پێناسی گومرگی نوێى ئەمریکا عێراق و سوریاشى گرتەوە

رۆژنامەیەکی ئەمریکی ئاشکرای کرد؛ ئێران نرخی نەوت و ئەو سوتەمەنیانەی کە رەوانەی سوریای دەکات بۆ دو هێندە بەرز کردوەتەوە و داوای دیمەشق بۆ زیادکردنی هەناردەی سوتەمەنی رەت کردوەتەوە. رۆژنامەی (وۆڵستریت جۆرناڵ)ی ئەمریکا بڵاوی کردوەتەوە؛ ئێران نرخی هەر بەرمیلێک نەوتی بۆ سوریا گەیاندوەتە 75 دۆلار لە کاتێکدا پێشتر بۆ هەر بەرمیلێک نەوت تەنها 30 دۆلاری لەو وڵاتە وەرگرتوە. بە پێی زانیاریی رۆژنامەکە، حەمید حسێنی سەرۆکی دەستەی بەڕێوبەرایەتی هەناردەکارانی نەوت و غاز و پتڕۆکیمیایی ئێران رایگەیاندوە؛ دۆخی وڵاتەکەیان باش نییە و پێویست ناکات بە نرخی هەرزان نەوت و سوتەمەنی رەوانەی سوریا بکرێت. وۆڵستریت جۆرناڵ ئاماژەی بەوەش کردوە کە ئێران پێچەوانەی رابردو داوای لە سوریا کردوە پێشەکیی کڕینی نەوت و سوتەمەنیی رادەست بکات چونکە پێویستی بەو پارەیە هەیە و هاوکات رەتی کردوەتەوە هەنارەدەی سوتەمەنی بۆ وڵاتەکە زیاد بکات. ئێران بەشی زۆری سوتەمەنیی سوریا دابین دەکات و تاران بە هاوپەیمانی سەرەکیی دیمەشق لەقەڵەم دەدرێت، رۆژنامەکەش نوسیویەتی: ئەگەر دۆخی کۆماری ئیسلامی ئێران بەهۆی ناڕەزایەتییەکان لەو وڵاتە بەرەو خراپیی بڕوات، سوریا قەیرانەکانی قوڵتر دەبێتەوە بە تایبەت قەیرانی سوتەمەنی کە یەکێکە لە کێشە سەرەکییەکانی دیمەشق.

ئامارەکانی بانکی ناوەندیی روسیا ئاشکرای دەکەن ئاستی یەدەگی دراوی بیانیی وڵاتەکە لە کۆتا مانگی ساڵی رابردودا بەرزبونەوەی بەخۆیەوە بینیوە. بانکی ناوەندیی روسیا ئەوەی خستوەتەڕو کە لە مانگی 12ی ساڵی رابردودا ئاستی یەدەگی دراوی بیانی بە رێژەی 14.7 ملیارد دۆلار زیادبونی بەخۆیەوە بینیوە و یەدەگی دراوی بیانیی، گەیشتوەتە 581.9 ملیارد دۆلاری ئەمریکی. بانکی ناوەندیی روسیا جەختیش دەکاتەوە؛ لە هەفتەی یەکەمی مانگی یەکەمی ئەمساڵدا یەدەگی دراوی بیانی 4.5 ملیار دۆلار زیادیکردوە. ئەمە لەکاتێکدایە؛ وڵاتانی رۆژئاوا بە چەندین رێکاری جیاواز دەیانەوێت سنورێک بۆ داهات و تواناکانی روسیا دابنێن، لەو چوارچێوەیەشدا نرخیان بەسەر نەوت و غازی روسیادا سەپاندوە. نزیکەی 11 مانگە روسیا لە هێرشەکانی دژی ئۆکرانیا بەردەوامە و ئەوەش زیانی ئابوریی زۆری بۆ ئەو دوو وڵاتە لێکەوتوەتەوە بەڵام بە پێی ئامارەکانی بانکی ناوەندیی روسیا ئەو وڵاتە لە روی ئابورییەوە گەشەی بەوخۆیەوە بینیوە.  

