هاوڵاتى نێچیرڤان بارزانى سهرۆکى ههرێمى کوردستان رایگهیاند، له پهرلهمانى عێراق ههڵسوکهوتى هێزه سیاسییه سهرهکییهکان لهگهڵ ههرێمى کوردستان "زۆر ستهمکارانه بوو". دهشڵێت، عێراق بهناوى یاساوه فهرمانبهران و موچهخۆرانى ههرێمى کوردستانى له موچه و شایسته داراییهکانیان بێبهشکردووه. ئهمڕۆ پێنجشهممه 31ى کانونى یهکهمى 2020 له پهیامى پیرۆزباییدا بهبۆنهى ساڵى نوێى زاینییهوه، سهرۆکى ههرێمى کوردستان رایگهیاند:"ئهو رهفتارهى عێراق دژى گیانى هاوچارهنووسى و پێکهوهژیانه و ههستنهکردنه به هیچ بهرپرسیاریهتییهک بهرامبهر به بهشێکى فهرمانبهرانى دهوڵهتى عێراق". ههروهها راشیگهیاند:"نهدهبووایه سهرۆکوهزیرانى عێراق و حکومهتى فیدراڵ و ههموو دهزگا فهرمییهکانى دهوڵهت، ئهو نادادپهروهرییه بهرامبهر به فهرمانبهران و موچهخۆران و خهڵکى ههرێمى کوردستان قبوڵ بکهن". هاوکات ئهوه دووپاتدهکاتهوه که حکومهتى عێراق دهبێ شایسته دارایییهکانى ساڵى 2020ى ههرێمى کوردستان بهپێى رێککهوتنهکانى پێشوو قهرهبوو بکاتهوه. دهقى راگهیهنراوهکهى نێچیرڤان بارزانی، سهرۆکى ههرێمى کوردستان: بهرله کۆتایی ساڵى 2020، له پهرلهمانى عێراق ههڵسوکهوتى هێزه سیاسییه سهرهکییهکانى عێراق لهگهڵ ههرێمى کوردستان زۆر ستهمکارانه بوو. سیاسهتێکى پێ له دژایهتیکردنى ههرێمى کوردستان بوو به ئامانجى پهکخستنى خزمهتگوزارییهکان و برسیکردنى خهڵکى ههرێمى کوردستان. له یاساى پڕکردنهوهى کورتهێنانى داراییدا، ههموو ههوڵێکیان دا و به ناوى یاساوه فهرمانبهران و مووچهخۆرانى ههرێمى کوردستانیان به ههموو شێوهیهک له مووچه و شایسته دارایییهکان بێبهش کرد. ئهمه دژى گیانى هاوچارهنووسى و پێکهوهژیانه و ههستنهکردنه به هیچ بهرپرسیاریهتییهک بهرامبهر به بهشێکى فهرمانبهرانى دهوڵهتى عێراق. بهڕێز سهرۆک وهزیرانى عێراق و حکوومهتى فیدراڵ و ههموو دهزگا فهرمییهکانى دهوڵهتى عێراق، نهدهبووایه ئهو نادادپهروهرییه بهرامبهر به فهرمانبهران و مووچهخۆران و خهڵکى ههرێمى کوردستان قبووڵ بکهن. حکوومهتى عێراق دهبێ شایسته دارایییهکانى ساڵى 2020ى ههرێمى کوردستان بهپێى ڕێککهوتنهکانى پێشوو قهرهبوو بکاتهوه، ههورهها چاوهڕێین نهتهوه یهکگرتووهکان، کۆمهڵگهى نێودهوڵهتى و هاوبهشانمان ڕۆڵى خۆیان له چارهسهرکردنى کێشهکاندا بگێڕن. پشوودرێژیى شاندى حکومهتى ههرێمى کوردستان و مانهوه بۆ زیاتر له دوو ههفته له بهغدا و نههێشتنى هیچ بههانهیهک بۆ ڕێکنهکهوتن، ئهوپهڕى نیازپاکى و ئامادهییى ههرێمى کوردستانه بۆ چارهسهرکردنى کێشهکان، بهڵام بهداخهوه تا ئێستا وهڵامێکى باش و کردهیى لهلایهن حکوومهتى فیدراڵى عێراقهوه بۆ کهمترین مافه دارایییهکانى ههرێمى کوردستان نییه! ئهوه به هیچ شێوهیهک ئامادهیى نییه بۆ چارهسهرکردنى کێشهکان لهگهڵ ههرێمى کوردستان، بهڵکو سزادانى خهڵکى کوردستانه که به هیچ شێوهیهک یاسایى و دهستوورى نییه و تهنیا به مهبهست و بڕیارى سیاسى دهکرێت. ئامادهیى و خواست و ویستمان بۆ گهیشتن به چارهسهر و ڕێککهوتنێکى یهکجارهکى لهسهر بنهماى دهستوورى عێراق دووپات دهکهینهوه که ماف و شایستهکانى گهلى کوردستان و سهقامگیرى بۆ تهواوى عێراق مسۆگهر بکات. لهسهر ئاستى سیاسیى ههرێمى کوردستانیش، بهداخهوه ناکۆکیى سیاسیى نێوان لایهنه سیاسییهکان بهردهوامه، بارى ژیان و دهروونیى خهڵکى کوردستان به شهڕێکى ئاستنزمى سۆشیاڵمیدیا خراپتر کراوه! زۆرکردنى ئهو جیاوازییه سیاسییانه، هێزى سیاسیى ههرێمى کوردستان زۆر لاواز دهکات و دهبێته هۆى پهرتکردنێکى گهورهى کۆمهڵگه، ئهوهش سهقامگیریى کۆمهڵایهتى و ئاسایش له ههرێمى کوردستان تێک دهدات و پێویسته به زووترین کات ڕابگیرێت. ئهرکى ههموو هێزه سیاسییهکانى کوردستانه بیر له پاراستنى مافهکان و قهوارهى دهستوورى و سیاسیى ههرێمى کوردستان و سیستمى فیدراڵى بکهنهوه و پێکهوه کارى بۆ بکهن، لهبهرئهوهش دهبێ دهستبهجێ کۆتایى بهو ناکۆکییه سیاسییانه بهێنرێت و لهسهر چارهسهرکردنى کێشهکانمان ڕێکبکهوین، سهرۆکایهتیى ههرێمى کوردستانیش وهک ههمیشه به ههموو شێوهیهک هاوکار و پشتیوان دهبێت. وێڕاى دهربڕینى ئهوپهڕى سوپاس و ڕێز و پێزانینمان بۆ تێگهیشتن و بهرگهگرتن و خۆڕاگریى هاووڵاتییانى کوردستان، سوپاسى پێشمهرگه قارهمانهکان و تهواوى هێزه ئهمنییهکان دهکهم که پارێزهرى کوردستانن، ههروهها سوپاسى پزیشکان و پهرستاران و تهواوى کارمهندانى کهرتى تهندروستى دهکهم که له ڕیزى پێشهوهى بهرهنگاربوونهوهى ڤایرۆسى کۆرۆنادا بوون. ههرێمى کوردستان وهک ههمیشه به فاکتهرێکى ئارامى و سهقامگیرى له عێراق و ناوچهکه دهمێنێتهوه. لهسهر بنهماى بهرژهوهندیى هاوبهش، پهره به پهیوهندییهکانى لهگهڵ وڵاتانى دراوسێ و جیهان دهدات. له هاوکارى و ههماههنگى لهگهڵ هاوپهیمانان و هاوبهشانمان بهردهوام دهبێت که هێشتا له عێراق و ههرێمى کوردستان پێویستیمان به بهردهوامیى ئهرک و پشتیوانییانه. پێکهوه به یهکڕیزى و یهکههڵوێستى دهتوانین بهسهر ههموو سهختى و قهیرانهکاندا سهر بکهوین، شوێن و پێگهیهکى باشتر له عێراق، ناوچهکه و جیهان بگرین و ڕهوڕهوهى پهرهپێدان و پێشکهوتن له وڵاتهکهمان بخهینهوه گهڕ. ههموومان له کوردستان به تهبایى، لێبوردهیى و یهکترقبووڵکردن، به ئومێدهوه بهرهو ئایندهیهکى ڕووناک ههنگاو دهنێین. ساڵى تازه له ههمووان پیرۆز بێت، هیواى ساڵێکى پێ له خۆشى و سهرکهوتن بۆ ههمووان دهخوازم. نێچیرڤان بارزانى
