هاوڵاتى بافڵ تاڵهبانى هاوسەرۆكی یەكێتی رایگەیاند"ڕێگەنادەین لەپرسی یەکگرتنەوەی هێزەکانی پێشمەرگەدا ناهاوسەنگی دروستبکرێت" و دەڵێت" لەڕێگەی نوێنەرەکانمانەوە لەحکومەت داوامانکردووە ئەم کێشەیە بەخێرایی چارەسەربکرێتو ڕێگەنەدرێت ژیانو قوتی ھێزی پێشمەرگە بخرێتە ناو کێشمەکێشو ململانێکانەوە". ئەمڕۆ سێ شەممە، 1ی حوزەیرانی 2021 بافڵ تاڵەبانی ھاوسەرۆکی یەکێتی لهپهیجى فهرمى بڵاوكراوهتهوه، سەردانی فەرماندەی ھێزەکانی 70ى پێشمهرگهى كردوهو كۆبونهوهیهكى ئهنجامداوه. ئهوهش ڕونكراوهتهوه، لەبارەی یەکگرتنەوەی ھێزەکانی پێشمەرگەو پێشخستنی توانا سەربازییەکانو پێداچوونەوە بەپەیکەری یەکە سەربازییەکان، تاڵهبانى وتویهتى:"یەکێتی پاڵپشتیو ھاوکاری سەرخستنی ئەم ھەنگاوە نیشتمانییە دەکاتو دەمانەوێت ھێزێک بونیادبنێینەوە کە لەئاست گۆڕانکارییە ئەمنیو سەربازییەکان بێت". ئهوهشى وتوه، "بەڵام ڕێگەنادەین لەم پرۆسە نیشتمانییەدا بەرژەوەندی حزبی زاڵبکرێتو ناھاوسەنگی دروستبکرێت، دەبێت لە یەکگرتنەوەی ھێزی پێشمەرگەی کوردستان بنەماکانی یەکسانی، دادپەروەرییو نیشتمانی ڕەچاوبکرێت". ئهوهش هاتوه، ھەر لەکۆبوونەوەکەدا بافڵ تاڵەبانی فەرماندەی ھێزەکانی حەفتای بەرچاوڕوونکرد لەسیاسەتی نوێی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆرو چەند ڕاسپاردەو بڕیارێکی دەرکردوه لەپێناو سەقامگیریی زیاتری ئاسایشو ئارامی لەھەرێم بەتایبەت ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی ھەرێم کە بۆشایی ئەمنیی تێدایەو لەئێستادا لەچوارچێوەی ژووری ھاوبەشی ئۆپەراسیۆن لەگەڵ ھێزە عێراقییەکان ھەماھەنگی دەکرێتو بەرنامەو پلان بۆ ئارامی زیاتر لەو سنوورانە دادەنرێت. سەبارەت بەژیانو گوزەرانی پێشمەرگەو دواکەتنی مووچەی چەند لیوایەکی ھاوبەش، ھاوسەرۆکی یەکێتی ئاشكرایكردوه، "لەڕێگەی نوێنەرەکانمانەوە لەحکومەت داوامانکردووە ئەم کێشەیە بەخێرایی چارەسەربکرێتو ڕێگەنەدرێت ژیانو قوتی ھێزی پێشمەرگە بخرێتە ناو کێشمەکێشو ململانێکانەوە".
هاوڵاتى بەهۆی تۆپبارانی تورکیاوە هاوڵاتیەكی مەدەنی لە گوندی هروور بریندار بووە و تائێستاش بۆردومانەكان بەردەوامە. ئەمڕۆ سێ شەممە، 1ی حوزەیرانی 2021 بەهۆی تۆپبارانی تورکیاوە هاوڵاتیەكی مەدەنی لە گوندی هروور بریندار بووە، ناوی رەمەزان عەلییە و دانیشتووی گوندەکەیە، ئێستا لە بنکەی تەندروستیی بێگۆڤا چارەسەری تەندروستی بۆ دەکرێت. شەوی رابردووش دەوروبەری گوندی هروور لەلایەن سواى تورکیاوە تۆپباران کرا. زیاتر لە مانگێکە بە بیانوی بونی بارەگاکانی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) توركیا دەستی كردووە بە ئۆپەراسیۆنەكانی بۆ خاكی هەرێمی كوردستان و تائێستا زیاتر لە 45كم هاتۆتە ناو خاكی هەرێمەوە.
هاوڵاتى نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان له پهيوهندييهكى تهلهفۆنيدا لهگهڵ هاوسهرۆكانى يهكێتى نيشتمانيى كوردستان له يادى 46 ساڵهى دامهزراندنى يهكێتيدا رایگەیاند" ئهمڕۆ يهكێتى يهكێكه لهو لايهنانهى خاوهن پێگهيهكى بههێز و سهرهكين له پرۆسهى سياسى و دهسهڵاتدارى له ههرێمى كوردستان و عێراقدا". دەقی راگەیاندراوەکە: ئهمڕۆ سێشهممه 2021/6/1 بهڕێز نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان له پهيوهندييهكى تهلهفۆنيدا لهگهڵ بهڕێزان هاوسهرۆكانى يهكێتيى نيشتمانيى كوردستان، له يادى 46 ساڵهى دامهزراندنى يهكێتيدا، به گهرمى پيرۆزبايى له خۆيان و له ڕێگهى ئهوانيشهوه له ئهنجومهنى باڵاى سياسى و بهرژهوهندى و مهكتهبى سياسى و ئهنجومهنى سهركردايهتى و تهواوى كاديران و جهماوهر و لايهنگرانى يهكێتيى نيشتمانيى كوردستان كرد و هيواى سهركهوتنى بۆ خواستن. بهڕێز سهرۆكى ههرێمى كوردستان دووپاتى كردهوه كه يهكێتيى نيشتمانيى كوردستان وهك هێزێكى سياسيى سهرهكيى كوردستان خاوهن ڕۆڵێكى دياره له مێژووى خهبات و تێكۆشانى ئازادى و بهديهێنانى دهسكهوتهكانى گهلى كوردستاندا، ئهمڕۆش يهكێكه لهو لايهنانهى خاوهن پێگهيهكى بههێز و سهرهكين له پرۆسهى سياسى و دهسهڵاتدارى له ههرێمى كوردستان و عێراقدا. بهڕێزيان ڕۆڵ و ئهرك و بهرپرسياريهتيى يهكێتيى نيشتمانيى كوردستان و تهواوى لايهن و پێكهاتهكانى لهپێناو تهبايى و يهكڕيزى و پێكهوهيى و پاراستنى ماف و دهسكهوتهكان و ئێستا و داهاتووى گهلى كوردستاندا به گرنگ و پێويست زانى، ههروهها لهم يادهدا سڵاو و دروودى بۆ گيانى خوالێخۆشبوو سهرۆك مام جهلال نارد و دووپاتى كردهوه كه به ڕێز و شكۆوه يادى دهكهينهوه. لاى خۆيانهوه بهڕێزان هاوسهرۆكانى يهكێتيى نيشتمانيى كوردستان سوپاس و پێزانينى خۆيان و يهكێتيى نيشتمانيى كوردستانيان بۆ پهيوهندى و پيرۆزباييى بهڕێز سهرۆكى ههرێمى كوردستان نيشان دا و جهختيان له تهبايى و يهكڕيزى و پێكهوهيى لهپێناو پاراستنى ماف و دهسكهوتهكانى گهلى كوردستاندا كردهوه. لە 22ی ئایاری ساڵی 1975 لە سووریا لە گەڕەکی ئەبوو روومانەی دیمەشق، یەکەم کۆبوونەوەی دامەزراندنی یەکێتی نیشتمانی کوردستان ئەنجامدرا و پرۆژەی دروستکردنی یەکێتی نیشتمانی کوردستان گەڵاڵە کرا، کۆبوونەوەی دووەم لە بەرلین و لە 27ـی ئایاری هەمان ساڵ بە سەرپەرشتی جەلال تاڵەبانی ئەنجامدراو لە رۆژی 1-6-1975بەفەرمی یەکێتی نیشتمانی کوردستان راگەیاندرا.
