هاوڵاتی ماریا پۆنۆمارێنکۆ، ڕۆژنامەنوسی ڕوسی، بەهۆی ئەوەی لە سۆشیاڵ میدیادا دیمەنی هێرشەکەی ڕوسیای بۆسەر شانۆیەک لە ئۆکرانیا بڵاوکردەوە، ئەمڕۆ دادگا لە سیبریا سزای ٦ ساڵ زیندانی بۆ دەرکرد. دادگای بارناول لە سیبریا، ڕایگەیاند بەتاوانی بڵاوکردنەوەی " هەواڵی ساختە" ماریا پۆنۆمارینکۆ سزای ٦ ساڵی زیندانی بەسەردا سەپێندرا و هاوکات بۆ ٥ ساڵیش لە کاری ڕۆژنامەوانی وچالاکیەکانی ڕاگیرا، ئەمەش بەپێی ئەو یاسایانەی کە بە ئامانجی دامرکاندنەوەی ناڕەزایەتییەکان سەبارەت بە داگیرکردنی ئۆکرانیا خراونەتەڕوو. ماریا پۆنۆمارینکۆ، ساڵی ڕابردوو لەمانگی نیساندا چەند هەفتەیەک دوای بۆردومانێکی سوپای ڕوسیا لەمانی ئازاردا بۆسەر شانۆیەک لە ماریۆپۆلی ئۆکرانیا دەستگیرکرا بەهۆی بڵاوکردنەوەی ئەو هەواڵە لە سۆشیاڵ میدیادا ، کە لەو بۆردومانەدا بەپێی وتەی بەرپرسانی ئۆکرانیا ١٢٠٠ کەس کوژراون. ئەو ڕۆژنامەنوسە ڕووسیە لەبارەی دەستگیرکردنەکەیەوە لە دادگادا پێش ئەوەی سزا بدرێت وتی، " بەپێی دەستوری ڕوسیا هیچ هەڵەیەکی نەکردووە"، هەروەها ئاماژەی بەوەشدا کە ئەگەر بەڕاستی هەڵەیەکم ئەنجامدابا ئەوا دەکرا داوای نەرمی نواندن بکەم، هەرچەندە بەهۆی سیفەتە ئەخلاقیەکانمەو نەمدەکرد. ماریا پۆنۆمارینکۆ لە دریژەی وتەکانیدا لە دادگا وتیشی" هیچ رژێمێکی تۆتالیتار وەک پێش ڕوخانی بەهێز نەبووە". پارێزەرەکەی ماریا لەبارەی دۆخی تەندرووستیەوە ڕایگەیاندووە، بەهۆی ئەوەی ئەو چالاکوان و ڕۆژنامەنوسە خاوەنی دوو منداڵی بچووک بووە، دوای دەستگیرکردنی توشی گرفتی دەروونی بووە. ئەمە لەکاتێکدایە کە لەدوای لەشکرکێشی ڕوسیاوە بۆسەر ئۆکرانیا، چەندین چالاکوان و فەرماندە و ڕۆژنامەنوس بەتۆمەتی دژایەتی ڕوسیا و بڵاوکردنەوەی " هەواڵی ساختە" دژ بە حکومەت دەستگیرکراون وسزا دراون، لەوانەش هاوینی ڕابردوو، ئەلێکسی گۆرینۆڤ، ئەندامی ئەنجومەنی مۆسکۆ بۆ ماوەی حەوت ساڵ زیندانی کرا، دوای ئەوەی لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی شارەکەدا وێنەی گیرابوو کە دژی شەڕی ڕووسیا لە ئۆکرانیا قسەی دەکرد.
هاوڵاتی خۆپیشاندانەکه، بەئامادەبونی دەیان هاوڵاتی و نوسەر ڕۆشبیر ، له شەقامی سالمی سلێمانی، بەشێوەی ڕێپێوان بەڕێوەچوو، خۆپیشاندەران ، داوای کۆتایهێان بەگۆشەگیری ئیمرالی و ئازادی ئۆجالانیان دەکرد دوای نیوەڕۆی ئەمڕۆ چوارشەممە، 15ی2ی2023 لە ساڵیادی دەستگیرکردنی عەبدوڵا ئۆجالان، خۆپیشاندانێکی فراوان لە سلێمانی ، بۆ ئازادی ئۆجالان ڕابەری زیندانیکراوی پارتی کرێکانی کوردستان(پەکەکە) ئەنجادرا، خۆپیشاندانەکە لە لایەن کۆمیتەی ئازادی ئۆجالان سازکرابوو، ژمارەیەكی زۆری هاوڵاتی و نوێنەری چەند پارتێکی سیاسی و ڕێکخراو و نوسەر و ڕۆشبیر بەشدارییان تیایدا کرد، تیایدا داوای کۆتایهێنان به گۆشەگیری ئیمرالی و ئازادی ئۆجالان كرا. خۆپیشادانەکە، له شەقامی سالمی شاری سلێمانی بەڕێپێوان دەستیپێکرد، بەدروشمی ئازادی بۆ ئۆجالان و بەرزکردنەوەی وێنەی عەبدوڵا ئۆجالان بەردەوام بوو، هەتا بەردوەم باخی گشتی، پاشان لەکۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا، ڕێکخەرانی خۆپیشاندانەكە پەیامی خۆیان ڕاگەیاند، کەداوای سەرەکیان بریتین بوو لە، شکاندنی گۆشەگیری ئیمرالی، کەزیاتر له 22مانگە هیچ هەواڵێکی عەبدوڵڵا ئۆجالان نیە و ئاگاداری باردودۆخی تەندروستی نین. لەو بارەیەوە مامۆستا محەمەد بەکر، ئەندامی کۆمیتەی ئازادی ئۆجالان به هاوڵاتی ڕاگەیاند: ئەمڕۆ 24ساڵ بەسەر پلانگێری نێودەوڵەتی بۆ دەستگیرکردنی سەرۆک ئاپۆ تێدەپەڕێت، ئامانج لەم پلانە ئەوەبوو، گەلانی ناوچەکە بخرێنە ناو دۆخی شەڕەوە ، بەڵام سەرۆک ئاپۆ بە مانیفێستە ئاشتیخوازەکانی خۆی ئەم پلانەی شکست پهێنا. ئاماژەیی بەوەشکرد: هیچ زانیارییەک دەربارەی