سۆزدار حاجى: ڕێککەوتنی ١٠ـی ئازار ڕێگەی لە قڕکردنی کۆمەڵگە گرت

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی ئاسایشی دهۆک دەستگیرکردنی سێ بازرگانی مادەی هۆشبەری راگەیاند و ئاماژەی بەوەشکردووە، دەستیان بەسەر برێک مادەی هۆشبەردا گرتووە. ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024، بەڕێوەبەرایەتیی ئاسایشی پارێزگای دهۆک رایگەیاند "تیمەکانی ئاسایش لە ئۆپەڕاسیۆنێکدا سێ کەسیان دەستگیر کردووە کە بڕێک مادەی هۆشبەریان لە جۆری (کریستاڵ و هیرۆیین) پێ بووە. ئەوەشخراوەتەڕوو، "ئەو سێ تۆمەتبارە بەنیازبوون مادە هۆشبەرەکان بڵاو بکەنەوە، تۆمەتبارەکان بەپێی بڕگەی 26ـی یاسای مادەی هۆشبەرەکان مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت و لێکۆڵینەوە لەگەڵیاندا بەردەوامە". بەپێی مادەی 26ی یاسای بەرەنگاربوونەوەی مادە هۆشبەرەکان کە پەرلەمانی کوردستان دەری کردووە، ئەو کەسانەی بازرگانی بە مادەی هۆشبەرەوە دەکەن، سزاکەیان بە زیندانی هەتا هەتایی دەست پێدەکات، هەروەها پێبژاردنێک کە لە 15 ملیۆن دینار کەمتر نەبێت و لە 90 ملیۆن دیناری عێراقیش زیاتر نەبێت. بەکارهێنەری ماددە هۆشبەرەکانیش، بە زیندانیکردن بۆ ماوەی ساڵێک تاوەکو سی ساڵ سزادەدرێت، هەروەها بە پێبژاردنێک کە لە 15 ملیۆن دیناری عێراقی زیاتر نەبێت. بەپێی ئامارەکانی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی مادە هۆشبەرەکان لە هەرێمی کوردستاندا، رێژەی %80ی بەکارهێنەرانی مادە هۆشبەرەکان لە تەمەنی 18 تا 35 ساڵیدان، لە ساڵی 2023دا بەکارهێنەرانی مادە هۆشبەرەکان لە ناو ژناندا بەڕێژەی %10 بەرزبووەتەوە.

هاوڵاتی پارێزگای هەولێر بڕیاریدا تونێلی پیرمام بەڕووی شۆفێرانی بارهەڵگردا بکاتەوە بەشێوەیەکی کاتی تاوەکو رێگەی گونجاویان بۆ دیاریدەکرێت. ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024 لە راگەیەندراوێکدا پارێزگای هەولێر رایگەیاند، "ئاگادارى شوفێران و هاوڵاتییان دەکەینەوە، لەپێناو بەرژەوەندى گشتیی و کەمکردنەوەی ئاستەنگى هاتووچۆ و جموجۆڵ و جوڵەی بازرگانی، بڕیاردرا بە کردنەوەی تونێلی پیرمام بە ڕووی هاتووچۆی بارهەڵگرەکان بە پابەندبوونیان بە کێشی رێگەپێدراو و بارنەکردنى کێشی زیادە کە لەئێستادا زۆربەی رێگە سەرەکییەکان بەڕووی هاتووچۆکردنیان داخراوە و بەشێک لە رێگە جێگرەوەکانیش گونجاونین، ئەو بڕیارە تا ئەوکاتەیە کە رێگەی گونجاویان بۆ دابیندەکرێت". ئاماژە بەوەکراوە، "لە رۆژانی هەینی بۆماوەی 24 کاتژمێر ناتوانن بە تونێڵی پیرمام هاتووچۆ بکەن و لە بۆنە و پشووەکانیش رێگە پێدراونین، داواش لە شوفێرانی بارهەڵگر دەکەین لە پێناو پاراستنی گیانی هاوڵاتییان و سەلامەتی هاتووچۆ و رێگەوبانەکان پاندی رێکار و رێنماییەکان بن". ئەم بڕیارەش دوای گردبوونەوەی شۆفێرانی بارهەڵگر بوو کە ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024 چەند رێگەیەکی سەرەکییان داخست و داوایانکرد رێگەیەکی گونجاو بۆ هاتووچۆکردنیان دابینبکرێت.