.jpeg)
هاوڵاتی دوای ئەوەی کەشتییە بازرگانییەکانیان لە لایەن حوسییەکانەوە کرایە ئامانج وەزیری بەرگری بەریتانیا ڕایگەیاند، وڵاتەکەی تاوتوێکی ئەگەری هێرشکردنە سەر حوسییەکان تاوتوێ دەکەن. گرێنت شێپس، ئەمڕۆ دووشەممە ١ کانوونی دووهەم بە بڵاوکردنەوەی بابەتێک لە رۆژنامەی بەریتانیایی تێلگراف وتی :" حووسییەکان نابێ گومانیان لەوەدا ببێت ئێمە خۆمان بە بەرپرس ئەزانین وەڵامی ئەو هێرش و کردەوە نایاساییانەیان ئەدەینەوە". وەزیری بەرگری بەریتانیا بە ئاماژە بە ئۆپەراسیۆنی کەشتی جەنگی (ئێم ئێچ ئێس دایامۆند) لە کۆتاییەکانی کانوونی یەکەمدا ، رایگەیاند ئەم کەشتییە توانیویەتی فڕۆکەیەکی بێ فڕۆکەوانی حووسیەکان بخاتە خوارەوە. هەروەها رایگەیاند :" سوورین لەسەر ئەوەی هەنگاوی راستەوخۆ بنێین دژبەو هەڕەشانەی لەسەر ئازادی بازرگانی هەیە". وتەکانی وەزیری بەرگری بەریتانیا دوای ئەوە دێت کە سوپای ئەو وڵاتە رۆژی یەکشەممە ٣١ی کانوونی یەکەم رایگەیاند چەن بەلەمێکی حووسییەکان کە ویستوویانە هێرش بکەنە سەر کەشتییەکی بازرگانی دانمارکی ( مێرسک- هانگژۆ٩) نوقم کراون و لانیکەم ١٠ کەس لە ئەندامانی حووسییەکان کوژراون. تێلگراف باس لەوە ئەکات بەریتانیا و ئەمریکا خەریکی داڕشتنی راگەیاندنێکی هاوبەشن وەک دوایین هەڕەشە لە حووسییەکان. هەرچەند گومان ناکرێت ئەم راگەیاندنە بە واتای دەستپێکی هێرشی سەربازی بێت دژی حووسییەکان، بەڵام وەزیری بەرگری بەریتانیا ئەڵێت :" ئەگەر حووسییەکان بەردەوام بن لە هەڕەشەکانیان دژ بە کەسەکان و بازرگانی دەریایی، ناچار ئەبین هەنگاوی پێویست هەڵبگرین دژی حووسییەکان".
هاوڵاتی هێزەكانی سوریای دیموكرات ژمارەی هێرشەكانی توركیای بۆ سەر ناوچەكانی بەڕێوبەریی خۆسەریی لە ماوەی ساڵی ٢٠٢٣دا ئاشكراكرد، ئاژانسێكی ڕۆژئاوای كوردستانیش ئاشكرایكردووە كۆی گشتی بە ئامانجگرتنی شوێنەكان بەهۆی هێرشەكانی توركیا 121 شوێن بووە بە 179 هێرش . هێزەكانی سوریای دیموكرات ژمارەی هێرشەكانی توركیای بۆ سەر ناوچەكانی بەڕێوبەریی خۆسەریی دیموكراتی، لە ماوەی ساڵی ٢٠٢٣دا و ژمارەی قوربانییەكانیان و ئەو ئۆپەراسیۆنانەی كە لەلایەن هێزە سەربازییەكانیانەوە ئەنجام دراون لە چوارچێوەی وەڵامدانەوەی شەرعیدا بۆ ئەو هێرشانە ئاشكرا كرد. بەگوێرەی ناوەندی ڕاگەیاندنی هێزەكانی سوریای دیموكرات-هەسەدە، توركیا ٧٩٨ جار ناوچەكانی ڕۆژئاوای كوردستانی كردوەتە ئامانج كە ٥٧٨ جار بە چەكی قورس، ١٠٣ جار بە فڕۆكەی سەربازی و فڕۆكەی بێفڕۆكەوان و خۆكوژی، ٢٥ جار بە چەكی ئاسایی و دوو جاریش بە مین و تەقەمەنی هێرشەكان ئەنجامدراون. بەپێی ئامارەكان، هێزەكانی سوریای دیموكرات بە ١٤٣ ئۆپەراسیۆنی دژ بە توركیا و میلیشیا چەكدارەكانی دڵسۆزی توركیا وەڵامی داوەتەوە و ئەو ئۆپەراسیۆنانەش بوونەتە هۆی كوشتنی٢٣٧ كەس كە ٥٢ سەربازی توركیایان تێدابووە، ئەوانی تریش لە میلیشیا چەكدارەكانی دڵسۆزی توركیا بوون، جگە لە برینداربوونی ٢٩٥ كەس و لەنێویاندا ٩١ سەربازی توركیا، هەروەها تێكشكاندنی دەیان ئۆتۆمبێل و شوێنی سەربازی. هەسەدە رایگەیاندووە، ناوچەكانیان لەلایەن شانەكانی ڕژێمی سوریاوە هێرشیان كراوەتە سەر، ئۆپەراسیۆنەكانی دژ بە هێزە سەربازییەكان بووەتە هۆی ئەوەی ١٧٣ شەڕەڤان لە كاتی رووبەڕووبوونەوەی توركیا و شانەكانی ڕژێمی سوریا شەهیدببن. لەماوەی ئەمساڵدا ٣٩ هاووڵاتی سڤیل گیانیان لەدەستداوە كە ١١ یان منداڵن، هاوكات ژمارەی بریندارەكان گەیشتووەتە ٩٨ كەس كە ١٥یان سەربازن، هەسەدە وادەڵێت. هاوكات ئاژانسی نۆرس پرێسی ڕۆژئاوای كوردستان بڵاویكردەوە: هەفتەی ڕابردوو توركیا ئۆپەراسیۆنێكی سەربازیی دەستپێكرد و بە هێرشی ئاسمانی و تۆپباران رۆژئاوای كوردستانی كردە ئامانج، لە ئەنجامدا جیا لە زیانی گیانی زیانی زۆر بە نەخۆشخانە و ناوەندە تەندروستییەكان و دامەزراوە خزمەتگوزاری و گرنگەكان كەوت. كۆی گشتی بە ئامانجگرتنی شوێنەكان بەهۆی هێرشەكانی توركیا 121 شوێن بووە