مەسرور بارزانی: دەبێت هەوڵی مامۆستایانی ئایینی بۆ ئەوەبێت کە ئێمە ئیسلاممان خۆشبووێت نەک لێی بترسین

پۆلیسى سلێمانى دەنگۆی تێکچوونی رەوشی تەندروستی شاسوار عەبدولواحید رەتدەکاتەوەو دەڵێن هیچ کیشەیەکى نییە. سەرچاوەیەک لە پۆلیسی سلێمانی، ڕاگەیاند، دەنگۆی تێکچوونی رەوشی تەندروستی شاسوار عەبدولواحید ناڕاستە، لە ئێستادا ناوبراو لە بەڕێوەبەرایەتی گرتن و گواستنەوەی سلێمانییە و رەوشی تەندروستی جێگیرە. ئەمەش لەکاتێکدایە نیوەرۆى ئەمڕۆ سەرۆکى فراکسیۆنى نەوەى نوێ نیوەڕۆى ئەمڕۆ شەممە ڕایگەیاند، ڕەوشى تەندروستى شاسوار عەبدولواحید سەرۆکى جوڵانەوەى نەوەى نوێ لەزیندان تێکچووەو بارودۆخى تەندروستى ناجێگیرە. کوردەوان جەمال سەرۆکى فراکسیۆنى نەوەى نوێ لەپەرلەمانى کوردستان، لەوبارەیەوە وتى: دایکى و هاوسەرەکەى بینیویانەو بارودۆخى تەندروستى تێکچووە، بەڵام بەهۆى ئەوەى رێگرى دەکرێت و  چاودێرییەکى وردو پاسەوانیەتێکى زۆرى لەسەرە نەتوانراوە بیبین. شەوی ١٢ـی ئەم مانگە شاسوار عەبدولواحید سەرۆکی جوڵانەوەى نەوەى نوێ لەلایەن هێزێکی پۆلیسەوە لەماڵەکەى خۆى لەسلێمانى دەستگیرکرا. پێنجشەممە ٢١ـی ئابی ٢٠٢٥، دواى نۆ رۆژ لە دەستگیرکردنی شاسوار عەبدولواحید، سەرۆکی جوڵانەوەی نەوەی نوێ بردرایە بەردەم دادگا و وتەی لێوەرگیرا، ناوبراو لەبەردەم دادوەر سەرجەم ئەو تۆمەتانەی ئاڕاستەی کرابوون رەتکردەوە.

لیژنەی باڵای هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی گەلى حکومەتى سوریا بڕیاریدا پرۆسەی هەڵبژاردن لە پارێزگاکانی سویدا، حەسەکە و ڕەقە دوابخرێت، بەهۆی ئەو ئاستەنگە ئەمنییانەی کە ڕووبەڕووی ئەو پارێزگایانە دەبنەوە. نەوار نەجمە، وتەبێژی کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی سوریا ڕایگەیاند: "بەهۆی بارودۆخى ئەمنی هەڵبژاردنەکان لەو سی ناوچەیە بۆ کاتێکی نادیار دواخراوە، بەڵام کورسییەکانی ئەو پارێزگایانە پارێزراو دەبن". نەوار نەجمە ئەوەشى ڕاگەیاند، هەڵبژاردنی پەرلەمانی سووریا لە سێ پارێزگا بۆ ماوەیەکی نادیار دواخراوە. وتەبێژی کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردن، ئەوەشى خستەڕوو بڕیاری دواخستنەکە لە خواستی لیژنەکە سەرچاوەی گرتووە بۆ دەستەبەرکردنی نوێنەرایەتی دادپەروەرانە لە ئەنجوومەنی گەل بۆ هەر سێ پارێزگاکە، جەختیشی کردەوە کە کورسییە تەرخانکراوەکان بە تەرخانکراو دەمێننەوە تا ئەوکاتەی هەڵبژاردن ئەنجام دەدرێت. ئەحمەد شەرع سەرۆک کۆماری سوریا پێشتر فەرمانی ژمارە (١٤٣)ی ساڵی ٢٠٢٥ی دەرکردبوو، کە سیستەمی هەڵبژاردنی کاتی بۆ ئەنجومەنی گەلی سوریا پەسەند کرد. بڕیارە لە نێوان 15-20ی ئەیلوولی 2025 هەڵبژاردنی پەرلەمانی سووریا بەڕێوە بچێت. ئەحمەد شەرع سەرۆكی قۆناغی راگوزەری سوریا مەرسومێكی دەكردووەو بەپێ ئەو مەرسومە (سیستەمی هەڵبژاردنی كاتیی ئەنجومەنی گەل)ی پەسەندكردووە. سیستەمەكە قەدەغەی كردووە (پارێزگار، سەرۆك وەزیرانەكانی پێشوو) خۆیان بۆ پەرلەمانی نوێ كاندید بكەن، هاوكات قەدەغەی كردووە "ئەوانەی بانگەشە بۆ دابەشبوونی سوریاو جیابوونەوە" دەكەن خۆیان كاندید بكەن، رەنگە لەمەدا بە پلەی یەكەم كورد بە ئامانج گیرا بێت، ئەوانەشی كە پشتیوانییان لە رژێمی پێشووی ئەسەد كردووە بە هەمان شێوە كاندیدبوونیان قەدەغەكراوە.  بەگوێرەی سیستەمە پەسەندكراوەكە، ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنی گەلی سوریا لە (210) كەس پێكدێت، دوو لەسەر سێی ئەم كەسانە بەگوێرەی حوكمەكانی مەرسومەكەی ئەحمەد شەرع هەڵدەبژێردرێن و كورسییەكان بەگوێرەی ژمارەی دانیشتووان بەسەر پارێزگاكاندا دابەشدەكرێت.