دۆخی ئۆجالان نیە،دەسەڵاتی فاشستی تورکیا له 2011وە ڕێی نەداوە، پارێزەران سەردانی دورگەری ئیمراڵی بکەن، هەروەها 23مانگیشە ڕێگەنەدراوە کەسوکارەکەی سەردانی ئۆجالان بکەن وتیشی: ئەم چالاکییە لە هەمو شارەکانی کوردستان و جیهان بەڕێوەدەچێت، هەروەها ڕەخنەی له هەڵوێستی ڕێکخراویCPT گرت بەرامبەر کەیسی ئۆجالان و بەدوو ڕوو ناوی برد. هاوكات تاران حسێن هاوسەرۆکی تەڤگەری ئازادی کوردستان، دەربارەی مێژوی پلانی دەستگیرکرنەکە ، زانیاری بە هاوڵاتی داو و وتی: ئۆجالان ماوەی 50ساڵە هاتۆتە ناو کایەی سیاسی و 25ساڵیشە، زیندانی کراوە. ئەو دەربارەی شێوازی دەستگیرکردنی وتی: سەرەتای ئەم پلانگێڕییە نێودەوڵەتیە لە 9ی ئۆکتۆبەری 1998 دەستیپێکرد، ئەوکات ئۆجالان لە سوریا بوو، بەپێدانی چەند بەڵێنێک لەوانە پێدانی مافی پەنابەرێتی ئۆجالان سوریای جێهێشت و دواتر دەستگیرکرا، ئەمریکا و ئیسرائیل و یەکێتی ئەورووپا و وڵاتانی ناوچە بەشدارییان لە پلانەکەدا كرد. لە درێژەی قسەکانی وتی، ئۆجالان لە دورگەی ئیمراڵی زیندانی کرا کەبەندیخانەیەکی تایبەتە و سیستەمێکی تایبەت، ئەو زیدانیە و شێوازی ئەشکەنجەدانه که دژی ئۆجالان دەکرێت، لەمێژودا بەرامبەر هیچ ئازادیخواز و سەرکردەیەک نەکراوه. عەبدوڵا ئۆجالان رابەری زیندانیكراوی پارتی کارێکارانی کوردستان، 24ساڵ لەمەوبەر و لە 15ی شوباتی 1999، لە وڵاتی کینیا دەستگیرکرا و ڕەوانەی توركیا كرا.
هاوڵاتی سەرۆکی ئۆکراینا، ڤلۆدۆیمیر زێلێنسکی لە پەیامێکی ڤیدیۆیدا ئاماژەی بەوە کرد کە هەوڵی دەستەبەرکردنی چەکی زیاتر و کاریگەریان داوە بۆ سوپای وڵاتەکەی بۆ ئەو هێرشانی ئامادەکارییان بۆ کردووە بۆسەر سوپای رووسیا. لە پەیامێکی ڤیدیۆییدا کە دوێنێ شەو لە چەناڵی خۆی لە تێلێگرام بڵاوی کردەوە، ڤلۆدۆیمیر زێلێنسکی هەڵسەنگاندنی بۆ کۆبوونەوەی گرووپی بەرگریی دیداری ئۆکراینا کرد کە لە بڕۆکسل بە سەرۆکایەتی ئەمریکا بەڕێوەچووە. راشیگەیاند: ''ئەمە نۆیەمین کۆبوونەوەی لەم جۆرەیە. بڕیارێکی دیکەی بەهێز درا بۆ پاراستنی دەوڵەتەکەمان و بەهێزکردنی سەربازەکانمان. لەلایەن هاوبەشەکانەوە رەزامەندی نیشاندراوە بۆ ناردنی سیستمی بەرگریی ئاسمانیی زیاتر. لەگەڵ تانک و تۆپ و گولـلەی زیاتر، هەروەها رەزامەندی نیشاندرا لەبارەی مەشقی زیاتر بە سوپاکەمان''. سەرۆکی ئۆکراینا باسی لەوە کرد کە لە چوارچێوەی جەنگی رووسیا-ئۆکراینا ئامادەکارییان کردووە بۆ هێرشکردنە سەر سوپای رووسیا و رایگەیاند: ''بۆ ئەو هێرشەی ئامادەکاریمان بۆ کردووە ئەوەی لەدەستمان بێت ئەنجامی دەدەین بۆ دابینکردنی چەکی زیاتر و چەکی دورهاوێژی زیاتر و هێزی زیاتر بۆ سەربازەکانمان''. هاوکات ڤلۆدۆیمیر زێلێنسکی باسی لەوە کرد کە دوای کارەساتی سەدە کە تورکیای هەژاند تیمی گەڕان و رزگارکردنیان رەوانەی ئەو وڵاتە کردووە. ئەمەشلەکاتێکدایە ئهمڕۆ چوارشهممه (15ی شوباتی 2023)، وهزارهتی بهرگری رووسیا رایگهیاند، له هێرشێكی رووسیادا هێزهكانی ئۆكرانیا بهدرێژایی سێ كیلۆمهتر كشانهوه بهرهو ههرێمی لۆهانسك. له بهیاننامهیهكی وهزارهتی بهرگری رووسیادا هاتووه، سهربازانی رووسیا بە مەبەستی پێشڕەوی زیاتر چوونهتە ناوچهیهكی سهربازی له دارستانهكانی ههرێمی لۆهانسك، لهكاتی هێرشه سهربازیهكهدا، هێزهكانی ئۆكرانیا بهشێوهیهكی پهرش و بڵاو تاوهكو سێ كیلۆمهتر بۆ خاڵی دواتر کشانەوە. لهبهیاننامهكهدا ئهوهش هاتووه، سهربازه ئۆكرانیهكان، كه له شوێنهكانیان ههڵاتن، ئامێره سهربازهكانیان و لاشهی كوژراوهكانیان جێهێشتووه. له 24ـی شوباتی 2022، به فهرمانی پوتنی سهرۆكی رووسیا هێرشكرایهسهر خاكی ئۆكرانیا و بههۆیهوه ههزاران كهس له سهربازان و هاووڵاتیان كوژراون و ملیۆنهها ئۆكرانیش ئاوارهی وڵاتانی ئهوروپی بوون، تا ئێستاش ئهو جهنگه بهردهوامه.
