هاوڵاتی کەشناسیی هەرێمی کوردستان رەوشی کەشوهەوای ناوچە جیاوازەکانی بڵاوکردەوە و بەپێی پێشبینییەکان بێت باران دەبارێت و پلەکانی گەرما زیاتر دادەبەزن. ئەمڕۆ یەکشەممە، 12ی ئایاری 2024، بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "ئەمڕۆ ئاسمان بەردەوام هەور دەبێت، لەگەڵ زیادبوونى خێرای با و ئەگەرى کەمێک تۆز لە کەشى ناوچەکەمان، ئەگەرى پروشکە باران هەیە لە سەنتەرى پارێزگاکان و ناوچەى جیاجیا لە سنوورى ناوچە شاخاوییە بەرزەکان ئەگەرى باران بارینى زیاتر دەبێت، بڕى بارانى پێشبینیکراو 1-4 ملم دەبێت و خێراى با لەسەرخۆ - مامناوەند دەبێت، هەروەها پلەکانی گەرما کەمێک نزم دەبێتەوە بەراورد بە تۆمارکراوەکانی دوێنێ". ئاماژە بەوەکراوە، "سبەی دووشەممە 13ی ئایاری 2024 ئاسمان نیمچە هەور دەبێت و هەندێ کات دەگۆڕێت بۆ هەورى تەواو، ئەگەرى باران بارینى کەم هەیە لە سەر بەشێک لە سنوورى پارێزگاى سلێمانى و ناوچە شاخاوییە سنووریەکانى پارێزگاى دهۆک، خێراى با لەسەرخۆ و مامناوەند دەبێت و سبەى خێراى با کەم دەبێتەوە و پلەکانى گەرما بە نزیکەى 1-3 پلەى سیلیزى نزم دەبێتەوە". بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی: هەولێر : 29 سلێمانى : 27 28 دهۆک : زاخۆ : 27 هەڵەبجە : 28 کەرکوک: 31 سۆران : 24 حاجی ئۆمەران: 17 گەرمیان : 35
هاوڵاتی هێزەکانی فەرماندەیی ناوەندیی ئەمەریکا "سێنتکۆم" خستنەخوارەی سێ فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی حوسییەکان لە دەریای سوور راگەیاند. ئەمڕۆ یەکشەممە، 12ی ئایاری 2024، هێزەکانی فەرماندەیی ناوەندیی ئەمەریکا "سێنتکۆم" لە بەیاننامەیەکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس رایگەیاند، "هێزەکانی فەرماندەیی ناوەندی ئەمەریکا سەرکەوتووبوون لە تێکشانی ئەو سێ فڕۆکەیەی کە حوسییەکان لە ئاسمانی دەریای سوورەوە و لە ژێر ناوچەی دەسەڵاتی خۆیان لە یەمەن هەڵیان دابوو". ئاماژە بەوەشکراوە، "تێکشکاندنی ئەو سێ فڕۆکەیە هیچ زیانێکی گیانی نەبووە و هیچ زیانێکیش بەر کەشتییە ئەمەریکییەکان و هاوپەیمانان نەکەوتووە". سێنتکۆم روونیشیکردووەتەوە، "ئەو فڕۆکانە مەترسییەکی گەورەبوون بۆ هەردوو هێزەکانی هاوپەیمانان و کەشتییە بازرگانییەکان لە ناوچەکەدا، ئێمەش ئەم رێگەیەمان لەپێناو پاراستنی کەشتییە بازرگانییەکان و پاراستنی ئازادی کەشتیوانییە".
