.jpeg)
عەمار عەزیز شەوی 27ی ئەم مانگە، دكتۆر نایف كوردستانی(گەرگەری) توێتێك لەسەر مەرجەعی باڵای سیستانی بڵاودەكاتەوە ، دواتر ناڕەزایی توند بەدوای خۆیدا هێناو ئەو شەوە بارەگای لقی 5ی پارتی لە بەغدا دەسوتێنرێت، كەسایەتییەكی گەرگەری بۆ هاوڵاتی دەڵێت:" هەركەسێك لەناو هۆزەكەمدا هەڵە بكات پشتگیری ناكەین". شەوی 27ی ئەم مانگە دكتۆر نایف كوردستانی(گەرگەری) كادری پارتی توێتیكی نوسیبوو تێیدا هاتووە " مەرجەعێكی عەرەبمان دەوێت كە لە ئەهلی ئالو بەیت بێت، نەك مەرجەعی هیندی و فارسی"، بەو هۆیەوە لایەنگرانی عەلی سیستانی توڕە دەكات و لەبەردەم بارەگای پارتی لە بەغدا ناڕەزایی دەردەبڕن ، هەر ئەو شەوە بارەگای لقی 5ی پارتی لە بەغدا دەسوتێنن، دوێنێ سێشەمەش پارتی بارەگاكەی رووخاند وەك هەڵوێستێك بەرانبەر نەپاراستنی لەلایەن هێزە ئەمنییەكانەوە. نایف كوردستانی لە تۆمارێكی ڤیدیۆییدا دەڵێت "لە 27ی ئازاردا من تویتێكم كرد و نووسیم: "من لەگەڵ مەرجەعیەتی عەرەبیم، نەك.."، بەڵام راستییەكەی ئەوەیە من ئەو تویتەم لە كاردانەوەم لە دژی پارتی دیموكراتی كوردستان كرد لەبەر سێ هۆكار". سەبارەت بە هۆكارەكان دەڵێت: یەكەم "من لە هەڵبژاردنی 2018 كاندید بووم و شكستم هێنا. دووەمیان: من لە زانكۆی مووسڵ لە كارە ئەكادیمییەكەم دوورخرامەوە لەبەر ئەوەی بە بڵاوكردنەوەی تائیفیەت تۆمەتبار كرام و پارتی دیموكراتی كوردستان پشتی نەگرتم. سێیەمیشیان هەندێك بەرپرس منیان پەراوێز خست و لە ئەنجامی ئەو فشارە دەروونییەی لەسەرم درووست بوو، هەندێك كەس لێم نزیك كەوتنەوە لەوانە ئەبو ئەدهەم، لە بەغدا و شێخ محەمەد ئەلتەمیمی لە حەشدی وەلائی كە بە ناوی "ابن حشد المقاوم" شت بڵاودەكاتەوە و یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش، كە فشاریان لەسەر دروستكردم". نایف وتیشی "لە یەكێتی هەریەك لە لەیلا رێكانی ئەندامی پێشووی ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوا و لیوا دەحام ئیبراهیم جێگری لێپرسراوی مەڵبەندی یەكێتی لە نەینەوا و ئەنوەر ئیبراهیم بەڕێوبەری ئاسایشی زوممار لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان و فارس حسێن عومەر بەرپرسی كۆمیتەی ئەلعەیاچیە، كە لە كافتریای لۆكا لە گەڕەكی تەناهی دهۆك یەكمان بینی و من دوو مامم بە ناوەكانی حازم ئەحمەد حەسەن و رافد ئەحمەد حەسەن لەگەڵ بوو". كەسایەتییەكی گەرگەری: ئێمە داوامان لە نایف كوردستانی كرد تویتەكەی بسرێتەوە، وەزیرێكی پارتیش بەهەمان شێوە، بەڵام رەتیكردەوە نایف ئەوەش دەخاتەروو كە دوای چەند مانگێك هەریەك لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان و ئەبو ئەدهەم، فشاریان لەسەر زۆرتر كرد و دوا پەیوەندیش "فارس حسێن عومەر پەیوەندی پێوە كردم و داوایان دەكرد و فشاریان دەكرد، كە سوكایەتی بە مەرجەعیەتی باڵا بكەم". سەفوان بەشیر گەرگەری، راوێژكار لە پەرلەمانی عێراق هاوكات یەكێكە لە كەسایەتییەكانی هۆزی گەرگەری لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت " كاك نایف گەرگەری هاورێی خۆمە و لە هۆزی گەرگەری یە ، دەیانجار ئامۆژگاریم كردووە كە خۆی دوور بگرێت لەبڵاوكردنەوەی ئەو شتانەی كە دەبێتە نیگەرانی حزبێك یان لایەنێكی ئایینی، دیارە ئامۆژگارییەكانی بەهەند وەرنەگرتووە، ئەوەی كردوویەتی زۆر خراپ بووە بەتایبەت لەم كاتەدا كە پارتی و چەند لایەنێك لە هەوڵی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار و پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراقن". سەفوان بەشیر ووتیشی" ئەم پرسە هیچ پەیوەندی بە عەشیرەتەوە نیە، پرسێكی سیاسی یە هەركەسێك لە عەشیرەتەكەی خۆم كارێكی خراپ بكات بەدڵنیایەوە پشتگیری ناكەین خۆ ئەگەر كوری منیش بێت". ناوبراو ئەوەشی ئاشكرا كرد كە، بۆ زانیاری هەموو لایەك ئەو شەوەی نایف گەرگەری ئەو تویتەی كرد، بەنگین رێكانی وەزیری پێشووی حكومەتی عێراق سەر بە پشكی پارتی پەیوەندی بە نایف دەكات و داوای لێ دەكات تویتەكەی بسرێتەوە، بەڵام نایف گەرگەری ڕەتی دەكاتەوە. "منیش