.jpeg)
هاوڵاتى کۆبونه‌وه‌ی لوتکه‌ى حه‌وت وڵاته پیشه‌سازییه‌که‌ی جیهان ئه‌مریکا، به‌ریتانیا، ئه‌ڵمانیا، فه‌ره‌نسا، که‌نه‌دا، ژاپۆن‌و ئیتاڵیا -G7- له‌به‌ریتانیا ده‌ستى به‌کاره‌کانی کرد و سه‌رۆکى به‌ریتانیا رایگه‌یاند:" وڵاتانى ئه‌ندام له G7 پلانیان بۆ ئه‌وه داناوه تا کۆتایى ٢٠٢٢ بڕى یه‌ک ملیار ژمه ڤاکسینى ڤایرۆسى کۆرۆناى نوێ بۆ وڵاتانى که‌مده‌رامه‌ت دابین بکه‌ن". کۆبونه‌وه‌و کاره‌کانی لوتکه‌ی G7، ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ هه‌ینی له‌ناوچه‌ى کۆرنوۆڵ له‌به‌ریتانیا ده‌ستیپێکردو بڕیاره ماوه‌ی سێ ڕۆژ بخایه‌نێت. روبه‌ڕوبونه‌وه‌ى کۆرۆنا، گۆڕانى که‌ش و هه‌وا، وه‌رگرتنى باج له‌کۆمپانیا فره‌نه‌ته‌وه‌ییه‌کان‌و چونه‌ده‌ره‌وه‌ى به‌ریتانیا له‌یه‌کێتیى ئه‌وروپا ته‌وه‌ره سه‌ره‌کییه‌کانى گفتوگۆکانى G7 ده‌بن. هه‌روه‌ها بۆریس جۆنسۆن، سه‌رۆکى حکومه‌تى به‌ریتانیا رایگه‌یاند:" وڵاتانى ئه‌ندام له G7 پلانیان بۆ ئه‌وه داناوه تاکو کۆتایى ٢٠٢٢ بڕى یه‌ک ملیار جورعه ڤاکسینى ڤایرۆسى کۆرۆناى نوێ بۆ وڵاتانى که‌مده‌رامه‌ت دابین بکه‌ن". هاوکات، راشیگه‌یاند، وه‌ک سه‌رکه‌وتنى به‌ریتانیا له‌به‌رنامه‌ى ڤاکسین، ئیدى له‌ره‌وشێکدا ده‌توانن ئه‌و ڤاکسینانه‌ى له‌خۆیان زیادن بیانده‌ن به‌و وڵاتانه‌ى پێویستییان پێیه‌تی. "به‌ئه‌نجامدانى ئه‌مه‌ش هه‌نگاوێکى گرنگ ده‌نێین بۆ له‌ناوبردنى ئه‌م په‌تا جیهانگیره". جۆنسۆن ئاماژه‌ى به‌وه‌ش کردووه که چاوه‌ڕێ ده‌که‌ن سه‌رکرده‌کانى G7 بڕى یه‌ک ملیار جورعه ڤاکسین به‌وڵاتانى که‌مده‌رامه‌ت ببه‌خشن. کۆبونه‌وه‌ی لوتکه‌ى حه‌وت وڵاته پیشه‌سازییه‌که‌ی به‌به‌شدارى ( ئه‌مریکا، ئه‌ڵمانیا، فه‌ره‌نسا، به‌ریتانیا، ئیتاڵیا، یابان، که‌نه‌دا) چه‌ند کاتژمێرێکه ده‌ستى به‌کاره‌کانى کردووه.
