هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ شانشینی سعودیە بۆ جاری یەکەم دوای 12 ساڵ باڵیۆزخانەکەی لە سووریا دەکاتەوە و باڵیۆزێکیش بۆ ئەو وڵاتە دیاری دەکات. رۆژی یەکشەممە 26-5-2024، میدیای سعودی رایگەیاندووە، فەیسەڵ بن سعود ئال موجفیل وەک باڵیۆزی سعودیە لە دیمەشق دیاریکراوە. باڵیۆزە نوێیەکەی سعودیە لە سووریا لە راگەیێنراوێکدا سوپاسگوزاری خۆی بۆ شا سەلمان، پادشای سعودیە و محەممەد بن سەلمان، شازادەی جێنشینی سعودیە دەربڕیوە. دەڵێت، شەرەفمەندبووە بە دیاریکردنی وەک باڵیۆزی سعودیە لە سووریا. لە پێشووتردا فەیسەڵ ئال موجفیل باڵیۆزی سحودیە بووە لە کامیرۆن و لە هێزی سەربازیی سعودیەشدا جەنەراڵ بووە. سعودیە لە ئاداری ساڵی رابردوودا پەیوەندییەکانی لەگەڵ سووریا ئاساییکردەوە، ئەوەش دوای 11 ساڵ لە دابڕینی پەیوەندی بەهۆی سەرکوتکاری حکومەتی سووریا بەرامبەر خۆپێشاندەرانی سووریا کە لە دواتردا سەری کێشا بۆ شەڕی ناوخۆ و 500 هەزار کەس لەو کاتەوە کوژراون. ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکان دوای بومەلەرزە بەهێزەکەی شوباتی 2023 بوو کە تورکیا، باکووری کوردستان، سووریا و بەشێک لە رۆژئاوای کوردستانی هەژاند. سعودیە دەستی بە ناردنی هاریکاریی مرۆیی کرد بۆ زیانلێکەوتووانی بومەلەرزەکە و تیمی فریاکەوتنی بۆ رزگارکردنی بریندارەکان نارد. سووریا هەر دوای ئەوە گەڕایەوە نێو کۆمکاری عەرەب و بەشار ئەسەد، سەرۆکی سووریا بەشداری لە لوتکەی کۆمکارەکە لە جەددە کرد.
هاوڵاتی بەشی چوارەمی پێدانی قەرز لە لایەن بانکی رەشید راگەیەنرا، کە بڕەکەی 20 ملیۆن دینارە. ئەمڕۆ یەکشەممە، 26ئی ئایاری 2024, بانکی رەشید رایگەیاند، کە بەشی چوارەمی پێدانی قەرز دەستپێدەکەن، کە هەریەک لە گەنج، دەرچووان و ئەوانە دەگرێتەوە بەدوای کاردا دەگەڕێن و ئەو کەسانەشی دەیانەوێت قەرز لە بانکەکە بکەن. ئەوەش خراوەتەڕوو، بۆ وەرگرتنی قەرزەکە هاوڵاتیان دەتوانن لەرێگای بانکەکەوە داواکاری پێشکەش بکەن و لەماوەیەکی کورتدا پارەکەیان پێدەدرێت، کە بڕەکەی 20 ملیۆن دینارەوە دەست پێدەکات و پێشکەشکردنەکەش تەنها لەڕێگای بانکی رەشیدەوە دەبێت و پێویستی بە هیچ ناوەندێک نییە.