هاوڵاتى قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆكی حكومەت بەبۆنەی (46)ەمین ساڵیادی دامەزراندنی یەكێتی نیشتمانی كوردستان پەیامێکی بڵاوكردەوە و رایگەیاند" راگەیاندنی هاوپەیمانێتی لەگەڵ بزووتنەوەی گۆڕان و لێکتێگەشتنمان لەگەڵ ھەندێك لە لایەنە سیاسییەکانی تر هەنگاوێکی زۆر گرنگ و پێویست بوو لەم میانەدا پێویستمان بەزیادكردنی ئەم جۆرە هەنگاوانە هەیە. لەمەش گرنگتر بۆ گەیشتنمان بە کەناری ئارامی، دەبێت زیاتر كاربكەین بۆ ئاساییکردنەوەی دۆخی سیاسی و میدیایی لە کوردستان". جێگری سەرۆكی حكومەت دەشڵێت" "دەبێت بەشی خۆمان ئەرکی راستکردنەوەی باری لاری سیاسەتکردن و حوكمڕانی لە کوردستان و عێراق لەسەرشان ھەڵبگرین". لە 22ی ئایاری ساڵی 1975 لە سووریا لە گەڕەکی ئەبوو روومانەی دیمەشق، یەکەم کۆبوونەوەی دامەزراندنی یەکێتی نیشتمانی کوردستان ئەنجامدرا و پرۆژەی دروستکردنی یەکێتی نیشتمانی کوردستان گەڵاڵە کرا، کۆبوونەوەی دووەم لە بەرلین و لە 27ـی ئایاری هەمان ساڵ بە سەرپەرشتی جەلال تاڵەبانی ئەنجامدراو لە رۆژی 1-6-1975بەفەرمی یەکێتی نیشتمانی کوردستان راگەیاندرا. دەقی پەیامەكەی قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆكی حكومەت بەبۆنەی (46)ەمین ساڵیادی دامەزراندنی یەكێتی نیشتمانی كوردستان ساڵانە لە یادی دامەزراندنی یەکێتی هەموومان میدیا پڕ دەکەین لە درووشم و بیرەوەری مێژوویی. ئەمساڵ من بیرم لەوەكردەوە بەشێوازێكیتر لەو یادە بدوێم و هەوڵبدەم لەدیدی خۆمەوە پێناسەیەك بۆ یەكێتی بوون بكەم. لای من یەکێتی بوون زۆر بەسادەیی بوێرییە بەرامبەر تەحەددا جۆراوجۆرەكان. حیزبێک بۆ بەرهەڵستیكردنی دڕندەترین رژێم دروست بووبێت، دواتریش بەشێك بووبێت لە هۆكارەكانی رووخاندنی ئەو رژێمە، هەر ئەوەمان فێر دەکات کە یەکێتی بوون مانای بوێری و بەرەنگاربوونەوەی تەحەدداكانە. ئەگەر یەکێتی بیت، ئەوا یەكێتی حیزبی بەرپرسیاریەتییە، بۆیە دەبێت قۆڵی لێ هەڵماڵیت و شانی بدەیتە بەر و بە کردار رووبەڕووی ئاڵۆزیی و تەحەدداكان ببیتەوە. كورد وتەنی: بە ریش نییە بە ئیشە!. یەکێتی بوون خزمەتکردنی کۆمەڵانی خەڵکی كوردستانە بێ جیاوازی. ئەم حیزبە تەنها بۆ خۆی دانەمەزرا، بۆ ئەوە نەهاتە مەیدان سەركردە و ئەندامەكانی دەوڵەمەند بكات، موڵكی تەنها شارێک یان عشیرەتێک یان بنەماڵەیەک نەبوو و نابێت، بەڵكو خزمەتكاری هەموو چین و توێژەكانی خەڵكی كوردستانە. ئەم حیزبە لەپێناو ئازادی، دیموکراسی، مافی مرۆڤ و مافی چارەنووس وعەدالەتی كۆمەڵایەتی دروست بوو. بۆیە ئێستا پێویستمان بە هەڵسەنگاندنە؛ کام لەو ئامانجە سەرەکییانە هاتوونەتەدی تا ئێمە بچینە سەر ئامانجیتر و کاری بۆ بكەین؟ ئەگەر رێژەیەک دیاری بكەین بۆ هەریەك لەو ئامانجانە، ھەر یەکەیان چەندیان دەدەینێ؟ تا چەند رازین لەو ئازادیەی لە کوردستان هەیە؟ تا چەند پێمانوایە کوردستان بەرەو دیموکراسی رۆیشتووە؟ چەندمان ماوە تاوەکو بڵێین ئێمە حیزبێکی دیموکراسین لەناو هەرێمێكی دیموكراسی و وڵاتێكی دیموكراسیداین؟ پێوەرەکان چین کە بەراوردیان دەکەین بۆ هەڵسەنگاندنی ئاستی دیموکراسی ، چ لە ناو حیزب و چ لە ناو حکومەت؟ تا چەند پارێزەری مافی مرۆڤ بووین؟ پێموانییە تەنها لەبەر ئەوەی كۆنگرەمان گرێدا و هەڵبژاردن دەكەین بووبین بە دیموكراتی، یان باوەڕمان بە دیموکراسی هەبێت، چونكە زۆرجار هێزە نادیموكراتییەكانیش هەڵبژاردن دەكەن و كۆنگرەش دەبەستن. کەواتە یەکێتی بوون، بۆ من باوەڕهێنان و كاركردنیشە بەو ئامانج و پرەنسیپانەی کە لە پێناویدا دروست بووە، نەک تەنها قسە کردن، یان بۆڵەبۆلکردن و تانەلێدان. یەکێتی بوون کارکردنە لە پێناوی ئەو بەهاو باوەڕانە و گونجاندنی ژیانی خۆمانە لەو چوارچێوەیەدا. ناکرێت بڵێیت دیموکراسی و ئازادیم دەوێت بۆ وڵات، بەس لە ناو ماڵی خۆت، یان لە ناو حیزب، یان لە شوێنی كار و دەوامەكەت ستەمكار و دیكتاتۆر بیت. یەکێتی بوون، بۆ من هونەری بەڕێوەبردنیشە. راستە یەکێتی لە پێناو ئازادی بۆ عێراق و و دیموکراسی بۆ کوردستان دروست بووە. بەڵام لە ساڵی 1992 بەدواوە لە لووتکەی دەسەڵاتی جێبەجێکردندا بووە تا ئێستا. کۆمەڵانی خەڵک چاوەڕێ لە یەکێتی دەکەن ژیان و گوزەرانیان بۆ چاک بکەین، نەک وەک ئەوان گلەیی و رەخنە بگرین. ئۆرگانەکانی حیزب، کادرەکانی حیزب، نێردەکانی حیزب بۆ ناو حکومەت، بەربژێرەكانی حیزب بۆ پەرلەمان، دەبێت بە شێوەیەكی کرداری، رۆژانە ، بە رۆحیەتی دەوڵەتداری و بەرپرسیارێتی كار بكەن ، نەك تەنها درووشمبازی. دەبێت بەشی خۆمان ئەرکی راستکردنەوەی باری لاری سیاسەتکردن و حوكمڕانی لە کوردستان و عێراق لەسەرشان ھەڵبگرین، ئەمەش بە درێژکردنی پەنجەی تۆمەت بۆ یەکتری و شکاندنی یەکتری لە رێگەی میدیا و سۆشیاڵ میدیا یان دژایەتی ناو ئۆرگانەكانی حیزب نایەتە دی، بەڵكو بەوە دێتەدی یەکێتی هەست بەو بەرپرسیاریەتییە بکات کە حەز بکەین یان نا تازە لەسەر شانمانە و بەشێکی کاریگەربین لەبەڕێوەبردنی هەرێمی كوردستان. ئەم ئامانجەش بەوە دێتەدی کاریگەرییمان هەبێت لەسەر ئاڕاستەکردنی کۆمەڵگامان بەرەو کۆمەڵگایەکی ئارام و ئاشتیخواز و خاوەن راوبۆچوونی خۆی كە تەندروست و كاریگەر بێت. یەکێتی هەرگیز لەو باوەڕەدا نەبووە کە دەبێت، یان دەتوانێت بە تاقی تەنھا ئەم هەموو بەرپرسیاریەتییە بگرێتە ئەستۆی خۆی. بۆ سەرکەوتن لە جێبەجێکردنی ئەرک و بەرپرسیاریەتییەکانی و پێشكەشكردنی خزمەتی زیاتر یەکێتی لە رابردوو لە ئێستا و ئایندەش پێویستی بە هەماهەنگی و هەندێكجار هاوپەیمانێتی هەبووە و دەبێت، چ هی نێوخۆیی و چ هی نێودەوڵەتیش. ئەمەش ئەوەمان لێ دەخوازێت ژیرانە و وەک مام گوتەنی؛ ئاگایەکمان لە پانایی بێت، پشت بەستوو بە هەڵسەنگاندنێکی بابەتیانە لەبارەی هێزی خۆت و یار و نەیارەكان بڕیاری دروست بدەین. هەرگیز نابێت رێگە بدەین ژاوەژاوی سۆشیال میدیا زاڵ ببێت بەسەر ئارامی لە بیرکردنەوەمان و لە لۆژیكی بڕیارەكانمان. تەلارێك بە چەندین مانگ، هەندێكجار چەندین ساڵ دروست دەکرێت، بەڵام بە رۆژێک دەڕوخێنرێت. یەکێتی 46 ساڵە پەیوەندی سیاسی خۆی و پەیوەندییە دیپلۆماسیەکانی خۆی بە هێز دەکات، ئێستا چۆن دەتوانین کاربکەین بۆ زیاتر بەهێزکردنیان؟ راگەیاندنی هاوپەیمانێتی لەگەڵ بزووتنەوەی گۆڕان و لێکتێگەشتنمان لەگەڵ ھەندێك لە لایەنە سیاسییەکانی تر هەنگاوێکی زۆر گرنگ و پێویست بوو لەم میانەدا پێویستمان بەزیادكردنی ئەم جۆرە هەنگاوانە هەیە. لەمەش گرنگتر بۆ گەیشتنمان بە کەناری ئارامی، دەبێت زیاتر كاربكەین بۆ ئاساییکردنەوەی دۆخی سیاسی و میدیایی لە کوردستان. ئاستی پەیوەندییە دیپلۆماسیەکانی یەکێتیش رۆژ لە دوای رۆژ بەهێزتر دەبن، بەڵام پێویست دەکات گرنگییەکی زیاتر بدەین بە پەیوەندییەکانمان لەگەڵ حیزب و لایەنە سیاسییەکان و کەسایەتییە سیاسی و ئایینییەكانی بەشەکانی تری عێراقیش. لە ساڵانی رابردوو وەبەرهێنانێکی زۆر کرابوو لەو پەیوەندییانە کە ئەگەر بە بەردەوامی پەرەیان پێ نەدرێن، ئەوا کاڵ و سارد دەبنەوە و هەوڵەكان بەفیڕۆ دەچن. سەرەنجام هەڤاڵان، با هەمیشە ئەوە بەبیر خۆمان بهێنینەوە کە یەکێتی بوون ئیمتیاز نییە، ئەرک و بەرپرسیاریەتییە. ئەرک و بەرپرسیارێتیش پێویستی بە هەنگاوی كردەییە، نەک تەنها تیۆر و پەیامی میدیایی. بەداخەوە حەزم دەکرد ئەم یادە لە کوردستان بکەمەوە، بەڵام کاتێک ئەمە دەنووسم بە ئەرکی خۆم هەستاووم و لە بەغدادم بۆ بەردەوام بوونی گفتوگۆکانمان و مسۆگەركردنی مافە رەواکانی کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان. دروود بۆ گیانی پاكی مام و شەھیدانی گەلەكەمان. پیرۆز بێت یادی دامەزراندی یەکێتیمان. هەر شاد و سەربەرز و سەرکەوتوو بن.
هاوڵاتى مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان، بەبۆنەی (46)ەمین ساڵیادی دامەزراندنی یەكێتی نیشتمانی كوردستان پەیامێکی ئاراستەی یەکێتی کرد و رایگەیاند " لەم یادە دا جەخت دەكەینەوە لەسەر هەماهەنگیی و تەبایی و یەكڕیزیمان، بۆ چارەسەركردنی كێشە و گیروگرفتەکان و دابینكردنی خۆشگوزەرانی و بەختەوەریی بۆ هاووڵاتییان". لە 22ی ئایاری ساڵی 1975 لە سووریا لە گەڕەکی ئەبوو روومانەی دیمەشق، یەکەم کۆبوونەوەی دامەزراندنی یەکێتی نیشتمانی کوردستان ئەنجامدرا و پرۆژەی دروستکردنی یەکێتی نیشتمانی کوردستان گەڵاڵە کرا، کۆبوونەوەی دووەم لە بەرلین و لە 27ـی ئایاری هەمان ساڵ بە سەرپەرشتی جەلال تاڵەبانی ئەنجامدراو لە رۆژی 1-6-1975بەفەرمی یەکێتی نیشتمانی کوردستان راگەیاندرا. دەقی پەیامی پیرۆزبایی مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ ساڵیادی دامەزراندنی یەكێتی نیشتمانی كوردستان:.. بەبۆنەی (46)ەمین ساڵیادی دامەزراندنی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بۆ بەڕێز/ مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بەبۆنەی (46)ەمین ساڵیادی دامەزراندنی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، پیرۆزباییەكی گەرم لە ئێوەی بەڕێز و ئەندام و لایەنگرانی حزبە تێکۆشەرەکەتان دەكەین و، هیوای بەرەوپێشچوون و سەركەوتنتان بۆ دەخوازین لە كار و بەرنامەکانتان بۆ خزمەتگەیاندنی زیاتر بە دۆزی رەوای گەلەكەمان. یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، هاوخەبات و هاوپەیمانێكی گرنگ و سەرەكی پارتیمان، پارتی دیموكراتی كوردستانە و، ھاوشان لەگەڵ هێز و لایەنە سیاسییەكانی دیكە رۆڵی كاریگەری هەبووە لە بەدیهاتن و پاراستنی دەسكەوتەكانمان، بۆیە ئومێدەوارین لەو قۆناغەشدا بەهەموو لایەك هەوڵ بدەین بۆ بەرزراگرتنی بەرژەوەندییە باڵاكانی نەتەوەیی و نیشتیمانییەکانمان و، بە گیانی بەرپرسیاریەتی و نیشتیمانپەروەریەوە بەپێی پێویستی قۆناغەکە دەوری شیاوی خۆی ببینێ. لەم یادە دا، جەخت دەكەینەوە لەسەر هەماهەنگیی و تەبایی و یەكڕیزیمان شانبەشانی هێز و لایەنە سیاسیەكانی دیكەی كوردستان بۆ چارەسەركردنی كێشەو گیروگرفتەکان و دابینكردنی خۆشگوزەرانی و بەختەوەریی بۆ هاووڵاتیان و داكۆكیكردن لەو ئەزموونە و سووربوون لەسەر بەدیهێنانی تەواوی مافە رەواكانمان و پاراستی قەوارەی ھەرێمی کوردستان.. جارێكی دیكە پیرۆزباییتان لێدەكەین و هەر سەركەوتوو بن.. مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان
هاوڵاتى وهزیری كشتوكاڵ و سهرچاوهكانی ئاوی حكومهتی ههرێم رایگەیاند" ژمارەیەک لێكتێگهیشتن واژۆکراون و لەبەرژەوەندی جوتیاران ئهنجامی گرنگ و بهرچاویان بهدهستهێناوه" دەڵێت " لەمەودوا رێگاكان كراوەن بۆ هەناردەكردنی بەرهەمە ناوخۆییەكانی جوتیارانی هەرێمی كوردستان بۆ ناوچەکانی دیکەی عێراق. بێگهرد تاڵهبانی، وهزیری كشتوكاڵ و سهرچاوهكانی ئاوی حكومهتی ههرێم لهپهیامێكدا له ههژماری تایبهتی خۆی لهتۆڕی كۆمهڵایهتی فهیسبوك نوسیویهتی، "رۆژی دووشهممه لهمهراسیمێكی شایستهدا، یاداشتنامهی لێكتێگهیشتنمان له نێوان ههردوو وهزارهتی كشتوكاڵی عێراق و وهزارهتی كشتوكاڵ و سهرچاوهكانی ئاوی ههرێمی كوردستان واژۆكرد، بهئامانجی چارهسهركردنی كێشه پهیوهندیدارهكان و ههماههنگی و پهرهپێدانی زیاتری پهیوهندیهكان له سێكتهری كشتوكاڵدا". باسی لەوەشکردوە، "خۆشبهختانه لهم یاداشتنامهیهدا ئهنجامی گرنگ و بهرچاومان بهدهستهێناوه، كه ههمو ههنگاو و بڕیارهكان له پێناو خزمهتی گشتی جوتیارانی ههرێمی كوردستان و عێراقدان". دوێنێش وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاوی حکومەتی هەرێم جەختی كردەوە، دوای هەوڵە بەردەوامەكانیان بەمەبەستی ساغكردنەوەو هەناردەكردنی بەرهەمەكانی ناوخۆی جوتیاران بۆ بازاڕەكانی ناوەڕاستو خواروی عێراق، لەمەودوا رێگاكان كراوەن بۆ هەناردەكردنی بەرهەمە ناوخۆییەكانی جوتیارانی هەرێمی كوردستان بۆ ناوچەکانی دیکەی عێراق.
هاوڵاتى ئەمڕۆ سێشهممه 1ی حوزەیرانی 2021، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەکانی جیهاندا بە 70 دۆلار و 8 سەنتە. هاوکات لە بۆرسە بازارە جیهانییەکان، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی ئەمریکیش بە 67 دۆلار و 55 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، لەگەڵ پێشبینی بازارە پیشەسازییەکان بۆ زیادبوونی خواست لەسەر نەوت لەچەند مانگی داهاتوودا لەئەنجامی بوژانەوەی ئابوری وڵاتان و نزیکبوونەوەی کۆبوونەوەی وڵاتانی هەناردەکاری نەوت و هاوپەیمانەکانی ناسراو بە (ئۆپیک پڵەس)، ئەمڕۆ بەهای نەوت 70 دۆلاری تێپەڕاند.