هاوڵاتى له‌بازاره‌کانى جیهاندا نرخى نه‌وتى خاو به‌رێژه‌یه‌کى به‌رچاو به‌رزبووه‌ته‌وه‌و به‌رمیلێک نه‌وتى خاو نزیکه له 73 دۆلار. ئه‌مڕۆ هه‌ینى 11ى حوزه‌یرانى 2021، به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت به 72 دۆلارو 83 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 70 دۆلارو 91 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هاوکات به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئۆپێک پڵه‌س به 71 دۆلارو 62 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. به‌رزبونه‌وه‌ى نه‌وتى خاو له‌کاتێکدایه که ئه‌مڕۆ کۆبونه‌وه‌ى وڵاتانى (G7)ده‌ستى پێکردووه‌و جۆبایدن سه‌رۆکى ویلایه‌ته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا رایگه‌یاند له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانانى وڵاته‌که‌یدا کار بۆ ئابوورییه‌کى باشتر ده‌که‌ن. هاوکات به‌رزبونه‌وه‌ى نرخى نه‌وتى خاو بۆ بڵاوبونه‌وه‌ى ڤاکسینى دژه کۆرۆنا ده‌گه‌رێته‌وه‌و خواستى کرینى نه‌وتى خاويش له جیهاندا زیاتر بووه.
هاوڵاتى سه‌رۆکى ویلایه‌ته یه‌کگرتوه‌کانى ئه‌مریکا پێش به‌شداریکردنى له‌کۆبونه‌وه‌ى لوتکه‌ى وڵاتانى (G7)رایگه‌یاند:" له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانانمان کار بۆ بنیادنانى ئابورییه‌کى به‌هێزى جیهانى گشتگیر و دادپه‌روه‌رانه‌تر ده‌که‌ین". ئه‌مڕۆ هه‌ینى 11ى حوزه‌یرانى 2021، جۆ بایدن سه‌رۆکى ئه‌مریکا له‌تویتێکدا له هه‌ژمارى تایبه‌تى خۆى نوسیویه‌تی:"پابه‌ندم به زیادکردنى کار له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانه‌کانى وڵاته‌که‌م بۆ بنیادنانى ئابوریه‌کى به‌هێز گشتگیر و دادپه‌روه‌ر". هه‌روه‌ها نوسیویه‌تى:" ئه‌مڕۆ رۆژى فه‌رمى لوتکه‌ى وڵاتانى (G7)ه بۆ شانشینى یه‌کگرتوى بریتانیا، به‌و جۆره‌ش به‌چاوه‌ڕوانییه‌وه، له‌گه‌ڵ به‌هێزکردنى پابه‌ندبونمان، فره‌لایه‌نى و کارکردن له‌گه‌ڵ هاوکارانمان زیاتر ده‌که‌م، به‌مه‌به‌ستى بنیاتنانى ئابورییه‌کى جیهانى گشتگیر و دادپه‌روه‌رتر" . لوتکه‌ى وڵاتانى (G7) له رۆژانى 11-13ى ئه‌م مانگه له‌شارى کۆرنواڵى بریتانیا به‌ڕێوه‌ده‌چێت، به‌شداربوان پلانه‌کانیان له‌و کۆبونه‌وه‌یه‌دا تاوتوێکردنى شه‌ڕى دژى کۆرۆنا و بڵاوکردنه‌وه‌ى ڤاکسین و گۆڕانى که‌شوهه‌وا و گێڕانه‌وه‌ى سه‌قامگیرى بۆ دۆخى ئابورى جیهانى ده‌خه‌نه‌روو.