هاولاتی نێچیرڤان بارزانی لە هەولێر، پێشوازی لە ئەحمەد بن حەسەن ئەلحمادی، ئەمینداری گشتی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر کرد و لەسەر چەند پرسێکی گرنگ کۆبوونەوە. پاشنيوهڕۆى ئهمڕۆ يهكشهممه 2024/5/26 نێچيرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، لەگەڵ ئهحمهد بن حەسەن ئەلحمادی ئەمینداری گشتی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر، کۆبونەوەکی ئەنجامدا، تیدا، باڵیۆزی قەتەر لە عێراق و کونسوڵی گشتیی قەتەر لە هەولێر ئامادهى بوون، ههردوولا جهختيان له برهودان به پهيوهندييهكانى قهتهر لهگهڵ عێراق و ههرێمى كوردستاندا كردهوه، ههروهها دهربارهى دهرفهت و بوارهكانى وهبهرهێنانى قهتهرى له عێراق و ههرێمى كوردستان، بيروڕايان گۆڕييهوه. شاندەکە ئەوەیان خستەڕوو، كه وڵاتی قەتەر متمانهى به عێراق و ههرێمى كوردستان ههيه و خوازياره له بوارى ئابوورى و بازرگانيدا زياتر برهو به پهيوهندييهكانى بدات، بۆ ئهم مهبهستهش ئهمڕۆ به فهرمى كونسوڵخانهى گشتيى قهتهر له ههولێر دهكهنهوه. باسیانلەوەشکرد، ئامادەن، كه له بوارهكانى وزه، گهشتيارى، كشتوكاڵ، خوێندن و پهروهرده، تهندروستى و چهندين بوارى ديكهدا وهبهرهێنان و سهرمايهگوزارى بكهن. لاى خۆيهوه نێچيرڤان بارزانى، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، وێڕاى پيرۆزبايى لە شاندی قەتەر، خۆشحاڵيى خۆى بۆ كردنهوهى كونسوڵخانهى گشتيى قهتهر له ههرێمى كوردستان نيشان دا. جهختى لهوهش كردهوه، كه زهمينهى وهبهرهێنانى قهتهرى له عێراق و ههرێمى كوردستان لهباره، بهتايبهتى له پرۆژهكانى ژێرخاندا، ههروهها سوپاس و پێزانينى بۆ پشتگيرى و هاوكاريى وڵاتی قهتهر بۆ عێراق و ههرێمى كوردستان دهربڕى ،کە زۆر هاوبهشييان لهگهڵ قهتهردا ههيه.
هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ حەماس بە مووشەک لە غەززەوە هێرشی کردەوە سەر ئیسرائیل و دەنگی زەنگی ئاگادارکردنەوە لە تەل ئەڤیڤی پایتەختی ئەو وڵاتە دەبیسترێت. ئەمڕۆ یەکشەممە 26-5-2024، بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند، هێرشی مووشەکی لە غەززەوە بۆ سەر تەل ئەڤیڤی پایتەختی ئیسرائیل کردووە. ئەوە چوار مانگە یەکەم جارە حەماس هێرشی راستەوخۆ بۆ سەر ئیسرائیل بکات، میدیای فەرەنسی دەڵێت، یەک کەس لە هێرشەکەدا برینداربووە و حکومەتی ئیسرائیلیش دەڵێت، هیچ زیانێکی گیانی نەبووە. حەماسیش لە تەلەگرام رایگەیاندووە، "هێرشێکی گەورەی مووشەکیی بۆ سەر تەلئەڤیڤ کردووە. حەماس بە هەشت مووشەک لە رەفەحەوە هێرشەکەی بۆ سەر تەل ئەڤیڤ کردووە و زۆرینەی مووشەکەکان لەلایەن سیستمی بەرگریی ئیسرائیلەوە خراونەتە خوارەوە". جەنگی ئیسرائیل لەگەڵ حەماسدا لە دوای رووداوەکانی حەوتی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردووەوە دەستی پێکرد کە چەکدارانی بزوتنەوەکە پەلاماری ئیسرائیلیاندا و 1139 هاووڵاتی، منداڵ و پۆلیسیان کوشت و 240 کەسیشیان بە بارمتە گرت.