هاوڵاتی وەزارەتی بەرگری هۆڵەندا لە درەنگانی ڕۆژی دووشەممەدا ڕایگەیاند، دوو فڕۆکەی ئێف-35ی هۆڵەندی ڕێگرییان لە نزیکبونەوەی سێ فڕۆکەی سەربازی ڕووسیا کردوە لەلە نزیکبونەوە لە پۆڵەندا. بەپێی وەرگێڕانی رۆیتەرز لە بەیاننامەکەی وەزارەتەکەدا، فڕۆکە نەناسراوەکە لە ناوچەی ناتۆی پۆڵەندی نزیک بوونەتەوە. وەزارەتی بەرگری هۆڵەندا وتی " فڕۆکەکان کە لەو کاتەدا نەناسراو بوون لە کالینینگرادەوە نزیک ناوچەکانی پۆڵەندای ژێر بەرپرسیارێتی ناتۆنزیک بوونەتەوە." کالینینگراد(Kaliningrad) کەناری بالتیکی ڕووسییە کە دەکەوێتە نێوان ئەندامانی یەکێتی ئەوروپا و ناتۆ پۆڵەندا و لیتوانیا. وەزارەتەکە وتی " دوای ناسینەوەیان، دەرکەوت کە سێ فڕۆکە بوون: فڕۆکەیەکی IL-20M Coot – A ی ڕووسی بووە کە دوو فڕۆکەی Su – 27 هاوەڵییان دەکرد. فڕۆکە F-35 ەکەی هۆڵەندا لە دوورەوە هاوەڵی فڕۆکە ڕووسییەکانی کردووە و دواتر هاوەڵییەکەی ڕادەستی هاوبەشەکانی ناتۆ کردووە." وەزارەتی بەرگری ڕووسیا تاوەکو ئێستا لێدوانی لەسەر ئەو ڕووداوە نەداوە. وەزارەتی بەرگری هۆڵەنداش ڕایگەیاند بۆ مانگی دوو و سێ هەشت فڕۆکەی ئێف 35 ی وڵاتەکە لە پۆڵەندا جێگیرکراون.
هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتی پەیوەندیەکانی دەرەوەی خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا ژنێک و ٢ منداڵی تیرۆریستانی داعشی رادەستی حکومەتی سلۆڤاکیا کردەوە. بەگوێرەی ماڵپەڕی بەڕێوەبەرایەتی پەیوەندیەکانی دەرەوەی خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا، شاندێکی سلۆڤاکیا بە سەرۆکایەتی ئیگۆر بوکین بەرپرسی کاروباری دەرەوەی ئەروپای وەزارەتی دەرەوەی سلۆڤاکیا سەردانی رۆژئاوای کوردستانی کردووە. شاندەکە لەلایەن رۆبێل بەهۆ جێگری هاوسەرۆکی بەڕێوەبەرایەتی پەیوەندیەکانی دەرەوە، خالید ئیبراهیم ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرێتیەکە و لانا حسێن ئەندامی نوسینگەی پەیوەندیەکانی یەکینەکانی پاراستنی ژنان (پەیەژە)ەوە پێشوازی لێکراوە. بەگوێرەی هەواڵی ماڵپەڕی بەڕێوەبەرایەتی پەیوەندیەکانی دەرەوەی خۆبەڕێوەبەری، هەردوولایەن باسی دۆخی سوریا و رۆژئاوای کوردستانیان کردووە. رۆبێک بەهۆ ئاماژەی بە کەموکورتی وڵاتانی جیهان و بەجێنەگەیاندنی بەرپرسیاریان لەبەرامبەر خانەوادەی تیرۆریستانی داعش لە کەمپی هۆڵ و کەمپی رۆژ کرد و وتی، پێویستە دەوڵەتانی جیهان هاوڵاتیەکانیان لە کەمپەکاندا بگەڕێننەوە. ئیگۆر بوکینیش سوپای وڵاتەکەی پێشکەشی رۆژئاوای کوردستان کرد و رایگەیاند کە هاوڵاتیەکانیان لە رۆژئاوای کوردستان دەگەڕێننەوە. لە کۆتاییدا بە شێوەیەکی فەرمی ژنێک و ٢ منداڵی تیرۆریستانی داعش کە هاوڵاتی سلۆڤاکیان، رادەستی شاندەکە کرانەوە.