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ سەرۆکی پارتی کاری ئۆپۆزسیۆنی بەریتانیا دەڵێت ئەو هەنگاوانەی حکومەت بۆ رێگریکردنن لە هاتنی کۆچبەر گرتوویەتییە بەر بەفیڕۆدانی پارەیە و ئەوان پلانیان هەیە بە هێزی دژەتیرۆر باندەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤەوە لەناوبەرن. رۆژی هەینی 10-5-2024، کیەر ستامەر، سەرۆکی پارتی کاری بەریتانیا لە گوتارێکدا لە کەناری باشووری بەریتانیا رایگەیاند، "ئەمە پەیامی منە بۆ قاچاخچییەکان، کەناراوەکان دەبنە ناوچەیەکی توندوتیژ بۆتان. دەتاندۆزینەوە، راتاندەگرین و قوربانییەکانی دەستتان دەپارێزین". ئەو سەرکردە ئۆپۆزسیۆنەی بەریتانیا دەشڵێت، ئەو کارانەی حکومەت دەیکات بۆ رووبەڕووبوونەوەی قەیرانی کۆچبەر لە بەریتانیا بێ سوودە، بەڵام ئەگەر ئەوان حکومەت بگرنە دەست بە هێزی دژە تیرۆر و هاوکاریی هاوپەیمانە ئەوروپییەکانیان ئەو باندانە دەکەنە ئامانج کە کۆچبەر بۆ بەریتانیا دەبەن. لە پێشتردا پارتی پارێزگاران ئۆپۆزسیۆنی بەوە تۆمەتبارکردبوو کە هیچ پلانێکیان بۆ رووبەڕووبوونەوەی چوونی کۆچبەر بۆ بەریتانیا نییە. ئەم گوتار و رووبەڕووبوونەوانەی پارتی دەسەڵاتدار و ئۆپۆزسیۆن لەکاتێکدایە بڕیارە کانوونی دووەمی 2025 هەڵبژردنی پەرلەمانیی بەریتانیا بەڕێوەبچێت و لە ئێستاوە کامپەینی ناڕاستەوخۆ لەلایەن هەردوولاوە دەستیپێکردووە. ستامەر دەڵێت، پلانی ناردنی پەناخوازان بۆ رواندا لەلایەن حکومەتەوە تەنیا 1٪ چوونی کۆچبەر بە نۆکەندی ئینگلیزدا بۆ بەریتانیا کەمدەکاتەوە. لە سەرەتای ئەمساڵەوە تا ئێستا 8 هەزار کۆچبەری نایاسایی گەیشتوونەتە بەریتانیا، ئەمە دوای تەواوی رێکارەکانی حکومەتی تۆرییەکان بۆ رووبەڕووبوونەوەی قەیرانی کۆچبەران. لە 2023دا 29 هەزار و 437 کەس بە نۆکەندی ئینگلیزدا پەڕیونەتەوە بەریتانیا، ژمارەکە بۆ 2022، 45 هەزار و 755 پەناخواز بووە کە ریکۆردی بەرزترینی شکاند لە 2018ـەوە کە دەستکرا بە تۆمارکردنی چوونی کۆچبەر لە نۆکەندی ئینگلیزەوە بۆ بەریتانیا.

  هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ کێشەی کەمی لەدایکبوونی منداڵ دەمێکە یەخەی ئیتاڵیای گرتووە و چەندین ساڵە کەمترین رێژەی زیادبوونی دانیشتووانەکەی لە یەکێتی ئەوروپا هەبووە، بەڵام کێشەکە تا بێت زەقتر دەبێت. بە گوێرەی ئاماری نوێی حکومەتی ئیتاڵیا، جارێکی دیکە رێژەی لەدایکبوون لە ئیتاڵیا لە 2023 بەراورد بە 2022 کەمیکردووە. لە 2022 رێژەی لەدایکبوونی منداڵ بەرامبەر ژنانی پێگەیشتوو 1.24 بووە، واتە هەر ژنێک 1.24 منداڵی بووە، بەڵام لە 2023 رێژەکە ئەوەندەی دیکە هاتووەتە خوارەوە و بووە بە 1.2. لە 2022دا تەنیا 379 هەزار منداڵی ئیتاڵی لەدایکبوون، ئەمەش نوێترین ریکۆردی کەمترین رێژەی لەدایکبوونە لە ئیتاڵیا کە 15 ساڵە بەرەو کەمبوونەوە دەچێت. شارەزایانی بواری گەشەسەندنی دانیشتووان ئەمە وەک مەترسییەکی زۆر گەورە بۆ گۆڕانی دیمۆگرافیای ئیتاڵیا دادەنێن و دەڵێن کار وا بڕوات تاوەکو 2030، ئەو 59 ملیۆن دانیشتووانەی ئەمڕۆی ئیتاڵیا بۆ 1 ملیۆن کەمدەبنەوە. لە ئێستاوە زیادبوونی رێژەی بەساڵاچوو کاریگەرییەکانی