هاوڵاتى سهرۆکى حکومهتى ههرێمى کوردستان رایگهیاند، ئێستا که لهسهر بودجهى 2021 لهگهڵ حکومهتى عێراق گهیشتونهته رێککهوتن، "هیوادارم رێککهوتنهکه وهکو خۆى جێبهجێ بکرێت و لایهنه سیاسییهکانى عێراق، چیتر رێگه نهدهن ماف و شایسته داراییهکانى خهڵکى کوردستان، بکرێته کارتێکى فشارى سیاسى له دژمان". ئهمڕۆ 31ى کانونى یهکهمى 2020، مهسرور بارزانی، سهرۆکى حکومهتى ههرێمى کوردستان له پهیامێکدا بهبۆنهى ساڵى نوێى زایینى رایگهیاند:"لهکاتێکدا پێ دهنێینه ساڵى نوێوه، ههرێمى کوردستان و جیهان بهگشتی، ساڵێکى زۆر سهختى بهڕێکرد، ئهویش بههۆى بڵاوبونهوهى پهتاى ڤایرۆسى کۆرۆنا و لێکهوته ئابورییه سهختهکانى و نهناردنى شایسته داراییهکانى ههرێمى کوردستان لهلایهن کاربهدهستانى حکومهتى فیدڕاڵى له بهغدا، که له ئهنجامدا قهیران و دۆخێکى دارایى سهخت و بارگرانییهکى زۆر لهسهر هاونیشتمانیانى خۆشهویستى ههرێمى کوردستان دروستبو". ههروهها راشیگهیاند:"هیوادارم رێککهوتنهکه وهکو خۆى جێبهجێ بکرێت و لایهنه سیاسییهکانى عێراق، چیتر رێگه نهدهن ماف و شایسته داراییهکانى خهڵکى کوردستان، بکرێته کارتێکى فشارى سیاسى له دژى خهڵکى مافخوراوى کوردستان، دوپاتیشى دهکهینهوه که ئێمه ههرگیز دهستبهردارى مافه دهستورییهکانمان نابین". هاوکات، مهسرور بارزانى باسى لهوهشکردوه، "گهلى کوردستان خاوهن پرسێکى نهتهوهیى و نیشتمانییه و قوربانییهکى زۆرى لهم پێناوه داوه و قهوارهى ههرێمى کوردستان، بهرههمى خهبات و تێکۆشانى سهدان ههزار شههیده و پێویسته به ههموومان داکۆکى لێ بکهین و بیپارێزین، چونکه کهرامهت و سهربهرزى خهڵکى کوردستان، بهنده به ههبون و بههێزبونى ناسنامهى نیشتمانیى و نهتهوهییمان و ڕێزگرتن له مافه دهستورییهکانمان". سهرۆکى حکومهتى ههرێم داوا له ههمو هێز و لایهنه سیاسییهکان و خهڵک دهکات ههموو جیاوازیى و ناکۆکییهک بهلاوهبنێن و بهرگرى له خاک و قهوارهى فیدراڵى ههرێمى کوردستان و دهسکهوتهکان بکهن و یهکگرتوانه، ڕوبهڕوى ههمو ههڕهشهکان ببنهوه و داکۆکى له مافه ڕهوا و دهستوورییهکانیان بکهن، مهسرور بارزانى دهشڵێت:" دڵنیام به یهکڕیزى و یهکگرتویی، دهتوانین ههمو قهیران و ئاستهنگهکان تێپهڕینین". سهرۆکى حکومهتى ههرێم جهخت له ههوڵه بهردهوامهکانیان بۆ درێژهدان به چاکسازى و باشترکردنى ژیان و گوزهرانى خهڵکى ههرێمى کوردستان و سهروهرى یاسا و دادپهروهریى و سهقامگیرکردنى زیاترى ئاسایش و ئارامى دهکهنهوه، " به گهشبینى و ئومێدهوه، دهڕوانینه داهاتو، بهو هیوایهى ههرێمى کوردستان پێ بنێته قۆناغێکى نوێى گهشهکردن و پێ دهستکهوت و ئاوهدانى و دوربێت له ههمو ناخۆشى و دۆخێکى نهخوازراو"، مهسرور بارزانى وا دهڵێت.
هاوڵاتى ئهمڕۆ پێنجشهممه 31ى کانوونى یهکهمى 2020، له کاتى کردنهوهى بازاڕ، نرخى دراوه جیهانییهکان بهرانبهر به دینارى عێراقى بهم جۆرهى خوارهوه مامهڵهیان پێوه دهکرێت. نرخى 100 دۆلار به 144 ههزار و 750 دینار. نرخى 100 یۆرۆ به 176 ههزار دینار. نرخى 100 پاوهن به 193 ههزار دینار. نرخى 100 لیرهى تورکى به 19 ههزار دینار. 100 ههزار تمهنى ئێرانى به پێنج ههزار و 750 دینار.
مهسعود بارزانى، سهرۆکى پارتى دیموکراتى کوردستان پهیامێکى بهبۆنهى سهرى ساڵى نوێى زایینى بڵاوکردهوه و، هیواى خواست "ساڵى 2021 ساڵى کۆتایهاتنى پهتا و نهخۆشى و گرفتهکان بێت". دهقى پهیامهکهى بارزانى: بهناوى خوداى بهخشنده و میهرهبان بهبۆنهى سهرى ساڵى نوێى زایینییهوه، پیرۆزبایى له هاووڵاتیانى خۆشهویستى کوردستان و خانهوادهى شههیدان و پێشمهرگه قارهمانهکان دهکهم و، هیواى خێر و خۆشى بۆ ههموو لایهک دهخوازم. هیوادارم ساڵى 2021 ساڵى کۆتایهاتنى پهتا و نهخۆشى و گرفتهکان بێت و، ئاشتى و ئاسوودهیى بۆ ههموو هاووڵاتیانى کوردستان و عێراق و گشت ناوچهکهمان بێته دی. مهسعود بارزانی 31ـى کانوونى یهکهمى 2020
هاوڵاتى بهڕێوهبهرایهتى گشتى کهشناسی و بوومهلهرزهزانى ههرێم بارى کهشوههواى ئهمڕۆ و سبهینێ ههینى 1ى کانوونى دووهمى 2021ى بڵاوکردهوه که ئاسمان ساماڵ دهبێت. بهپێى پێشبینییهکانى کهشناسی، ئهمڕۆ له ههولێر بهرزترین پلهی گهرما 18 پله دهبێت، له سلێمانی 17، دهۆک 17، کهرکوک 24، ههروهک ئاسمان ساماڵ و پهڵه ههور دهبێت. ههروهها له بارهى کهشوههواى سبهینێ ههینى 1ى کانوونى یهکهمى 2021، کهشناسى ههرێم ئاماژهى بهوهداوه که ئاسمان ساماڵ و پهڵه ههور دهبێت، له ههولێر بهرزترین پلهی گهرما 18 پله دهبێت، له سلێمانی17، دهۆک 16، کهرکوک 23 پله دهبێت.
هاوڵاتى نرخى نهوتى خاو بهرێژهى لهسهدا 0.18% دابهزینى بهخۆیهوه بینیووهو ههر بهرمیلێک نهوتى برێنت به 51 دۆلارو 47 سهنت مامهڵهى پێوه دهکرێت. ئهمڕۆ پێنجشهممه 31ى کانونى یهکهمى 2020 و کۆتا رۆژى ئهمساڵ نرخى نهوتى خاو کهمێک دابهزیووهو بهرمیلێک نهوتى خاو له جۆرى برێنت به 51 دۆلارو 47 سهنت مامهڵهى پێوه دهکرێت. ههروهها بهرمیلێک نهوتى خاوى ئهمریکا(تهکساس) به 48 دۆلارو 62 سهنت مامهڵهى پێوه دهکرێت. هاوکات بهرمیلێک نهوتى خاوى ئۆپێک پڵهس به 50 دۆلارو 19 سهنت مامهڵهى پێوه دهکرێت.