داوام لێكرد كە ئەو تویتەی ئەو كردوە مەسح بكات و بیسرێتەوە، بەڵام ئەو هەر سور بووە و پێی وابوو شتێكی ئاسایی بڵاوكردوتەوە"، سەفوان بەشیر گەرگەری وا دەڵێت. سەفوان گەرگەری جەختی لەوەشكردەوە كە دكتور نایف كوردستانی زیندانكراوە لەلایەن وەزارەتی ناوخۆی هەرێم" بەپێی زانیاریەكانم لە دهۆك حوكم دەدرێت، نازانم شەش مانگ یان ساڵێك یان زیاتر لە زیندان دەبێت، بووچوونی ئێمە ئەوەیە بەپێی یاسا مامەڵە لەگەڵ لەگەڵ دكتور نایف بكرێت، دادگا هەر بڕیارێكیدا پاپەند دەبین و پشتگیری لە بڕیارەكەی دادگا دەكەین". دكتۆر نایف ئەحمەد كوردستانی لە هوزی (گەرگەری) كاندیدی ژمارەی ( 30) پارتی بووە لە هەڵبژاردنی 2018، نزیكەی هەزار دەنگی هێنا، لە ساڵی 1982 لە گوندی هەریر سەربە ناحیەی زوممار لە دایك بووە، دكتورایی لە زمانی عەرەبی هەیە لە زانكۆی موسڵ مامۆستا بووە . رۆژی دووشەممە شوان محەمەد، بەرپرسی لقی 5ی پارتی لە بەغداد لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا ئەوەی دووپاتكردەوە كە پارتی بێبەریە و داوای لێبوردنیشیان كرد.
شاناز حەسەن سەركردایەتیەكی یەكێتی دەڵێت:" پارتی دیموكراتی كوردستان بەرنامەی تایبەت بە خۆی پەیرەو دەكات لە كابینەی حكومەتدا و لەگەڵ حزب و لایەنەكانی تر راستگۆ نیە". دەشڵێت:" پارتی هەوڵ بۆ دەستگرتن بەسەر تیكرای پۆستە سیادیەكانی هەرێم و عێراق دەدات، بێگومان ئەمەش لەلای ئێمەوە قبوڵكراو نیە". بلێسە جەبار فەرمان، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ هاوڵاتی كە لە ژمارە 1962 ئەمرۆدا بڵاوكراوەتەوە ئاماژە بە وە دەدات:" زۆر کات مەترسیەکانی سەر ھەرێم خراونەتە ڕوو وە من ھەمیشە لەو بڕوایەدابووم ناتەباییەکانی نێوان خۆمان دەبێتە ھۆی ھەڵوەشاندنەوە و لەباربردنی ئەم تەجروبەی حکومرانیەی کورد".
.jpg)
هاوڵاتى وەزارەتی نەوتی عێراق و کۆمپانیای نەوتی نیشتمانی وۆرکشۆپێکیان رێکخست و وەک لە راگەیێندراوی وەزارەتەکەدا هاتووە: "تایبەتمەندی و کارکردن لەو گرێبەستانەی هەرێمی کوردستان ئەنجامی داون، گفتوگۆیان لەبارەوە كرا." رۆژی 15ـی شوباتی 2022، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق بڕیاری نادەستووریبوونی یاسای نەوت و گازی هەرێمی کوردستانی دەرکرد، بەپاساوی ئەوەی پێچەوانەی ناوەڕۆکی ماددەکانی 130،121،115،112،111،110ـی دەستووری ساڵی 2005ـی عێراقە. ئەمڕۆ سێشەممە، 29ـی ئاداری 2022، وەزارەتی نەوتی عێراق و کۆمپانیای نەوتی نیشتمانیی عێراق وۆرکشۆپێکیان لەگەڵ ژمارەیەک لە "شارەزایانی نێودەوڵەتی"ـی بوارەکە رێكخست، وەک لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، لەبارەی "میکانیزمی بەڕێوەبردنی پیشەسازیی نەوت لە هەرێمی کوردستان لەسەر بنەمای دەستوور." بووە. وەزارەتی نەوتی عێراق لە راگەیێندراوێکدا ئاماژە بەوە دەکات: "لە وۆرکشۆپەکەدا شێواز و بنەماکانی کارکردن لەو گرێبەستانەی هەرێمی کوردستان ئەنجامی داون، گفتوگۆیان لەبارەوە كرا." هەرێمی کوردستان لەسەر ئاستی دامەزراوە باڵاکانی لە رۆژانی یەکەمی دوای بڕیارەکەی دادگای باڵای فیدراڵیی عێراق بڕیارەکەی رەتکردەوە و بە بارگاوی بە سیاسەت و دۆخی سیاسیی عێراقیان هەژماری کرد. وەزارەتی نەوتی عێراق باس لەوە دەکات، وۆرکشۆپەکە بە بەشداری ئیحسان عەبدولجەبار، وەزیری نەوتی عێراق، بریکارەکان، بەڕێوەبەرە گشتییەکان، کۆمپانیای نەوتی نیشتمانی و ئەو لیژنانە بەڕێوەچووە و دەشڵیت، وەزارەتی نەوتی عێراق لیژنەیەكی تایبەتمەندی پێكهێناوە بۆ جێبەجێكردنی بڕیارەکەی دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق. رۆژی 28ـی شوباتی 2022، به سه‌رپه‌رشتيى نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان هه‌ر چوار سه‌رۆكايه‌تییەکە له سه‌رۆكايه‌تيى هه‌رێمى كوردستان كۆبوونه‌وه؛ لە راگەیێندراوێکیشدا وتیان، "بڕيارەکەى دادگای فيدراڵیی عێراق پێچه‌وانه‌ى ده‌ق و گيان و بنه‌ما راسته‌قينه‌كانى سيستمى فيدراڵييه و پێشێلكردنێكى زه‌ق و ئاشكراى ماف و ده‌سه‌ڵاته ده‌ستوورييه‌كانى هه‌رێمى كوردستانه."
