كۆمەڵ: سورین لەسەر بڕیاری بایكۆتكردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان

مەهران رەمەزان هاوڵاتی، سلێمانی لە ماوەی 24 كاتژمێری رابردوودا 49 كەس لە غەززە كوژراون و 69ی دیكەش بریندار بوون. ئەمڕۆ سێشەممە، 16ی تەمووزی 2024، وەزارەتی تەندرووستی غەززە رایگەیاند، لە دەستپێكی شەڕەوە تا ئێستا 38 هەزار و 713 هاوڵاتیی غەززە كوژراون و 89 هەزار و 166 كەسیش برینداربوون. ئاماژە بەوەش كراوە، بە هۆی شەڕ و پێكدادان و بۆردوومانەكانی سوپای ئیسرائیل، لە ماوەی 24 كاتژمێری رابردوودا 49 كەس لە غەزە كوژراون و 69ی دیكەش بریندار بوون. تەندروستی غەززە، دەشڵێت، 284 رۆژە هێرش و بۆردوومانەكانی ئیسرائیل بۆ سەر غەززە بەردەوامە، هەروەها 10 هەزار نەخۆشی شێرپەنجە هەیە، كە بەبێ چارەسەر ماونەتەوە. ئەمەش لە کاتێکدایە هەر ئەمڕۆ وەزارەتی تەندرووستیی ئیسرائیلیش لای خۆیەوە ، ژمارەی كوژراوانی وڵاتەكەیان بەهۆی هێرشەكانی حەماسەوە بڵاوکردەوە و رایگەیاند، ژمارەی کوژراوان گەیشتووەتە هەزار و 404 كەس و نزیكەی پێنج هەزاری دیكەش بریندار بوون.

مەهران رەمەزان هاوڵاتی، سلێمانی بەهۆی گەردەلوول و بارانی بەخوڕ لە رۆژهەڵاتی ئەفغانستان 35 کەس گیانیان لەدەستدا و ژمارەیەکیش برینداربوون. ئەمڕۆ سێشەممە، 16ی تەمووزی 2024، سدیقوڵڵا قوڕەشی، بەڕێوەبەری بەشی راگەیاندن و رۆشنبیری ویلایەتی نەنگەرهار، رایگەیاند، بەهۆی گەردەلوول و بارانی بەخوڕ لە ڕۆژهەڵاتی ئەفغانستان لانیکەم 35 کەس گیانیان لەدەستداوە و هەروەها ژمارەیەکی زۆر بەو هۆیەوە بریندار بوون. دەشڵێت، لەنێو مردووان و بریندارەکاندا ژن و منداڵ هەن، هەروەها زریانەکە چەندین موڵک و بەروبوومی ناوچە جیاجیاکانی ویلایەتەکەی لەناوبردووە. ئاماژەی بەوەشداوە، لەنێو مردووان پێنج ئەندامی یەک خێزان هەبوون، کە بەهۆی داڕمانی سەربانی ماڵەکەیان لە ناوچەی 'سورخ روود' گیانیان لەدەستداوە، هەروەها چوار ئەندامی دیکەی خێزانەکەش بریندار بوونە. لەم بارەیەوە، ئەمینوڵڵا شەریف، بەرپرسی نەخۆشخانەی ناوچەیی لە نەنگەرهار باسیلەوەکردووە، 207 کەسی بریندار لە جەلال ئابادی پایتەختی ویلایەتەکە و ناوچەکانی دراوسێیەوە بۆ تیمارکردن گواستراونەتەوە و دەیان کەسیش لە دانیشتووانی ناوچەکە لە نەخۆشخانەکانن بۆ بەخشینی خوێن بە بریندارەکان.