هاوڵاتی محەمەد کازم ئال سادق، باڵیۆزی ئێران لە بەغدا، رایگەیاند "سەرەڕای هەوڵی بەشێک لە لایەنەکان بۆ شێواندنی راستییەکان و چەواشەکردنی بیروڕای گشتی لەسەر پرسی بردنی دۆلار لە عێراقەوە بۆ ئێران، بەڵام ئێمە هەر پشتیوانی عێراق دەکەین". ئەمە لەکاتێکدایە هەندێک بازرگان و شارەزایانی ئابوری بردنی دۆلار بۆ ئێران بە هۆکاری دابەزینی نرخەکەی لەقەڵەم دەدەن.  باڵوێزەکەی ئێران وتیشی:  کۆماری ئیسلامی ئێران تۆمەتی بردنی دۆلار لە عێراقەوە رەتدەكاتە وەک لایەنگری سەرەکی گەشەسەندن و سەقامگیری و پێشکەوتنی عێراق دەمێنینەوە.

هەڵاوسانی ژاپۆن دەگاتە بەررترین ئاستی زیاتر لە 40 ساڵ رابردو و داهاتی زۆرینەی دانیشتوانی وڵاتەکەش کەم دەبێتەوە. بانکی ناوەندیی ژاپۆن ئاشکرای دەکات هەڵاوسانی ئابوریی وڵاتەکەی لە ساڵی 2021ەوە روی لەبەرزبونەوە کردوە و لە 3.7٪ بۆ 4٪ بەرز بوەتەوە و ئەوەش زیاترین هەڵاوسانی 41 ساڵی رابردوە. بانکەکە ئاماژەی بەوە کردوە کە پێشبینی دەکرێت هەڵاوسانی ئابوریی ژاپۆن بەرزبونەوەی زیاتر بەخۆیەوە ببینێ لە کۆتایی ئەمساڵدا بگاتە 10٪. بانکی ناوەندیی ژاپۆن رونی کردوەتەوە ئاستی توانای کڕینی دانیشتوانی وڵاتەکە مانگانە 0.2٪ کەم بوەتەوە و هاوکات ئاستی هەناردە و هاوردەش کەمی کردوە و هەمو ئەمانەش وای کردوە گەشەی ئابوریی بەرزبونەوە بەخۆیەوە نەبینی. لە راپرسییەکی ئابوریدا 63٪ی بەشداربوانی خەڵکی ژاپۆن رایانگەیاندوە؛ لە سالی 2021ەوە داهات و سامانی ئابورییان کەمی کردوە و تەنها 3.7٪ لە دانیشتوانی وڵاتەکە وتویانە داهاتیان بەرز بوەتەوە. لە لایەکی دیکەوە رۆژنامەی ژاپۆن تایمز بڵاوی کردوەتە؛ ئەگەرچی وڵاتەکە توانیویەتی ئاستی گەشەی ئابوریی بۆ دوای بڵاوبونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە ساڵی 2020ی وڵاتەکە بەرز بکاتەوە بەڵام کێشە ئابورییەکان چارەسەر نەکراون. ژاپۆن یەکێکە لەو وڵاتانەی جیهان کە ساڵانە کەمترین رێژەی هەڵاوسانی ئابوریی هەیە و لە ساڵی 1982 تا ئێستا یەکەمجارە هەڵاوسانی 4٪ی تۆمار دەکات.  

