.jpg)
هاوڵاتی وەزارەتی دارایی هەرێم سەبارەت بە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم لە ڕاگەیەندراوێکدا رایگەیاند، ئەو پارەیەی لە عێراقەوە خراوەتە سەر هەژماری حکومەتی هەرێم بەشی تەواوی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم ناکات و بە بڕی 390 ملیار دینار کورتهێنانی دەبێت. ئەمڕۆ سێشەممە وەزارەتی دارایی هەرێم ڕونکردنەوەیەکی سەبارەت بە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بڵاوکردەوە و ڕایگەیاند،وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدڕاڵ تەنها بڕی ٥٦٠ ملیار و ٢١٧ ملیۆن دیناری تەمویل کردووە کە دەکاتە ڕێژەی تەنها ( ٥٩٪) لە کۆی گشتی مووچەی هەرێم و بێ بەشکردنی ڕێژەی (٤١٪ ) ی مووچەخۆرانی هەرێم لە شایستەی مووچەکانیان، و تا ئێستا ئەو بڕە پارەیەش کە بڕیاری تەمویلکردنی دراوە نەگەیشتۆتە دەستی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێم. سەبارەت بە دروستکردنی هەژماری بانکیش بۆ فەرمانبەرانی هەرێم لە ڕونکردنەوەکەی وەزارەتی داراییدا هاتووە کە "هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی پڕۆژەی هەژماری من لە مێژە دەستی کردووە بە پرۆسەی توطین لەژێر سەرپەرشتی بانکی ناوەندی عێراق و گفتوگۆکان لەم بارەیەوە بەردەوامن، و نابێت هیچ لەم ڕێکارانەی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدڕاڵ ببنە مایەی بێبەشکردنی مووچەخۆرانی هەرێم لە لەمووچەکانیان". دەقی روونکردنەوەکە: ڕوونکردنەوەیەک بۆ ڕای گشتی وەزارەتی دارایی و ئابووری حکومەتی هەرێمی کوردستان، بە نووسراوی ژمارە (٢١٤٧/٤/٧ ) لەبەرواری ( ٢٠٢٤/٣/٥ ) داوای لە وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدڕاڵ کردبوو بە تەمویلکردنی تەواوی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بە بێ جیاوازیی بۆ مانگی شوباتی ساڵی ٢٠٢٤ بە بڕی ( ٩٤٩،٨١٣،١٤٦،١٧٠ ) دینار. بەڵام وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدڕاڵ تەنها بڕی ٥٦٠ ملیار و ٢١٧ ملیۆن دیناری تەمویل کردووە کە دەکاتە ڕێژەی تەنها ( ٥٩٪) لە کۆی گشتی مووچەی هەرێم و بێ بەشکردنی ڕێژەی (٤١٪ ) ی مووچەخۆرانی هەرێم لە شایستەی مووچەکانیان، و تا ئێستا ئەو بڕە پارەیەش کە بڕیاری تەمویلکردنی دراوە نەگەیشتۆتە دەستی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێم. ئەم ڕێکارەی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدڕاڵی وایکردووە کە کورتهێنان لە پێدانی مووچەی هەرێم بۆ مانگی شوبات بە نزیکەی ( ٣٩٠ ) ملیار دینار دروست بێت وگرفتی گەورەی دارایی دروستدەکات ودەبێتە هۆی بێ بەشکردنی بەشێکی زۆری مووچەخۆران ودروستکردنی فەرق وجیاوازی لە نێوان مووچەخۆران. جگە لە کەمی ئەو بڕە پارەیەی کە نێردراوە بۆ مانگی شوبات، بەپێی ئەو نوسراوانەی کە وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدرال دەریچواندوون، بۆ مووچەی مانگی ئاداری ٢٠٢٤ ، هیچ تەمویلێکی حکومەتی هەرێم ناکرێت ئەگەر مووچەی هەرێم (توطين) نەکرێت، ئەمەش