هاوڵاتى هاوسه‌رۆكی یه‌كێتی رایگه‌یاند:" بەهیچ شێوەیەک دووبارەبوونەوەی حاڵەتی گیان له ده‌ستدانی خانه‌نشینان له سه‌ره‌ی وه‌رگرتنی مووچه‌دا قبوڵ ناکەن، داواشی كرد بەو ئەوپەڕی رێز و شکۆمەندییەوە هەڵسوکەوتیان لەگەڵ بکرێت". به گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوێكی نووسینگه‌ی هاوسه‌رۆكی یه‌كێتی، تیایدا هاتووه: "دوای بیستنی هەواڵی دڵتەزێنی گیانلەدەستدانی خانەنشینێکی تر لە سلێمانی لە کاتی نۆرەگرتن بۆ مووچە، بافڵ تاڵەبانی بانگهێشتی عەبدولرەحمان ساڵح رەشید، بەڕێوەبەری گشتیی بانکی ناوەندی هەرێم لە سلێمانی کرد بۆ بەغدا و بەدواداچوونیکرد بۆ بەردەوامی و دووبارەبوونەوەی ئەم کێشەیە". بافڵ تاڵه‌بانی رایگەیاند: خانەنشینان رێزلێگیراوترین تاکی کۆمەڵگەن و زۆرینەی تەمەنیان لە خزمەتکردنی کوردستان و خەڵکەکەیدا بەسەربردووە، بۆیە دەبێت مامەڵەیەکی جیاواز و تایبەتیان لەگەڵ بکرێت. بافڵ تاڵەبانی هۆشداریشی دایە بەڕێوەبەری بانکی ناوەندی هەرێم لە سلێمانی و وتی: "بەهیچ شێوەیەک دووبارەبوونەوەی حاڵەتی لەم شێوەیە قبوڵ ناکەین و ئەرکی ئێوەیە لە بەرزترین ئاستدا مامەڵەی خانەنشینان رایی بکەن و بە ئەوپەڕی رێز و شکۆمەندییەوە هەڵسوکەوتیان لەگەڵ بکرێت". هاوسه‌رۆكی یه‌كێی وتیشی: "ئەگەر حکومەت ناتوانێت ئەم دیاردە ناشارستانییە چارەسەر بکات، ئەوا پێویستە بە ئاشكرا رایبگەیەنێت، چونکە لەمەودوا نەک لە سلێمانی بەڵکو لە هیچ شارێکی تر دووبارەبوونەوەی ئەم حاڵەتە قبوڵ ناکەین". باسی له‌وه‌شكردووه: "ناکرێت سەرباری دواکەوتن و پێنەدانی مووچەکانیان بەوشێوەیە مامەڵە لەگەڵ خانەنشینان بکرێت و دوور لە هەموو بەهایەکی مرۆیی شایستە داراییەکانی خۆیان پێبدرێت".
.jpg)
هاوڵاتى وه‌زاره‌تی شه‌هیدان و ئه‌نفالكراوانی حكومه‌تی هه‌رێم لیستی ناوی قۆناغی شەشەمی ئەو زیندانیکراو و گیراوی سیاسیانەی بڵاوكرده‌وه کە منحەی مانگانەی بەردەوامیان بۆ خەرج دەکرێت. وه‌زاره‌تی شه‌هیدان و ئه‌نفالكراوانی حكومه‌تی هه‌رێم له نوسراوێكدا بڵاویكرده‌وه: " ئاماژە بە فەرمانی وەزاریمان ژمارە (463) لە رێکەوتی 27-3-2022 تایبەت بە خەرجکردنی منحەی (139) زیندانیکراو و گیراوی سیاسی کە هیچ موچەی تریان نییە وەک قۆناغی شەشەم، بەپێی یاسای چاکسازی وردبینی و پێداچونەوە و پاککردنەوە لە دۆسییەکانیان کراوە، لەکاتی ڕاگەیاندنی خشتەی موچەی وەزارەتی کاروبارى شەهیدان و ئەنفالکراوان سەردانی بانکی بێخاڵ بکەن لە هەولێر بە مەبەستی وەرگرتنی منحەی مانگانەیان". لە نوسراوەكەی وەزارەتدا ئەوەش هاتووە:" پێویسته ره‌چاوی چه‌ند خاڵێك بكرێت، له‌وانه، ئەو كه‌سانه‌ی کە ڕێکارەکانی بایۆمەتری و بەڵێننامەیان تەواو نەکردوە، یان پێویستیان به شاهید هەیە بەڵێننامەی شاهیدەكان تەواو بكەن دوای تەواوکردنیان، سەردانی بانکی ناوبراو بکەن". ئه‌وه‌ش خراوه‌ته‌ڕو، ئه‌وانەی لەم لیستەدا ناویان هاتوە و موچەى تریان هەیه ئاگادارى بەڕێوەبەرایەتی كاروبارى زیندانییە سیاسییەكان بكەن كەمنحەى زیندانى سیاسى وەرناگرن به ڵكو موچەکەی تریان هەڵدەبژێرن.