هاوڵاتی بڕیارە لیژنەیەکی پسپۆڕ سەردانی ئیدارەی راپەرین دەکات بە مەبەستی بەدواداچوونی زانستی بۆ مرداربوونی باڵندە نەورەسەکان. ئەمڕۆ یەکشەممە، 12ی ئایاری 2024، وەزارەتی تەندروستیی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "بە بڕیاری دکتۆر سامان بەرزنجی، وەزیری تەندروستی لیژنەیەکی پسپۆڕ سەردانی دەڤەری راپەرین دەکات بە مەبەستی بەدواداچوونی زانستی بۆ مرداربوونی باڵندە نەورەسەکان". ئاماژە بەوەشکراوە، "ئەم لیژنەیە بۆ ھەماھەنگییە لەگەڵ فەرمانگەکانی ڤێتێرنەری و چۆنیەتیی ئەنجامدانی رووپێو و ئەنجامدانی پشکنینی تاقیگەیی و دەستنیشانکردنی ھۆکارەکان بە مەبەستی پاراستنی تەندروستیی خەڵك و رێگەگرتن لە ئەگەری گواستنەوەی ھەر ڤایرۆسێک لە نێوان باڵندە و مرۆڤدا". رۆژی هەینی، 10ی ئایاری 2024، دوای بڵاوبوونەوەی چەند وێنەیەکی نەورەسەکانی دەریاچەی دوکان کە تووشی مرداربوونەوەی بە کۆمەڵ ببوون کاردانەوەی لێکەوتەوە و تەندروستیی راپەڕین تیمی ناردە نیشتمانیی نەورەسەکان بە مەبەستی ئەنجامدانی پشکنین، هەروەها داواشییان لە هاوڵاتییانکرد سەردانی ئەو ناوچەیە نەکەن، تاوەکو پشکنینەکان کۆتایی دێت.
هاوڵآتی دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی رایانگەیاند، حکومەتی هەرێمی کوردستان ئامادە نییە داتای فەرمانبەران بە مەبەستی تەوتین رادەستی بەغدا بکات، بۆیە ئەوانیش بەرپرسیارێتی موچەکانیان دەخەنە ئەستۆی پارێزگاری سلێمانی و دەسەڵاتدارانی زۆنگەکە. دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا شەوی شەممە 5/11/2024 رایانگەیاند،" هەموان دەزانن حکومەتی هەرێمی کوردستان بەردەوامە لە پیادەکردنی سیاسەتی ستەمکاران و چەواشەکردنی گەلی کورد، بریاری دادگای فیدڕاڵتی تایبەت بە تەوتینی موچە چارەسەری ریشەیی بوە بۆ پرسی موچە." دەستەی ناکۆکی مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی ئاماژەیان بەوەشکرد،" دواکەوتنی موچە و تێکدانی گوزەرانی هاوڵاتیان لە ئەنجامی پابەندنەبونی حکومتی هەرێمی کوردستانە"، جارێکی دیکە دژایەتی خۆیان بۆ پڕۆژەی "هەژماری من" دوپاتدەکەنەوە و باسلەوەدەکەن کە حکومەتی هەرێمی کوردستان ئامادە نییە داتای فەرمانبەران بداتە بەغدا، بۆیە پەرپرسیارێتی موچەکەنایان دەخەنە ئەستۆی پارێزگاری سلێمانی و دەسەڵاتدارانی زۆنگەکە. ئەوەشیان خستەڕو، جێبەجێکردنی بڕیارەکانی دادگای فیدڕاڵی بە چارەسەری ریشەیی دەزانن بۆ موچەکانیان، داوا لە هەموان دەکەن بۆ گرتنەبەری هەر هەڵوێستێکی مەدەنییانە دژ بە هەر پێشهاتێکی نەخوازراو لەلایەن دەسەڵاتادارانی هەرێمی کوردستانەوە. هاوکات هۆشداریشیاندایە حکومەتی هەرێمی کوردستان و بەڕێوبەرایەتییەکان و دەڵێن گەر حکومەتی هەرێم لەم سیاسەتەی ئێستای بەردەوام بێت خۆپیشاندانی سەرتاسەری و فراوان ئەنجام دەدەن. سەبارەت بە بایکۆتکردنی هۆڵەکانی خوێندنیش مامۆستایانی ناڕازی ڕایانگەیاند ، بەهۆی هەستکردنیان بە بەرپرسیارێتی بەرامبەر خوێندکارەکانیان و بەهۆی ئەوەی لە ناوەڕاستی تاقیکردنەوەکاندان بایکۆت ئەنجام نادەن و هەڵوێستی دیکەیان دەبێت. ئەمەش لەکاتێکدایە لە ئەمساڵدا مووچەی سێ مانگ خەرجکراوە، بەڵام تائێستا مووچەی مانگی نیسان بۆ هەرێم نەهاتووە و مووچەخۆرانی هەرێم زیاتر لە 33 رۆژە مووچەیان وەرنەگرتووە کە مووچەی مانگی ئازاریان بە سێ رۆژ لە 6 تا 8ـی ئازار پێدرا، بەڵام مووچەخۆرانی عیراق لە چەند رۆژی داهاتوودا مووچەی مانگی ئایار وەردەگرن.
