر قاڵیباف و ژمارەیەكی دیكە دەستیان لەو گەندەڵیەدا هەبووە، بەڵام ئەوان هۆكارێك بوون بۆ دۆزینەوەی گەندەڵكاران و هەڵوەشاندنەوەی كۆمپانیاكە. سوپای پاسداران و تەقینەوەی كۆمەڵایەتیی لەئێران گروپێكی هاككەر بە ناوی دادپەروەریی عەلی یان (عەدالەتی عەلی) كۆمەڵێك بەڵگەنامەی زۆر نهێنیی سوپای پاسدارانیان بڵاوكردوەتەوە كە ئەنجامی لێكۆڵینەوەی كۆمەڵایەتی و ئابوریی و سیاسی و هەواڵگریی ناوەندەكەیە سەبارەت بەدۆخی دەسەڵات و ناڕەزایەتییەكانی خەڵك لەئێران. هەروەها لە بەڵگەنامەكاندا ئاماژە بەوەكراوە كۆمەڵگەی ئێران خەریكە دەكوڵێت و ئەگەری تەقینەوەی هەیە بە تایبەت كە ئاستی ناڕەزایەتییەكان بەراورد بە یەك ساڵی رابردوو بە رێژەی 300% بەرز بووەتەوە. بەڵگەنامەكە كە حەوت لاپەڕەیە لە كۆبوونەوەی نهێنی بنكەی (ساروڵڵا)ی سەر بە سوپای پاسداران لە تاران دزەی پێكراوە  كە نوێنەرانی دەزگاو دامەزراوە سەرەكییەكانی كۆماری ئیسلامی ئێران تێیدا ئامادەبوون و باس لەكۆنتڕۆڵكردنی ئەو دۆخە قەیراناوییە كراوە كە بەرۆكی دەسەڵات و كۆمەڵگەی وڵاتەكەی گرتووە. بنكەی ساروڵڵا كە ناوەندەكەی لە تارانی پایتەختی ئێرانە بەگەورەترین دامەزراوەی هەوالگریی ناوخۆی وڵاتەكە ئەژمارد دەكرێت كە دەسەڵاتی تەواوی لە بڕیاردان هەیە و ئەركی سەرەكیی سەركوتی سەرهەڵدانە كۆمەڵایەتییەكان و پاراستنی دەسەڵاتە لە كودەتا و هێرشی سەربازیی. لەو كۆبوونەوەیەدا ئاماژە بەوەكراوە لە سەرەتای دەستبەكاربوونی ئیبراهیم رەئیسی وەك سەرۆك كۆماری ئێران ئاستی متمانەی كۆمەڵایەتی بەدەسەڵات باش بووە بەڵام دوای چەند شۆكێكی ئابوریی و گرانبوونی زۆربەی كاڵاو پێداویستییەكان بە رێژەی 53% وای كردووە كۆمەڵگە بە گومانەوە لە دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی ئێران بڕوانن. بەشی هەواڵگریی سەر بەسوپای پاسداران لەو بەڵگەنامەدا ئاشكرای كردووە ( هەڵاوسانی ئابوریی، كێشەی موچە، كێشەی كۆمەڵایەتییەكان و كێشەی ئاو) سەرەكیترین بابەتی خەڵكی ئێرانە و زۆربەی نیگەرانییەكانیش پەیوەندیی بەو بابەتانەوە هەیە. لە لایەكی دیكەوە بەشی هەواڵگریی پۆلیس لەئێران كە ناوی لە بەڵگەنامەكاندا هاتوە پێشبینی كردووە لە كۆتایی وەرزی زستاندا سەرهەڵدان و ناڕەزایەتیی لە وڵاتەكەدا زیاد بكات بە تایبەت كە رێژەی ناڕەزایەتییەكان و گردبوونەوەكان لەم كۆتایی سالی 2021 بەراورد بەسەرەتای ئەو ساڵە 48% زیادی كردووە و هاوكات ژمارەی بەشداربوانی ناڕەزایەتییەكانیش بە رێژەی 98% زیادی كردوە. هەواڵگریی پۆلیس روونی كردوەتەوە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكان بەهۆی ئابورییە 56% زیادی كردووە و ناڕەزایەتیی كرێكارانیش بە رێژەی 136% بەرز بووەتەوە و زۆربەی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكان لە نێوان كاتژمێر نۆ بۆ 11ی نیوەڕۆ لەبەردەم پەرلەمان لە تاران ئەنجام دراوە. پەیام