.jpeg)
به‌پێى ئامارێك كه ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ، بڵاویكردوه‌ته‌وه ته‌نها له‌ساڵى رابردوودا (2024) ٥٦٣ میلیشیای ئێرانی و لایەنگری ئێرانی لە ڕەگەزنامەی سوری و عێراقى و ئه‌فغانى و نه‌ته‌وه‌كانى تر كوژراون. میلیشیاکانی ئێران لە ساڵی 2012 وە تا ڕووخانی ڕژیمى به‌شار ئه‌سه‌د له لە 8ی کانوونی دووەمی ساڵی ڕابردووی 2024 لە سوریا جێگیر کرابوون. روانگه‌ى سورى ده‌ڵیت دیارترینیان ئه‌و هێزانه‌ى له‌سوریا جێگیركرابوون، بریتى بوون له سوپای پاسدارانی ئێران و حزبوڵای لوبنان، جگە لە میلیشیاکانی نەتەوە جیاوازەکانى وەک لیوای فاتمیونی ئەفغانستان، لیوای زەینەبیونی پاکستانی، لیوای ئەبوفه‌زل عەباسی عێراقی، لیواکانی حزبوڵڵای عێراق، عەسائیب ئەهلی حەق، هێزەکانی محەممەد باقر سەدر، لیوای ئیمام حسێن، لیوای ژو الفقارو لیوای قودسی فەلەستین. به‌پێى راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ى ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ ئه‌وانه‌ى كوژراون له‌سوریا به‌مجۆره‌بوون 188 كه‌سى ڕەگەزنامەی به‌ده‌ر سوری لەلایەن ئیسرائیلەوە کرانە ئامانج -لە هێرشەکانی ئیسرائیلدا ١٦٤ هاوڵاتی سوریا کوژران - 73 بە هێرشی ئاسمانی و زەمینی لەلایەن هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی - 44 کەس کە زۆربەیان خەڵکی سوریان، لەلایەن ڕێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامیەوە کوژراون. - 40 سوری لە تیرۆرکردندا - کوژرانی 22 هاوڵاتی سووری لەلایەن گروپه جیهادییەکانەوە - 21 لە تێکهەڵچووندا لەگەڵ هێزەکانی سوریای دیموکرات - 4 سووری لە تەقینەوەدا کوژراون - 3 عێراقی بە تەقە کوژراون
وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، وڵاتەکەى بەمەرج ئامادەى دانوستانە لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەکەى. عەباس عێراقچى، وەزیری دەرەوەی ئێران وتیشی ئامادەن بچنە سەر مێزى گفتوگۆ بۆ دانوستانی بنیادنەرانە. راشیگەیاند ئامادەن بەبێ دواکەوتن دانوستان لەسەر بەرنامەى ئەتۆمیی ئێران بکەن، بە ئامانجی گەیشتن بە رێککەوتن. ئاشکراشی کرد خولێکی دانوستان لەگەڵ وڵاتانی ئەوروپا ئەنجامدراوە. خولی دووەمی دانوستانەکان یەکلایی بووەتەوە و لە ماوەی دوو هەفتەی داهاتوودا لەگەڵ سێ وڵاتی ئەوروپی ئەنجام دەدرێت.
ــ دەبێت چەکەکان بێدەنگ بن لە باکوری سوریادا ــ ئێمەو هەسەدە پێکەوە شەڕی دژی داعشمان کردووە لە پێناو ئایندەی سوریادا. وەزارەتی دەرەوەی فەڕەنسا ئەو لێدوانانەی ڕەتکردەوە، كه گوایا وەزیره‌كه‌یان، سەبارەت بە "داماڵینی چەک"ی کورد لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا، ئەو ناوچانەی کە لەلایەن هێزەکانی سوریای دیموکراتەوە کۆنتڕۆڵکراون، دوای ئەوەی لەلایەن دەزگاکانی ڕاگەیاندنی عەرەبی و نێودەوڵەتییەوە بڵاوکرانەوە. له‌كاتى سەردانەکەی ژۆن نۆوێل بارۆ، وەزیری دەرەوەی فەرەنسا، بۆ سوریا، هەندێک لە میدیاکان بڵاویانكرده‌وه، گوایا وه‌زیرى ناوبراو داوایكردوه لە پ.ارتی ک.رێک.ارانی کوردستان و ی.ەک.ینەک.انی پ.اراست.نی گ.ەل و هەروەهاش هێزەکانی سوریای دیموکرات تا چەک دابنێن و بەشداری لە پرۆسەی سیاسی سوریادا بکەن، ئەو میدیایانە بە ناوی وەزیری دەرەوەی فەڕەنساوە ئه‌وه‌شیان خستوه‌ته روو "هەرگیز ڕێگە بە تێرۆریزم نادرێت لە سوریادا." ژمارەیەک لە میدیای کوردی و عەرەبیش ئەو هەواڵە هەڵبەستراوەیان بڵاو کردۆتەوە. راگه‌یه‌ندراوه‌كه جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه، فەڕەنسا داوای کۆتاییهاتن دەکات بە شەڕ لە باکوری سوریاو داوا دەکات چارەسەرێكى سیاسی هەبێت کە هاوبەشە کوردەکانمان لە هێزەکانی سوریای دیموکرات، ڕۆڵیان هەبێت لەو پرۆسەیەدا و ئێمەو هەسەدە پێکەوە شەڕی دژی داعشمان کردووە لە پێناو ئایندەی سوریادا. وەزیری دەرەوەی فەڕەنسا، هاوکاتی سەردانەکەی بۆ سوریا داوا لە فەرمانڕەوایانی نوێی ئەو وڵاتە دەکات بگەنە ڕێککەوتن لەگەڵ کاربەدەستانی کورددا لە باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریادا. ژۆن نۆوێل بارۆ دەڵێت "دەبێت چەکەکان بێدەنگ بن لە باکوری سوریاداو دەبێت بگەنە چارەسەرییەکی سیاسیانە لەگەڵ کورددا کە هاوپەیمانی فەڕەنسان و بەتەواوەتیش ئاوێتەی ئەم پرۆسە سیاسییە بێت کە لەمڕۆوە دەستپێدەکات و دەبێت ئاگربەست هەمیشەیی بێت."
