.jpeg)
هاوڵاتى ئەنتۆنیۆ گوتێرس که له‌لایه‌ن پۆرتوگال وه‌ک هاووڵاتیى وڵاته‌که کاندید کرابوو و له ئه‌نجوومه‌نى ئاسایشى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان کاندیدبوونى په‌سه‌ندکرابوو، له کۆمه‌ڵه‌ى گشتیى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان که له 193ئه‌ندام پێکهاتووه، بۆ جارى دووه‌م وه‌ک سکرتێرى گشتیى رێکخراوه‌که هه‌ڵبژێردرایه‌وه. ئه‌و که له ئێستادا سکرتێرى گشتیى رێکخراوه‌که‌یه، خولى دووه‌مى سکرتێربوونى له 1ى کانوونى دووه‌مى 2022دا ده‌ستپێده‌کات. ئه‌نتۆنیۆ گوتێرس له خولى یه‌که‌مى سکرتێرییدا، یه‌کسانیى جێنده‌ریى و گۆڕانى که‌شوهه‌واى خستبوویه نێو لیستى کاره له‌پێشینه‌کانییه‌وه. رێکخراوى هیومان رایتس ۆچ داوا له گوتێرێس ده‌کات له خولى دووه‌مى سکرتێریى گشتیى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کاندا مافى مرۆڤ بکاته پێشینه‌ى کاره‌کانی، له‌به‌رامبه‌ریشدا ناوبراو به‌ڵێنى ئه‌وه ده‌دات له دۆزینه‌وه‌ى چاره‌سه‌رى قه‌یرانه‌کاندا ببێته نێوه‌ندگیرێکى سه‌ر ڕاست و رۆڵى بنیاتنه‌رى پردى به‌یه‌کگه‌یاندن بگێڕێت.
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاو ئه‌مڕۆ به‌شێوه‌یه‌کى به‌رچاو له‌بازاره‌کاندا داده‌به‌زێت و به‌رمیلێک نه‌وتى برێنت به 72 دۆلار مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. ئه‌مڕۆ هه‌ینى 18ى حوزه‌یرانى 2021، به‌رمیلێک نه‌وتى برنت به 72 دۆلار و 65 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت، له دوا داخستندا به 73 دۆلار و 9 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه‌کرا. هه‌روه‌ها به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 70 دۆلار و 77 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت، له دوا داخستندا به 71 دۆلار و دوو سه‌نت بوو. له‌دوو رۆژى رابردوودا نرخى نه‌وتى خاو به‌رزبوونه‌وه‌یه‌کى خه‌یاڵى به‌خۆوه بینى و یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى برنت به‌رزبوه‌وه بۆ سه‌رو 74 دۆلار.
.jpeg)
هاوڵاتى سه‌رۆکى ویلایه‌ته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا، دواى کۆبونه‌وه‌یه‌کى دو کاتژمێرى له‌گه‌ڵ ڤیلادمیر پوتن سه‌رۆکى روسیا کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانى ئه‌نجامداو ناوه‌رۆکى کۆبونه‌وه‌که‌ى ئاشکراکرد:"له‌گه‌ڵ پوتن رێکه‌وتووین که رێگرى بکه‌ین له‌وه‌ى ئێران ده‌ستى به‌چه‌کى ئه‌تۆمى بگات". جۆ بایدن رایگه‌یاند:" له‌گه‌ڵ پوتن پرسى داهاتوى په‌یوه‌ندییه‌کانى نێوان واشنتن و مۆسکۆمان تاوتوێکرد، که ئه‌جێنداى ئه‌و دژى روسیا نیه، به‌ڵکو له‌به‌رژه‌وه‌ندى گه‌لى ئه‌مریکایه". هه‌روه‌ها سه‌رۆکى ئه‌مریکا راشیگه‌یان:" به‌هیچ جۆرێک له‌پێشێلکارییه‌کان