سەرۆکى فراکسیۆنى نەوەى نوێ نیوەڕۆى ئەمڕۆ شەممە ڕایگەیاند، ڕەوشى تەندروستى شاسوار عەبدولواحید سەرۆکى جوڵانەوەى نەوەى نوێ لەزیندان تێکچووەو بارودۆخى تەندروستى ناجێگیرە. کوردەوان جەمال سەرۆکى فراکسیۆنى نەوەى نوێ لەپەرلەمانى کوردستان، لەوبارەیەوە وتى: دایکى و هاوسەرەکەى بینیویانەو بارودۆخى تەندروستى تێکچووە، بەڵام بەهۆى ئەوەى رێگرى دەکرێت و  چاودێرییەکى وردو پاسەوانیەتێکى زۆرى لەسەرە نەتوانراوە بیبین. بەپێى ئەو زانیاریانەى سەرۆکى فراکسیۆنەکە باسى کردوە پێشتر چەند جارێک کەسوکارەکەى ویستویانە سەردانى بکات نەیانهێشتوەو پارێزەرەکەشى ویستویەتى بیبنێت بەڵام نەیانهێشتوە. لەلایەکى دیکەوە، سروە عەبدولواحید- سەرۆكی فراكسیۆنی (نەوەی نوێ) لە پەرلەمانی عێراق دەڵێت: زانیاریمان پێگەیشتووە لە زینداندا دۆخی تەندروستی (شاسوار عەبدولواحید)ی سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ تێكچووە. وتیشى:  لەكاتێكدا حزبەكەی تاڵەبانی سورە لەسەر پێشێلكردنی یاساو رێگریكردن سەردانی كەسوكارو هاوڕێكانی. ئەم رەفتارە هەڕەمەكی و نایاساییانە ئەوە پشتڕاستدەكەنەوە كە دۆسیەكە بەتەواوەتیی سیاسییەو شەقام لەم پێشێلكارییانە بێدەنگ نابێت.   تائێستا لایەنە فەرمیەکان لەزیندان و تەندروستى هیچ زانیارى و لێدوانێکیان لەسەر ئەم زانیاریانەو تەندروستى شاسوار عەبدواحید نەخستوەڕوو شەوی ١٢ـی ئەم مانگە شاسوار عەبدولواحید سەرۆکی جوڵانەوەى نەوەى نوێ لەلایەن هێزێکی پۆلیسەوە لەماڵەکەى خۆى لەسلێمانى دەستگیرکرا. پێنجشەممە ٢١ـی ئابی ٢٠٢٥، دواى نۆ رۆژ لە دەستگیرکردنی شاسوار عەبدولواحید، سەرۆکی جوڵانەوەی نەوەی نوێ بردرایە بەردەم دادگا و وتەی لێوەرگیرا، ناوبراو لەبەردەم دادوەر سەرجەم ئەو تۆمەتانەی ئاڕاستەی کرابوون رەتکردەوە.

  سەلام عەبدولخالق وتەبێژی ئاسایشی هەرێمی كوردستان ڕاگەیاند "لاهور شێخ جەنگی بە رێگەی مەدەنی ئاگادارکرا بێتە بەردەم دادگا بەڵام رەتیکردەوە". وتەبێژەکە دەشڵێت: چەکدارەکانی لالەزار یەکەمجار تەقەیان کردوو کارمەندێکی هێزە ئەمنییەکانیان کوشت و چەند دانەیەکیشیان بریندارکرد". سەلام عەبدولخالق، وتى: لاهور جەنگی بورهان لەلای دەزگای ئاسایش دەستبەسەرە و سەرجەم دەستگیرکراوانیش بەهەمان شێوە.  سەبارەت بە بارودۆخى تەندروستى، ئەوەى خستەڕوو دۆخی تەندروستیی لاهور جەنگی بورهان باشە و چاوەڕوانین دادگا بڕیاری خۆی بدات. وتەبێژی دەزگای ئاسایشی هەرێم، رایگەیاند، پۆڵاد جەنگی بورهان برینەکەی سووکە و بەمزووانە دەچێتە زیندان ئیستا لەنەخۆشخانەى فاروقەو چارەسەر وەردەگرێت. سەلام عەبدولخالق سەبارەت بەچارەنوسى ڕێبوارى حامى حاجى خالى، ئاماژەى بۆ ئەوەکرد ئەویش لاى ئاسایش دەستبەسەرەو ئێستا لەزیندانە. ناوبراو ئاماژەى بۆ ئەوەکرد نزیکەى ١٥٠ چەکدارى لالەزار لاى ئەوان دەستگیرکراون و دەستبەسەرن،  شەوی رابردتر وو هێزە ئەمنییەکان لەسەر فەرمانی دادوەر و بە گوێرەى ماددەى 56 لە یاساى سزادانى عێراقى کە تایبەتە بە هەوڵى ئەنجامدانی تاوانى رێکخراو لە رێگەى گرووپى تاوانکاری، روویان لە لالەزار کرد، بۆ دەستگیرکردنى لاهور شێخ جەنگى. لە کاتژمێر هەشتى ئێوارەوە تاوەکو درەنگانێکى شەو هێزە ئەمنییەکان بۆ ئاڵۆزنەبوونى رەوشەکە، زیاتر لە 10 جار بانگەوازیان بۆ لاهور شێخ جەنگى و ئەو کەسانەى لەگەڵى فەرمانى دەستگیرکردنیان هەبوو کرد، کە خۆیان رادەستبکەن،  بەڵام داواکارییەکەیان رەتکردەوە و بڕیارى رووبەڕووبوونەوەیاندا لەگەڵ هێزە ئەمنییەکان.