هاوڵاتى ئه‌نجومه‌نى ئه‌وروپا بۆ یه‌که‌مجار هه‌ڕه‌شه له تورکیا ده‌کات، که ئه‌گه‌ر بازرگان و چالاکڤانى تورک عوسمان کاڤاڵا ئازاد نه‌کات، ئه‌وا رێوشوێنى دیسیپلنکردن له دژى ده‌گرێته‌به‌ر بۆ ئه‌وه‌ى سزاى بدات. عوسمان کاڤاڵا، بازرگانێکى تورکیى ته‌مه‌ن 63 ساڵانه و چالاکوانێکى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نییه و به‌رده‌وام ره‌خنه‌ى توندى ئاراسته‌ى ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان کردووه. کاڤاڵا له ساڵى 2017 ده‌ستگیرکراوه و رووبه‌ڕووى کۆمه‌ڵێک تۆمه‌تى په‌یوه‌ندیدار به خۆپیشاندانه‌کانى پارکى گه‌زى له ساڵى 2013 و هه‌وڵى کوده‌تاکه‌ى ساڵى 2016 کراوه‌ته‌وه، به‌ڵام کاڤاڵا ره‌تیده‌کاته‌وه هیچ په‌یوه‌ندیێکى به خۆپیشاندانه‌کان یان هه‌وڵى کوده‌تاکه‌وه هه‌بووبێت. هه‌رچه‌نده، کانوونى یه‌که‌مى ساڵى 2019 دادگاى مافى مرۆڤى سه‌ر به ئه‌نجوومه‌نى ئه‌وروپا بڕیارێکى بۆ ئازادکردنى کاڤاڵا ده‌رکرد، به‌ڵام تورکیا تائێستا ره‌تیکردووه‌ته‌وه ئه‌و بازرگانه ئازاد بکات. ئه‌مڕۆ بۆ یه‌که‌مجار لیژنه‌ى سه‌رپه‌رشتیکارى بڕیاره‌کانى دادگاى مافى مرۆڤى ئه‌وروپا هه‌ڕه‌شه‌ى له تورکیا کرد که رێوشوێنى دیسیپلینکردن دژى ئه‌نقه‌ره ده‌گرێته‌به‌ر، ئه‌گه‌ر کاڤاڵا ئازاد نه‌کات. لیژنه‌که ئه‌وه‌یان خستۆته‌روو "به‌رده‌وامبوونى ده‌ستگیرکردنى هه‌ڕه‌مه‌کیى کاڤاڵا پێشێلکاریێکى گه‌وره‌یه و دژى په‌یماننامه‌ى ئه‌وروپى بۆ مافه‌کانى مرۆڤه و له وڵاتێکى خاوه‌ن سه‌روه‌ریى یاسادا جێگه‌ى قبووڵکردن نییه." هه‌روه‌ها لیژنه‌که باس له‌وه ده‌کات ئه‌وان له رێگه‌ى هه‌موو ئه‌و ئامرازانه‌ى له به‌رده‌ستیانن، له نێویشیاندا، رێکارى یاسایی، به‌رده‌وام ده‌بن له هه‌وڵدان بۆ جێبه‌جێکردنى ئه‌و بڕیاره‌ی، که له لایه‌ن دادگاى مافى مرۆڤى ئه‌وروپا ده‌رکراوه.
شاناز حەسەن ئەمڕۆ لە بازاڕەكاندا نرخی دیناری عێراقی دابەزینی زیاتری بەخۆیەوە بینی، خاوەنی نوسینگەیەك ئاماژە بەوە دەدات عێراق بڕی كەمتر دۆلار دەخاتە بازاڕەوە بۆیە نرخەكە زیاتر دادەبەزێت و نرخی دۆلار بەرز دەبێتەوە. ئەمڕۆ چوارشەممە هەر 100 دۆلارێکی ئەمریکی بەرامبەر بە 150 هەزار و 250 دینار مامەڵەی پێوەدەکرێت، ئەحمەد مستەفا، خاوەنی نوسنگەی پەیامی ڕاستی لە لێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت"بەپێی دابەشكردنی بەغدایە، كە هەندێك رۆژ كەمتر دۆلار دەخاتە بازاڕەوە و بەپێی داواكاری بازاڕ دۆلار ناخاتە بازاڕەكەوە بۆیە ئەو دابەزینە لە نرخی دیناردا ڕودەدات". ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد، ئەمڕۆ بەغدا دۆلاری نەكردۆتە بازاڕەوە، بۆیە نرخەكان جێگیر نیە و بەرز دەبێتەوە، ووتيشی" نرخەكان نازانرێت جێگیر دەبن یان نا، ئەوە عتەنیا بەغدا دەزانێت و لەدەسەڵاتی ئەودایە نرخی دینار جێگیر بكات یاخود دابەزێتەوە". ئەحمەد مستەفا، وتیشی" لەئێستادا بازاڕ شڵەژانێكی زۆری پێوە دیارە و ئەو خەڵكەی كاری ئاڵوگۆڕی دراوە و خەڵكەكە ئاساییەكەش كەوتونە شڵەژانەوە نازانن چی بكەن و دۆخەكە چۆن دەبێت بۆ ڕۆژانی