دژى سه‌روه‌رى خاکى وڵاته‌که‌مان و ده‌ستێوه‌ردان له‌هه‌ڵبژاردنه‌کان خۆشنابین، وه‌ڵامى ئه‌و ده‌ستێوه‌ردانانه ده‌ده‌ینه‌وه". بایدن له‌باره‌ى هه‌نگاوه‌کانى روسیا دژى ئۆپۆزسیۆنى وڵاته‌که‌ی، سه‌رۆکى ئه‌مریکا سه‌رکۆنه‌ى ده‌ستگیرکردنى ئه‌لێکسانده‌ر ناڤالنى سه‌رۆکى ئۆپۆزسیۆنى ئه‌و وڵاته‌ى کرد و جه‌ختیکرده‌وه که هه‌نگاوه‌کان دژى ئه‌و سه‌رکرده‌یه پێچه‌وانه بنه‌ما دیموکراسییه‌کانه. بایدن پرسى هێرشى ئه‌لیکترۆنى له‌گه‌ڵ پوتین تاوتوێکردوه و به‌ڕاشکاوى پێیوتوه که هێرشکردنه سه‌ر ژێرخانى ته‌کنۆلۆجیاى وڵاته‌که‌یان ره‌تده‌که‌نه‌وه سه‌رۆکى ئه‌مریکا ئه‌وه‌شى ئاشکراکرد که له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى روسیا پرسه‌کانى ئه‌تۆمى ئێران، مه‌له‌فى سوریا و لیبیاى تاوتویکردوه" ره‌خنه‌کانى پوتن له‌ئه‌مریکا و په‌یوه‌ندیدار به‌مافه‌کانى مرۆڤ مایه‌ى گاڵته‌جاڕیى و پێکه‌نینن".
.jpeg)
هاوڵاتى دواى دو خولى کۆبونه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ جۆ بایدن سه‌رۆکى ئه‌مریکا، ڤیلادمیر پوتن سه‌رۆکى روسیا به‌ته‌نها کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانى ئه‌نجامدا و تێیدا رایگه‌یاند:"هه‌ردولا ده‌مانه‌وێت له‌سه‌ر ئاستى نێوده‌وڵه‌تى به‌رپرسیارێتى جیهانى هه‌ڵگرین، له‌گه‌ڵ بایدن هیچ گرژییه‌ک روینه‌داوه و کۆبونه‌وه‌کان ئه‌رێنى بوون". سه‌رۆکى روسیا راشیگه‌یاند:" له‌باره‌ى ئۆکرانیا و شه‌ڕى ئه‌لیکترۆنى گفتوگۆى راشکاوانه‌مان ئه‌نجامداوه". هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند:" هه‌ردولا کۆک بوین که نابێت دامه‌زراوه هه‌ستیاره‌کان هێرشى ئه‌لیکترۆنییان بکرێته سه‌ر و ده‌بێت ئه‌وه کۆتایى پێبهێنرێت، ئه‌وه ته‌نها ئه‌مریکا نیه که روبه‌ڕوى ئه‌و کێشه‌یه بوه‌ته‌وه، روسیاش ئه‌و کێشه‌یه‌ى هه‌یه، له‌چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌که‌ش نزیکبونه‌ته‌وه. هاوکات، سه‌رۆکى روسیا ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه که مانگى داهاتو له‌سه‌ر ئاستى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه وه‌فدى هه‌ردولا جارێکى دیکه کۆده‌بنه‌وه، به‌رده‌وامى په‌یوه‌ندییه‌کانیش په‌یوه‌سته به‌ئاستى کۆبونه‌وه‌کانى هه‌ردوولاوه.
هاوڵاتى وەفدی روسیا و ئەمریکا بە سەرۆکایەتی جۆ بایدن و ڤلادیمیر پوتن گەیشتنە تەلاری لاگوانچ لە سویسرا و لەلایەن سەرۆکی سویسراوە پێشوازییان لێکرا. نیو کاتژمێر به‌ر له‌ئێستا سه‌رۆکى سویسرا له ته‌لارى لاگوانچ پێشوازیى له سه‌رۆکى رووسیا و ئه‌مریکا کرد، سێ کۆبوونه‌وه له نێوان وه‌فدى ئه‌مریکا و رووسیا ده‌کرێت، هه‌ردوو سه‌رۆک وه‌فدیان له‌گه‌ڵه و وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى هه‌ردوو وڵات ئاماده‌ن.