بڕیاردەری رەوتی هەڵوێست ڕایدەگەیەنێت ئێوە کە نیشتیمانی و هەستی نیشتیمانی و دامەزراوەی نیشتیمانیتان دۆڕاندبێ؛ هەرچی هێزو پارەو کورسی و  دادگاتان هەبێت براوەنین.  لەپەیامێکدا کە لەسەر تۆڕە گۆمەڵایەتى فەیسبوکى خۆى بڵاویکردوەتەوە، عەلی حەمەساڵح بڕیاردەری رەوتی هەڵوێست ئەوە دەخاتەڕوو دەزانم کەی کێتان بوێت دەتوانن دەستگیریبکەن، دەتوانن دەیان تۆمەت بدەنە پاڵمان، بەڵام دەبێت لەم قۆناغەش بڕیاری بەردەوامی بدەین، چۆڵکردنی ئەم ساحەو بێدەنگبوون لە بەرامبەر نادادی هەرگیز بژاردەی دروست نیە.. دەقى پەیامەکەى.. سی و چوار ساڵە، پێیانوایە ؛ نابێت سوپایەکی نیشتیمانی هەبێت، نابێت دادگا بۆ هەموان بێت! دەبێت هەواڵگری تایبەت بەخۆیان هەبێت، هەموو یاسا شکێنیەک بۆ خۆیان ڕەوا بێت. هیچ کەسێکیان لە کاتی دەسەڵات هەرچی بکەن؛ نادرێتە دادگا! کام بەرپرسی گەندەڵ و ناداد و کوردکوژو بەدڕەفتار درایە دادگا!  دەتوانن بە ویستی خۆتان قاچاخی بکەن، زەوی ببەن و سەرانە وەربگرن! نەوت ببەن و قۆرخکاری بکەن؛  بیکەنە دەستکەوتی نیشتیمانی!  هەردولاتان هێزی زۆرتان هەیە؛ دەتوانن هەموو کەس سەرکوت بکەن ! دەتوانن خەڵک شار بەدەرو وڵات بەدر بکەن و بیدەنە دادگا و بەویستی خۆتان سزای بدەن.  ئێستا ملیارەها دۆلارتان هەیە بەسەر میللەتێکی بێموچەوە.. چیتان دەوێت دەیکەن! ملیارەها دۆلار دەبەنە دەرەوە.. میدیای گەورەتان هەیە؛ تەنیا ئەرکیان پیشاندانی وێنەیەکی ساختەی ئێوەیە.. دەزانن لەو پاشایە دەچن، جل و بەرگی لەبەرنەبوو؛ دوروبەرەکەی هەمیشە باسی جوانی جل و بەرگیان دەکرد.. هەموو دامەزراوەکانی حوکمڕانی و دەوڵەتداریتان کوشت! کەچی میدیاکانتان باسی جوامێری ئێوە لە دەوڵەتداریتان دەکات! دڵخۆش مەبن.. لە مێژوو بڕوانن ئەوانەی وەک ئێوەبوون، چۆن ناویان ڕۆشتە مێژوو، چۆن ئەو هێزەی خەڵکی بۆ سەرکوتکردن بوە دوژمنی!  سیاسی ژیر بۆ ئەوەی پارێزراوبێت دادگای نیشتیمانی و سوپای نیشتیمانی دروستدەکات.. لە ڕوخانی شای ئێران، کاتێک دەورو بەری شا دەستگیرکران، نیگەران بوون؛ وتیان: شوێنی زیندانمان زۆر خراپە، یاساکان نادادپەروەرن! دادوەری”شۆڕش’ زیندانەکان ئێوە دروستتان کرد بۆ ئێمەو یاساکانیش هەمان یاسان کە بۆ دەستگیکردنی ئێمە دەرتانکرد.. ئێوەیەک نیشتیمان و دامەزراوەکانی؛ سوپاو هێزی ئەمنی و هەوالگری و نەوت و زەوی و پاڵاوگەو خاڵی سنوری …… هتد بەهی خۆتان دەزانن نەک نیشتیمان؛ کەواتە دۆڕاوی گەورە ئێوەن کە نیشتیمان بەتاڵ دەکەن لە دەستکەوتەکانی.. وەک کەس و هێزگەلێک ناوتان دەچێتە مێژوو؛ ڕۆڵی گەورەیان بینی لە دواکەوتنی تاکی کوردو کوشتنی هەستی نیشتیمانی و دزینی سامانی نیشتیمانی..  ئێوە کە نیشتیمانی و هەستی نیشتیمانی و دامەزراوەی نیشتیمانیتان دۆڕاندبێ؛ دەیان ساڵ ئەم میللەتەتان لە ئامانجی  مێژووی خۆی دورخستبێتەوە؛ هەرچی هێزو پارەو کورسی و  دادگا….. هتد تان هەبێت براوەنین.  لە دەسەڵاتدار تاوانبارترن ئەوانەن کە دوایان کەوتون… سەرقاڵی کوشتنی نیشتیمان و شەقهەڵدانن لە دامەزراوەی نیشتیمانی و شانازی بەم وێرانکاریە دەکەن؛ لە ژێرناوی دادگاو سەروەری یاسا سەرقاڵی یاساشکێنین! بە میلیشیا؛ سوپای نیشتیمانی دەکوژن.  دەزانم ململانێ و بەردەوامی خەباتی مەدەنی و سیاسی لە سایەی ئەم فۆڕمە لە حوکمڕانی ئێجگار قورسە؛ دەزانم کەی کێتان بوێت دەتوانن دەستگیریبکەن، دەتوانن دەیان تۆمەت بدەنە پاڵمان، بەڵام دەبێت لەم قۆناغەش بڕیاری بەردەوامی بدەین، چۆڵکردنی ئەم ساحەو بێدەنگبوون لە بەرامبەر نادادی هەرگیز بژاردەی دروست نیە.. عەلی حەمە ساڵح