لە کاتێکدایە کە هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی پڕۆژەی هەژماری من لە مێژە دەستی کردووە بە پرۆسەی توطین لەژێر سەرپەرشتی بانکی ناوەندی عێراق و گفتوگۆکان لەم بارەیەوە بەردەوامن، و نابێت هیچ لەم ڕێکارانەی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدڕاڵ ببنە مایەی بێبەشکردنی مووچەخۆرانی هەرێم لە لەمووچەکانیان کە شایستەی دارایی خۆیانە و دەبێت هاوشێوەی مووچەخۆرانی عێراق لە ناوچەکانی دیکەی عێراق مامەڵە بکرێن. لێرەوە وەکو وەزارەتی دارایی وئابووری جەختدەکەینەوە لە نووسراوی سەرەوەمان بۆ خەرج کردنی تەواوی مووجەی هەرێم، ونابێت مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بێبەش بکرێن لە ماف و شایستەی دارایی خۆیان و داوا دەکەین وەزارەتی دارایی حکومەتی عێراق بەمەرجی تەعجیزی ئەو مافە لە هەرێمی کوردستان زەووت نەکات و بۆ مووچەی مانگی ئازار هیچ کۆتو بەندێک بۆ تەمویلکردنی مووچەخۆران دانەڕێژن چونکە ئەمە مافی دەستوری و یاسایی مووچەخۆرانی هەرێمە ونابێت تێکەڵی هیچ ناکۆکیەکی نێوان هەردوو حکومەت بکرێن. وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستان. ٢٠٢٤/٣/١٢.
هاوڵاتی کارەبای سلێمانی رایدەگەیەنێت: بڕانی کارەبای دوكانەكانی کاسۆ مۆڵ، پەیوەندی بە پێوەری کارەباکانیان و ئەو قەرزانەی لەسەریان كەڵەكە بوە و رادەستیان نەکردوە هەیە، هەر کاتێک چارەسەرکرا کارەباکانیان پێدەدرێتەوە. ئەمڕۆ سێشەممە، بەشێک لە کاسبکارانی کاسۆمۆڵ لەناو بازاڕی شاری سلێمانی دوای ئەوەی کارەبای مۆڵەکەیان لەسەر کوژێندرایەوە لەبەردەم مۆڵەکەدا گردبوونەوە و رایانگەیاند، سەباری ئەوەی کێشەکانیان بۆ چارەسەر نەکراوە، کارەبایان لێ کوژێندراوەتەوە. ئاماژەیان بەوەش کرد، لە رابردوودا ئەو کێشەیەیان نەبووە بەڵام لە ئێستاشدا مۆلیدەکانیان بە پاساوی ژینگە لەلایەن شارەوانی سلێمانییەوە لەسەر کوژێندراوەتەوە و ناهێڵن بەکاریبهێنن. دەشڵێن، "رۆژانە دەبێت ٥٠ هەزار دینار بدەین بە کرێ و ٢٠ بۆ ٤٠ هەزار دیناریش بدەین بە کارەبای پریپەید". ئەوەشیان خستە روو،داوا لە لایەنە پەیوەندیدارەکان دەکەن ئەو گرفتەیان بۆ چارەسەر بکەن ئەگەر بەوشێوەیە بڕوات ئەوا ناتوانن کارەکانیان ئەنجامبدەن و دەبێت مۆڵەکە دابخەن. کارەبای سلێمانیش لەم بارەیەوە دەڵێت، بەشێك لە كێشەی بڕانی كارەبای دوكانەكانی بازاڕی كاسۆ مۆڵ پەیوەندی بە پێوەری كارەبای ژمارەیەك دوكان و بەشێكی دیكەشی پەیوەندی بەبڕی ئەو قەرزە كەڵەكەبوەی ژمارەیەك لە دوكاندارەكانەوە هەیە كەتا ئێستا رادەستیان نەكردوە. سەبارەت بە گەڕاندنەوەی كارەبا بۆ بازاڕەکەش باسی لەوەکردووە، هەر کاتێک دوکاندارەکان بۆ دانەوەی قەرزەكانی سەریان سەردانی بەڕیوەبەرایەتی كارەبای سلێمانیان كرد، راستەوخۆ کارەبایان پێدەدرێتەوە. ئەوەش لە کاتێکدایە، لە رۆژی ١٥ـی حوزەیرانی ساڵی رابردوەوە کارەبای ئەو مۆڵەکراوەتە پریپەید و لەو ماوەیەشدا بەهۆی نەدانی قەرزەکانیانەوە چەندین کاسبکار کارەبای دوکانەکانیان لێ کوژێندراوەتەوە.