هاوڵاتى ئێستا نرخى نه‌وتى خاو له بازاڕى بۆرسه‌ى جیهانى به‌شێوه‌یه‌کى به‌رچاو ڕووى له به‌رزبوونه‌وه کردووه‌و به‌رمیلێک نه‌وتى برێنت 74 دۆلارى تێپه‌راند. یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى برێنت 74 دۆلارو 12 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت، له کاتى داخستنى بازاڕدا به 72 دۆلار و 87 سه‌نت بووه. هه‌روه‌ها نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 72 دۆلارو 25 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه‌کرا، له‌کاتى داخستنى بازاڕدا به 70 دۆلارو 88 سه‌نت بوو. تێپه‌ربوونى به‌رمیلێک بۆ سه‌رو 74 دۆلار به‌هۆى بوژانه‌وه‌ى بازارى نه‌وت و زیادبوونى خواست ده‌گه‌رێته‌وه.
هاوڵاتى رێکخراوى ئه‌منستیى ئینته‌رناشناڵ ئه‌نجوومه‌نى ئاسایشى هه‌رێمى کوردستان و ئاژانسى پاراستن به سه‌رکوتکردنى خۆپیشانده‌ران له رێگه‌ى ده‌ستگیرکردنیان و دادگاییکردنیان به‌شێوه‌یه‌کى نادادپه‌روه‌رانه و ترساندنیان تۆمه‌تبار ده‌کات" ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 15ى حوزه‌یرانى 2021، له ماڵپه‌رى فه‌رمیى خۆیدا راپۆرتێکى به‌هه‌ر سێ زمانى کوردى و عه‌ره‌بى و ئینگلیزى بڵاوکردووه‌ته‌وه و داوا له ده‌سه‌ڵاتدارانى هه‌رێمى کوردستان ده‌کات که" کۆتایى به هه‌ڵمه‌تى ترساندن و تۆقاندن و ده‌ستگیرکردنى هه‌ڕه‌مه‌کى و دادگاییکردنى نادادپه‌روه‌رانه و هه‌ڵمه‌تى تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه له رۆژنامه‌وانان و چالاکوانان و که‌سوکاره‌کانیان بهێنن". رێکخراوه‌که ده‌ڵێت، به‌رده‌وام دیدار و کۆبوونه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ک پارێزه‌ر و چالاکوانانى بواره‌کانى مافه‌کانى مرۆڤ کردووه، له ناوه‌ڕاستى ساڵى 2020دا له هه‌ولێر و دهۆک و سلێمانیدا خۆپیشاندانى فراوان کراوه، داواى کۆتاییهێنان به گه‌نده‌ڵی، خزمه‌تگوزاریى باشتر، پێدانى مووچه دواکه‌وتووه‌کانى فه‌رمانبه‌ران کراوه، به‌ڵام هێزه ئه‌منییه‌کان به‌تایبه‌تى له ناوچه‌ى بادینان زیاتر له سه‌د که‌سیان ده‌ستگیرکردووه. تا ئێستا 30 که‌س له گرتووخانه‌کاندا ماونه‌ته‌وه. رێکخراوى لێبووردنى نێوده‌وڵه‌تیى ده‌ڵێت 21 چاوپێکه‌وتنى له‌گه‌ڵ قوربانیان و که‌سوکارى ده‌ستبه‌سه‌رکراوان و پارێزه‌ران و کارمه‌ندانى مافه‌کانى مرۆڤ و رۆژنامه‌وانان له هه‌رێمى کوردستان کردووه، چاوى به په‌ڕاوى به‌ندکراواندا خشاندووه. به‌مه‌ش که‌یسى 14 که‌سى له بادینان تۆمارکردووه، که سێیانیان رۆژنامه‌وان و 11 چالاکوانى مه‌ده‌نى و سیاسیین، که له مانگه‌کانى نێوان ئاب و تشرینى یه‌که‌مى 2020 به‌شێوه‌یه‌کى هه‌ڕه‌مه‌کى "له‌لایه‌ن ئه‌نجوومه‌نى ئاسایش و ده‌زگاى پاراستنى پارتى ده‌ستگیرکراون". رێکخراوه‌که که‌یسى شه‌ش له‌و ده‌ستبه‌سه‌رکراوانه‌ى به "شوێنبزربوو" تۆمارکردووه، که به‌شدارییان له خۆپیشاندانه‌کان کردووه یان ره‌خنه‌یان له ده‌سه‌ڵاتدارانى ناوخۆ یان به‌هۆى