موچە لەپەرلەمانتارە غیابەکان نابڕدرێت

 هاوڵاتى وەزارەتی دارایی و ئابووری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە نووسراوێکدا کە ئاراستەی لایەنە پەیوەندیدارەکانی کردووە، روونکردنەوە لەبارەی یاسای چاکسازی لە موچە و دەرماڵە و بەخشین و ئیمتیازاتەکان و خانەنشینی لە هەرێمی کوردستان دەخاتەڕوو. لە نووسراوەکەدا هاتووە: "سەرجەم ئەو خانەنشینه‌ پلە باڵا و تایبەتانەی بەپێی یاسای چاکسازی مووچەیان هەمووار دەکرێتەوە خزمەتی (شارستانی، پێشمەرگایەتی، هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ، سەندیکا، ئاوارەیی) ئەگەر هەبوو بۆیان هەژمار دەکرێت، بەپێی یاسا و رێنماییە بەرکارەکانی هەرێمی کوردستان".

 هاوڵاتى وەزارەتی پەروەردەی هەرێمی کوردستان ساڵنامەی خوێندنی بۆ ساڵی 2021-2022 بڵاوکردەوە و وەزیری پەروەردەش دەڵێت، دەبێت لەسەرجەم ناوەندەکانی خوێندن پەیڕەوبکرێت.  رۆژی پێنجشەممە 9ی ئەیلولی 2021 وەزارەتی پەروەردەی هەرێمی کوردستان بە واژۆی ئالان حەمەسەعید، وەزیری پەروەردەی نووسراوێکی ئاراستەی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی پەروەردەکانی (هەولێر، سلێمانی، دهۆک، هەڵەبجە و گەرمیان) کردووە و داوا دەکات ئەم ساڵنامەی نوێیەی خوێندن لە گەشت ناوەندەکانی خوێندن جێبەجێ بکرێت. لە ساڵنامەکەدا رۆژانی پشوو، رۆژانی پشووی فەرمی و رۆژانی تاقیکردنەوە دەستنیشانکراون کە بەمشێوەیەی خوارەوە دەبێت:  رۆژی 1-09-2021 دەستبەکاربوونی مامۆستایان لە ناوەندەکانی خوێندن رۆژی 14-09-2021 دەستپێکی ساڵی نوێی خوێندن رۆژی 10-10-2021 هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق (پشوو) رۆژی 19-10-2021 رۆژی لەدایکبوونی پێشەوای ئیسلام محەممەد (د.خ) (پشوو) رۆژی 25-12-2021 رۆژی لەدایکبوونی حەزرەتی مەسیح (پشوو) رۆژی 1-01-2022 سەری ساڵی زاینی (پشوو) رۆژی 10-01-2022 دەستپێکردنی تاقیکردنەوەی وەرزی یەکەم - خولی یەکەمی پۆلە ناکۆتاکان بە هەموو بەشەکانەوە رۆژی 19-02-2022 دەستپێکردنەوەی تاقیکردنەوەکانی پۆلی 12ی ئامادەیی (دەرەکی - تمهیدی) رۆژی 5-03-2022 یادی راپەڕین (پشوو) رۆژی 11-03-2022 دەستپێکی پشووی بەهارە رۆژی 26-03-2022 دەستپێکی خوێندنی لە دوای پشووی بەهارە رۆژی 1-04-2022 جەژنی ئەکیتۆی کریستیانەکان (پشوو) رۆژی 04-04-2022 دەستپێکی تاقیکردنەوەی کۆتایی وەرزی دووەمی پۆلی 12ی ئامادەیی و پۆلی نۆیەمی بنەڕەتی رۆژی9-04-2021 رۆژی رووخانی رژێمی بەعس (پشوو) رۆژی 17-04-2022 جەژنی گەورەی هەڵسانەوەی کریستیانەکان (جەژنی قیامە) لە رۆژانی 17 و 18 و 19  رۆژی 20-04-2022 جەژنی چوارشەمبە سووری ئێزدییەکان (پشوو) رۆژی 21-04-2022 دەستپێکی تاقیکردنەوەی کرداری کۆتایی ساڵی پەیمانگەکان. رۆژی 1-05-2022 جەژنی جیهانی کرێکاران (پشوو) رۆژی 3-05-2022 جەژنی رەمەزانی پیرۆز بەپێی راگەیاندنی وەزارەتی ئەوقاف رۆژی 10-05-2022 دەستپێکی تاقیکردنەوەی وەرزی دووەمی خولی یەکەم. وەزارەتی پەروەردە روونکردنەوەی داوە و دەڵێت "دەستپێکی خولی یەکەمی تاقیکردنەوەکانی نیشتمانی بۆ پۆلی نۆیەمی بنەڕەتی بە هەموو بەشەکانییەوە و تاقیکردنەوەی خولی یەکەمی وەرزی دووەم پۆلی ناکۆتاکان بە هەموو بەشەکانییەوە. بۆ قوتابخانە ئەکادیمی و پیشەییەکان 9 رۆژ، بۆ قوتابخانەکانی خوێندنی ئیسلامی 11 رۆژ و بۆ پەیمانگەکان 15 رۆژ. رۆژی 1-06-2022 دەستپێکی خولی یەکەمی تاقیکردنەوە گشتییەکانی پۆلی 12ی ئامادەیی بە هەموو بەشەکانییەوە (بەپێی خشتەیەکی تایبەت) رۆژی 9-07-2022 جەژنی قوربانی پیرۆز (پشوو) رۆژی 2-08-2022 دەستپێکی خولی دووەمی تاقیکردنەوە گشتییەکانی پۆلی 12ی ئامادەیی بە هەموو بەشەکانییەوە  رۆژی 20-08-2022 تاقیکردنەوەی وەرزی دووەمی خولی دووەمی پۆلە ناکۆتاکان بە هەموو بەشەکانییەوە. لەگەڵ تاقیکردنەوەی خولی دووەمی نیشتمانیی پۆلی 9ی بنەڕەتی بە هەموو بەشەکانییەوە.

 هاوڵاتى وەزیری پلاندانانی هەرێم رایگەیاند:" هیچ مەترسیەك لەسەر ئەو 200 ملیار دینارە نیە كە بەغدا دەینرێت، بەڵكو ئەوە وەك سولفەیەو بەردەوام دەبێت تا 31ی 12ی 2021ی ئەمساڵ". دارا رەشید، وەزیری پلاندانانی هەرێم لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند:" هەرچەندە وەك حكومەتی هەرێم پرۆژە یاسای بودجەی 2021ی هەرێمیان ئامادە كردبوو، بەڵام بەهۆی ئەوەی بەشە بودجەی هەرێم لەبەغداوە نەهات و ئەوەی هات وەك سولفە دێت، بۆیە نەیانتوانی یاسای بودجەیان هەبێت، بەڵام ئەوەی ئامادەكراوە هەوڵدەدرێت لەپرۆژە یاسای بودجەی 2022 دا سودی لێوەربگیرێت. لەبارەی بەردەوامی ناردنی 200 ملیارەكەی بەغدا وتی: "بەهۆی هەڵبژاردنەكانەوە هیچ مەترسیەك لەسەر ئەو 200 ملیار دینارە نیە كە بەغدا دەینرێت، بەڵكو ئەوە وەك سولفەیەو بەردەوام دەبێت تا 31ی 12ی 2021ی ئەمساڵ، چونكە یەكلاكردنەوەی پشكی هەرێم پێویستی بەتەواوكردنی ئەو كارانەی لەنێوان چاودێری دارایی هەردوولادا. بەوتەی وەزیری پلاندانانی هەرێم تائێستا كاتی بەڕێوەچوونی سەرژمێری گشتی لە عیراق بەهەرێمی كوردستانەوە كە بڕیاربوو بەڕێوەبچێت دیار نیە. وەزیری پلاندانانی هەرێم لەبارەی راگرتنی مووچەی بەشێك لەپلە تایبتەكان دەڵێت: ئەوانەی مووچەیان راگیراوە هێشتا یەكلانەبوەتەوە، چونكە بەشێكیان خزمەتیان هەبوە و  بۆیان زیاد نەكراوە، بەتایبەت ئەوانەی خزمەتیان هەبووە یان ئەو تێكۆشەرو خەباتگێڕانەی پێش راپەڕینی ساڵی 1991 خزمەتیان كردوەو دوای راپەڕین هەژمار نەكراوە، بۆیە ئەوانەی خزمەتیان هەبوە و بۆیان نەكراوە دەتوانن خزمەتەكانیان ببەنەوە و بەپێی رێنماییەكان بۆیان دەكرێت و مووچەكانیان بەردەوام دەبێت.

  هاوڵاتى سێدات پێکەر لە تویتەکەیدا وەک، "باڵیۆزی ئاشتی لە جیهاندا" خۆی دەناسێنێت و رایگەیاند:" دۆستانم خزمەکانم هێشتا تەواو نەبووە. بۆ ئەوەی لە سیاسەتی دەرەوەدا رۆڵ بگێڕم، دەچمە سووریا. لەوێوە دەچمە قوبرسی رۆمی، یۆنان و ئەرمینیا". سێدات پێکەر لە تویتێکدا کە لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تویتەر بڵاویکردووەتەوە وەداوە، بە چاوێک تەماشای دەکرێ ئەو کارانەی بەتەنیا ئەنجامیداون ئۆپۆزسیۆنی تورکیا لە 20 ساڵدا پێی نەکراوە و نووسیویەتی، "دۆستانم خزمەکانم هێشتا تەواو نەبووە." پێکەر لە تویتەکەیدا وەک، "باڵیۆزی ئاشتی لە جیهاندا" خۆی دەناسێنێت و نووسیویەتی، "بۆ ئەوەی لە سیاسەتی دەرەوەدا رۆڵ بگێڕم، دەچمە سووریا. لەوێوە دەچمە قوبرسی رۆمی، یۆنان و ئەرمینیا." سێدات پێکەر کە سەرۆکی یەکێک لە گرووپە مافیاییەکانی تورکیایە و لە دوبەی پایتەختی ئیمارات نیشتەجێ بوو، ماوەیەکە لە ئەنجامی رێککەوتنی لەگەڵ کاربەستانی ئەو وڵاتەدا تۆماری ڤیدیۆیی لەبارەی نهێنییەکانی دەوڵەت و گەندەڵییەکانی کاربەدەستانی ئاکپارتی بڵاوناکاتەوە، رایگەیاند، دەچێتە سووریا.  ئەحمەد داوائۆغڵو، سەرۆکی پارتی ئایندە رۆژی 7ـی ئەیلوولی 2021 لە شاری ئایدنی تورکیا رایگەیاند، ئەردۆغان بۆ ئەوەی سێدات پێکەر بێدەنگ بکات، ناچاربووە لەژێر ناوی باشکردنی پەیوەندییەکان لەگەڵ حکومەتی ئیمارات رێکبکەوێت.  سێدات پێکەر، لەو نۆ تۆمارە ڤیدیۆییەی لە ماوەی رابردوودا بڵاویکردوونەتەوە، کۆمەڵێک نهێنی هەستیاری لەبارەی پەیوەندی دەوڵەت و مافیا و تێوەگلانی کاربەدەستانی ئاکپارتی خستووەتەڕوو و چەندین نهێنیی هەستیاری لەبارەی سلێمان سۆیلو، وەزیری ناوخۆ درکاندووە.