بەرهەمهێنانی نەوت لە کێڵگەی موگار لە شێخان دەستپێکردەوە، پێشبینی دەکات تا کۆتایی ئەم مانگە بەرهەمهێنانی لەو کێڵگەیە ئاسایی ببێتەوە، ئەو کێڵگەیە لەلایەن کۆمپانیای هانت ئۆیڵی ئەمەریکیەوە سەرپەرشتى دەکرێت. ئەمڕۆ شەممە (23ـی ئابی 2025) وتەبێژی کۆمپانیای هانت ئۆیڵی ئەمەریکی لە لێدوانێکیدا بۆ ئاژانسی هەواڵی رۆیتەر رایگەیاند: کارەکانیان لە کێڵگەی نەوتی شێخان لە سنوری پارێزگای دهۆک دەستپێکردوەتەوە، ئەوەش دوای زیاتر لە مانگێک لە راگرتنی کارەکانیان بەهۆی هێرشی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە. وتەبێژی کۆمپانیاکە رایگەیاند: پیشبینی دەکەین تا کۆتایی ئەم مانگە بەرهەمهێنانی نەوت لە کێڵگەی نەوتی شێخان ئاسایی بێتەوە. گەڕانەوەی ئەو کۆمپانیایە بۆ کارکردن، دوای ئەوە هات کە ژمارەیەک کۆمپانیای دیکە لە ناویاندا دی ئێن ئۆی نەرویجی دەستپێکردنەوەی بەرهەمهێنانی نەوتی لە کێڵگەکانی هەرێمی کوردستان راگەیاند. مانگی تەمموزی رابردوو، زیاتر لە 20 هێرشی درۆنی و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان کرایە سەر کێڵگە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان، سەرەڕای زیانی ماددی زۆرینەی کۆمپانیا بیانییەکان کارکردنیان لە کێڵگە نەوتییەکان راگرت و بەهۆیەوە بەرهەمهێنانی نەوت لە زۆینەی ئەو کێڵگانە وەستا. رۆژی (17ـی تەمموزی 2025) لە رێگەی فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانەوە هێرش کرایە سەر کێڵگەی نەوتی موگارا لە سنوری قەزای شێخانی پارێگای دهۆک کە لەلایەن کۆمپانیای هانت ئۆیلەوە بەڕێوەدەبرا و بەهۆیەوە بەرهەمهێنان لە کێڵگەکە راگیرا. پێنجشەممەى ڕابردوو کۆمپانیای دی ئێن ئۆی نەرویجی  راپۆرتی چارەکی دووەمی خۆی بڵاوکردەوە، کە بەراورد بە چارەکی یەکەم بەرهەمهێنانی نەوت کەمبووەتەوە. کۆمپانیاکە ئاشکرای کرد، سەرەتای ئەم مانگە بەرهەمهێنانی نەوتی لە کێڵگەی تاوکێ دەستپێکردووەتەوە و دواتریش پێشاپوور، ئەمەش دوای ئەوەی مانگی رابردوو کێڵگەکە بە درۆن کرایە ئامانج.   قەبارەی بەرهەمهێنانی نەوت لە چارەکی دووەمی ئەمساڵدا بەپێی راپۆرتەکەی کۆمپانیای دی ئێن ئۆ، لە هەر دوو کێڵگەدا بە تێکڕا گەیشتووەتە 74 هەزار و 760 بەرمیل نەوت لە رۆژێکدا. لە کاتێکدا لە چارەکی یەکەمی 2025ـدا ئاستی بەرهەمهێنانی کۆمپانیاکە لە تاوکێ و پێشابوور 82 هەزار و 81 بەرمیل بووە.