بەسەر ئیتاڵیاوە دەرکەوتووە، بەتایبەت لەسەر هەریەک لە سێکتەرەکانی تەندروستی و خانەنشینی. تەمەنی 24٪ی دانیشتووانی ئیتاڵیا لە سەروو 63.5٪ ساڵەوەیە، 63٪ لە نێوان 15 بۆ 64 ساڵ و 12.4٪یش لە خوار 15 ساڵییەوەن. ئامارێکی دیکەش دەڵێت ئێستا ئیتاڵیا 4.5 ملیۆن هاوڵاتی سەروو تەمەن 80 ساڵی هەیە لەکاتێکدا تەنیا 4.4 ملیۆن منداڵی خوار تەمەن 10 ساڵ هەن. پۆپ فرانسیس، لە دواین گوتاریدا بۆ ئیتاڵییەکان داوایان لێدەکات منداڵیان ببێت، "تاوەکو هیوا بە داهاتووی وڵاتەکە لەناونەچێت". فرانسیس دەڵێت بەردەوامدەبێت لە بانگەوازەکەی بۆ پاراستنی دیمۆگرافیای ئیتاڵیا و چاوەڕێدەکات تا 2025 ئەنجامی کامپەینەکەی ببینێت. حکومەتەکەی جۆرجیا میڵۆنی، سەرۆک وەزیرانی ئیتاڵیا هەر لە دەستبەکاربوونییەوە بە جیددی کاری لەسەر ئەم کێشەیە کردووە و ئامانجیانە ژمارەی لەدایکبوونی منداڵی ئیتاڵی ساڵانە بۆ سەروو 500 هەزار بەرزبکەنەوە.

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد لە ناوچەی قەرەچوغ لە سنووری قەزای مەخمور بە مەبەستی سەلامەتی بەرهەم و گیانی جوتیاران ئۆپەراسیۆنی هاوبەشی هێزەکانی ھاوپەیمانان و دژە تیرۆری عێراق بۆسەر مۆڵگەکانی چەکدارانی داعش دەستیپێکرد. ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024، غازی فەیسەڵ، فەرماندەی سەربازی لە ناوچەی قەرەچوغ لە سنووری قەزای مەخمور بە هاوڵاتی راگەیاند، "لەئێستادا سەرەتای وەرزی دروێنەیە لە ناوچەکانمان و ساڵانە داعشەکانی قەرەچوغ بۆ سەرانە وەرگرتن لەو جوتیارانەی دەستیان پێدەگات دەیانەوێت نزیک ببنەوە و هەڕەشەی سەرانە و دەغڵ سووتاندن دەکەن". ئاماژەی بەوەشکرد، "ئێمەش هێزەکانمان دەخەینە حاڵەتی ئامادە باشی و بە پلان لەگەڵ هێزەکانی 70 و کۆماندۆی یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستان لەڕێگەی هاوپەیمانان هەوڵی رێگری لە داعشەکان دەدەین بۆ ئەوەی جوتیاران بە ئازادی وەرزی دروێنە تێپەڕێنن". غازی فەیسەڵ وتی، "لەسەرداوای ئێمە ئەمڕۆ شەممە هێزەکانی هاوپەیمانان و دژەتیرۆری عێراق لەبەرامبەر هەردوو گوندی عەلیەڕەش و قەڵاتە سۆران لە شەش قۆڵەوە ئۆپەراسیۆنێکیان ئەنجامدا و تا ئێستا بەردەوامن". وتیشی، "ئەم ئۆپەراسیۆنە بۆ سەلامەتی جوتیاران و  رێگریکردنە لە پلان و بەرنامەی داعش کە نیازی سەرانە وەرگرتنیان لەهەندێک شوێن هەبوو".

هاوڵاتی رێگەیەکی سەرەكی لە ئیدارەی سەربەخۆی زاخۆ دادەخرێت و هاتووچۆ داوا لە شۆفێران دەكات تا تەواوبوونی كارەكانی رێگەیەکی دیکە بەکاربهێنن. ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024، بەڕێوەبەرایەتیی هاتووچۆی زاخۆ رایگەیاند، "لە كاتژمێر 6ی بەیانیی ئەمڕۆوە تونێلی گەلی زاخۆ لە نێوان دهۆك بۆ زاخۆ تا کاتێکی نادیار داخراوە، بەمەبەستی كاری رێكخستن و پاككردنەوەی تونێلەكە". ئاماژەی بەوەکردووە، "دوای پاككردنەوە و تەواوبوونی ئەو بەشەی تونێلەكە، دواتر بەشی رێگەی زاخۆ بۆ دهۆك دادەخرێت". هەروەها هاتووچۆی زاخۆ، داوا لە شۆفێران دەكات رێگەی پێشوو بۆ هاتووچۆكردن بەكاربهێنن تاوەکو رێگەکە دەکرێتەوە.