کارى رۆژنامه‌ڤانییه‌وه بووه. شه‌ش که‌سه شوێن بزربووه‌کان له نێوان 10 رۆژ تاوه‌کو سێ مانگ شوێن بزرکراون "ئه‌مه‌ش به‌گوێره‌ى یاساى نێوده‌وڵه‌تیى به تاوان هه‌ژمار ده‌کرێت". ئه‌مه به‌پێى راپۆرتى رێکخراوه‌که. کۆتایى به هه‌ڵمه‌تى ترساندن و تۆقاندن و ده‌ستگیرکردنى هه‌ڕه‌مه‌کى و دادگاییکردنى نادادپه‌روه‌رانه و هه‌ڵمه‌تى تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه له رۆژنامه‌وانان و چالاکوانان و که‌سوکاره‌کانیان بهێنن هاوکات له راپۆرته‌که‌ى ئه‌منستیدا هاتووه: "پێنج له‌م که‌سانه‌ش به شه‌ش ساڵ به‌ندکردن سزادراون، ئه‌وانى به‌شێوه‌یه‌کى نادادپه‌روه‌رانه دادگایى کراون. چوار له‌م که‌سانه‌ش هه‌ڕه‌شه له ئه‌ندامانى خێزانه‌کانیان کراوه و گێچه‌ڵییان پێکراوه و هه‌ڕه‌شه‌ى زاره‌کییان لێکراوه". هه‌ر له‌باره‌ى که‌یسى ئه‌م 14 که‌سه، رێکخراوه‌که ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌روو که هێزه ئه‌منییه‌کان به‌بێ فه‌رمانى ده‌ستگیرکردن و به‌بێ روونکردنه‌وه‌ى هۆکارى ده‌ستگیرکردنیان، هه‌ڵیانکوتاوه‌ته سه‌ر ماڵه‌کانیان و بردوویانن، تا ئاماده‌کردنى ئه‌م راپۆرته، پێنج له ده‌ستبه‌سه‌رکراوه‌کان تائێستا رێگه‌یان پێنه‌دراوه چاویان به که‌سوکاره‌کانیان بکه‌وێت. له کاتێکدا هێزه‌کانى ئاسایش له هه‌ولێر و دهۆک ره‌تیانکردووه‌ته‌وه ئه‌و ده‌ستگیرکراوانه له‌لاى ئه‌وان بن. له به‌شێکى دیکه‌ى راپۆرته‌که‌ى ئه‌منستى ئینته‌رناشناڵ، تیشک خراوه‌ته سه‌ر دادگاییکردنى گیراوانى بادینان و ئاماژه به‌وه‌کراوه تۆمه‌تى زۆر قورسیان خراوه‌ته پاڵ وه‌ک سیخوڕیکردن بۆ لایه‌نى ده‌ره‌کى و زیان گه‌یاندن به ئاسایش و سه‌روه‌ریى هه‌رێمى کوردستان و پێدانى زانیارى هه‌ستیار به په‌که‌که و مه‌ترسى خستنه سه‌ر ژیانى به‌رپرسه باڵاکانى هه‌رێم و کۆکردنه‌وه‌ى چه‌ک و به‌ڕێوه‌بردنى گرووپى چه‌کدارى نه‌ناسراو. له ئه‌نجامدا رۆژى 16ى شوباتى 2021 دادگاى دووى تاوانه‌کان له هه‌ولێر، سزاى شه‌ش ساڵ زیندانیکردنى به‌سه‌ر هه‌ریه‌ک له‌م چالاکڤانانه سه‌پاندووه. باس له‌وه‌شکراوه، که به ئاماده‌بوونى نوێنه‌رانى نێرده‌ى هاریکارى نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان "یونامی" و له‌به‌رچاوى پارێزه‌ران، گیراوانى بادینان به ده‌سته‌ى دادوه‌رانیان گوتبوو که "ئاسایش دانپێدانانه‌کانیان له‌ژێر ئه‌شکه‌نجه‌وه وه‌رگرتوون و واژۆیان پێکردوون"، پارێزه‌رانیش پێداگرییان له‌سه‌ر ئه‌وه کردووه، که‌سیان دۆسیه‌ى تاوانه‌کانیان پێش و پاش دادگاییکردنه‌که‌شیان نه‌بینیوه. هاوکات ئه‌منستى له راگه‌یێندراوه‌که‌دا ئه‌وه‌ش دووپاتده‌کاته‌وه و داوا له ده‌سه‌ڵاتدارانى هه‌رێمى کوردستان ده‌کات "کۆتایى به هه‌ڵمه‌تى ترساندن و تۆقاندن و ده‌ستگیرکردنى هه‌ڕه‌مه‌کى و دادگاییکردنى نادادپه‌روه‌رانه و هه‌ڵمه‌تى تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه له رۆژنامه‌وانان و چالاکوانان و که‌سوکاره‌کانیان بهێنن".