ــ لە 19 پارێزگادا ڕێژەی بارانبارین زۆر کەمبووەتەوە ــ لە سەدا 40ی بەنداوەکانی وڵات ئاویان تێدایە، به‌شێكى زۆریان بەتاڵن ــ مانگی یەکەمی زستان ڕێژەی بارانبارین زۆر کەمتر بووە لە ڕێژەی ئاسایی به‌رپرسێكى باڵاى ئێران، هۆشدارى توندیدا و رایگه‌یاند قەیرانی ئاو و وشکەساڵی لەو وڵاته روده‌دات و ڕووبەڕووی بارودۆخێكى سه‌ختى بێ ئاوی دەبێتەوە، به‌هۆى ئه‌وه‌ى له‌سه‌رانسه‌رى وڵاتدا ڕێژەی بارانبارین زۆر کەمبووەتەوە. ئەحمەد وه‌زیفى، سەرۆکی ناوەندی نیشتمانیی بەڕێوەبردنی قەیران و وشکە ساڵی ئێران، له‌چاوپێكه‌وتنێكى رۆژنامه‌وانیدا وتی: له‌وەرزی پاییز به کەمبوونەوەی ڕێژەی بارانبارین بە ڕێژەی لەسەدا ٤٣ کۆتایی هات، مانگی یەکەمی زستانیشدا ڕێژەی بارانبارین زۆر کەمتر بووە لە ڕێژەی ئاسایی، ئاماژەی بەوە کرد تا ئێستا هیچ پێشبینییەک بۆ ساڵێکی باراناوی لە وڵاتدا تۆمار نەکراوە. لە مانگی کانوونی دووەمی ئەمساڵدا، ڕێکخراوی کەشناسی ئێران ڕایگەیاند، لە 19 پارێزگادا ڕێژەی بارانبارین زۆر کەمبووەتەوە، گەورەترین کەمبوونەوەی ڕێژەی بارانبارین بە ڕێژەی 89 لەسەد لە پارێزگای سیستان و بەلووجستان بووە، هەروەها پارێزگای هورمزگان بە کەمبوونەوەی 77 لەسەد لە پلەی دووەمی ئەو پارێزگایانەی کەمترین باران باریوە. ئەو بەرپرسە لە ڕێکخراوی کەشناسی دووپاتی کردەوە کە ئێران ڕەنگە شاهیدی ناهاوسەنگییەکی گه‌وره‌بێت لە دابەشکردنی ئاودا، ئەگەر بارانبارین لە ماوەی باقی ساڵدا به‌مجۆره بەردەوام بێت لە کەمبوونەوە. ئاماژەی بەوەشکرد، لە دوو هەفتەی داهاتوودا دۆخەکە باشتر نابێت، ئاماژەی بەوەشکرد، زۆرێک لە ناوچە شاخاوییەکانی وڵات لە ئێستادا بەفریان نییە، یان تا ئێستا بەفرێکی بەرچاویان لێ نه‌باریووه، هەروەها باسی لە دۆخی ڕووبارەکان و سەرچاوە ئاوییەکان کرد، وتی: کەمتر لە سەدا ٤٠ی بەنداوەکانی وڵات ئاویان تێدایە، به‌شێكى زۆریان بەتاڵن. لە وەڵامی پرسیارێکدا کە ئایا دەتوانرێت پشت بە شێوازەکانی دیکە ببەسترێت، وەک بارانکردنی دەستکرد یان كێشكردنى هەور، ئه‌حمه‌د وه‌زیفى وتی پرسیاری بنەڕەتی ئەوەیە کە ئایا ئەم شێوازانە کاریگەرن، جەختیشی لەوە کردەوە کە کاریگەریی ئەم شێوازانە بەس نییە بۆ پشتبەستن لەسەریان بە شێوەیەکی بەرفراوان.