لەژمارەى ئەمڕۆیدا رۆژنامەی "الشرق الاوسط"  ڕاپۆرتێکى لەسەر ڕوداووەکان و  شەڕەکەى لالەزار بڵاوکردوەتەوەو تیایدا دەڵێت:دانیشتوانی شاری سلێمانی تووشی شۆک بوون بە پێکدادانێکی خوێناوی، کە یەکە ئەمنییە حکومی و حزبییەکان تێیدا بەشداربوون، بەر لەوەی بۆيان ئاشكرابێت شەڕی نێوان ئامۆزاکانی ناو خێزانی جەلال تاڵەبانی، سەرۆک کۆماری کۆچکردووی عێراق بووە. لە ئێوارەی پێنجشەممەوە تا بەرەبەیانی رۆژی هەینی، دەرچوونی فەرمانی دەستگیرکردن بۆ لاهور شێخ جەنگی، ئامۆزای بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی نیشتمانی کوردستان، پەرەی سەند بۆ پێکدادان و گەمارۆدانی دراماتیکیی هۆتێلێک لە سەنتەری شارەکە، کە بە دەستگیرکردنی شێخ جەنگی، كە یەكێك بوو لەسەر سەرکردە دیارەكانی ئەو حزبە کۆتاییهات. لە ئەنجامی ئەو روبەڕوبونەوانە لانیکەم سێ کەس كوژراون و نزیکەی  (١٠) کەسی دیکەش برینداربوون، لەكاتێكدا كە ستوونی دووکەڵ لە سەنتەری شارەوەكەوە بەرزدەبووەوە، هێزە ئەمنییەکان سەرجەم دەروازەکانی چوونە ژوورەوەی سلێمانییان داخست. هێزە ئەمنییەکان ئەو شوێنەیان ئاشکرا نەکردووە کە شێخ جەنگی و دوو براکەی بۆی گواستراونەتەوە، بەڵام سەرچاوەکان ئاشكرایان كردووە: دەستگیرکراوان رەنگە روبەڕوی سزای چەند ساڵێك زیندانی ببنەوە، بەهۆی ئەوەی بە داڕشتنی پیلان بۆ تێکدانی سەقامگیری ئاسایش تۆمەتباركراون. چاودێرانی سیاسی وای دەبینن، ئەو ئۆپەراسیۆنە،  ئاشکراکردنی ململانێیەکی قووڵی ناو حزبەکەیە لە سلێمانی لە نێوان "برا دوژمن"ەكاندا، کە ساڵانێک بەرژەوەندی ئەمنی و سیاسییان بەشكردبوو.

بەپێى زانیارى چەند سەرچاوەیەکى ئاگادار، شاندى باڵاى هەرێمى کوردستان لە سەرەتاى ئەم هەفتەیەدا سەردانى بەغداد دەکات، بۆ یەکلاکردنەوەى پرسى داهاتى نانەوتی و هەناردەکردنەوەى نەوت. چوارشەممەى ڕابردوو، شاندێکى هەرێم و شاندێکی حکومەتی فیدراڵ لە بەغداد کۆبوونەوە، تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق و کەمال محەمەد وەزیری سامانە سرووشتییەکانی هەرێمی کوردستان لە کۆبوونەوەکەدا بەشداربوون، بەڵام جارێکی دیکە شاندەکەی هەرێمی کوردستان بە دەستی بەتاڵ و بەبێ هیچ رێککەوتنێک گەڕایەوە. سەرچاوەیەک لە ئەنجوومەنى وەزیرانى هەرێمى کوردستان، ڕاگەیاند: شاندى هەرێم سەرەتاى ئەم هەفتەیە جارێکى دیکە دەچنەوە بەغداد کە ئەمجارە چاوەڕوان دەکرێت ئاوات شێخ جەناب وەزیرى دارایی و ئابوورى و کەمال محەمەد وەزیرى سامانە سروشتییەکان بەوەکالەت لە شاندەکەدا بن، تاوەکو بڕیار لەسەر داهاتى نانەوتیی و هەناردەکردنەوەى نەوت بدرێت". راشیگەیاند، حکومەتى هەرێمى کوردستان 120 ملیار دینارى داهاتى نانەوتی بۆ مانگى حوزەیران ئامادە کردووە و هەر کات بڕیاردرا، دەخرێتە سەر هەژمارى دارایی وەزارەتى دارایی فیدراڵ لە لقى هەولێرى بانکى ناوەندى . باسى لەوەشکرد، کۆبوونەوەى شاندى هەرێمى کوردستان و عێراق بۆ ئەوەیە پرسى داهاتى نانەوتی تێدا یەکلایبکرێتەوە، تاوەکو گرفتەکانى بەردەم خەرجکردنى مووچە کۆتایی پێبهێندرێت. ئەمە لەکاتێکدایە، لەکۆبوونەوەى رۆژى سێشەممە 19ـى ئاب، ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق بڕیارى دابینکردنى مووچەى مانگى حوزیرانیدا بەو مەرجەى هەولێر نەوت رادەست بکات و داهاتى نانەوتی لەکاتى خۆیدا رەوانە بکات.

قەیس خەزعەلی، ئەمینداری عەسائیبی ئەهلی هەق دەڵێت: داواكانی هەڵوەشاندنەوە یان یەکخستنی هێزەکانی حەشدی شەعبی،  ئامانجیان دەرهێنانی خاڵی هێزی بنەڕەتی و گەرەنتی راستەقینەیە لە دەستی  دەوڵەتی عێراق، جەختیشیكرد: ئەوانەی ئەو داوایە دەكەن یان بە مەبەست و ئاگاداری پیلانێکن کە عێراق دەکاتە ئامانج، یان نەزان و گەمژەن.  خەزعەلی لە بۆنەیەكی ئاینیدا رایگەیاند: فشارە دەرەکییەکان دژی دەرکردنی یاسای حەشدی شەعبی، گەیشتووەتە ئاستێکی زۆر مەترسیدار، هەندێک لە هەڕەشەكان سەپاندنی سزای ئابوری لەخۆدەگرێت، کە نەوت و داهات و تەنانەت دۆلاری هەناردەکراو لەلایەن ئەمریکاوە دەگرێتەوە. وتیشی: ئامانجی ئەم فشارانە رێگریکردنە لە دەرکردنی یاسایەکی نوێ کە رەوایەتی حەشد بچەسپێنێت، بوونی چەترێكی یاسایی، بە واتای دانپێدانانی پەرلەمانی عێراقە بە حەشدی شەعبیدا وەک دەزگایەكی فەرمی. راشیگەیاند: ئەگەر داواكە پێویستی هەڵوەشاندنەوە یان تێكەڵكردنێتی، بە راشکاوی و هێمنی دەڵێم، ئێوە لە خەیاڵدان، ئەمە بۆ ئێوە لە ئەستێرەکانی ئاسمان دووترە، حەشد بۆ عێراقییەکان مەسەلەی بوون و گەرەنتییە بۆ ئاسایش و ژیانیان.