.jpg)
هاوڵاتى ئەمڕۆ سێشەممە نرخی نەوت لەبازاڕەكانی جیهان بەرزبوەوە و نرخی هەر بەرمیلێك نەوتی برێنت بە 73.11 دۆلارە. نرخی هەر بەرمیلێك نەوتی خاوی ئەمریكاش بە 71.12 دۆلار مامەڵەی پێوەكرا. بەگوێرەی شیکەرەوەکانی بازاری وزە لە ئەمریکا بەهۆی زیادبونی خواست و بەنزمی هێشتنەوەی بەرهەمهێنانی نەوت، پێشبینی دەکرێت تاکۆتایی ئەمساڵ نرخی نەوتی برێنت لەنێوان 70 بۆ 80 دۆلاردا جێگیربێت.
هاوڵاتى کۆبونه‌وه‌ى لوتکه‌ى ناتۆ له‌برۆکسل کۆتاییهات و سکرتێرى گشتى رێکخراوه‌که ئاماژه‌ى به‌و بڕیارانه کرد که له‌و کۆبونه‌وه‌یه‌دا دراون که به‌شێکیان تایبه‌ته به عێراق. جینس ستۆڵتنبێرگ، سکرتێرى رێکخراوى ناتۆ راگه‌یه‌نراوى کۆتایى له‌به‌رده‌م رۆژنامه‌نوساندا خوێنده‌وه که چه‌ند بڕیارێکى ده‌رباره‌ى (روسیا، سوریا، عێراق، ئێران، چین) و چه‌ند پرسێکى گه‌رمى ناوچه‌یى و جیهانى دراوه. ستۆڵتنبێرگ رایگه‌یاند:" ناتۆ ئه‌رکى راوێژکاریى بۆ هێزه عێراقییه‌کان زیاتر ده‌کات، پاڵپشتییه‌کانیشمان بۆ عێراق زیاد ده‌که‌ین". هه‌روه‌ها له به‌شێکى دیکه‌ى راگه‌یێندراوى لوتکه‌ى ناتۆدا هاتوه، "به‌کارهێنانى چه‌کى کیمیایى له سووریا و عێراق سه‌رکۆنه ده‌که‌ین." هاوکات لوتکه‌که ئه‌وه‌ى دووپاتکردووه‌ته‌وه که تا روسیا به‌رده‌وامبێت له پێشێلکردنى یاسا نێوده‌وڵه‌تییه‌کان ناتوانن بگه‌ڕێینه‌وه بۆ دۆخى سروشتى له جیهاندا.
هاوڵاتى ئەمڕۆ یەکشەممە 13ی حوزه‌یرانی 2021، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەکانی جیهاندا بە 72 دۆلار و 69 سەنتە. هاوکات لە بۆرسە بازارە جیهانییەکان، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی ئەمریکیش بە 70 دۆلار و 91 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت. بەگوێرەی شیکەرەوەکانی بازاری وزە لە ئەمریکا بەهۆی زیادبونی خواست و بەنزمی هێشتنەوەی بەرهەمهێنانی نەوت، پێشبینی دەکرێت تاکۆتایی ئەمساڵ نرخی نەوتی برێنت لەنێوان 70 بۆ 80 دۆلاردا جێگیربێت.