ــ وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى فه‌ره‌نسا، سه‌دو هەشتا پلە بەپێچەوانەی ئەوه‌ى جەزیرەوە باسیكردوه قسه‌ى كرد ــ کاتی ئەوە هاتوە کە لە باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریادا چەکەکان بێدەگببن. ــ بەشێک لە میدیای کوردیش کەوتونە هەڵەوە عادل باخه‌وان نوسه‌رو چاودێرى سیاسى، رایده‌گه‌یه‌نێت له‌كاتى سه‌ردانه‌كه‌ى بۆ سوریا، وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى فه‌ره‌نسا، سه‌دو هەشتا پلە بەپێچەوانەی ئەوه‌ى جەزیرەوە باسیكردوه، قسه‌ى كردو وتی لە سوریادا کورد هاوپەیمانی فەرەنسایە لە جەنگ دژ بە تیرۆریزمدا، دەبێت لە سوریای نوێدا بە پرۆژەیەکی سیاسی پرسی کورد چارەسەر بکرێت. ئه‌مرۆ هه‌ینى، ژان نۆوێل بارۆ وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى فه‌ره‌نسا، ئوه‌ك یەکەم به‌رپرسى باڵاى حكومه‌تى فه‌ره‌نسا، سەردانی سوریاى كرد. عادل باخه‌وان، له‌په‌ره‌ى تایبه‌تى خۆى له‌تۆڕى كۆمه‌ڵایه‌تى فه‌یسبوك نوسینێكى بڵاوكردوه‌ته‌وه‌و ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات، وەزیری دەرەوەی فەرەنسا سەدو هەشتا پلە بەپێچەوانەی ئەمەی جەزیرەوە قسەی کردوەو بەزمانێکی فەرەنسی پاراو وتی: لە سوریادا کورد هاوپەیمانی فەرەنسایە لە جەنگ دژ بە تیرۆریزمدا، دەبێت لە سوریای نوێدا بە پرۆژەیەکی سیاسی پرسی کورد چارەسەربکرێت. ئه‌و نوسه‌ره له‌به‌شێكى دیكه‌ى نوسینه‌كه‌یدا به‌شێكى دیكه‌ى قسه‌كانى وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى قه‌رنساى گواستوه‌ته‌وه، كه وتویه‌تى: کاتی ئەوە هاتوە کە لە باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریادا چەکەکان بێدەگببن و بەسیاسیانە گرفتەکانە چارەسەر بکرێن. عادل باخه‌وان ره‌خنه‌ى توند له‌كه‌ناڵى جه‌زیره‌ى ده‌گرێت و ده‌ڵێت :بەداخەوە جەزیرە بە هەڵەبوبێت یان بە ئامانج، تەواوی لێدوانەکەی وەزیری دەرەوەی فەرەنسای تێکداوەو بەشێک لە میدیای کوردیش ڕاستەوخۆ لە جەزیرەیان وەرگرتوەتەوە و بڵاویانکردوەتەو کەوتونەتە هەمان هەڵەوە، بەبێ بەدوادا چون.
هاوڵاتی - لە نزیک کەناراوەکانی تونس لە رۆژئاوای ئەو وڵاتە، بەلەمێکی پڕ لە کۆچبەران ژێرئاو کەوت. - تیمەکانیان توانیوویانە زۆربەی کۆچبەرەکانی نێو بەلەمەکە رزگار بکەن. - لە ئەنجامی رووداوەکە 27 کۆچبەر خنکاون و لەنێویاندا ژن و منداڵی تێدایە. تیمی فریاگوزاری تونس رایگەیاند، لە ئەنجامی ژێرئاوکەوتنی بەلەمێکی پڕ لە کۆچبەران لە نزیک کەناراوەکانی ئەو وڵاتە، 27 کۆچبەر گیانیان لەدەستداوە و 83ـی دیکەش رزگار کران. ئەمڕۆ پێنجشەممە، تیمی بەرگریی شارستانی تونس رایگەیاند لە نزیک کەناراوەکانی تونس لە رۆژئاوای ئەو وڵاتە، بەلەمێکی پڕ لە کۆچبەران ژێرئاو کەوت و تیمەکانیان توانیوویانە زۆربەی کۆچبەرەکانی نێو بەلەمەکە رزگار بکەن. ئاماژەی بەوە کرد، لە ئەنجامی رووداوەکە 27 کۆچبەر خنکاون و لەنێویاندا ژن و منداڵی تێدایە. تیمە فریاگوزارییەکان رایانگەیاندووە، رووداوەکە لەنزیک کەناراوەکانی زنیجیرە دوورگەکانی قرقنە لە رۆژئاوای توونس روویداوە و کۆچبەرەکان ویستوویانە لەرێگەی ئەو بەلەمەوە و بە قاچاخ خۆیان بگەیێننە ئەورووپا. لە 20ـی کانوونی یەکەمی ساڵی رابردوو، لانیکەم 20 کۆچبەری ئەفریقی لەنزیک کەناراوەکانی شاری سەفاقس لەباشووری رۆژئاوای تونس، گیانیان لەدەستدا دوای ئەوەی بەلەمەکەیان تێکشکا و ژێرئاو کەوت. بەگوێرەی رێکخراوەکانی داکۆکیکار لە مافەکانی کۆچبەران لە تونس، لەسەرەتایی ساڵی رابردووەوە، نزیکەی 700 کۆچبەر لەنزیک کەناراوەکانی تونس خنکاون یان بێسەروشوێن بوون.