  هاوڵاتى   سەرەڕای سێ كۆبوونەوەی لوتكە لەنێوان كۆماری ئیسلامی ئێران و سعودیە لە بەغدای پایتەختی عێراق هێشتا هیچ دەرئەنجامێكی لێنەكەوتووەتەوەو تاران ئامادەیە هێرشی حوسییەكان بۆ سەر كێڵگە نەوتییەكانی ریاز رابگرێت لەبەرانبەر فرۆشتنی نەوتەكەی لەڕێگەی حكومەتە سونییەكەی سعودییەوە. سعودیە و ئێران زیاتر لە (40) ساڵە لە جەنگێكی ناڕاستەوخۆدان كە بەجەنگی سارد یان راسپێردراو ناو دەهێنرێت و هێندەی نەماوە ژمارەی پێوانەیی جەنگی ساردی نێوان ئەمەریكا و یەكێتی سۆڤیەت تێپەڕێنن كە (44) ساڵی خایاند. سعودیە و ئێران كە بەدوژمنی دین و دنیای یەكتر دەناسرێن هەردووكیان خاوەنی زۆرترین یەدەگی نەوتی جیهانن و لە رووی دینی و ئاینییشەوە ئەو دوو وڵاتە بە جەمسەرەكانی ناكۆكیی نێوان شیعە و سوننە ئەژمار دەكرێت. ئەگەرچی هەردوو وڵات خۆیان بەخاوەن و پشتیوانی موسوڵمانانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و تەنانەت هەموو جیهان دەزانن، بەڵام جەنگێكی گەرموگوڕی سارد لەدژی یەكتر لەگۆڕەپانی وڵاتانی (سوریا، عێراق، یەمەن) بەڕێوە دەبەن كەدوای پشتیوانیی سعودیە لە ساڵی (1980) بۆ رژێمی سەددام حسێن لەجەنگ دژی كۆماری ئیسلامی ئێران ئەم جەنگە دەبێتە ئاگرێكی بڵێسەدارو لەو مێژووەوە ئاگری شەڕی راسپێردراوی گروپە چەكدارییەكانی سەر بەو دوو وڵاتە رانەوەستاوە و بەردەوام بووە و تەنها گۆڕەپانی جەنگە ساردەكانی نێوانیان گۆڕاوە وەك ئەوەی (11) ساڵە لەسوریا روو ەدات و ئێران لەساڵی (1980) پشتیوانیی حوسییەكان لە یەمەن دەكات و ئێستاش عێراق بووەتە هێڵی پێشەوەی ململانێی ریاز و تاران بۆ سەپاندنی هەیمەنەی سیاسیی و ئابوریی. عێراق كە قوربانییەكی گەورەی جەنگی ساردی نێوان سعودیەو ئێرانە، دەیەوێت ئاوێك بكات بە ئاگرەكەداو دڵی هەردوو وڵات بەدەست بهێنێت و دوای شەش ساڵ لەپچڕانی تەواوەتی پەیوەندییەكانی نێوان ریازو تاران  ببێتە مایەی ئاشتییان و تائێستا نێوەندگیریی لە سێ بۆ چوار گەڕی دانوستانی نهێنی و ئاشكرای ئەو دوو وڵاتەدا كردووە بە هیوای ئەوەی زیانەكانی دابڕان و ململانێی سعودیە و ئێران لەخۆی دوربخاتەوە. سعودیە بۆ دوژمنایەتیی ئێران پشتیوانیی لەعێراق دەكات.. لەساڵی (1930) تا (1970) بەهۆی جیاوازیی لەتێڕوانینی ئاینیی و سیاسیی لەنێوان دەسەڵاتدارانی عێراق و سعودیە، پەیوەندییەكانی ئەو دوو وڵاتە ساردوسڕیی زۆری تێدابوو، بەڵام دوای ساڵی (1974) بەغدا بڕیاریدا پەیوەندییەكانی لەگەڵ ریاز ئاسایی بكاتەوە و دواتر كە لەساڵی (1980) بە سەركردایەتیی سەدام حسێن، سەرۆكی رژێمی بەعس لەعێراق جەنگ لەدژی كۆماری ئیسلامی ئێران راگەیەنرا، سعودیە بەهۆی ترس لەدەسەڵاتی روحەڵڵا خومەینی، وەك سەركردەیەكی شیعە و دامەزرێنەری كۆماری ئیسلامی ئێران ، پشتیوانیی خۆی بۆ سەدام حسێن راگەیاند. دەسەڵاتی پاشایەتیی سعودیە كە ترسی هەبوو هەیمەنەی شیعە بەهۆی ئێرانەوە لەناوچە عەرەبییەكان بەهێز ببێت و راستەوخۆ ببێتە مایەی مەترسیی لەسەر دەسەڵاتی پاشایەتیی، هەوڵی دا بەپشتیوانیی بۆ عێراق و سەددام حسێن لەجەنگی دژی ئێراندا ئاگری ئەو جەنگە و مەترسیی رووخانی تەخت و بەختی پاشایەتییەكی دیكەی ناوچەكە دوای سیستمی پاشایەتیی ئێران لەخۆی دووربخاتەوە. بەپێی سەرچاوە مێژووییەكان هیچ كاتێك سعودیە لە رووی سەربازییەوە هاوكاریی عێراقی نەكردووە و تەنها لە سەردەمی جەنگی هەشت ساڵەی نێوان ئێران و عێراق بە پێدوایستیی و خۆراك هاوكاریی عێراقی كردووە. سعودیە لەساڵی (1991) لەگەڵ سەرهەڵدانی جەنگی كەنداو، باڵیۆزخانەی خۆی لەبەغدا داخست و داوای لەئەمەریكا كرد دژی عێراق بوەستێتەوە كە ئەمەش پێچەوانەی هەڵوێستی رابردوی بوو كە پشتیوانیی لە سەددام حسێن دەكرد. دوای هێرشی ئەمەریكا بۆ سەر عێراق و رووخانی رژێمەكەی سەدام حسێن و داگیركردنی عێراق لەساڵی (2003) سعودییەكان هەوڵیاندا پەیوەندییەكانیان لەگەڵ دەسەڵاتی نوێی ئەو وڵاتە دەستپێبكەنەوە و دواجار عێراق لەساڵی (2009) باڵیۆزخانەكەی لە ریاز كردووە و سعودیەش لەساڵی (2012) باڵیۆزخانەكەی لەبەغدا كردەوە. لەساڵی (1979) تائێستا زۆربەی هەڵسوكەوتەكانی سعودیە لەگەڵ دەسەڵاتی بەغدا لەچوارچێوەی كەمكردنەوەی هەیمەنەی ئێران لەو وڵاتەو ناوچەكەدا بووە. كارەبا و غاز ناكۆكیی ئێران و سعودیە لەعێراق سعودیە بەدروستكردنی دوو وێستگەی كارەبایی كە زیاتر لە (700) مێگاوات كارەبا بەرهەمدەهێنن دەیەوێت جێ بە كارەبا و غازی ئێران بۆ عێراق لێژ بكات، چونكە تا دوو هەفتە پێش ئێستاش رۆژانە زیاتر لە (45) مەتر سێجا غاز لەئێرانەوە هاوردە دەكرا بەمەبەستی دابینكردنی سوتەمەنی بۆ وێستگە كارەباییەكانی عێراق، بەڵام حەسەن مونتەزرتوربەتی، بەڕێوەبەری گشتیی كۆمپانیای گازی نیشتیمانیی ئێران ئاماژەی بەوە كردووە كە پێشتر رۆژانە نزیكەی (40) بۆ (45) ملیۆن مەترسێجا غاز رەوانەی عێراق كراوەو قەرزەكانی ئەو وڵاتە لە ساڵی رابردوودا بووە هۆی كەمكردنەوەی ئاستی هەناردەی غاز بۆ عێراق. هاوكات ئاژانسی كۆماری ئیسلامی ئێران (ئیرنا) بەپێی راگەیەنراوێكی وەزارەتی كارەبای عێراق بڵاوی كردووەتەوە كە ئاستی هەناردەی رۆژانەی غازی ئێران بۆ عێراق لە (49) ملیۆن مەتر سێجا بۆ (8) ملیۆن مەتر سێجا كەمی كردووە و ئەمەش واتای كەمبوونەوەی بڕی پێنج هەزارو (500) مێگاوات كارەبای وڵاتەكەیە. بەڕێوەبەری بەشی كۆنتڕۆڵ لەكۆمپانیای غازی نیشتیمانیی ئێران رایگەیاندوە ئاستی هەناردەی رۆژانەی غازی وڵاتەكە بۆ عێراق، (38) ملیۆن مەتر سێجا كەمی كردووە و ئەم كەمكردنەش پێش دوو هەفتە بەغدای لێ ئاگادار كراوەتەبوە. لەلایەكی دیكە عەبدولعەزیز بن سەلمان، وەزیری وزەی سعودیە رایگەیاندووە بەدروستكردنی وێستگەیەكی كارەبایی لەناوچە باكورییەكانی وڵاتەكەی كە بەوزەی با كار دەكات، بڕی (300) مێگاوات كارەبا بەرهەم دەهێنرێت و وێستگەیەكی دیكەی كارەباش كە بەوزەی خۆر كاردەكات بڕی (400) مێگاوات كارەبا بەرهەم دەهێنێت و بەم دوو وێستگە گرنگە هێڵەكانی كارەبای سعودیە دەبەسترێتەوە بە وڵاتانی (ئوردن، میسر، عێراق)و وڵاتانی دەوروبەری كەنداوە. وتەكانی عەبدولعەزیز ئاماژەیەكی روونە كە سعودیە دەبێتە بەدیلی غازو كارەبای ئێران لەعێراق و بەرپرسانی ئێرانیش ئەم وێستگانە بەپیلانی سعودیە دژی وڵاتەكەیان ناو دەبەن. نەوت خاڵی ناكۆكیی نێوان سعودیە و ئێران! سعودیە كە خاوەنی (267) ملیار بەرمیل نەوتەو دەكاتە (19%) یەدەگی نەوتی جیهان بەدووەم گەورەترین بەرهەمهێنی نەوت ئەژمار دەكرێت و دوای ئەویش ئێران دێت كەخاوەنی (251) ملیار بەرمیل یەدەگە كە دەكاتە (18%)ی یەدەگی نەوت لەجیهاندا، بەڵام ئێران بەهۆی سزاكانی ئەمەریكاوە ناتوانێت نەوت بفرۆشێت، بۆیە بەپێی لێدوانی بەرپرسانی عێراق، كۆماری ئیسلامی ئێران لە یەكێك لەدانوستانە نهێنییەكانی نێوان تاران و ریاز لەبەغدا داوای كردووە سعودیە بەشێك لە نەوتەكەی ئێران بەنهێنیی بفرۆشت و لەبەرامبەر ئەمەشدا ئێران رێگریی دەكات لەهێرشی حوسییەكانی یەمەن بۆ سەر دامەزراوە نەوتییەكانی سعودییە. هەروەها بڵاوكراوەی میدێڵ ئێست ئەی (Middle East Eye) لەسەر ئەم بابەتە ئاشكرای كردووە لە ئێستادا ئێران پشتی بەوڵاتی ئیمارات و وڵاتی عوممان بەستووە بۆ ئەوەی نەوتی خۆی بفرۆشێت بەڵام بەهۆی نێوەندگیریی بەغدا لەدانوستانەكانی نێوان تاران و ریاز، ئێران داوای كردووە سعودیە دوور لەچاوی ئەمەریكا، نەوتەكەی بۆ بفرۆشێت لە كاتێكدا ریاز بە هاوپەیمانێكی سەرەكیی واشنتۆن لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەژمار دەكرێت. رۆژێك پێش بڵاوكردنەوەی راپۆرتی میدێڵ ئێست، محەمەد جواد زەریف، وەزیری دەرەوەی پێشوی ئێران رایگەیاند كە بەرپرسانی سعودیە و ئێران لەبەغدا كۆبوونەوەتەوە و گەیشتوونەتە رێككەوتنی دڵخۆشكەر بۆ كۆتایهێنان بەجەنگی یەمەن. لەلایەكی دیكەوە بەرپرسێكی عێراقیی كە نەیویستوە ناوی ئاشكرا بكرێت، رایگەیاندووە سعودییەكان لەدانوستان لەگەڵ ئێرانییەكان گەورەترین ئامانجیان راگرتنی هێرشی حوسییەكان بووە بۆ سەر دامەزراوە نەوتییەكانی سعودیە. محەمەد جەواد زەریف لەتۆمارێكی دەنگیی نهێنیدا كە ئەمساڵ لەوڵاتەكەی بڵاوكرایەوە، رایگەیاندوە لەساڵی (2014) و لەكاتی دانوستانە چڕوپڕەكانی نێوان ئێران و وڵاتانی (5+1) بۆ گەیشتن بە رێككەوتنی ئەتۆمیی، سعود فەیسەڵ، وەزیری دەرەوەی ئەوكاتی سعودیە پێشنیاری بە ئەمەریكییەكان كردووە كە نرخی نەوت لەجیهاندا دادەبەزێنێت بۆ ئەوەی ئێران مل بەداواكارییەكانی وڵاتانی رۆژئاواو بەتایبەت ئەمەریكا بدات. زەریف ئاماژەی بەوە كردوەو كە سعودیە بە بەرزكردنەوەی بەرهەمهێنانی نەوتی خۆی لەو ساڵەدا ئاستی هەناردەی نەوتی وڵاتانی هەناردەكاری نەوت (ئۆپیك)ی گەیاندە (30) ملیۆن بەرمیل نەوت لە رۆژێكدا بەڵام بەهۆی دابەزینی بەهای نەوت لە (72) دۆلارەوە بۆ نزیكەی (30) دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك، لەو پلانەیدا شكستی هێناو بەناچاری پەنای بۆ روسیا هێنا كە بازاڕی نەوت كۆنتڕۆڵ بكات و ساڵی (2015) ئێران رێككەوتنی لەگەڵ وڵاتانی (5+1) واژۆ كرد. ئارامكۆ ئارامیی لەسعودیە بڕی لە(14)ی سێبتەمبەری ساڵی (2019) حوسییەكانی یەمەن كە لەلایەن ئێرانەوە پشتیوانیی دەكرێن بەسودوەرگرتن لەفڕۆكەی بێفڕۆكەوان گەورەترین هێرشیان بۆ سەر دامەزراوە نەوتییەكانی كۆمپانیای هاوبەشی نەوتیی سعویەو ئەمەریكا ئەنجام داو واشنتۆن رایگەیاند كەئێران لە رێگەی عێراقەوە ئەو هێرشەی ئەنجام داوە، بەڵام حوسییەكان ئەو لێدوانەی واشنتۆنیان رەتكردەوە و رایانگەیاند هێرشەكەیان لە رێگەی (17) فڕۆكەی بێفڕۆكەوانەوە ئەنجامداوە. ئەو هێرشە ئاستی بەرهەمهێنانی نەوتی سعودیەی لە (10) ملیۆن بەرمیلی رۆژانەوە بۆ پێنج ملیۆن بەرمیل دابەزاندو ئەم رووداوە لە رووی سەربازیی و ئابورییە بەیەكێك لەجەنگە پێشكەوتووەكان ئەژمار دەكرا چونكە سیستمی قەڵغانی دژە موشەكیی ئەمەریكا ناسراو بەپاتریۆت نەیتوانی ئەو هێرشە پوچەڵ بكاتەوە. ئاژانسی هەواڵی (رۆیتەرز) لە (25)ی نۆڤەمبەری ساڵی (2019) لە راپۆرتێكدا ئاشكرای كرد كەچوار مانگ پێش رووداوی هێرشكردنەسەر ئارامكۆ، ژمارەیەك بەرپرسی سەربازیی و دەستەبژێری بواری موشەكیی و جەنگی تایبەت لەئێران لەشوێنێكی نهێنیدا كۆبوونەتەوە و لەو كۆبوونەوەیەدا جەنەڕاڵ رەحیم سەفەوی راوێژكاری سەربازیی عەلی خامنەیی، رێبەری كۆماری ئیسلامی ئێران و نوێنەری قاسم سولەیمانی، فەرماندەی فەیلەقی قودس لەو كۆبوونەوەیەدا ئامادەبوون كە پێدەچێت پلانی لێدانی ئارامكۆیان داڕشتبێت.  رۆیتەرز ئاماژەی بەوە كردووە كە خامنەیی پلانی ئەو هێرشەی پەسند كردووەو جەختی لەوەكردووەتەوە كە نابێت هیچ كەسێكی سەربازیی ئەمەریكاو سعودیە بكرێتە ئامانج و دەبێت زیانەكانی ئەو هێرشە تەنها ماددی بێت. لوتكەی بەغدا ساردوسڕیی گەرم نەكردەوە بڕیاربوو سەركردە باڵاكانی كۆماری ئیسلامی ئێران و سعودیە لەكۆنفڕانسی بەغدا (لوتكەی بەغدا بۆ هاوكاریی) كۆببنەوە و عێراق لەگۆڕەپانی ململانێوە ببێتە شوێنی پێكگەیشتن و رێككەوتنی نێوان ریازو تاران، لە كاتێكدا فواد حسێن وەزیری دەرەوەی عێراق رایگەیاند؛ گەڕی دیكەی دانوستانی نێوان ئەو دوو وڵاتە لەبەغدا بەڕێوەچووە، ئیرج مەسجدی، باڵیۆزی ئێران لەبەغدا رایگەیاند؛ تەنها سێ گەڕی دانوستان لەنێوان بەرپرسانی ئێران و سعویە بەڕێوەچووە و هاوكات ئەمیر عەبدوڵاهیان وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند؛ لەداهاتوودا گەڕی چوارەمی دانوستانی نێوان ئەو دوو وڵاتە بەڕێوەدەچێت و ئەمەش پەیوەندیی بەهەنگاوەكانی ئەوانەوە هەیە لەپایتەختی وڵاتەكانیان واتە دەبێت لەتاران و ریازەوە هەنگاو بنرێت بۆ بەردەوامبوونی دانوستانەكان. بەپێی رۆژنامەو میدیاكانی ئێران؛ لوتكەی بەغدا ساردوسڕیی نێوان تاران و ریازی پێ گەرم نەبووەتەوە، چونكە بەرپرسانی باڵای وڵاتەكە ئامادەنەبوون پێكەوە كۆببنەوە. رۆژنامەی (ئارمانێ میللی) نزیك لە ریفۆرمخوازان بەناونیشانی كۆنفڕانسی بەغدا لەگەرموگوڕیی كەوت. نووسیویەتی: عێراق دەیەوێت دوای ساڵانێك جەنگ و ئاژەوە لەوڵاتەكەی پێگەی ناوچەیی خۆی بەدەستبهێنێتەوە و بەڕێوەچونی لوتكەی بەغدا لەو چوارچێوەیەدایەو مستەفا كازمی، سەرۆك وەزیرانی عێراق ئەم كۆبوونەوەیە وەك دوایین كارتی هەڵبژاردنەكانی وڵاتەكەی بۆ پیشاندانی بەهێزیی حكومەتەكەی دەخاتەڕوو، بەڵام ئێران و سعودیە لەئاستی باڵادا نوێنەری خۆیان رەوانەی لوتكەكە نەكردووە لە كاتێكدا بڕیاربوو ئەو لوتكەكە ببێتە شوێنی ئاشتیی نێوان ریازو تاران. هاوكات، مێژووی حكومەتەكان لەئێران ئاماژەیە كەهەر كاتێك محافزكاران دەسەڵاتیان هەبووبێت پەیوەندییەكانی نێوان تاران و ریاز ئاڵۆزیی زیاتری بەخۆیەوە بینیوەو تەنانەت ئەگەر حكومەتی ریفۆرمخوازان هەوڵی ئاشتیی و رێككەوتنی لەگەڵ سعودییەكان دابێت ئەوا محافزكارە توندڕەوەكان دەستوەردانیان كردووە و جەنگی ساردی نێوان ئەو دوو وڵاتەیان گەرم كردووەتەوەو لوتكەی بەغداش هەر بەهۆی محافزكارانەوە نەبووە شوێنی ئاشتیی سعودیەو ئێران. هەروەها  ئاستی ناڕەزایەتیی وەزیری دەرەوەی ئێران كە سەر بەمحافزكارانە گەیشتە قۆناغێك كە بە ریزی دووەم و دەستنیشانكراوی وەستان لەهۆڵی كۆنفڕاسەكە رازیی نەبوو بەسەركێشی و دور لەڕێوشوێن و پرۆتۆكۆلەكان خۆی گەیاندە ریزی یەكەمی وەستانی نوێنەری وڵاتان وەك ئاماژەیەك بۆ پیشاندانی بەهێزیی وڵاتەكەی كە ئەمەش بووە جێی نیگەرانیی بەپرسانی بەغداو دەنگدانەوەی لەمیدیاكاندا.