هاوڵاتى کۆبونه‌وه‌ی لوتکه‌ى حه‌وت وڵاته پیشه‌سازییه‌که‌ی جیهان ئه‌مریکا، به‌ریتانیا، ئه‌ڵمانیا، فه‌ره‌نسا، که‌نه‌دا، ژاپۆن‌و ئیتاڵیا -G7- له‌به‌ریتانیا ده‌ستى به‌کاره‌کانی کرد و سه‌رۆکى به‌ریتانیا رایگه‌یاند:" وڵاتانى ئه‌ندام له G7 پلانیان بۆ ئه‌وه داناوه تا کۆتایى ٢٠٢٢ بڕى یه‌ک ملیار ژمه ڤاکسینى ڤایرۆسى کۆرۆناى نوێ بۆ وڵاتانى که‌مده‌رامه‌ت دابین بکه‌ن". کۆبونه‌وه‌و کاره‌کانی لوتکه‌ی G7، ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ هه‌ینی له‌ناوچه‌ى کۆرنوۆڵ له‌به‌ریتانیا ده‌ستیپێکردو بڕیاره ماوه‌ی سێ ڕۆژ بخایه‌نێت. روبه‌ڕوبونه‌وه‌ى کۆرۆنا، گۆڕانى که‌ش و هه‌وا، وه‌رگرتنى باج له‌کۆمپانیا فره‌نه‌ته‌وه‌ییه‌کان‌و چونه‌ده‌ره‌وه‌ى به‌ریتانیا له‌یه‌کێتیى ئه‌وروپا ته‌وه‌ره سه‌ره‌کییه‌کانى گفتوگۆکانى G7 ده‌بن. هه‌روه‌ها بۆریس جۆنسۆن، سه‌رۆکى حکومه‌تى به‌ریتانیا رایگه‌یاند:" وڵاتانى ئه‌ندام له G7 پلانیان بۆ ئه‌وه داناوه تاکو کۆتایى ٢٠٢٢ بڕى یه‌ک ملیار جورعه ڤاکسینى ڤایرۆسى کۆرۆناى نوێ بۆ وڵاتانى که‌مده‌رامه‌ت دابین بکه‌ن". هاوکات، راشیگه‌یاند، وه‌ک سه‌رکه‌وتنى به‌ریتانیا له‌به‌رنامه‌ى ڤاکسین، ئیدى له‌ره‌وشێکدا ده‌توانن ئه‌و ڤاکسینانه‌ى له‌خۆیان زیادن بیانده‌ن به‌و وڵاتانه‌ى پێویستییان پێیه‌تی. "به‌ئه‌نجامدانى ئه‌مه‌ش هه‌نگاوێکى گرنگ ده‌نێین بۆ له‌ناوبردنى ئه‌م په‌تا جیهانگیره". جۆنسۆن ئاماژه‌ى به‌وه‌ش کردووه که چاوه‌ڕێ ده‌که‌ن سه‌رکرده‌کانى G7 بڕى یه‌ک ملیار جورعه ڤاکسین به‌وڵاتانى که‌مده‌رامه‌ت ببه‌خشن. کۆبونه‌وه‌ی لوتکه‌ى حه‌وت وڵاته پیشه‌سازییه‌که‌ی به‌به‌شدارى ( ئه‌مریکا، ئه‌ڵمانیا، فه‌ره‌نسا، به‌ریتانیا، ئیتاڵیا، یابان، که‌نه‌دا) چه‌ند کاتژمێرێکه ده‌ستى به‌کاره‌کانى کردووه.
هاوڵاتى له‌بازاره‌کانى جیهاندا نرخى نه‌وتى خاو به‌رێژه‌یه‌کى به‌رچاو به‌رزبووه‌ته‌وه‌و به‌رمیلێک نه‌وتى خاو نزیکه له 73 دۆلار. ئه‌مڕۆ هه‌ینى 11ى حوزه‌یرانى 2021، به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت به 72 دۆلارو 83 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 70 دۆلارو 91 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هاوکات به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئۆپێک پڵه‌س به 71 دۆلارو 62 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. به‌رزبونه‌وه‌ى نه‌وتى خاو له‌کاتێکدایه که ئه‌مڕۆ کۆبونه‌وه‌ى وڵاتانى (G7)ده‌ستى پێکردووه‌و جۆبایدن سه‌رۆکى ویلایه‌ته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا رایگه‌یاند له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانانى وڵاته‌که‌یدا کار بۆ ئابوورییه‌کى باشتر ده‌که‌ن. هاوکات به‌رزبونه‌وه‌ى نرخى نه‌وتى خاو بۆ بڵاوبونه‌وه‌ى ڤاکسینى دژه کۆرۆنا ده‌گه‌رێته‌وه‌و خواستى کرینى نه‌وتى خاويش له جیهاندا زیاتر بووه.