هاوڵاتى وتهبێژى حکومهتى ههرێم راگهیاندراوێکى بڵاوکردهوه و تیایدا هاتووه، به فهرمى ئاگادارى حکومهتى تورکیایان کردووهتهوه بۆ کۆتاییهێنان به بڕینهوهى دار له ناوچه سنورییهکانى ههرێمدا. ئهمشهو دووشهممه 31ى ئایارى 2021، جوتیار عادل له راگهیاندراوێکدا ههڵوێستى حکومهتى ههرێمى بهرامبهر به بڕینهوهى دار لهلایهن تورکیاوه له چهند ناوچهیهکى سنورى ههرێمدا بڵاوکردووهتهوه و تیایدا هاتووه:"حکومهتى ههرێمى کوردستان نیگهرانى و ناڕهزایى خۆى بهرامبهر داربڕین و زیانگهیاندن به سروشتى ههرێمى کوردستان دهردهبڕیت و به فهرمیش ئاگادارى حکومهتى تورکیاى کردووهتهوه که کۆتایى به داربڕین له ناوچه سنورییهکان بهێنن که جێگهى قبوڵکردن نییه ." ههروهها له راگهیاندراوهکهدا ئهوهش هاتووه، "حکومهتى ههرێمى کوردستان دووپاتى دهکاتهوه، بوونى چهکدارانى پهکهکه له ههرێمى کوردستان و بهتایبهتى ناوچه سنورییهکان بووهته هۆى هاتنى هێزهکانى تورکیا و دروستبوونى شهر و پێکدادانى نێوان ههردوولا." هاوکات داوا له پهکهکه دهکهن رێز له سهروهرى خاکى عێراق و ههرێمى کوردستان بگرن و چیتر دانیشتووانى ئهو ناوچهیه دووچارى نههامهتى و ئاوارهیى و ماڵوێرانى نهکهن. ماوهیهکه هێزهکانى سوپاى تورکیا له ناوچهى بادینان و دهڤهرى بهروارى باڵا دهستى کردووه به بڕینهوهى دارى دارستانهکانى سهر سنورى ههرێم و تورکیا و نزیکهى 40 کیلۆمهتر خاکى ههرێمى کوردستانیان داگیر کردووه. ئهمه لهکاتێکدایه ئهمڕۆ دووشهممه رۆژنامهى هاوڵاتى لهژماره(1920) به مانشێتێکى گهوره لهلایهره یهکدا بڵاویکردووهتهوه که چهکارانى تورکیا داراى تهمهن سهد ساڵهیان بریووهتهوه. بۆ زانیارى زیاتر سهردانى ئهم لینکه بکهن: https://hawlati.co/page_detail?smart-id=19490
هاوڵاتى ئهندامێکى فراکسیۆنى پارتى له پهرلهمانى کوردستان دهڵێت:" به بهڵگه چهکدارانى تورکیا، له دهڤهرى سندییا له قهزاى زاخۆ بهربوونهته دار و بهردى ئهو دهڤهره و دهیانبڕن و دهیاندزن". هێڤیدار ئهحمهد پهرلهمانتارى پارتى له پێگهى تایبهتى خۆى له تۆڕى کۆمهڵایهتى فهیسبووک، چهند وێنهیهکى بڵاوکردووهتهوه و نووسیوییهتی:" به بهڵگه چهکدارانى تورکیا، له دهڤهرى سندییا له قهزاى زاخۆ بهربوونهته دار و بهردى ئهو دهڤهره و دهیانبڕن و دهیاندزن". ناوبراو نوسیویهتى:" ئهو دارانهى تورکیا دهیانبڕنهوه تهمهنییان سهرووى ١٠٠ ساڵه و له گوندهکانى سنات، مێرگه شیش، کهلۆک و ماسیسن". ئهو پهرلهمانتارهى پارتى نووسیویشیهتی، داوا له حکومهتى ھهرێمى کوردستان دهکات رێگاى دبلۆماسى و یاسایى بگرنهبهر و داوا له کۆمهڵگاى نێودهوڵهتیش بکهن ئهم داڕبڕینه بوهستێنن. ئهمه لهکاتێکدایه ئهمڕۆ دووشهممه رۆژنامهى هاوڵاتى لهژماره(1920) به مانشێتێکى گهوره لهلایهره یهکدا بڵاویکردووهتهوه که چهکارانى تورکیا داراى تهمهن سهد ساڵهیان بریووهتهوه. بۆ زانیارى زیاتر سهردانى ئهم لینکه بکهن: https://hawlati.co/page_detail?smart-id=19490
هاوڵاتى ئهدههم بارزانى ههرێمى کوردستانى جێهێشت و رایگهیاند:" ناتوانێت له وڵاتێکدا بمێنێتهوه که تورکیا داگیرى بکات و حکومهتى ههرێمیش بێدهنگ بێت". ئهمڕۆ دووشهممه 31ى ئایارى 2021، ئهدههم بارزانى سهرۆکى پێشووى ئهنجومهنى سهرکردایهتى پارتى له سلێمانى به ئاژانسى فوراتى راگهیاندووه، ئهو به هیچ شێوهیهک له خاکى کوردستان ههڵنههاتووه. ههروهها راشیگهیاند:" له ماوهیهکى نزیکدا به بزووتنهوهى گهلى شۆڕشگێڕییهوه دهگهڕێمهوه و لهم رووهوه خهباتم ههیه و گهل پشتیوانيم دهکات". هاوکات بارزانى ئهوه دووپاتدهکاتهوه که" جگه له بزووتنهوهى شۆڕشگێڕى بڕواى به هیچ حیزبێک نییه، بۆ ئهوهش خهبات و ههوڵى ههیه و له ماوهیهکى نزیکدا دهگهڕێتهوه بۆ ههرێمى کوردستان. رۆژى 29ى ئهم مانگه ئهدههم بارزانى له پۆستێکى فهیسبووکدا رایگهیاندبوو، دهڤهرى بادینان کهوتووهته بهر شاڵاوێکى چڕى دهستبهسهرداگرتن و دهوڵهتى تورکیا ههر جوگرافیا و ناوچهیهکى لهرووى سوپایى داگیر کردبێت، ههرگیز پاشهکشهى لێ نهکردووه ، باسیلهوهشکردبوو، کاتى لێدانى زهنگى مهترسیى هاتووه.