داهاتوو ". دوای ئەوەی بانكی ناوەندیی عێراقی نرخی فرۆشتنی 100 دۆلاری بە 146 هەزار دینار دیاریكرد نرخی دۆلار لە بازاڕەكاندا رۆژانە بەرز دەبێتەوە و پێشبینیش دەکرێت زیاتر لەوەی هەیە بەرزترببێتەوە. نرخی دراوەکان بەپێی نوسنگەی پەیامی ڕاستی لە سلێمانی بۆ ئەمڕۆ چوارشەممە 09-06-2021 بەمشێوەیەیە: 100 دۆلاری ئەمریکی بەرامبەر 150 هەزار 300 دینارە 100 یۆرۆ بە 183 هەزار و 366 دینارە 100 پاو‌ەند بە 212 هەزار و 675 دینارە 100 لیرەی توركی بە 17 هەزار و 675 دینار 100 هەزار تمەن بە 6 هەزار و 448 دینارە
هاوڵاتى ئەمڕۆ سێشه‌ممه 8ی حوزه‌یرانی 2021، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەکانی جیهاندا بە 70 دۆلار و 91 سەنتە. هاوکات لە بۆرسە بازارە جیهانییەکان، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی ئەمریکیش بە 68 دۆلار و 70 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت. پێشتر نرخی نەوت بۆ سەروو 70 دۆلار بەرزبووەوە، دوای ئەوەی لە ساڵی رابردووەوە بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و لەکارکەوتنی کارگە گەورەکانی جیهان و راگرتنی جموجوڵی ئامێر و ئۆتۆمبێلەکان، نرخی نەوت بۆ نزمترین ئاستی لە مێژوویدا دابەزی بوو. بەگوێرەی شیکەرەوەکانی بازاری وزە لە ئەمریکا بەهۆی زیادبونی خواست و بەنزمی هێشتنەوەی بەرهەمهێنانی نەوت، پێشبینی دەکرێت تاکۆتایی ئەمساڵ نرخی نەوتی برێنت لەنێوان 70 بۆ 80 دۆلاردا جێگیربێت.
هاوڵاتى ئەمڕۆ دووشه‌ممه 7ی حوزه‌یرانی 2021، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەکانی جیهاندا بە 71 دۆلار و 53 سەنتە. هاوکات لە بۆرسە بازارە جیهانییەکان، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی ئەمریکیش بە 69 دۆلار و 35 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت. پێشتر نرخی نەوت بۆ سەروو 70 دۆلار بەرزبووەوە، دوای ئەوەی لە ساڵی رابردووەوە بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و لەکارکەوتنی کارگە گەورەکانی جیهان و راگرتنی جموجوڵی ئامێر و ئۆتۆمبێلەکان، نرخی نەوت بۆ نزمترین ئاستی لە مێژوویدا دابەزی بوو.
هاوڵاتى ئەمڕۆ یەکشه‌ممه 6ی حوزه‌یرانی 2021، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەکانی جیهاندا بە 71 دۆلار و 89 سەنتە. هاوکات لە بۆرسە بازارە جیهانییەکان، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی ئەمریکیش بە 69 دۆلار و 62 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت. پێشتر نرخی نەوت بۆ سەروو 70 دۆلار بەرزبووەوە، دوای ئەوەی لە ساڵی رابردووەوە بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و لەکارکەوتنی کارگە گەورەکانی جیهان و راگرتنی جموجوڵی ئامێر و ئۆتۆمبێلەکان، نرخی نەوت بۆ نزمترین ئاستی لە مێژوویدا دابەزی بوو. بەگوێرەی شیکەرەوەکانی بازاری وزە لە ئەمریکا بەهۆی زیادبونی خواست و بەنزمی هێشتنەوەی بەرهەمهێنانی نەوت، پێشبینی دەکرێت تاکۆتایی ئەمساڵ نرخی نەوتی برێنت لەنێوان 70 بۆ 80 دۆلاردا جێگیربێت.