هاوڵاتی -شەمسەدین جەبار ئەو هێرشبەرەی بارهەڵگرێکی بردە شەقامی قەرەباڵغی بۆربۆن لە نیو ئۆرلینز 15 کەسی کوشت. - سەربازێکی خانەنشینکراوی ئەمریکیە و لەوڵاتە لەدایکبووە. - بۆ ماوەی 10 ڕۆژ سەفەری میسری کردووە. شەمسەدین جەبار ئەو هێرشبەرەی بارهەڵگرێکی بردە شەقامی قەرەباڵغی بۆربۆن لە نیو ئۆرلینز 15 کەسی کوشت، سەربازێکی خانەنشینکراوی ئەمریکیە و لەوڵاتە لەدایکبووە، لە پارکێکی وێرانەدا دەژیا کە مەڕ و بزنی لە حەوشەکەیدا بەخێو دەکرد چەند مەترێک لە مزگەوتی بیلالەوە دوربوە. دەسەڵاتدارانی شاری هیوستن ڕایانگەیاند، شەمسەدین جەبار، تەمەن 42 ساڵ، خەڵکی شاری هیوستن، ئاڵای د..اعش.ی لەسەر ئۆتۆمبێلێکی بارهەڵگری کرێی فۆرد ئێف 150 لایتنینگ ئیڤی هەبووە کە بەکاریهێناوە بۆ ئەنجامدانی کردەوەیەکی تیرۆریستی بە ئەنقەست لە ڕۆژی سەری ساڵدا. زیاتر لە دە ساڵ لە سوپادا خزمەتێکی زۆری کردووە و پێش ئەوەی ڕۆژی چوارشەممە هێرشەکە ئەنجام بدات، بەپێی تۆمارە سەربازییەکەی، لە ئەفغانستان ڕەوانەی سووریا کراوە. ئەو وەک پسپۆڕی تەکنەلۆژیای زانیاری کاری کردووە و لە مانگی شوباتی ٢٠٠٩ تا مانگی یەکی ساڵی ٢٠١٠ لە ئەفغانستان جێگیر بووە، لقی خزمەتگوزارییەکە لە پوختەیەکی ئەزموونی سەربازیدا ئاماژەی بەوە کردووە. بە پلەی ڕائید لە مانگی ئازاری 2007 تا مانگی 1ی 2015 لە ئەرک و چالاکدا بووە و لە مانگی یەکی ساڵی 2015 تا مانگی تەمموزی 2020 لە یەدەگەکان بووە. بەڵام کاتێک جەبار هێرشەکەی ئەنجامدا - کە یەکێک بوو لە کوشندەترین هێرشەکانی دوای 11ی سێپتەمبەر - لە پارکێکی ترێلەی خراپدا لە پەراوێزی شاری هیوستن دەژیا، کە زۆربەی کۆچبەرە موسڵمانەکان لەوێ دەژین، قاز و مریشک و مەڕو بزنی لە حەوشە بەخێوکردوە. بۆ ماوەی 10 ڕۆژ سەفەری میسری کردووە بەرپرسانی ئەو وڵاتە ڕاگەیاندووە، ساڵی ڕابردوو جەبار بۆ ماوەی دە ڕۆژ گەشتی میسری کردوە. بەپێی تۆمارەکانی پێشووی جەبار دووجار دەستگیرکراوە: جارێک لە ویلایەتی تەکساس بە تاوانی دزیکردن لە ساڵی ٢٠٠٢، بەپێی تۆمارەکانی دادگا، دیسانەوە دوای سێ ساڵ بەهۆی لێخوڕینی ئۆتۆمبێل بەبێ مۆڵەت. دوو جار هاوسەرگیری کردوە و جیابووەتەوە و وادیارە هاوسەرگیرییە شکستخواردووەکان تووشی قەرزاریانکردوە باری دارایی سەختبوە. تۆمارەکانی دادگا دەریدەخەن کە هاوسەری یەکەمی جەبار لە ساڵی ٢٠١٢دا سکاڵای یاسایی لەسەر تۆمارکردووە بۆ دابینکردنی پارەی منداڵ. ئاماژەی بەوەشکردووە، لە کاتی دووەم جیابوونەوەیدا لە ساڵی ٢٠٢٢دا، زیاتر لە ١٦ هەزار دۆلاری قەرزی کارتی بانکیی کۆکردووەتەوە بۆ ئەوەی کرێی دادگا و خەرجییەکانی هاوسەری دووەم بدات. بەپێی ئیمەیڵێک بۆ پارێزەری هاوسەرەکەی پێشووی. ئەو نووسیویەتی: "من توانای پارەدانی خانووبەرەم نییە"، ئاماژەی بەوەشکردووە، ساڵی پێشوو زیاتر لە ٢٨ هەزار دۆلار زیانی بەرکەوتوە لە بواری خانووبەرەدا.