هاوڵاتى ئینیستتوتى پهى که بهشێک له ئهرکهکانى چاودێرى کارهکانى پهرلهمان دهکات، راپۆرتى ساڵانهى خۆى بڵاوکردهوهو ئاشکراى دهکات که لهماوهى ئهمساڵهدا له8 پهرلهمانتار دراوهو پهرلهمانتارێکیش پارێزبهندى لێسهندراوهتهوه. له راپۆرتهکهى ئهو رێکخراوهدا که کۆپیهکى بۆ"هاوڵاتى" نێردراوه، تیایدا ههڵسهنگاندن بۆ ژمارهى دانیشتن و کاتژمێرهکانى و ژمارهى یاسا دهرکراوهکان و بڕیارهکان کراوه. ههروهها ئاماژه بۆ ئهوهکراوه که ئهندام پهرلهمانهکان چهندجار لهو ساڵهدا قسهیان کردووه، لهو چوارچێوهیهدا بهدرێژایى ئهمساڵ 2020 دوو پهرلهمانتار هیچ قسهیهکیان نهکردووه، چوار پهرلهمانتاریش یهکجار قسهیان له دانیشتنهکاندا کردووه. دهقى راپۆرتهکه.. پهرلهمانى کوردستان به ژماره پوختهى کارو چالاکییهکانى پهرلهمانى کوردستان له ساڵى 2020 ى قهیران و کۆرۆنادا ساڵى 2020 له جیهان بهگشتى و لهکوردستان بهتایبهت، ساڵى قهیران و نههامهتى و گرژى و ئاڵۆزى بوو، قهیرانهکانى ئابووری، سیاسی، تهندروستی، پهروهردهیى و کۆمهلایهتى تهشهنهى سهندبوو، بار و گوزهرانى هاولاتیان سهخت بوو و ئهگهر وابڕوات بهرهو خراپتریش دهچێت، کهشى سیاسى گرژبوو، جا چ لهنێوان هیز و لایهنه کوردستانیهکان بێت یا لهنێوان ههولێر و بهغدا، یا لهگهل ولاتانى دهوروبهر، ڤایرۆسى کۆڤید-19 بڕستى لهبهر هاولاتیان بڕیبوو و پهکى هاتووچۆ و کارو کاسبى خستبوو، پرۆسهکانى پهروهردهو فێرکردن و خوێندنى بالا پهکیان کهوتبوو و تا ئێستاش دهستیان پێ نهکردۆتهوه، بهههدهردانى سامان و داهاتى ناوخۆ زۆر و زۆرتر بوو لهلایهن هێزه باڵا دهستهکان و کۆمپانیاو گروپهکانیانهوه. ئهمانهو چهندان قهیران و بابهتى تر که بهرۆکى خهلکى کوردستانى گرتبوو، ئهوهى دهبوایه رۆڵى ههبێت و جێدهستى بهسهر روداوهکانهوه دیار بێت پهرلهمانى کوردستانه که پێویست بوو وهک لهیاسادا هاتووه مهرجهعى باڵا بێت، نهک سهرقاڵى کارى لابهلا بێت. ئێمه وهک (ئینستتیوتى پهى بۆ پهروهردهو گهشه پێدان) که ماوهى حهوت ساڵه به هاوکارى و پشتیوانى رێکخراوى سندوقى نیشتمانى بۆ پاڵپشتى دیموکراسى (NED) ى ئهمهریکى (پرۆژهى چاودێرى و ههلسهنگاندنى پهرلهمانى کوردستان)مان گرتۆته ئهستۆ و تا ئێستا (16) راپۆرتمان لهسهر بلاوکردۆتهوه،بهمهبهستى دروستکردنى فشارى مهدهنى و راستهڕێ کردنى کارى پهرلهمانى و پێگهیشتنى پرۆسهى دیموکراسى و هێنانهکایهى کۆمهڵێکى مهدهنى له ههرێمى کوردستاندا، بۆ ئهوهى رۆَڵى پهرلهمانى کوردستان وهک خۆى و روونتر بۆ هاولاتیان بخهینه روو، لهم کورته راپۆرتهدا تهنها به ژماره باس له پهرلهمان دهکهین لهماوهى یهک ساڵى رابردوودا، که ئاخۆ به ئهرکهکانى خۆى ههڵساوه وهک مهرجهعێکى باڵا، یاخود رۆڵى پهراوێز خراوهو سهرقاڵ کراوه بهکارى لابهلا!؟ ئینستتیوتى پهى بۆ پهروهردهو گهشهپێدان 31/12/2020 پهرلهمانى کوردستان به ژماره ز بابهت ژماره تێبینی 1 ژمارهى دانیشتنهکانى پهرلهمان که ئهنجامدراوه 16 بهپێى پهیرهو پێویست بوو لهو ماوهیهدا که دوو خولى گرێدانى (پایزه) و (بههاره) لهخۆدهگرێت، (70) کۆبوونهوهى ئاسایى ئهنجام بدات، ئهمه جگه له کۆبوونهوهى نائاسایى که لهکاتى پشووهکاندا دهکرێت. 2 ژمارهى دانیشتنهکانى پهرلهمان که دواخراوه 4 بههۆى ململانێى سیاسى و لاوازى دهستهى سهرۆکایهتیهوه کۆبوونهوهکان دواخراون. 3 کاتژمێرى دانیشتن و کۆبوونهوهکانى پهرلهمان 59:00 پهرلهمان لهماوهى ساڵێکدا تهنها پهنجاو نۆ کاتژمێر کۆبۆتهوه، لهڕابردوودا کۆبوونهوه ههبووه نیو کاتژمێر و کۆبوونهوهش ههبووه ده کاتژمێرى خایاندووه، ئهگهر وهک نهریتێک وهریبگرین و ههر کۆبوونهوهیهک تهنها (3) کاتژمێرى بۆ دابنرێت، پێویست بوو بهلاى کهمهوه لهماوهى ئهم ساڵهدا پهرلهمان (210) کاتژمێر کۆ ببێتهوه، ئهمه جگه له کاتژمێرى کۆبوونهوه نائاساییهکان ئهگهر بکرابووایه. 4 ئاماده نهبوونى ئهندامان له کۆبوونهوهى پهرلهمان 168 له کۆى ئهندامان له کۆبوونهوهکاندا (168) جار ئامادهنوبوونى ئهندامان تۆمار کراوه، جا بههۆى ئامادهنهبوونهکه بههۆى (غیاب)هوه بووبێت، یا مۆڵهت یا بایکۆت، بهلام ئهو ژمارهیهى بهردهسته تهنها ئاماده نهبوونى (12) کۆبوونهوهیه، ژمارهى ئاماده نهبوونى (4) کۆبوونهوهى تیانیه چونکه لهبهردهست نهبوو و سهرۆکایهتى راینهگهیاندووه. سهبارهت به ناوى ئهوانهى ئاماده نهوبوون له کۆبوونهوهکان ههمووى له پێگهى پرۆژهى چاودێرى پهرلهمان (www.payied.org) لهبهشى ئامادهنهبوونى پهرلهمانتاران ههیه. 5 ژمارهى پرۆژهى یاسا و بریار که خوێندنهوهى بۆ کراوه. 9 سهربارى ئهو کێشهو گرفتانهى ههن،سهربارى بوونى کهلێنى یاسایى لهههرێمى کوردستاندا، ژمارهیهکى کهم پرۆژه یاساو بڕیار خوێندنهوهیان بۆ کراوه. ژمارهیهک پرۆژه یاساش ههیه ئهندامان پێشکهشیان کردووه بهلام سهرۆکایهتى پهرلهمان نهیخستۆته بهرنامهى کارهوهو خوێندنهوهى بۆ نهکردووه. 6 ژمارهى یاسا که پهسهند کراوه 5 له ماوهى ساڵێکدا تهنها ئهو پێنج یاسایه پهسهند کراون: 1-یاساى ژماره (1)ى بهرهنگاربوونهوهى مادده هۆشبهرو کارتێکهره عهقلیهکان لهههرێمى کوردستان عێراق. 