كاویان، سەرۆكی بەشی ئاسایشی گشتی پۆلیس، هۆشداریی داوە كە هەڵاوسانی ئابوریی راستەقینە لە ئێران لە نێوان دو ساڵدا گەیشتوەتە 268% ئەوەش فشاری دەرونیی زۆری لەسەر خەڵكی وڵاتەكە هەبوە لە كاتێكدا ئامارە رەسمییەكانی ناوەندەكانی دیكە ئەو ژمارە راستەقینەیە لە هەڵاوسانە بڵاو ناكەنەوە. كاویان پێشنیاری كردوە بەرپرسانی باڵای كۆماری ئیسلامی ئێران دەبێت بە زووترین كات پێداویستییە سەرەكییەكانی خەڵك دابین بكەن و بەشی هەواڵگریی كۆمەڵایەتی لەنزیكەوە هاوكاریی ئەو بەرپرسانە بكەن بۆ دابینكردنی داخوازییە رەواكانی خەڵك بۆ ئەوەی بڕیاری هەڵە نەدەن چونكە گەندەڵیی هۆكاری سەرەكیی توڕەبوونی كۆمەڵایەتییە. بەپێی ئەو بەڵگەنامە نهێنیانە تیمی ئابوریی سوپای پاسدارن پێشنیاری كردووە كە دەبێت بەبێ دەنگی هاوكاریی دارایی (یارانە)ی چوار چینی دەوڵەمەند لەكۆی ئەو 10 چینەی كە لەئێران هەیە راگیرێت و لە بەرامبەردا هاوكاریی دارایی بە پێی ئاستی هەژاریی بۆ شەش چینەكەی دیكە زیاد بكرێت و ئەگەر ئەو پێشنیارە جێبەجێ نەكریت بێگومان دەسەڵات رووبەڕووی قەیرانی گەورەتر دەبێتەوە. تیمە ئابورییەكەی سوپا جەختی لەوە كردووەتەوە كە نابێت بە هیچ شێوەیەك بە بیانوی دابینكردنی كاڵاو پێداویستی سەرەكیی خەڵك بەتایبەت خۆراك و دەرمان، دۆلاری حكومی یان چوار هەزارو 200 تمەنی رادەستی بازرگانەكان بكرێت لەكاتێكدا نرخی هەر دۆلارێك نزیكەی 27 هەزار تمەنە چونكە ئەوە لە ماوەی ساڵانی رابردوودا زیاترین گەندەڵیی تێدا كراوەو پێویستە ئەو هاوكارییە راستەوخۆ بخرێتە سەر ئەژماری بانكیی هاووڵاتیانی وڵاتەكە. سەروەت و سامانی سوپای پاسدارن سەرچاوەكانی هەواڵی ئێران كە نزیكن لەباڵی ریفۆرمخوازی كۆماری ئیسلامی چەندجارێك بڵاویان كردووەتەوە زیاتر لە 40% ئابوریی و داهاتی وڵاتەكە بەدەست سوپای پاسدارانەوەیە و هەندێكیش جەخت لەوە دەكەنەوە سوپا 90%ی داهات و سەرمایەی ئەو وڵاتەی بەدەستەوەیە، بەڵام ئەم هەواڵانە سەرجەمیان بەبێ بەڵگە و دیكۆمێنت لە لایەن سوپای پاسدارانەوە رەت كراوەتەوە. عەكی ئەكبەری هاشمی رەفسنجانی، كە یەكێك لەدامەزرێنەرانی كۆماری ئیسلامی ئێران و سوپای پاسداران بووە پێش مەرگی لە بیرەوەرییەكانیدا باس لەوە دەكات سوپای پاسداران تەنها ناوەندێك بووە كە دوای تەوابوونی جەنگی هەشت ساڵەی نێوان عێراق و ئێران توانای جێبەجێكردنی پڕۆژە ئابورییەكان و ئاوەدانكردنەوە و وەبەرهێنانی بووە، چونكە خاوەنی ژمارەیەك زۆر ئامێر و ئۆتۆمبێلی ستراتیژیی بووە بۆ ئەو مەبەستانە، ئەوەش وایكرد لەساڵی 1988 سوپای پاسداران ببێت بە گەورەترین ناوەندی ئابوریی ئێران كە بەبەردەوامی داهاتەكانی زیاد بكات و دەسەڵاتە ئابورییەكانیشی فراوانتر بێت. بەرپرسانی سوپای پاسداران نەیانشاردوەتەوە كە دەستی باڵایان لەئابوریی وڵاتەكەدا هەیە و ناوەندیی ئابوریی ئەو سوپایە كە بە (قەرارگای