پەرلەمانتارێکی کوردی جەهەپە لە بازنەی ئامەد پەیامێکی سەڵاحەدین دەمیرتاش، هاوسەرۆکی پێشووتری هەدەپە بڵاودەکاتەوە، کە جەخت لەسەر بایەخی کات دەکاتەوە و دەڵێت، "گەورەترین مەترسی، بەفیڕۆدانی کاتە."   ئەمڕۆ هەینی 22ی ئابی 2025 سەزگین تانریکوڵو، پەرلەمانتاری کوردی جەهەپە لە بازنەی ئامەد سەردانی سەڵاحەدین دەمیرتاش، هاوسەرۆکی پێشووتری هەدەپە و سەلچوک مزراکلی، سەرۆکی پێشووی گەورەشارەوانیی ئامەدی لە گرتووخانەی سزا قورسەکانی ئەدیرنە کرد.   دوای سەردانەکەی، تانریکوڵو پەیامێکی ڤیدیۆیی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، تەندروستیی دەمیرتاش و مزراکلی باشە، "سڵاو و خۆشەویستییان بۆ خۆشەویستان و دۆست و هاونیشتمانییانمان هەیە. لە نزیکەوە چاودێریی پرۆسەکە دەکەن."   بە گوتەی پەرلەمانتارەکەی جەهەپە، دەمیرتاش و مزراکلی بەهۆی سنوورداریی پەیوەندییەکانیان لەنێو گرتووخانەکەدا، زانیاریی وردیان لەسەر پێشهاتەکان نییە، بەڵام پێیان وایە "گەورەترین مەترسی بەفیڕۆدانی کاتە."   تانریکوڵو گوتیشی، "پێیان راگەیاندین کە پێویستە ئەم کاتە زۆر بە باشی سوودی لێ وەربگیرێت و دەبێت هەرچی زووە کاروبارە یاساییەکان و هەنگاوە پێویستەکانی دیکە بنرێن."   جگە لە پێویستی هەموارکردنەوەی یاساکان، تانریکوڵو پێیوایە، کێشەی پەیوەست بە جێبەجێکردنی یاساش هەیە، "پێویستە ئەمانەش چارەسەر بکرێن، بۆئەوەی متمانەی کۆمەڵگە بە پرۆسەکە بەهێز بێت. کردەوە نادیموکراسییەکان بە شێوەیەکی بەردەوام زیاد دەکەن. ئەوانیش جەختیان لەوە کردەوە کە ئەمە یەکێکە لە مەترسییە هەرە گەورەکانی بەردەم پرۆسەکە."   ئەو پەرلەمانتارە کوردەی جەهەپە جەختی لە پشتگیریی دەمیرتاش و مزراکلی بۆ سەرخستنی پرۆسەی چارەسەری کردەوە و گوتی، "ئەوەیان دووپاتکردەوە، لە هەموو دۆخێکدا لەگەڵ ئاشتیدان و پشتگیری لە دەستبەرداربوون لە چەک دەکەن."   سەڵاحەدین دەمیرتاش زیاتر لە 9 ساڵە و سەلچوک مزراکلیش زیاتر لە 6 ساڵە لە زینداندان.

نووسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕایدەگەیەنێت هێرشی دوێنێ شەوی سەر لالەزار لە لایەن هێزەکانی ینک ئەنجام دراوە و کێشەیەکی نێوان ینک و بەرەی گەل بووە . لەبەشێکى دیکەى پەیامەکەدا کەلەبارەی شەڕەکەى لالەزارەوە بڵاوکراوەتەوە، ئاماژە بۆ ئەوەدەکات پێویستە یاسا ببێتە جێگرەوەی بڕیاری حزبی و توندوتیژی و چیتر شەڕ و ئاژاوە، سەقاگیری هەرێمی کوردستان نەخاتە مەترسییەوە. دەقى ڕاگەیەنراوەکەى نووسینگەی سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان نووسینگەی سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان. ڕاگەیەنراوێکی بڵاو کردەوە تێیدا هاتووە: هێرشی دوێنێ شەوی سەر لالەزار لە لایەن هێزەکانی ینک ئەنجام دراوە و کێشەیەکی نێوان ینک و بەرەی گەل بووە و سەرۆکایەتی حکومەتی هەرێم ئاگادار نەبووە تا دوا ساتەکانی گەمارۆدان و پەلامار دان.  سەرەڕای هەوڵی زۆری سەرۆکی حکومەت بۆ ئەوەی شەڕ و پێکدادان ڕوو نەدات، بەڵام زۆر بە داخەوە هێڕشەکە ئەنجام درا و کوژراو برینداری لێ کەوتەوە.  زۆر نیگەران و دڵگرانین بەو ڕووداوە و ئێستاش، پێویستە یاسا ببێتە جێگرەوەی بڕیاری حزبی و توندوتیژی و چیتر شەڕ و ئاژاوە، سەقاگیری هەرێمی کوردستان نەخاتە مەترسییەوە.