2-یاساى ژماره (2)ى چاکسازى لهموچهو دهرماڵهو بهخشین وئیمتیازاتهکان وخانهنشینى لهههرێمى کوردستان ــ عێراق. 3-یاساى ژماره (3)ى رێگریکردن لهبهقاچاخ بردنى نهوت و گاز ولێدهرهێنراوهکانیان لهههرێمى کوردستان-عێراق. 4-یاساى ژماره (4)ى یاساى ماف وئهرکهکانى نهخۆش لهههرێمى کوردستان-عێراق. 5-یاساى ژماره (5)ى یاساى لهئهستۆکردن لهههرێمى کوردستان. 7 ژمارهى بڕیار که پهسهند کراوه 2 لهماوهى ساڵێکدا تهنها ئهم دوو بڕیاره پهسهند کراوه کهتایبهت به بابهتى کارگێڕى پهرلهمان نهبن: 1-بریارى ژماره (1)ى سالى 2020: بریارى بۆنه فهرمیـیهکانى پێکهاتهى تورکمان لهههرێمى کوردستان. 2-بریارى ژماره (5)ى ساڵى 2020: سهبارهت به چۆنیهتى پێشکهشکردنى پێشنیازه یاسا و بریار لهلایهن ئهندامانى پهرلهمانهوه 8 ههڵگرتنى پارێزبهندى لهسهر پهرلهمانتار 1 بهپێى بڕیارى ژماره (4)ى ساڵى 2020، پارێزبهندى لهسهر پهرلهمانتار (سۆران عمر سعید) ههلگیراو بهناچارى دهستى لهکار کێشایهوه. 9 لێسهندنهوهى متمانه له وهزیر 0 هیچ وهزیرێک متمانهى لێنهسهنراوهتهوه. 10 داواى پرساندنى ئهندامانى ئهنجومهنى وهزیران 2 لهلایهن ژمارهى یاسایى ئهندامانهوه (2) جار داواى پرساندنى سهرۆکى حکومهت و جێگرهکهى و وهزیرى دارایى کرا. 11 ئاماده بوونى ئهندامانى ئهنجومهنى وهزیران بۆ لێپرسینهوه 0 سهرۆکى حکومهت و جێگرهکهى و وهزیرى دارایى کاتێک بانگهێشتکران بۆ لێپرسینهوه ئاماده نهبوون بچنه بهردهم پهرلهمان. 12 ژمارهى ئهندامانى ئهنجومهنى وهزیران که لهلایهن ئهندامانهوه داواکراون له هۆلى پهرلهمان ئامادهبن 14 به هۆکارى جیاو لهکاتى جیاجیادا لهلایهن ژمارهى یاسایى ئهندامانهوه داواى ئامادهبوونى سهرۆکى حکومهت و جیگرهکهى و وهزیرهکان کراوه. 13 ژمارهى ئهندامانى ئهنجومهنى وهزیران که لهلایهن ئهندامانهوه داواکرابوون بۆ هۆلى پهرلهمان بهڵام ئاماده نهبوون 9 نۆ له ئهندامانى ئهنجومهنى وهزیران (سهرۆکى حکومهت و جێگرهکهى و وهزیرهکان) بهدهم بانگهێشت و داواکارى ئهندامانهوه نهچوون و لهپهرلهمان ئاماده نهبوون. 14 بهشدارى وهزیر له دانیشتنهکانى لیژنه 16 له کۆى (23) ئهندامى ئهنجومهنى وهزیران ، لهماوهى ساڵێکدا (16) جار وهزیر له کۆبوونهوهى لیژنهکان وهک میواندارى ئامادهبوون، ئهمه لهکاتێکدا وهزیر ههیه چهند جارێک ئاماده بووهو وهزیریش ههیه تا ئێستا له کۆبوونهوهى هیچ لیژنهیهک ئاماده نهبووه. 15 ئهندامى پهرلهمان پهلامارى دراوه 8 له گرژى و خۆپیشاندانهکاندا ههشت پهرلهمانتار پهلامار دراون. 16 پهسهندکردنى بودجه 0 حهوت ساڵه بودجهى ههرێمى کوردستان لهپهرلهمان پهسهند نهکراوه. 17 ژمێرهى کۆتایی 0 نۆ ساڵه ژمێرهى کۆتایى نهچۆته پهرلهمانى کوردستانهوه. 18 ژمارهى پرسیارى ئهندامان له حکومهت بهردهست نیه ژمارهى پرسیارى ئهندامان بهردهست نیه، چونکه سهرۆکایهتى پهرلهمان شهفاف نیهو ئهو داتایانه ناخاته بهردهست، بهلام بهپێى وتهى ئهندامان و خودى سهرۆکى پهرلهمانیش زۆرینهى پرسیارهکانى ئهندامان لهلایهن حکومهتهوه وهلام نادرێنهوه. بۆ نمونه سهرۆکى پهرلهمان له کۆبوونهوهى رۆژى 1/3/2020ى پهرلهماندا وتی:"لهئێستادا زیاتر له 115 پرسیارى پهرلهمانتاران که ئاراستهى ئهندامانى کابینهى وزاریى حکومهتى ههرێم کراون وهڵامنهدراونهتهوه". 19 ژمارهى کۆبوونهوهى لیژنهکان 165 له ماوهى ساڵکدا بهههر (19) لیژنهى پهرلهمان تهنها (165) کۆبوونهوهیان کردووه، لهکاتێکدا بهپێى پهیرهو بهلاى کهمهوه پێویست بوو به ههر نۆزده لیژنهکه لهماوهى ئهم ساڵهدا (456) جار کۆبونهوه بکهن. 20 ژمارهى بهشدارینهکردنى ئهندامان له کۆبوونهوهى لیژنهکان 313 رێژهى ئامادهنهبوونى ئهندامهکان بهبهراورد لهگهل کۆبوونهوهکان زۆره، که له (165) کۆبوونهوهدا (313) ئامادهنهبوون تۆمار کراوه. 21 کۆى گشتى ئهندامان که له کۆبوونهوهکانى پهرلهمان قسهیان کردوه بڕوانه خشتهکهى تر بۆ وردهکارى ئهم بابهته بڕوانه ئهو خشتهى تایبهته به ژمارهى قسه کردنى ئهندامان، ئهندام ههیه لهسالێکدا هیچ قسهیهکى نهکردووه. 22 راپۆرتى نوسراو لهسهر پرۆژه یاساو بریار 11 به ههموو لیژنهکانهوه تهنها (11) راپۆرتیان لهسهر پرۆژه یاساو بڕیارهکان نوسیوه. 23 راپۆرت که پێویست بوو لیژنهکان لهسهر پرۆژه یاساکان بینوسن بهلام نهیان نوسیوه 22 پێویست بوو به کۆى لیژنهکان لهو ماوهیهدا (33) راپۆرت بنوسن و پێشکهشى سهرۆکایهتى پهرلهمانى بکهن، بهلام تهنها (11) راپۆرتیان نوسیوهو (22) راپۆرتیان پشتگوێ خستووه. 24 راگهیهنراوى پیرۆزبایى دهستهى سهرۆکایهتى پهرلهمان سهبارهت به بابهتى جیاجیا دهریکردووه 93 دهستهى سهرۆکایهتى پهرلهمان وهک راگهیهنراو لهسهر ماڵپهڕى فهرمیى خۆیو له راگهیاندنهکاندا (93) جار پیرۆزبایى له جهژنهکانى سهرى سال و رهمهزان و قوربان و جهما و رۆژى ئالا و جهژنهکانى تر و پیرۆزبایى دامهزراندنى حزب و رێکخراوهکان و بابهتى ترى لهم جۆرهى کردووه. 25 راگهیهنراوى پرسهنامهى دهستهى سهرۆکایهتى پهرلهمان سهبارهت به کۆچى دوایى کهسانى جیاجیا 76 دهستهى سهرۆکایهتى پهرلهمان وهک راگهیهنراو لهسهر ماڵپهڕى فهرمیى خۆى و له راگهیاندنهکاندا (76) جار پرسهو سهرهخۆشى له ههندێک لهو کهسایهتیانهى کۆچى دواییان کردووه. 