هاوڵاتی نوێنەرانی 10 حزب و لایەنی سیاسیی تورکمانی لە هەرێمی کوردستان بڕیاریان دا بایکۆتی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان بکەن. ئەمڕۆ سێشەممە، 12-03-2024، نوێنەرانی 10 حزب و لایەنی سیاسیی تورکمانی لە هەرێمی کوردستان، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایانگەیاند، لە دژی بڕیارەکانی ئەم دواییەی دادگای فیدراڵی، بڕیاریان داوە بایکۆتی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان بکەن کە بڕیارە رۆژی 10-06-2024 ئەنجام بدرێت. نوێنه‌ری ئه‌و لایه‌نانه‌ی حزبه توركمانه‌كان جه‌خت ده‌كه‌نه‌وه كه "بڕیاره‌كانی دادگای فیدراڵی عێراق ته‌واو ناده‌ستورین و هۆكاری سیاسیان له پشته‌وه‌یه و نه‌هێشتنی كۆتاكان له په‌رله‌مان ناكۆكه له‌گه‌ڵ یاسای هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق و ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی عێراق كه تیایاندا كورسی وه‌كو كۆتا بۆ پێكهانه‌كان ته‌رخانكراوه". هاوکات داواش لە وڵاتانی ناوچەکە و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەکەن "کار بۆ راگرتنی جێبەجێکردنی بڕیاری دادگای فیدراڵی بکەن سەبارەت بە هەڵوەشاندنەوەی کورسی کۆتای پێکهاتەکانی هەرێمی کوردستان. ئه‌وه‌ش خراوه‌ته‌ڕو، "بڕیارمانداوه به بایكۆتكردنی هه‌ڵبژاردنی خولی شه‌شه‌می په‌رله‌مانی كوردستان تا ئه‌وكاته سیستمی كۆتای پێكهاته‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه". 21ی مانگی (شوبات/2)ی ئه‌مساڵ دادگای فیدڕاڵی عێراق له‌سه‌ر سكاڵایه‌كی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان بڕیاریدا بەنه‌مانی 11 كورسی پێكهاته‌كان له په‌رله‌مانی كوردستان و کەمکردنەوەی 111 کورسی بۆ 100 کورسی.
هاوڵاتی دادوەر عەبدولڕەحمان سلێمان، ئەندامی دادگای فیدراڵیی عێراق لە پشکی پارتی ئەمڕۆ دوشەممە لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا دەستی لە کارکێشایەوە و ڕایگەیاند، "نەمتوانی لە دادگای فیدراڵی بەرگری لە مافەکانی هەرێمی کوردستان بکەم". ئەمڕۆ دووشەممە حاکمی کورد عەبدولڕەحمان سلێمان دوای ئەوەی لە دادگای فیدراڵی عێراق دەستیلەکارکێشایەوە لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، وەکو ناڕەزایەتییەک دەربڕین دژی بڕیارەکانی ئەم دواییەی دادگای فیدراڵی لە دژی قەوارەی هەرێم و فەرمانبەرانی کوردستان دەستلەکاردەکێشمەوە. وتیشی، "هه‌میشه هیوام وابوه ببمه نوێنه‌رێكی باش بۆ هه‌رێمی كوردستان و به‌رگریكارێكی باش له سیستمی فیدڕاڵیه‌ت و به‌رگریكردن له‌مافه‌كانی هه‌رێم له‌چوارچێوه‌ی ده‌ستوری عێراقدا، به‌ڵام دوای سێ ساڵ له تێپه‌ڕبون له‌كاره‌كه‌م، كۆمه‌ڵێكی زۆر بڕیار ده‌ركران و به‌وهۆیه‌وه ناتوانم به‌رده‌وام بم له‌كاره‌كانم له‌دادگا، چونكه به‌رده‌وام هه‌وڵمداوه بۆ به‌دیهێنانی ئامانجه‌كان". ئەوەشیخستەڕوو، "هه‌رێمی كوردستان تاكه هه‌رێمێكی دانپێدانراوی سیسستمی فیدڕاڵی