هاوڵاتی لە ماوەی کەمتر لە دوو مانگدا لانیکەم 23 ژن لە لایەن پیاوانی نزیکی بنەماڵەیانەوە لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران کوژراون. رۆژی شەممە، 11ی ئایاری 2024، میدیای ئێران بڵاویکردووەتەوە، لە ماوەی 45 رۆژدا لانیکەم 23 ژن بە دەستی مێرد، باوک، برا، کوڕ و خوازبێنیکەری پێشتریان کوژراون. ماوەکە لە 20ی ئادار تا 4ی ئایاری ئەمساڵە. لەم ماوەیەدا ژن لە تاران، 3 ژن لە مەشهەد، 2 ژن لە تەبرێز و 2ی دیکە لە ورمێ کوژراون. هەر لەم ماوەیەدا لە شارەکانی، سنە، بۆشەهر، جۆیبار، سمنان، ئابادان، ئەهواز، خومەین، ئەلشتەر، بەردسکەن، فلاورجان و سەبزەوار ژنێک بە دەستی پیاوانی نزیکی بنەماڵە کوژراون.
هاوڵاتی میدیاى فەرمى یەکێتى لە زارى سەرچاوەیەکەوە لە وەزارەتى درایی عێراق ئاشکراى دەکات، بە ئەگەرێكی زۆرەوە سبەی یان دوو سبەی بەغدا پارە بۆ هەرێم دەنێرێت. نزیکەی 35 رۆژە مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، مووچەیان وەرنەگرتووە و سەرچاوەیەكی نزیكیش لە وەزارەتی دارایی عێراق بە سایتى رەسمى یەکێتى وتووە، بە ئەگەرێكی زۆرەوە سبەی یان دوو سبەی بەغدا پارە بۆ هەرێم دەنێرێت. ئەو سەرچاوەیە ئاماژەی بەوەکردووە، هۆكاری دواكەوتنی ناردنی مووچەی مانگی نیسان لەلایەن بەغداوە پەیوەندی بە رادەستنەكردنی داهاتی نانەوتی و دەستپێنەكردنی بەبانكیكردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمەوە هەیە، بەڵام لە ئێستادا لێكتێگەیشتنی باش لە نێوان هەرێمی کوردستان و بەغدا هاتووەتە ئاراوە و چاوەڕوان دەکرێت تا ناوەراستی ئەم هەفتەیە، پارەی مووچەی مانگی نیسان بۆ هەرێم بنێردرێت. رۆژی یەک شەممە 21-4-2024 لیستی مووچەی مانگی نیسانی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان رەوانەی بەغداد کراوە، بەڵام تائێستا دارایی عیراق مووچەی مانگی نیسانی بۆ مووچەخۆرانی هەرێم نەناردووە. ئەمەش لەکاتێکدایە لە ئەمساڵدا مووچەی سێ مانگ خەرجکراوە، بەڵام تائێستا مووچەی مانگی نیسان بۆ هەرێم نەهاتووە و مووچەخۆرانی هەرێم زیاتر لە 33 رۆژە مووچەیان وەرنەگرتووە کە مووچەی مانگی ئازاریان بە سێ رۆژ لە 6 تا 8ـی ئازار پێدرا، بەڵام مووچەخۆرانی عیراق لە چەند رۆژی داهاتوودا مووچەی مانگی ئایار وەردەگرن.