.jpg)
هاوڵاتى سه‌رۆکى ویلایه‌ته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا له په‌یامێکى پیرۆزباییدا بۆ ئیسحاق هێرزۆگ که وه‌ک سه‌رۆکى نوێى ئیسرائیل هه‌ڵبژێردراوه، هیواى خواست په‌یوه‌ندییه‌کانى نێوان هه‌ر دوو وڵات وه‌ک خۆى به‌رده‌وام بێت. جۆ بایدن له په‌یامێکدا که به بۆنه‌ى هه‌ڵبژاردنى ئیسحاق هێرزۆگ به سه‌رۆکى ئیسرائیل بڵاوى کردووه‌ته‌وه، رایگه‌یاندووه، له ناخى دڵییه‌وه پیرۆزبایى له ئیسحاق هێرزۆگ ده‌کات. بایدن جه‌ختى له‌وه کردووه‌ته‌وه که ئیسحاق هێرزۆگ له ژیانى سیاسى خۆیدا هه‌وڵێکى زۆریداوه بۆ ئاسایشى ئیسرائیل و کۆمه‌ڵگاى یه‌هوودى و رایگه‌یاندووه، "له سه‌رده‌مى ئیسحاق هێرزۆگ-دا هاوبه‌شیى نێوان ئه‌مریکا و ئیسرائیل به‌هێزتر ده‌بێت". هاوکات بایدن، هیواى سه‌رکه‌وتن و سوپاسى سه‌رۆکى ئیسرائیل رئۆڤین ریڤلین-ى کرد بۆ ئه‌و ئه‌رکه‌ى که له ماوه‌ى رابردوودا به‌ڕێوه‌ى بردبوو. دۆینێ چوارشه‌ممه په‌رله‌مانى ئیسرائیل، سه‌رۆکى ئاژانسى زایۆنیزم و سه‌رۆکى پێشووى پارتى کار، ئیسحاق هێرزۆگ به سه‌رکۆمار هه‌ڵبژارد. به‌مه‌به‌ستى هه‌ڵبژاردنى شوێنگره‌وه‌ى سه‌رۆکى ئیسرائیل، رئۆڤین ریڤلین که له نۆى ته‌مووزدا، ماوه‌ى سه‌رۆکایه‌تییه‌که‌ى ته‌واو ده‌بێت، په‌رله‌مانى ئیسرائیل کۆبووه‌وه و له ده‌نگدانێکدا سه‌رۆکى پێشووى پارتى کار، ئیسحاق هێرزۆگ له‌گه‌ڵ چالاکوانى زایۆنیست، میریام پێرێتز که له دایکبووى مه‌غریبه و نیشته‌جێى یه‌که‌ى جووله‌که‌نشینى گیڤات زه‌ڤ-ه که ده‌که‌وێته نێوان که‌نارى خۆرئاوا و قودسى خۆرهه‌ڵاته‌وه، به سه‌رۆکى نوێى ئیسرائیل هه‌ڵبژارد. له خولى یه‌که‌مى ده‌نگدانه‌که‌دا له کۆى ده‌نگى 120 په‌رله‌مانتار، هێرزۆگ ده‌نگى 87یانى به‌ده‌ستهێنا و له به‌رامبه‌ریشدا رکابه‌ره‌که‌ى پێرێتز 27 ده‌نگى به‌ده‌ستهێنا، به‌و شێوه‌یه هێرزۆنگ بووه یازده‌هه‌مین سه‌رۆکى ئیسرائیل. - ئیسحاق هێرزۆگ، کێیه؟ هێرزۆگ-ى ته‌مه‌ن 60 ساڵان که سه‌رۆکى ئاژانسى زایۆنیزمه، کوڕى شه‌شه‌مین سه‌رکۆمارى ئیسرائیل، حایم هێرزۆگ-ه که له ساڵى 1983-1993دا وڵاتى به‌ڕێوه‌بردووه. ئیسحاق هێرزۆگ له ساڵى 2013-2017دا، سه‌رۆکى پارتى کار بووه. سه‌رۆکى ئیسرائیل که بۆ حه‌وت ساڵ هه‌ڵده‌بژێردرێت، به پێچه‌وانه‌ى سه‌رۆکى حکومه‌ت که ده‌سه‌ڵاتێکى فراوانى هه‌یه، خاوه‌ن ده‌سه‌ڵاتێکى سنوورداره و سمبوولییه که ده‌توانێت لێخۆشبوون بۆ سزادراوان ده‌ربکات له‌گه‌ڵ وه‌رگرتنى نامه‌ى ده‌ستبه‌کاربوونى باڵیۆزه‌کان و راسپاردنى براوه‌ى هه‌ڵبژاردنه‌کان بۆ پێکهێنانى حکومه‌ت.