26 راگهیهنراوى دهستهى سهرۆکایهتى پهرلهمان سهبارهت به کێشهى (PKK) و هێرشى تورکیا 4 دهستهى سهرۆکایهتى پهرلهمان وهک راگهیهنراو لهسهر ماڵپهڕى فهرمیى خۆى و له راگهیاندنهکاندا (3) راگهیهنراوى تایبهتى به (PKK) دهرکردووه که ههریهک لهو راگهیاندنانه تهعبیر له رایى یهکێک لهئهندامانى دهستهى سهرۆکایهتى دهکات، رهنگدانهوهو تێڕوانینى حزبهکانیانى تیادا دانراوه. یهک راگهیهنراویش سهبارهت به هێرش و پهلامار و بۆردومانى تورکیایه بۆ ههرێمى کوردستان. 27 راگهیهنراوى دهستهى سهرۆکایهتى پهرلهمان سهبارهت به سوتاندنى بارهگاى پدک له بهغدا 1 دهستهى سهرۆکایهتى پهرلهمان وهک راگهیهنراو لهسهر ماڵپهڕى فهرمیى خۆى و له راگهیاندنهکاندا (1) راگهیهنراوى تایبهتى سهبارهت به سوتاندنى بارهگاى پارتى دیموکراتى کوردستان له بهغدا دهرکردووه. 28 ئهو بهلێنانهى سهرۆکى پهرلهمان و سهرۆکى فراکسیۆنهکان به خهڵکى کوردستانیاندا جێبهجێى بکهن 141 بهپێى کۆبوونهوهکانى دهستپێکى ههردوو خولى بههارهو پایزه له رۆژانی(1/3/2020) و (2/9/2020)، سهرۆکایهتى پهرلهمان و سهرۆکى فراکسیۆنهکان له کۆبوونهوه بهلێنى جێبهجێکردنى بهڵێن گهلێکیان دا که ۆى له (141) خاڵ دهبینیهوه، بهلام کهمترینیان لێ جێبهجێ کراوه، که گرنگترینیان بریتى بوون له: -کاراکردنهوهى لیژنهى دهستوور. -هێنانى بودجهى (2020) بۆ پهرلهمان. -گهڕانهوهى پاشهکهوتى مووچه به یاسا. -فرهکردنى سهرچاوهکانى داهات. -دڵنیایى کۆمهڵایهتى و تهندروستی. -چارهنوسى فهرمانبهرانى گرێبهست. -دامهزراندنى یهکهمى زانکۆکان. -یاساى خانهنشینى هێزهکانى ئاسایشى ناوخۆ. -وهبهرهێنان. -دهروازه سنورییهکان. -پاراستنى بهرههمى خۆماڵی. -ئهنجومهنى دهرمان و خۆراک. -رێکخستن و فرۆشتنى هاوردهکردنى لێدهرهێندراوهکانى نهوت. خشتهى ژمارهى بهشدارى ئهندامان لهقسه کردنیان لهنێو هۆڵى پهرلهمان لهماوهى ساڵى 2020 دا ز ژمارهی ئهندامى پهرلهمان ژمارهى قسهکردنى ئهندامان له کۆبوونهوهى پهرلهمان له ساڵێکدا 1 ئهو پهرلهمانتارانهى هیچ قسهیهکیان نهکردووه (2) پهرلهمانتار 2 ئهو پهرلهمانتارانهى (1) جار قسهیان کردووه (4) پهرلهمانتار 3 ئهو پهرلهمانتارانهى (2) جار قسهیان کردووه (10) پهرلهمانتار 4 ئهو پهرلهمانتارانهى (3) جار قسهیان کردووه (8) پهرلهمانتار 5 ئهو پهرلهمانتارانهى (4) جار قسهیان کردووه (11) پهرلهمانتار 6 ئهو پهرلهمانتارانهى (5) جار قسهیان کردووه (8) پهرلهمانتار 7 ئهو پهرلهمانتارانهى (6) جار قسهیان کردووه (11) پهرلهمانتار 8 ئهو پهرلهمانتارانهى (7) جار قسهیان کردووه (3) پهرلهمانتار 9 ئهو پهرلهمانتارانهى (8) جار قسهیان کردووه (6) پهرلهمانتار 10 ئهو پهرلهمانتارانهى (9) جار قسهیان کردووه (7) پهرلهمانتار 11 ئهو پهرلهمانتارانهى (10) جار قسهیان کردووه (6) پهرلهمانتار 12 ئهو پهرلهمانتارانهى (11) جار قسهیان کردووه (9) پهرلهمانتار 13 ئهو پهرلهمانتارانهى (12) جار قسهیان کردووه (5) پهرلهمانتار 14 ئهو پهرلهمانتارانهى (13) جار قسهیان کردووه (1) پهرلهمانتار 15 ئهو پهرلهمانتارانهى (14) جار قسهیان کردووه (2) پهرلهمانتار 16 ئهو پهرلهمانتارانهى (16) جار قسهیان کردووه (3) پهرلهمانتار 17 ئهو پهرلهمانتارانهى (17) جار قسهیان کردووه (1) پهرلهمانتار 18 ئهو پهرلهمانتارانهى (18) جار قسهیان کردووه (1) پهرلهمانتار 19 ئهو پهرلهمانتارانهى (19) جار قسهیان کردووه (2) پهرلهمانتار 20 ئهو پهرلهمانتارانهى (20) جار قسهیان کردووه (2) پهرلهمانتار 21 ئهو پهرلهمانتارانهى (21) جار قسهیان کردووه (1) پهرلهمانتار 22 ئهو پهرلهمانتارانهى (23) جار قسهیان کردووه (1) پهرلهمانتار 23 ئهو پهرلهمانتارانهى (24) جار قسهیان کردووه (1) پهرلهمانتار 24 ئهو پهرلهمانتارانهى (27) جار قسهیان کردووه (1) پهرلهمانتار 25 ئهو پهرلهمانتارانهى (30) جار قسهیان کردووه (1) پهرلهمانتار 26 ئهو پهرلهمانتارانهى (36) جار قسهیان کردووه (1) پهرلهمانتار
سهرکۆ جهمال بهپێى زۆربهى سهرچاوهکان، کاتى سهرههڵدانى پهتاى کۆرۆنا17ى تشرینى دووهمه و سهرچاوهکهى شارى ووهانى چینه که دانیشتوانهکهى زیاتر له 11 ملیۆن کهسه و بهو هۆیهوه پهتاکه تهواوى جیهانى گرتهوه سهدان ههزار کهس گیانیان لهدهستدا. ڕێکخراوى تهندروستیى جیهانیى له ڕۆژى 31ى کانونى یهکهمى 2019 دا ئاگاداریى یهکهمى بڵاوکردهوه و دواى ئهوهش دهسهڵاتدارانى چین لاى خۆیانهوه دهرکهوتنى حاڵهتى ههوکردنى تووندى سییهکانیان ڕاگهیاند، یهکهمین جاریش ئهو ڤایرۆسه له بازاڕێکى فرۆشتنى بهکۆى بهروبوومى دهریایى و ماسیى دا بوو، ههرزوو ڕێوشوێنى جیاکردنهوهى توشبووان گیرایهبهر. له 11ى کانوونى دوهمى 2020 دا دهسهڵاتدارانى چین گیانلهدهستدانى یهکهمین کهسیان بهو ڤایرۆسه ڕاگهیاند که بهخێرایى به سهرانسهرى جیهاندا تهشهنهى سهند و بووه هۆى پهکخستنى ئابوریى و راگهیاندنى قهدهغهکردنى هاتوچۆ و جێبهجێکردنى چهندین رێوشوێنى دیکه، تا ئهمڕۆش گیانلهدهستدانى زیاتر له یهک ملیۆن و 800 ههزار کهسى لهجیهان لێکهوتووهتهوه، زیاتر له 82 ملیۆن