هاوڵاتى توركیاو ئێران كەمیراتگری دوو ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و سەفەوی-ن سەرەڕای ململانێكانیان، ستراتیژێكی نزیك و دوژمنكارانەیان لەسەر پرسی كورد هەیەو هیچ كات ناكۆكییەكانیان وای نەكردووە دژی كورد كۆك نەبن و پەكەكە وەك هێزێكی سەرەكیی كورد باجی ستراتیژی هاوبەشی تاران و ئەنقەرە دەدات. پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) كە لەساڵی (1978) دامەزراندنی خۆی راگەیاندو وەك هێزێكی سیاسی و سەربازیی بۆ بەدەستهێنانی بەشێك لەمافەكانی كورد چالاكییەكانی لەبازنەی چوارپارچە یان كوردستانی گەورە رێكدەخات، بەبەردەوامی دەكرێتە ئامانجی وڵاتانی وەك (ئێران و سوریاو عێراق و توركیا) بەڵام توركیاو ئێران راستەوخۆو ناڕاستەوخۆ زیاترین رێگریی و دوژمنایەتیی ئەم هێزە دەكەن و زۆرجار لەڕێگەی بەكرێگیراوان یان هێرشی سەربازییەوە پەكەكە دەكەنە ئامانج، چونكە ئەم دوو وڵاتە مێژوییەكی هاوبەشی دورودرێژیان هەیە لەدژایەتیی كوردو بزوتنەوەكانی، بۆیە پەكەكە بەپێی ئەو هەلومەرجانە پلان و ستراتیژیی خۆی بۆ هەڵسوكەوت یان خۆپاراستن لەبەرامبەر دەسەڵاتی ئەو دوو وڵاتە رێكدەخات. توركیاو ئێران وەك دوژمن و نەیاری پەكەكە هەوڵی دانوستانی نهێنی و رێككەوتن لەگەڵ ئەو هێزە دەدەن و رەنگە مەبەستیشان لەم كارە زیانگەیاندن بەپەكەكە و پرسی كورد بێت بەتایبەت كۆماری ئیسلامی ئێران بەبەردەوامیی هەوڵیداوە كە هەستیاریی لەگەڵ پەكەكە دروستنەكات بۆ ئەوەی لەلایەك كێشەی كورد لەئێران هاوشێوەی توركیا سەرهەڵنەدات و لەلایەكی دیكەوە پەكەكە ببێتە مایەی لاوازبوونی توركیا وەك ركابەرێكی سەرەكیی ئێران لەناوچەكەدا. رێككەوتنی توركیاو سوریا ستراتیژی پەكەكە دەگۆڕێت ناكۆكییەكانی توركیاو سوریا كەمێژوویەكی دورودرێژی هەیەو رەنگە بتوانرێت بووترێت سەرچاوەی ئەو ناكۆكییەش ئاوی رووباری فورات بووە كە لەناوچە شاخاوییەكانی باكوری كوردستانەوە هەڵدەقوڵێت و ئەم دوو وڵاتە لەگەڵ عێراق لەچەند قۆناغێكی جیاجیاو لەساڵانی (1960) تاساڵی (1990) چەند رێككەوتنێكی سێقۆڵیی نێوانیان ئەنجامداوە، بەهۆی ئەوە زۆربەی ئاوی روباری فورات دەچێتە سوریاو ژیانی بەشێكی بەرچاوی خەڵكی ئەو وڵاتەی پێوە گرێدراوەتەوە، توركیا بەبەردەوامیی وەك كارتێكی فشار لەدژی سوریاو هەندێكجاریش دژی عێراق بەكاریهێناوە. كودەتای سەربازیی (1980)ی توركیا دژی حكومەتی سولەیمان دەمێرەل و دەستگیركردنی ئەندامانی پەكەكەی بەدوای خۆیدا هێناو ئەو كودەتایە (210) هەزار دۆسیەی دادگایی لێكەوتەوەو (230) هەزار كەس دادگایی كران و بڕیاری لەسێدارەدان بۆ حەوت هەزار كەس دەرچوو (400) رۆژنامەنوس دەستگیركران و سەرجەم چوار هەزار ساڵ زیندانییان بۆ بڕایەوەو ژمارەیەكی بەرچاویش بەهۆی مانگرتن و هەوڵی راكردن لەزیندانەكانی توركیا گیانیان لەدەستدا، بووە هۆی ئەوەی پەكەكە پەنا بۆ خاكی رۆژئاوای كوردستان لەژێر دەسەڵاتی حافز ئەسەد بەرێت. كودەتا سەربازییەكەی توركیاو قوڵبوونەوەی ناكۆكییەكانی ئەو وڵاتە لەگەڵ سوریا لەسەر ئاوی رووباری فورات رەنگە هۆكارێكی سەرەكیی بووبێت بۆ ئەوەی رژێمی ئەوكاتی حافز ئەسەد لەسوریا چاوپۆشیی لەبوونی پەكەكە لە رۆژئاوای كوردستان لەو سەردەمەدا بكات. ئەگەرچی بەپێی سەرچاوە مێژووییەكان حافز ئەسەد سەرۆكی ئەو كاتی سوریا ویستوویەتی بەجێگیربوونی پەكەكە لە رۆژئاوای كوردستان ئەو هێزە دژی توركیا وەك كارتێكی فشار بەكاربهێنێت، بەڵام واژۆكردنی رێككەوتنی نێوان توركیاو سوریا بەناوی (پەیمانی ئادانا) لەساڵی (1998) بووە هۆی دەستبەجێ دەركردنی پەكەكە لەخاكی رۆژئاوای كوردستان، چونكە توركیا بەپێی ئەو رێككەوتنەی لەگەڵ دیمەشق رێگەپێدراو بوو كە بەمەبەستی سەركەوتنی هێزە نەیارەكانی تاقوڵایی پێنج كیلۆمەتر بچێتە خاكی سوریاوە. دوای رێككەوتنی (ئادانا) كە ئێران و روسیا نێوبژیوانی بوون رژێمی سوریا بڕیاری دەركردنی عەبدوڵا ئۆجەلان، سەرۆكی پەكەكە و پارتەكەی دەدات، بۆیە ئەو پارتەو هێزەكەی بۆ خۆپاراستن لە رژێمی سوریاو حكومەتی توركیا پەنا بۆ هێڵە سنورییەكانی نێوان خاكی رۆژهەڵاتی كوردستان و باكوری كوردستان بەتایبەت قەندیل دەبات و بەشێك لەهێزەكانیشی لەناوچەكانی (ورمێ، خۆی، سەڵماس، ماكۆ) جێگیردەكات، ئەمەش وایكردووە توركیا بە بەردەوامیی تۆمەتی پەیوەندیی نێوان كۆماری ئیسلامی ئێران و پەكەكە بداتەپاڵ ئەو دوو لایەنەو لەدوایین رووداویشدا كاتێك ئیرەج مەسجدی، باڵیۆزی كۆماری ئیسلامی ئێران لەعێراق رایگەیاند؛ ئۆپەراسیۆنەكانی توركیا بۆ سەر هەرێمی كوردستان نایاساییەو پێشێلكردنی سەروەریی خاكی عێراقە، سلێمان سۆیلۆ، وەزیری ناوخۆی توركیا بەتوندی وەڵامی مەسجدی دایەوەو رایگەیاند؛ تائێستا ژمارەیەك چەكداری پەكەكە لەسنورەكانی ئێرانن و حكومەتی ئەو وڵاتە داڵدەیان دەدات، ئەم گرژییەش بانگهێشتی باڵیۆزەكانی ئەو دوو وڵاتەی لەئەنقەرە و تاران لەلایەن توركیاو ئێرانەوە لێكەوتەوە. رێككەوتنەكەی سوریاو توركیا بووە هۆی ئەوەی ئۆجەلان بڕواتە دەرەوە لەسوریا و روو لەچەند وڵاتێكی وەك (روسیا، ئیتاڵیا، یۆنان) بكات و دواجار لەپیلانێكی نێودەوڵەتییدا لەساڵی (1999) لەكینیا دەستبەسەر كراو ئەمەش كاردانەوەی كوردی لەهەموو جیهان و بەتایبەت لەناوچە كوردییەكان لێكەوتەوەو رۆژهەڵاتی كوردستانیش بەهۆی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیی دژی دەستگیركردنی ئۆجەلان وەك ناوچەیەكی سەربازیی لەلایەن كۆماری ئیسلامییەوە راگەیەنراو خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیی لەچەند رۆژێكدا دەیان قوربانیی و برینداری لێكەوتەوەو سەدان كەسیش دەستگیركران و هێزە ئەمنییەكانی ئێرانیش بەهەموو شێوەیەك هەوڵی سەركوتی ئەو خۆپیشاندانانەیان