پ. دهۆك ئەم هەفتەیە بانگەشەی لایەنە كوردستانییەكان بەفەرمی دەستپێدەكات و ركابەری و ململانێكان لەهەرێمی كوردستاندا لەنێوان پارتی و هاوپەیمانێتییەكەی (یەكێتی، گۆڕان) توندتر دەبێتەوە بۆ بەدەستهێنانی كورسی بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختەی پەرلەمانی عێراق. بەپێی یاسای نوێی هەڵبژاردنەكان، عێراق دابەشكراوە بۆ 81 بازنەی هەڵبژاردن و بەشێك لەلایەنەكان هاوپەیمانێتییان راگەیاندووەو بەشێكی دیكەیان بەجیاو هەندێكیان پاڵپشتی كاندیدە سەربەخۆكان دەكەن. هەریەك لەیەكێتی نیشتمانی كوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان هاوپەیمانێتییەكیان راگەیاندووە بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختەی پەرلەمانی عێراق كەبڕیارە لە 10ی تشرینی یەكەمی ئەمساڵدا ئەنجامبدرێت و بڕیارە ئەو دوو لایەنە 9ی ئەیلول دەست بە بانگەشەی فەرمی بكەن و كاندیدەكانیان بناسێنن بەدەنگدەران. لەپارێزگای دهۆك لەهەموو هەڵبژاردنەكانی رابردوو یەكگرتوو وەك یەكێك لەو لایەنانە هەژمار دەكرا كە ركابەری سەرەكییە بەرانبەر پارتی، بەڵام ئەمجارە هاوپەیمانێتییەكەی (یەكێتی، گۆڕان) هاوكێشەكەی گۆڕیوەو ركابەری و ململانێكانیان لەگەڵ پارتیدا دەبێت.  موئید ئەحمەد، بەرپرسی مەكۆی بزوتنەوەی گۆڕان لەدهۆك لەلێدوانێكدا بە وت:» ئێمە هاوپەیمانێتییەكمان لەگەڵ هەڤاڵانی یەكێتی ئەنجامداوەو پاپەندین پێوەی، لەسنوری پارێزگای دهۆك وەك بزوتنەوەی گۆڕان هیچ كاندیدێكمان نیە، بەڵام ئێمە دەنگ بە كاندیدەكانی هاوپەیمانی دەدەین بەكاندیدی خۆمان دەزانین و بەهەموو شێوەیەك پشتگیری و پاڵپشتی سەركەوتنیان بۆ دەكەین».  هاوپەیمانی دوو كاندیدی هەیە یەكێك لەبازنەی ئاكرێ‌، شێخان ، بەردەرەش و ئەوەی تر لەبازنەی سێمێل  لەزاخۆ. بەرپرسەكەی بزوتنەوەی گۆڕان پێشیوابوو ئەمجارە لەسنوری پارێزگای دهۆك ركابەری زیاتر لەنێوان پارتی و هاوپەیمانی دەبێت، وتیشی:» پارتی دهۆك بەموڵكی خۆی دەزانێت، بەڵام ئەمجارە هاوپەیمانی (یەكێتی، گۆڕان) كە دوو هێزی سەرەكین لەهەرێمی كوردستان دەنگێكی زۆر بەدەستدەهێنین ، هەموو هەوڵێك دەدەین ئەو دوو كاندیدە دەربچن». هەروەها موئید ئەحمەد ئاماژەی بەوەشكرد  لەهەڵبژاردنی 2018 هیچ كاندیدێكیان وەك بزوتنەوەی گۆڕان دەرنەچووە ، بەڵام  هەزارو یەك تێبینییان لەسەر ئەنجامەكان هەبووە، «دەنگی راستەقینەی هیچ هێزێكی سەرەكی نەبوو ئەوەش بەشاهیدی زۆرینەی ئەو لایەنانەی كەبەشدارییان كردبوو لەهەڵبژاردن ، هیوادارین ئەو ساختەكارییە دووبارە نەبێتەوە». پارێزگای دهۆك دابەشی سێ بازنە كراوە كەپێكهاتوون لە(بازنەی دهۆك، ئامێدی/ بازنەی ئاكرێ‌، بەردەرەش ، شێخان/ بازنەی زاخۆ، سێمێل ) لەبەرانبەردا بەرپرسی راگەیاندنی لقی یەكی پارتی لەدهۆك دەڵێت گۆڕان و یەكێتی ناتوانن هاوكێشەكە لەپارێزگای دهۆك بگۆڕن. مەسعود سەرنی، بەرپرسی بەشی راگەیاندنی لقی یەكی پارتی لەدهۆك لەلێدوانێكدا بە  وت:» لەسنوری پارێزگای دهۆك 11 كاندیدمان هەیە كە دابەشكراون بەسەر بازنەكاندا، بۆ هەڵبژاردنەكانی ئەمجارەش هەموو هەوڵێك دەدەین هەر 11 كورسی پارێزگای دهۆك بەدەستبهێنین». پارتی دیموكراتی كوردستان رۆژی 11ی ئەیلول دەست بە بانگەشەكانی دەكات بەفەرمی و كاندیدەكانی لەناوچە جیاجیاكان بەهاووڵاتیان دەناسێنێت. مەسعور سەرنی باسی لەوەشكرد 11ی ئەیلول لەپارێزگای دهۆكەوە بانگەشەی هەڵبژاردنەكانیان دەستپێدەكات و هانی هاووڵاتیان دەدەن بچن بۆ دەنگدان، وتیشی:»راستە لەهەڵبژاردنەكانی رابردوو یەكگرتووی ئیسلامی ركابەری ئێمە بوو، بۆ ئەمجارەش گۆڕان و یەكێتی ناتوانن هاوكێشەكە بگۆڕن ، ئێمە هەر حزبی یەكەم دەمێنینەوە، ئەو خەڵكەی لەهەڵبژاردنی رابردوو دەنگی بەئێمە داوە ئەمجارەش دەنگمان هەر پێدەدەنەوە». یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان لەپارێزگای دهۆك دوو كاندیدیان بەشێوەی سەربەخۆ كاندید كردووە. سەعید عەلی عەبۆ، بەرپرسی مەڵبەندی سێی یەكگرتوو لەدهۆك لەلێدوانێكدا بە وت:» ئێمە دوو كاندیدمان هەیە كە بەشێوەی تاك خۆیان كاندید كردووە، هەموو هەوڵێكی خۆمان دەدەین ئەو دوو كاندیدەیە دەربچێنین ، ئامادەكارییەكی باشمان كردوو بۆ پشتگیریكردنی ئەوان». بەرپرسەكەی یەكگرتوو ئەوەشی ئاشكرا كرد كە تائێستا لەدهۆك هیچ رێككەوتنێكیان لەگەڵ هیچ  حزبێك نەكردووە، بەڵام» پێدەچێت تێشگەیشتنمان هەبێت لەگەڵ لایەنێك، بەڵام تائێستا هیچ شتێكی فەرمی نیە، ئەوە دەمێنێتەوە بۆ بڕیاری سەركردایەتی یەكگرتوو بڕیاری كۆتایی لای ئەوانە». سەعید عەلی عەبۆ پێشیوابوو حزبەكەی لەپارێزگای دهۆك بە ركابەرو تاكە مونافسی پارتی ماوەتەوە» لەهەموو هەڵبژاردنێك ركابەری پارتی بووین، ئەمجارەش هەروا دەبێت، پشتیوان بەخواو ئەندام و لایەنگرانمان  هەردوو كاندیدەكەمان دەردەچن». پێی بەدواداچوونەكانی ، یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان چەند جارێك لەسەر ئاستی مەڵبەندو سەركردایەتی بادینانیان گفتوگۆیان لەگەڵ كۆمەڵی دادگەری ئەنجامداوە بۆ ئەوەی دەنگدەرانی كۆمەڵ دەنگ بەدوو كاندیدەكەی یەكگرتووی ئیسلامی بدەن، بەڵام هێشتا سەركردایەتی كۆمەڵ بڕیاری كۆتایی لەسەر نەداوە. فەلاح مستەفا، بەرپرسی كۆمەڵی دادگەری دهۆك لەلێدوانێكدا بۆ ، ئەوەی ئاشكراكرد كە  لەسنوری پارێزگای دهۆك هیچ كاندیدێكیان نییەو  رێككەوتنیشیان لەگەڵ هیچ هێزو لایەنێك ئەنجامنەداوە، وتیشی:» ئەندامان و لایەنگرانی كۆمەڵی دادگەری لەسنوری پارێزگای دهۆك ئازادن لەوەی دەنگ بەهەر لایەنێك بدەن، نە بەئاشكرا و نە بەنهێنی هیچ رێككەوتنێكمان لەگەڵ هیچ حزبێك نەكردووە».  پێشتر ئێمە حەزمان دەكرد رێككەوتن لەگەڵ حزبێك بكەین، بەڵام مادەم لەهەولێرو سلێمانی ئەو رێككەوتنە دروست نەبوو با دهۆكیش وەكو ناوچەكانی دیكە بێت». «ئەم سیستەمی هەڵبژاردنەی ئەمجارە كە بازنەی هەڵبژاردنەكان لە 18 بازنەوە بۆ 81 بازنە لەعێراقدا زیاد كراوە، بۆ بەشێك لەحزبەكان زۆر خراپ بووە كە بازنەكان زیاد كراوە، بۆیە كۆمەڵی دادگەری هیچ كاندیدێكی دانەنا لەپارێزگای دهۆكدا»، بەرپرسەكەی كۆمەڵی دادگەری وای وت.  