بە 179 هێرش، توركیا نەخۆشخانەكانی كردە ئامانج، لەوانە نەخۆشخانەی شوشتنی گورچیلە و كارگەی ئۆكسجین، لە قامشلۆ، جگە لە بنكەی تەندروستی مەشتە نور لە كۆبانی. چەند ڕۆژێك لەمەوبەریش، دەستەی تەندروستی بەڕێوەبەری خۆسەری لە شاری قامشلۆ ڕایگەیاند، نەخۆشخانەی شۆردنی گورچیلە و وێستگەی ئۆكسجین كە پێداویستیی نەخۆشخانەكانی شارەكە و گوندەوارەكانی دابین دەكرد، بە تەواوی لە كاركەوتوون، لە ئەنجامی بۆردومانەكەی توركیا. پێشتر، هاوسەرۆكی دەستەی تەندروستی لە هەرێمی جەزیرە، مەعتەر عەباس لە لێدوانێكدا بۆ نۆرس پرێس ڕایگەیاند، كارگەی ئۆكسجین و نەخۆشخانەی شوشتنی گورچیلە لە گرنگترین سەنتەرەكان دادەنرێت كە رۆژانە خزمەتگوزاری تەندروستی بۆ دانیشتوانی ناوچەكە پێشكەش دەكرد. ئەو ئاژانسە ئاماژەی بەوەشكرد، نەخۆشانی شوشتنی گورچیلە ڕووبەڕووی ئازارێكی گەورە دەبنەوە، چونكە تاكە سەنتەرە كە ئەو خزمەتگوزارییانە لە ناوچەكەدا پێشكەش دەكات، لەكاتێكدا وێستگەی ئۆكسجین توانای دابینكردنی پێویستی نەخۆشەكانی بۆ ئۆكسجین نەماوە، هەروەها سەنتەری جێگرەوە نییە. هەڕەشەكانی توركیا بەردەوامن لە كردنە ئامانجی ژێرخان و دامەزراوە خزمەتگوزارییەكان لە رۆژئاوای كوردستان، سەرەڕای بەڵێنەكانی ئەمریكا بۆ كۆتاییهێنان بەم هەڕەشە و هێرشانە، بەپێی ئەوەی جەنەڕاڵ مەزلوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات ڕایگەیاندووە كە ئەمەریكا بەڵێنی راگرتنی ئەو هێرشانەی داوە.
.png)
هاوڵاتی وەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەبارەی ئەو هێرشەی لەسنووری هەولێر بەدرۆنی بۆمبڕێژكراو لە 30-12-2023 كرایە سەر بارەگایەكیان ڕوونكردنەوەیەكی بڵاوكردەوە، ڕاشیدەگەیەنێت" بەتوندی سەركۆنەی دەكەین". لەڕاگەیەندراوەكەی وەزارەتی پێشمەرگەدا هاتووە: بە توندی سەرکۆنەی ھێرشی درۆنی بۆمبڕێژکراو بۆسەر بارەگاییەکی ھێزی پێشمەرگەی کوردستان دەکەین، کە لە بەرواری٢٠٢٣/١٢/٣٠ لە سنوری پیرمام-ھەولێر لەلایەن گروپە لە یاسا دەرچوەکان ئەنجام درا. سەقامگیری، ئارامی و ئاسایشی ھەرێمی کوردستان، زامنیی ئارامی و سەقامگیری عێراق و ناوچەکەشە. وەزارەتی پێشمەرگە دەشڵێت: ئێمە لەوەزارەتی پێشمەرگە، بانگی حکومەتی عێراقی و تەواوی دۆستانمان لە ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی دەکەین، کە کە پاڵپشتمان بن بۆ راگرتنی ئەو پەلامارە نابەرپرسیارانەدا، کە دەبێتە ھۆی ئاشووبی زیاتر بۆ ھەرێم و عێراق و ناوچەکە بە گشتی. " ھەرچی زووە بکەرانی ئەو کارە تیرۆریستیانە بدۆزرێنەوە و بە سزای یاسایی خۆیان بگەن، دووپاتیشی دەکەینەوە، ھێزی پێشمەرگەی کوردستان، وەک ھەمیشە بۆ پاراستنی خاک و میللەتەکەمان، مافی بەرپەرچدانەوەی پێویست و گونجاوی دەبێت". وەزارەتی پێشمەرگە وادەڵێت.
هاوڵاتی بەپێی ئامارێكی کۆمەڵەی پەنابەرە گەڕاوەکان لەھەرێمی کوردستان، له‌ساڵی 2023دا 21 هەزار هاوڵاتی لەهەرێمی کوردستانەوە کۆچیان كردووه بۆ ئەوروپا، 37 كۆچبه‌ری كوردیش لەو ڕێگەیه گیانیان لەدەستداوە. بەکر عەلی، سەرۆکی کۆمەڵەی پەنابەرە گەڕاوەکان لەھەرێمی کوردستان، ئه‌مڕۆ لەکۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامەوانیدا ئاماری كۆچكردنی هاوڵاتیانی هەرێمی کوردستانی بۆ ئه‌وروپا ئاشكراكرد، ڕایگه‌یاند: له‌ساڵی 2023دا، 21 هەزار كه‌س له‌هەرێمی کوردستانه‌وه به‌ره‌و ئەوروپا کۆچیان كردووه. بەكر عەلی وتیشی: له‌و 21 هەزار كۆچبه‌ره‌ی ئه‌مساڵ له‌هەرێمی کوردستانه‌وه ڕوویان له‌ئەوروپا كردووه، سێ هه‌زارو 400 کەسیان خەڵکی سنوری ئیداره‌ی ڕاپەڕین بوون. سەرۆکی کۆمەڵەی پەنابەرە گەڕاوەکان لەھەرێمی کوردستان له‌باره‌ی ژماره‌ی ئه‌و كۆچبه‌رانه‌ی هه‌رێمی كوردستان كه له‌ڕێگه‌ی گه‌یشتنیان به‌هه‌نده‌ران بونه‌ته قوربانی دەلێت: ئه‌مساڵ 37 كۆچبه‌ری كورد لەڕێگەی هه‌نده‌ران گیانیان لەدەستداوە.، ژمارەیەکی زۆری کۆچبەریش لەسنوری بیلاڕوسیاو چەند وڵاتێکی تر لەزینداندان.