هاوڵاتی بانکی ناوەندیی عێراق لەبارەی چاپکردنی دراوی 100 هەزار دیناری روونکردنەوە دەدات و ئاماژە بەوەشدەکات، سەرپێچیکاران سزادەدرێت. ئەمڕۆ یەکشەممە 24ی ئایاری 2024، بانكی ناوهندیی عێراق رایگەیاند، "دراوی نوێی 100 ههزار دیناریمان دهرنهكردووه، ئهو دراوهی تۆڕه كۆمهڵایهتییهكان بڵاوبووهتهوهو وێنهی (زوها حهدید) تهلارسازی كۆچكردووی عێراقی لهسهره، وێنهیهكی ساختهیه". ئاماژە بەوەشکراوە، "داوا له هاوڵاتییان دهكهین ئاگادار بن و مامهڵهی پێوه نهكهن، ئهگهر هاتوو ههندێك كهس بهمهبهستی ساختهكاری بهكاریانهێنا. هیچ نیازێك نییه بۆ چاپكردنی دراوی نوێ لهم كاتهدا، هەروەها رێكاری یاسایی لهبهرامبهر سهرپێچیكاران و ئهوانهی بانگهشه بۆ ئهو دراوه ساخته دهكهن، دهگرینهبهر".
هاوڵاتی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق ئاشکرای کرد، کە هەموو ئامادەکارییەکانی بۆ هەڵبژاردنی پهرلهمانی ههرێمی كوردستان کۆتایی هاتووە. ئەمڕۆ یەکشەممە 26ی ئایاری 2024، حەسەن هادی زایر، ئەندامی تیمی راگەیاندنی كۆمیسۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق به رۆژنامهی سهباح-ی راگهیاندووە "درێژكردنهوهی تهمهنی كۆمسیۆنی باڵای ههڵبژاردنهكانی عێراق لهلایهن پهرلهمانهوه دەرفەتێک دەڕەخسێنێت بۆ دیاریکردنی وادەیەکی نوێ بۆ هەڵبژاردنی پهرلهمانی كوردستان بە هەماهەنگی نێوان حكومەتی فیدڕاڵ و حكومەتی هەرێم و كۆمسیۆن". ئاماژەی بەوەشکردووە، "دوای ئەوەی دادگای فیدڕاڵی تانە لە بڕگەی دوەمی سیستمی تۆمارکردن دەدات، لایەنە نوێیەکان دەرفەتیان دەبێت بۆ خۆتۆماركردن تا لهرێگهیهوه بهشداری ههڵبژاردنی پهرلهمانی كوردستان بكهن". وتوشیەتی، "هەموو ئامادەکارییەکانی بۆ هەڵبژاردنی پهرلهمانی ههرێمی كوردستان کۆتایی هاتووە و چاوەڕێی وادەی نوێین کە دیاری دەکرێت". ئەمەش لەکاتێکدایە، تاوەکو ئێستا سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان هیچ وادەیەکی نوێی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دیارینەکردووە و چاوەڕوان دەکرێت لە سەرەتای مانگی داهاتوو وادەیەکی نوێ دیاریبکات.
هاوڵاتی ژینا مودڕس گورجی، رۆژنامەنووس و چالاکی بواری مافەکانی ژنان لە لایەن دادگای شۆڕشی شاری سنەوە، سزای 21 ساڵ زیندانی بەسەردا داسەپا. دادگای شۆڕشی شاری سنە، ژینا مودڕس گورجی بە تۆمەتی "pێکهێنانی دار و دەستەی نایاسایی بە مەبەستی رووخاندنی حکومەت"ی بە 10 ساڵ زیندانیکردن سزادا، هەروەها بە تۆمەتی "هاوکاری لەگەڵ حزب و دەوڵەتە دوژمنەکان" بە 10 ساڵ زیندان و بە تۆمەتی " پڕووپاگەندە دژی دەسەڵات" سزای یەک ساڵ زیندانی بەسەردا داسەپاندووە، کە بە گشتی دەکاتە 21 ساڵ زیندانی، هەروەها سزا دراوە بەوەی دوور بخرێتەوە بۆ زیندانی هەمەدان. پارێزەرەکانی ژینا مودڕس گورجی ناڕەزایەتی خۆیان دژ بەم سزا قورسە دەربڕێوە و دۆسییەکەی بۆ پێداچوونەوە، نێردراوەتە دادگای پێداچوونەوەی پارێزگای سنە.