هاوڵاتى  مەسرور بارزانی، پێشوازی لە رێککەوتنی کۆمپانیای دانا گاز و دامەزراوەی پارەدارکردنی گەشەپێدانی نێودەوڵەتی ئەمه‌ریکی دەکات بۆ تەرخانکردنی 250 ملیۆن دۆلار و فراوانکردنی کێڵگەی کۆرمۆر. مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان له‌ تویتێكدا نووسیویه‌تی، دڵخۆشم بە رێککەوتنی نێوان دانا گاز و دامەزراوەی پارەدارکردنی گەشەپێدانی نێودەوڵەتی ئەمه‌ریکی کە 250 ملیۆن دۆلار تەرخانکراوە بۆ فراوانکردنی و پەرەپێدانی کێڵگەی کۆرمۆر. ئه‌وه‌شی خستووه‌ته‌ڕوو، بە فراوانکردنی کێڵگەکە بەرهەمێکی خاوێن و تەزووی کاره‌بایەکی هەرزانمان دەستدەکەوێت، جیا لەوەش دەرفەتی کار لە کوردستان دەڕەخسێنێت بە ئاراستەی بنیاتنانی داهاتوویەکی باشتر بۆ وڵاتەکەمان.

هاوڵاتى ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کورستان، پڕۆژە یاسای (سەرپەرشتیکردنی پڕۆژەکانی کشتوکاڵی لە هەرێمی کوردستان) پەسەند کرد و ڕەوانەی پەرلەمانی دەکات، هاوکات پلانی نیشتمانیی بۆ مافەکانی مرۆڤی تاوتوێ کردووە بڕیارە پەسەندی بکات. ئەمڕۆ چوارشەممە 8 ی ئەیلولی 2021 ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان بە سەرپەرشتی مەسرور بارزانی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران و  قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکوەزیران، کۆبوویەوە. بەپێی راگەیەندراوی کۆبوونەوەکە، لە بڕگەی یەکەمی کۆبوونەوەکەدا، ڕەشنووسی پڕۆژە یاسای (سەرپەرشتیکردنی پڕۆژەکانی کشتوکاڵی لە هەرێمی کوردستان) لەلایەن بێگەرد تاڵەبانی وەزیری کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو خرایەڕوو، دوای گفتوگۆ و ڕاگۆڕینەوە و خستنەڕووی چەند تێبینییەک، لە لایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە بە کۆی دەنگ پڕۆژە یاساکە پەسەند کرا و دواتر ڕەوانەی پەرلەمان دەکرێت بۆ تەشریعکردنی،. بەپێی ڕاگەیەندراوەکە، ئەم یاسایە ڕۆڵی کاریگەری دەبێت لە دۆزینەوەی هەلی کار بۆ دەرچووانی کۆلێج وپەیمانگا و ئامادەییە کشتوکاڵییەکان و دەرچووانی خوێندنی پزیشکی ڤێرتێنەری ، ئەوانەیان کە لە فەرمانگەکانی حکومەت دانەمەزراون . هەروەها دەبێتە هۆی بووژاندنەوە وپێشخستنی پڕۆژە کشتوکاڵییەکان لە ژێرسەرپەرشتی خاوەن توانای زانستی، کە ئەمەش بەشێکە لە بەرنامەی کاری کابینەی حکومەت. ئاماژە بەوەشکراوە، لە بڕگەی دووەمی کۆبوونەوەکەدا ، لە لایەن دیندار زێباری ڕێکخەری ڕاسپاردە نێودەوڵەتییەکان، (پلانی نیشتمانیی هەرێمی کوردستان بۆ مافەکانی مرۆڤ 2021- 2025 ) خرایەڕوو ، وەک بەشێک لە پابەندیی هەرێمی کوردستان بە پلانی نیشتمانیی فیدراڵی کە لە سەر بنەمای ئەو  ڕێککەوتننامە نێودەوڵەتییانەیە کە عێراق ئەندامە تێیاندا بە ڕەچاوکردنی تێبینی و ڕاسپاردەکانی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کە ئامانج لێی گونجاندنی یاسا بەرکارەکانی هەرێمی کوردستانە لە گەڵ پەیماننامە و ڕێککەوتننامە نێودەوڵەتییەکان و ئەو ماف و ئازادییانەی لە دەستووری فیدڕاڵی هاتوون سەرەڕای بەشداریکردنی هەرێم لە چوارچێوەی شاندە فیدڕاڵیيەکان لە گفتوگۆ و پێگە نێودەوڵەتیەکانی بواری مافی مرۆڤ و پتەوکردنی دامەزراوەکانی هەرێم لە جێبەجێکردنی ڕاسپاردە نێودەوڵەتیەکان و برەودان بە ڕۆڵی ئافرەتان و پێکهاتە ئایینی ونەتەوەییەکان و پێشوازیی لە ئاوارە وپەنابەران و دەستنیشانکردنی لایەنە پەیوەندیدارەکان بە جێبەجێکردنی پلانەکە.  ئەوەشخراوەتەڕوو، دوای خستنەڕووی چەند سەرنج و تێبینییەک، بڕیاردرا لە کۆبوونەوەی هەفتەی داهاتووی ئەنجومەنی وەزیران، بڕیاری کۆتایی پەسەندکردنی بدرێت و بکەوێتە بواری جێبەجێکردنەوە.

هاوڵاتى  وەزارەتی تەندروستیی هەرێمی کوردستان ئاماری رۆژانەی تایبەت بە ڤایرۆسی کۆرۆنای بڵاوکردەوە و دەڵێت، 1463 تووشبووی دیکە تۆمارکراون و 20 تووشبووی دیکەش گیانیان لەدەستداوە. بەپێی راگەیێندراوی رۆژانەی وەزارەتی تەندروستی، لە 24 كاتژمێری رابردوودا 11 هەزار و 394 پشکنینی تایبەت بە ڤایرۆسی کۆرۆنا کراون، ئەنجامی پشکنینی 1463 کەسیان پۆزەتیڤ بووە، زۆرترین تووشبوو لە سنووری پارێزگای سلێمانی بووە و کەمترینیش لە هەڵەبجە. ئەو 20 تووشبووەی گیانیان لەدەستداوە، 10یان لە سلێمانی، حەوتیان لە هەولێر و سیانیان لە دهۆک بووە و لە هەڵەبجەش هیچ تووشبوویەک بە کۆرۆنا گیانی لەدەستنەداوە. هەروەها 2138 تووشبووی پێشووی ڤایرۆسەکەش چاکبوونەتەوە، زۆرترینیان لە سنووری پارێزگای سلێمانی و کەمترینیان لە هەڵەبجە بوون. تاوەکو ئێستا لە هەرێمی کوردستان دوو ملیۆن و 937 هەزار و 308 پشکنینی تایبەت بە ڤایرۆسی کۆرۆنا کراون، ئەنجامی پشکنینی 305 هەزار و 859 کەسیان پۆزەتیڤ بوون، 267 هەزار و 977 تووشبوویان چاکبوونەتەوە و پێنج هەزار و 522 تووشبووش گیانیان لەدەستداوە، 32 هەزار و 360 تووشبووش لەژێر چارەسەردان.  

شاناز حەسەن «لە دووەم رۆژی تووشبوون بە كۆرۆنا بردوومانەتە نەخۆشخانە، بەڵام بەهۆی بێ خزمەتگوزاری و نەبونی دەرمان و كەرەستەی پێویست هەر هات و باری دەرونی و تەندروستی خراپتر بوو»، برایەكی هونەرمەند عەبدوڵا خەیات بۆ هاوڵاتی وا دەڵێت.  بەرەبەیانی رۆژی شەممە 4ی ئەیلول لە سلێمانی، عەبدوڵا خەیات بەهۆی ئەوەی ماوەی چەند ڕۆژێك بوو توشی كۆرۆنا بوو بەو هۆیەوە سییەكانی لەكار كەوتووەو دوای مانەوەی 10ڕۆژ لەنەخۆشخانەكاندا  بەڤایرۆسی كۆچی دوایی كرد. عەبدوڵای خەیات كە ناسرابوو بە»گوڵی بامێ»، هونەرمەندی شانۆكاری شاری سلێمانیەو لەساڵی 1964 لەدایكبووەو یەكەم كاری هونەری بەناوی شانۆی ڕێژنە بووە لەساڵی 1979، هاوكات خاوەنی 30 كاری شانۆییەو بەشداری چەندین فیلم‌و دراماشی كردووە. كارزان، برای هونەرمەند عەبدوڵای خەیات، ئاماژە بەوە دەدات براكەی پێشتر شەكرەی هەبووە، لە لێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» عەبدوڵای برام هەر لە دووەم ڕۆژی توشبونی بە كۆرۆنا بردمانە نەخۆشخانە، بەڵام بەهۆی بێ خزمەتگوزاری و نەبونی دەرمان و كەرەستەی پێویست هەر هات و باری دەرونی و تەندروستی خراپتر بوو». ئەوەی گێڕایەوە كە عەبدوڵای خەیات، بە واستەیەكی زۆر كە هونەرمەندە و لەرێگەی برادەریەوە لە نەخۆشخانەی فریاكەوتنی سلێمانی وەرگیرا، بەڵام دوای شەش ڕۆژ لە نەخۆشخانەكە باری تەندروستی خراپتربووە. هەروەها براكەی ئاماژەی بەوەشكرد لەنەخۆشخانەی فریاكەوتنی سلێمانی بەشی وردبینی كۆرۆنا تەنیا ئاوێك یان ئازار شكێن هەبووە و بۆی دانراوە. كارزان وتیشی:» بەرچاوی نەخۆشەكاندا دوو بۆ سێ نەخۆش گیانیان لەدەستدەدا چونكە هەر ژورێك 11 نەخۆشی تێدا بووە، ئەوە دەبوە هۆی ئەوەی نەخۆشەكان تەواو بەرگریان دابەزێت و ورەیان لەدەست بدەن». خێزانی عەبدوڵای خەیات لەبەر نەبونی بێ جێگەیی لەنەخۆشخانە ئەهلیەكاندا بردبویانە نەخۆشخانەی فریاكەوتنی حكومی، تا دوای شەش رۆژ مانەوەی لە نەخۆشخانەیەكی ئەهلی كە پێشتر ناویان نوسیوە پەیوەندیان پێوە كراوە و بردویانەتە نەخۆشخانە ئەهلیەكە»پێیان وتین لەدەست دەرچووە و تەواوی سیەكانی لەدەستداوە». براكەی عەبدوڵا جەختی لەوەكردەوە كە تا مردن خزمەتكاری خەڵكی هەرێمی كوردستانە، كە بەو هەموو دڵسۆزی و خەمخۆریەوە هاوخەمیان بوون و وتیشی» لەدەرەوەی وڵات كەسانێك پرسەیان بۆ داناوە كە ئێمە هەر نامانناسیون، ئەوە نەمری و گەورەییە بۆ ئێمە ، بەرپرسانی هەرێمیش تەنیا هەندێكیان بە پرسە نامە هاوخەمیان كردووین، كە بەداخەوە تا مابوو هیچ هاوكاریان نەكردووە».  