هاوڵاتی نیکی هەیلی باڵیۆزی پێشووی ئەمریکا لە نەتەوە یەکگرتووەکان بە فەرمی خۆکاندیدکردنی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا راگەیاند کە بڕیارە پرۆسەکەی لە مانگی تشرینی دووەمی ساڵی ٢٠٢٤ بەرێوەبچێت. نیکی هەیلی سەر بە پارتی کۆمارییەکانی ئەمریکایە و پێشتر باڵیۆزی فەرمی ئەو وڵاتە بووە بۆ نەتەوە یەکگرتووەکان و پارچە ڤیدیۆیەکی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تویتەر بڵاوکردەوە بە ناونیشانی "کاتی نەوەی نوێی ئەمریکایە."و تێیدا کاندیدبوونی خۆی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا راگەیاند. هالی تەمەن 51 ساڵ ، پارێزگاری پێشووی کارۆلینایەو کە لە ساڵی 2017 تا 2018 وەک باڵیۆزی نەتەوە یەکگرتووەکان لە ژێر دەسەڵاتی ترامپدا خزمەتی کردووە. هاوکات ڕاگەیاندنی خۆکاندیدکردنەکەی زیاتر لە 20 مانگ پێش هەڵبژاردنی تشرینی دووەمی 2024 هەلێکی زیاتر دەدات بە هاڵی بۆ ڕاکێشانی سەرنج و کۆکردنەوەی پارە ،و ئەوەشی ئاشکرا کردووە کە نیکی نە سپی پێستە و نە رەش پێستە بەڵکو بە رەگەز هندییە و ئەوەش ئاماژەیە بۆ هەمەجۆری هاوڵاتیانی ئەمریکی. نیکی هەیلی رەخنەی لە پارتی کۆمارییەکانی ئەمریکا گرتووە بە شکستهێنانیان لە بەدەستهێنانی دەنگی گەل لە حەوت هەڵبژاردن و بە توندی رەخنەی لە کارگێری سەرۆکایەتی جۆو بایدنی ئێستای سەرۆکی ئەمریکا گرتووە و تۆماری سەرۆکایەتییەکەی بە خراپ ناوبردووە و داوای پاراستنی سنوور و بەهێزکردنی ئاسایشی ئەمریکای کردووە. بڕیارە لە مانگی تشرینی دووەمی ساڵی ٢٠٢٤ پرۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا بەڕێوەبچیت و نیکی هەیلی پێش وەختە کاندیبوونی خۆی بۆ ئەو پۆستە راگەیاند.
هاوڵاتی رووداوێکی تەقەکردن لە زانکۆی ویلایەتی میشیگنی ئەمریکا روویداو و لانیکەم سێ کەس کوژران و پێنج کەسی دیکەش برینداربوون. پۆلیس دەڵێت تەقەکەرەکە کە تەمەنی 43ساڵە خۆیشی کوشتووە. رۆژی سێشەممە، 14ـی شوباتی 2023، کریس رۆزمان، جێگری فەرماندەی پۆلیس لە زانکۆی ویلایەتی میشیگن رایگەیاند، گومانلێکراوەکە کاژێر 8:00ـی ئێوارەی رۆژی دووشەممە بەکاتی نێوخۆ تەقەی لەنێو کامپەسی زانکۆکەدا کردووە. دوای ئەوە، بەگوێرەی پۆلیس تەقەکارەکە بەپێ چووەتە بەردەم باڵەخانەیەکی دیکە و لەوێش دەنگی تەقە بیستراوە. دواتر، لە کۆنفڕانسێکی دیکەی رۆژنامەڤانیدا وەک رۆزمان رایگەیاند: "تەقەکەرەکە دوای ئەوەی خۆی بریندارکردووە، بەهۆی سەختیی برینەکەیەوە گیانی لەدەستداوە". کاربەدەستێکی نەخۆشخانەکەی خوێندکارەکانی لێیە ڕۆژی سێشەممە ڕایگەیاند، ئەو پێنج خوێندکارەی لە تەقەکردنەکەدا بریندار بوون، هەموویان لە دۆخێکی سەختدا ماونەتەوە. تەقەکردنەکان نزیکەی 30 میل لە باشوری ئۆکسفۆرد لە میشیگان ڕوویدا، لەو شوێنەی کە چەکدارێکی هەرزەکار لە ساڵی 2021 تفەنگێکی بەکار هێنا کە باوکی وەک جەژنێکی کریسمەس کڕیبوو بۆ کوشتنی چوار قوتابی لە قوتابخانەی ئامادەیی لەو ناوچەیە. رۆزمان لەو بارەیەوە گوتی سەدان پۆلیسیان راسپاردووە بۆ ئەوەی ئاسایشی زانکۆکە بپارێزن. گوتیشی تائێستا پاڵنەری پشت رووداوەکە دیار نییە. بەرپرسانی میشیگن رایانگەیاندووە لەدوای رووداوەکە بۆ ماوەی 48 کاژێر هەموو چالاکییەکی زانکۆی ویلایەتی میشیگن رادەگرن.