هاوڵاتی مەزھەر محەمەد ساڵح راوێژکاری دارایی محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، گۆڕانکاریکردن لە خشتەی یاسای بودجەی 2024 بەپێی یاسای 13ی ساڵی 2023ی یاسای بوجەی گشتی سێ ساڵەوە بووە بە تایبەت ئەو بابەتانەی پەیوەستن بە کورتھێنانی بودجەوە. ئەم ڕاوێژکارە ئەوەشی خستۆتەڕوو، گۆڕانکاریکردن لە خشتە داراییەکانی بودجە بە ئامانجی کەمکردنەوەی خەرجی و زیادکردنی داھات و کەمکردنەوەی کورتھێنانە. وتیشی: چەند رێکارێک دانراون بۆ ڕێکخستنی داھاتی نانەوتی و تێچووی خەرجی وەبەرھێنان، سنورێکیش دانراوە بۆ ئەوەی داھاتی ناوخۆی زیادبکرێت ئەوەش لە ڕێگەی ڕاگەیاندنی چەند پڕۆژەیەکەوە. ئاماژەی بەوەشکرد، نرخی بەرمیلێک نەوت بە 70 دۆلار لە بودجەدا جێگریکراوە، بەڵام نرخی ئێستا لەسەرو 70 دۆلارە و ڕێژەی گۆڕانکاری رێگەپێدراو تا 16% پەسەند کراوە لە نرخەکەیدا و پێویستە ھاوسەنگی لە نێوان ھەناردەکردن و بەڕێوەبردنی نەوتدا رابگیرێت
هاوڵاتی وەزارەتی پلاندانانی عێراق لە راگەیەنراوێکدا رایگەیاند، بۆ خەرجکردنی بەشە بودجەی ھەرێمی کوردستان، مەرجە نەوت لە رێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە هەناردە بکرێت. ئەمڕۆ شەممە25ی ئایاری 2024، وەزارەتی پلاندانانی عێراق لە راگەیەنراوێکدا رایگەیاند، بۆ خەرجکردنی بەشە بودجەی ھەرێمی کوردستان، مەرجە نەوت لە رێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە هەناردە بکرێت و داهاتەکەشی بۆ وەزارەتی دارایی عێراق بگەڕێندرێتەوە.
هاوڵاتی بڕیارە سبەی وەزیری دارایی عێراق لەگەڵ لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەران لەبارەی پرسی بودجەوە کۆبوونەوەیەک ئەنجام بدات. ئەمڕۆ شەممە 25ی ئایاری 2024، جەمال کۆچەر، ئەندامی لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، "سبەی یەکشەممە 26ی ئایاری 2024 لیژنەی دارایی بە مەبەستی تاوتوێکردنی خشتەکانی بودجەی 2024 میوانداری تەیف سامی، وەزیری داداریی و شاندێکی وەزارەتەکە دەکات". ئاماژەی بەوەشکرد، "وەزیری دارایی لەبارەی خشتەکانی بودجەی 2024 وەڵامی پرسیاری پەرلەمانتاران دەداتەوە و دیارترین ئەو پرسیارانەش کە ئاڕاستەی دەکرێت هۆکاری کەمبوونەوەی بودجەی پارێزگاکان و زیادبوونی بودجەی وەزارەتەکان و چۆنییەتی پڕکردنەوەی کورتهێنانە کە 64 ترلیۆن دینارە".