هاوڵاتی ئەمڕۆ شەممە 14ی1، ئەحمەد موسا، وتەبێژی وەزارەتی کارەبای عێراق رایگەیاند، " بە ئیمزاکردنی ڕێکەوتنی لێکتێگەیشتن لەگەڵ کۆمپانیای سیمینس-ی ئەڵمانی، 6 هەزار مێگاوات کارەبا لە عێراق زیاددەکات. پشتیوان دەبێت بۆ ژێرخانی کەرتی گواستنەوەی کارەبا، دامەزراندنی وێستگەکانی کارەبا و پرۆژەکانی وزەی خۆر."   ئەو وتی : یاداشتەکە تەئکیدەکاتەوە لەسەر تەواوکردنی کارەکانی ئامادەکردن و نوێکردنەوه یەکەکەکانی بەرهەمهێنانی کارەبا لە عێراقدا، بۆ ئەوەی وزەی تەواوی کارەبا دابین بکات.   موسا ئاماژەی بەوەدا، محمد سودانی سەرۆک وەزیر خۆی سەرپەرشتی دۆسیەی کارەبا دەکات، ئەو ڕێکەوتنی لێکتێگەیشتنە چارەسەرێکی ستراتیژی دۆسیەی کارەبای عێراق دەکات و پارێزگاکانی فوراتی ناوەڕاست و بەغدا سوومەند لێی سوودمەند دەبن.  وتی : "سیمینس هاوبەشێکی ستراتیژی رەسەنە لە کەرتی وزە، رێککەوتنەکەش بەشێک لە کێشەکانی کەرتی وزە چارەسەر دەکات".

جارێکی دیکە بەهای دراوی ئەلیکترۆنیی بیتکۆین روی لە بەرزبونەوە کرد و بەهاکەی بەرێژەی 5% بەرزبونەوەی بەخۆیەوە بینی. جیاواز لە دراوە ئەلیکترۆنییەکانی دیکە بەهای بیتکۆین روی لە بەرزبونەوە کرد و بەرزترین ئاستی لەماوەی زیاتر لە دو مانگی رابردودا تۆمارکرد بەهای هەر بیتکۆینێک دەگاتە تا کاتژمێر (16:50) بە کاتی هەرێمی کوردستان گەیشتە زیاتر لە 20 هەزار و 889 دۆلاری ئەمریکی. ئەمە لەکاتێکدایە کە لە سەرەتای مانگی 11ی ساڵی رابردوەوە بەهای بیتکۆین دابەزینێکی کەموێنەی بەخۆیەوە بینی و بەوهۆیەشەوە پلاتفۆڕمی (ئێف تی ئێکس) مایەپوچبونی خۆی راگەیاند. بەرزبونەوەی بەهای بیتکۆین هاوکاتە لەگەڵ بەرزبونەوەی پێنوێنی پشکی کۆمپانیاکانی بواری تەکنەلۆژیا لە بۆرسەکانی جیهاندا.

هاوڵاتی محەمەد حەنون وتەبێژی وەزارەتی بازرگانی عێراق ڕایگەیاند: وەزارەتەکەیان پەیڕەوی بڕیارێکی نوێ دەکات بۆ ڕێگری دواکەوتنی داشکردنی ماددەخۆراکییەکان، پێویستە ماددەکان کە حەوت جۆره پێکەوه دابەشبکرێن لەیەک کاتدا. حەنون وتیشی : ڕێگەی نوێ دەگرینە بەر بۆدابەشکردنی بەشه خۆراکی مانگانە بۆ ئەوەی پڕۆسەکەدوانەکەوێت یان چەند ماددەیەک ئەو وتیشی بەهەماهەنگی وەزارەتی کۆمەڵایەتی ناوی ناوی سودمەندبوانی کۆمەڵایەتی ئامادەکراوه کەچەند ماددەیەکی خۆراکیان بۆ زیادکراوە بەپێی شوێنی نیشتەجێبون وتەبێژەکەی وەزارەتی بازرگانی ئەوەشی وت: ئامادەکارییان کردوە بۆدابەشکردنی یەکەم بەشەخۆراکی مانگانەی2023 و ماددەخۆراکییەکان و کۆگانیش ئامادەن.