هاوڵاتى ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه 3ی حوزه‌یرانی 2021، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەکانی جیهاندا بە 70 دۆلار و 79 سەنتە. هاوکات لە بۆرسە بازارە جیهانییەکان، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی ئەمریکیش بە 69 دۆلار و 25 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت. پێشتر نرخی نەوت بۆ سەروو 70 دۆلار بەرزبووەوە، دوای ئەوەی لە ساڵی رابردووەوە بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و لەکارکەوتنی کارگە گەورەکانی جیهان و راگرتنی جموجوڵی ئامێر و ئۆتۆمبێلەکان، نرخی نەوت بۆ نزمترین ئاستی لە مێژوویدا دابەزی بوو.
هاوڵاتى لە کۆبوونەوەی کنێسێت -پەرلەمانی ئیسرائیل- ئیسحاق هێرزۆگ وەکو 11ـەیەم سەرۆکی ئیسرائیل هەڵبژێردرا. ئەوەش دوای ئەوەی توانی بەسەر میریام پێرتزی رکابەری سەربکەوێت. ئەمڕۆ چوار شەممە، 2 حوزەیرانی 2021 پەرلەمانی ئیسرائیل بەدەنگی 87 ئەندام، ئیسحاق هێرزۆك-ی وەك 11 هەمین سەرۆكی ئەو وڵاتە هەڵبژارد.
.jpg)
هاوڵاتى لەچین جۆرە ڤایرۆسێكی نوێ سەریهەڵدا و لە باڵندەوە بۆ مرۆڤ گوازرایەوە رێکخراوی تەندروستی جیهانی ڕایگەیاند " " تاوەکو ئێستا سەرچاوەی ڤایرۆسەکە نەدۆزراوەتەوە و، هیچ توشبووێکی دیکەیش تۆمارنەکراوە. هەروەها تاوەکو ئێستا دیار نییە کە لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی دیکە دەگوازرێتەوە". ئەو پیاوە چینییە تەمەنی 41 ساڵە و لە 28ـی نیسانەوە لە نەخۆشخانەیەکی پارێزگای ژیانگسو خەوێنراوە، دوای لێکۆڵینەوە لە هۆکاری نەخۆشکەوتنی دەرکەوت کە تووشی جۆرێکی نوێی ئەنفلوەنزا بووە، بەپێی زانیارییەکانی کۆمیسیۆنی تەندروستی نیشتمانی چین ئەوە یەکەمجارە کە ڤایرۆسی H10N3 بۆ مرۆڤ دەگوازرێتەوە. لەنێوان ساڵانی 2013 و 2017 ئەنفلوەنزایەکی دیکەی باڵندە بەناوی H7N9 زیاتر لە هەزار و 500 کەسی لە چین تووش کرد کە لە مریشکەوە بۆ مرۆڤ گوازرابووەوە. بەو هۆیەشەوە بەرپرسانی چین زۆر تووشی سەرسوڕمان نەبوون بە دەرکەوتنی جۆرە نوێیەکانی ئەنفلوەنزای باڵندە. لە 28-05-2021 دەرکەوتووە کە پیاوە چینییەکە تووشی جۆرێکی نوێی ئەنفلوەنزا بووە، بەڵام دوای پێنج رۆژ هەواڵەکەی لە میدیاکان بڵاوبووەوە، تەندروستیی نیشتمانیی چین دەڵێت، "دۆخی تەندروستیی تووشبووەکە ئێستا جێگیرە و، بەزوویی رەوانەی ماڵەوەی دەکرێت". رێکخراوی تەندروستی جیهانی لەبارەی ڤایرۆسەکە دەڵێت، " تاوەکو ئێستا سەرچاوەی ڤایرۆسەکە نەدۆزراوەتەوە و، هیچ تووشبووێکی دیکەیش تۆمارنەکراوە. هەروەها تاوەکو ئێستا دیار نییە کە لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی دیکە دەگوازرێتەوە". فیلیپ کلایس، پسپۆرێکی نەخۆشییە گوازراوەکانی ئاژەڵان دەڵێت، "ئەو جۆرە ئەنفلوەنزایە زۆر باو نییە"، لە ماوەی 40 ساڵدا نزیکەی 160 جۆری ڤایرۆسی