هاوڵاتی 47 ئەندام لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق واژۆیان کردووە بۆئەوەی هەموارکردنەوەی دووەمى یاساى خانەنشینى یەکگرتوو لەعێراق، بە شێوەیەک تەمەنى خانەنشینى لە 60 ساڵەوە بکرێتە 63 ساڵ. لەناوەرۆکى پرۆژەى هەموارەکەدا خراوەتەڕوو، پێویستە گرنگى بەژیان و ماف و شایستەکانى خانەنشینان بدرێت و کۆمەڵێک ئیمتیازاتى نوێش بۆ خانەنشینان جێگیرکراوە. بەگوێرەى هەموارى یەکەمى یاساى خانەنشینى یەکگرتوو لەساڵى 2019 تەمەنى خانەنشینى لە 63 ساڵەوە کەمکرایەوە بۆ 60 ساڵ، ئەمەش لەپێناو کردنەوەى دەرگاى دامەزراندنى گەنجان، بەڵام جارێکى دیکە داوادەکرێت تەمەنى خانەنشینى بەرزبکرێتەوە بۆ 63 ساڵ. کەمترین مووچەى خانەنشینیى شارستانى لەعێراق 420 هەزار دینارە، بەڵام لەهەرێمى کوردستان 220 هەزار دینارە. هەر لەسەر ئەم پرسە یەکێتى خانەنشینانى هەرێمى کوردستانیش لەچەند رۆژى رابردوودا، چونە بەغداد و داوایانکرد، یاساى خانەنشینیى یەکگرتووى عێراق لەهەرێمى کوردستان جێبەجێبکرێت و شایستە داراییەکانیان هاوتابکرێت.
هاوڵاتی فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل شەوی رابردوو و بەرەبەیانی ئەمڕۆ هەینی 24ی ئایاری 2024، سێ درۆنیان خستە خوارەوە کە لە لایەن " مقاومەی ئیسلامی عێراق" ەوە بەرەو ئیسرائیل هاوێژرابوون. بەپێی راگەیاندنی سوپای ئیسرائیل، دوو درۆن لە ئاسامانی "شاری ئیلات" باشووری ئیسرائیل خراونەتە خوارەوە. درۆنی سێهەم لە سەر شاری "سەفد" لە باکووری ئیسرائیل خراوەتە خوارەوە. سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، "ژمارەیەک لە میلیشیاکانی سەر بە ئێران لە گەرمەی جەنگی غەززەدا، بەرپرسایەتی دەیان هێرشی درۆنی گرتۆتە ئەستۆ کە کراوەتە سەر ئیسرائیل و هێزی بەرگری ئاسمانی ئیسرائیل زۆربەیانی خستووەتە خوارەوە". لەم راپۆرتەدا هەروەها باس لەوە کراوە، بەشێکی زۆر لەو بانگەشانەی میلیشیاکانی سەر بە کۆماری ئیسلامی دەربارەی هێرشی درۆنی بۆ سەر ئیسرائیل زێدەڕۆیی تێدایە، بەڵام تەنها یەکجار توانیان هێرش بکەنە سەر بنکەیەکی هێزە دەریاییەکانی ئیسرائیل لە شاری ئیلات و زیانی لێکەوتەوە.
هاوڵاتی هاوکات لەگەڵ رێ و رەسمی ناشتنی ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆک کۆماری ئێران لە مەشهەد، ناوەندی گشتی هێزە چەکدارەکانی ئێران رۆژی پێنج شەممە 23ی ئایاری 2024، یەکەم راپۆرتی خۆی دەربارەی کەوتنە خوارەوەی ئەو کۆپتەرەی رەئیسی پێ بووە بڵاو کردەوە. لە راپۆرتەکەدا هاتووە، نیشانەی بەرکەوتنی فیشەک یان شتی هاوشێوە بە هەلیکۆپتەرەکەوە نەبینراوە، ئاماژە بەوەشکراوە، کۆپتەرەکە بەهۆی خراپی کەشوهەواوە بەر بەرزای کەوتووە و ئاگری گرتووە. ئەوەش هاتووە، بە هۆی خراپی کەشوهەوا و دۆخی ناوچەکەو سەرماوە، ماوەیەکی زۆری بردووە بەوەی بتوانرێت شوێنی رووداوەکە بدۆزرێتەوە. رۆژی یەکشەممە 19ی ئایاری 2024، هەلیکۆپتەرە تایبەتەکەی ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆک کۆماری ئێران لە پارێزگای ئازربیجانی رۆژهەڵات کەوتەخوارەوە و تێکشکا دوای نزیکەی 20 کاتژمێر گەڕان توانرا هەلیکۆپتەرەکە بدۆزرێتەو، بەڵام بەهۆی رووداوەکەوە سەرۆک کۆماری ئێران و ئەندامانی شاندی یاوەری گیانیان لەدەستدا.