هاوڵاتی ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان دووشەممە ڕایگەیاند، بەشار ئەسەد سەرۆکی سوریا ڕەزامەندی دەربڕیوە لەسەر ئەوەی ڕێگە بە نەتەوە یەکگرتووەکان بدات بە شێوەیەکی کاتی دوو دەروازەی سنووری زیادە لە تورکیاوە بەکاربهێنێت بۆ وەرگرتنی یارمەتی بۆ قوربانیانی بوومەلەرزە لە ناوخۆی سوریا. ئاژانسی هەواڵی فەڕمی سوریا سانا سەبارەت بە کۆبوونەوەکە وتی: سەرۆک ئەسەد پێویستی هێنانی هاوکاری بەپەلەی بۆ هەموو ناوچەکانی سوریا دووپاتکردەوە، لەوانە ئەو ناوچانەی کە کەوتوونەتە ژێر داگیرکاری و هەژموونی گروپە تیرۆریستییە چەکدارەکانەوە. ئەم ڕاگەیاندنە دوای چەند کاتژمێرێک دوای کۆبوونەوەی مارتن گریفیتس، بەرپرسی مرۆیی ناوبراو لەگەڵ ئەسەد و بەرپرسانی باڵای سوریا لە دیمەشق هات، گریفیتس لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا داوای کردووە ڕژێمی سوریا ڕێگەی زیاتر بۆ مرۆڤدۆستان بکاتەوە. ئەمەش لەکاتێکدایە کە نەتەوە یەکگرتووەکان لە زۆر لایەنەوە کەوتۆتە بەر ڕەخنە بەهۆی لاوازی و هێواشی وەڵامدانەوەی خەڵک لە ناوخۆی سوریا و بەتایبەتی لەو ناوچانەی کە لەژێر کۆنتڕۆڵی گروپەچەکدارەکان و ئۆپۆزسیۆنی سوریادان. لە ساڵی ٢٠١٩ەوە ڕووسیا چوار خاڵی هاتوچۆی کەمکردووەتەوە بۆ تەنها یەک خاڵ کە یارمەتی نەتەوە یەکگرتووەکان دەدات مانگانە بگاتە ٢.٤ ملیۆن سوری لە باکووری ڕۆژئاوای سوریا. هاوکات لە دوای بوومەلەرزەکەوە، نەتەوە یەکگرتووەکان دەڵێت بە گشتی "٥٨" بارهەڵگر لە ناوەندەکەی تورکیاوە، لە ڕێگەی دەروازەی سنووری" باب ئەلهاوە" چوونە باکووری ڕۆژئاوای سوریا، کە بە شێوەیەکی سەرەکی خێمە و کەلوپەلی ناخۆراکییان هەڵگرتووە..
هاوڵاتی ئیبراهیم ڕەئیسی، سەرۆکۆماری ئێران ڕۆژی سێ شەممە لەسەر داواکاری سەرۆکۆماری چین بەسەردانێکی سێ رۆژە گەیشتە پەکین و و لەمیانەی کۆبوونەوەکانیاندا " ٢٠ گرێبەستی هاوکاری" لەنێوان هەردوولادا واژۆکرا. ئاژانسی هەواڵی ئیرنا ڕایگەیاند، دوای کۆبوونەوەی شاندەکانی هەردوولا بیست بەڵگەنامەی هاوکاری لە نێوان ئێران و چیندا واژۆکراوە، هەروەها سەرچاوە هەواڵییەکانی ئێرانیش ڕایانگەیاندووە سەرۆک کۆماری چین لە کۆنگرەی نەتەوەیی گەلی چین بە فەرمی بەخێرهاتنی شاندی ئێرانی کرد و ڕاستەوخۆ دوای ئەم مەراسیمەکەش دانوستانی شاندەکانی هەردوولا دەستی پێکردووە. لەم سەفەرەدا ژمارەیەک بەرپرسی باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران لەوان پارێزگاری بانکی ناوەندی و وەزیرانی بازرگانی، ئابووری و نەوت، یاوەری ئیبراهیم ڕەئیسین، لەوبارەیەشەوە بە گوتەی تەسنیم، بە ئاماژەدان بەوەی کە پێکهاتەی سەرەکیی شاندی یاوەری سەرۆک کۆمار تیمی ئابوورییە، وتی کە "چین گەورەترین هاوبەشی بازرگانی ئێرانە، بۆیە کردەوەیەکی ستراتیژی لەم سەفەرەدا لە بواری گەشەپێدان و خێراکردنی دەبێت". هەروەها بە گوێرەی ئاژانسی تەسنیم ڕێکەوتنە ئابوورییەکان ئەوە نیشان دەدات کە ئێران لەسەر ڕێگایە بۆ گەشەکردن و گەشەسەندنی کارلێکە بازرگانییەکانی لەگەڵ چیندا. ئیبراهیم ڕەئیسی و شی جینپینگ بۆ یەکەمجار لە مانگی ئەیلولی ساڵی ڕابردوودا لە کۆبوونەوەی لوتکەی ڕێکخراوی هاوکاریی شەنگەهای لە ئۆزبەکستان دیداریان کرد و دوای ئەوە سەرۆک کۆماری ئێران خوازیاری فراوانکردنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەم وڵاتە بوو. لەبارەی کۆبوونەوەکەشەوە، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی چین ڕایگەیاند،" پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو وڵات بنیاتنەرانە و "دژی هیچ وڵاتێکی تر نییە". ئەم بانگهێشتەی سەررۆکۆماری ئێران لەسەر خواستی سەرۆکی چین لەکاتێکدایە، کە سەرۆکی چین لە مانگی کانوونی دووەمی ڕابردوودا سەردانی سعودیە و ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی کرد و زنجیرەیەک ڕێککەوتنی گەورەی ئابووری لە نێوان هەردوو وڵات واژۆ کرا، بەبێ ئەوەی سەردانی ئێران بکات، ئەمەش وەک هەڵوێستی چین دژی ئێران لێکدرایەوە. ئێران و چین پەیوەندییەکی بەهێزی ئابوورییان بە تایبەتی لە بوارەکانی وزە، گواستنەوە، کشتوکاڵ، بازرگانی و وەبەرهێنان واژۆ کردووە، هەروەها ساڵی ٢٠٢١ هەردوو وڵات ڕێککەوتنی هاوکاری " ستراتیژیان" بۆماوەی ٢٥ ساڵ واژۆکردووە، لەگەڵ ئەوەشدا بەهۆی هه ڵوێسته کانیان له باره ی ڕووسیا و هێرشه که ی بۆ سه ڕ ئۆکرانیا که ساڵێک له مه وبه ڕ ده ستیپێکرد، له ژێر گوشاری ڕۆژئاوادان. .