بوه، گه‌یشتومه‌ته ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی له‌چوارچێوه‌ی كاره‌كانمدا وه‌كو دادوه‌ر هه‌ستم به كۆمه‌ڵێك گه‌ڕانه‌وه كرد بۆ سیستمی مه‌ركه‌زیه‌ت له‌بریاره‌كانی دادگای فیدڕاڵی و سه‌نته‌ربون و كۆكردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاته‌كان له پایته‌ختدا، ئه‌مه‌ش به‌پێی ده‌ستور نیه، به‌پێی ئه‌و ده‌ستوره‌ی عێراق هه‌یه، ده‌سه‌ڵاتی هه‌رێمه‌كان كه‌متر ده‌كرێنه‌وه و ده‌سه‌ڵاتی سه‌نته‌ر زیاتر ده‌كرێت، له‌كاتێكدا دادگای فیدڕاڵی ئه‌ركی پاراستنی هاوسه‌نگیه له‌نێوان ناوه‌ند و هه‌رێمه‌كان و رێگه‌نادات هیچ لایه‌نێك ده‌ستدرێژی بكاته‌سه‌ر لایه‌نه‌كه‌ی دیكه". بریارەکەی ئەو حاکمە کوردە دوای ئەوە هات دادگای فیدراڵی بڕیاریدا مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بەشێوەیەکی ڕاستەوخۆ بنێردرێت لە بەغداوە بۆ هەرێم و داوای دروستکردنی هەژماری بانکی فەرمانبەران دەکات لە بانکەکانی عێراق هاوکات داوای ڕادەستکردنی داهاتە نەوتی و نانەوتییەکانی هەرێم دەکات بۆ سەرفکردنی بەشەبودجەی هەرێم.
هاوڵاتی یاریده‌ده‌ری سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی کوردستان لەبارەی دابەشکردن و کورتهێنانی مووچە زانیاری نوێ دەخاتەڕوو و ئاماژە بەوەشدەکات، شاندی هەرێمی کوردستان سەردانی بەغدا دەکات. رێباز حه‌ملان، یاریده‌ده‌ری سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی کوردستان لەمیانەی چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا رایگەیاند "سبه‌ی وه‌زاره‌تی دارایی و ئابووریی هه‌رێمی كوردستان كۆده‌بێته‌وه گفتوگۆ له‌باره‌ی راگه‌یاندنی لیستی مووچه‌وه ده‌كات". ئاماژەی بەوەشکرد "بڕیارە شاندێکی دیکەی حکومەتی هەرێمی کوردستان سەردانی بەغدا بکات و لە کۆبوونەوەی ئەم هەفتەی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کاتی سەردانەکە دیاری دەکرێت". رێباز حەملان وتیشی "حكومه‌تی فیدڕاڵی له‌ڕێگه‌ی چوار نامه‌ی مۆبایله‌وه ئاگاداری كردوین كه پاره هاتووه و بڕی ٥٦٠ ملیار دینار هاتووە، هەروەها عێراق مووچه‌ی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌وئه‌نجومه‌نی ئاسایشی نه‌ناردووه". روونیشیکردەوە "تائێستا نزیكه‌ی ٣٦٠ ملیار دینار كورتهێنانمان هه‌یه بۆ مووچه‌ی مانگی شوبات".
هاوڵاتی ئێوارەی ئەمڕۆ فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانی تورکیا بەچڕی دەوروبەری گوندی سەرگەلێ سەر بەقەزای ئامێدی بۆردوومانکرد. هەیوار ستار، دانیشتووی گوندی سەرگەلێ یە تایبەت بە هاوڵاتی وت "کاتژمێر 6:30 خولەکی ئێوارەی ئەمرۆ دووشەممە 11ی ئازاری 2024 فرۆکەکانی تورکیا دەوروبەری گوندی سەرگەلێ یان بۆردوومانکرد، بۆردوومانەکە لەکاتی بەربانگ بووە، دەنگێکی زۆر بەهێزی هەبووە". هەروەها هەیوار ستار وتیشی "بۆردوومانەکە وەکو جارەکەی تر نزیکەی کێلومەترێک دوور بووە لە دانیشتووانی گوندی سەرگەلێ،زیانەکان دیارنین".