کهسیش وهک تووشبوو تۆمارکراون. لهو ماوهیهدا مرۆڤایهتى چهندین رێکارى گرتهبهر وهک پهیڕهوکردنى دوورهپهرێزى کۆمهڵایهتیی، خوێندنى ئۆنڵاین، قهدهغهکردنى هاتوچۆ، داخستنى به کۆمهڵى کارگه و شوێنه گشتییهکان، پهتاکهش بهشێوهیهک کاریگهرى کردووهته سهر ژیانى ملیۆنهها کهس له سهرانسهرى جیهان که شێوازێکى جیاوازى ژیانى هێناوهته ئاراوه. راگهیاندنى ڤایرۆسهکهش لهلایهن رێکخراوى تهندروستیى جیهانیهوه هاوکات بوو لهگهڵ (جهژنى بههار) له چین، ساڵانه لهو جهژنهدا سهدان ملیۆن گهشت له رێگهى وشکانیی، دهریا و ئاسمانهوه ئهنجام دهدرێت، ئهمهش وایکرد زیاتر پهتاکه به جیهاندا بڵاوببێتهوه، گومانیش لهبارهى ئهگهرى بڵاوکردنهوهى به ئهنقهست ههبێت. ههموو وڵاتان ههوڵهکانیان بۆ کۆنترۆڵکردنى پهتاکه خستهگهڕ، زۆرێک له وڵاتانى جیهانیش دهستیان به لێکۆڵینهوه و گهڕان بهدواى ڤاکسیندا کرد. ههروهها بهپێى ئامارهکانى رێکخراوى تهندروستیى جیهانى له 12ى تشرینى دووهمى ئهمساڵهوه له سهرتاسهرى جیهان، 48 ڤاکسینى دژبه کۆرۆنا لهسهر مرۆڤ تاقیکراونهتهوه و 164 ڤاکسینى دیکهش هێشتا له قۆناغى تاقیگهدان، بههۆى کاریگهرى پهتاکهوه ساڵى 2020 گهشهى ئابوورى به رێژهى لهسهدا دوو پۆینت سێ له جیهان کهم بوویهوه. لهکۆتایى بههارى 2020 ههندێک وڵات دهستیان به ئاسایى کردنهوهى دۆخهکه کرد، بهڵام جارێکى دیکه له زستاندا ڤایرۆسهکه بهشێوهیهکى بههێز گهڕایهوه و بهشێک له وڵاتانى ناچار کرد بهدهر له کهرهنتینه و داخستنى شوێنه گشتییهکان رێوشوێنى جیاواز بگرنهبهر. لهعێراقیش رۆژى 24 شوباتى 2020 له نهجهف یهکهم حاڵهتى کۆرۆنا لهخوێندکارێکى ئێرانیدا دهرکهوت، بهپێى دواین ئاماریش زیاتر له 594 ههزار حاڵهتى کۆرۆنا لهعێراق تۆمارکراوه، لهو ژمارهیهش زیاتر له 12 ههزار و 800 کهس گیانیان لهدهستداوه. هاوکات لهههرێمى کوردستانیش تا ئێستا سێ ههزارو 383 کهس گیانیان لهدهستداوهو دهیان ههزار کهسى دیکهش تووشى ڤایرۆسى کۆرۆنا بوون.
هاوڵاتى بۆ بهرگرتن له هێرشکردنه سهر شوێنه ههستیارهکانى بهغدا، فهرماندهى هێزه چهکدارهکان فهرمانى بڵاوهپێکردنى هێزیان له ناوچهى باکورى بهغدا دهرکرد. ئهمڕۆ چوارشهممه 30ى کانونى یهکهمى 2020، میدیا عێراقییهکان بڵاویان کردهوه لهگهڵ نزیکبوونهوهى کاتى کوژرانى قاسمى سلێمانى فهرماندهى سهربازى و ئهمنى ئێران و مههدى موههندیس فهرماندهى حهشدى شهعبى عێراقی، هێزه سهربازى و ئهمنییهکانى عێراق کهوتوونهته حاڵهتى ئینزارى پله باڵاوه(ج) مهدهنى و سهربازى هێزهکانیان له چهندان شوێنى ههستیارى بهغدا بڵاوهپێکردووه. ههروهها فهرماندهى فیرقهى شهش به فهرمانى فهریق رووکن قهیز محهمهداوی، ئارامى باکورى بهغداو قهزاى تارمیهیان گرتۆته ئهستۆ. میدیا عێراقییهکان وێنهى چهندان یهکهى سهربازیان بڵاوکردۆتهوه که له باکورى بهغدا جێگیرکراون، باکورى بهغدا ئهو جێگایهیه که زۆرجار هێرشى مووشهکى کراوهته سهر ناوچهى سهوز و باڵوێزخانهى ئهمهریکا. رۆژى 3ى کانوونى دووهمى 2020 فڕۆکهکانى ئهمهریکا له نزیک فڕۆکهخانهى بهغدا ههردوو فهرماندهى ئێرانى و عێراقی، قاسمى سلێمانى و مههدى موههندیسیان کرده ئامانج و لهگهڵ چهند پاسهوانێکیان کوژران، دواى پێنج رۆژى تر ساڵڕۆژى ئهو رووداوهیه.
هاوڵاتى کارهباى سلێمانى روونکردنهوهیهکى لهبارهى کهمبوونهوهى کاتژمێرهکانى کارهبا بڵاوکردهوه و رایدهگهیهنێت" هۆکارهى کهمبوونهوهى کاتژمێرهکانى پێدانى کارهبا دهگهڕێتهوه بۆ زیادبوونى خواست بۆ بهکارهێنانى کارهبا". ئهمڕۆ چوارشهممه 30ى کانونى یهکهمى 2020 بهڕێوهبهرایهتى گشتى کارهباى سلێمانى له ڕوونکردنهوهیهکدا ئاماژهى بهوهکردووه، ئاشکرایه لهگهڵ هاتنى وهرزى زستان و دابهزینى پلهکانى گهرما و بهرزبوونهوهى خواست لهسهر بهکارهێنانى بهشێوهیهک، که گهیشتوته زیاتر له ۲٤٠٠ مێگاوات له پارێزگا و پێشبینى بهرزبوونهوهى زیاترى خواستیش دهکهین و بهوهیویهوه کاتژمێرهکانى پێدانى کارهبا له ناو شار بۆ (۸ بۆ ۹) کاتژمێر کهمبۆتهوه. ههروهها جهختیشى کردۆتهوه، که ههوڵهکانى وهزارهتى کارهبا بهردهوامه بۆ زیادکردنى بهرههمهێنانى کارهبا، که لهمساڵدا گهیشته ۳۸٠٠ مێگاواته، بهڵام بهداخهوه "دابهش نهکردنى نهوتى بهسهر هاووڵاتیاندا و بهکارهێنانى کارهبا لهبرى سوتهمهنى خواستى لهسهر کارهبا زۆر زیاد کردوه"، جگه لهوهی، که بهشێک له فیدهر تۆڤهر لۆده و ههندێک گهڕهک سهره محهولهى بۆ دانراوه، که (۲٤) کاتژمێر کارهباى نیشتیمانیان نابێت. هاواکات باسى لهوهش دهکات، بهڕێوهبهرایهتى کۆنترۆڵى کارهباى سلێمانى وهک بهرپرسیارى سهرهکى له دابهشکردنى کارهبا بهسهر فیدهرهکاندا که(٦٠٠) فیدهره، ههوڵ دهدهدات، که جۆرێک له دادپهوهرى ههبێت له بێدانى کارهبا بهسهر گشت گهڕهک و شارو شارۆچکهکان . بهڕێوهبهرایهتى گشتى کارهباى سلێمانى داوا له هاووڵاتیان دهکات" هاوکارمان بن، دڵنیابن که کهمبوونهوهى کارهباى پهیوهندى به بهرزبونهوهى خواستهوه ههیه، ههوڵى تهواو دهدهین که ئهو بڕه کارهبایه ههیه به دادپهوهرى دابهشى بکهین، دووبارهشى دهکهینهوه، که هاوکارى هاووڵاتیان یارمهتى دهردهبێت بۆ تێپهڕاندنى ئهم دۆخه".