.jpeg)
هاوڵاتی ئەمریكا لەوەڵامی هێرشكردنە سەر بنكەی هێزەكانی لە ڕۆژئاوای كوردستان بۆردومانی پێگەكانی گروپەی چەكدارییەكانی نزیك لە ئێرانی لەسوریا كردو بەهۆیەوە 20 چەكدار كوژراون و بریندار بوون. شەوی رابردوو جارێكی دیكە بە درۆن و موشەك هێرشكرایەسەر بنكەی هێزەكانی ئەمریكا لە شارۆچكەی رمێلانی ڕۆژئاوای كوردستان و دوای هێرشەكەش هێزەكانی لەڕێی بۆردومانی ئاسمانییەوە وەڵامی هێرشەكانیان دایەوە. روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ بڵاویكردەوە، بەیانی ئەمڕۆ شەمە 30-12-2023، هێزەكانی ئەمریكا لەڕێی هێرشی ئاسمانییەوە 9 جار لەشاری ئەلبوكەمالی سنوری نێوان سوریاو عێراق پێگەكانی گروپە چەكدارییەكانی نزیك لەئێرانیان بۆردومان كردوە. "لەئەنجامی بۆردمانەكەی هێزەكانی ئەمریكادا 20 چەكداری ئەو گروپانە كوژراون و بریندار بوون" روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ وای وت.
هاوڵاتی میدیاى عه‌ره‌بى زانیاریى گرنگى ئاشكراكردوه له‌باره‌ى هێرشه‌كه‌ى شه‌وى ڕابردوى سه‌ر فڕۆكه‌خانه‌ى دیمه‌شقى پایته‌ختى سوریاو ئه‌وه‌ى بڵاوكردۆته‌وه كه وه‌فدێكى باڵاى سه‌ربازیى سوپاى پاسداران كراوه‌ته ئامانج. شەوی پێنجشەممە، سوپای ئیسرائیل بەموشەک، چەند ناوچەیەکی شاری دیمەشقی پایتەختی سوریای کردە ئامانج، سه‌ربارى ئه‌وه‌ى سوریا ڕایگه‌یاند، لەڕێگەی سیستمی بەرگرییەوە، ژمارەیەک لەو موشەکانەی تێکشکاندوە، به‌ڵام باس له‌وه‌ده‌كرێت وه‌فدێكى باڵاى ئێرانیى كراوه‌ته ئامانج. لای خۆیەوە كەناڵی حەدەس ئاماژەی بەوەکردووە، ژمارەی کوژراوانی فەرماندەکانی هێڵی پێشەوە گەیشتووەتە 11 کەس و فەرماندەی هێزەکانی سوپای پاسدارانی ئێران لە ڕۆژهەڵاتی سوریا بە ناوی “نەورەت ڕەشید” بە سەختی بریندار بووە. ئەوەش خراوەتەڕوو، ئەم هێرشانە توندترین هێرشن بۆ سەر سوپای پاسدارانی ئێران و ڕەنگە لە تیرۆرکردنی قاسم سولەیمانی سەختر بێت. بەئامانجگرتنەکەش لەکاتی پێشوازیکردن بووە لە شاندێکی باڵای ئێران، بەبێ ئەوەی ئەو زیانانەی بەر ئەندامانی شاندەکە کەوتووە بە تەواوی بزاندرێت. سه‌باره‌ت به‌و هێرشه ڕوانگەی سوریا بۆ مافەکانی مرۆڤ کە چاودێری ململانێکانی ناو سوریا دەکات وتی، هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسڕائیل فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی دیمەشقییان کردوەتە ئامانج‌و ڕۆژنامەی ئەل وەتەن-یش سه‌باره‌ت به‌گه‌شته‌كانى ئه‌و شه‌وه نوسیویه‌تى:"ئەو گەشتە ئاسمانییانەی کە بڕیاربوو بگەنە فڕۆکەخانەکە له(لازقییەو حەلەب)ه‌وه بون، به‌وپێیه‌ش ئه‌و وه‌فده‌ى وه‌فده باڵا سه‌ربازیه‌كه‌ى ئێران چاوه‌ڕێیان بون، له‌و دوو شاره‌ى سوریاوه ده‌چونه دیمه‌شق". ئیسرائیل چەندینجار ڕایگەیاندوە، لەهێرشەکانیاندا بۆ سەر سوریا، ئەو پێگانە دەکەنە ئامانج کە لەلایەن گروپە چەکدارەکانی نزیک لەئێران بەکاردەهێندرێن‌و چەکیان تێدا کۆگاکردوە. هەر ئەمڕۆش وەزارەتی دەرەوەی سوریا نامەیەکی ئاراستەی نەتەوە یەکگرتووەکان و ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان کرد و سەركۆنەی هێرشە دووبارەبووەکانی ئیسرائیلی بۆ سەر خاکی سوریاكرد، بەتایبەتی ئەو هێرشانەی شەوی ڕابردوو ڕوویانداوە. جێگەیباسە لەسەرەتای ئەمساڵەوە تائێستا، ئیسرائیل 73 هێرشی ئاسمانی كردوه‌ته‌سه‌ر 127 ئامانج لەناوخۆی سوریادا کە به‌هۆیانه‌وه کوژرانی 110 کەسى لێكه‌وتۆته‌وه کە زۆربەیان سەربازی سوریایی‌و چەکداری گروپە میلیشیاکانی نزیک لەئێران بون‌و 117ی دیکەشی بریندارکردوە.