هاوڵاتی - سزاکان بەسەر کۆمپانیایەکی سەر بە سوپای پاسدارانی ئێران و ڕێکخراوێکی سەر بە دەزگای هەواڵگری سەربازیی ڕووسیا، سەپێنراون. - بە تۆمەتی نانەوەی گرژی کۆمەڵایەتی و سیاسی. بە تۆمەتی دەستوەردان لە هەڵبژاردنەکەی ئەمریکا، واشنتۆن سزا بەسەر چەند کۆمپانیایەکی ئێرانی و ڕووسیدا دەسەپێنێت. لەوبارەیەوە وەزارەتی خەزێنەی ئەمەریکا رایگەیاند سزاکان بەسەر کۆمپانیایەکی سەر بە سوپای پاسدارانی ئێران و ڕێکخراوێکی سەر بە دەزگای هەواڵگری سەربازیی ڕووسیا، سەپێنراون ئەوەش بە تۆمەتی نانەوەی گرژی کۆمەڵایەتی و سیاسی و کارکردنە سەر هەڵبژاردنەکانی ئەمەریکا لە ساڵی 2024 دا. وتیشی: ناوەندی شارەزایی جیۆسیاسیی لە مۆسکۆ زانیاری نادروستی سەبارەت بە بەربژێری هەڵبژاردنەکان و وێنە و ڤیدیۆی ساختەی بڵاوکردووەتەوە.
هاوسەرۆکایەتی دەستەی بەڕێوەبەریی کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) بە بۆنەی ساڵی نوێوە پەیامێکی بڵاوکردەوە، پەیامەکە بەم جۆرەیە: "مرۆڤایەتی و گەلەکەمان پێدەنێتە ساڵێکی نوێوە. ساڵی رابردوو لە جیهان، هەرێمەکەمان و وڵاتەکەمان شەڕی دابەشکردنی جیهانی سێهەم قووڵبووەوە، زیانی گەورەی گیانی و برینداری زۆری لێکەوتەوە، ناوچەی زیاتری تەنیەوە و بەردەوام بوو. شەڕ بە شێوەیەکی دژوار کاریگەری دەکاتە سەر هەموو مرۆڤایەتی. برسێتی، تونیەتی، دەستڕانەگەیشتن بە خزمەتگوزاری تەندروستی، هەژاری، بێکاری، هەلومەرجی ژیان دژوارتر بوون و زۆر شوێنی گرتووەتەوە. لە کوردستان کردەوەی کۆلۆنیالیستی ئەنجامدران دەوڵەتی تورکی کۆلۆنیالیستی قڕکەر، هەلومەرجی شەڕی جیهانی سێهەمی وەک دەرفەت بەکارهێنا و بۆ پاکتاوکردنی تێکۆشانی ئازادیی کوردستان، هیچ شتێک نەما نەیکات. گۆشەگیری لە سەر رێبەر ئاپۆ درێژە پێدا، لە دژی گەریلاکان درێژەی بە بەکارهێنانی هەموو جۆرە چەکێکی کیمیایی دا، دژوارترین ئەشکەنجەی لە دژی زیندانیانی ئازادیی ئەنجامدا، نکۆڵی لە مافە یاسایی و گەردوونییەکان کرد و هەموو جۆرە پێشێلکارییەکی ئەنجامدا. گوشارەکان لە سەر ژنانیش بەردەوام بوون، کۆمەڵکوژی، گرتن و دەستدرێژی ئیتر وەک شتێکی ئاسایی درێژەی پێدراوە. بەتایبەتی دانانی قەیوم لەسەر چەندین شارەوانی هەڵبژێردرا، دەریخست کە پشووکورتییەکی زۆر لە بەرامبەر مافی ژیانی گەلی کورد هەیە. ئەوانەش بوونە بەرچاوترین کردەوەی کۆلۆنیالیستی. لەگەڵ پەرەسەندنەکانی سوریا، چەتەکانی سوپای نەتەوەیی سوریای سەر بە حکومەتی تورکی فاشیست لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا لە چوارچێوەی ئەنجامدانی کۆمەڵکوژی لە بەرامبەر گەلی کورددا، زیاتر لە سەد هەزار مرۆڤیان ئاوارەکرد، ژنان و منداڵانیان کوشت. هێرشەکان لە دژی گەلەکەمان و بزوتنەوەی ئازادیی کوردستان، لە بنەڕەتدا بەو ئامانجە ئەنجام دەدرێن کە ئیرادەی بەرخودان، هیوا و بڕوای ژیانی ئازاد بشکێنن. بەرخودانێک کە رێبەر ئاپۆ لە هەلومەرجی گۆشەگیری هەرە دژواردا پەیڕەوی کرد، بەرخودانی قارەمانانەی گەریلاکانی ئازادیی کوردستان لە دژی هەموو جۆرە چەکێکی قەدەغەکراو و تەکنەلۆژیای پێشکەوتووی سوپای تورک، هەموو لێکدانەوەکانی حکومەتی فاشیستی لەباربرد. ئێمە هەموو ئەو شەڕڤانانەی ئازادی کە لە م بەرخودانە و لە کوردستان شەهیدبوون بە رێز و پێزانینەوە یاد دەکەینەوە. لە بناغەی گەورەکردنی تێکۆشاندا خاوەنداری لە یادی ئەوان دەکەین و بڕوامان بە دەستەبەرکردنی سەرکەوتن دەخەینەڕوو. بەرخودانی گەلەکەمان، رەنجدەران و ژنان کە بە دروشمی 