دەدا بەجۆرێك سوپاو هێزە ئەمنییەكانی زۆربەی ناوچەكانی ئێران بۆ سەركوتی خۆپیشاندەرانی رۆژهەڵاتی كوردستان روویان لەو ناوچانە كرد. رێككەوتنی سوریاو توركیاو دەستگیركردنی ئۆجەلان، ستراتیژیی پەكەكەی بەتەواوەتی گۆڕی و ئەو گۆڕانكارییە لەبەهێزبوونی پەكەكە لە رووی سەربازیی و سیاسییەوە بەدی دەكرێت، چونكە حاشا لەوەناكرێت كە توركیا دوای دەستگیركردنی ئۆجەلان بەهاوكاریی سەرەكیی ئیسرائیل، خەونی بە لەناوچوونی ئەو هێزەوە دەبینی و پێی وابوو بەو هەنگاوەی چیتر پرسی كورد لەتوركیا نابێتە كێشەی سەرەكیی دەسەڵات لەو وڵاتە. پەكەكە لەستراتیژی ئێراندا زۆربەی شیكەرەوانی سیاسیی تورك پێیان وایە بەهۆی ئەوەی دوای رووخانی سۆڤیەت لەساڵی (1991) توركیا پەیوەندییە سەربازیی و هەواڵگرییەكانی لەگەڵ ئیسرائیل بەرفراوان كردووە، ئێران وەك پیشەیەكی مێژویی خۆی هاوشێوەی پشتیوانیی لەمەلا مستەفا، سەرۆكی پێشووی پارتی دیموكراتی كوردستان (پارتی) لە رابردووداو هاوكاریی پارتی و یەكێتیی نیشتیمانی (یەكێتی) لەدژی رژێمی بەعس لەعێراق، دەیەوێت پەكەكە هاوشێوەی ئەو هێزانە دژی توركیا بەكاربهێنێت و یەكەم هەنگاویشی لە رێگەی رژێمی حافز ئەسەد لەسوریا بووە و كۆماری ئیسلامی ئێران لەساڵی (1988) لە رێگەی رژێمی سوریاوە بەبەردەوامیی پەیوەندیی بەسەركردەكانی ئەو هێزەوە كردووە و بواری بۆ رەخساندون سەردانی تاران بكەن و لەگەڵ بەرپرسانی باڵای كۆماری ئیسلامی ئێران. ئێران هاوشێوەی توركیا خاوەنی كێشەی پرسی كوردە، بەڵام دنیابینی ئێران بۆ پرسی كوردو داگیركردنی شێوازێكی دیكەی هەیە و بەچاوخشاندنێكی خێرا لەپلانی داگیركردنی كورد بەدەستی ئێران دەردەكەوێت ئەو وڵاتە پێچەوانەی توركیا كەكورد بەگەلێكی جیاواز لەتورك دەزانێت، دەیەوێت بەپشتبەستن بەچەند سەرچاوەیەكی مێژوویی درۆو دوور لە راستیی بەبەردەوامی گەلی كورد وەك بەشێك یان پاشكۆی نەتەوەی فارس یان هەندێك جار بەهاونەژاد لەگەڵ گەلانی ئێران ناوببات و لەم سۆنگەیە بەشێك لەستراتیژو سیاسەتی خۆی بۆ داگیركردنی كورد داڕشتوە. بۆیە بەرپرسانی ئێران بەگشتی هیچ كات نایەنەوێت پرسی كورد هاوشێوەی پرسی كورد لەتوركیا یان وەك نەتەوەیەكی سەربەخۆخواز ببێتە بابەتێكی سەرەكیی لەئێران و وڵاتانی دراوسێشی. موراد قەرەیلان، ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەریی كۆما جڤاكێن كوردستان (كەجەكە) و ئەندامی سەركردایەتیی پەكەكە ساڵی (2014) لەچاوپێكەوتنێكی تەلەفیزیۆنیدا ئاشكرای دەكات، كە پەكەكە دوای رێككەوتنی توركیاو سوریا لەساڵی (1998) بۆ پاراستنی خۆی لەگەڵ بەرپرسانی ئێران دانوستانی كردووە بەڵام هیچ پەیوەندییەكی پەكەكە لەسەر زیانگەیاندن بەپرسی گەلی كورد نەبووەو نابێت. قەرەیلان لەو چاوپێكەوتنەدا دەڵێت: «ئەو سەردەمەی پەیوەندیی لەنێوان ئێمە و ئێران هەبووە، رێگەمان نەداوە زیان بەپرسی كوردو هیچ رۆڵەیەكی كورد بكەوێت و ئەگەر هەر كەسێكیش بەڵگەیەكی لەسەر ئەوە هەیە كە لەو سەردەمەدا پەكەكە لەسەر زیانگەیاندن بەپرسی كورد پەیوەندیی لەگەڵ ئێران هەبووە دەتوانێت ئاشكرای بكات و رەخنە لەپەكەكە و سەركردەكانی بگرێت». ئەو سەركردەیەی پەكەكە لە نوێترین لێدوانیدا بۆ گۆڤارێكی ئیسرائیلی رایگەیاندووە توركیاو ئێران وەك دوژمنی هاوبەشی گەلی كوردن و تەنانەت ئەو دوو وڵاتە پێكەوە هێرش دەكەنەسەر پەكەكەو پژاك و لایەنەكانی دیكەی كورد لەزۆربەی ناوچەكانی كوردستان و بەتایبەت باكورو رۆژهەڵاتی كوردستان. لەلایەكی دیكەوە جەمیل بایك، هاوسەرۆكی (كەجەكە)و یەكێك لەدامەزرێنەرو سەركردەكانی (پەكەكە) لەنوێترین لێدوانیدا بۆ (شارپرێس) رایگەیاندووە: لەو سەردەمەی عەبدوڵا ئۆجەلان لەلوبنان و سوریا بووە پەیوەندییان لەگەڵ حكومەتی سوریاو ئێران هەبووەو دوای دەستگیركردنی ئۆجەلان ئەو دوو وڵاتەش لەژێر كاریگەریی پەیوەندییەكانیان لەگەڵ توركیا دەكەونە دژایەتیی پەكەكە. دەشڵێت:»ئێمە بەهۆی هەرێمی پاراستنی مێدیا سنورێكی بەرفراوانمان لەگەڵ ئێران هەیەو ئەو وڵاتە لەساڵی (2011) بەشێوەیەكی بەرفراوان هێرشی كردەسەر قەندیل كە هێزەكانی پاراستنی گەل (هەپەگە) تێیدا جێگیرن، بۆیە بەئاگربەستێكی ناڕاستەوخۆو دوو لایەنە هێرشەكان كەمكرایەوە، سەڕای ئەوانەش بەهۆی ئەو پەیوەندییانەی ئێران لەگەڵ توركیا هەیەتی ناوبەناو هێرش دەكاتەسەر گەریلا لەناوچە سنورییەكانی نێوان باكوری كوردستان و رۆژهەڵاتی كوردستان. بایك جەختی كردووەتەوە هیچ پەیوەندییەكی سیاسییان لەگەل ئێران نییەو ئەوەی لەسەر پەیوەندیی نێوان ئێران و پەكەكە بڵاودەكرێتەوە تەنها پڕوپاگەندەیە. لای هەموو كەس و بەتایبەت سەركردەكانی پەكەكە روونە كەپەیمانی ئادانا زیانیكی گەورەی بەكوردو پەكەكە گەیاندووە، بەڵام حەسەن رۆحانی، سەرۆك كۆماری ئێران لەپێنجەمین كۆبوونەوەی (ئاستانە) لەنێوان روسیاو توركیاو ئێران لەسەر شەڕی ناوخۆی سوریا رایگەیاند؛ باشترین بژاردە بۆ چارەسەری دۆخی سوریا چالاككردنەوەی رێككەوتنی ئادانایە بۆ ئەوەی نیگەرانییەكانی نێوان سوریاو توركیا چارەسەر ببێت، چونكە بەهۆی دۆخی سوریاوە بە كردەوە ئەو رێككەوتنە لەساڵی (2011)ەوە راگیراوە. لێدوانەكەی رۆحانی ئاشكرایە كە كۆماری ئیسلامی ئێران هاوشێوەی توركیا تا چ ئاستێك خوازیاری زیانگەیاندن بەپرسی كوردو لێدانی پەكەكەیە، بۆیە زۆر روونە ئێران لەستراتیژدا دژی پەكەكەو پرسی كوردە، بەڵام نایەوێت پەكەكە یان پارتی ژیانی ئازادی كوردستان (پژاك) لەدژی خۆی و پرسی كورد بوروژێنێت، بەڵكو دەیەوێت ئەو هێزانە بەبەردەوامی ببنە هۆی لاوازكردنی توركیا وەك ركابەرێكی سەرەكیی كۆماری ئیسلامی ئێران لە رووی نێودەوڵەتیی و ناوچەییەوە. رێككەوتنی توركیاو ئێران دژی پەكەكە كۆمەڵێك رێككەوتنی سەربازیی و ئەمنیی