هاوڵاتى سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان لەگەڵ ئه‌مينداری گشتي پرۆژه‌ی نيشتماني عێراق كۆبوەوە دۆخی ئێستای عێراق و گرنگی بەزوویی چارەسەركردنی كێشە و ئاڵەنگارییەكانی بەردەم پرۆسەی سیاسیی عیراقیان تاوتوێكرد. نێچيرڤان بارزانی، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان پێشوازیى له شێخ جه‌مال ئەلزارى، ئه‌مينداری گشتيى پرۆژه‌ی نيشتماني عێراقى كرد. بەگوێرەی راگەیێندراوی سه‌رۆكایەتیى هه‌رێمى كوردستان، له کۆبوونەوەکەدا دوايين پێشهاته‌كانى دۆخى سياسيى عێراق و هه‌وڵ و ئه‌نجامه‌كانى به‌ڕێوه‌چوونى دانيشتنى پەرلەمانی عێراق بۆ هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆک كۆمار و ده‌ستنيشانكردنى سه‌رۆکوه‌زيرانى داهاتووى عێراق تاوتوێ کراوە. لە راگەیێندراوەکەدا ئەوەش خراوەتەڕوو، "هه‌ردوولا جه‌ختيان له گرنگی و پێويستیی گه‌يشتنی هێز و پێكهاته عێراقييه‌كان بۆ ره‌چاوكردنى به‌رژه‌وه‌نديى باڵاى نيشتمانى و لێكگه‌يشتن بۆ چاره‌سه‌ر و تێپه‌ڕاندنى قۆناخه‌كه و ئاڵنگارییەکانی ئێستا و داهاتووى به‌رده‌م پرۆسه‌ى سياسى له عێراق كرده‌وه". بڕیارە رۆژی چوارشەممە 30ی ئاداری 2022، پەرلەمانی عێراق بۆ هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار کۆببێتەوە، كەئەمە دەكاتە جاری سێیەم بریاری كۆبونەوە بدرێت و لایەنەكان لەبەر رێككنەكەوتنی هەلبژاردنی كاندیدێك دانیشتنەكە ناكرێت.
هاوڵاتى هاوسەرۆکی پێشووتری هەدەپە رایگەیاند:" دەستەی دادوەری کە ئێستا پرۆسەی دادگاییکردنی ئەم دۆسیەیە بەڕێوەدەبات جێگەی گومانە و نازانین چۆن پەیوەندییەکیان لەگەڵ بەختیار چۆلاکدا هەیە، پێویستە لێکۆڵینەوەیان لەگەڵدا بکرێ و سەرۆکی دادگا بەشێوەیەکی روون ئاراستەی وتەکانی سکاڵاکاران و گەواهیدەران دەدات و بەلارێیان دەبات". سەڵاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆکی پێشووتری هەدەپە لەگەڵ ژمارەیەکی زیندانی سیاسی دیکەدا لە هۆڵی دانیشتنەکە ئامادەبوون و چەند زیندانییەکی دیکەش بە رێگەی سیستەمی دەنگ و رەنگ بەشداری دانیشتنەکەیان کرد. 22ەمین دادگەی سزا قورسەکانی ئەنقەرە بەردەوامە بەیانی ئەمڕۆ سێشەممە 29ی ئاداری 2022 بە ئامادەبوونی ژمارەیەک لە پارێزەرانی دۆسیەکە و ژمارەیەک لە سیاسەتڤانە گیراوەکان لە زیندانی سینجانی ئەنقەرە دانیشتنی دادگا دەستیپێكرد. سەڵاحەدین دەمیرتاش، داوای لە دەستەی دادوەرانی دۆسیەی رووداوەکانی کۆبانێ کرد، "شکۆ"ی خۆیان بپارێزن و لە دۆسیەکە بکشێنەوە و بە دادوەرانی دۆسیەکەی وت: "ئێوە ناتوانن پرۆسەی دادگاییکردنمان بەڕێوەببەن. سەرۆکی دادگا داوای لە دەمیرتاش کرد رێز لە دادگا بگرێ، بە دەمیرتاشی وت: "نیگەران مەبە، سەرجەم ئەو راپۆرتانەت بۆ رەوانە دەکەم کە لەبارەی بەختیار چۆلاک سەرۆکی پێشووی دەستەی دادوەرانی دۆسیەی رووداوەکانی کۆبانێ ئامادەکراون". لە بەرامبەردا دەمیرتاش وتی، "نیگەران نیم، بەڵام بیسەلمێنن کە درۆ ناکەن". بەختیار چۆلاک لە سەرەتای دەستپێکردنی دۆسیەی رووداوەکانی کۆبانێدا سەرۆکی دەستەی دادوەرانی دۆسیەکە بوو و واژۆی لەسەر سکاڵانامەی دۆسیەی رووداوەکانی کۆبانێ کرد. لە دۆسیەی رووداوەکانی کۆبانێ کە تاوەکو ئێستا بەردەوامە، بە سەڵاحەدین دەمیرتاش و فیگەن یوکسەکداغ، هاوسەرۆکانی پێشووتری هەدەپەوە 108 ئەندام و بەرپرسی هەدەپە دادگایی دەکرێن و 22 کەسیان ئێستا لە زیندانن. حکومەتی تورکیا رۆژی 4ی کانوونی دووەمی 2016 ئۆپەراسیۆنێكی بەرفراوانی بۆسەر هەدەپە دەستپێکرد و هاوسەرۆکان و ژمارەیەکی زۆر لە پەرلەمانتاری ئەو پارتە دەستبەسەرکران و دواتر بە بڕیاری دادگا خرانە زیندانەوە.