هاوڵاتی بەپێی ئەو پرۆسەیەی کە بانکی ناوەندی عێراق پەسەندی کردووە و هەفتانە لیستی نوێ بۆ بانکەکە ئامادە دەکرێت لە لایەن وەزارەتی دارایی و ئابووری حوکمەتی هەرێمی کوردستان. ئەمڕۆ پێنجشەممە 23ی ئایاری 2024, وەزارەتی دارایی و ئابووری حوکمەتی هەرێمی کوردستان هەڵسا بە ناردنی ناو و زانیاریی ( 453 ) فەرمانبەری سەرجەم وەزارەتەکانی هەرێمی کوردستان بۆ بانکی TBl. وەزارەتی دارایی و ئابووری حکومەتی هەرێم رایگەیاند: " لەچوارچێوەی پرۆسەی بەبانکیکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان لە ڕێگای پرۆژەی هەژماری من، و بە پشتبەستن بە ڕێکەوتنی وەزارەتی دارایی و ئابووری لەگەڵ بانکی عێراقی بۆ بازرگانی (TBI) بۆ ناردنی زانیاری فەرمانبەرانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بۆ دووەمین هەفتە لەسەریەک، وەزارەتی دارایی و ئابووری هەڵسا بە ناردنی زانیاریی ( 453 ) فەرمانبەری سەرجەم وەزارەتەکانی هەرێمی کوردستان". ئەوەیشی خستۆتەڕوو،"حکومەتی هەرێمی کوردستان بەردەوام دەبێت لە ئامادەکردنی لیست و زانیاری مووچەخۆران کە ئەم بانکە هەڵدەبژێرن لە نێوان حەوت بانکەکانی ناو پرۆژەی هەژماری من بەپێی ئەو پرۆسەیەی کە بانکی ناوەندی عێراق پەسەندی کردووە و هەفتانە لیستی نوێ بۆ بانکەکە ئامادە دەکات".
هاوڵاتی ئهندامێكی لیژنهی دارایی پهرلهمانی عێراق رایگهیاند،”كه بودجهی 2024 هیچ دهقێكی نوێی تێدا نییهو هیچ دهقێكش ههموارنهكراوهتهوه”. ئهمڕۆ 23ی ئایاری 2024، لیژنهی دارایی ئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق دووهم كۆبوونهوهی سازدا تایبهت به گفتوگۆكردنی ههمواری یاسای بودجهی گشتی بۆ ساڵی 2024. لە بارەوە د.نهرمین مهعروف له ئەندامی لیژنەی دارای لە پەرلەمانی عێراق راگهیهندراوێكدا بڵاویکردەوە: "ئهم بودجهیه تهنها بریتییه له چهند خشتهیهك كه بڕی داهات و خهرجییه خهمڵێندراوهكانی بۆ ساڵی 2024 تێدا خراوهتهڕوو، پشتبهست به بڕگهی دووهمی مادهی 77ی یاسای بودجهی سێ ساڵه كه پارساڵ پهسهندكرا، بۆ ههرسێ ساڵهكانی (2023، 2024، 2025)". د. نەرمین مەعروف، ئەوەشی خستووهتهڕوو كه "بهههمان شێوهی پارساڵ بڕی ههناردهی نهوتی خاو به سێ ملیۆن و پێنجسهد ههزار بهرمیلی رۆژانه و به نرخی 70 دۆلار بۆ ههر بهرمیلێك خهمڵاندنی بۆ كراوه و بهمانهوهی نرخی ئاڵوگۆڕی 1300 دینار بهرامبهر به یهك دۆلار". ڕۆژی سێشهممە 21ی ئایاری 2024 پرۆژه یاسای ههمواری یاسای بودجه بۆ ساڵی 2024 له دوای پهسهندكردنی له ئهنجومهنی وهزیران گهیشته ئهنجومهنی نوێنهران بهمهبهستی پهسهندكردنی.