هاوڵاتی   ساڵانە زیاتر لەچوار ملیار دۆلار بۆ كۆبوونی خۆراكی هاووڵاتیان لەعێراق تەرخاندەكرێت، بەنزیكەیی 40 ملیۆن هاووڵاتی سوودمەندن لەبەشە خۆراك، وەزارەتی بازرگانیش دەڵێت: لەساڵی رابردوودا 11 سەبەتەی خۆراكیان بەسەر هاووڵاتیاندا دابەشكردووە. لەگەڵ هاتنی هەر ساڵێكی نوێدا یەكێك لەو پرسە گەرمانە كەهاووڵاتیانی عێراقی بەخۆیەوە سەرقاڵ دەكات بەردەوامی بەشە خۆراكی مانگانەی هاووڵاتیانە لەلایەن حكومەت و زیادكردنی جۆرو بڕی دابەشكراوی ماددەكانی سەبەتەی خۆراكە. لەنوێترین راگەیەندراوی خۆیدا وەزارەتی بازرگانی عێراق ئاماژەی بەوەكردووە وەزارەتەكەیان توانیویانە خاوەن بەڵێنی خۆیان بن لەگەڵ هاووڵاتیانداو لەساڵی رابووردوو توانیویانە 11 سەبەتەی خۆراكی بەسەر هاووڵاتیاندا دابەشبكەن و بەردەوامیشن لەدابینكردنی بڕی پێویست و تەواوەتی بەشە خۆراكی ئەمساڵ بۆ هاووڵاتیان. جەختیشی لەوەكردووەتەوە وەزارەتەكەیان سەرقاڵی باشتركردنی جۆرو بڕی ماددە خۆراكییەكانە بۆ ئەوانەی كەهەژارن و ئەوانەشی بەرنامەی چاودێری كۆمەڵایەتی دەیانگرێتەوە، ئەویش بەزیادكردنی یەک كیلۆگرام شەكرو یەک لیتر زەیت و 200 گرام شیرو 250 گرام چا و یەک كیلۆگرام ئاردی سفر بۆ هەر كەسێك، ئەوەشی روونكردووەتەوە لەئێستادا هەر هاووڵاتییەك كە بەشەخۆراكی مانگانە وەردەگرێت بڕەكەی یەک كیلۆگرام شەكرو یەک لیتر زەیت و سێ كیلۆ برنج و 400 گرام دۆشاوو 500 گرام نیسك و 500 گرام لەتكە نۆكە، باسیشی لەوەكردووە بڕی پێویست خۆراك بۆ مانگەكانی داهاتوو لەكۆگاكاندا هەن. بەشە خۆراكی مانگانەی هاووڵاتیانی عێراق پرۆسەیەكی گەورەی دابەشكردنی خۆراكە بەسەر هاووڵاتیانی عێراقداو لەئەیلولی ساڵی 1990ەوە دوای داگیركردنی كوەیت لەلایەن عێراق و سەپاندنی سزای ئابووری بەسەر عێراقدا، لەلایەن دەسەڵاتی ئەوكاتی عێراقەوە جێبەجێكراوەو تائێستا بەردەوامی هەیە. لەنوێترین ئاماریشدا وەزارەتی پلاندانانی عێراق ئاشكرایكردووە لەساڵی 2022 رێژەی هەژاری گەیشتووەتە لەسەدا 25 لەناو هاووڵاتیانی عێراقدا لەكاتێكدا لەساڵانی 2019 و 2020 رێژەكە لەسەدا 20 بووە، هۆكاری ئەمەش دەرئەنجامەكانی پەتای كۆرۆناو راوەستانی جووڵە ئابوورییەكان و تەنگەژەی ئابووری و كەمبوونەوەی نرخی نەوت و راوەستانی پرۆژەكان بووە. بەپێی ئامارەكانی فەرمانگەی چاودێری كۆمەڵایەتی عێراقیش ژمارەی هەژارەكانی عێراق نزیكەی 11 ملیۆن كەسەو زیاتر لەپێنج ملیۆن كەسیش موچەی چاودێری كۆمەڵایەتییان هەیە. ساڵانە حكومەتی عێراق نزیكەی پێنج ملیار دۆلار لەبودجەی گشتی وڵات بۆ دابینكردنی ماددە خۆراكییەكان و ئارد بۆ هاووڵاتیان تەرخاندەكات و بەبڕوای بەشێك لەچاودێرانی ئابووریش بەشێكی زۆری ئەو پارەیە بەهۆی هێنانی ماددەی خراپ و گەندەڵیییەوە بەفیڕۆ دەچێت. بەپێی ئەو ئامارانەی بڵاوكراونەتەوە هەر هاووڵاتییەكی عێراقی (جگە لەپارەی ئارد)، بەهای پارەی تەرخانكراو بۆ خۆراكی مانگانەكەی 8.90 دۆلارە، پارەی تەرخانكراوی مانگانەش بۆ 40 ملیۆن عێراقی نزیكەی 356 ملیۆن دۆلارە، پارەی تەرخانكراویش بۆ ساڵێك (12 سەبەتەی خۆراك)، چوار ملیارو 272 ملیۆن دۆلارە. چاودێرانی ئەو بوارە پێیان وایە گەندەڵی و بەهەدەردانێكی زۆر لەو بوارەدا دەكرێت و پەرلەمانیش ناتوانێـت لێپرسینەوە بكات، چونكە ئیرادەیەكی سیاسی بەهێز لەناو پەرلەماندا نییە بۆ لێپرسینەوەو حزبە دەسەڵاتدارەكان لەپشت بەرپرسانی ئەو بوارەوەن و نایانەوێت لێپرسینەوە هەبێت تاگەندەڵی و پارە بەهەدەردانەكانیان ئاشكرانەبێت، ئەمەش وەهایكردووە گەندەڵییەكی بەرفراوانی ساڵانە ئەنجامبدرێت. هەموو ئەمانە لەكاتێكدایە محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق بڕیاریداوە ئەو كەسانەی پلەیان لەبەڕێوەبەری گشتی بەرەو سەرەوەیە بەشە خۆراكی مانگەكەیان ببڕێت، هەروەها ئەوانەشی موچەی بنەڕەتییان لە دوو ملیۆن دینار زیاترە بەهەمان شێوە بەشە خۆراكەكەیان ببڕێت. وەزارەتی بازرگانیش رایگەیاندووە داوایانكردووە بەشە خۆراكی زیاتر لەپێنج ملیۆن هاووڵاتی ببڕدرێت كە لەدەرەوەی عێراق دەژین، بەڵام بەهۆی پێنەدانی ئامارو داتایەكی ورد لەلایەن لایەنە پەیوەندیدارەكانەوە بەوەزارەتەكە تائێستا نەتوانراوە ببڕدرێت.