لەنێوان توركیاو ئێراندا هەیە بۆ ئەوەی رێگە بەهیچ وڵات و هێزێكی نەیاریان نەدەن سود لەخاكی وڵاتەكانیان وەگرن دژی دەسەڵات و حوكمڕانیی ئەنقەرەو تاران، بەڵام زۆرجار بەئەنقەست و دەمارگیرانە هەندێك هەواڵ و زانیاریی سەبارەت بە پەیوەندییەكانی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) و لایەنەكانی نزیك لەم هێزە لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران بڵاودەكرێتەوە كەسەرچاوەی زۆربەی ئەو هەواڵ و زانیارییانە دەزگا هەواڵگرییەكانی وڵاتانی وەك توركیاو ئێرانە بۆ نموونە دەوترێت زۆربەی سەركردەكانی پەكەكە عەلەوی-ن، بۆیە پەیوەندییان لەگەڵ ئێران هەیە لەكاتێكدا گومانەكان لەمێژووی عەلەوی لەلای شیعەو سوننە نەڕەویوەتەوە، بەڵام شیعەكان تا ئاستێك هەوڵی خۆگونجاندن لەگەڵ ئەو پێكهاتە ئاینییە دەدەن. جگە لە رێككەوتنە گەورە ئابورییەكانی نێوان ئەنقەرەو تاران كەهەندێك جار دەگاتە (35) ملیار دۆلار لەساڵێكدا، كۆمەڵێك رێككەوتنی سەربازیی مێژویی لەنێوان توركیاو ئێران هەیە كەگرنگترینیان بە رێككەوتنی (سەعدئاباد)ناوی دەهێنرێت و بەپێی رێككەوتنەكە ئەو دوو وڵاتە نابێت هاوكاریی هیچ وڵات و لایەنێك بكەن بۆ داگیركردن و زیانگەیاندن بەوڵاتەكانیان و هاوكات لە رووی ئەمنیی و هەواڵگریی و سەربازییەوە دژی نەیارانیان هاوكاریی یەكتری بكەن و لەنوێترین رێككەوتنیشیاندا، رۆژی سێشەممە (8/9/2020) حەسەن رۆحانی، سەرۆك كۆماری ئێران بەئۆنلاین لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا قسەی كردو دواتر بەیاننامەیەكی هاوبەشی (10) خاڵییان بڵاوكردووە كە لەچەند خاڵێكیدا ئاماژە بەپاراستنی بەرژەوەندیی هەردوولا لەدژی نەیاران و گروپە چەكدارەكانی وڵاتەكەیان كردبوو . لەو رێككەوتنە (10) خاڵییەدا پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) و پارتی ژیانی ئازادی كوردستان (پژاك) وەك نەیاری توركیاو ئێران ناویان هێنراوەو چەند سەعاتێك دوای ئەو رێككەوتنە بۆردومان و بۆمبارانی هاوبەشی هێزە سەربازییەكانی ئێران و توركیا دژی ناوچە سنورییەكانی هەرێمی كوردستان دەستیپێكردو رۆژی دواتر سوپای پاسدارانی كۆماری ئیسلامی لە راگەیەنراوێكیدا ئاشكرای كرد بۆردومانەكانی سوپاكەیان بۆسەر هەرێم لەچوارچێوەی رێككەوتنی توركیاو ئێران بووە بۆ لێدان لەنەیارانی ئەو دوو وڵاتە لەسنورەكانیان
هاوڵاتى کۆمهڵى دادگهرى کوردستان ئهوه دووپاتدهکاتهوه که پاره له پارتى و یهکێتى وهرناگرن و سهرچاوهى داراییان شهفافه و خاوهنى هیچ کۆمانیایهک نین. دهقى روونکردنهوهکهى کۆمهڵى دادگهرى کوردستان: یٔهو زانیاریانهى له ژمارهیهک له ماڵپهڕو سۆشیال میدیا باسکراون، گوایه کۆمهڵى دادگهرى له دهرگاى جیاوازهوهو له ههردوو حزبى دهسهڵاتدار پاره وهردهگرین، رایدهگهیهنین که یٔهو زانیاریانه ناڕاستن و رهدى دهکهینهوه .. کۆمهڵى دادگهرى سهرچاوهى داھاتى دیارو شهفافه، نه کۆمپانیاى ھهیه نه سیاسهتى بۆ بازرگانیه، نه ھیچ سهرچاوهیهکى داھاتى لهبهردهسته تاکو بۆ مهرامى خۆى بهکاریھێنابێ، یٔهم جۆره ناڕاستیانهش بۆ مهرامى تایبهت لهم کاتهدا دهوروژێنرێت. وتهبێژى کۆمهڵى دادگهرى کوردستان ٣١-٥-٢٠٢١
هاوڵاتى فراکسیۆنى یهکگرتو له پهرلهمانى کوردستان، بهبێ ئهوهى ناوى تورکیا بهێنێت، داوا لهدهستهى سهرۆکایهتى پهرلهمان دهکات، لهبارهى داربڕینى دارستانهکانى ناوچه سنورییهکانى ههرێمى کوردستان لیژنهیهکى لیکۆڵینهوه پێکبهێنێت. ئهمڕۆ 31ى ئایارى 2021، لهراگهیهندراوێکدا فراکسیۆنى یهکگرتو داواى له سهرۆکایهتى پهرلهمانى کوردستان کردوه، لێکۆڵینهوه له داربڕینى ناوچه سنوریهکانى ههرێمى کوردستان بکات و بۆئهو مهبهستهش نوسراوێکى فهرمى ئاراستهى دهستهى سهرۆکایهتى کردوه. ههروهها فراکسیۆنى یهکگرتو داواى لهسهرۆکایهتى کردوه، لیژنهیهکى تایبهت پێکبهێندرێت بۆ لێکۆڵینهوه لهو بابهته و گرتنهبهرى رێکارى پێویست لهبهرامبهردا. ئهمه لهکاتێکدایه پهرلهمانتارێکى پارتى و چهندین بهرپرسى ئیدارى بادینان ئاماژهیان بهوه کردووه که جهندرمهکانى تورکیا داریان له بادینان بریووهتهوهو رۆژنامهى هاوڵاتى راپۆرتێکى لهسهر وردهکارى برینهوهى دارهکان بڵاوکردووهتهوه.. بۆ زانیارى زیاتر لهسهر برینهوهى دارهکان سهردانى ئهم لینکه بکهن: https://hawlati.co/page_detail?smart-id=19490
هاوڵاتى ھهردوو وهزارهتى دارایى عێراق و ھهرێمى کوردستان ئامادهییان بۆ جێبهجێکردنى یاساى 2021 دهربڕى و بڕیاریشه کۆبونهوهیهکى دیکه تایبهت به پرسى نهوت ئهنجامبدرێت. ئهمڕۆ دووشهممه 31ى ئایارى 2021، بهپێى راگهیهندراوێکى وهفدى ههرێم له بهغدا، بهسهرۆکایهتى قوباد تاڵهبانى جێگرى سهرۆکى ئهنجومهنى وهزیران له بهغدایه و گفتوگۆکانى لهگهڵ لایهنه عێراقییهکان دهستپێکردوه، لهم چوارچێوهیهشدا دوانیوهڕۆى ئهمڕۆ دوشهممه ئاوات شێخ جهناب وهزیرى دارایى و ئابورى حکومهتى ههرێم لهگهڵ عهلى عهلاوى وهزیرى دارایى عێراق کۆبوهوه. لهکۆبونهوهکهدا که خالد شوانى و عهبدولحهکیم خهسرهو و سهمیر ھهورامى ئامادهى بوون، گفتوگۆ کرا دهربارهى میکانیزمى جێبهجێکردنى ئهو ئهرکهى کهیاساى بودجه خستویهتییه سهرشانى ههردو وهزارهتى دارایى عێراق و ههرێمى کوردستان، ھهردولاش ئامادهیى خۆیان نیشاندا بۆ جێبهجێکردنى یاساکه. هاوکات بهپێى راگهیهندراوهکه، بڕیاره کۆبونهوهیهکى دیکه بکرێت سهبارهت به پرسى نهوت بۆئهوهى راپۆرتێکى ھاوبهش لهبارهى ئهو دۆسیهیهش ئاڕاستهى وهزارهتى دارایى عێراق بکرێت. ئێوارهى دوێنى یهکشهممه وهفدى باڵاى حکومهتى ھهرێمى کوردستان بهسهرۆکایهتى قوباد تاڵهبانى جێگرى سهرۆکى ئهنجومهنى وهزیران گهیشته بهغدا، بهمهبهستى گفتوگۆکردن لهگهڵ حکومهتى عێراق بۆ دانانى میکانیزمى جێبهجێ کردنى یاساى بودجهى 2021.