هاوڵاتى سه‌رۆکى ویلایه‌ته یه‌کگرتوه‌کانى ئه‌مریکا پێش به‌شداریکردنى له‌کۆبونه‌وه‌ى لوتکه‌ى وڵاتانى (G7)رایگه‌یاند:" له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانانمان کار بۆ بنیادنانى ئابورییه‌کى به‌هێزى جیهانى گشتگیر و دادپه‌روه‌رانه‌تر ده‌که‌ین". ئه‌مڕۆ هه‌ینى 11ى حوزه‌یرانى 2021، جۆ بایدن سه‌رۆکى ئه‌مریکا له‌تویتێکدا له هه‌ژمارى تایبه‌تى خۆى نوسیویه‌تی:"پابه‌ندم به زیادکردنى کار له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانه‌کانى وڵاته‌که‌م بۆ بنیادنانى ئابوریه‌کى به‌هێز گشتگیر و دادپه‌روه‌ر". هه‌روه‌ها نوسیویه‌تى:" ئه‌مڕۆ رۆژى فه‌رمى لوتکه‌ى وڵاتانى (G7)ه بۆ شانشینى یه‌کگرتوى بریتانیا، به‌و جۆره‌ش به‌چاوه‌ڕوانییه‌وه، له‌گه‌ڵ به‌هێزکردنى پابه‌ندبونمان، فره‌لایه‌نى و کارکردن له‌گه‌ڵ هاوکارانمان زیاتر ده‌که‌م، به‌مه‌به‌ستى بنیاتنانى ئابورییه‌کى جیهانى گشتگیر و دادپه‌روه‌رتر" . لوتکه‌ى وڵاتانى (G7) له رۆژانى 11-13ى ئه‌م مانگه له‌شارى کۆرنواڵى بریتانیا به‌ڕێوه‌ده‌چێت، به‌شداربوان پلانه‌کانیان له‌و کۆبونه‌وه‌یه‌دا تاوتوێکردنى شه‌ڕى دژى کۆرۆنا و بڵاوکردنه‌وه‌ى ڤاکسین و گۆڕانى که‌شوهه‌وا و گێڕانه‌وه‌ى سه‌قامگیرى بۆ دۆخى ئابورى جیهانى ده‌خه‌نه‌روو.
هاوڵاتى ئه‌نجومه‌نى ئه‌وروپا بۆ یه‌که‌مجار هه‌ڕه‌شه له تورکیا ده‌کات، که ئه‌گه‌ر بازرگان و چالاکڤانى تورک عوسمان کاڤاڵا ئازاد نه‌کات، ئه‌وا رێوشوێنى دیسیپلنکردن له دژى ده‌گرێته‌به‌ر بۆ ئه‌وه‌ى سزاى بدات. عوسمان کاڤاڵا، بازرگانێکى تورکیى ته‌مه‌ن 63 ساڵانه و چالاکوانێکى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نییه و به‌رده‌وام ره‌خنه‌ى توندى ئاراسته‌ى ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان کردووه. کاڤاڵا له ساڵى 2017 ده‌ستگیرکراوه و رووبه‌ڕووى کۆمه‌ڵێک تۆمه‌تى په‌یوه‌ندیدار به خۆپیشاندانه‌کانى پارکى گه‌زى له ساڵى 2013 و هه‌وڵى کوده‌تاکه‌ى ساڵى 2016 کراوه‌ته‌وه، به‌ڵام کاڤاڵا ره‌تیده‌کاته‌وه هیچ په‌یوه‌ندیێکى به خۆپیشاندانه‌کان یان هه‌وڵى کوده‌تاکه‌وه هه‌بووبێت. هه‌رچه‌نده، کانوونى یه‌که‌مى ساڵى 2019 دادگاى مافى مرۆڤى سه‌ر به ئه‌نجوومه‌نى ئه‌وروپا بڕیارێکى بۆ ئازادکردنى کاڤاڵا ده‌رکرد، به‌ڵام تورکیا تائێستا ره‌تیکردووه‌ته‌وه ئه‌و بازرگانه ئازاد بکات. ئه‌مڕۆ بۆ یه‌که‌مجار لیژنه‌ى سه‌رپه‌رشتیکارى بڕیاره‌کانى دادگاى مافى مرۆڤى ئه‌وروپا