نرخی دۆلار بەرامبەر دینار 000 157 نرخی تمەن بەرامبەر دۆلار $100=4,120,000 نرخی لیرەی تورکی بەرامبەر دۆلار 1860=100$ ‎نرخی یۆرۆ بەرامبەر دینار 166,000=€100 ‎ زێڕ یەک مسقاڵ عەیارە 18 360 000 عەیارە 21 420 000

 هاوڵاتی لەلێدوانێکدا وەزیری نەوتی عێراق هەلی وەبەرهێنان لە ژمارەیەك لە پاڵاوگەكاندا رادەگەیەنێت کە یەكێكیان لە كەركوك دەبێت. لەوبارەیەوە حیان عەبدولغەنی وەزیری نەوتی عێراق رایگەیاند، وەزارەتەكەی پلانی پەرەپێدانی كەرتی وزەی هەیە و لەو چێوەیەشدا لە داهاتوودا ژمارەیەك هەلی وەبەرهێنان لە پاڵاوگەكانی باكوور و ناوەڕاست و باشوور رادەگەیەنێت. بەپێی ئەوە وەزیری نەوت بڵاویکردەوە پاڵاوگەی (عەمارە) لە پارێزگای میسان هەیە بە توانای 150 هەزار بەرمیلی رۆژانە. هەروەها پاڵاوگەی (موسەنا) بە توانای 100 هەزار بەرمیلی رۆژانە و پاڵاوگەی (كەركوك) بە توانای 100 هەزار بەرمیلی رۆژانە.