هاوڵاتی وەزارەتی تەندروستی هه‌رێم لە نووسراوێکی فەرمیدا داوا لە وەزارەتی ناوخۆ دەکات رێکاری یاسایی بەرامبەر ئەو پەیجە ساختانە بگرنەبەر کە رێکلام بۆ مادەی جوانکاری و بەهێزکردنی هەستە سێکسییەکان دەکەن. ئەمڕۆ هەینی 10ی ئایاری 2024، وەزارەتی تەندروستیی هەرێمی کوردستان لە نووسراوێکی فەرمیدا داوا لە وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان دەکات، "رێکاری یاسایی بەرامبەر ئەو پەیجە ساختانە بگرنەبەر کە رێکلام بۆ گیا دەرمانی، مادەی جوانکاریی رووخسار و پێست و بەهێزکردنی هەستە سێکسییەکان دەکەن و دایانبخات". لە نووسراوەکەی وەزارەتی تەندروستیدا ئەوەش هاتووە،كارەكانیان بەشێوەی ئۆنلاین و دور لە پرەنسیپی پزیشكی و دەرماسازی ئەنجام دەدەن كەئەمەش زیان بە تەندروستی و ئابوری بە مرۆڤ دەگەیەنن، هەروەها هەندێ كەسیش بەناوی پزیشكی و دەرمانسازییەوە بازرگانی دەكەن.

هاوڵاتی دەستەی گشتیی ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان لەبارەی دۆخی گوندی پەڵکانە ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و داوا لە حکوومەتی عێراق دەکات لە دەرهەق ئەو ستەمەی بەرامبەر جووتیاری کورد دەکرێت، بێ دەنگ نەبێت. ڕۆژی هەینی (10ـی ئایاری 2024) دەستەی گشتیی ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاندووە: "بەداخەوە ماوەی دوو ڕۆژە عەرەبی هاوردە بەناڕەوا و دوور لە هەموو بنەمایەکی ئاشتییانە و پێکەوەژیان هاتوونەتە گوندی پەڵکانە و خێمەیان هەڵداوە". لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە: "سوپاش دەرفەتی دروێنە بە جووتیارانی کورد نادات بەری ڕەنج و ماندووبوونی شەش مانگی ڕابردوویان بچنەوە، ئەمە لەکاتێکدا لە پایزی ساڵی ڕابردوو لەسەر ڕەزامەندی قیادەی عەمەلیاتی کەرکووک جووتیارانی کورد وەرزی دانەوێڵەیان دەست پێکرد". دەستەی گشتیی ناوچە کوردستانییەکان ئاماژەی بەوەشکردووە: "ئێمە وەک حکوومەتی هەرێم لە دەستەی ناوچە کوردستانییەکان، بە بەردەوامی لەسەر هێل بووین تا دەستوور و یاسا دوابڕیار بێت و چیتر بە یاسای کۆن گیانی برایەتی تێک نەدرێت و دەرفەت بدرێت دانیشتووانی ناوچەکە درێژە بە ژیانی ئاسایی خۆیان بدەن". هاوکات دەستەکە ڕوونیکردووەتەوە: "بەداخەوە تا ئێستا گرفتەکان وەک پێویست چارەسەر نەکراون، بۆیە داواکارین لە حکوومەتی عێراق، دەرهەق بەم ستەمەی بەرامبەر جووتیاری کورد دەکرێت بێ دەنگ نەبێت و فراکسیۆنە کوردییەکانیش لەم بارەیەوە پێویستە هەوڵەکانی خۆیان چڕتر بکەنەوە" دەقی راگەیەندراوەکە: بەداخەوە ماوی دوو ڕۆژە عەرەبی هاوردە بەناڕەواو دوور لە هەموو بنەمایەکی ئاشتیانەو پێکەوە ژیان هاتوونەتە گوندی پەڵکانەو خێمەیان هەڵداوە، سوپاش دەرفەتی دروێنە بە جوتیارانی کورد نادات بەری ڕەنج و ماندوو بوونی شەش مانگی ڕابردوویان بچنەوە، ئەمە لەکاتێکدا لە پایزی ساڵی ڕابردوو لەسەر ڕەزامەندی قیادەی عەمەلیاتی کەرکوک جوتیارانی کورد وەرزی دانەوێڵەیان دەست پێکرد،ئێمە وەک حکومەتی هەرێم لە دەستەی ناوچە کوردستانیەکان  بەبەردەوامی لەسەر هێڵ بووین تا دەستورو یاسا دوابڕیاربێ و چیتر بە یاسای کۆن گیانی برایەتی تێک نەدرێت و دەرفەت بدرێت