هاوڵاتی نرخی زێڕ بەرزبۆوە و یەک ئۆنسەی بە 2428 دۆلار مامەڵەی پێوەدەکرێت. ئەمڕۆ سێشەممە، 16ی تەمووزی 2024، نرخی زێڕ درێژەی دا بە بەرزبوونەوەکانی رۆژی رابردووی خۆی و یەک ئۆنسەی بە 2428 دۆلار مامەڵەی پێوەکرا.   ئەمەش لە کاتێکدایە، بەرزترین ئاستەکانی نرخی زێڕە لە ماوەی دوو مانگی رابردوودا.   جێگەی ئاماژەیە، هۆکاری بەرزبوونەوەی نرخی زێڕ بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە؛ بازرگانان چاوەڕوانن بانکی ناوەندیی ئەمریکا سوودی بانکی لە مانگی ئەیلوولی ئەمساڵ کەمبکاتەوە.

مەهران رەمەزان هاوڵاتی، سلێمانی سێنتکۆم دەڵێت، فڕۆکە و بەلەمێکی حووسییەکانمان لە ناو بردوە و هەرسێ فڕۆکەکە بێ فڕۆکەوان بوون، دوانییان لە ئاسمانی دەریای سوور و سێهەمیش لە ناوچەیەکی سەر بە حووسییەکان لە ناو بران. ئەمڕۆ دووشەممە، 15ی تەمووزی 2024، فەرماندەیی ناوەندیی‌ هێزەکانی ئەمەریکا "سێنتکۆم" لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاند، سێ فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و بەلەمێکی سەر بە حووسییەکانی یەمەنیان لەناو بردووە. ئاماژەی بەوەش دا، ئەم سیستەمە، نوێنەرایەتی هەڕەشەیەکی نزیک دەکەن بۆ سەر ئەمەریکا و هێزەکانی هاوپەیمانان و کەشتییە بازرگانییەکان لە ناوچەکەدا. لە بەیاننامەکەشدا هاتووە، ئەم رێوشوێنانە گیراونەتەبەر بۆ پاراستنی ئازادیی کەشتیوانی و سەلامەتترکردنی ئاوە نێودەوڵەتییەکان. لای خۆشیانەوە حووسییەکان ئاماژەیان بەوەدا، بە ژمارەیەک مووشەکی بالیستی و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان هێرشیان کردووەتە سەرکەشتییەکی ئیسرائیلی لە کەنداوی عەدەن کردە. ئەو گرووپە ئەوەشیان خستۆتەڕوو، ئەگەر ئیسرائیل دەستدرێژییەکان و گەمارۆی سەر گەلی فەڵەستین لە کەرتی غەززەدا رانەگرێت، ئۆپەراسیۆنەکانیان بەردەوام دەبێت.

مەهران رەمەزان هاوڵاتی، سلێمانی سەرۆك كۆماری هەڵبژێردراوی ئێران سه‌ركۆنه‌ی هێرشەكانی ئەمدواییەی ئیسرائیلی كرد بۆ سەر كەرتی غەززە. ئەمڕۆ دووشەممە، 15ی تەمووزی 2024، مەسعود پزیشكیان پەیوەندیەكی تەلەفۆنی لەگەڵ ئیسماعیل هەنیە، بەرپرسی مەكتەبی سیاسی حەماس ئەنجامدا و لە پەیوەندیەكەدا، سه‌ركۆنه‌ی هێرشەكانی ئەم دواییەی ئیسرائیلی بۆ سەر خان یونس لە كەرتی غەززە كرد.  پزیشكیان لە پەیوەندیەكەدا ئەوەی خستۆتەڕوو، كە پرسی فەڵەستین پرسێكی سەرەكیە بۆ جیهانی ئیسلامی و دەشڵێت،" پرسی فەڵەستین یەكێك لە ئەولەویتەكانی كابینەكەم دەبێـت". سەبارەت بە راگەیاندنی ئاگربەست و کۆتایی هێنان بە کوشتار لە کەرتی غەززە باسی لەوە کردووە، وڵاته‌كه‌ی بە هاوكاری لەگەڵ وڵاتانی دیكەی ئیسلامی و هاوسێكانی كار بۆ گەیشت بە ئاگربەست و راگرتنی كوشتار لە كەرتی غەززە دەكات، دڵنیاییدا كە "کۆتاییهێنان بە داگیرکاریی ئیسرائیل تاکە چارەسەرە بۆ پرسی فەڵەستین". سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئێران بە ئیسماعیل هەنیە، بەرپرسی مەكتەبی سیاسی حەماس وتووە، درێژەدان بەو كارە دڕندانەیانە بەڵگەی ئەوەن كە ئیسرائیل دەیەوێت درێژە بەتاوانەكانی بدات و خەڵكی بێتاوانی فەڵەستینی بكوژێت بە ئامانجی شكانی رۆحیەتی بەرگری فەڵەستینەكان.  