هاوڵاتى پارتی ژیانی ئازادی کوردستان (پژاک) رایگەیاند:" هەموو ئەو دەنگۆیانە رەتدەکاتەوە کە باس لەوە دەکەن سێ گەنجە بێسەروشوێنەکەی ماوەت لەلای هێزەکانیان بن، بۆیە دڵنیایی دەدەنە کەسوکاریان کە لەیەکەم رۆژەوە ئەوانیش هێزەکانیان راسپاردووە هەر زانیارییەک لەبارەیانەوە هەبوو ئاشکران بکەن و هاوخەمی کەسوکاری بێسەروشوێنکراوەکانن. پارتی ژیانی ئازادیکوردستان – پژاک ئەمڕۆ سێشەممە لە راگەیەنراوێکدا باسی لەوەشکردوە، "بە داخ و پەژارەیێکی زۆرەوە لە رێکەوتی 21 – 3 – 2022 سێ گەنجی ناوچەی شارباژێڕ بە مەبەستی گەشت و سەیران دەچنە سەر چەمی خەمەلۆکە لە سنووری قەزای ماوەت بەڵام زۆر بە داخەوە ئەکەونە ناو ئاوەکە و تا ئێستاش نە دۆزراوەنەوە. بۆ روودانی ئەم کارەساتە خەفەتبارە هاوخەمی خانەوادە و کەسوو کاری ئەو گەنجانەین و هیوادارین دوایین خەم و ناخۆشییان بێت." ئەوەش هاتووە، "لە رۆژی یەکەمی رووداوەکە ئێمە وەک پارتی ژیانی ئازادی کوردستان – پژاک بەئەرکی خۆمان زانیوە و بەهەستی بەرپرسیارانەوە لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان لەسەر خەت بوین بە مەبەستی هاوکاری پێویست بۆ گەڕان و دۆزینەوەی جەستەی ئەو گەنجانە لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە بە هێزەکانی خۆمان لەو ناوچانە راگەیاندوە کە لە گەڕان و دۆزینەوەی تەرمەکانیان یارمەتیدەر بن و بە دۆزینەوەی بچووکترین سەرەداو لایەنە پەیوەندیدارەکان ئاگادار بکەنەوە." پارتی ژیانی ئازادی کوردستان – پژاک ئەوەشی خستووەتەڕو، لەهەندێک تۆڕی کۆمەڵایەتی هەواڵێکی بێبنەما بڵاوکراوەتەوە کە گوایە ئەو کەسانە "لای ئێمەن، ئەوەش دورە لە راستی و هیچ بنەمایێکی نییە، بۆیە لێرەشەوە دڵنیاتان ئەکەینەوە کە ئێمەش هاوخەم و دڵنیگەرانی ئەو کارەساتەین و ئومێدوارین بە زووترین کات تەرمەکانیان بدۆزرێتەوە و ئەم چاوەڕوانیە کۆتایی پێ بێت." گەنجەکان ناویان کۆسار نەوزاد، لەدایکبووی ساڵی 2000، دەروون رەئوف، لەدایکبووی 1995 و هەڵکەوت کە تەنیا ناوی یەکەمی ئاشکرابووە، لەدایکبووی 1992ەو خەڵکی سنووری هەولێرە و هاوسەری خوشکی کۆسار نەوزادە و بە سەردان چووە بۆ ماوەت. رووداوەکە لەکاتێکدا بووە کە رۆژی 21ی ئازار، هەڵکەوت، چووەتە کەناری چەمەکە بۆ ئەوەی وێنە بگرێت، بەڵام کەوتووەتە ناو چەمەکەوە، دوای ئەوە کۆسار و دەروونیش بۆ رزگارکردنی، خۆیان هەڵداوەتە ناو چەمەکەوە و ئێستا هەرسێکیان بێسەروشوێنن.
.jpg)
هاوڵاتى سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا بودجەی پێشنیازکراوی وڵاتەکەی بۆ ساڵی 2023 358 ملیۆن دۆلار بۆ هاوکاری پێشمەرگە و هێزە عێراقییەکان و 183 ملیۆن دۆلاریش بۆ هاوکاری هەسەدە تەرخانکردووە لەكاتێكدا لەساڵی 2021 دا 510 ملیۆن دۆلاری کردبوو، بۆ هەسەدەش 200 ملیۆن دۆلاری وەك هاوكاری لە بودجەی وەزارەتی بەرگریی تەرخانكرد بوو. ئیدارەی جۆ بایدن رۆژی دووشەممە بودجەی پێشنیازکراوی وڵاتەکەی بۆ ساڵی 2023 بڵاوکردەوە، لە بودجە پێشنیازکراوەکەدا و بەمەبەستی مەشق و راهێنان و پڕچەککردنی ئەو هێزانەی کە رووبەڕووی داعش دەبنەوە، 358 ملیۆن دۆلار بۆ هاوکاری پێشمەرگە و هێزە عێراقییەکان و 183 ملیۆن دۆلاریش بۆ هاوکاری هەسەدە تەرخانکراوە. ئەمریکا بۆ ساڵی 2022ش بەردەوام بووە لە هاوکاری پێشمەرگە و هێزەکانی عێراق و هەسەدە، بەجۆرێک ئەمساڵ 345 ملیۆن دۆلاری بۆ هێزەکانی پێشمەرگە و هێزەکانی عێراق و 155 ملیۆن دۆلاریش بۆ هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) تەرخان کردووە. هەروەها لە ساڵی 2021 دا ئەمریکا تەنها بۆ هێزەکانی پێشمەرگە و عێراق داوای 510 ملیۆن دۆلاری کردبوو، بۆ هەسەدەش 200 ملیۆن دۆلار.