سەرۆکی ئۆکرانیا دووپاتی کردەوە، ڕووسەکان هەموو هەوڵێک دەدەن بۆ ئەوەی ڕێگریم لێ بکەن لەگەڵ پوتن کۆببمەوە. هاوکات داوا لە وڵاتانی هاوپەیمانی ئۆکرانیا دەکات سزای نوێ بەسەر مۆسکۆ بسەپێنن ئەگەر بێت و هیچ نیازێک بۆ پرۆسەی ئاشی نیشان نەدات. هەینی 22ـی ئابی 2025، ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا، لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیی هاوبەش لەگەڵ مارک ڕووتە، سکرتێری گشتیی هاوپەیمانیی باکووری ئەتڵەسی (ناتۆ)، لە کیێڤ، گوتی: لە کۆبوونەوەی نێوانمان باسمان لە گەرەنتی ئەمنی بۆ ئۆکرانیا کرد. سەرۆکی ئۆکرانیا، باسی لەوە کرد، ئەو گەرەنتییە ئەمنییە دەبێت هاوشێوەی ماددەی پێنجی هاوپیمانێتی باکووری ئەتڵەستی بێت، بە واتەی ئەوەی هێرش بکرێتە سەر هەر وڵاتێکی ئەندام لە ناتۆ، مانای هێرشە بۆ سەر هەموو وڵاتانی ئەندام لە هاوپەیمانێتییەکە. زێلێنسکی داوای لە هاوپەیمانانی وڵاتەکەی کرد، فشار بخەنە سەر ڕووسیا بۆ ئەوەی نیازێک بۆ گەیشت بە پرۆسەی ئاشتی نیشان بدات، ئەگەر نا سزای نوێ بەسەر مۆسکۆدا بسەپێنن. هاوکات جەختی لەوە کردووە، ڕووسەکان هەموو هەوڵێک دەدەن، بۆ ئەوەی ڕێگریم لێ بکەن لەگەڵ پوتن کۆببمەوە. دووشەممە 18ـی ئابی 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا، لە کۆشکی سپی پێشوازیی لە ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا کرد. زێلێنسکی لە کۆبوونەوەکەدا ڕایگەیاندبوو، بەوپەڕی خۆشحاڵییەوە چاوەڕێی دۆزینەوەی ڕێگەیەکی دیپلۆماسی دەکەین بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ و بۆ کۆبوونەوەی سێ قۆڵیش ئامادەین. باسی لەوەش کردبوو، ئامادەم بە بێ مەرجی پێشوەختە لەگەڵ پوتن کۆببمەوە.

بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل وەڵامی ڕاپۆرتی برسێتی نەتەوەیەکگرتووەکانی لە کەرتی غەززەی دایەوەو بە "بوختان و درۆیەکى شاخدار" ناوی برد، مێژوو حوکم دەدات هەرکەسێک بڵاوی بکاتەوە. ناوبراو درێژەی بە قسەکانی دا و بانگەشەی ئەوەی کرد کە ڕاپۆرتی نەتەوە یەکگرتووەکان چاوپۆشی لەو هەنگاوە مرۆییانەی کردووە کە ئیسرائیل لەم دواییانەدا لە غەززە گرتوویانە بەر. نەتەوە یەکگرتووەکان برسیکردنی خەڵکی غەززەی بە "تاوانی جەنگ" ناوبردووە و رایگەیاندووە: "دەبێت هەمووان بخاتە ژێر باری بەرپرسیارێتیی ویژدانییەوە،" هاوکات جەختی لە ئەرکەکانی ئیسرائیل کردووەتەوە بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەکان بۆ دابینکردنی پێداویستییە سەرەکییەکان. راگەیاندنی قاتوقڕی لە شاری غەززە لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکانەوە تەنیا ناونانی دۆخەکە نییە، بەڵکو لێکەوتەی یاسایی، سیاسی و مرۆیی گەورەی هەیە.  دوای ئەوەی رۆژی هەینی نەتەوە یەکگرتووەکان بە فەرمی قاتوقڕی لە کەرتی غەززە راگەیاند، بزووتنەوەی حەماس داوای کردنەوەی دەروازەکان، هەنگاوی خێرا بۆ راگرتنی جەنگەکە و مسۆگەرکردنی گەیشتنی هاوکارییە مرۆییە بەپەلەکان بۆ ناوچە فەلەستینییەکە دەکات.   لە راگەیێندراوێکی بزووتنەوەکەدا هاتووە، ئەوەی نەتەوە یەکگرتووەکان لەبارەی برسێتی لە غەززە رایگەیاندووە، "پەڵەیەکی شەرمەزارییە" بە نێوچەوانی ئیسرائیل و پشتیوانەکانیەوە، بەڵگەیەکی حاشاهەڵنەگری نێودەوڵەتییە لەسەر ئەو تاوانەی ئیسرائیل بەرامبەر زیاتر لە دوو ملیۆن مرۆڤی گەمارۆدراو دەیکات.   بەگوێرەی راگەیێندراوەکە، ئەمە دووپاتکردنەوەی قەبارەی ئەو کارەساتە مرۆییەیە کە خەڵکی غەززە بەهۆی دەستدرێژیی بەردەوامی ئیسرائیلەوە تووشی بوون؛ باس لەوەش دەکات، ئیسرائیل سیاسەتی برسیکردن وەکو یەکێک لە ئامرازەکانی جەنگ و جینۆساید دژی خەڵکی سڤیل بەکاردەهێنێت. راگەیاندنی قاتوقڕی بە فەرمی، زیاترە لەوەی تەنیا گۆڕینی وشە و ناوەکان بێت. راگەیاندنەکە دەبێتە هاندەر بۆ دەستپێکردنی کاری مرۆیی لەسەر ئاستی جیهان، دەرگای پاڵپشتیی دارایی دەکاتەوە، هەروەها گوشاری یاسایی و سیاسیی نێودەوڵەتی لەسەر ئیسرائیل زیاد دەکات.   پێشتر راگەیاندنی هاوشێوە لە قەیرانەکانی وەک سۆماڵ و باشووری سوودان بووە هۆی وەڵامدانەوەیەکی نێودەوڵەتیی رێکخراو و هاوئاهەنگ.