هاوڵاتى فەرماندەیەکی پەکەکە ئاماری روداوەکانی ساڵی 2020ی چالاکییەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان دهکات و رایگهیاندووه لە 11 مانگی ئەمساڵدا 160 ژن بەشداری ریزەکانی گەریلا بوون و 112 هەڤاڵی ژنمان لە روبەڕوبونەوەکاندا بەرامبەر دوژمن گیانیان لەدەستداوە. زۆزان چەولیک، فەرماندەی بڕیارگەى ناوەندیی سەر بە پارتی کرێکارانی کوردستان رایگهیاند " سەرباری ئەوەى ئەمساڵ بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە هاتن و وەرگرتنی گەریلایان راگرتبوو، "بەڵام 160 ژن بەشداری ریزەکانی گەریلا بوون و لە شەڕەکاندا بەشداربوون." ئەو فەرماندەیەی پەکەکە سەبارەت بە ئاماری 11 مانگی ساڵی 2020 کە تایبەت بە ژنانی پەکەکە یە دەڵێت "تاوەکو ئێستا چارەنووسی دوو هەڤاڵمان نادیارە و دوو هەڤاڵیشمان لەلایەن دووژمنەوە دیلکراون، هەروەها چوار کەسیش خۆیان رادەستی هێزەکانی دووژمن کردووە". سەبارەت بەو ژنانەی کە لەنێو پارتی کرێکارانی کوردستان بەشداریی شەڕەکانیان کردووە و ئەوانەی گیانیان لەدەستداوە، ئەو فەرماندەیەی پەکەکە ئاماژە بەوە دەدات کە "160 ژن بەشداریی رووبەڕووبوونەوەی شەڕەکانیان لەگەڵ دووژمن کردووە، هەروەها لە ماوەی 11 مانگیشدا 112 گەریلای ژن گیانیان لەدەستداوە." خلوسی ئاکار، وەزیری بەرگریی تورکیا ئەمڕۆ چوارشەممە 30 کانونى یهکهمى2020 ئاماری نوێی شەڕەکانی تورکیای بەرامبەر بە پەکەکە بڵاوکردەوە و دەڵێت " ئەمساڵ زیاتر لە 200 ئۆپەراسیۆن لە تورکیا و دەرەوەی تورکیا دژی تیرۆریستان ئەنجامدراون و بەهۆیەوە سێ هەزار و 646 تیرۆریست کوژراون." هاوکات رۆژی 19-12-2020، ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل رایگەیاند، "ئەمساڵ 946 سەربازی سوپای تورکیایان کوشتووە و لە بەرامبەردا 227 گەریلاش لەلایەن سوپای تورکیاوە کوژراون."
هاوڵاتى ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ ڕایگهیاند لە ساڵی ٢٠٢٠دا فڕوکە جەنگیەکانی ڕوسیا زیاتر لە هەشت هەزار هێرشی ئاسمانیان لە سوریا پێکهێناوە کە هەزار و ٢٣٦ کەس کوژراون و ٢٣٥کەسیان سیڤیل بوون. لە پاش تێپەڕبوونی ٦٣ مانگ، لە دەستێوەردانی سەربازیی ڕوسیا لەسەر سوریا، ڕێکخراوەی ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ یەکەم ڕاپۆرتی خۆی لەسەر لێکەوتەکانی ئەم دەستێوەردانەی ڕوسیا لە سوریا ئاشکراکرد کە بەپێی ئەم ڕاپۆرتە لە سەرەتای ساڵی ٢٠٢٠وە تا ئەمڕۆ هەزار و ٢٣٦ کەس لە ئەنجامی بۆردمانی فڕۆکە جەنگییەکانی ڕوسیا لە سوریا کوژراون. بەپێی ئامارەکانی ڕاپۆرتەکە لە نێو کوژراواندا ٢٣٥ هاوڵاتی مەدەنیش هەیە کە ٥٨منداڵ و ٤١ ژنیش لە ناو کوژراوەکاندا هەیە، سەرجەم کوژراوانی دیکەش لە چەتەکانی تورکیا پێکدێن. ڕوانگەی سوری لە ڕاپۆرتەکەیدا ئاشکراشیکردووە لەسەرەتای دەستێوەردانی سەربازیی ڕوسیا لە سوریا، واتە لە ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠١٥وە هەتا مانگی ١٢ی ٢٠٢٠، لە سوریا ٢٠هەزار و٥٠٩ کەس کوژراون کە ٨هەزار و ٦٦١ کەسیان سیڤیل بوون، لە ناویاندا دوو هەزار و ٩٨ منداڵ و هەزار و ٣١٧ ژن بوون. لە ڕاپۆرتەکەدا ئاماژە بەوەش کراوە کە ڕوسیا لە هێرشە ئاسمانیەکانی ئەم دواییەیدا ماددەی ” Thermite “ی لە بۆمبەکانیدا بەکارهێناوە کە ماددەیەکە کە جەستەی مرۆڤ دەوستێنێت.
هاوڵاتى بههۆی چهند موشهكێك ژمارهیهك تهقینهوه له فڕۆكهخانهی نێودهوڵهتی عهدهنی وڵاتی یهمهن رویدا و ژمارهیهك كوژراو و برینداری لێكهوتهوه. ئهمڕۆ چوارشهممه، 30 کانونى یهکهمى2020 لهكاتی گهیشتنی فڕۆكهیهك كه بهرپرسانی حكومی یهمهنی ههڵگرتبو، زنجیرهیهك تهقینهوه له فڕۆكهخانهی عهدهن رویاندا، ئهوهش لهكاتێكدابو ژمارهیهك كارمهند و فهرمانبهری حكومی له پێشوازی شاندهكهی حكومهتدا بون و لهبهردهم فڕۆكهكه وهستابون. سهرچاوهیهک له سوپای یهمهن ڕایگهیاند، تهقینهوهکانی فڕۆکهخانهی عهدهن بههۆی چهند موشهکێک رویانداوه، که سهرچاوهکهی پارێزگای تهعزی باشوری رۆژئاوایه که لهژێر کۆنترۆڵی هێزه چهکدارهکانی حزبوڵایه ئهنجامدراون.شههید بوون. سهرچاوه ناوخۆییهکانی یهمهن ئاماژه بهوهدهکهن، تهقینهوهیهک له ناو تێرمیناڵێکی فڕۆکهخانهی عهدهن رویداوه بۆئهوهی هاوکات بێت لهگهڵ هاتنی شاندی حکومهتی نوێی یهمهن، ههروهها ئهوهش هاووه "ژمارهیهکی زۆر لهو کهسانهی له هۆڵی پێشوازی فڕۆکهخانهکه بون، کوژراون و بهشێکیشیان گیانیان لهدهستداوه". سهرچاوهکه وتیشی، "ئهحمهد حهمید لاملیس پارێزگاری عهدهن، لیوا شهعیبی بهڕێوهبهری ئاسایش له پێشهوهی سهرۆک وهزیران و ئهندامانی کابینهی حکومهتهکهی بون بۆئهوهی له فڕۆکهخانهوه بۆ شوێنی نیشتهجێبونی حکومهت له کۆشکی سهرۆک کۆماری معاشیق بگوازرێنهوه.