هاوڵاتی وەزارەتی نەوتی عێراق دەڵێت, پابەندین بە رێکەوتنی ئۆپیک بۆ ئاستی بەرھەمھێنانی نەوتی داواکراو کە چوار ملیۆن بەرمیلە لە رۆژێکدا. ئەمڕۆ یەکشەممە، 14ی تەمووزی 2024، وەزارەتی نەوتی عێراق لە راگەیەندراوێکدا رایگەیاند، ئەو پشکەی بۆ عێراق دانراوە بەپێی رێککەوتنی رێکخراوی ئۆپیک دەبێت ڕۆژانە بڕی 148 ھەزار بەرمیل نەوت کەمتر بەرھەمبھێنێت. وتیشی، پابەندن بە ئاستی بەرھەمھێنانی نەوتی داواکراو کە چوار ملیۆن بەرمیلە لە رۆژێکدا بەپێی رێکەوتنەکە بۆ مانگی تەمووز و مانگەکانی داھاتوو. ئاماژە بەوەشکراوە، قەرەبووکردنەوەی زیادەی بەرھەمھێنانی نەوت تا مانگی ئەیلولی 2025 بەردەوام دەبێت.  

مەهران رەمەزان هاوڵاتی، سلێمانی تەندروستی غەززە، بەهۆی هێرشێکی ئیسرائیل بۆ سەر کەمپی ئەلمەواسی لە خان یونس 90 کەس کوژران و 300 دیکەش بریندار بوون. رۆژی شەممە 13ی تەمموزی 2024، تەندروستی غەززە بڵاوی کردەوە، ئیسرائیل کەمپی ئەلمەواسی لە خان یونس بۆردومان کرد کە بەهۆیەوە 90 کەس کوژران و 300 کەسی دیکەش بوونە قوربانی. ئەمە جگە لەوەی لە هێرشێکی دیکە 20 کەس لە کاتی نوێژکردن لە کەمپی شاتی لەلایەن ئیسرائیل کوژران. ئاماژە بەوەشکراوە، زۆری ژمارەی قوربانییان وایکردووە لە رێگەی ئەمبوڵانس و ئۆتۆمبێلی کەس و تەنانەت کەر و عارەبانەش بیانگوازنەوە بۆ نەخۆشخانەکان. ئیسرائیل دوای هێرشەکە هەر زوو رایگەیاند سەرکردەیەکی حەماسیان کردووەتە ئامانج، بەڵام دواتر سەرۆکوەزیرانەکەیان ئەوەی خستەڕوو "دڵنیانین ئەو سەرکردەیەی حەماسیان کوشتووە یاخود نا". جێگەی ئاماژەیە، رۆژی 7ی تشرینی یەکەمی 2023، چەکدارەکانی بزووتنەوەی حەماس هێرشێکی بەرفراوانیان کردە سەر ئیسرائیل، لە هێرشەکەدا زیاتر لە هەزار و 400 ئیسرائیلی کوژران و سەدانی دیکەش بریندار بوون، هاوکات  240 هاووڵاتیی ئیسرائیل وەکو بارمتە لە لایەن حەماسەوە ده‌ستبه‌سه‌ر كران.