هاوڵاتی کۆمیسیۆنێک لە پورتوگال ئاشکرایکرد کە لە ساڵی ١٨٩٦ەوە نزیکەی پێنج هەزار منداڵ لە کەنیسەی کاسۆلیکی پورتوگال دەستدرێژییان کراوەتە سەر سەرەڕای ئەوەی بەشێکی ئەندامەکانی دەڵێن ژمارەی ڕاستەقینەی قوربانییەکان زۆر زیاترە. کۆمسیۆنیک لیکۆڵینەوەکانی خۆی ئاشکراکردووە لەسەر دەست درێژیکردنە سەرمنداڵان لە کەنیسەی کاسۆلیکی پورتوگالدا لە دوای سەدان قوربانی کە لە کەنیسەکەدا دەستدرێژییان کراوەتەوە سەر، سەرۆکی کۆمسیۆنەکە دەڵێت" ئەو بەڵگانەی خراوەتەڕوو، قەناعەت پێکەرن و لە هەندێک شوێندا خراپەکاری بەربڵاوە". هاوکات پێشتر کەنیسەی کاسۆلیکی پورتوگال ڕایگەیاندبوو کە ڕێوشوێنی پێویست دەگرێتەبەر، هەرچەندە دانانی کات و سنوردارکردنی کاتێکی تایبەت بۆ ئەو پڕۆسەیە بەو مانایەیە کە قەرەبووی یاسایی بۆ زۆربەی قوربانییەکان کاتەکەی بەسەرچووە. هاوکات پاپا فرانسیسیش بەڵێنی داوە کە کڵێساکە لە دەستدرێژیکردنە سەر منداڵان ڕزگار بکات، هەروەها بڕیارە لە مانگی ئابدا سەردانی لیسبۆن بکات و چاوی بە قوربانییەکان بکەوێت.
بە بڕیارێکی فەرمی حکومەت لە ئێران لە (20/2/2023) نابێت رێگە بە مۆبایلی (ئایفۆن 14) و مۆدێلەکانی دواتری ئایفۆن بدرێت بچێتە ناو وڵاتەکە. بە پێی بڕیارەکە تەنانەت گەشتیارانیش ناتوانن (ئایفۆن 14) لەگەڵ خۆیان ببەن بۆ ئێران و چالاکی بکەنەوە چونکە سیستمی تۆڕەکانی مۆبایلی ئەو وڵاتە رێگا بە کارکردنی ئەو جۆرە لە مۆبایلانە نادات. لە بڕیارەکەدا جەخت لەوە کراوەتەوە تەنانەت بە پۆست یان رەوانەکردنی لە وڵاتێکی دیکەوە نابێت ئەو مۆبایلە بگاتە ناو خاکی ئێران. پێشتر حکومەتی ئێران بڕیاری دابو ئەو جۆرە مۆبایلانەی کە نرخیان لە 600 دۆلار زیاترە نابێت بەشێوەی رەسمی لە رێگەی گومرگەوە بێتە ناو وڵاتەکەوە. بەهۆی سزا نێودەوڵەتییەکانەوە، ئێران روبەڕوی قەیرانی قوڵی ئابوریی بوەتەوە و داهاتی کرێکارێک کە سەرجەم 30 رۆژی مانگێک کاربکات ناگاتە 150 دۆلار و ئەوەش وای کردوە توانای کڕین بەشێوەی بەرچاو دابەزێت بۆیە حکومەت بڕیاری قەدەغەی هاوردەکردنی ئەو کاڵا و کەلوپەل و ئامێرانە دەدات کە بە ناپێویست ناویان دەهێنێت.