بەهای یۆرۆ بەرامبەر بە دۆلاری ئەمریکی  لە بازاڕەکانی جیهاندا بەرزبونەوەی بەخۆیەوە بینی و گەیشتوەتە بەرزترین ئاستی لە ماوەی حەوت مانگی رابردودا ئێستا لە بازاڕەکانی جیهان، بەهای هەر 100  یۆرۆیەک بەرامبەرە بە 107.7  دۆلاری ئەمریکی لە کاتێکدا پێشتر دۆلار و یۆرۆ بەهاکەیان هاوشانی یەکتر ببوەوە. ئەمەش بەرزترین ئاستە کە لەماوەی حەوت مانگی رابردودا بەهای یۆرۆ بەرامبەر بە دۆلار تۆماری کردوە. لە ماوەی رابردودا بەهۆی ئەو قەیرانەی لە بوارەکانی سەرچاوەی وزە لە ئەوروپا هاتە ئاراوە، بەهای یۆرۆ بەرامبەر بە دۆلاری ئەمریکی دابەزینێکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینی و گەیشتە نزمترین ئاست لە مێژوی خۆیدا، بەڵام دوای گرتنەبەری چەند رێکارێک لەلایەن یەکێتی ئەوروپاوە، هەنگاو هەنگاو بەهای یۆرۆ بەرزبونەوەی بەخۆیەوە بینی.        

هاوڵاتی نەوزاد شێخ کامیل بەڕێوبەری بەشی بازرگانی لەوەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند زۆربەی مادەکانی بەشە خۆراکی مانگانە هاتون و چاوەڕێی پشکنینین بۆ دابەشکردنی. جێی باسە کۆتایی مانگی ڕابردوو محمود شیاع سودانی بڕیایدا چەند ماددەیەک بۆ بەشەخۆراکی مانگانە زیادبکرێت، وەک چا شیر ئاردی سفر کە بڕی 200گرام چا، 250گرام شیر ، یەک کیلۆ ئاردی سفرە، هەروەها بڕیاردیا بڕی زەیت و شەکر بۆ دوهێندە زیادبکرێت. سەبارەت بە زیادکردنی بڕی ماددەکان بەڕێوبەرەکەی بەشی بازرگانی وتی:تا ئێستا یەک لانەبۆتەوە ئەو بابەتە،ئایا هەر بۆ بەشی کۆمەڵایەتیه یان هەمو خەڵک دەگرێتەوە. ئەو وتیشی بەمزوانە یەکەم بەشه خۆراکی مانگی ساڵی2023 دابەشدەکەین، بەڵام هیچ ماددەیەکی تا ئێستا بۆزیادنەکراوە.

سەرەڕای ناکۆکییەکانیان و گرژبونەوەی پەیوەندییەکانیان، ئاستی هەنارەدەی ئەڵمانیا بۆ ئێران بەرز دەبێتەوە و رۆژنامەیەکی ئیسرائیلی رەخنە لە بەرلین دەگرێت کە زیاترین رێژەی هەناردەی وڵاتانی ئەوروپای بۆ ئێران تۆمار کردوە. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاوی کردەوە ئاستی هەناردەی کاڵا لە ئەڵمانیاوە بۆ ئێران بەراورد بە پێش سەرهەڵدانی نارەزایەتییەکان 12.7٪ زیادی کردوە. رۆیتەرز ئاماژەی بەوە کردوە بەهای هەناردەی کاڵای ئەڵمانیا بۆ ئێران گەیشتوەتە زیاتر لە یەک ملیارد و 500 ملیۆن دۆلار لە 11 مانگدا کە بەراورد بە رابردو و پێش سەرهەڵدانەکانی ناڕەزایەتییەکان بەشێویەکی بەچاو زیادی کردوە. لە بەرامبەردا بەهای هەناردەی کاڵای ئێران بۆ ئەڵمانیا لەو 11 مانگەدا گەیشتوەتە نزیکەی 280 ملیۆن دۆلار و ئەوەش بەرزبونەوەیەکی ئەوتۆی بەراورد بە رابردو بەخۆیەوە نەبینیوە. لە لایەکی دیکەوە رۆژنامەی جۆرۆسەلیم پۆست ئاشکرای کردوە ئەڵمانیا لە 26 وڵاتی دیکەی ئەوروپا زیاترین کاڵای بۆ ئێران هەناردەکردوە و دەبێتە یەکەم هاوبەشی ئابوریی ئێران لە ئەوروپا. رۆژنامەکە نوسیویەتی: ئەگەرچی ئەڵمانیا توندترین هەوڵویستی دژی سەرکوتی ناڕەزایەتییەکان لە ئێران دەربڕیوە و دوجار باڵیۆزی کۆماری ئیسلامی دژی سێدارە و سەرکوت بانگهێشت کردوە بەڵام ئاستی بازرگانیی بەشێوەیەکی بەرچاو لەگەڵ ئەو وڵاتە بەرز کردوەتەوە.    