دانیشتوانی ناوچەکە درێژە بەژیانی ئاسای خۆیان بدەن،بەداخەوە تا بەئێستا ئەگات گرفتەکان وەک پێویست چارەسەر نەکراون بۆیە داواکارین لە حکومەتی عێراقی دەرهەق بەم ستەمەی بەرامبەر جوتیاری کورد ئەکرێت بێ دەنگ نەبێت و فراکسوێنە کوردێکانیش لەم بارەیەوە پێویستە هەوڵەکانی خۆیان چڕتر بکەنەوە، لە هەمان کاتیشدا داواکارین شایستەی دارای پێویست بدرێتە عەرەبەهاوردەکان و بیان گەڕێنەوە ناوچەکانی خۆیان، هەموو لایەک دڵنیا ئەکەین دەستەی ناوچە کوردستانیەکان لە هەوڵەکانی خۆی بەردەوام ئەبێت تا چیتر زوڵم و ستەم لە جوتیاری کورد نەکرێت لە گوندی پەڵکانەو تەواوی ناوچەکانی سەرگەڕان، لەهەمان کاتدا ڕای ئەگەیەنین جێ بەجێ کردنی دەستورو پابەند بوون بە بنەماکانی مادەی ١٤٠ زامنی چارەسەر بوونی تەواوی کێشەکانی ئەو ناوچانەیە. دەستەی گشتی ناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم ١٠-٥-٢٠٢٤

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ ئەمڕۆ کۆمەڵەی گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان دەنگیان لەسەر پرۆژەیاسای پێدانی "ماف و بەرژەوەندیی" زیاتر بە فەڵەستیندا و پشتیوانی خۆیان بۆ رێگەدان بە بەئەندامبوونی فەڵەستین لە رێکخراوەکە نیشاندا. رۆژی هەینی 10-5-2024، کۆمەڵەی گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان لەسەر بوون بە ئەندامی 194ـەمی فەڵەستین و پەسەندکردنی پرۆژەیاسایەک بۆ پێدانی بەرژەوەندی و مافی زیاتر بە فەڵەستین دەنگیدا. لە کۆی 193 ئەندامی رێکخراوەکە،  143یان دەنگیان لە بەرژەوەندی پرۆژەیاساکەدا. ئەمە لەکاتێکدایە 18ی مانگی نیسانی ئەمساڵ ئەمریکا لە ئەنجوومەنی ئاسایش هەمان پرۆژەیاسای ڤیتۆ کردبوو. رۆبێرت ود، جێگری باڵیۆزی ئەمریکا لە نەتەوەیەکگرتووەکان دەڵێت، ئیدارەی بایدن بە تەواوی دژی پرۆژەیاساکەیە؛ دەشڵێت، ئەمریکا لەسەر ئەم بابەتە زۆر روون بووە لە سەرەتاوە کە دەبێت بە ئەندامبوونی تەواوەتی فەڵەستین بە دانوستاندن لەگەڵ ئیسرائیل دەستپێبکات. دەشڵێت، هەموو دەزانن بە ئەندامبوونی تەواوەتی لە نەتەوەیەکگرتووەکان کۆهەنگاوێکی سەرەتایی پێویستە، بەڵام وادیارە "وڵاتە عەرەبییەکان و فەڵەستینییەکان هەوڵدەدەن باز بەسەر ئەو کۆهەنگاوەدا بنێن". لە کۆمەڵەی گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکاندا تەواوی 193 ئەندامی رێکخراوەکە مافی دەنگدانیان هەیە و هیچ کەس مافی ڤیتۆی نییە، بۆیە ئەم جارە ئەمریکا و ئیسرائیل ناتوانن رێگربن. پێشبینی دەکرێت پرۆژەیاساکە زۆرینەی دەنگ بەدەستبێنێت.  بە گوێرەی دەستووری نەتەوەیەکگرتووەکان، ئەگەر پرۆژەیاسایەک دوو لەسەر سێی دەنگەکانی کۆمەڵەی گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان بەدەستبێنێت، ئیدی ئەنجوومەنی ئاسایش ناتوانێت رەتی بکاتەوە.  