ئێران بەهۆی بەرنامەی ئەتۆمیی و دژایەتیی ئیسرائیل، بانگهێشت کۆنفڕانسی ئاسایشی نێودەوڵەتیی ناکرێت و بەرپرسێکی کۆماری ئیسلامی رایدەگەیەنێت؛ رۆڵی وڵاتەکەی لە ئاسایشی جیهان و ناوچەکەدا گرنگە. دوای ئەوەی ئەڵمانیا رایگەیاند ئێران و چین و کۆریای باکور بۆ کۆنفڕانسی ئاسایشیی میونخ (Munich Security Conference) بانگهێشت ناکرێن و وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە رێگەی وتەبێژەکەیەوە رەخنەی لە بەرلین گرت کە تاکلایەنە بڕیاری لەو شێوەی دژی تاران داوە. ئەمڕۆ دوشەممە ناسر کەنعانی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند؛ ئەگەر ئامانجی کۆنفڕانسی میونخ بۆ بەهێزکردنی ئاسایشی ناوچەکە و جیهانە ئەوا بانگهێشت نەکردنی ئێران هەڵەیەکی گەورەیە لە لایەن ئەڵمانیاوە. ئامادەکارانی کۆنفڕانسی میونخ ئاماژەیان بەوە کردوە ئەندامانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران وەک نوێنەری ئەو وڵاتە بەشداریی دەکەن چونکە رێگە بە دەسەڵاتە سەرکوتکارەکان نادرێت بەشداریی لە کۆنفڕانسەکەدا بکەن. کریستۆفەر هویزگن، بەڕێوبەڕی کۆنفڕانسی میونخ رایگەیاندوە؛ بەهۆی دژایەتی ئیسرائیل و بەرنامە ئەتۆمییەکەی بانگهێشت کردنی کۆماری ئیسلامی بۆ کۆنفڕانسەکە رەت کراوەتەوە جگە لەو وڵاتەش چین و کۆریای باکور بانگهێشت نەکراون. بڕیارە (59)یەمین کۆنفڕانسی ئاسایشیی میونخ بە بەشداریی نوێنەرانی زیاتر لە 90 وڵاتی جیهان لە (17/2/2023) لە شاری میونخ لە ئەڵمانیا بەڕێوەبچێت و بۆ ماوەی سێ رۆژ بەردەوام بێت کە بە یەکێک گرنگرترین کۆربەندەکانی جیهان بۆ پرسی ئاسایشی نێودەوڵەتیی لەقەڵەم دەدرێت کە لە ساڵی (1963) دامەزراوە.
هاوڵاتی وەزارەتی بەرگری بەریتانیا ڕۆژی یەکشەممە ڕایگەیاند لەماوەی دوو هەفتەی ڕابردوودا ڕوسیا بەرزترین ڕێژەی قوربانی هەبووە لە بەرەکانی جەنگدا . ئەم قسەیەی وەزیری بەرگری بەریتانیا لەسەر بنەمای ئەو داتایانەیە کە بەرپرسانی سەربازی ئۆکرانیا خستویانەتە ڕوو،کە تیایدا لە هەفتەی ڕابردوتا ڕوسیا بە نزیکەی ڕۆژانە 824 قوربانی هەبووە. ئەو وەزارەتە ئاماژەی بۆ ئەوە کرد کە زیادبوونی قوربانییەکانی ڕووسیا بە هۆی چەند هۆکارێکەوە کە بریتین لە نەبوونی سەربازی ڕاهێنراو و هەماهەنگی و سەرچاوەکان لە بەرەکانی پێشەوەی جەنگ. هاوکات، لە پەیامە ڤیدیۆییەکەی شەوی یەکشەممەیدا ، ڤۆلۆدیمەر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکرانیا ستایشی هەوڵەکانی کرێکارانی کرد بۆ گەڕاندنەوە و چاککردنی وێزدگەکانی کارەبا و وزەی وڵاتەکەی کە بەهۆی هێرشی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و موشەکییەوە لە لایەن ڕووسیاوە لە ڕۆژی هەینیدا تێکشکێنران. وتیشی،" ئەو ڕاستییەی دوای هێرشێکی موشەکی بەوشێوەیە گەورە لەم هەفتەیەدا، بتوانین ڕۆژێکی ئاوا ئاشتییانە پڕوزەمان هەبێت، پرۆفیشناڵبوونی کرێکارانی وزەمان دەسەلمێنێت". هاوکات ڕوسیا لە کۆتایی هەفتەدا بەردەوام بوو لە تۆپبارانەکانی بۆ سەر ئۆکرانیا و لە کاتی هەوڵدان بۆ وەرگرتنی زەوی زیاتر لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ئەو وڵاتە، شارەکان تۆپباران دەکات. سیرهی لیساک، پارێزگاری هەرێمی دنیپرۆپتۆڤسک، ڕایگەیاند، کە لە هێرشەکەی سەر نیکۆپۆلی شاریک لە باشوری ڕۆژهەڵاتی ناوچەکە، کەسێک کوژراوە و کەسێکی دیکەش برینداربووە هێرشه که ی ڕوسیا چوار بینای نیشتەجێبوون و قوتابخانەیەکی پیشەیی و ئاسانکاری چارەسەری ئاویان تێکداوە. سوپای ئۆکرانیاش ڕایگەیاند کە شەوی شەممە پێنج فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ڕووسیایان لە ناوچەی زاپۆریزهژیا و دۆنتسک تێکشکانووە. ئۆلیکسی دانیلۆڤ سکرتێری ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی و بەرگری ئۆکرانیا شەوی شەممە بە تەلەڤزیۆنی ئۆکرانی گوت: "ڕوسیا کێشەی گەورەیان هەیە لە تەکنیکەکانیاندا بۆ ئەنجامدانی هێرشی بەرفراوان". له 24ـی شوباتی 2022، به فهرمانی ڤلادیمێر پوتنی سهرۆكی رووسیا هێرشكرایهسهر خاكی ئۆكرانیا و بههۆیهوه ههزاران كهس له سهربازان و هاووڵاتیان كوژراون و ملیۆنهها ئۆكرانیش ئاوارهی وڵاتانی ئهوروپی بوون، تا ئێستاش ئهو جهنگه بهردهوامه، لە یادی یەک ساڵەی دەستپێکی شەڕەکە نزیک دەبێتەوە.