هاوڵاتى  ئه‌شره‌ف غه‌نی سه‌رۆكی هه‌ڵاتوی ئه‌فغانستان، له‌په‌یامێكدا داوای لێبوردنی له‌گه‌لی وڵاته‌كه‌ی كرد و رایگه‌یاند، داوای لێبوردن له‌سه‌رجه‌م هاوڵاتیانی وڵاته‌كه‌م ده‌كه‌م كه‌ سه‌ركه‌وتو نه‌بوم له‌وه‌ی دۆخه‌كه‌ به‌جۆرێكی دیكه‌ كۆتایی بێت. ئه‌شره‌ف غه‌نی سه‌رۆكی هه‌ڵاتوی ئه‌فغانستان داوای لێبوردنی له‌ هاوڵاتیانی وڵاته‌كه‌ی كرد و رایگه‌یاند، به‌داخه‌وه‌م به‌هۆی بڕیاری جێهێشتنی وڵات، ئه‌فغانستان به‌ته‌واوی كه‌وته‌ ده‌ست تاڵیبان، ئه‌مه‌ش قورسترین بڕیاری ژیانم بو. ئه‌شره‌ف غه‌نی باسی له‌وه‌شكردوه‌، رۆژی 15ی ئابی 2021 كه‌ هێزه‌كانی تاڵیبان گه‌یشتنه‌ سنوره‌كانی كابوڵ، به‌ ڕاسپارده‌ی به‌رپرسانی ئه‌منی له‌ كۆشكی سه‌رۆكایه‌تی رۆیشتم، بۆئه‌وه‌ی شه‌ڕی كۆڵان به‌كۆڵان له‌ناو كابوڵ رونه‌دات وه‌ك شه‌ڕه‌كه‌ی ساڵی 1990.