.jpg)
هاوڵاتی ته‌ندروستی غه‌ززه ئاماری گیانله‌ده‌ستدان و برینداره‌كانی (83) رۆژی بۆردومانه به‌رده‌وامه‌كانی ئیسرائیلی راگه‌یاند و بەگوێرەی ئامارەکان ژمارەی کوژراوان 21 هه‌زار كه‌سی تێپه‌ڕاندووە. بەپێی راپۆرتێکی وەزارەتی تەندروستیی غەززە کە ئەمڕۆ هەینی بڵاویکردووەتەوە، لە ماوەی 24 کاتژمێری رابردودا 187 کەس لە کەرتی غەززە کوژراون و 312 کەسی دیکەش برینداربون، به‌مه‌ش له ئه‌نجامی بۆردومانه بەردەوامه‌كان ژماره‌ی گیانله‌ده‌ستدان بۆ 21 هەزار و507 کەس بەرزبوەتەوە. هاوکات بە گوێرەی ئامارەکان 187 کەس لەوانە، لە 24 کاتژمێری رابردوودا کوژراون. هەروەها لە سەرەتای جەنگەوە کە نزیکەی سێ مانگ لەمەوبەر دەستیپێکرد، 55 هەزار و 915 کەس لە غەززە برینداربوون. هاوکات بە گوێرەی نەتەوە یەکگرتووەکان، لە 7ی تشرینی یەکەمەوە، زیاتر لە 80٪ی دانیشتووانی غەززە ئاوارە بوون. ماوه‌ی 83 رۆژه شەڕ و پێکدادانەکانی ئیسرائیل بۆسه‌ر شار و پارێزگاکانی باکور و باشوری کەرتی غەززە به‌رده‌وامه شاره‌كه‌ی روبه‌ڕوی کارەساتێکی گه‌وره‌ی مرۆی و تەندروستیی كردوه‌ته‌وه. بە گوێرەی ئاماری نەتەوە یەکگرتووەکان، پێش شەڕەکە، لە سەرەتای ساڵی 2023 تاوەکو رۆژێک پێش هێرشەکەی حەماس، 34 فەلەستینی لە کەرتی غەززە و 199 دیکەیان لە کەرتی رۆژئاوا بە گوللـەی هێزە ئەمنییەکانی ئیسرائیل کوژرابوون. لە هەمان ئەو ماوەیەدا چوار ئیسرائیلی بە دەستی فەلەستینییەکان کوژرابوون.
هاوڵاتی ئەمڕۆ دابەزینی بەهای لیرەی تورکی لە بازاڕەکانی جیهان، لە بەرامبەر دۆلاری ئەمریکی ئاستێکی پێوانەیی تۆمار کرد، بە جۆرێک لە ئێستادا هەر ١٠٠ دۆلارێکی ئەمریکی بەرامبەرە بە دوو هەزار و ٩٥٠ لیرەی تورکی. لە مێژووی دراوی تورکییدا، ئەمە جاری یەکەمە دابەزینی بەم شێوەیە بەخۆیەوە دەبینێت لە ماوەکانی ڕابردووشدا بانكی ناوەندی توركیا چەندین ڕێكارییان بە مەبەستی ڕێگەگرتن لە دابەزینی زیاتری بەهای لیرە گرتەبەر، بەڵام ڕۆژ لە دوای ڕۆژ لیرە زیاتر بەهاكەی خۆی لەدەست دەدات. ئەم دابەزینە لە دوای ئەوە دێت، کە رۆژی ٢٨ی مانگی ئایاری ئەمساڵ ڕەجەب تەیب ئەردۆغان بۆ جارێکی دیکە بە سەرۆکی تورکیا هەڵبژێردرایەوە، وەک شارەزایانی بواری ئابووریش پێشبینیان کردووە نرخی لیرەی تورکی بە شێوەیەکی بەرچاو دابەزینی بەخۆیەوە بینی.
هاوڵاتی درەنگاونی شەوی پێنج شەممە 28ی كانوونی یەكەمی 2023 سێ هاوڵاتی كورد ، بە تۆمەتی پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل لە زیندانی ناوەندی شاری ورمێ لە سێدارە دران. بە پێی راپۆرتێكی ماڵپەڕی ڕێكخراوی هەنگاو بۆ مافەكانی مرۆڤ، كاتژمێر 11ی شەوی پێنج شەممە 28ی كانوونی یەكەمی 2023 سێ هاوڵاتی كورد بە ناوەكانی وەفا هەنارە، ئارام عومەری بەردیانی و ڕەحمان پەڕخازوو، بە تۆمەتی سیخوڕی بۆ ئیسرائیل لە زیندانی ناوەندی شاری ورمێ لە سێدارە دران. وەك ڕێكخراوی هەنگاو باسیكردووە هەر لەم دۆسیەیەدا سزای سێدارە بۆ ژنێك بە ناوی نەسیم نەمازی بڕاوەتەوە، بەڵام سزاكەی بە شێوەی كاتی راگیراوەو هەروەها بە بنەماڵەی لەسێدارە دراوەكانیش راگەیەندراوە كە تەرمی كوڕەكانیان رادەست ناكرێتەوە. لەسێدارەدانی ئەو سێ كوردەی ڕۆژهەڵاتی كوردستان، دوای ئەوە دێت كە 25ی كانوونی یەكەمی ئەمساڵ، فەرماندەیەكی باڵای سوپای پاسدارانی ئێران بە ناوی رەزا مووسەوی، لە سووریا لە لایەن ئیسرائیلەوە كوژرا، دوا بەدوای كوشتنی مووسەوی، بەرپرسانی كۆماری ئیسلامی هەڕەشەی تۆڵە سەندنەوەیان لە ئیسرائیل كرد.