عەمار عەزیز. دهۆك سوپای توركیا زیاتر لە (40) كیلۆمەتر خاكی هەرێمی بەزاندووەو سەرەڕای داگیركارییەكەی دەستیكردووە بە بڕینەوەی دارەكانی سنوری بادینان و دەیباتەوە وڵاتەكەی خۆی و تائێستاش حكومەتی هەرێم هەڵوێستی نەبووە، بەڵام ناوەندی پاراستنی گەل هەپەگە دەڵێت:» ئەم تاوانە بێ سزا نامێنێتەوەو پێویستە كەس نەبێتە هاوبەشی ئەم تاوانە». سوپای توركیا هاوشێوەی داگیركارییەكەی شاری عەفرینی رۆژئاڤای كوردستان كەزۆربەی دار زەیتونەكانی عەفرینی لەڕەگەوە هەڵكەندووەو بردویەتیەوە بۆ توركیا، بەهەمان شێوەی عەفرین، لەپارێزگای دهۆك و ناوچە داگیركراوەكانی بادینان دارەكان دەبڕێتەوەو دەیباتەوە شارەكانی (هەكاری، شڕناخ، گەڤەر، وان)، وەك پەرلەمانتارێكی پارتی دەڵێت:» جەندرمەكانی توركیا لەبادینان داریان بڕیوەتەوە تەمەنی سەد ساڵ بووە»، ئەمەشی بەكارێكی مەترسیدار وەسف كرد بۆ لەناوبردنی ژینگەی بادینان. ئازاد ئەدیب موسا، موختاری گوندی هرورێ سەر بەناحیەی كانی ماسی لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت: « ئەو ناوچانەی كەوتوونەتە دەست سوپای توركیا، بارەگاو خاڵی سەربازییان داناوە، دەستیان بەبڕینی دارەكان كردووە، دواتر دەیگوازنەوە بۆ توركیا، خەڵوزی لێ دروستدەكەن لەگەڵ هەندێك شتی تر». ناوبراو ئاماژەی بەوەشكرد جەندرمەكانی توركیا هاتوونەتە ناو گوندی هرورێ لەسنوری قەزای ئامێدی بەخەڵكیان وتووە لەكاتی سەردانتان بۆ ناو باخچەكانی خۆتان چەك لەگەڵ خۆتان نەبن و نابێت بەهیچ شێوەیەك هاوكاری گەریلاكانی پەكەكە بكەن، وتیشی:» چەتەكانی توركیا ئەوانەی لەگەڵ سوپای توركیا بەخەڵكی گوندیان وتووە دارەكانی سنوری گوندی هرورێ دەبڕین، ئێمەش وتوومانە بەهیچ شێوەیەك قبوڵ ناكەین، هەموو شوێنێكمان ئاگاداركردووەتەوە، ئەگەر حكومەتی هەرێم هیچ هەڵوێستی نەبوو، چەتەكانی توركیاش دەستیان بەبڕینی دار كرد هەموومان پێكەوە هێرش دەكەینەسەر خاڵە سەربازییەكانی توركیا». «تەنها لە زناری كێستە سوپای توركیا چوار خاڵی سەربازییان داناوە، لەدەوروبەری خاڵە سەربازییەكانی خۆیان تەواوی دارەكانیان بڕیوە، كەس نازانیت چەند دارن، بەڵام بەسەدان داریان بڕیوە»، موختاری گوندی هروری وادەڵێت. موختارەكە ئەوەشی خستەڕوو كەئێستا (45) خێزان لەناو گوندی هرورێدا دەژین، زیاتر لەدوو هەزار دۆنم زەوی لەسنوری گوندەكە بەهۆی بۆردوومانەكانی توركیا سووتاون، زیانێكی زۆری دارایی بەهەموو خەڵك كەوتووە، «سەرەڕای هەموو ئەمانە گوندەكەی خۆمان بۆ هیچ كەس و لایەنێك چوڵناكەین، زۆر شتمان قبوڵ كرد، بەڵام لەمەودوا هەڵوێستی توندمان دەبێت». لە 23ی مانگی رابردوودا سوپای توركیا ئۆپەراسیۆنی ناسراو بە «چڕنووكی هەورە برووسكە»ی بەپاساوی رووبەڕووبوونەوەی گەریلاكانی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) لەبەرزاییەكانی سنوری پارێزگای دهۆك دەستپێكرد، لەهەندێك شوێن تا (40) كێلومەتر هاتووەتە ناو خاكی كوردستان . پەرلەمانتارێكی بادینی ئەوە دووپاتدەكاتەوە كەسوپای توركیا لەڕێگەی كۆمپانیایەكەوە دارەكانی ناوچەكانی بادینان دەبڕنەوەو دەیبەنەوە بۆ وڵاتەكەی خۆیان. رێڤینگ هروری، سەرۆكی لیژنەی پێشمەرگە لەپەرلەمانی كوردستان بەهاوڵاتى وت: « بابەتی بڕینی دار لەلایەن چەند كۆمپانیایەكی سەر بەتوركیا لەسنوری پارێزگای دهۆك كۆنە، چەند ساڵێكە ئەم كارە دەكرێت، لەچەند ساڵی رابردوو ئەو كۆمپانیایانە لەڕێگای جەندرمەكانی توركیا هەڵساون بەبڕینی ژمارەیەكی زۆر لەدارەكانی دارستانی تاوێ لەسنوری ئامێدی و ناوچەی گەڤەرۆكێ و خۆركێ لەسنوری قەزای زاخۆ «. رێڤینگ هروری ئەوەشی باسكرد كە توركیا هەر ناوچەیەك بۆردوومان بكات دواتر دەیستوتێنێت، یەكەمجار بەشۆفڵ رێگا دەكاتەوە دواتر لەڕێگای جەندرمەكانی خۆی و بەهاوكاری چەند كۆمپانیایەك دەست بەبڕینی دارەكان دەكات» بەداخەوە هەندێك دار هەیە تەمەنی سەرووی (100) ساڵە دوای بڕینی دارەكان دەگوازرێنەوە بۆ توركیا». ئەو پەرلەمانتارەی پارتی ئەوەشی روونكردەوە كە ئەو ناوچانەی كە بەم دواییە بەتایبەت لەسنوری ناحیەی كانێ ماسێ داگیركراوە هێشتا دەستی بەبڕینی دار نەكردووە ، نازانین لەوێش بەهەمان شێوە دەست بەبڕینی دار دەكات یان نا. « ئەم بابەتە زۆر ترسناكە ، تێكدانی ژینكەو بڕینی دارەكان و وشكبوونەوەی ناوچەكە كاریگەریی زۆر خراپ دەكاتەسەر ژینگەی ناوچەكە، پێویستە بەزووترین كات دەزگا پەیوەندیدارەكان گفتۆگۆ لەگەڵ ئەو لایەنانە بكەن كە بەم كارەوە هەڵساون و چیتر رێگانەدەن دارەكان ببڕێن» رێڤینگ هروری وای وت . هەپەگە رایگەیاند دەوڵەتی داگیركەری تورك سروشتی كوردستان تاڵان دەكات و ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە»ئەم تاوانە بێ سزا نامێنێتەوەو پێویستە كەس نەبێتە هاوبەشی ئەم تاوانە». رۆژی 28ی ئایاری 2021، ناوەندی راگەیاندنی هەپەگە، راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوە، لەبەشێكیدا ئاماژە بە بڕینەوەی دارەكان لەهەرێمەكانی پاراستنی مەدیا و بەدلیس كردووەو هۆشداریی بەتاڵانكەرانی سروشتی كوردستان داوە. هەپەگە رایگەیاند:» دەوڵەتی داگیركەرو مشەخۆری تورك لەگەڵ هەوڵە داگیركەرانەكانیدا، بێ وەستان جوگرافیای كوردستان بۆردوومان دەكات و هەموو دارستانەكانی دەسووتێنێت و دارەكانی دەبڕێت، بەتایبەتیش لەم دواییانەدا، لەهەرێمكانی مەتینا، زاپ، ئاڤاشین و مەیدانەكانی دۆڵی شێخ جومعە و شەهید مزگین لەهەرێمی خەرزانی بەدلیس». هەروەها لەڕاگەیەندراوەكەیاندا هاتووە» سوپای داگیركەری تورك بەدەستی چەتە و كۆنتراكان (جاشەكان)ی دارەكان دەبڕێت، دەوڵەتی داگیركەری تورك دژی گەلی كورد تاوانی قڕكردن ئەنجامدەدات، هاوكات بەتاڵانكردنی سروشتی كوردستان تاوانی گەورە دەكات، بەهۆی ئەوەی ئەم تاوانە بێ سزا نامێنێتەوە، پێویستە كەس نەبێتە هاوبەشی دەوڵەتی تورك بۆ تاڵانكردنی جوگرافیای كوردستان». پەیامنێری هاوڵاتى پەیوەندی بە بەڕێوەبەرایەتی ژینگەی دهۆك كرد، بەڵام وتیان ئەم بابەتە پەیوەندی بەئێمەوە نیە، بۆ راستی بابەتەكەش دەبێت لیژنەیەك پێكبهێنرێت و ئنجا كاری لەسەربكرێت . ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك دەڵێت:»پێویستە هەرسێ سەرۆكایەتی هەرێم بێنە سەر خەت و بڕینەوەی دارەكان و ئەم كارە ترسناكە رابگیرێت». عەبدولسەمەد تیلی عومەر، ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك لەفراكسیۆنی یەكگرتوو بۆ هاوڵاتى، ئاماژەی بەوەكرد تائێستا لەئەنجومەنی پارێزگای دهۆك هیچ دانیشتن و كۆبوونەوەیەك لەسەر بابەتی بڕینەوەی دارەكانی ناوچەكانی بادینان لەلایەن چەند كۆمپانیایەكی توركیا ئەنجامنەدراوە، بەڵام دەبوایە بەلایەنی كەمەوە دانیشتنێكیان لەسەر ئەم بابەتە بكردایە. عەبدولسەمەد تیلی وتیشی: «پێویستە هەرسێ سەرۆكایەتی هەرێم بێنەسەرخەت و گفتوگۆ لەگەڵ حكومەتی عیراق بكەن تا ئەم كارە ترسناكە رابگیرێت، ئەگەر وابڕوات و هیچ هەڵوێستێك لەلایەن بەغدا و هەرێمی كوردستان نەبێت، توركیا بەردەوام دەبێت و ژینگەی بادینانیش بەرەو وێرانییەكی خراپ دەڕوات».