فەڵەستین لە 2012ـەوە وەک چاودێر چووە نەتەوەیەکگرتووەکان و هەوڵەکان بۆ بوون بە ئەندامی فەرمی لەو کاتەوە دەستیان پێکردووە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ رووسیا هێرشی زەمینی بۆ سەر ئۆکراینا لە نزیک شاری خارکیڤ دەستپێکردەوە و ئۆکراینا دەڵێت ژمارەیەک هێڵی بەرگریان تێپەڕاندووین. ئۆکراینا هێزی پشتیوانیی بۆ ئەو ناوچەیە بۆ بەرپەرچدانەوەی هێرشەکان ناردووە. ئەمڕۆ هەینی 10-5-2024، سوپای رووسیا لە نزیک شاری خارکیڤ لە باکووری رۆژهەڵاتی ئۆکراینا هێرشی زەمینی بە بەکارهێنانی تۆپ و دەبابە کردە سەر هێڵەکانی بەرگریی ئۆکراینا. ڤۆلۆدێمیر زیلنسکی، سەرۆکی ئۆکراینا لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەڤانیدا رایگەیاند، رووسیا هێرشی پێچەوانەی لەو ئاڕاستەیەوە دەستپێکردووە و ئێستا شەڕێکی زۆر سەخت لەو ناوچەیە دەگوزەرێت.  ئۆکراینا لە پێشتردا هۆشداری دابوو کە رووسیا لەو ناوچەیە دەستی بە کۆکردنەوەی هێزی زیاتر کردووە، بەڵام وەک خۆیان دەڵێن دڵنیا نەبوون کە ئایا رووسیا هێرشەکە دەکات یاخود نا. زیلنسکی ئاماژەی بەوەشکرد، پێشبینی دەکەن رووسیا ئەم بەهارە یان هاوین هێرشێکی فراوان بکات؛ دەشڵێت، بۆ هێرشەکەی ئەمجارە سوپاکەیان ئامادەبووە، بەڵام لەوانەیە رووسیا سەربازی زیاتر بۆ ئەو ناوچەیە بنێرێت و کێشەیان بۆ دروستبکات. زیلنسکی دەڵێت، بە نزیکەیی کاژێر 5:00ی سەرلەبەیانی رووسیا هەوڵێکی بۆ تێکشکاندنی یەکێک لە هێڵەکانی بەرگریمان دا، بەڵام وەڵامی درایەوە. تاوەکو ئێستاش بە گوتەی زیلنسکی شەڕ بە چڕی جۆراوجۆر بەردەوامی هەیە. رووسیا لە شوباتی 2022ـەوە هێرشی بۆ ئۆکراینا کردووە و تاوەکو ئێستا بە کریمیاوە 18٪ی خاکی ئەو وڵاتەی داگیرکردووە و دەشڵێت ئامانجم هەرێمی دۆنباسە لە رۆژهەڵاتی وڵاتەکە. هێرشەکانی ئەمڕۆی رووسیا بۆ سەر خارکیڤی ئۆکراینا لە سەرووبەندی ناردنی هاریکاریی سەربازی زیاتر لە لەلایەن رۆژئاواوە بۆ ئۆکراینا بوو.

هاوڵآتی فەرماندەیی هێزەکانی پاراستنی گەل هەپەگە ناسنامه‌ی سێ گەریلای پارتی کرێکارانی کوردستان پەکەکەی بڵاوکردەوە ، كه‌ لە شه‌ڕ و پێكدادان له‌ دژی سوپای تورکیا لە خاکی هەرێمی کوردستان شەهیدبوون. ئەمڕۆ هەینی 10ی ئایاری 2024 ناوەندی راگەیاندن و چاپه‌مه‌نیی هێزەکانی پاراستنی گەل، هەپەگە ناسنامەی ئەو سێ گەریلایەی بڵاوکردەوە کە لە رۆژی 30ی ئەیلوولی 2022، لە ناوچەی مەتینا لە هەرێمی کوردستان لە شەڕ و پێکدادان لە دژی سوپای تورکیا شەهیدبوون.   ناسنامەی گەریلاکان بەم شێوەیە: ئۆرهان دەمیر ناسراو بە قارەمان موراد لەدایکبووی رووها، محەممەد دەرویش ناسراو بە رووبار خەمگین لەدایکبووی ماکۆ و محەممەد هەلیچ ناسراو بە فیراز ئارتێش لەدایکبووی کۆبانێ.   ناسنامەی گەریلا شەهیدەکان بەم شێوەیەیە: ناسناو: قارەمان موراد ناو و پاشناو: ئۆرهان دەمر شوێنی لە دایک بوون: ڕحا ناوی دایک و باوک: خانم – حاجی بەکر کات و شوێنی شەهادەت: ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ / مەتینا   ناسناو: ڕووبار غەمگین ناو و پاشناو: محەمەد درەوش شوێنی لە دایک بوون: ماکوو ناوی دایک و باوک: ئایشە – ئەنوەر کات و شوێنی شەهادەت: ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ / مەتینا   * ناسناو: فیراز ئارتەش ناو و پاشناو: موحەمەد خلیچ شوێنی لە دایک بوون: کۆبانێ ناوی دایک و باوک: غەزال – منیح کات و شوێنی شەهادەت: ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ / مەتینا