هه‌ڕه‌شه‌ى له تورکیا کرد که رێوشوێنى دیسیپلینکردن دژى ئه‌نقه‌ره ده‌گرێته‌به‌ر، ئه‌گه‌ر کاڤاڵا ئازاد نه‌کات. لیژنه‌که ئه‌وه‌یان خستۆته‌روو "به‌رده‌وامبوونى ده‌ستگیرکردنى هه‌ڕه‌مه‌کیى کاڤاڵا پێشێلکاریێکى گه‌وره‌یه و دژى په‌یماننامه‌ى ئه‌وروپى بۆ مافه‌کانى مرۆڤه و له وڵاتێکى خاوه‌ن سه‌روه‌ریى یاسادا جێگه‌ى قبووڵکردن نییه." هه‌روه‌ها لیژنه‌که باس له‌وه ده‌کات ئه‌وان له رێگه‌ى هه‌موو ئه‌و ئامرازانه‌ى له به‌رده‌ستیانن، له نێویشیاندا، رێکارى یاسایی، به‌رده‌وام ده‌بن له هه‌وڵدان بۆ جێبه‌جێکردنى ئه‌و بڕیاره‌ی، که له لایه‌ن دادگاى مافى مرۆڤى ئه‌وروپا ده‌رکراوه.
شاناز حەسەن ئەمڕۆ لە بازاڕەكاندا نرخی دیناری عێراقی دابەزینی زیاتری بەخۆیەوە بینی، خاوەنی نوسینگەیەك ئاماژە بەوە دەدات عێراق بڕی كەمتر دۆلار دەخاتە بازاڕەوە بۆیە نرخەكە زیاتر دادەبەزێت و نرخی دۆلار بەرز دەبێتەوە. ئەمڕۆ چوارشەممە هەر 100 دۆلارێکی ئەمریکی بەرامبەر بە 150 هەزار و 250 دینار مامەڵەی پێوەدەکرێت، ئەحمەد مستەفا، خاوەنی نوسنگەی پەیامی ڕاستی لە لێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت"بەپێی دابەشكردنی بەغدایە، كە هەندێك رۆژ كەمتر دۆلار دەخاتە بازاڕەوە و بەپێی داواكاری بازاڕ دۆلار ناخاتە بازاڕەكەوە بۆیە ئەو دابەزینە لە نرخی دیناردا ڕودەدات". ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد، ئەمڕۆ بەغدا دۆلاری نەكردۆتە بازاڕەوە، بۆیە نرخەكان جێگیر نیە و بەرز دەبێتەوە، ووتيشی" نرخەكان نازانرێت جێگیر دەبن یان نا، ئەوە عتەنیا بەغدا دەزانێت و لەدەسەڵاتی ئەودایە نرخی دینار جێگیر بكات یاخود دابەزێتەوە". ئەحمەد مستەفا، وتیشی" لەئێستادا بازاڕ شڵەژانێكی زۆری پێوە دیارە و ئەو خەڵكەی كاری ئاڵوگۆڕی دراوە و خەڵكەكە ئاساییەكەش كەوتونە شڵەژانەوە نازانن چی بكەن و دۆخەكە چۆن دەبێت بۆ ڕۆژانی داهاتوو ". دوای ئەوەی بانكی ناوەندیی عێراقی نرخی فرۆشتنی 100 دۆلاری بە 146 هەزار دینار دیاریكرد نرخی دۆلار لە بازاڕەكاندا رۆژانە بەرز دەبێتەوە و پێشبینیش دەکرێت زیاتر لەوەی هەیە بەرزترببێتەوە. نرخی دراوەکان بەپێی نوسنگەی پەیامی ڕاستی لە سلێمانی بۆ ئەمڕۆ چوارشەممە 09-06-2021 بەمشێوەیەیە: 100 دۆلاری ئەمریکی بەرامبەر 150 هەزار 300 دینارە 100 یۆرۆ بە 183 هەزار و 366 دینارە 100 پاو‌ەند بە 212 هەزار و 675 دینارە 100 لیرەی توركی بە 17 هەزار و 675 دینار 100 هەزار تمەن بە 6 هەزار و 448 دینارە