هاوڵاتی کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی رۆژئاوای کوردستان رایگەیاند، هەڵبژاردنی شارەوانییەکان دواخراوە و رۆژی 11-6-2024 بەڕێوەدەچێت. بەگوێرەی راگەیێندراوی کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی رۆژئاوای کوردستان، ئەو هەڵبژاردنەی شارەوانی کە بڕیار بوو رۆژی 30-5-2024 لە حەوت کانتۆنی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر بەڕێوەبچێت، دواخرا و رۆژی 11-6-2024 بەڕێوەدەچێت. لە بەیاننامەکەی کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکاندا هاتووە کە " بڕیارماندا هەڵبژاردنەکان بۆ 11ی حوزەیرانی داهاتوو دوابخەین، بۆ ئەوەی خشتەیەکی کاتی هاوتەریب لەگەڵ گرنگی ئەو هەڵبژاردنانە دابنێین و ئامادەکارییەکی باشیان بۆ بکەین". ئاماژە بەوەشدراوە، دەیانەوێت بە شێوەیەک ئامادەکاری بکەن کە لەگەڵ یاسای هەڵبژاردنی شارەوانییەکان، کە لەلایەن ئەنجومەنی گەلانی دیموکراتەوە پەسەندکراوە، ناکۆکی نەبێت. بە گوێرەی زانیارییەکان، تاوەکو ئێستا یەک هاوپەیمانیی هەیە کە 18 پارتی سیاسیی لەخۆ دەگرێت و هێشتا چاوەڕێ دەکرێت ژمارەی پارتەکانی نێو ئەم هاوپەیمانییە زیاد بن. هەروەها چاوەڕێ دەکرێت چەند هاوپەیمانییەکی دیکەش پێکبهێنرێن.
هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ بەهۆی لافاوەوە لە ئەفغانستان کە هۆکارەکەی بارانی وەرزیی بەلێزمەیە 300 کەس گیانیان لەدەستدا و 1000 ماڵیش رووخان. رۆژی شەممە 11-5-2024، ئاژانسی خۆراکی نەتەوەیەکگرتووەکان رایگەیاند، بەهۆی لافاوەوە زیاتر لە 200 کەس لە ئەفغانستان گیانیان لەدەستداوە. لافاوەکە بەهۆی بارانی وەرزیی چەند هەفتەی رابردووەوە بووە کە لە ئەفغانستان باریوە و بەهۆیەوە 1000 خانوو ژێرئاو کەوتوون. زەبیحوڵا موجاهید، گوتەبێژی حکومەتی ئەفغانستان لە لاپەڕەی تایبەتی خۆی لە تویتەر بڵاویکردووەتەوە، "سەدان کەس نەیانتوانی لەدەست لافاوەکە رزگاریان بێت و ژمارەیەکی بەرچاویش برینداربوون". هاوکات ئاماژەی بەوەشکردووە، هەریەک لە پارێزگاکانی بەغلان، بەدەخشان، غۆر و هیرات زۆرترین زیانیان بەرکەوتووە. ئەوەشی باسکردووە کە لافاوەکە زیانێکی گەورەی مادی بەو ناوچانە گەیاندووە. دەشڵێت حکومەت فەرمانی بە تیمەکانی فریاکەوتن لە هەر شوێنێک هەن کردووە خەڵکەکە رزگاربکەن و بریندارەکان بگەیێننە نەخۆشخانە. وەزارەتی بەرگریی ئەو وڵاتەش رایگەیاندووە، هێزی ئاسمانی دەستی بە رزگارکردنی خەڵک لە بەغلان کردووە و نزیکەی 100 برینداری گەیاندووەتە نەخۆشخانە. لەمساڵدا ئەمە جاری دووەمە لافاوی بەهێز لە ئەفغانستان دەدات. لە مانگی نیساندا حکومەتی ئەفغانستان رایگەیاند، لانیکەم 70 کەس بەهۆی لافاوەوە گیانیان لەدەستداوە و 2000 خانوو، 3 مزگەوت و 4 قوتابخانە زیانیان بەرکەوتووە.