خاتەمولئەنبیا) دەناسرێت ئاشكرای كردووە زیاتر لە پێنج هەزار كۆمپانیا بۆ سوپای پاسداران كار دەكەن و ژمارەی كارمەند و كرێكارەكانیشتان زیاترە لە 130 هەزار كەس كە لەو ژمارەیە 35 هەزار كەسیان ئەندازیارن. سەركردەكانی ریفۆرمخوازان لەئێران سوپای پاسداران بەوە تۆمەتبار دەكەن كە 60%ی ئابوریی هەموو وڵاتەكە لەژێر دەستی ناوەندو دامەزراوەكانی سەر بەو سوپایە و حكومەت و پەرلەمان لەئێران هیچ دەسەڵاتێكیان نییە بەسەر سوپای پاسداران و ناوەندە ئابورییەكانیدا. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاوی كردووەتەوە سەرچاوە داراییەكانی سوپای پاسداران لەساڵی 2003 نزیكەی 95 ملیار دۆلار بووە و سەرجەم ئەو داراییانەش لەژێر فەرمانی عەلی خامنەیی، رێبەری كۆماری ئیسلامی ئێراندایە. بەپێی راپۆرتێكی ئەو ئاژانسە، لەساڵی 1988 تا ئێستا پێنج سەرۆك كۆمار كابینەكانی حكومەتیان لە ئێران بەدەستەوە بووە كە سەرجەمیان لە رۆڵی سوپای پاسدران ناڕازی بوون و بە بەردەوامی رەخنەیان لەدەسەڵاتی ئابوریی ئەو سوپایە گرتووە و ئەوەش دەیسەلمێنێت سوپا حكومەتێكی بەهێزە لەناو حكومەتە جیاوازەكانی ئێران بە ریفۆرمخواز و محافزكاریشەوە. سوپای پاسداران جەختی لەوە كردووەتەوە بەپێی یاسای ژمارە 147ی دەستوری ئێران هێزە چەكدارەكان لەكاتی ئاشتی و نەبوونی جەنگدا بۆیان هەیە بەشداریی لە پڕۆسەی ئابوریی وڵاتەكەدا بكەن، بۆیە چالاكی و بازرگانییە ئابورییەكانیان هیچ دژایەتییەكیان لەگەڵ دەستوری وڵاتەكەدا نییە. رۆژنامەی (وۆاڵستریت جۆرناڵ)ی ئەمریكا ئاشكرای كردووە لەساڵی 2011 بەتۆمەتی سپیكردنەوەی پارە بڕی پێنج ملیار دۆلاری سوپای پاسداران لە بانكێكی وڵاتی هندستان و ساڵی 2019 بڕی پینج ملیار دۆلاری دیكەی ئەو سوپایە لەبانكێكی وڵاتی بەحرەین دەستی بەسەرداگیراوەو ئەوەش وای كردووە ئێران لەماوەی سێ ساڵدا یەكەم وڵاتە مەترسییدارەكان بێت لە رووی سپیكردنەوەی پارەوە كە زۆربەی سەرچاوەی سەرەكیی ئەو پارانە سوپای پاسداران بووە. ئەمریكا تا ئێستا زیاتر لەهەزار و 600 كەسایەتی و كۆمپانیای كۆماری ئیسلامی ئێرانی سزا داوە كە زۆربەی كەسەكان لە بەرپرسانی باڵای سوپای پاسدران بوون و هاوكات زۆربەی ئەو كۆمپانیانەی سزایان بەسەردا سەپێنراوە سەر بەكۆمپانیاكان و ناوەندە ئابورییەكانی سوپای پاسداران بوون. بەپێی راپۆرتە نێودەوڵەتییەكان زۆرینەی پڕۆژەكانی نەوت و غاز لەئێران بەدەست سوپای پاسدارانەوەیە لە كاتێكدا ئەو وڵاتە بەیەكێك لە دەوڵەمەندترین وڵات لەبواری نەوت و غاز لە جیهاندا ئەژمار دەكرێت ئەوەش وای كردووە سوپای پاسدارن جگە لەبواری سەربازییەكان لەبواری ئابوریشدا لەئێران بێ ركابەر بێت و دەسەڵاتی رەهای هەبێت لەبڕیاردان و تەنانەت گۆڕانكاریی لە دەسەڵات و حكومەتدا بەتایبەت كە عەلی خامنەیی كەسی یەكەمی ئەو وڵاتە لەپشت سوپای پاسدارانەوەیەو فەرماندەی گشتیی هێزە چەكدارەكانە.