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ ناتانیاهو وەڵامی قسەکانی جۆ بایدنی دایەوە کە باس لە راگرتنی ناردنی چەک بۆ ئیسرائیل دەکات؛ دەڵێت، ئەگەر پێویستکات بە نینۆک شەڕدەکەین. رۆژی پێنجشەممە 10-5-2024، لە سەرووبەندی یادی دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسرائیل کورتە ڤیدیۆیەکی بنیامین ناتانیاهو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل بڵاوکرایەوە کە تێیدا پەیامێک ئاڕاستەی سەرۆکی ئەمریکا دەکات. ناتانیاهو دەڵێت، "بۆ لەناوبردنی دوژمنەکانمان کە دەیانەوێت بمانکوژن، ئەگەر پێویستکا بە تەنیا شەڕکەین، بە تەنیا شەڕدەکەین. پێشتریش گوتوومە، ئەگەر پێویستکا بە نینۆک شەڕدەکەین". رۆژی چوارشەممە، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ میدیای ئەمریکی گوتی، ئیسرائیل بچێتە ناو رەفەح ناردنی چەک بۆ تەلئەڤیڤ رادەگرێت. ئەوەش لەبەرئەوەی مەترسی کارەساتی مرۆیی لێدەکەوێتەوە. بەڵام وادیارە ئیسرائیل سوورە لەسەر هێرشکردنە سەر رەفەح کە وەک خۆی دەڵێت بۆ لەناوبردنی یەکجاریی حەماسە. دانیاڵ هاگاری، گوتەبێژی سوپای ئیسرائیل بە هەمان شێوە لە وەڵامی قسەکانی بایدن دەڵێت، "سوپا چەکی پێویستی بۆ ئەو ئەرکانە هەیە کە پلانی بۆ دادەنێت، بۆ ئەرکی رەفەحیش بەشی پێویستی هەیە، ئەوەی پێویستمانە لەبەردەستمانە". ئیتەمار بن گڤیر، وەزیری ئاسایشی ئیسرائیل لە دوای قسەکانی بایدن لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس لە پۆستێکدا ناوی حەماس و بایدنی بەیەکەوە نووسیوە و دڵێکی لە نێوانیان داناوە، ئەوەش وەک تەنزێک کە گوایە بایدن پشتیوانی لە حەماس دەکات. 1 ملیۆن و 300 هەزار کەس لە رەفەح ئاوارەبوون کە زیاتر لە نیوەی تەواوی دانیشتوانی کەرتی غەززەن، ئیسرائیلیش بەردەوام هەڕەشەی ئەوە دەکات هێرشبکاتە سەر شارەکە. رەفەح جگە لە پەناگەی مانەوەی ئاوارەکانی غەززە، دەرچەیەکی سەرەکی گەیاندنی هاریکارییە مرۆییەکانە بۆ فەڵەستینییەکان. ئێستا بەهۆی هێرشی ئیسرائیلەوە بۆ سەر شارەکە، دوو لە رێڕەوە مرۆییە سەرەکییەکان داخراون. نەتەوەیەکگرتووەکان دەڵێت، بەهۆی ئەو داخرانەوە ئێستا 2 ملیۆن و 300 هەزار کەس لە غەززە لەسەر لێواری لەبرسامردنن.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ بڕیارە ئەمڕۆ کۆمەڵەی گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان دەنگ لەسەر پرۆژەیاسایەک بدات کە گوایە "ماف و بەرژەوەندی" زیاتر دەداتە فەڵەستین و رێگە بۆ پێداچوونەوە بە داواکاریی بە ئەندامبوونی دەسەڵاتی فەڵەستین لە نەتەوەیەکگرتووەکان خۆشدەکات. رۆژی هەینی 10-5-2024، کۆمەڵەی گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان لەسەر بوون بە ئەندامی 194ـەمی فەڵەستین و پەسەندکردنی پرۆژەیاسایەک بۆ پێدانی بەرژەوەندی و مافی زیاتر بە فەڵەستین کۆدەبێتەوە و دەنگدەدات. ئەمریکا کە مافی ڤیتۆی لە ئەنجوومەنی ئاسایش هەیە، بە تەواوەتی لە دژی ئەو هەنگاوەیە، هەربۆیە بە ئەندامبوونی فەڵەستینی لە نەتەوەیەکگرتووەکان لە 18ی نیسانی ئەمساڵ ڤیتۆ کرد. رۆبێرت ود، جێگری باڵیۆزی ئەمریکا لە نەتەوەیەکگرتووەکان دەڵێت، ئیدارەی بایدن بە تەواوی دژی پرۆژەیاساکەیە؛ دەشڵێت، ئەمریکا لەسەر ئەم بابەتە زۆر روون بووە لە سەرەتاوە