مەهران رەمەزان هاوڵاتی، سلێمانی سوپای فەرەنسا لە رووی بەشداری كردنی ژنان لە هێزە سەربازیەكانی ئەورووپادا لە پلەی یەكەمدایە و زۆرترین ژن بەشدارن لە ریزی هێزە سەربازیەكاندا. ئەمڕۆ شەممە، 13ی تەمووزی 2024، وەزارەتی بەرگری فەرەنسا راپۆرتێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، سوپای ئەو وڵاتە بۆتە یەکێک لەو سوپایانەی جیهان كە زۆرترین ژنی تێدایە و دەشڵێت، رێژەی 17%ی کارمەندانی سوپای فەرەنسا ژنن. بەپێی راپۆرتەكە، سوپای فەرەنسا لە رووی بەشداری كردنی ژنان لە هێزە سەربازییەكانی ئەورووپادا لە پلەی یەكەمدایە و زۆرترین ژن بەشدارن لە ریزی هێزە سەربازییەكاندا و هاوکات لە سوپای ئەڵمانیا و بەریتانیا کە دوو وڵاتی گەورەی دیکەی ئەورووپان، رێژەی بەشداری ژنان لە سوپادا لە 13%یە. بەپێی یەکێک لە دەرەنجامەکانی راپۆرتی کۆمەڵایەتی وەزارەتی بەرگری فەرەنسا کە لەلایەن بەشی سەرچاوە مرۆییەکانی وەزارەتی جەنگی ئەو وڵاتەوە ئامادەکراوە، رێژەی بەشداری ژنانی لە سوپای فەرەنسادا بۆ 17% زیادیکردوە و هەموو یەکە سەربازییەکان کاریگەری شێوازی بنەماكانی یەکسانی رەگەزییان لەسەرە، بە شێوەیەک کە 24%ی ئەوانەی لە تاقیکردنەوەکانی پێگەیاندنی ئەفسەراندا دەرچوون ژنن. تیری بورخارت، سەرۆکی ئەرکانی سوپای فەرەنسا لەم بارەوە دەڵێت، ئەمڕۆ هیچ کارێک لە سوپادا نەماوە کە بۆ ژنان قەدەغە بێت، تەنانەت خزمەتکردن لە هێزی تایبەتدا، ژێر دەریاییە هێرشبەرەکان کە دوا جێگەبوون کە سەرجەمیان پیاون، لە دوای هاتنی ژێر دەریاییەکانی جۆری باراکودا لە ساڵی 2022ەوە بە رووی ژناندا کراونەتەوە، کە بۆ تیمی تێکەڵاو دیزاین کراون.

هاوڵاتی ئەمرۆ هەینی، 12ی تەمووزی 2024، بەلەمێکی کۆچبەران لە رێگەی گەیشتن بە فەرەنسا بە دەیان سەرنشینەوە ژێرئاوکەوتوو بەهۆیەوە چوار کەس خنکان و دەیان کۆچبەری تریش رزگارکران. لەم بارەیەوە هێزی پاسەوانی كەناراوەكانی فەرەنسا بۆ بەهاناوەچوونی سەرنشینانی بەلەمەكە، گەیشتە شوێنی رووداوەكەو توانی 63 كۆچبەر رزگار بكات. جێگەی ئاماژەیە، تەوەکو ئێستا ناسنامەی کۆچبەرەکان ئاشكرا نەكراوە.