سازدانی: زانا عەلی  ئەندامی مەكتەبی سیاسی حزبی كۆمۆنیستی كرێكاری ئێران – حكمەتیست ئاماژە بەڕووداوەكانی ئەفغانستان دەكات و بەراوردی دەكات بەدۆخی عێراق و هەرێمی كوردستان و دەڵێت:» دوای كشانەوەی ئەمریكا شیعەكان زیاتر بەهێز دەبن».  ‌رەحمان حسێن زادە، ئەندامی مەكتەبی سیاسی حزبی كۆمۆنیستی كرێكاری ئێران (حكمەتیست) لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ  دەشڵێت:» دەوڵەتی عێراق و دەوڵەتی ئیقلیمی كوردستان بەرپرسیارن لە هێرشی ئێران بۆ سەر هێزە سیاسییەكان لە كوردستانی عێراق، هیواداریشم خودی حزبەكانی كوردستانی ئێران، ئەم مەسەلەیە بە جددی وەربگرن». هاوڵاتى : محەمەد پاكپوور - فەرماندەی هێزی زەمینی ئێران رایگەیاندووە كە هێرش دەكەنە سەر بارەگای هێزە نەیارەكانیان لە كوردستان، بۆچوونی ئێوە چییە؟ رەحمان حسێن زادە: ئەوەی (محەمەد پاكپوور) یەكێك لەسەركردەكانی ئێران دەیڵێت، ئێمە واتا حزبی كۆمۆنیستی كارگەری – حیكمەتیست، بەتەواوەتی مەحكومی دەكەین، ئاشكرایە چەندینجار ئەم هەڕەشانەیان دووپاتكردۆتەوە، لەڕابردووشدا زۆرجار دەستیان داوەتە ئەم كردەوانە، كە كۆتا جار (3) ساڵ لەمەوپێش بوو، كە بنكەو بارەگای حزبی دیموكراتی كوردستانیان دایەبەر شاڵاوی موشەكەكانیان، بەداخەوە چەندین كەس گیانیان لەدەستدا، بۆیە پێموایە ئەو هەڕەشانە لەداهاتوودا، كردەی تری بەدوادا دێت، جێگەی خۆیەتی، هەر لەئێستاوە جێگەی نەفرەتی كۆمەڵانی خەڵكی ئێران و عێراق بێت، دەنگی ناڕەزایەتی بەرز بكرێتەوە، چونكە هیچ پاساوێكیان نییە بۆ كردەوەیەكی وەها، لە دژی ئەو هێزە سیاسییانەی، كە لەخاكێكی تردا نیشتەجێ بوون، وەكو خاكی عێراق و كوردستانی عێراق، لە كاتێكدا جموجوڵی نیزامی وەهایان، بۆ ناوخۆیی كوردستانی ئێران نەبووە. هاوڵاتى : بۆچی ئێران دەیەوێت هێرش بكاتە سەر بنكەو بارەگاكانی حزبەكانی رۆژهەڵات لەهەرێمی كوردستان؟ رەحمان حسێن زادە: كۆماری ئیسلامی خودی خۆی لە ناوخۆیی وڵاتدا، لەگەڵ كۆمەڵێك گیروگرفت و ئەزمەی جۆراوجۆر رووبەڕووە، بەم هەڕەشانە، دەیەوێت پەردەپۆشی بەشێك لەئەزمە و گیروگرفتەكانی خۆی بكات، پێیوایە بەو كارە دەتوانێت، كۆمەڵانی بەخەبەرهاتووی خەڵك لە كوردستانی ئێران بترسێنێت، ئێستا دەورەی ترس نەماوە، كرێكاران، زەحمەتكێشان و خەڵكانی ناڕازی، بەشێوەی جۆراوجۆر لەدژی كۆماری ئیسلامی، درێژە بەخەبات و تێكۆشانیان دەدەن، لەلایەكی تریش، گەر بەپێی بڕیاری نێوان دەوڵەتەكانیش بێت، دەوڵەتی عێراق و دەوڵەتی ئیقلیمی كوردستان بەرپرسیارن لەوەی، رێگە نەدەن دەستبداتە ئەو هێرشانە بۆ سەر هێزە سیاسییەكان لەكوردستانی عێراق، هیواداریشم خودی حزبەكانی كوردستانی ئێران، كە لەكوردستانی عێراق نیشتەجێن، ئەم مەسەلەیە بەجددی وەربگرن، بەداهێنان و دەستپێشخەری خۆیان، رێگە نەدەن بەئامانجەكانی خۆی بگات. هاوڵاتى : رووداوەكانی ئەفغانستان بەسەرلەنوێ گەڕانەوەی بزووتنەوەی تاڵیبان، بیروبۆچوونی جیاوازی دروستكردووە، چۆن ئەمەریكا ئەفغانستانی دایە دەستی تاڵیبان، كە (20) ساڵە نەیاریەتی؟ ئەو رەوشە چۆن لێك دەدەنەوە؟ ‌رەحمان حسێن زادە: وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارە دوو لایەن لەخۆی دەگرێت، یەكەمیان ئەو رووداوانەی لەدوای (15) ئابی ئەمساڵ لەئەفغانستان روویداوە، بەهۆی گەڕانەوەی دەسەڵاتی تیرۆریستیی هێزەكانی تاڵیبان بۆ كابول، كارەساتە بۆ خەڵكی ئەفغانستان بەتایبەت بۆ ژنان و لاوان، ئەو رووداوە دڵتەزێنانەی كە لەم ماوەیەدا روویاندا، بۆ نموونە تەقینەوە خۆكوژییەكەی فڕۆكەخانەی كابول دەیان كوژراوو سەدان برینداری لێكەوتووەتەوە، ئەمە تەنها نموونەیەكە بۆ ئەو داهاتووە ناخۆشەی كە لەژێر دەسەڵاتی تاڵیبانە بۆ كۆمەڵانی خەڵكی ئەفغانستان لەدوای نزیكەی (50) ساڵ دووبارە شەڕو كێشەیان رووبەڕوو دەبێتەوە. دوەمیان، ئەو رووداوەی لەئەفغانستان روویداوە، ئاشكرایە شكستی ئەمەریكاو ناتۆیە، لەو ستراتیژی و ئامانجانەی ئەمەریكا و ناتۆ كە لەئەفغانستان بەدوایەوە بوون، ئەمە بەتەنها شكست نییە، بەڵكوو هەڵهاتنێكی زۆر ئابڕووبەرانەی ئەمەریكاو ناتۆیە، ئەمە بەجۆرێكە كە ئەمەریكاو ناتۆ نەیانتوانیوە هێزە نیزامییەكانی خۆشیان و ئەو كەسانەی كە ئەم (20) ساڵە هاوكارییان كردوون، بەشێوەیەكی گونجاو لەژێر چنگی تاڵیبان بیبەنە دەرەوە، لەلایەكی ترەوە ئەم رووداوو ئاڵوگۆڕانە زۆر گرنگن، نەوەك تەنها لەچوارچێوەی ئەفغانستان، راستە رووداوەكان لەجوگرافیای ئەفغانستان روویداوە، بەڵام پانتایی كاردانەوەكەی جیهانی و ناوچەییە (خۆرهەڵاتی ناوەڕاست)، هەروەك چۆن لەدوای كردەوە تیرۆریستییەكەی (11ی سێپتەمبەری 2001)، لە شكركێشیی ئەمەریكا و بەریتانیا كاردانەوەیەكی جیهانی بوو. ئامانجی سەرەكیی ئەمەریكا لەهێرشی نیزامی بۆ ئەفغانستان و دواتر عێراق، هەژموونخوازیی جیهانی بوو، بەتایبەت دوای رووخانی بلۆكی خۆرهەڵات و نەمانی دەوڵەتی سۆڤیەت و كۆتاییهاتنی دونیای دوو جەمسەری، تەنانەت لەمیانەی شەڕی ئەمەریكا لەدژی رژێمی سەدام بۆ دەركردنی لەكوەیت لەساڵی (1991)، بۆشی باوك كە سەرۆك كۆماری ئەو كاتەی ئەمەریكا بوو، باسی پلانی «نەزمی نوێی جیهانی» كرد، بەو مانایەی نەزمێكی نوێی جیهانی دادەمەزرێت، كە ئەمەریكا سەركردایەتیی هەموو جیهان دەكات، ئیتر جیهانی دوو جەمسەری نییە، هەر لەپێناو ئەو ستراتیژییەدا سەرانسەری دەیەی نەوەد دەستتێوەردانە نیزامییەكانی ئەمەریكا لەمسەرو ئەوسەری جیهان ئەگەر زۆریش نەبووبێتن، وەك چۆن ئەمەریكا و ناتۆ لەبالكان (یوغوسلاڤی پێشوو) دەستتێوەردانیان كرد. من وای دەبینم ئەمەریكا لەسەپاندنی نەزمی نوێ جیهانییەكەی سەركەوتوو نەبوو، هەروەها نەخشەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست گۆڕانكاریی بەسەردا هاتووە، لەگەڵ (20) ساڵ پێش ئێستای جیاوازیی هەیە، ئەم جیاوازییەیش بەپێچەوانەی بەرژەوەندیی ئابووری و سیاسی و سەربازیی ئەمەریكایە، هەربۆیە زیاتر لەقازانجی بەرژەوەندیی چین و روسیایە لەخۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا. بۆ نموونە بەرژەوەندیی روسیا لەسووریا دەبینرێ، هەروەها بەرژەوەندیی ئابووریی چین لەزۆر شوێنی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا دەبینرێت. جارێكی تر تیرۆریزمی ئیسلامی تاڵیبان لە فۆڕمی سیاسی دەوڵەت بەو شێوەیەی كە هەیە قبووڵ ناكرێت لای خەڵكی ناوچەكە و ئەفغانستان، دەبێتە هۆی دروستبوونی بزوتنەوەیەكی جەماوەری و چەكدار بەرانبەر بەتاڵیبان و هێزە تیرۆریستییەكان. : لەگەڵ گەڕانەوەی تاڵیبان بۆ حاكمییەتی ئەو وڵاتەو كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا، عێراق و هەرێمی كوردستانیش هەست بە مەترسی دەكەن، بەڕۆیشتنی هێزەكانی ئەمەریكا ، پێتوایە هاوشێوەی ئەفغانستان دەكەوێتە ژێر دەستی گروپی تیرۆریستی داعش یان گروپی دیكە؟ ‌رەحمان حسێن زاد: لە لێكدانەوەی ئاڵوگۆڕەكانی ئەفغانستان و بەراوردكردنی لەگەڵ هەلومەرجی عێراق، هەم خاڵی لێكچوو هەیە، هەم خاڵی جیاواز، سەبارەت بەوەی، بۆ مەترسی و دڵەڕاوكێ كەوتۆتە نێو دەسەڵاتداران لەعێراق و كوردستان؟ لەبەرئەوەی هێزە قەومی و ئیسلامییەكان لەعێراق و كوردستان، وەك ئەوانەی  ئەفغانستان، خۆیان هەڵواسی بەستراتیژو سیاسەتی ئەمەریكا و بەریتانیاوە لەساڵی (2002 تا 2003)، تا بگەن بەدەسەڵاتی سیاسی دوای بەعسی فاشیست، ئەمەش ستراتیژو سیاسەتێكە، لەسەر بناغەی بێ ئیرادەكردنی جەماوەرو دەسەڵاتێكی قەومی و ئیسلامی دژی مافەكانی خەڵك، لەسەرووی جەماوەر وەستاوە. ئاڵوگۆڕی لەو چەشنە، لەسەرەوە، كە كۆمەڵانی خەڵك رۆڵیان نەبووە لە نەخشاندنی، تەنانەت مافە سیاسی، كۆمەڵایەتی و ئابورییەكانیان پێشێلكراوە، هەم لە ئەفغانستان، هەم لە عێراق و كوردستان، جەماوەری خەڵك بێ هیوا دەكات، بەرامبەر بەو دەسەڵاتەی لەسەر كارەو ئەو ئاڵوگۆڕانەش كە روویداوە، بۆیە كاتێك باسی رۆیشتنی هێزەكانی ئەمەریكا و هاوپەیمانان پێش دێت، لە نەبوونی ئیرادەی یەكگرتووی جەماوەری، بۆ پارێزگاری كردن لەخۆیان لەسەر دەستی رەوتێكی پێشڕەو، ئەو دڵەڕاوكێ و مەترسییانە بەرجەستە دەبێتەوە، لە ئەفغانستانیش هەم ئەو ئیرادەیە نەبوو، هەم هەر زوو دەوڵەتی قەومی و مەزهەبی (ئەشرەف غەنی) تێكشكاو ئەو كارەساتەی لێكەوتەوە. لەعێراقیش، بە هۆكاری خۆگرێدان بەستراتیژ و سیاسەتی ئەمەریكا، بەهەستكردن بەڕۆیشتنی هێزەكانی داگیركاری ئەمەریكا، ترس و دڵەڕاوكێ لە تێكچوونی بارودۆخەكە دروست دەبێت، ئەمەش ئەو وانە تاڵە نیشاندەدات، كە دوكەڵی وەها سیاسەتێك، راستەوخۆ دەچێتە ناو چاوی كۆمەڵانی خەڵك و كارەساتی وەها دەخوڵقێنێت. هێزە قەومی و ئیسلامییەكان لەعێراق و كوردستان بەتەواوەتی لێی بەرپرسیارن. لەسێ دەیەی رابردوو، هەر لەسەردەمی شەڕی ئەمەریكا، بۆ دەرپەڕاندنی ئەرتەشی عێراق لە كوەیت، هەم لەڕابردوو، هەم لەئێستا، ئێمەی بزوتنەوەی كۆمۆنیزمی كارگەری، هەمیشە و بەردەوام دەنگمان هەڵبڕیوەو وتوومانە: ئاكامی سیاسەتی خۆگرێدان بە نەخشەی ئەمەریكا و زلهێزەكانەوە، كارەساتە بۆ كۆمەڵانی خەڵك، هاوشێوەی ئەوەی لە ئەفغانستان بینیمان، هەر لەم دوو دەیەو تائێستاش لەعێراق، مەترسی گەورە لەسەر ژیانی كۆمەڵانی خەڵك دروستبووە. سەبارەت بەكشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا لەعێراق و كوردستان، گەر بگەڕێینەوە بۆ سەردەمی (ئۆباما)، لەساڵی (2011)ەوە ئەمەریكا دەستیكردوە بەپاشەكشە و كشانەوەی هێزەكانی لەعێراق، ئەمەش دوو لێكەوتەی هەبوو: یەكەم: گروپە شیعەكانی سەر بە كۆماری ئیسلامی، بەهێزتر بوون و رۆڵی زیاتریان پەیداكرد لەمەیدانی سیاسی عێراقدا. دووهەم: داعش لەناوچەی سوننەنیشین بەهێزتر بوو، رۆڵی بەرچاوی پەیداكرد. هەرچەندە لەدواییدا داعشیش شكستی خواردووە، بەڵام ئاشكرایە و دەزانن، مەترسییەكانی بەردەوامە لەسەر عێراق و كۆمەڵگەی كوردستان. هەر لەو كاتەوە تائێستا بەهەبوونی ئەو هێزانەی ئەمەریكاش، ناجێگری سیاسی و پشێوی لە عێراق و كوردستانیش زیادی كردووە، ئێستا كە بڕیارە ئەمەریكا هێزە جەنگییەكانی تاكۆتایی ئەمساڵ، بەرێتە دەرەوە، كە پێموایە دەیبات، ناجێگری سیاسی و كێشەی دەسەڵات لەنێوان پێكهاتە مەزهەبی و قەومییەكانی عێراق زیاتر دەبێت. سەبارەت بەوەی، كە ئایا داعش هەلومەرجەكە كۆنتڕۆڵ دەكات لەعێراق؟ من پێموانییە داعش وەكو تەنها هێزێك، بتوانێت هەلومەرجەكە كۆنتڕۆڵ بكات، وەكو ئەوەی تاڵیبان لەئەفغانستان كردوویەتی، بە بۆچوونی من، تەنها رەوتێك ناتوانێت ئەو كارە بكات، بەڵام لەگەڵ ئەوەش، داعش بەهێزتر دەبێت، وەكو یەكێك لەو رەوتە كۆنەپەرستانە دێتەوە مەیدان. ئاشكرایە هێندێك جیاوازی لەنێوان هەلومەرجی عێراق و ئەفغانستان هەیە، بۆ نموونە هاوشێوەی ئەوەی لە ئەفغانستان روویدا لەعێراق و كوردستان داڕمانی دەوڵەت و پێكهاتەكانی روونادات، لێرە بەجۆرێكی دیكە دەبێت، چونكە بارودۆخەكە جیاوازی هەیە، ئەویش ئەوەیە، بەڕۆیشتنە دەرەوەی هێزەكانی ئەمەریكا لەچوارچێوەی ئەو قەوارە مەزهەبی و قەومییەی، كە بەداخەوە داسەپاوە بەسەر كۆمەڵگەدا، پێموایە رەوتی شیعەكان، سەرەڕای هەندێك خیلافی ناوخۆییان بەهێزتر دەبن و زیاتر خۆیان بەهێز دەكەن، زیاتر دەسەڵاتی دەوڵەتی مەركەزی عێراق دەگرن بەدەستەوە، هەرچەندە لەئێستاشدا هێزی یەكەمن، بۆیە لەپێگەی دەوڵەتی مەركەزییەوە فشاریان زیاتر دەبێت، لەسەر رەوتی سوننەو رەوتی ناسیۆنالیزمی كوردی شەریك لەدەسەڵات و هەوڵدەدەن ئەم دوو رەوتە پەراوێز بخەن، دواتر لەئەنجامی كێشەكاندا چ هاوپەیمانێتییەك دروست دەبێت، كاتی، یان درێژماوە؟ ئەوە لەئێستاوە پێشبینی ناكرێت، بەڵام گەر رەوتی شیعە بەهێز بوو، لەپێگەی دەوڵەتی مەركەزی، فشار دەخاتەسەر سوننە و ناسیۆنالیزمی كورد و ناوچەی كوردستان، ئەمەش بناغەیەك دەبێت، بۆ زیادبوونی مەترسی شەڕ و كێشەی ناوخۆیی. بێگومان دەوڵەتانی دەوروبەر، لەسەروو هەموویانەوە كۆماری ئیسلامی، عەرەبستان و توركیا، هەر یەكێكیان بەپێی بەرژەوەندی خۆی، لەو كێشانەدا دەستتێوەردانیان دەبێت، بەو هێزەی كە تائێستا پیشانیانداوە، پشتیوانی دەكەن. بە بڕوای من، داعش لەناوچە سوننەنیشینەكان هێز دەگرێت و دێتەوە مەیدان، فشاری داعشیش بۆ سەر ناوەندی عێراق و كوردستان، مەترسییەكی گەورەیە، لەلایەكی تریشەوە، دەوڵەتی مەركەزی كە بە دەست رەوتی شیعەوە دەبێت، مەترسی فشارو هێرش بۆ سەر كوردستان زیاتر دەبێت، تەنانەت مەترسی گەڕانەوەی دەوڵەتی مەركەزی لە داهاتوویەكی نەك كورت ماوە، بەڵكو درێژماوەدا زیاد دەبێت و دەبێتە هۆی شەڕو كێشمەكێش. لەهەرێمی كوردستان، كۆماری ئیسلامی و توركیا، دەستتێوەردانەكانیان زۆر زیاتر دەكەن، هەرچەندە لێم رۆشن نییە، ئاكامی دەستتێوەردانەكانیان، بە تایبەت جۆری مامەڵە و پەیوەندییان لەگەڵ پارتی و یەكێتی، چ ئاڵوگۆڕێكی بەسەردا دێت؟ یان چی لێدەكەوێتەوە؟ بەڵام ئاشكرایە، كە مەترسییەكی گەورەیە لەسەر كوردستان. بەداخەوە پێموایە ئەوە داهاتوویەكی مەترسیدارە، كەڕاستەوخۆ لەدژی قازانج و بەرژەوەندی كرێكاران و زەحمەتكیشان و جەماوەری زوڵملێكراوی عێراق و كوردستانە. بە تایبەت لەنەبوونی ئەڵتەرناتیڤ و رێگەچارەیەكی ئازادیخوازانە و عەدالەتخوازانە و چەپ، داهاتووی عێراق و كوردستانی خستۆتە بەردەم مەترسی، بەبڕوای من تا ئەوكاتەی ئیرادەی وشیارانە و سازماندراوی جەماوەر لە عێراق و كوردستان نەبووژێتەوە و نەبێت بە بزوتنەوەیەكی جەماوەری ئازادیخواز و عەدالەتخواز، كە بێتە مەیدان، بۆ بەدەستەوە گرتنی چارەنووسی كۆمەڵانی خەڵك و نەبێت بەواقیع، ئەم چارەنووسە مەترسیدارە، لەعێراق و هەرێمی كوردستان بەسەر جەماوەردا ئاوێزان دەبێت.    