پاشنیوەڕۆى ئەمڕۆ هەینى، هێزێکى دەزگاى ئێف بی ئای (FBI)  ئێف بی ئای هەڵیکوتایە سەر ماڵی  جۆن بۆڵتۆن، ڕاوێژکاری پێشووی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا، بەپێى هەواڵى میدیاکانى ئەمریکا بەهۆى ئەوەوەبوە جۆن بۆڵتۆن، بەردەوام ڕەخنەی سیاسەتی دەرەوەی ترامپ دەگرێت، لەسەر تۆمارە نهێنییەکان لێکۆڵینەوەی لەگەڵ دەکرێت، دوا بەدواى ئەو هەڵمەتە لە پۆستێکیدا لەسەر تۆڕى کۆمەڵایەتى ئێکس، بەڕێوەبەری دەزگاى FBI نووسیویەتی "کەس لە سەرووی یاساوە نییە"، ئاماژەی بەوەشکردووە "بریکارەکانی دەزگاکەى ئەمڕۆ لە ئەرکدا بوون". ماڵپەڕی ئێن بی سی نیوز، تۆڕی هاوبەشی ئەمریکی سکای نیوز بە پشتبەستن بە سەرچاوەیەک بڵاویکردەوە، تیمەکان لەماڵی بۆڵتۆن لە شاری بێپیسدا لە ویلایەتی میریلاند بەشێک بووە لە "لێکۆڵینەوەیەکی ئاسایشی نیشتمانی بۆ گەڕان بەدوای تۆمارە نهێنییەکان". جۆن بۆڵتۆن لە یەکەم خولی سەرۆکایەتی دۆناڵد ترامپدا بۆ ماوەی ١٧ مانگ وەک ڕاوێژکار کاری کردووە، بەڵام لە ساڵی ٢٠١٩دا ناچارکرا دەست لەوپۆستە هەڵبگرێت. ڕاوێژکاری پێشووی ترەمپ تا ئێستا وەڵامی هیچ پرسیارێکى ڕۆژنامەنوسانى نەداوەتەوە لەسەر ئەو ڕوداوە بەپێی هەواڵێکی کەناڵی سی ئێن ئێن، لە کاتی هەڵمەتەکەی بەیانی زوودا لە ماڵەکەی خۆیدا نەبووە. بەپێی هەواڵێکی ئاژانسی ئەسۆشێتد پرێس، ڕۆژی هەینی لە ئۆفیسی خۆی لە واشنتۆن دی سی بینراوە، ئەندامانی FBI سندوقەکانیان لە دەرەوەی ماڵی جۆن بۆڵتۆن ڕاوێژکاری پێشووی ئاسایشی نیشتمانی کۆشکی سپی بردووە. هێشتا دەسەڵاتدارانی فیدراڵی ئەمریکا هیچ وردەکارییەکیان بڵاونەکردووەتەوە کە بۆچی گەڕانەکە ئەنجامدراوە و چ تۆمەتێک ئاراستەی بۆڵتۆن دەکرێت.

سەرۆكایەتی كۆماری عیراق راگەیەنراوێكی لەبارەی روداوەكانی بەرەبەیانی ئەمڕۆی سلێمانی بڵاوكردەوە و ئاماژەی بەوەكردووە، جەخت لە دانبەخۆداگرتن و پابەند بوون بە رێكارە یاسایی و دادوەرییەكان دەكەنەوە. هەر لەو ڕاگەیەندراوەدا هاتوە: سەرۆکایەتیی کۆمار بەنیگەرانییەوە چاودێریی ئەو ڕووداوە نەخوازراوانەی کرد کە شاری سلێمانی بەخۆیەوە بینی. دەقى بەیاننامەکە.. سەرۆکایەتیی کۆمار بەنیگەرانییەوە چاودێریی ئەو ڕووداوە نەخوازراوانەی کرد کە شاری سلێمانی بەخۆیەوە بینی، کە بووە هۆی شەهیدبوونی ژمارەیەک لە کارمەندانی دەزگا ئەمنییەکان لە شارەکەدا و برینداربوونی ژمارەیەکی تر. جەخت دەکەینەوە لەسەر پێویستیی دانبەخۆداگرتن و پەنابردنە بەر ڕێکارە یاسایی و دادوەرییەکان بەپێی دەستوور و دوور لە توندوتیژی، بە شێوەیەک کە بنەماکانی دادپەروەری بچەسپێنێت و ئاسایش و سەقامگیریی هاووڵاتیان بپارێزێت. هەروەها سەرۆکایەتیی کۆمار  سەرەخۆشی و هاوخەمیی خۆی ئاراستەی خانەوادەی قوربانیان دەکات، و هیوای چاکبوونەوەی خێرا بۆ برینداران دەخوازین.  خوای گەورە سلێمانی و دانیشتووانەکەی و هەموو عێراقییەکان لە هەموو ناخۆشی و خراپەیەک بپارێزێت. سەرۆکایەتیی کۆمار هەینی ٢٢ی ئابی ٢٠٢٥