هاوڵاتی بەڕێوەبەری رێکخراوی تەندروستیی جیهانی دوای سەردانەکەی بۆ ناوچە زیانلێکەوتووەکانی بومەلەرزەکەی 6ی شوبات داوای 43 ملیۆن دۆلار دەکات بۆ یارمەتیدانی هاوڵاتیانی ئەو ناوچانە. تێدرۆس ئەدهانۆم گابرەیسوس، بەڕێوەبەری رێکخراوی تەندروستیی جیهانی رایگەیاند، "ئەمڕۆ داوایەکمان بۆ تەرخانکردنی 43 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی بۆ پاڵپشتیکردنی هاوکاری بۆ تەندروستیی جیهانی کردووە." گوتیشی، ئەو بڕە بەگوێرەی زیادبوونی کاریگەرییەکانی بوومەلەرزەکە زیاد دەکات. ئەدهانۆم سەبارەت بە ناوچە زیانلێکەوتووەکانی سوریا بەهۆی ئەو بەربەستانەی کە هەبوون لە بەرامبەر گەیاندنی هاوکارییە مرۆییەکان رۆژی شەممە سەردانی حەلەبی کرد و گوتی، بەرپرسانی سووریا ئامادەییان دەربڕیوە دەروازەی زیاتر لەنێوان وڵاتەکەیان و وڵاتانی دیکە بکرێنەوە بۆ گەیاندنی هاوکارییەکان هاوکات تائێستا رێکخراوی تەندروستیی جیهانی و هاوبەشەکانی 110 تۆن پێداویستیی پزیشکییان بەسەر ناوچە زیانلێکەوتووەکانی رۆژئاوی کوردستان و سووریادا دابەشکردووە. ئەمەشلەکاتێکدایە،ویلایەتە یەکگرتووەکان ڕۆژی یەکشەممە داوای لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان کرد کە "دەستبەجێ دەنگ بدات" بۆ ڕێگەپێدان وداواکردنی گەیاندنی یارمەتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆئەو ناوچانەی سوریا کە لەژێر دەستی یاخیبوواندایە لە ڕێگەی دەروازە سنوورییەکانی تورکیاوە پاش بومەلەرزەی کوشندەی هەفتەی ڕابردوو. بەگوێرەی نووسینگەی کاروباری مرۆیی نەتەوە یەکگرتووەکان، تاوەکو ئێستا لانیکەم 4,300 کەس لە رۆژئاوای کوردستان و سووریا بەهۆی بوومەلەرزەکەوە گیانیان لەدەستداوە و سەرووی 7600 کەسیش بریندار بوون. هەروەها بەگوێرەی دوایین ئامارە فەرمییەکان، بەهۆی بوومەلەرزەکەی مەرەشی باکووری کوردستانەوە 29 هەزار و 605 کەسیش لە باکووری کوردستان و تورکیا گیانیان لەدەستداوە.
.jpg)
هاوڵاتی ویلایەتە یەکگرتووەکان ڕۆژی یەکشەممە داوای لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان کرد کە "دەستبەجێ دەنگ بدات" بۆ ڕێگەپێدان وداواکردنی گەیاندنی یارمەتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆئەو ناوچانەی سوریا کە لەژێر دەستی یاخیبوواندایە لە ڕێگەی دەروازە سنوورییەکانی تورکیاوە پاش بومەلەرزەی کوشندەی هەفتەی ڕابردوو. لە ساڵی 2014ەوە نەتەوە یەکگرتووەکان لە ژێر فەرمانی ئەنجومەنی ئاسایشدا توانیویەتی یارمەتیی بگەیەنێت بە ملیۆنەها کەس لە بەشی باکووری ڕۆژئاوای سووریای بەڵام لە ئێستادا سنوردارکراوە بۆ بەکارهێنانی تەنها یەک دەروازەی سنووری، هەربۆیە ولایەتەیەکگرتووەکان داوای کردنەوەی سنورەکان دەکەن بۆ گەیاندنی هاوکاری. لیندا تۆماس گرینفیڵد باڵیۆزی ئەمریکا لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە لێدوانێکیدا بۆ ڕۆیتەرز گوتی: "لە ئێستادا، هەموو کاتژمێرێک بۆ ئێمە گرنگی هەیە" "خەڵکی ناوچە زیان لێکەوتووەکان پشتیان بە ئێمە بەستووە". ئەو وتی: "ناتوانین وازیان لێ بهێنین - پێویستە دەستبەجێ دەنگ بدەین بە بڕیارێک بۆ ئەوەی دەرگای سنوری زیاتر بکرێتەوە بۆ گەیاندنی یارمەتیە مرۆییەکان" "کاتی ئەوە هاتووە بە پەلە و مەبەست بجوڵێین". هاوکات ڕۆژی یەکشەممە کاروانێکی نوێی نەتەوە یەکگرتووەکان گەیشتە سوریا بۆ گەیاندنی یارمەتییە نێودەوڵەتیەکان لە ئێستادا ژمارەی قوربانیانی بەهۆی بومەلەرزەی کارەساتبارەوە کە لە تورکیا و سوریا کەوتبووە نزیکەی 33 هەزارکەسی تێپەڕاندووەو بەردەوامە لە بەرزبونەوە .