'ژن، ژیان، ئازادی' نیشانیاندا، نەیهێشت کە حکومەتی کۆلۆنیالیست و فاشیست بگاتە ئامانجەکانی. بە تایبەتیش هەڵمەتی 'ئازادی بۆ رێبەر ئاپۆ، چارەسەریی سیاسی بۆ پرسی کورد' کە بزوتنەوەی ئازادیی کوردستان و گەلەکەمان لەگەڵ دۆستانیان لە سەر ئاستی جیهان بەڕێوەیان برد، سنوورەکانی کوردستانی تێپەڕاندووە و بە جیهانی بووە. بۆ ئەوەی ئەو تاریکییەی دەخوڵقێندرا بڕەوێنێتەوە، رۆڵێکی گەورەی گێڕا و ئاستێکی گەورەی ئازادیی ئافراند. رێبەر ئاپۆ لە ٢٨ی کانونی یەکەمدا لەگەڵ شاندی دەم پارتی دیداری سازکرد. ئەو دیدارە لە ئەنجامی هەڵوێستی رێبەر ئاپۆ لە ئیمراڵی، بەرخودانی بزوتنەوەی ئازادیی کوردستان، گەلەکەمان و دۆستانمان لە کوردستان و تەواوی جیهان، بە ئەنجام گەیشت. لەو دیدارەدا رێبەر ئاپۆ لە دژی ئەو تاریکیەی دەسەپێندرێت، جارێکی دیکە بە بەرپرسیارێتیەکی مێژووییەوە روانگە ئەرێنییەکانی خۆی، چارەسەری و روانگەیەکی نیشاندا کە ئاسۆی هزر فراوانتر دەکات. لەگەڵ چارەسەری پرسی کورد، دیوکراتیکبوونی تورکیا و چارەسەری کێشەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی بە بڕوا و ئیرادەیەکی گەورەوە ئەوەی خستەڕوو کە ئاشتی دادپەروەرانە لە هەموو جیهان ئەرکێکی خێرا و بەپەلەیە، بۆ گەل، بزوتنەوە، رەنجدەران، ژنان، هەموو باوەڕییەکان و کولتورەکان ئاسۆیەکی نوێی ئازادی و هیوا و بڕوای بونیادنا. رێبەرایەتیمان روانگەکانی خۆی بۆ چارەسەری لە ٧ خاڵدا دیاریکرد، ئەوەش وادەکات کە ئێمە وەک بزوتنەوە و گەل بە هیوای زیاترەوە لە ساڵی نوێ نزیک ببینەوە و ئەو ئەرکانەشی کە دەبێت جێبەجێیان بکەین، بۆ ئێمەی دیاری کردووە. وەک بزوتنەوەی گەل و ئازادی، ئێمە رایدەگەیەنین کە روانینەکانی رێبەرایەتیمان کە لە دوا رۆژەکانی ساڵی ٢٠٢٤دا وەک مانیفیستۆیە، لە ساڵی نوێدا دەبێتە رێنیشاندەری تێکۆشانمان. ئێمە داوا لە گەلەکەمان، سەرجەم دۆستانمان، هەموو بەشە سیاسییەکان و رێکخراوە جەماوەرییە دیموکراتیکەکانی لایەنگری چارەسەری پرسی کورد و دیموکراتیکبوونی تورکیا دەکەین کە لە سەر ئەو بنەمایە تێبکۆشن. بە بیر و بڕوای ئەوەی کە لە ساڵی نوێدا رێبەر ئاپۆ ئازاد دەبێت، پرسی کورد چارەسەر دەکرێت، تورکیا و هەرێمەکە دیموکراتیک دەبێت و ئاشتی و ئارامی هەرێمەکەمان و سەرتاسەری جیهان دەگرێتەوە، ئێمە سەرەتا سەری ساڵی نوێ لە رێبەر ئاپۆ، هەموو هاوڕێیان، ژنان و رەنجدەران کە لەپێناو ئازادیدا تێدەکۆشن، پیرۆز دەکەین".
هاوڵاتی - دادگا فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ یۆن سوک یۆل سەرۆكی لەکارلادراوی وڵاتەكە دەركرد. - بە تۆمەتی "یاخیبون" لەژێر لێکۆڵینەوەدایە، کە تاوانێکە سزای لەسێدارەدانی لەسەرە. میدیاكانی كۆریا باشور بڵاویانكردەوە، دادگا فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ یۆن سوک یۆل سەرۆكی لەکارلادراوی وڵاتەكە دەركرد، ئەوەش دوای هەوڵە شکستخواردووەکەی بۆ سەپاندنی یاسای باری نائاسایی لە وڵاتەكە و بە تۆمەتی "یاخیبون" لەژێر لێکۆڵینەوەدایە، کە تاوانێکە سزای لەسێدارەدانی لەسەرە. لەوبارەیەوە ئاژانسی یۆنهاپ نیوز-ی كۆریای باشور بڵاویکردەوە، دادگای کۆریای باشور فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ یۆن سوک یۆل سەرۆکی لەكارلادراوی ئەو وڵاتەی دەركرد، کە لێپێچینەوەکەی لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەندکراوە، ئەوەش بەهۆی بڕیارەکەیەوە بۆ سەپاندنی یاسای باری نائاسایی لە وڵاتدا و لە ئێستادا دەسەڵاتەکانی ڕاگیراوە.