هاوڵاتی جۆ بایدن دەڵێت، ئیسرائیل و بزووتنه‌وه‌ی‌ حه‌ماس رێككه‌وتوون، له‌سه‌ر چوارچێوه‌ی رێككه‌وتنی بارمته‌كان. ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی، 12ی تەمووزی 2014، جۆ بایدن سەرۆکی ‌ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی‌ ئه‌مریكا رایگەیاند سەرۆکی ئیسرائیل و بزووتنه‌وه‌ی‌ حه‌ماسی فەلەستینی رێككه‌وتن، له‌سه‌ر چوارچێوه‌ی رێككه‌وتنی بارمته‌كان كه‌ شه‌ش هه‌فته‌ له‌مه‌وبه‌ر پێشكه‌شی کرد. لەم بارەوە جۆ بایدن وتی، شه‌ش هه‌فته‌ له‌مه‌وبه‌ر چوارچێوه‌یه‌كی هه‌مه‌لایه‌نه‌م بۆ چۆنیه‌تی گه‌یشتن به‌ ئاگربه‌ست و گه‌ڕانه‌وه‌ی بارمته‌كان بۆ ماڵه‌كانیان خسته‌ڕوو. سەرۆکی ‌ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی‌ ئه‌مریكا ئاماژەی بەوەشکرد، هێشتا كار ماوه‌ كه‌ ئه‌نجام بدرێن و ئه‌مانه‌ پرسگه‌لێكی ئاڵۆزن، به‌ڵام ئێستا ئیسرائیل و حه‌ماس له‌سه‌ر ئه‌م چوارچێوه‌یه‌ رێككه‌وتوون. جۆبایدن جەختی لەوەشکردەوە،‌ تیمه‌كه‌م به‌ره‌و پێشه‌وه‌ ده‌چێت و بڕیارم داوه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ به‌ ئه‌نجام بگه‌یه‌نم.

هاوڵاتی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا ژمارەیەک سزای تری بەسەر دەوڵەتی ئێراندا سەپاند و رەتیشی دەکاتەوە ئەم سزایانە بەهۆی بەرنامەی پڕچەککردنی حوسییەکان و حزبوڵا و حەماس بێت. ئەمڕۆ هەینی، 12ی تەمووزی 2024، وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا رایگەیاند، ژمارەیەک سزای نوێیان بەسەر ئێراندا سەپاندووە و سزاکان تەنها یەک لایەنی دیاریکراو دەگرێتەوە. وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا ئەوەی خستۆتەڕوو، لە مانگی رابردووش وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا سزای بەسەر تۆڕێکی بانکیدا سەپاند کە هاوکاری ئێرانی دەکرد لە تێپەڕاندنی سزاکانی و گەیشتن بە سیستمی بانکی جیهانیی. لەو بارەیەوە حکومەتی ئەمریکا باسی لەوەکرد، ملیارەها دۆلار لە رێگەی ئەو تۆڕە بانکییەوە تێپەڕیوە و لە ساڵی 2020ەوە کار بۆ ئێران دەکات، کارەکانیش فرۆشتنی نەوت و پێترۆکیمیایی بوو. لە هەمانکاتدا ئەمریکا رەتیشی دەکاتەوە ئەم سزایانەی بەسەر ئێراندا دەیسەپێنێت بەهۆی بەرنامەی پڕچەککردنی گروپە چەکدارەکانی وەک، حوسییەکانی یەمەن، حزبوڵای ئێران و بزوتنەوەی حەماسی فەڵەستینی بێت.

هاوڵاتی سەرۆکی ئەمەریکا رایدەگەیەنێت، کابینەی ئێستای حکومەتی ئیسرائیل یەکێکە لە تووندڕەوترین کابینەکانی مێژووی ئەو وڵاتە، ئاماژە بەوەشدەکات، پابەندە بە کۆتاییهێنان بە شەڕی غەززە. ئەمڕۆ هەینی 12ی تەموزی 2024، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمەریکا رایگەیاند، "کابینەی ئێستای حکومەتی ئیسرائیل یەکێکە لە تووندڕەوترین کابینەکانی مێژووی ئەو وڵاتە و هیچ وەڵامدانەوەکییان بۆ چارەسەری دوو دەوڵەت نییە". جۆ بایدن دەڵێت، "پابەندین بە کۆتاییهێنان بە شەڕی غەززە و سەقامگیرکردنی ئارامیی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست". "ماوەی سێ مانگە ئەمەریکا کاردەکات بۆ بەدیهێنانی ئاگربەست لە کەرتی غەززە، ئازادکردنی بارمتەکان و فەراهەمکردنی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستێکی ئارام و سەقامگیر"، سەرۆکی ئەمەریکا ئاماژەی پێکردووە. بایدن باس کە پلانێک دەکات کە بۆ کۆتاییهێنان بەو شەڕە رەوانەی ئەنجومەنی ئاسایش و گروپی حەوتی کردووە و ئسرائیل و حەماس قبووڵیان کردووە، بەڵام قورسی و ئاڵنگاریی هەیە بۆ جێبەجێکردنی.