هاوڵاتی موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر لەپەیامێكدا بەبۆنەی سەری ساڵی زایینی كریستیانەكان بەزوڵم لێكراو ناودەبات، داواكاریشە "لە ژێر رۆشنایی عێراقێکی سەربەخۆ و بێ ژێردەستەیی و گەندەڵیدا ئه‌و نادادپه‌روه‌ییه‌ی هه‌یه له‌سه‌ریان لاببات". رێبه‌ری ره‌وتی سه‌در له تویتێكدا له تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی ئێكس نوسیویەتی:" له‌به‌رده‌م ده‌رگای سه‌ری ساڵی نوێی زایینیداین، پێویست ناكات پیرۆزبایی له خۆشه‌ویستانمان له كریستیانه زوڵملێكراوه‌كان له عێراقی خۆشه‌ویت بكه‌ین، كه دوای ئه‌و رووداو و كاره‌ساته درێژانه‌ی به‌هۆی داعشه‌وه به‌سه‌ریانداهات و ئه‌وانه‌شی ئه‌مڕۆ به‌هۆكاری دیكه به‌سه‌ریاندا هاتووه." موقتەدا سه‌در ده‌شڵێت: "له‌م بۆنه‌یه‌دا له خوای گه‌وره داواكارم ژێر ڕۆشنایی گوێڕایەڵی بۆ خودا و خۆشەویستی نیشتمان، ئاسایشیان پێ ببەخشێت و لە ژێر رۆشنایی عێراقێکی سەربەخۆ و بێ ژێردەستەیی و گەندەڵیدا ئه‌و نادادپه‌روه‌ییه‌ی هه‌یه له‌سه‌ریان لاببات". پەیامەكەی سەدر لەكاتێكدایە پێشتر سەرکردەکانی کڵێساکانی عێراق بەیاننامەیەکیان بڵاوکردەوە و رایانگەیاندبوو، ترسیان هەیە عێراق بەردەوام بێت لە نەگرتنەبەری رێوشوێنی جددی بۆ پاراستنی مافی كریستیانەكان. سەرکردەی کڵێساکانی عێراق ئەوەشیان خستبووەڕوو: كریستیانەكان کەمینە نین لە زێدی خۆیان، پێکهاتەیەکی هاوردەکراویش نین، رەگ و ریشەیان لە قووڵایی عێراقدایە، و بوونیان نەوەستاوە، مەسیحییەکان پێش سەرهەڵدانی ئیسلام و دوای سەرهەڵدانی ئیسلام، رەگ و ریشەیان لە مێژووی عێراق و میزۆپۆتامیادا هەبووە، ئەوان بەشێکی جەوهەری ئەم میراتە کولتووری و کۆمەڵایەتی و نەتەوەییە پێکدەهێنن. سەركردەی كڵێساكان لە درێژەی بەیاننامەکەدا ئاماژەیان بەوەشکردبوو، كریستیانەكان بە سرووشت و باوەڕی خۆیان، ئاشتیخوازن، مەیلیان بۆ توندوتیژی و تۆڵەسەندنەوە نییە، بەڵکو زیاتر بۆ خۆشەویستی و میهرەبانییە، بەڵام سەرەڕای ئەمەش تووشی فشار و هێرش و هەوڵدان بۆ دەستبەسەرداگرتنی ماڵ و موڵکیان بوونەتەوە، ئەمەش وایکردووە ئەوانەی کە توانایان هەیە کۆچ بکەن، بۆ ئەوەی ژیانی خۆیان و داهاتووی منداڵەکانیان بپارێزن. سێیەم جارە كریستیانەكانی عێراق لە ماوەی 10 ساڵی رابردوودا ئاهەنگەکانی رۆژی سەری ساڵ هەڵدەوەشێننەوە، وەک ئەوەی پێشتر پاتریارکی کلدان لە عێراق و جیهان لە ساڵی 2019 رایانگەیاندبوو، ئاهەنگەکانی یادی لەدایکبوونی مەسیحیان لە عێراق هەڵوەشاندەوە، لەبەر رێزگرتن لە رۆحی شەهیدانی ئەو خۆپیشاندەر و هێزە ئەمنییانەی کە لە گۆڕەپانەکانی ناڕەزایەتیدا گیانیان لەدەستداوە. پێشتریش لەساڵی 2014 ئاهەنگی کریسمس وەک هاوسۆزی لەگەڵ خێزانە ئاوارەی مەسیحییەکان و کەسوکاری شەهیدانی هێزە ئەمنییەکان لە سوپا و پێشمەرگە هەڵوەشایەوە، بەهۆی رووداوەکانی موسڵ لەو کاتەدا.
هاوڵاتی باڵیۆزخانەی ئەمریكا لەعێراق رایگەیاند: هێزەكانی هاوپەیمانان و ئەمریكا لە عێراق میوانی حكومەتی عێراقن و ئەو هێرشانەی كە ئاڕاستەیان دەكرێت بە هێرش بۆ سەر عێراق دادەنرێت و دەبێت ئەم هێرشانەی تاقمە تیرۆریستیەكان بوەستێنرێت. ئەلینا رۆمانۆسكی باڵیۆزی ئەمریكا لەعیراق لەتۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس لەبارەی ئەو هێرشانەی لەماوەی 24 كاتژمێری رابردودا لەهەولێر كراونەتە سەر بنكەی سەربازی و بارەگای هێزەكانی هاوپەیمانان و ئەمریكا رایگەیاند: جۆ بایدن سەرۆك كۆمار هیچ ئەولەویەتێكی زیاتر لە پاراستنی كارمەندانی ئەمریكی نادات كە لە ناوچە مەترسیدارەكاندا خزمەت دەكەن. باڵیۆزی ئەمریكا راشیگەیاند: هێزەكانی هاوپەیمانان و ئەمریكا لە عێراق میوانی حكومەتی عێراقن، ئەو هێرشانەی كە ئاڕاستەیان دەكرێت بە هێرش بۆ سەر عێراق دادەنرێت و ئەم هێرشانەی تاقمە تیرۆریستیەكان دەبێت بوەستێنرێت. لەماوەی 24 كاتژمێری رابردوودا چەند گروپێكی چەكداری عێراقی كە نزیكن لەئێران دادەنرێن بەفڕۆكەی بێ فڕۆكەوان هێرشیانكردە چەند شوێنێكی هەولێر كە بنكەی سەربازی