هاوڵاتی وەزیری تەندروستی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایدەگەیەنێت لەسەر بودجەی حکومەتی هەرێم، بە بڕی یەک ملیار دینار ئامێر و پێداویستیی پزیشکی بۆ نەخۆشخانەی بیارە لە سنووری پارێزگای هەڵەبجە تەرخان کراوە. د. سامان بەرزنجی، وەزیری تەندروستی، لە شاری هەڵەبجە بە فەرمانگەی میدیا و زانیاریی راگەیاندووە "لەسەر بودجەی حکومەتی هەرێم، بە بڕی یەک ملیار دینار ئامێر و پێداویستیی پزیشکی بۆ نەخۆشخانەی بیارە تەرخان کرا، هەروەها ١٣٠ کارمەندی تەندروستی بۆ دامەزرێنرا". ئاماژەی بەوەشکرد "جگە لەوە، کارگەی بەرهەمهێنانی ئۆکسجین بە بڕی ٣٨٥ ملیۆن و سەنتەری نەخۆشییەکانی شێرپەنجەی مەمک و هەرس و گەدە بە ٥٠٠ ملیۆن بەردەست کرا، جگە لە ئامبولانس و ئامێرە ستراتیژییە پزیشکییەکان و ئامێرەکانی دیکە، کە بە هەمووی ٧ ملیار دیناری تێدەچێت".
سزای سێدارەی بەندکراوێکی کورد بە ناوی موعین سەلاح وەرزی دوای تێپەڕکردنی ماوەی ٣٢ ساڵ بەندکران لە بەندیخانەی ناوەندیی ئیلام جێبەجێکرا. رێکخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو بڵاویکردەوە، بەرەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە ١١ی ئازاری ٢٠٢٤ سزای سێدارەی بەندکراوێک بەناوی موعین سەلاح وەرزی، خەڵکی گوندی "حەوت چشمەی" شاری ئاودانان لە بەندیخانەی ئیلام جێبەجێکرا. شایەنی باسە کە، ئەو بەندکراوە دوای ٣٢ ساڵ پێش ئێستا بە تۆمەتی "کوشتنی بە ئەنقەست"ی براکەی دەستبەسەرکرابوو و دواتر لەلایەن دەزگای دادوەریی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە سزای سێدارەی بەسەردا سەپێندرابوو.
.jpeg)
هاوڵاتی موختارێکی عەشیرەتی زێباری لە گرتە ڤیدیۆیەکدا ڕایگەیاند لە ماوەی کەمتر لە ٢٠ ڕۆژدا چوار کەس لە عەشیرەتەکەیان بەهۆی هێرشی فرۆکەکانی تورکیاوە گیانیانلەدەستداوە. موشیر خدر زێباری، موختارێکی عەشیرەتی زێباری ئەمڕۆ دووشەممە گرتەیەکی ڤیدیۆی بڵاوکردەوە کە بۆ هاوڵاتی نێردراوە تیایدا داوای هەڵوێست دەکات بەرامبەر بە هێرشەکانی تورکیا بۆ سەر ناوچە جیاجیاکانی ئاکرێ و دەوروبەری و دەڵێت، لە ماوەی کەمتر لە ٢٠ ڕۆژدا لە سنوری ئاکرێ و ناحیەی شیلادزێ چوار کەس لە عەشیرەتەکەیان بە دەستی تورکیا شەهیدکراون. دەشڵێت، "سەرەڕای شەهیدبونی ئەو هاوڵاتییانە کە سەرجەمیان کوردن و خێزاندارن هیچ کەس و لایەنێک لەسەر کوشتنیان نەهاتۆتە دەنگ" بەگوێرەی زانیارییەکانی ئەم موختارە؛ رۆژی 20 مانگی شوبات بەهۆی بۆردومانی فرۆکەکانی تورکیا لەگوندی کافیا سەر بەناحیەی دینارتە، دوو کەس لەعەشیرەتی زێباری بە ناوەکانی عارف تەها تەمەن 61 ساڵ،بەشیر عومەر عەلی تەمەن 68 ساڵ شەهید کراون. ڕۆژی 8 ی ئەم مانگە لەئەنجامی بۆردومانی تورکیا لەگوندی دێوکێ سەر بەناحیەی شیلادزێ ، دوو کەس لەعەشیرەتی زێباری بەناوەکانی سەعید موبارەک تەمەن 41 ساڵ،ئاراز فەرج تەمەن 29 ساڵ شەهیدکراون. لە کۆتایشدا ئەو موختارە ڕایگەیاند،ئێمە ئومێدمان بە ڕیش سپی و پیاوانی عەشیرەتەکە ئەوەیە لە دژی هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بووەستننەوە و هەڵوێستی خۆیان نیشان بدەن و چالاکیی و ڕێپێوان ئەنجام بدەن.