هاوڵاتی - ژماره‌ی دانیشتوانی جیهان نزیكه‌ی 82 ملیۆن كه‌س زیادی كردوه. - ڕه‌نگه له ساڵی 2037دا ژماره‌ی دانیشتوانی جیهان بۆ یه‌كه‌مجار نۆ ملیار كه‌س تێپه‌ڕێنێت. ژماره‌ی دانیشتوانی جیهان له ساڵی 2024دا به‌راورد به ساڵی رابردوو نزیكه‌ی 82 ملیۆن كه‌س زیادی كردوه. به‌گوێره‌ی ڕاپۆرتێكی سندوقی جیهانی دانیشتوانی ئه‌ڵمانیا، ژمارەی دانیشتوانی جیهان به پله‌ی یه‌كه‌م له وڵاتانی كیشوه‌ری ئه‌فریقادا گەشەی زیاتری کردووە، بە بەراورد بە کیشوەرەکانی تر. شاره‌زایان پێیان وایه كه ڕه‌نگه له دوو ده‌یه‌ی داهاتودا ژماره‌ی دانیشتوانی كیشوه‌ری ئه‌فریقا دوو هێنده زیاد بكات. به‌پێی خه‌مڵاندنه‌كانی نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان، ڕه‌نگه له ساڵی 2037دا ژماره‌ی دانیشتوانی جیهان بۆ یه‌كه‌مجار نۆ ملیار كه‌س تێپه‌ڕێنێت.
هاوڵاتی - دانوستانەکانی نێوان ئیتاڵیا و ئێران بۆ ئازادکردنی " تشیتشیلیا سالا" رۆژنامەنوسی ئیتاڵی کە لە تاران دەستگیرا کرابوو دەستیپێکردووە. - وەزارەتی دەرەوەی ئیتاڵیا لە راپۆرتێکدا دەڵێت دوای نزیکەی حەوت رۆژ لە دەستگیرکردنی ئەو رۆژنامەنووسە ئیتاڵیە لە ئێران بڕیاریانداوە بێدەنگی بشکێنن. ئیتاڵیا بۆ ئاڵوگۆرکردنی رۆژنامەنوسێکی دەستگیرکراوی لەتاران، لەگەڵ ئێران دانوستان دەکات. رۆژنامەی " لاریبوبلیکا" ی ئیتاڵی ئاشکرایکرد دانوستانەکانی نێوان ئیتاڵیا و ئێران بۆ ئازادکردنی " تشیتشیلیا سالا" رۆژنامەنوسی ئیتاڵی کە لە تاران دەستگیرا کرابوو دەستیپێکردووە بۆ ئاڵوگۆڕکردنیان بە محەمەد عابدینی نەجەف ئابادی کە لە شاری میلانۆ لەلایەن ئیتاڵیاوە دەستگیر کرابوو. ئەو رۆژنامەیە دەڵێت: وەزارەتی دەرەوەی ئیتاڵیا لە راپۆرتێکدا دەڵێت دوای نزیکەی حەوت رۆژ لە دەستگیرکردنی ئەو رۆژنامەنووسە ئیتاڵیە لە ئێران بڕیاریانداوە بێدەنگی بشکێنن بە تایبەت دوای دانوستانە سەرکەوتووەکان لەگەڵ بەرپرسانی تاران بۆ ئازادکردنی و ئاڵوگۆرپێکردنی لەگەڵ دەستگیرکراوێکی ئێرانی لە ئیتاڵیا.
هاوڵاتی - دانوستانەکانی نێوان ئیتاڵیا و ئێران بۆ ئازادکردنی " تشیتشیلیا سالا" رۆژنامەنوسی ئیتاڵی کە لە تاران دەستگیرا کرابوو دەستیپێکردووە. - وەزارەتی دەرەوەی ئیتاڵیا لە راپۆرتێکدا دەڵێت دوای نزیکەی حەوت رۆژ لە دەستگیرکردنی ئەو رۆژنامەنووسە ئیتاڵیە لە ئێران بڕیاریانداوە بێدەنگی بشکێنن. ئیتاڵیا بۆ ئاڵوگۆرکردنی رۆژنامەنوسێکی دەستگیرکراوی لەتاران، لەگەڵ ئێران دانوستان دەکات. رۆژنامەی " لاریبوبلیکا" ی ئیتاڵی ئاشکرایکرد دانوستانەکانی نێوان ئیتاڵیا و ئێران بۆ ئازادکردنی " تشیتشیلیا سالا" رۆژنامەنوسی ئیتاڵی کە لە تاران دەستگیرا کرابوو دەستیپێکردووە بۆ ئاڵوگۆڕکردنیان بە محەمەد عابدینی نەجەف ئابادی کە لە شاری میلانۆ لەلایەن ئیتاڵیاوە دەستگیر کرابوو. ئەو رۆژنامەیە دەڵێت: وەزارەتی دەرەوەی ئیتاڵیا لە راپۆرتێکدا دەڵێت دوای نزیکەی حەوت رۆژ لە دەستگیرکردنی ئەو رۆژنامەنووسە ئیتاڵیە لە ئێران بڕیاریانداوە بێدەنگی بشکێنن بە تایبەت دوای دانوستانە سەرکەوتووەکان لەگەڵ بەرپرسانی تاران بۆ ئازادکردنی و ئاڵوگۆرپێکردنی لەگەڵ دەستگیرکراوێکی ئێرانی لە ئیتاڵیا.