و بارەگای هێزەكانی هاوپەیمانان و ئەمریكای لێیە كەیەكێكی لەنزیك فڕۆكەخانەی هەولێرەو بەهۆیەوە سێ سەربازی ئەمریكا بریندار بوون كە برینی یەكێكیان سەختە. هەر دوای هێرشەكانی ئەو گروپە چەكدارانە، ئەمریكا بەرەبەیانی ئەمڕۆ سێشەممە 26-12-2023 بۆردومانی چەند پێگەیەكی چەند گروپێكی چەكداری عێراقی كە نزیكن لەئێران كردو بووە هۆی كوژرانی چەكدارێك و برینداربوونی 24 چەكدار و سەربازی عێراقی كە 10 یان سەربازی عێراقین. ئەمجارە ئەمریكا چەند بنكەیەكی میلیشیا شیعەكانی لەنزیك بابل و واست كردە ئامانج و وێرانكارییەكی گەورەی لەو بنكانە جێهێشت، هەرزووش پنتاگۆن پشتڕاستیكردەوە كە چەند پێگەیەكی چەكدارانی نزیك لەئێرانیان لەعێراق كردووەتە ئامانج. وەزارەتی بەرگری ئەمریكا ئەوەشی خستووەتەڕوو هێرشەكان وەك وەڵامێك بوون بۆ ئەو هێرشانەی كراونەتە سەر فەرمانبەران و سەربازانی ئەمریكا لە عێراق و سوریا لەلایەن ئەو میلیشیایانەی ئێران پشتیوانییان دەكات، باسی لەوەشكردووە ئەو هێرشەی لەلایەن گروپێكی سەربەئێران كرایە سەر بنكەی هاوپەیمانان لەهەولێر بووەتە هۆی برینداربوونی سێ سەربازیان. پنتاگۆن دەشڵێـت ئەمریكا نایەوێت ئاڵۆزیەكان لەناوچەكەدا زیاتر ببن بەڵام ڕێوشوێنی پێویست دەگرێتەبەر بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەكانی.
هاوڵاتی نوسینگەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆكوەزیرانی عێراق رایگەیاند لە بۆردوومانەكەی سوپای ئەمریكا كارمەندێكی هێزە ئەمنییەكان كوژراوە و 18ـی دیكەش بریندار بوون، هاوكات سەركۆنەی هێرشەكەی كردووە و دەڵێت ئەوەی روویدا، كارێكی دوژمنكارانەی روونە و لە بەرژەوەندیی رێچكەی هاوبەشی درێژخایەن نییە بۆ هێنانە كایەی ئارامی و سەقامگیری. 26ـی كانوونی یەكەمی 2023 نووسینگەی رۆژنامەوانیی محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆكوەزیرانی عێراق راگەیەندراوێكی لە بارەی بۆردوومانكردنی چەند بنكەیەكی گرووپە چەكدارەكانی سەر بە حەشدی شەعبی لەلایەن سوپای ئەمریكاوە بڵاوكردەوە و رایگەیاند: لەو هێرشانەدا كارمەندێكی هێزە ئەمنییەكان كوژراوە و 18ـی دیكە بریندارن، كە بەشێكیان هاووڵاتیی سیڤیلن. نووسینگەی رۆژنامەوانیی سوودانی دەڵێت: سەركۆنەی هێرشەكە دەكەین، كە تێیدا پێگەی سەربازیی عێراقی كراوەتە ئامانج و ئەوەی روویدا كارێكی دوژمنكارانەی روونە و لە بەرژەوەندیی رێچكەی بەرژەوەندیی هاوبەشی درێژخایەن نییە بۆ هێنانە كایەی ئارامی و سەقامگیری. لەبەشێكی دیكەی راگەیەندراوەكەدا هاتووە: ئەو بۆردوومانانەی سوپای ئەمریكا زیان بە پەیوەندیی دوو قۆڵی نێوان هەردوو وڵات دەگەیێنێت و رێگەی گەیشتن بە لێكتێگەیشتن بۆ كۆتاییهێنان بە بوونی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لەرێگەی دیالۆگی هاوبەشەوە، ئاڵۆز دەكات. نووسینگەی رۆژنامەوانیی سەرۆكوەزیرانی عێراق دەشڵێت: حكومەت لە رێگەی هێزە ئەمنییەكانی و دامەزراوە دەستووری و دەسەڵاتە یاساییەكانەوە بەرامبەر بەو كەسانە دەوەستێتەوە، كە هێرش دەكەنە سەر بارەگای نێردە دیپلۆماسیە بیانییەكان. هاوكات مایكڵ كوریلا، فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریكا رایگەیاند، لەسەر فەرمانی جۆ بایدن، سەرۆكی ئەمریكا، سوپای ئەو وڵاتە بەیانیی سێشەممە، ژمارەیەك هێرشی ئاسمانیی كردووەتە سەر سێ پێگەی سەر بە كەتائیبی حیزبوڵڵا و گرووپە چەكدارەكانی دیكە، كە چاوەڕوان دەكرێت ژمارەیەك چەكداری كەتائیبی حیزبوڵڵای تێدا كوژرابن. دوانیوەڕۆی رۆژی دووشەممە، بە درۆنێكی بۆمبڕێژكراو هێرش كرایە سەر بنكەیەكی هێزەكانی ئەمریكا لە نزیك فڕۆكەخانەی هەولێر، لە ئەنجامدا سێ سەربازی ئەمریكی برینداربوون، كە برینی یەكێكیان سەختە. ئەنجوومەنی ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریكا رایگەیاند، جۆ بایدن، سەرۆكی ئەمریكا لە هێرشی سەر بنكە سەربازییەكەی ئەمریكا لە هەولێر ئاگاداركراوەتەوە و ئەویش فەرمانی بە پێنتاگۆن كردووە ئامادەكاری بكەن بۆ وەڵامدانەوە دژی ئەو لایەنانەی بەرپرسن.