هاوڵاتی ئەمڕۆ ئاگر لە کۆگایەکی تایبەت بە کەلوپەلی منداڵان لە سەر رێگەی بەحرکە کەوتەوە و تیمەکانی ئاگرکوژێنەوە سەرقاڵی کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکەن. دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئازاری 2024، لە کۆگایەکی تایبەت بە کەلوپەلی منداڵان لە شاری هەولێر ئاگرکەوتەوە و تیمەکانی بەرگریی شارستانیی هەولێر لە هەوڵی کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکەدان. بەپێی ئەو زانیارییانەی کە هەیە، بەشێکی کەمی ئاگرەکە ماوە کۆنترۆڵبکرێت و تاوەکو ئامادەکردنی ئەم هەواڵە تەنها زیانی مادی هەیە و هیچ زیانێکی گیانی نەبووە. هەر ئەمڕۆ بەھۆی سووتانی پووش و پەڵاش مەترسی لەسەر سووتانی تانكییەكی غازی LPG لە شاری هەولێر ھەبوو، پاش ئاگاداركردنەوەیان تیمی بنكەی بەرگریی شارستانیی عەنكاوە گەیشتنە شوێنی مەبەست و ئاگرەكەیان كۆنتڕۆڵ.كرد
هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد شارەزایەکی کەشناسی رایدەگەیەنێت، بارانبارین لە ناوچەکانی هەرێمی کوردستان دەستپێدەکاتەوە و خێرایی با زیاد دەکات و پلەکانی گەرما دادەبەزن. ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024، شاڵاو هیدایەت، شارەزای کەشناسی بە هاوڵاتی راگەیاند، "لەدرەنگانی ئێوارەی ئەمڕۆ و کاتەکانی شەوەوە تاوە باران و هەورە بروسکە ناوچە جیا جیاکان دەگرێتەوە، هەروەها سبەی یەکشەممە ئاسمانی ناوچەکان بەزۆری لەنێوان نیمچە هەوری بۆ هەوری دەبێت". ئاماژەی بەوەشکرد، "بۆ 13 و 14ی ئەم مانگە بەهۆی زیاتربوونی کاریگەری نزمە پاڵە پەستۆی دەریای ناوەڕاست و تەوژمە هەوای ساردی جەمسەری بۆ سەر رووبەرە ئاوییەکانی دەوروبەر بەوهۆیەوە حاڵەتی ناجێگیری کەش بەرفراوان دەبێت بە گشتی کراوە دەبێت بۆ ناوچەکان، بەڵام مەرج نییە لە %100 هەموو ناوچەکان بگرێتەوە مەگەر حاڵەتەکە باشتر بێت که لەئێستادا لاواز بۆمام ناوەندە". وتیشی، "پلەکانی گەرما لەسبەینێوە بۆ کۆتایی هەفتە بەڕێژەی 3 تا 7 پلە دادەبەزن و لەکاتی تاوەکاندا خێرایی با زیاد دەکات، هەروەها بۆ رۆژانی دووشەممە و سێشەممە خێرایی با زیاتر دەکات بەهۆی دابەزینی زیاتر پەستان".
هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی ئاسایشی دهۆک دەستگیرکردنی سێ بازرگانی مادەی هۆشبەری راگەیاند و ئاماژەی بەوەشکردووە، دەستیان بەسەر برێک مادەی هۆشبەردا گرتووە. ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024، بەڕێوەبەرایەتیی ئاسایشی پارێزگای دهۆک رایگەیاند "تیمەکانی ئاسایش لە ئۆپەڕاسیۆنێکدا سێ کەسیان دەستگیر کردووە کە بڕێک مادەی هۆشبەریان لە جۆری (کریستاڵ و هیرۆیین) پێ بووە. ئەوەشخراوەتەڕوو، "ئەو سێ تۆمەتبارە بەنیازبوون مادە هۆشبەرەکان بڵاو بکەنەوە، تۆمەتبارەکان بەپێی بڕگەی 26ـی یاسای مادەی هۆشبەرەکان مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت و لێکۆڵینەوە لەگەڵیاندا بەردەوامە". بەپێی مادەی 26ی یاسای بەرەنگاربوونەوەی مادە هۆشبەرەکان کە پەرلەمانی کوردستان دەری کردووە، ئەو کەسانەی بازرگانی بە مادەی هۆشبەرەوە دەکەن، سزاکەیان بە زیندانی هەتا هەتایی دەست پێدەکات، هەروەها پێبژاردنێک کە لە 15 ملیۆن دینار کەمتر نەبێت و لە 90 ملیۆن دیناری عێراقیش زیاتر نەبێت. بەکارهێنەری ماددە هۆشبەرەکانیش، بە زیندانیکردن بۆ ماوەی ساڵێک تاوەکو سی ساڵ سزادەدرێت، هەروەها بە پێبژاردنێک کە لە 15 ملیۆن دیناری عێراقی زیاتر نەبێت. بەپێی ئامارەکانی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی مادە هۆشبەرەکان لە هەرێمی کوردستاندا، رێژەی %80ی بەکارهێنەرانی مادە هۆشبەرەکان لە تەمەنی 18 تا 35 ساڵیدان، لە ساڵی 2023دا بەکارهێنەرانی مادە هۆشبەرەکان لە ناو ژناندا بەڕێژەی %10 بەرزبووەتەوە.
هاوڵاتی پارێزگای هەولێر بڕیاریدا تونێلی پیرمام بەڕووی شۆفێرانی بارهەڵگردا بکاتەوە بەشێوەیەکی کاتی تاوەکو رێگەی گونجاویان بۆ دیاریدەکرێت. ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024 لە راگەیەندراوێکدا پارێزگای هەولێر رایگەیاند، "ئاگادارى شوفێران و هاوڵاتییان دەکەینەوە، لەپێناو بەرژەوەندى گشتیی و کەمکردنەوەی ئاستەنگى هاتووچۆ و جموجۆڵ و جوڵەی بازرگانی، بڕیاردرا بە کردنەوەی تونێلی پیرمام بە ڕووی هاتووچۆی بارهەڵگرەکان بە پابەندبوونیان بە کێشی رێگەپێدراو و بارنەکردنى کێشی زیادە کە لەئێستادا زۆربەی رێگە سەرەکییەکان بەڕووی هاتووچۆکردنیان داخراوە و بەشێک لە رێگە جێگرەوەکانیش گونجاونین، ئەو بڕیارە تا ئەوکاتەیە کە رێگەی گونجاویان بۆ دابیندەکرێت". ئاماژە بەوەکراوە، "لە رۆژانی هەینی بۆماوەی 24 کاتژمێر ناتوانن بە تونێڵی پیرمام هاتووچۆ بکەن و لە بۆنە و پشووەکانیش رێگە پێدراونین، داواش لە شوفێرانی بارهەڵگر دەکەین لە پێناو پاراستنی گیانی هاوڵاتییان و سەلامەتی هاتووچۆ و رێگەوبانەکان پاندی رێکار و رێنماییەکان بن". ئەم بڕیارەش دوای گردبوونەوەی شۆفێرانی بارهەڵگر بوو کە ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024 چەند رێگەیەکی سەرەکییان داخست و داوایانکرد رێگەیەکی گونجاو بۆ هاتووچۆکردنیان دابینبکرێت.
هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ سەرۆکی پارتی کاری ئۆپۆزسیۆنی بەریتانیا دەڵێت ئەو هەنگاوانەی حکومەت بۆ رێگریکردنن لە هاتنی کۆچبەر گرتوویەتییە بەر بەفیڕۆدانی پارەیە و ئەوان پلانیان هەیە بە هێزی دژەتیرۆر باندەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤەوە لەناوبەرن. رۆژی هەینی 10-5-2024، کیەر ستامەر، سەرۆکی پارتی کاری بەریتانیا لە گوتارێکدا لە کەناری باشووری بەریتانیا رایگەیاند، "ئەمە پەیامی منە بۆ قاچاخچییەکان، کەناراوەکان دەبنە ناوچەیەکی توندوتیژ بۆتان. دەتاندۆزینەوە، راتاندەگرین و قوربانییەکانی دەستتان دەپارێزین". ئەو سەرکردە ئۆپۆزسیۆنەی بەریتانیا دەشڵێت، ئەو کارانەی حکومەت دەیکات بۆ رووبەڕووبوونەوەی قەیرانی کۆچبەر لە بەریتانیا بێ سوودە، بەڵام ئەگەر ئەوان حکومەت بگرنە دەست بە هێزی دژە تیرۆر و هاوکاریی هاوپەیمانە ئەوروپییەکانیان ئەو باندانە دەکەنە ئامانج کە کۆچبەر بۆ بەریتانیا دەبەن. لە پێشتردا پارتی پارێزگاران ئۆپۆزسیۆنی بەوە تۆمەتبارکردبوو کە هیچ پلانێکیان بۆ رووبەڕووبوونەوەی چوونی کۆچبەر بۆ بەریتانیا نییە. ئەم گوتار و رووبەڕووبوونەوانەی پارتی دەسەڵاتدار و ئۆپۆزسیۆن لەکاتێکدایە بڕیارە کانوونی دووەمی 2025 هەڵبژردنی پەرلەمانیی بەریتانیا بەڕێوەبچێت و لە ئێستاوە کامپەینی ناڕاستەوخۆ لەلایەن هەردوولاوە دەستیپێکردووە. ستامەر دەڵێت، پلانی ناردنی پەناخوازان بۆ رواندا لەلایەن حکومەتەوە تەنیا 1٪ چوونی کۆچبەر بە نۆکەندی ئینگلیزدا بۆ بەریتانیا کەمدەکاتەوە. لە سەرەتای ئەمساڵەوە تا ئێستا 8 هەزار کۆچبەری نایاسایی گەیشتوونەتە بەریتانیا، ئەمە دوای تەواوی رێکارەکانی حکومەتی تۆرییەکان بۆ رووبەڕووبوونەوەی قەیرانی کۆچبەران. لە 2023دا 29 هەزار و 437 کەس بە نۆکەندی ئینگلیزدا پەڕیونەتەوە بەریتانیا، ژمارەکە بۆ 2022، 45 هەزار و 755 پەناخواز بووە کە ریکۆردی بەرزترینی شکاند لە 2018ـەوە کە دەستکرا بە تۆمارکردنی چوونی کۆچبەر لە نۆکەندی ئینگلیزەوە بۆ بەریتانیا.
هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ کێشەی کەمی لەدایکبوونی منداڵ دەمێکە یەخەی ئیتاڵیای گرتووە و چەندین ساڵە کەمترین رێژەی زیادبوونی دانیشتووانەکەی لە یەکێتی ئەوروپا هەبووە، بەڵام کێشەکە تا بێت زەقتر دەبێت. بە گوێرەی ئاماری نوێی حکومەتی ئیتاڵیا، جارێکی دیکە رێژەی لەدایکبوون لە ئیتاڵیا لە 2023 بەراورد بە 2022 کەمیکردووە. لە 2022 رێژەی لەدایکبوونی منداڵ بەرامبەر ژنانی پێگەیشتوو 1.24 بووە، واتە هەر ژنێک 1.24 منداڵی بووە، بەڵام لە 2023 رێژەکە ئەوەندەی دیکە هاتووەتە خوارەوە و بووە بە 1.2. لە 2022دا تەنیا 379 هەزار منداڵی ئیتاڵی لەدایکبوون، ئەمەش نوێترین