بانکی نیشتیمانیی سویسرا لە ساڵی رابردودا گەورەترین زیان تۆمار دەکات کە لە یەک سەدە و نیوی ئەو ولاتە هاوشێوەی نەبوە . بە پێی راپۆرتی سەرەتایی ساڵی 2022  کە بانکی نیشتیمانیی وڵاتی سویسرا بڵاوی کردوەتەوە کە لە ساڵی رابردودا بانکەکە 143 ملیار دۆلار  زیانی بەرکەوتوە و ئەوەش بە گەورەترین زیانی 155 ساڵی رابردوی وڵاتەکە لەقەڵەم دەدرێت. راپۆرتەکە هۆکاری ئەو زیانە گەورەیەی گەڕاندوەتەوە بۆ دابەزینی بەهای پشکەکان و دابەزینی بەهای دراوی فرانکی سویسری بەرامبەر دراوەکانی دیکەی جیهان. بەهۆی ئەو زیانە گەورەیەوە، حکومەتی سویسرا خۆی بەدورگرتوە لە وەرگرتنی هیچ بڕە پارەیەک لە بانکی نیشتیمانیی وڵاتەکەی  لە کاتێکدا لە ساڵی رابردودا شەش ملیارد و 500 ملیۆن دۆلاری لە بانکەکە وەرگرتبو.  

هەناردەی غازی ئێران بۆ تورکیا رادەگیرێت و وڵاتەکەش هۆشداریی دەدات بۆ سەرهەڵدانی قەیرانی غاز لە وێستگەکانی کارەبا و کارگەکان. کۆمپانیای (بوتاش) بۆ گواستنەوە و بازرگانیی غاز و نەوت لە تورکیا رۆژی شەممە بڵاوی کردەوە؛ ئێران ئاستی هەناردەی غازی بۆ ئەو وڵاتە بە رێژەی زیاتر لە 70% کەم کردوەتەوە و ئەوەش دەبێتە هۆی سەرهەڵدانی قەیرانی کەمیی غاز لە کارگەکان و وێستگە کارەباییەکان. لە لایەکی دیکەوە وەزارەتی وزەی تورکیا لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرای کردوە؛ ئێران هەناردەی غازەکەی بۆ ئەو وڵاتە بۆ ماوەی 10 رۆژ راگرتوە. ئێران لە ساڵی رابردوشدا بەهۆی بەرزبونەوەی بەکارهێنانی غاز لە ناوخۆی وڵاتەکە بۆ ماوەی دو هەفتە هەناردەکردنی غازی بۆ تورکیا راگرت. کۆمپانیای بوتاش ئاماژەی بەوە کردوە؛ هۆکاری کەمکردنەوەی هەناردەی غازی ئێران بۆ تورکیا کێشەی تەکنیکییە لە هێڵەکانی گواستنەوەی غاز. ئێران بە گشتی 10% غازی تورکیا دابین دەکات و وڵاتەکەش بە سەرەکیترین کڕیاری غازی ئێران لەقەڵەم دەدرێت. ئێران لە وەرزی زستاندا بەهۆی سەرما و سۆڵەوە روبەڕوی کەمی زیاتر لە 250 ملیۆن مەتر سێجا غاز دەبێتەوە و بۆ قەرەبوکردنەوەی ئەو بڕە لە غاز، ناچارە هەناردەکردنی غاز بۆ تورکیا و هەندێکجاریش بۆ عێراق رابگرێت.