هاوڵاتی وەڵامی ئەمریكا بۆ برینداربوونی سەربازەكانی لەهەولێر دوانەكەوت، كە لەڕێگەی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانەوە دوێنێ كرایە سەر بنكەیەكی سەربازانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لەنزیك فڕۆكەخانەی هەولێر . لەوەڵامەكەی ئەمریكادا كە بەرەبەیانی ئەمڕۆ سێشەممە 26-12-2023 بوو بۆ سەر پێگەی چەند گروپێكی چەكداری عێراقی كە نزیكن لەئێران بووە هۆی كوژرانی چەكدارێك و برینداربوونی 24 چەكدار و سەربازی عێراقی كە 10 یان سەربازی عێراقین. ئەمجارە ئەمریكا چەند بنكەیەكی میلیشیا شیعەكانی لەنزیك بابل و واست كردە ئامانج و وێرانكارییەكی گەورەی لەو بنكانە جێهێشت، هەرزووش پنتاگۆن پشتڕاستیكردەوە كە چەند پێگەیەكی چەكدارانی نزیك لەئێرانیان لەعێراق كردووەتە ئامانج. وەزارەتی بەرگری ئەمریكا ئەوەشی خستووەتەڕوو هێرشەكان وەك وەڵامێك بوون بۆ ئەو هێرشانەی كراونەتە سەر فەرمانبەران و سەربازانی ئەمریكا لە عێراق و سوریا لەلایەن ئەو میلیشیایانەی ئێران پشتیوانییان دەكات، باسی لەوەشكردووە ئەو هێرشەی لەلایەن گروپێكی سەربەئێران كرایە سەر بنكەی هاوپەیمانان لەهەولێر بووەتە هۆی برینداربوونی سێ سەربازیان. پنتاگۆن دەشڵێـت ئەمریكا نایەوێت ئاڵۆزیەكان لەناوچەكەدا زیاتر ببن بەڵام ڕێوشوێنی پێویست دەگرێتەبەر بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەكانی. بەپێی ئامارێك لەحەوتی ئۆكتۆبەری ڕابردوەوە كە شەڕی نێوان ئیسرائیل و حەماس هەڵگیرساوە دەیان هێرشكراوەتە سەر بنكەكانی ئەمریكا لەعێراق و سوریا و لە 17 ی ئۆكتۆبەریشەوە بەدیاریكراوی 103 جار هێرشكراوەتەسەر بنكەكانی ئەمریكا و هاوپەیمانانی لەعێراق و سوریا. هێرشی گروپە چەكدارەكانی نزیك لەئێران هەر بەوەوە نەوەستاوە كە بنكە سەربازیەكانی ئەمریكا لەناوچەكە بكاتە ئامانج، بەڵكو هەشتی ئەم مانگە باڵیۆزخانەی ئەمریكا لەبەغدا بە مووشەك هێرشكرایەسەری بەڵام هیچ زیانێكی گیانی بەدواوە نەبوو و هیچ لایەنێكیش بەرپرسیارێتی خۆی ڕانەگەیاند. هەرچەندە حكومەتی عێراق ڕایگەیاندووە چەند كەسێكیان دەستگیركردووە لەو كەسانەی كە ئەمریكیەكان لەعێراق دەكەنە ئامانج و پەیوەندییان بە هێزە ئەمنیەكانەوە هەبووە، بەڵام زۆربەی ئەو هێرشانەی دەكرێنە سەر ئەمریكیەكان لەعێراق گروپێك بەناوی "بەرگری ئیسلامی" بەرپرسیارێتییان دەگرێتە ئەستۆ.
هاوڵاتی هێرشەكانی توركیا بۆ سەر دامەزراوە نەوتی و غازی و خزمەتگوزارییەكانی رۆژئاڤای كوردستان بەردەوامەو زیانەكانیشی بە سەدان ملیۆن دۆلار دەخەمڵێنرێت، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكراتیش دەڵێت: بۆردومانی دووبارەی توركیا بۆ سەر ژێرخان و دامەزراوە خزمەتگوزارییەكانی رۆژئاوای كوردستان سیاسەتی برسیكردن و داگیركارییەو ئەمەش تاوانی جەنگە. پەیامنێری هاوڵاتی لەڕۆژئاڤا سەبارەت بەهێرشەكانی توركیا ڕایگەیاند: لەشاری كۆبانێ كارگەیەكی چیمەنتۆ و لەشاری قامیشلۆش چەندین كارگەو دامەزراوە كراونەتە ئامانج، دەشڵێت: ئەو شوێنانەی بەئامانج گیراون شوێنی بیناسازی و كارگەو كۆگای شتومەكی ڕۆژانەو چاپەمەنی و كارگەی چیمەنتۆ و دروومانن. بەوتەی پەیامنێری هاوڵاتی لەڕۆژئاڤای كوردستان، ئەمڕۆ بەگشتی ٣٧ جار هێرش كراوەتە سەر ڕۆژئاوای كوردستان و هەشت كەس شەهیدبوون و 13 ی دیكەش برینداربوون. وەك پەیامنێری هاوڵاتی دەڵێت هێرشەكان لە كۆبانێ و قامیشلۆ و ئامودێ و شێراوا و منبج ئەنجامدراون، و هەریەك لە ناوەندی پەتڕۆڵ و كارگەی خواردەمەنی و چاپخانە و ناوەندی وەرشەی ئۆتۆمبێل و نەخۆشخانە و ناوەندی كۆگای كشتوكاڵ و كۆمپانیای كاروباری گشتی و كۆگای پەین و شتومەكی ڕۆژانە كراونەتە ئامانج. چڕبونەوەی هێرشەكانی توركیا بۆ سەر ناوچەكانی ڕۆژئاڤای كوردستان دوای پەسەندكردنی دەستوری رۆژئاوای كوردستان دێت كە دوای سێ ساڵ لەگفتوگۆو راگۆڕینەوە ئەنجومەنی یاسادانانی رۆژئاوای كوردستان رۆژی 12-12-2023 لەشاری رەققە ئەنجومەنی گشتی بەڕێوەبەرایەتی خۆبەڕێوەبەری باكوورو رۆژهەڵاتی سووریا لەكۆبوونەوەیەكدا ئەو رێككەوتنە كۆمەڵایەتییەی پەسەند كردو ڕۆژئاوای كوردستان