هاوڵاتی موقتەدا سەدر تویتێکی لەبارەی بەرزبوونەوەی نرخی دۆلار لە بەرامبەر دیناردا کرد و چەند پێشنیارێکی لەپێناو دابەزینی نرخی دۆلار خستەڕوو.  موقتەدا سەدر سەرۆکی ڕەوتی سەدر لە تویتەکەیدا ئاماژەی بۆ چەند خاڵێک کرد بۆ دابەزاندنی نرخی دۆلار.  پێشنیارێکی سەدر بریتین لە:  ١/ ڕاگرتنی بەقاچاخکردنی نرخی دۆلار.  ٢/ چاوخشاندنەوە بە کاری بانکەکان, کە خاوەندارییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ هەندێک لەو کەسانەی کۆنترۆڵی بازاڕی دراویان کردووە.  ٣/ بەزوویی بانگێشتکردنی پارێزگاری بانکی ناوەندی بۆ پەرلەمان.  ٤/بانگهێشتکردنی وەزیری دارایی عێراق بۆ پەرلەمان. ٥/ رێکخستنی بازاڕی دراوی عێراق بە شێوەیەکی ناوەندی و پەسەندکردنی ھەندێک یاسا کە دەبنە ھۆی بەرزکردنەوەی نرخی دینار. ٦/ سەرەکۆنەکردنی ئەو بانکانەی کە سەر بە حیزبە دەسەڵاتدارەکان و کۆنترۆڵی وڵات و ژیانی ھاوڵاتییانیان کردووە. ئەمەش لەكاتێكدایە ئێوارەی ئەمرۆ مەسعود بارزانی، سەرۆكی پارتی و موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدرـ، لە پەیوەندییەكی تەلەفونیدا جەختیان لە كۆبونەوەیەكی سێ قۆڵی كردوە بە نێوان ( رەوتی سەدر، پارتی  و هاوپەیمانیی سەروەریی ) بۆ چارەسەركردنی كێشەكان.

هاوڵاتی  بارەگای بارزانی و نوسینگەی سەدر راگەیەندراوێكیان بڵاوكردەوە مەسعود بارزانی داوایەكی لەموقتەدا سەدر كردووە و داوای لێكردووە كۆبوونەوەی سێ قۆڵی نێوان سێ لایەنە هاوپەیمانەكەی عێراق ئەنجام بدرێت.  هاوكات پەیوەندییەكانی نێوان رەوتی سەدر، پارتی  و هاوپەیمانیی سەروەرییان تاوتوێ كردووە. بەگوێرەی راگەیەندراوێكی بارەگای بارزانی، مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی پەیوەندییەكی تەلەفۆنیی لەگەڵ موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدر ئەنجامداوە، وەكو لە راگەیەندراوەكەدا هاتووە: لەو پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا هەردوولا تاوتوێی گرتنەبەری هەنگاوی پێویست و هەماهەنگیكردنیان لە هەڵوێستەكان لە هاوپەیمانییە سێقۆڵییە ستراتیژییەكە بۆ قۆناغی ئێستا كرد، ئەوەش بۆ گەیشتن بە قۆناغی پێكهێنانی حكومەتی زۆرینەی نیشتمانی. هەر بەپێی ڕاگەیەندراوی بارەگای بارزانی: لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەدا مەسعود بارزانی و موقتەدا سەدر كۆك بوون لەبارەی گرنگیی ئەنجامدانی كۆبوونەوەیەك بۆ هێزەكانی هاوپەیمانییە سێقۆڵیەكە لە چەند رۆژی داهاتوودا. لەلایەن خۆشیەوە نوسینگەی موقتەدا سەدر رێبەری ڕەوتی سەدر بڵاویكردەوە: سەرۆكی ڕەوتی سەدر لەلایەن مەسعود بارزانییەوە پەیوەندی پێوەكراوە و تیایدا تاوتوێی هەڵوێستەكانی هاوپەیمانی سێ قۆڵی و هەماهەنگی نێوانیان كردووە لەم قۆناغە چەقبەستووەدا، ئەویش لەپێناو پێكهێنانی حكومەتێكی زۆرینەی نیشتیمانی. وەك نوسینگەكەی سەدر ئاماژەی پێداوە، هەردوولا ڕێككەوتوون بەمنزیكانە كۆبوونەوەی نێوان هەرسێ لایەنەكەی عێراق ئەنجام بدرێت.