سهرکۆ جهمال لەجین هەزلول ئەو کچە چالاکوانەی سعودیە کە بە پێنج ساڵ و هەشت مانگ زیندانیکردن سزادرا، چەندین تۆمەتیشی ئاڕاستەکراوە، سزادانەکەی کاردانەوەی ناوخۆیی و جیهانی لێکەوتووەتەوە رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی ئیدانەی گواستنەوەی دۆسیەکەی لەجینی کرد بۆ دادگای تاوانە تایبەتەکان، ئەوەشی بە "دڕندەیی و دووڕوویی" دەسەڵاتدارانی سعودیە ناوبرد. رۆژی دووشەممە دادگایەکی تایبەتی سعودیە بەناوی دادگای تاوانە تایبەتەکان لە ریازی پایتەخت، سزای پێنج ساڵ و هەشت مانگ زیندانیکردنی بەسەر ژنە چالاکوانێکی سعودیدا سەپاند، کە بەرگری لە مافی ژنانی سعودی دەکرد. هەرچەندە لەجین لە ساڵی 2018 ەوە لەلایەن دەسەڵاتدارانی سعودیەوە دەستگیرکراوە، بەڵام دوێنێ بڕیاری سزادانەکەی لەلایەن ئەو دادگایەوە دەرچوو کە زیاتر تایبەتمەندە بە کاری تیرۆر و تێکدانی ئاسایشی نیشتیمانی سعودیە، بۆیە چاوەڕوان دەکرێت ماوەی راگرتنی سزاکەشی بۆ هەژمار بکرێت. دوو تۆمەتی ترسناک ئاڕاستەی لەجین کراوە "هەوڵی زیانگەیاندن بە ئاسایشی نیشتیمانی و هەوڵدان بۆ خزمەتکردنی ئەجێندای دەرەکی " دوو لەو تاوانانەیە کە لەجینی پێ تۆمەتبارکراوە، وەک هەمیشە چالاکوانانی سعودیە بەتایبەت ئەوانەی لە بوارەکانی مافی مرۆڤ و مافی ژنان کاردەکەن یەکێک لەو دوو تۆمەتەیان ئاڕاستەدەکرێت، بەشێوەیەکی گشتیش لە وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە تۆماری پێشێلکارییان بەرامبەر مافی مرۆڤ بەردەوام لە هەڵکشاندایە ئەو جۆرە تۆمەتانە ئاڕاستەی چالاکوانانی بوارە جیاجیاکانی مافی مرۆڤ دەکەنەوە. لەجین کە ئێستا تەمەنی 31 ساڵی تێپەڕاندووە، پێش ئەوەی لە سعودیە رێگە بە ژنان بدرێت شۆفێری بکەن لە 2018 ەوە دەستگیرکراوە، ئەویش ئەو دۆسیەیە کە لەجین و هاورێ چالاکوانەکانی دەیانویست بۆ ژنانی سعودیەی ئازاد بکەن، بەڵام خۆیان بوونە قوربانی لەپێناویدا، هەرچەندە بەرپرسانی سعودیە رەتیدەکەنەوە دۆسیەی گرتنی لەجین پەیوەندی بەو دۆسیەیەوە هەبێت. "لەزیندان رووبەڕووی ئەشکەنجە و دەستدرێژی سێکسی بووەتەوە" ئەوەی زیاتر کاردانەوەی ناوخۆی و زیاتریش دەرەکی بۆ دۆسیەکەی لەجین زیادکردووە، ئاشکرابووە کە ئەو کچە چالاکوانە لە زیندان رووبەڕووی ئەشکەنجە و دەستدرێژی بووەتەوە، بەڵام وەک هەمیشە بەرپرسانی سعودیە ئەو تۆمەتانە رەتدەکەنەوە. دۆسیەکەی وڵاتانی دژ بە سعودیە یەکخستووە چاوەڕوان دەکرێت دۆسیەکەی لەجین پەیوەندی نێوان محەمەد بن سەلمان شازادەی جێنشینی سعودیە و جۆ بایدن سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا لە کابینەی نوێدا بەرەو ئاقارێکی باش نەبات، بەوپێیەی پێشتر دۆناڵد ترەمپ لەگەڵ سعودیە نزیک بوو بەڵام جۆ بایدن لەگەڵ سعودییەکان و پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لەو وڵاتە نێوانی باش نییە. مانگی تشرینی دووەمی رابردوو رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی ئیدانەی گواستنەوەی دۆسیەکەی لەجینی کرد بۆ دادگای تاوانە تایبەتەکان، ئەوەشی بە "دڕندەیی و دووڕوویی" دەسەڵاتدارانی سعودیە ناوبرد. چاوەڕوانیش دەکرێت بەهۆی فشارە نێودەوڵەتیەکان بەتایبەت ئەمریکا و ئەوروپا، ئەنجومەنی مافی مرۆڤی سەر بە نەتەوەیەکگرتووەکان کۆبوونەوەیەکی تایبەت بە دۆسیەی مافی مرۆڤ و تیایدا دۆسیەی لەجین هەزلول لە جنێف رێکبخات. لەجین کێیە؟ لەجین لە خێزانێکی مامناوەند لە ناوچەی قەسیم لە سعودیە لەدایکبووە، کە ناوچەیەکن لەرووی کۆمەڵایەتییەوە پارێزکارن، بەڵام خێزانەکەی ئەو زیاتر کراوە بوون بەوهۆیەشەوە بەشێکی زۆری منداڵی لەجین لە فەڕەنسا بووە، باوکیشی ئەفسەر بووە لە هێزی دەریاوانی سعودیە و پشتیوانی کردووە لەوەی کە کچەکەی داکۆکیکاری مافەکانی ژنان بێت لە سعودیە، بەتایبەت مافی لێخوڕینی ئۆتۆمبێل و ئەوکاتەشی لەجین ئۆتۆمبێلی لێخوڕی باوکی خۆی گرتە ڤیدیۆییەکەی تۆمارکردووە
هاوڵاتى باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا رایگەیاند ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا ٣٠ زرێپۆشی پێشکەش بە سوپای عێراق کردووە بە ئامانجی پاراستنی ئاسایشی ناوچەی سەوز ناوەڕاستی بەغدا، بەکاردەھێنێت. باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا لە ھەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی فەیسبووک ئهمڕۆ چوارشهممه، 30 کانونى یهکهمى2020 بڵاویکردەوە کە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، پابەندە بە یارمەتیدانی سوپای عێراق لە پاراستنی ئاسایشی بەغدا و بۆ ئەو مەبەستەیش رۆژی دووشەممەی رابردوو، ٣٠ زرێپۆشی پێشکەش بە سوپای عێراق کردووە. ئاماژەی بەوەیشداوە کە سوپای عێراق ئەو زرێپۆشانە لە دەروییەکانیاندا بە ئامانجی پاراستنی ئاسایشی ناوچەی سەوز ناوەڕاستی بەغدا، بەکاردەھێنێت. باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا باسی لەوەشکردووە، ئەو یارمەتییە بەشێکە لەو پلانە گەورەییەی کە نووسینگەی ھاوکاریی ئەمنی سەر بە سوپای ئەمریکا بۆ پاڵپشتیکردن لە فیرقەی کۆماندۆ بۆ پاراستنی ناوەندی شاری بەغدا دایناوە و جەختیکردووەتەوە لەسەر ئەوەی کە پێکەوە کاردەکەن لە پێناو دەستەبەرکردنی سەقامگیری و ئاسایش بۆ گەلی عێراق. پێشكهشكردنی ئهو هاوكارییانه له كاتێكدایه، كه لهگهڵ نزیكبوونهوهی یهكهم ساڵیادی كوژرانی قاسم سولهیمانی و ئهبومههدی موههندیس، هۆشداری دهدرێت و بهرپرسانى ئێران بانگهشهى تۆڵهکردنهوه دهکهن.