گوازراوە بۆ مرۆڤ تۆمارکراوە کە زۆربەیان لە باڵندەوە بوون. لە تشرینی دووەمی 2020 جۆرێکی دیکەی ئەنفلوەنزا سەری هەڵدا لە ئەوروپا کە بووە هۆی لەنێوبردنی هەزاران باڵندە، یەکەم تووشبووی ئەنفلوەنزا نوێیەکە -H5N8- لە شوباتی ئەمساڵ لە رووسیا تۆمارکرا. دواتر حەوت کەسی دیکە تووشی هەمان جۆری ئەنفلوەنزا بوون کە پاش ماوەیەک چاکبوونەوە. نزیکەی دوو ساڵ پێش ئێستا ڤایرۆسی کۆرۆنا لە چین بڵاوبووەوە، دوای ماوەیەکی کەم بووە پەتایەکی جیهانی. جیاوازیی نێوان ئەو دوو ڤایرۆسە ئەوەیە کە لایەنە تەندروستییە جیهانییەکان باشتر ئامادەی رێگری لە ئەنفلوەنزان.
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاو له بازاره‌کانى جیهاندا به‌رزده‌بێته‌وه‌و به‌رمیلێک نه‌وتى برێت له‌سه‌رو 70 دۆلار مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌کرێت و ئۆپێکیش بریاریدا مانگى ئاینده نه‌وتى زیاتر هه‌نارده‌ى ده‌ره‌وه بکات. ئه‌مشه‌و سێشه‌ممه یه‌کى حوزه‌یرانى 2021، به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت به 70 دۆلارو 53 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 67 دۆلارو 90 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هاوکات به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئۆپێک پڵه‌س به 68 دۆلارو 76 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. ئه‌م نرخانه‌ى نه‌وتى خاو له کاتێکدایه که وڵاتانى ئه‌ندام له رێکخراوى ئۆپێک بریاریاندا بۆ مانگى داهاتوو(ته‌موز) یه‌ک بۆ دوو ملیۆن به‌رمیل نه‌وتى خاو زیاتر به‌رهه‌م بهێنن و هه‌نارده‌ى ده‌ره‌وه‌ى بکه‌ن.
هاوڵاتى ئەمڕۆ سێشه‌ممه 1ی حوزەیرانی 2021، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەکانی جیهاندا بە 70 دۆلار و 8 سەنتە. هاوکات لە بۆرسە بازارە جیهانییەکان، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی ئەمریکیش بە 67 دۆلار و 55 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، لەگەڵ پێشبینی بازارە پیشەسازییەکان بۆ زیادبوونی خواست لەسەر نەوت لەچەند مانگی داهاتوودا لەئەنجامی بوژانەوەی ئابوری وڵاتان و نزیکبوونەوەی کۆبوونەوەی وڵاتانی هەناردەکاری نەوت و هاوپەیمانەکانی ناسراو بە (ئۆپیک پڵەس)، ئەمڕۆ بەهای نەوت 70 دۆلاری تێپەڕاند.
.jpg)
هاوڵاتى ئەمڕۆ دووشه‌ممه 31ی ئایاری 2021، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەکانی جیهاندا بە 69 دۆلار و 9 سەنتە. هاوکات لە بۆرسە بازارە جیهانییەکان، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی ئەمریکیش بە 66 دۆلار و 72 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت. ماوه‌ی چه‌ند مانگێكه نرخی نه‌وت له بازاڕه‌كانی جیهان به‌رزبوونه‌وه‌ی به‌خۆیه‌وه به‌جۆرێك له سه‌رو 60 دۆلاره‌وه مامه‌ڵه‌ی پێوه ده‌كرێت.