هاوڵاتی رێكخراوی مافی مرۆڤی هه‌نگاو ئه‌مڕۆ دوشه‌ممه رایگه‌یاند، ژنێكی گه‌نجی خه‌ڵكی ئورمیه به‌ناوی زیبا سه‌یادی له‌لایه‌ن هاوسه‌ری پێشویه‌وه كه هاوكات ئامۆزایه‌تی له یه‌كێك له فێرگه‌كانی ئه‌و شاره‌دا به چه‌ك كوژرا. رێكخراوی مافی مرۆڤی هه‌نگاو ئەمڕۆ دووشەممە له‌ڕاپۆرتێكدا بڵاویكرده‌وه، ژنێكی گه‌نج به ناوی زیبا سه‌یادی ته‌مه‌ن 27 ساڵ له ئورمیه کوژرا. باسیلەوەشکردووە ، ئه‌و ژنه ماوه‌ی ١٠ ڕۆژ له‌مه‌وبه‌ر به‌هۆی كێشه‌ی خێزانییه‌وه، له هاوسه‌ره‌كه‌ی، كه هاوكات ئامۆزای خۆیه‌تی جیابووه‌ته‌وه. سەبارەت بە شوێنی کوشتنی ئەو ژنە ئەو ڕێخراوە ئاماژەیبەوەکردووە، زیبا سه‌یادی له فێرگه‌یه‌ك كه تازه تێیدا ناوی تۆماركردبو، له شه‌قامی عه‌ماری ئورمیه، به ده‌ستڕێژی گوللـه له به‌رچاوی فێرخوازه‌كانی ئه‌و فێرگه‌یه‌دا كوژرا. رێكخراوی مافی مرۆڤی هه‌نگاو ئاشكراشیكردوه، هاوسه‌ری پێشوی ئه‌و ژنه به ناوی جه‌لال سه‌یادی، دوای ڕودانی ئه‌و تاوانه شوێنه‌كه‌ی جێهێشتوه و ئێستا هه‌ڵاتووه.
هاوڵاتی کەمێک پێش ئێستە دوو گەنج کە بۆ گەشت کردن ڕویانکردبووە شاخی ئاسنکوڵێنی قەزای پێنجوێن بەهۆی تەقینەوەی مینەوە یەکێکیان گیانیلەدەستداو یەکێکیشیان بەساختی برینداربوو. زانا عەبدولڕەحمان قایمقامی قەزای پێنجوێن بە هاوڵاتی وت، دوو گەنج بە ناوەکانی ئامانج و محەمەد چونەتە شاخی ئاسنکۆڵێ لەو قەزایەو بەهۆی تەقینەوەی مینەوە یەکێکیان گیانیلەدەستداوەو ئەوی دیکەشیان قاچێکی لەدەستداوە. وتیشی، تا ئێستا نازانرێت ئەو دوو گەنجە بۆچی چونەتە ئەو شوێنە و لە ئێستادا تیمەکانی مین و تەندروستی لە شوێنی ڕوداوەکەن. قایمقامی قەزای پێنجوێن باسیلەوەشکرد، ئەو گەنجەی کە بریندار بووە لە ئێستادا باریتەندروستی ناجێگیرە.