بووە خاوەن دەستوری خۆی. بەڕێوبەری خۆسەری لە رۆژئاڤای كوردستان داوای لە نەتەوە یەكگرتوەكان و ڕێكخراوە نێودەوڵەتییەكان دەكات چاودێری هێرشەكانی توركیا بكەن بۆ سەر دامەزراوە خزمەتگوزارییەكان لە رۆژئاوای كوردستان و هۆشداریشیداوە لە كاریگەری نەرێنی لە سەرتاسەری ناوچەكەو دروستبوونی قەیران. بەڕێوبەری خۆسەری لە راگەیەنراوەكەیدا دەشڵێت: داوا لەنەتەوە یەكگرتووەكان و رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان دەكەین لێكۆڵینەوە بكەن و لێژنەی دۆزینەوەی ڕاستییەكان پێكبهێنن بۆ چاودێری و بەڵگەكردنی هێرشەكانی توركیا. مەزلوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات ڕایگەیاند: بۆردومانی دووبارەی توركیا بۆ سەر ژێرخان و دامەزراوە خزمەتگوزارییەكان لە رۆژئاوای كوردستان سیاسەتی برسیكردن و داگیركارییە ئەمەش تاوانی جەنگە. عەبدی لە تویتێكدا كە لە تۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاویكردەوە راشیگەیاند: لەماوەی ئەمساڵدا ئەوە سێیەمین جارە هێرشی لەم شێوەیە لەلایەن توركیاوە دەكرێتە سەر رۆژئاوای كوردستان كە ئامانج لێی تێكدانی ئاسایش و سەقامگیری ناوچەكەیە. فەرماندەی گشتیی هێزەكانی سوریای دیموكرات دەشڵێت: لە كاتێكدا دانیشتوانی ناوچەكە خۆیان ئامادە دەكەن بۆ پێشوازیكردن لە ساڵێكی نوێ و سەرەڕای هەوڵە بەردەوامەكانمان لەگەڵ هاوپەیمانان بۆ هێنانەدی سەقامگیری، كەچی ئەنقەرە پێداگری دەكات لەسەر سیاسەتە شەڕانگێزە ناڕەواكانی و هەناردەكردنی كێشە ناوخۆییەكانی. بەپێی راپۆرتەكانیش، زیانی بۆردومانەكەكانی توركیا بۆ سەر دامەزراوەكانی نەوت و غازو كارەباو دامەزراوە خزمەتگوزارییەكانی تری رۆژئاڤای كوردستان ملیارێك دۆلاری تێپەڕاندووە. ئەكرەم سلێمان، هاوسەرۆكی فەرمانگەی وزە لە ناوچەی جەزیرە ڕایگەیاند: وێستگەكانی گواستنەوەی دێرك، تەربەسپی، تەل كۆچەر، تەل حەمیس، تەل عەلۆ، باكوری قامشلۆ، باشووری قامشلۆ، عامودێ و وێستگەی تەربەسپی هەموویان بەهۆی بۆردومانی توركیاوە لەكاركەتوون كە كارەبای زیاتر لە نیوەی ڕووبەری ناوچەكەیان دابین دەكرد. هاوسەرۆكی فەرمانگەی وزە لە ناوچەی جەزیرە ئاماژە بەوەشدەكات، ناوچەكە بەشێوەیەكی سەرەكی بەدەست كێشەی كارەباو سوتەمەنی و گازەوە دەناڵێنێت، بەئامانجگرتنی ئەو دامەزراوانەش بە تاوانی جەنگ دەزانێت دژی گەلی سوریا. بەپێی ئەو ئامارانەشی لەبارەی زیانە گیانیەكانی بۆردومانەكانی توركیاشەوە بۆ سەر ناوچەكانی رۆژئاڤای كوردستان بڵاوكراونەتەوە، لە سەرەتای ئەمساڵەوە تا كۆتایی مانگی تشرینی دووەمی رابردوو زیاتر لە 136 هاوڵاتی شەهیدو بریندار بوون. ئاوارە حسێن هەڵگری بڕوانامەی ماستەر لە یاسای نێودەوڵەتی و راگری كۆلێژی یاسا لە زانكۆی هەڵەبجە ئاماژە بەوەدەكات كە هێرشەكانی توركیا بۆ سەر رۆژئاڤای كوردستان تاوانی نێودەوڵەتیەو، دەڵێت: ئەو داگیركاری و بۆردومانانەی توركیا دەیكات بەرامبەر بە رۆژئاوای كوردستان تاوانی نێودەوڵەتییەو بەمەبەست دەكرێت. ئەو مامۆستایەی زانكۆ ئەوەشی وت: دەوڵەتی توركیا تاوانی جەنگ و جینۆساید تاوانی دوژمنكاری بەرامبەر خەڵكی رۆژئاوای كوردستان ئەنجامداوە. هەر لەوبارەیەوە نوسەر سەردار عەزیز، دەڵێت : بۆمبارانكردنی ژێرخان و بنكەی مەدەنی و ئابورییەكانی ڕۆژئاڤا لە لایەن توركیاوە، تاوانی جەنگە.
هاوڵاتی ئێران دانی بەوەدانا لە هێرشێكی ئیسرائیلدا لەنزیك دیمەشقی پایتەختی سوریا، فەرماندەیەكی باڵای سوپای پاسدارانی ئێران كوژراوە. میدیای فەرمی ئێران بڵاویكردەوە: رەزا موسەوی، یەكێك لە فەرماندە باڵاكانی سوپای پاسداران، لە هێرشەكەی چەند كاتژمێرێكی لەمەوبەری ئیسرائیلدا لە نزیك دیمەشقی پایتەختی سوریا كوژراوە. میدیای فەرمی ئێران ئاماژەی بەوەشداوە، رەزا موسەوی، یەكێك بوە لە راوێژكارە دێرەكانی سوپای پاسداران لە سوریاو یەكێك لە هاوڕێكانی قاسم سولەیمانی، فەرماندەی پێشوی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران بووە. وەك میدیای ئێران دەڵێت تاوەكو ئێستا بە دیاریكراوی نازانرێت چەند كەس لەو هێرشەی ئیسرائیلدا بۆ سەر سوریا كوژراون و برینداربوون.