هاوڵاتى وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی هەرێم رایگەیاند:" هەر لەرۆژی گیانلەدەستدانی گەنجەكەی چاكسازی گەورانەوە وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی دەستی کرد بە بەدواداچوون لە کەیسەکە و ڕۆژی دواتر سەردانی چاکسازی گەورانی سلێمانی کرد و لیژنەیەکی لەسەر ئاستی باڵا پێکهێنرا و لەئێستا بەڵگەكان ئاڕاستەی دادگای تایبەتمەند کراون". وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی هەرێم ئەمڕۆ دووشەممە لە رونکردنەوەیەکدا باسی لەوەشکردوە، "ڕۆژی هەینی رێكەوتی 7-1–2022، لە چاکسازی گەورانی سلێمانی لە ڕووداوێک ئاگادارکراینەوە کە تایبەت بوو بە گیانلەدەستدانی سزادراوێک بە ناوی ( هەرێم محمد مستەفا). بۆیە دەستبەجێ خاتوو (كوێستان محمد) وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی دەستی کرد بە بەدواداچوون لە کەیسەکە و ڕۆژی دواتر سەردانی چاکسازی گەورانی سلێمانی کرد و لیژنەیەکی لەسەر ئاستی باڵا پێکهێنا." ئەوەش هاتووە: " لیژنەکە بە سەرپەرشتی ئەندامێکی داواکاری گشتی دەستی بە کارەکانی کرد و پاشان ئەندامێکی تری داواکاری گشتی لە هەولێرەوە ئامادەی ئەنجامدانی ڕێکارەکانی لێکۆڵینەوەکەبوو. لیژنەی لێکۆڵینەوەی ناوبراو بە پێی (یاسای بەرزەفتکردنی فەرمانبەرانی دەوڵەت و کەرتی گشتی ژمارە (14)ی ساڵی 1991 دەستی بەکارەکانی کرد و ماوەی چەند ڕۆژێک لە چاکسازی گەورانی سلێمانی مانەوە و وتەی سەرجەم ئەو کەسانەی کە پەیوەنیان بە کەیسەکەوە هەبووە نووسراوە و سەرجەم بەڵگە ڤیدۆیی ناو مەحجەرەکە و ئەو شوێنانەی کە کامێرای لێدانراوە و ئەو کەرەستانەی کە پەیوەندیان بە ڕووداوەکەوە هەبوە کۆکردۆتەوە". وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی هەرێم ئەوەشی خستوەتەڕو: "وتە و ڕوونکردنەوەی نوێنەری بەڵگەی تاوان و پزیشکی دادی و ڕاپۆرتی پزیشکی داد وەرگیراون. هەروەها ڕۆژی دوای ڕوداوەکە بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی تاسلوجە سەرجەم تۆمارەکانی بردوە و هیچ ڕێگریەک نەکراوە لە بردنی تۆمارەکان." پەیوەست بە رێکارەکانیش لەرونکردنەوەکەدا باس لەوەکراوە: "ئێمە لە وەزارەت، تەنها دەسەڵاتی ئەوەمان هەیە ئەو ڕێکارانە بگرینەبەر کە بە پێی یاسای بەرزەفتی فەرمانبەرانی دەوڵەت بۆمان دیاریکراوە کە بە پێی ماددەی (2) ی یاساکە حکومەکانی جێبەجێدەکرێت بەسەر فەرمانبەراندا. وە بە پێی یاساکە لیژنە تەنها دەتوانێت بە پێی ماددە (8) ی یاسای ئاماژەپێکراو سزای فەرمانبەر بدات." وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی هەرێم بڕیاریداوە سکاڵا لەسەر ئەو لایەنانە تۆماربکات کە لەو دۆسیەیەدا وەزارەتەکەیان تۆمەتبارکردووە و ئاماژەی بەوەداوە: "لە ئێستادا ئەم کەیسە لەبەردەم دادگای تایبەتمەندە و لێکۆڵینەوە لەسەری بەردەوامە و ئێمەش وەکو وەزارەت چاوەڕێی بریاری دادگاین ئەوەی بکەوێتە سەر ئەستۆی ھەر فەرمانبەرێکمان وەک خۆی جێبەجێی دەکەین، هەروەها لە كاتی تەواوبونی پەراوی دادگا وەزارەتمان تەواوی زانیاریەكان بۆ هاوڵاتیان دەخاتە ڕوو و لە كۆتایدا داوای یاسایی لەسەر هەموو ئەو کەس و لایەن و کەناڵانە تۆمار ئەکەین کە ناو و نازناوی وەزارەتمان ناشرین ئەکەن." ئەمڕۆ بنەماڵەی هەرێم محەمەد مستەفا، ئەو کوڕەی کە لە (7ی 1ی 2022) لەنێو زیندانی چاکسازی گەورانی سلێمانی گیانی لەدەستدا، لە ناحیەی پیرەمەگروون گردبوونەوە و رایانگەیاند، "گومانیان هەیە لە هۆکاری گیان لەدەستدانی"، سەرەرای ئەوەی پێشیان وتراوە ناوبراوو خۆی خنکاندووە و وەزیری کاروباری کۆمەڵایەتی دۆسیەکەی داخستووە.