هاوڵاتی ئەندامێکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایدەگەینێت، مووچەی ھەرێمی کوردستان خەرجی بەکاربردن لە یاسای بودجە زیاد دەکات و ھەرێم داھاتی نەوت و دەروازەکانی رادەستی عێراق نەکردووە و حکومەتی عێراق لە لیستی مووچەی هەرێم دڵنیا نییە. نازم شبلی ئه‌ندامی په‌رله‌مانی عێراق له‌لێدوانێكدا به رۆژنامه‌ی (سه‌باح)ی راگه‌یاندوه، "پێشتر حكومه‌تی فیدڕاڵی پێشوه‌خته موچه‌ی بۆ هه‌رێمی كوردستان ره‌وانه ده‌كرد به‌شێوه‌ی پێشینه، هه‌روه‌ها حكومه‌ت به‌رده‌وام بو له‌سه‌ر ناردنی پێشینه‌كان، چونكه كێشه‌كه هێشتا له بنه‌ڕه‌تدا چاره‌سه‌ر نه‌كراوه، به‌تایبه‌تی هه‌رێم هیچ بڕه پاره‌یه‌كی له داهاتی نه‌وت یان له داهاتی نانه‌وتی بۆ حكومه‌تی ناوه‌ندی ڕاده‌ست نه‌كردوه”. وتیشی، بەپێی یاسای بودجەی ساڵی ٢٠٢٣، دەبێت ھەرێمی کوردستان داھاتی ھەناردەی ٤٠٠ ھەزار بەرمیل نەوت و داھاتەکانی دیکە رادەستی عێراق بکات، بەڵام ئەوە رووینەداوە، بۆیە حکومەتی عێراق بەشێوەی قەرز مووچەی ھەرێمی دەنارد. نازم شەبلی ئاماژەی بەوەشدا،حکومەتی عێراق لە لیستی موووچەی فەرمانبەرانی هەرێم دڵنیا نییەو نازانێت چەنێکی ئەو لیستە لە مووچەخۆری وەهمی پێکهاتووە بۆیە وردبینێ و پێداچونەوەیکەی زۆری پێدەچێت دەشڵێت، " ناڕونی له زانیارییه‌كان ھه‌یه و گومان دروست ده‌كات و موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران خه‌رجی به‌كاربردن زیاد ده‌كات، به‌ڵام ئه‌گه‌ر ژماره‌كان راسته‌قینه بن ئه‌وا ئه‌ركی حكومه‌ته موچه دابین بكات. "
هاوڵاتی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی كه‌شناسی و بومه‌له‌رزه‌زانی هه‌رێم رایگه‌یاند، ره‌وشی كه‌شوهه‌وای ئه‌مڕۆ و سبه‌ینێ له‌ناوچه‌كانی هه‌رێم ئاسایی ده‌بێت، له‌سنوری پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌ش ئه‌گه‌ری كه‌مێك تاوه باران و هه‌وره بروسكه هه‌یه. بەڕێوبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزانی هەرێم سەبارەت بە کەشوهەوای ناوچەکانی ئەمرۆی هەرێم ڕایگەیاند، ئاسمان بەگشتى لەنێوان نیمچە هەور و ساماڵ دەبێت , لەکاتەکانی دوایی نیوەڕؤ تا ئێوارە لەسنووری پارێزگای هەلەبجە ئەگەری کەمێک تاوە باران و بروسکە هەیە. پاشان کەشی هەرێم سەقامگیر دەبێتەوە. پلەکانی گەرمای بۆ ئەمڕۆ دوشەممە : ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردوه، سبه‌ی سێشه‌ممه ئاسمان ساماڵ ده‌بێت له‌گه‌ڵ په‌یدابونی په‌ڵه‌هه‌وری جیاجیا. پله‌كانی گه‌رماش كه‌مێك به‌ڕێژه‌ی 1-2 پله به‌رزتر ده‌بنه‌وه به‌راورد به‌تۆماركراوه‌كانی ئه‌مڕۆ. بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی: هەولێر : 18 سلێمانی : 15 دهۆک : 18 زاخۆ : 18 هەڵەبجە : 20 کەرکوک : 21 سۆران :18 حاجی ئۆمەران : 7 گەرمیان : 24