هاوڵاتی - ئیدارەی دەستلەکارکێشاوەی ئەمریکا و سەرکردایەتی بەریتانیا ئامانجیان ڕێگریکردنه لە سەقامگیری دۆخەکە لە سووریا. - هەواڵگری ئەمریکا و بەریتانیا ئامادەکاری ده‌كه‌ن بۆ دەستپێکردنی هێرش بۆ سەر بنکە سەربازییەکانی ڕوسیا لە سووریا. دەزگای هەواڵگری دەرەوەی ڕوسیا ڕایگەیاند، هەواڵگری ئەمریکا و بەریتانیا ئامادەکاری دەکەن بۆ هێرشكردنە سەر بنکە سەربازییەکانی ڕوسیا لە سووریا. دەزگای هەواڵگری دەرەوەی ڕوسیا ئەمڕۆ شەممە لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند، "بەپێی ئەو زانیاریانەی دەستمان کەوتوە، ئیدارەی دەستلەکارکێشاوەی ئەمریکا و سەرکردایەتی بەریتانیا ، دوای ڕوخانی بەشار ئەسەد، سەرۆکی سووریا، ئامانجیان ڕێگریکردنه لە سەقامگیری دۆخەکە لە سووریا و بە شێوەیەکی فراوانتر، هەوڵدەدەن ئاژاوە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دروست بکەن". ئاماژەی بەوەشکردوە، "واشنتن و لەندەن پێیان وایە لەم جۆرە بارودۆخانەدا دەتوانن بە خێرایی ئامانجی جیۆپۆلیتیکی خۆیان بەدەستبهێنن، کە بریتییە لە مسۆگەرکردنی هەژمونی درێژخایەنی خۆیان بەسەر ناوچەکەدا لەسەر بنەمای چەمکی قێزەون". لە بەیاننامەکەی هەواڵگری ڕوسیادا هاتوه، ئەوەی ڕێگری لەم پلانانە دەکات، بونی سەربازی ڕوسیایە لە کەناراوەکانی سووریا، "کە تا ئێستاش وەک فاکتەری گرنگ بۆ سەقامگیری ناوچەکە دەمێنێتەوە". لە بەیاننامەکەدا پشتڕاست کراوەتەوە کە "هەواڵگری ئەمریکا و بەریتانیا ئامادەکاری ده‌كه‌ن بۆ دەستپێکردنی هێرشی تیرۆریستی بۆ سەر بنکە سەربازییەکانی ڕوسیا لە سووریا"، هەروەها ئەرکی ئەنجامدانی ئەو هێرشانە بە چەکدارانی ڕێکخراوی تیرۆریستی داعش دراوە کە بەم دواییە لە زیندانەکان ئازاد کراون لەلایەن دەسەڵاتە نوێیەکانی سوریاوە". بەگوێرەی بەیاننامەکە، فەرماندە مەیدانییەکانی داعش فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی هێرشبەریان پێگەیشتوە بۆ ئەوەی شوێنەکانی ڕوسیا بکەنە ئامانج. ئه‌وه‌شخراوه‌ته‌ڕو، "بەمەبەستی شاردنەوەی تێوەگلانیان لە هێرشە پلان بۆ داڕێژراوەکانی داعش، فەرماندەیی سەربازیی ئەمریکا و بەریتانیا فەرمانیان بە هێزە ئاسمانییەکانیان کرد کە بەردەوام بن لە هێرشکردنە سەر پێگەکانی داعش، پێشوەختە چەکدارەکان ئاگادار دەکەنەوە". بەگوێرەی بەیاننامەکە، "لەندەن و واشنتن هیوادارن ئەم جۆرە ئیستفزازییانە پاڵ بە ڕوسیاوە بنێن بۆ چۆڵکردنی هێزەکانی لە سووریا، لە هەمانکاتدا دەسەڵاتدارانی نوێی سووریا تۆمەتبار دەکرێن بە شکستهێنان لە کۆنتڕۆڵکردنی توندڕەوەکان". لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتوە، "ئەو هەڵوێستە لە بەردەوامی داگیرکردنی هێزەکانی ئەمریکاشدا بە بیانوی پێویستی بەرەنگاربونەوەی داعش لە ناوچە نەوتییەکانی ڕۆژهەڵاتی ڕوباری فورات ڕەنگدانەوەی هەیە، کە واشنتن بەنیازی گەڕانەوە بۆ دیمەشق نییە".
هاوڵاتی - یەکەم کاروانی هاوکاری ڕەوانەی سووریا کردووە. - لە چوارچێوەی هاوکاری مرۆیی بۆ ئەو وڵاتە. ئۆکرانیا بڕی 500 تۆن ئارد وەک هاوکاری مرۆیی ڕەوانەی سووریا دەکات. ڤلادمێر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکرانیا رایگەیاند: وڵاتەکەی کە بەرهەمهێنەر و هەناردەکاری گەنمە لەسەر ئاستی جیهان، یەکەم کاروانی هاوکاری ڕەوانەی سووریا کردووە. زیلینسکی وتیشی: وڵاتەکەی بڕی 500 تۆن ئاردی رەوانەی سووریا کردووە ئەوەش لە چوارچێوەی هاوکاری مرۆیی بۆ ئەو وڵاتە بە هاوکاری بەرنامەی خۆراکی جیهانی سەر بە نەتەوەیەکگرتووەکان.