هاوڵاتی رێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی سووریا رایگەیاند، رۆژی سێشەممە 9ی تەموزی 2024، بەهۆی هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ئۆتۆمبێلێک لە نزیک دیمەشقی پایتەختی سووریا، دوو کەس کوژراون کە یەکێک لەوان "یاسر نمەر قرنبش" بەرپرسی گواستنەوەی درۆن و چەک و تەقەمەنی بووە لە سووریاوە بۆ لوبنان. بەپێی زانیارییەکانی ئەم رێکخراوەیە، لە ڕێگای دیمەشق- بەیرووت و نزیک ناوچەی یابووس ئۆتۆمبێلی ئەم دوو کەسە کراوەتە ئامانج. ئەم هێرشە کاتێک روویداوە کە ئۆتۆمبێلەکە لە بازگەیەکی سەربازی سەر بە لیوای 4ی هێزەکانی بەشار ئەسەدەوە رەت دەبوو. یەکێک لە کوژراوەکان ئەندامی باڵای حزبوڵڵای لوبنانە، بەڵام ناسنامەی کەسی دووەەم دیار نییە و گومان دەکرێت ئێرانی یان سووری بێت، هەروەها شۆفێری ئۆتۆمبێلەکەش سووری بووە و بریندار بووە. سەرچاوەیەکی نزیک بە حزبوڵڵا بە دەنگی فەرەنسای راگەیاندووە " یاسر نمر قرنبش" پاسەوانی تایبەتی پێشتری حەسەن نەسروڵڵا رێبەری حەماس، لەم هێرشەدا کوژراوە.

هاوڵاتی کەشتی جەنگی سەهەند، کە بە پێشکەوتووترین کەشتی جەنگی دروستکراوی ئێران ناوی لێدەبرا، دوای ئەوەی رۆژی یەکشەممە 7ی تەمووزی 2024 تووشی رووداوێک هات، دوای دوو رۆژ هەوڵدان بۆ رزگارکردنی، سەرەنجام بە تەواوەتی لە ئاودا نووقمبوو. بەپێی هەواڵی ماڵپەڕی رۆژنامەی "اعتماد" ئەم کەشتییە سەرەنجام ئەمڕۆ سێ شەممە 9ی تەمووز بە تەواوەتی لە ئاودا نوقم بووە، ئەم ماڵپەڕە باسی لەوە باسی لەوە کردووە بە هۆی رووداوێکەوە، ئاو دزەی کردۆتە ناو کەشتییەکە و هاوسەنگی لە دەستداوە. سەرەنجام هەوڵەکان نەیتوانیوە ببێت بە هۆی رزگار کردنی و نوقم بووە.  ماڵپەڕی فەرمی هێزی دەریایی ئێران هەواڵەکەی پشتڕاستکردووەتەوە، بەڵام لە هیچ کوێ ئاماژە بەوە نەدراوە بە هۆی چ رووداوێکەوە بووە.

هاوڵاتی ئەمڕۆ سێشەممە،9ی تەمووزی 2024، نرخی نەوتی برێنتی دەریایی باکوور، لە دوای کردنەوەی بازاڕەکانی ئاسیا 22 سەنت دابەزی و یەک بەرمیل بە 85 دۆلار و 53 سەنت مامەڵەی پێوەکرا.   هاوکات، نرخی نەوتی سووکی تەکساسی ئەمریکاش 24 سەنت دابەزی و بەرمیلێکی بە 82 دۆلار و 9 سەنت مامەڵەی پێوەکرا.