هاوڵاتى  شاندی پەرلەمانی ئەوروپا پاڵپشتیی خۆی بۆ حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان لە شەڕی دژی داعش دووپات كردەوە. سارا سکیتیداڵ، سەرۆکی شاندی پەرلەمانی ئەوروپا بۆ پەیوەندییەکانی ئەو پەرلەمانە لەگەڵ عێراق لە راگەیێندراوێکدا لەبارەی هێرشەکەی چەند رۆژێک پێش ئێستای کەرکووک دەڵێت، بەناوی شاندەکەیەوە پرسە و سەرەخۆشی خۆی ئاراستەی حکومەتی عێراق و خێزانی کوژراوەکانی "هێرشە تیرۆریستییەکەی ئەم دواییەی کەرکووک دەکات".  سارا سکیتیداڵ دەڵێت، "جارێکی دیکە شاندەکەی سەرکۆنەی هەموو کارێکی تووندوتیژی و هاندانێکیان دەکات، بەتایبەتی ئەوانەی لەسەر بنچینەی ئایین، پێکهاتەی ئیتنی، رق و کینی کۆمەڵایەتی ئەنجام دەدرێن".  سەرۆکی شاندەکەی پەرلەمانی ئەوروپا ئاماژە بەوە دەکات، هێرشەکەی کەرکووک قبووڵ نەکراوە، بەڵام دڵنیاییش لەوە دەدات کە "تیرۆریستەکان ئامانجەکەیان بەدەستناهێنن و خەڵکی عێراقیش لە رەتکردنەوەی ئەو هەوڵانەدا یەکگرتوون کە پەڕگیرەکان لە گرووپ و لایەنە جیاوازەکان دەیاندەن بۆ تێکدانی سەقامگیریی وڵات، ئەوەش لەرێگەی دروستکردن و زیادکردنی کێشە تائیفییەکانەوە".  لە بەشێکی دیکەی راگەیێندراوەکەدا هاتووە، "شاندی پەیوەندییەکانی پەرلەمانی ئەوروپا بۆ پەیوەندییەکانی لەگەڵ عێراق پاڵپشتیی هەمیشەیی خۆی بۆ حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان دووپاتدەکاتەوە لە شەڕی بەردەوامیان دژی تیرۆریزم، لەوانەش بۆ شەڕیان دژی داعش. شاندەکە داوا لە یەکێتیی ئەوروپا و ئەندامەکانی دەکات کە هاوکارییەکانیان بۆ عێراق لەبوارەکانی ئاسایش و پاراستنی مافە بنچینەییەکان و مافە مەدەنییەکان کاریگەرتر بکەن، ئەوەش بەلەبەرچاوگرتنی ئەو راستیەی کە رۆژی 10ی تشرینی یەکەمی 2021 هەڵبژاردنی پەرلەمان لە عێراق بەڕێوەدەچێت".  شاندی پەرلەمانی ئەوروپا بۆ پەیوەندییەکانی نێوان ئەو پەرلەمانە و عێراق سەرکۆنەی کارە تووندوتیژییەکانی ئەم دواییەی نێو عێراق دەکات، بەتایبەتی ئەوانەی لەسەر بنچینەی ئایین، پێکهاتەی نەتەوەیی و رق و کینی کۆمەڵایەتی ئەنجام دەدرێن و پاڵپشتیی خۆیشی بۆ حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان لە شەڕی دژی داعش دووپات دەکاتەوە. رۆژی 4ی ئەم مانگە و لە ئەنجامی هێرشێکی چەکدارانی داعشدا لە نزیک شارۆچکەی رەشادی باشووری رۆژئاوای شاری کەرکووک، 12 پۆلیسی فیدراڵی کوژران و ژمارەیەکی دیکەش برینداربوون. هەمان رۆژ 3 سەربازی عێراق کوژران و سەربازێکی دیکەش برینداربوون، ئەوەش کاتێک ژمارەیەک چەکدار هێرشیانکردە سەر خاڵێکی پشکنین لە باشووری رۆژهەڵاتی موسڵ.

هاوڵاتى  فڕۆكەجەنگییەكانی دەوڵەتی توركیا، گوندی سینەمۆکەی سەر بە ناحیەی سەنگەسەری لە بناری قەندیل بۆردومان کرد و بەھۆیەوە دوو ھاوڵاتی بریندار بوون.  شەوی ڕابردوو، فڕۆکە جەنگیەکانی دەوڵەتی داگیركەری توركیا گوندی سینەمۆکەی لە ناحیەی سەنگەسەری سەر بە شارۆچکەی قەڵادزێ، سێ جار بۆردوومانکرد و بەوھۆیەوە دوو ھاوڵاتی بەسووکی بریندار بوون.  جگە لەبرینداربوونی ئەو دوو ھاوڵاتیە زەرەر و زیانێکی زۆر بەر ڕەز و باخی ھاوڵاتیان کەوتووە و شوشەی پەنجەرەی ماڵان شکاوە. بەپێی ئامارەكانی ڕێكخراوی سی پی تی ئەمریكی كە مانگی ڕابردوو بڵاویكردەوە، بەهۆی بۆردوومانی دەوڵەتی توركیاوە لە سەرتای ئەمساڵەوە چوار هاوڵاتی شەهیدبوون و١٩ هاوڵاتیش بریندابوو

  هاوڵاتی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە دو نوسراوی جیاواز رەزامەندی لەسەر خەرجکردنی زیاتر لە 540 ملیۆن دینار بۆ پڕۆژەی (رێگاسازی کۆڵانەکانی زۆنی E و گەیاندنی تۆڕی ئاوی خواردنەوە بۆ زۆنی E بۆ ناحیەی تاسڵوجە، هەروەها پڕۆژەی قیرتاوکردن و دروستکردنی شۆستە بۆ گەڕەکی ئاشتی عەربەت. بەپێی نوسراوێک کە واژۆی ئومێد سەباح، سەرۆکی دیوانی ئەنجومەنی وەزیرانی لەسەرە و بۆ وەزارەتی دارایی و ئابوری نێردراوە، تیایدا هاتوە، "رەزامەندی درا بە تەرخان و خەرجکردنی گوژمەی 450.000.000 (چوار سەد و پەنجا ملیۆن دینار) بەشێوەی نەختینە و بە قۆناغ لەسەر بودجەی پەرەپێدانی پارێزگای سلێمانی بەمەبەستی جێبەجێکردنی پڕۆژەی (رێگاسازی کۆڵانەکانی زۆنی E و گەیاندنی تۆڕی ئاوی خواردنەوە بۆ زۆنی E بۆ ناحیەی تاسڵوجە لە سلێمانی، بەپێی پێشوەچونی کارە ئەنجامدراوەکان و رێنماییەکانی جێبەجێکردنی گرێبەستەکانی حکومی ژمارە (2)ی ساڵی 2016. هەروەها لە نوسراوێکی دیکەدا ئومێد سەباح رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر  تەرخان و خەرجکردنی گوژمەی 90.41.750 (نەوەد ملیۆن و چل و یەک هەزار و حەوتسەد و پەنجا دینار) بەشێوەی نەختینە و قۆناغ لەسەر بودجەی پەرەپێدانی پارێزگای سلێمانی بەپێی پێشوەچونی کارە ئەنجامدراوەکان، بەمەبەستی جێبەجێکردنی پڕۆژەی قیرتاوکردن و دروستکردنی شۆستە بۆ گەڕەکی ئاشتی عەربەت بەمەرجێک پڕۆژەکە تەواو بکات.