نوسراوەکەی پارێزگاری بەوەکالەتی کەرکوک لەبارەی ناساندنی ئاوارەکان بە دانیشتوانی ڕەسەن پوچەڵدەکرێتەوە
هاوڵاتی نوسراوەکەی ڕاکان جبوری پارێزگاری بەوەکالەتی کەرکوک کە تیایدا داوایکردبوو ئاوارەکانی شارەکە بکرێنە خەڵکی ڕەسەنی شارەکە پوچەڵدەکرێتەوە. د.ئەحمەد کەرکوکی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەیبەوەکرد، نوسراوەکەی پارێزگاری بەوەکالەت کە تیایدا داوای لە سەرجەم فەرمانگەکان کردووە ئاوارەکانی شارەکە وەک خەڵکی ڕەسەنی شارەکە بناسرێن و ئاماژەیان بۆ بکرێت هەڵدەوەشێنرێتەوە. وتیشی، بەپێی دواین ئامار ٩٢ ھەزار و ٦٤٠ ئاوارەی خوارووی عێراق لە کەرکوک ھەیە و بۆ ئەو مەبەستەش پەوەندییان بە وەزیری کۆچ و کۆچبەرانی عێراقەوە کردووە و بڕیاریشە بە زوترین کات نووسراوی پوچەڵکردنەوەی نووسراوەکەی پارێزگاری کەرکوک بە وەکالەت بڵاوبکرێتەوە. بەگوێره‌ى نوسراوەکەی ڕاکان جبوری پارێزگاری کەرکوک بەوەکالەت، لەئێستا بەدواوە ئاوارەکانی ناو سەنتەری شارو قەزاو ناحیەو گوندەکانی دەوروبەر، وەک خەڵکی ڕەسەنی کەرکوک ھەژماردەکرێن، چونکە ھەموو بەڵگەنامەیەکی ڕەسمییان لەفەرمانگە ڕەسمییەکانی کەرکوک بۆ دەرکراوەو لەئێستا بەدواوە وەک ئاوارە مامەڵەیان لەگەڵ ناکرێت.
هاوڵاتی له گوندێكی سه‌ربه ناحیه‌ی داقوق له سنوری پارێزگای كه‌ركوك، منداڵێكی ته‌مه‌ن 13 ساڵ باوكی خۆی به 3 فیشه‌ك كوشت. سایتی به‌غداد ئه‌لیه‌وم له‌زاری سه‌رچاوه‌یه‌ك له پۆلیس بڵاویكردوه‌ته‌وه: ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه، له گوندی عه‌بدوڵا غانم-ی سه‌ربه قه‌زای داقوق، منداڵێكی ته‌مه‌ن 13 ساڵ 3 فیشه‌كی به باوكه ته‌مه‌ن 41 ساڵه‌كه‌یه‌وه ناوه‌و ده‌ستبه‌جێ كوشتویه‌تی. بەگوێرەی زانیارییەکان، رووداوەکە دوای ئەوە ڕویداوەکە پیاوێک لەگەڵ هاوژینەکەی بووەتە دەمەقاڵێیان و لە هاوژینەکەی داوە، دواتر کوڕەکەی لە تۆڵەی لێدان لە دایکی، سێ گولـلەی بە باوکیەوە ناوە و کوشتوویەتی. هاوکات له‌ئێستادا تۆمه‌تباره‌كه كه كوڕی تاوانلێكراوه به‌پێی مادده‌ی 405 له‌یاسای سزادانی عێراقی ده‌ستگیركراوه و لێكۆڵینه‌وه‌ش له‌وباره‌یه‌وه به‌رده‌وامه، به‌پێی مادده یاساییه‌كه‌ش هه‌ركه‌سێك، ئه‌گه‌ر به‌ئه‌نقه‌ست كه‌سێك بكوژێت، سزاده‌درێت به‌زیندانی هه‌تاهه‌تایی یان زیندانیكردنی بۆماوه‌ی 20 ساڵ.