هاوڵاتى سەرۆکى جێبەجێکردنى کۆمپانیاى گەڵف کیستۆن پیترۆلیۆم لە کۆڕبەندى جیهانى وزە رایگه‌یاند:" لە کێڵگەی شێخانی هەرێمى کوردستان رۆژانە زیاتر لە 54 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەمدەهێنێت". ئەمڕۆ دووشەممە 28ى ئادارى 2022 جۆن هاریس، سەرۆکى جێبەجێکردنى کۆمپانیاى گەڵف کیستۆن پیترۆلیۆم لە کاتی بەشداریکردنى لە پانێلێکى کۆڕبەندى جیهانى وزە كە لە شارى دوبەى ئیماراتى عەرەبی دەستیپێکرد رایگه‌یاند:" سامانى نەوتى لەهەرێمى کوردستان زۆرە و دەمانەوێت لە رێگەى کارکردنم ان لەهەرێمى کوردستان هاوبەشێکى گەورەی وزە بین لە ناوچەکەدا". گەڵف کیستتۆن پیترۆلیۆم لە کێڵگەى نەوتى شێخان لە سنوورى پارێزگاى دهۆک کارى وەبەرهێنان دەکات. سەرۆکى جێبەجێکارى کۆمپانیاى گەڵف کیستتۆن پیترۆلیۆم وتیشى:"دەمانەوێت کۆمپانیاکانى دیکە هانبدەین بۆ کارکرن لە هەرێمى کوردستان" ئەمڕۆ شەشەمین کۆڕبەندى جیهانیی وزە لە شارى دوبەى دەستیپێکرد و زیاتر لە 124 کەسایەتى حکومى و بەڕێوەبەرى کۆمپانیاکانى بوارى وزە وەک قسەکەر و پێشکێشکارى توێژینەوە لە پانێڵەکاندا بانگهێشتکراون.
.jpg)
هاوڵاتى سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان رایگه‌یاند:" خاڵی هه‌ره گرنگ بۆ عێراق و داهاتوی پرۆسه‌ی سیاسی له وڵات، سه‌قامگیری و ده‌رفه‌تی گفتوگۆیه بۆ تێپه‌ڕاندنی جیاوازییه‌كان و گه‌یشتن به خاڵی هاوبه‌ش". دەشڵێت:" هه‌رێمی كوردستان وه‌ك هه‌میشه ئاماده‌یه بۆ چاره‌سه‌كردنی كێشه‌كان له‌گه‌ڵ حكومه‌تی فیدڕاڵیی عێراق به گفتوگۆ و له‌سه‌ر بنه‌مای ده‌ستور به شێوه‌یه‌ك كه هه‌موان براوه بن". ئه‌مڕۆ دوشه‌ممه به‌گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوێكی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم، نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان پێشوازی له مارتین یێگه‌ر باڵیۆزی ئه‌ڵمانیای فیدراڵ له عێراق كرد و له كۆبونه‌وه‌یه‌كدا دوایین پێشهاته‌كانی دۆخی سیاسیی عێراق و هه‌وڵه‌كان بۆ ڕاسته‌ڕێكردنی پرۆسه‌ی سیاسی كه ببێته مایه‌ی ئارامی و سه‌قامگیری، په‌یوه‌ندییه‌كانی هه‌ولێر ـ به‌غدا و دۆخی هه‌رێمی كوردستان، تاوتوێكران. سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان وتیشی: "هه‌رێمی كوردستان وه‌ك هه‌میشه ئاماده‌یه بۆ چاره‌سه‌كردنی كێشه‌كان له‌گه‌ڵ حكومه‌تی فیدڕاڵیی عێراق به گفتوگۆ و له‌سه‌ر بنه‌مای ده‌ستور به شێوه‌یه‌ك كه هه‌موان براوه بن و سه‌قامگیری و په‌یوه‌ندییه‌كی دروست له‌نێوان هه‌ولێر و به‌غدادا بهێنێته دی". نێچیرڤان بارزانی جه‌ختیله‌وه‌كرده‌وه:" خاڵی هه‌ره گرنگ بۆ عێراق و داهاتوی پرۆسه‌ی سیاسی له وڵات، سه‌قامگیری و ده‌رفه‌تی گفتوگۆیه بۆ تێپه‌ڕاندنی جیاوازییه‌كان و گه‌یشتن به خاڵی هاوبه‌ش، بۆ ئه‌وه‌ی پرۆسه‌كه به شێوه‌یه‌كی دروست بچێته پێشه‌وه ". لای خۆیه‌وه باڵیۆزی ئه‌ڵمانیا وێڕای خستنه‌ڕوی به‌رنامه‌ی سه‌ردانه‌كه‌ی بۆ هه‌رێمی كوردستان، جه‌ختی له‌وه‌كرده‌وه، ئه‌ڵمانیا و وڵاتانی ئه‌وروپا به بایه‌خه‌وه سه‌یری پرۆسه‌ی سیاسی و سه‌قامگیری له عێراق ده‌كه‌ن و خوازیارن پرۆسه‌ی سیاسی هه‌نگاو به‌ره‌و پێشه‌وه بنێت.
هاوڵاتى بانکی رافیدەین رایگەیاند، بڕی 150 ملیۆن دینار وەک قەرز دەداتە پزیشکان و کارمەندانی تەندروستی. بە رێژەی سودی 5%. ئەمڕۆ دووشەممە، بانکی رافیدەینی عێراقی راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و تێیدا هاتووە، بڕی 150 ملیۆن دینار قەرز بە پزیشکان و کارمەندانی تەندروستی دەدات. ئاماژەی بەوەشداوە، قەرزەکە پزیشکی ددان و ڤێتەرنەری و دەرمانساز و خاوەن تاقیگەکانی شیکاری نەخۆشی و کۆگاکانی دەرمان و کیمیاییەکان و تەکنەلۆجیای پزیشکی و ئەوانەی لەو بوارانەی باسکران خانەنشینکراون دەیان گرێتەوە. لە راگەیەنراوەکەدا هاتووە، رێژەی ئەو سودەی سەر قەرزەکە 5% دەبێت و لەسەرجەم لقەکانی بانکەکە لە هەموو پارێزگاکانی عیراقدا دەدرێتە پزیشکان و کارمەندانی تەندروستی.