ریکۆردی کەمترین رێژەی لەدایکبوونە لە ئیتاڵیا کە 15 ساڵە بەرەو کەمبوونەوە دەچێت. شارەزایانی بواری گەشەسەندنی دانیشتووان ئەمە وەک مەترسییەکی زۆر گەورە بۆ گۆڕانی دیمۆگرافیای ئیتاڵیا دادەنێن و دەڵێن کار وا بڕوات تاوەکو 2030، ئەو 59 ملیۆن دانیشتووانەی ئەمڕۆی ئیتاڵیا بۆ 1 ملیۆن کەمدەبنەوە. لە ئێستاوە زیادبوونی رێژەی بەساڵاچوو کاریگەرییەکانی بەسەر ئیتاڵیاوە دەرکەوتووە، بەتایبەت لەسەر هەریەک لە سێکتەرەکانی تەندروستی و خانەنشینی. تەمەنی 24٪ی دانیشتووانی ئیتاڵیا لە سەروو 63.5٪ ساڵەوەیە، 63٪ لە نێوان 15 بۆ 64 ساڵ و 12.4٪یش لە خوار 15 ساڵییەوەن. ئامارێکی دیکەش دەڵێت ئێستا ئیتاڵیا 4.5 ملیۆن هاوڵاتی سەروو تەمەن 80 ساڵی هەیە لەکاتێکدا تەنیا 4.4 ملیۆن منداڵی خوار تەمەن 10 ساڵ هەن. پۆپ فرانسیس، لە دواین گوتاریدا بۆ ئیتاڵییەکان داوایان لێدەکات منداڵیان ببێت، "تاوەکو هیوا بە داهاتووی وڵاتەکە لەناونەچێت". فرانسیس دەڵێت بەردەوامدەبێت لە بانگەوازەکەی بۆ پاراستنی دیمۆگرافیای ئیتاڵیا و چاوەڕێدەکات تا 2025 ئەنجامی کامپەینەکەی ببینێت. حکومەتەکەی جۆرجیا میڵۆنی، سەرۆک وەزیرانی ئیتاڵیا هەر لە دەستبەکاربوونییەوە بە جیددی کاری لەسەر ئەم کێشەیە کردووە و ئامانجیانە ژمارەی لەدایکبوونی منداڵی ئیتاڵی ساڵانە بۆ سەروو 500 هەزار بەرزبکەنەوە.
هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد لە ناوچەی قەرەچوغ لە سنووری قەزای مەخمور بە مەبەستی سەلامەتی بەرهەم و گیانی جوتیاران ئۆپەراسیۆنی هاوبەشی هێزەکانی ھاوپەیمانان و دژە تیرۆری عێراق بۆسەر مۆڵگەکانی چەکدارانی داعش دەستیپێکرد. ئەمڕۆ شەممە، 11ی ئایاری 2024، غازی فەیسەڵ، فەرماندەی سەربازی لە ناوچەی قەرەچوغ لە سنووری قەزای مەخمور بە هاوڵاتی راگەیاند، "لەئێستادا سەرەتای وەرزی دروێنەیە لە ناوچەکانمان و ساڵانە داعشەکانی قەرەچوغ بۆ سەرانە وەرگرتن لەو جوتیارانەی دەستیان پێدەگات دەیانەوێت نزیک ببنەوە و هەڕەشەی سەرانە و دەغڵ سووتاندن دەکەن". ئاماژەی بەوەشکرد، "ئێمەش هێزەکانمان دەخەینە حاڵەتی ئامادە باشی و بە پلان لەگەڵ هێزەکانی 70 و کۆماندۆی یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستان لەڕێگەی هاوپەیمانان هەوڵی رێگری لە داعشەکان دەدەین بۆ ئەوەی جوتیاران بە ئازادی وەرزی دروێنە تێپەڕێنن". غازی فەیسەڵ وتی، "لەسەرداوای ئێمە ئەمڕۆ شەممە هێزەکانی هاوپەیمانان و دژەتیرۆری عێراق لەبەرامبەر هەردوو گوندی عەلیەڕەش و قەڵاتە سۆران لە شەش قۆڵەوە ئۆپەراسیۆنێکیان ئەنجامدا و تا ئێستا بەردەوامن". وتیشی، "ئەم ئۆپەراسیۆنە بۆ سەلامەتی جوتیاران و رێگریکردنە لە پلان و بەرنامەی داعش کە نیازی سەرانە وەرگرتنیان لەهەندێک شوێن هەبوو".