کە دەبێت بە ئەندامبوونی تەواوەتی فەڵەستین بە دانوستاندن لەگەڵ ئیسرائیل دەستپێبکات. دەشڵێت، هەموو دەزانن بە ئەندامبوونی تەواوەتی لە نەتەوەیەکگرتووەکان کۆهەنگاوێکی سەرەتایی پێویستە، بەڵام وادیارە "وڵاتە عەرەبییەکان و فەڵەستینییەکان هەوڵدەدەن باز بەسەر ئەو کۆهەنگاوەدا بنێن". لە کۆمەڵەی گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکاندا تەواوی 193 ئەندامی رێکخراوەکە مافی دەنگدانیان هەیە و هیچ کەس مافی ڤیتۆی نییە، بۆیە ئەم جارە ئەمریکا و ئیسرائیل ناتوانن رێگربن. پێشبینی دەکرێت پرۆژەیاساکە زۆرینەی دەنگ بەدەستبێنێت. بە گوێرەی دەستووری نەتەوەیەکگرتووەکان، ئەگەر پرۆژەیاسایەک دوو لەسەر سێی دەنگەکانی کۆمەڵەی گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان بەدەستبێنێت، ئیدی ئەنجوومەنی ئاسایش ناتوانێت رەتی بکاتەوە. فەڵەستین لە 2012ـەوە وەک چاودێر چووە نەتەوەیەکگرتووەکان و هەوڵەکان بۆ بوون بە ئەندامی فەرمی لەو کاتەوە دەستیان پێکردووە.

هاوڵاتی لەنێوان جوتیارانی کورد و عەرەب لە گوندی پەلکانەی سەر بە ناحیەی سەرگەڕان لە سنووری پارێزگای کەرکوک گرژی و ئاڵۆزی دروستبوو، دوو جوتیار دەستگیکراون. ئەمڕۆ هەینی، 10ی ئایاری 2024، بە وتەی چەند جوتیارێکی دانیشتووی ئەو ناوچەیە کە ناویان لای هاوڵاتی پارێزراوە، لەنێوان جوتیارانی کورد و عەرەب لە گوندی پەلکانەی سەر بە ناحیەی سەرگەڕان لە سنووری پارێزگای کەرکوک گرژی و ئاڵۆزی دروستبووە و دوو جوتیاری کورد لەلایەن سوپای عێراقەوە دەستگیکراون. ماوەی دوو هەفتەیە لە ناحیەی سەرگەڕان لە سنووری پارێزگای کەرکوک سوپای عێراق رێگری دەکات لەوەی جوتیارانی سنوورەکە بەرهەمەکانیان دروێنە بکەن. ناحیەی سەرگەڕان لە سنووری پارێزگای کەرکوک لە ژمارەیەک گوند پێکهاتووە، لەوانە، گوندەکانی پەلکانە، شەناغە، سەربەشاخ، خەرابە و گابەرەکە چەند گوندێکی دیکەش. لە دوای ساڵی 2017وە هەموو ساڵێک لە کاتی دروێنە و تۆوکردن ئەو کێشانەیان رووبەڕوو دەبێتەوە؛ زەوی ئەم گوندانە بەشێکن لە زەوی کەرکوک و کێشەیان لەسەرە لەنێوان کورد و عەرەبی هاوردەدا.

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رەوشی کەشوهەوای بڵاوکردەوە و بەپێی پێشبینییەکان بێت سبەی شەو ئەگەری بارینی نمە باران هەیە. ئەمڕۆ هەینی، 10ی ئایاری 2024، بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "ئەمڕۆ ئاسمان پەڵە هەور و نیمچە هەور دەبێت و خێرایی با لەسەرخۆ و مامناوەند دەبێت، پلەکانی گەرما بە نزیکەی 1 تا 2 پلە بەرزتر دەبێت بەراورد بە تۆمارکراوەکانی دوێنێ". ئاماژە بەوەکراوە، "سبەینێ شەممە، 11ی ئایاری 2024، ئاسمان پەڵە هەور و نیمچە هەور دەبێت، لە كاتەكانی شەودا دەگۆڕێت بۆ هەوری تەواو لەگەڵ ئەگەری بارینی نمە باران بە تایبەت لە ناوچە شاخاوییەكان، خێرایی با لەسەرخۆ و مامناوەند دەبێت و پلەکانی گەرما بە نزیکەی 1 تا 2 پلە بەرزتر دەبێت بەراوورد بە تۆمارکراوەکانی ئەمرۆ". بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەی شەممە: هەولێر : 30 سلێمانی: 29 دهۆک :   30   زاخۆ  : 32 هەڵەبجە : 31 کەرکوک: 34 سۆران : 29 حاجی ئۆمەران: 19 گەرمیان : 35