هاوڵاتى بابا ڤانگا، پێشبینیکەری بولگاری، لەناویاندا پێشبینی ئۆپەراسیۆنی سەربازی روسیا لە دژی ئۆکرانیای کردووە و رایگه‌یاند:" کەس ناتوانێت روسیا بوەستێنێت ". بەپێی هەواڵێکی رۆژنامەی زە سەن-THESUN، بابا ڤانگا، پیرێژنە فاڵگرەوە و نابینا و پێشبینیکەرەکەی بولگاریا پێشبینی ئەوەی کردووە کە سەرۆکی ئێستای روسیا، ڤلادیمێر پوتن، دەبێتە سەرۆکی هەموو جیهان. بابا ڤانگا، پێشبینیکەری بولگاری، کە بەوە ناسراوە پێشبینی زۆرێک لە روداو و کارەساتە مێژوویەکانی کردووە. هەروەها ئاماژە بەوە کراوە کە لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ نووسەری روسی "ڤالانتینا سیدۆرۆڤ" باسی لەوە کردووە، کە رووسیا لە دوای ساڵی 1979وە بەسەر جیهاندا زاڵ دەبێت. لەو چاوپێکەوتنەدا بابا ڤانگا بە دڵنیاییەوە وتویەتی: "هەمووان وەک سەهۆڵ دەتوێنەوە، تەنها یەک کەس بەبێ زیان دەمێنێتەوە، شکۆ بۆ ڤلادیمێر پۆتن، شکۆ بۆ روسیا." لە کۆتایی چاوپێکەوتنەکەشدا جەختی کردۆتەوە لەوەی: "قوربانیەکی زۆر دەهێنێت، کەس ناتوانێت رووسیا بوەستێنێت، هەمووان لەسەر ڕێی لادەبرێن و نەک تەنها دەمێنێتەوە، بەڵکو دەبێتە گەورەی جیهان." ڤانگيليا بانديفا غوشتيروفا ناسراو بە داپیرە ڤانگا یان بابا ڤانگا ئافرەتێکی نابینای نەخوێندەوار بوو لە ساڵی 1911 لە وڵاتی بولگاریا لە دایک بووە، لە خێزانێکی ھەژار پەروەردە بووە و نەچووەتە خوێندنگە، لە تەمەنی 12 ساڵیدا توشی روداوێکی سەیر بوو کاتێک بۆ ماوەی چەند رۆژێک ديار نامێنێت و دەگەڕێتەوە بۆ ماڵ، دوای دەرکەوتنی گێرایەوە کە توشی گێژەڵۆکە و گەردەلولێکی گەورە بووە و خۆڵێکی زۆر چووەتە چاویەوە و بووەتەھۆی کوێربوونی، لەو کاتەوە بووەتە پێشبینیکەر و فاڵگر، بەوهۆیەشەوە ناوبانگی جیھانی دەرکردووە هەر بەو جۆرە ماوەتەوە تاکو لە ساڵی 1996 لە تەمەنی 85 ساڵیدا کۆچی دوایی کردووە.
هاوڵاتى وەزارەتی رۆشنبیری و گەشتوگوزاری عێراق رایگەیاند:" لەمانگی رەمەزاندا جگە لەناوچە گەشتیارەییەکان کە رێگەیان پێدەدرێت خواردنگە و چێشتخانەکانیان کراوەبن ئەویش بەمەرجی رووپۆشکردنی بەشی پێووەیان بە پەردە، سەرجەم چێشتخانە و فڕۆشگاکانی خواردنەوە کحولییەکان داده‌خرێن". ئەمڕۆ دووشەممە 28ی ئاداری 2022، وەزارەتی رۆشنبیری و گەشتوگوزاری عیراقی لە راگەیەنراوێکیدا رێنماییەکانی بۆ مانگی رەمەزان بڵاوکردەوە. بەگوێرەی راگەیەنراوەکە، خواردن و خواردنەوە لە شوێنەگشتییەکان بەشێوەیەکی ئاشکرا بەهەموو شێویەک قەغەکراوە. ئاماژەی بەوەشداوە، سەرجەم و کۆگا و فرۆشاکانی خوارندەوە کحولییەکان بە درێژایی مانگی رەمەزان بە داخراوی دەمێننەوە. هەر بەگوێرەی راگەیەنراوەکە، سازکردنی هەموو جۆرە ئاهەنگ و بۆنەیەک کەلەگەڵ مانگی رمەزاندا ناگونجێت مۆڵەتییان پێنادرێت و نابێت ساز بکرێن. دەشڵێت، لەگەڵ خۆرکەوتن تا کاتی خۆرئاوابوون سەرجەم چێشتخانە و خواردنگە و ئەو شوێنانەی خواردنیان لێدەفرۆشرێت دادەخرێن. لەبەشێکی دیکەی راگەیەنراوەکەدا هاتووە، شوێنە گەشتییارییەکان کە لەسەر رێگای دەرەوەی شارەکانن و دەتوانن بەدرێژایی مانگی رەمەزان کراوەبن بەمەرجی داپۆشینی بەشی پێشوەی شوێنەکان بە پەردە. ئەوەشی خستووەتەڕوو، ئەو چێشتخانە و خواردنگانەی پلەیەکیان هەیە لەناوشارەکاندا دەتوانن لە مانگی ره‌مەزاندا کراوەبن بەمەرجی داپۆشینی رووکاری پێشەوەیان بە پەردە. لە کۆتایی رەگەیەنراوەکەی وەزارەتی رۆشنبیری و گەشتوگوزاردا هاتووە: هەرکەس پابەندی رێنماییەکان نەبێت و سەرپێچی بکات رووبەڕووی یاسا دەکرێتەوە.
