93 رۆژە ناڕەزایەتییەکان بەردەوامە گەنجێکی دیکە کە بەهۆی ئەشکەنجە لە نەخۆشخانەبو دوای 25 رۆژ گیانی لەدەستدا و دەستگیرکردن و لێکۆڵینەوە لە چالاکوانی رۆژهەڵاتی کوردستان بەردەوامە و لە دو زیندانی گەورەی ئێرانیش گرژی و ئاڵۆزیی رویدا و بەهۆیە پێنج زیندانیی کوژران و 100 زیندانیکراوی دیکە برینداربون هاوکات و بەهۆی بەردەوامیی مانگرتنەکانەوە 50%ی توانای پاڵاوگەکان و کارگە پتڕۆکیمیاییەکان لەکار کەوتوە ئەمڕۆش مانگرتنی زۆربەی کرێکارانی پاڵاوگەکان و ناوەندە پتڕۆکیمیاییەکانی ئێران بەردەوامبو و سەرچاوەکانی هەواڵی وڵاتەکە بڵاویان کردوەتەوە 50%ی ئەو کارگانە کارەکانیان وەستاوە و ئەگەری سەرهەڵدانی کێشەی سوتەمەنی و غاز هەیە. شەش گەنج و لاوی شاری سەردەشت کە لە ناڕەزایەتییەکانی ئەو شارەی رۆژهەڵاتی کوردستان دەستگیر کرابون سزای دو ساڵ تا دو ملیۆن 500 هەزار تمەنیان لە لایەن دادگایەکی ئێرانەوە بەسەردا سەپێنراوە دوو کەس لەو سزا دراوانە تەمەنیان 16 ساڵ و 17 ساڵە و ئەوانی دیکەش تەمەنیان لە نێوان 18 ساڵ بۆ 23 ساڵە. لە لایەکی دیکەوە هەر ئەمڕۆ یەکشەممە دادگایەکی ئێران لە شاری دێڵوڕان لە پارێزگای ئیلام لە رۆژهەڵاتی کوردستان سزای زیندانی بە سەر ژمارەیەک دەستگیرکراوی ناڕەزایەتییەکانی ئەو بەشە لە کوردستاندا دەسەپێنێت. 22 گەنجی شاری دێڵوڕان کە بە تۆمەتی بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکانی ئەو شارەی رۆژهەڵاتی کوردستان دەستگیرکرابون لە لایەن دادگاوە سەرجەمیان بە 74 ساڵ زیندانیی سزا دراون و زۆربەی ئەو دەستگیراوانە لە نێوان دو ساڵ بۆ پێنج ساڵ سزای زیندانیان بەسەردا سەپێنراوە. لە شارەکانی ئیلام و بۆکان و سەردەشت و سنە و چەند شارێکی دیکەش ئەمڕۆ ژمارەیەک گەنجی دیکە دەستگیرکراون و بە پێی هەواڵی رێکخراوەکانی مافی مرۆڤی رۆژهەڵات چارنوسی ئەو گەنجانەش هاوشێوەی دەیان گەنجی دیکەی کورد کە لە چەند رۆژی رابردودا دەستگیرکراون ، نادیارە. ئەندامێکی ئەنجومەنی بەرێوبردنی بەرەی یەکگرتوەی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان بە ناوی د.محەمەدباقر پیری، دوای لێکۆڵینەوە لە لایەن دەزگای هەواڵگریی ئێران (ئیتلاعات) لە شاری سنە ئازد کرا. تۆڕی مافەکانی مرۆڤ لە رۆژهەڵاتی کوردستان بڵاوی کردوەتەوە پێنج زیندانیکراوی شاری ورمێ گوازراونەتەوە بۆ ژوری تاکەکەسی بە مەبەستی جێبەجێکردنی سزای سێدارە. شەوی یەکشەممە گەنجێکی تەمەن 32 ساڵی شاری کەرەج بە ناوی شروش پورئەحمەدی دوای ئەوەی بەهۆی ئەشکەنجەوە 25 رۆژ لە نەخۆشخانە بو گیانی لەدەستدا. رۆژنامەیەکی ئەمریکی ئاشکرای دەکات دەسەڵاتی ئێران بۆ سەپاندنی یاساکانی دەستدرێژیی سێکسی دەکاتە سەر کچان و ژنانی دەستگیرکراو. رۆژنامەی (نیۆیۆرک تایمز) لە ئەمریکا راپۆرتێکی لەسەر دەستدرێژیی سێکسی بۆ سەر دەستگیرکراوانی ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بڵاو کردوەتەوە و ئاماژەی بەوەکردوە بە پێی ئەو بەڵگانەی دەست رۆژنامەکە کەوتوە ئەو چالاکوان و ژنانەی لە ناڕەزایەتییەکاندا دەستگیر دەکرێن یان دەستدرێژیی دەکرێتە سەریان یان هەڕەشەی دەستدرێژییان لەسەرە. وردەکاریی سەرهەڵدانی ناڕەزایەتییەکانی زیندانی شاری کەرەج بڵاو دەکرێتەوە و ئاشکرا بوە زیندانییەک لە لایەن سەرۆکی زیندانەکەوە بە گوللـە کوژراوە و سێ زیندانیی دیکەش دوای برینداربونیا گیانیان لەدەستداوە. دوای ئەوەی 15 زیندانی ناوەندیی شاری کەرەج بۆ ژوری تاکەکەسی گوازراونەتەوە بە مەبەستی جێبەجێکردنی سزای سێدراەیان، ناڕەزایەتیی لەو زیندانە سەری هەڵداوە و چوار زیندانیی کوژراون و چوار زیندانیی دیکە بە گوللـە و چەکی ساچمەیی برینداربون و بە گشتی 100 زیندانیی ئەو زیندانە لە ناڕەزایەتییەکانی شەوی شەممە کە بوە هۆی ئاگرکەوتنەوە لە زیندانەکە بریندار بون. لە لایەکی دیکە ئەمشەو هەواڵی ئاڵۆزیی لە زیندانی قائمشەهر لە پارێزگای مازندەران لە باکوری ئێران بڵاو کرایەوە و بەڕێوبەری زیندانەکەش ئاشکرای کردوە بەهۆی ئەوەی سزای سێدارەی زیندانییەک راگەیەنراوە ئاڵۆزیی ئەو زیندانەی گرتوەتەوە و دواتر کۆنتڕۆل کراوە. تەرانە عەلی دوستی خانمە ئەکتەری ئێران رەوانەی بەندی (209)ی زیندانی ئێڤین لە تاران کرا شەوی شەممە هێزە ئەمنییەکان هەڵیانکوتایە سەر ماڵی ئەو ئەکتەرە و دوای سێ کاتژمێر لە پشکنینی ماڵەکەی دەستبەسەریان کرد. عەلی دوستی کە پشتیوانیی لە ناڕەزایەتییەکان دەکرد دوای لەسێدارەدانی دوو گەنجی وڵاتەکە رایگەیاند؛ بێدەنگیی لە ستەم پشتیوانیی ستەمکارە. نیکی کەریمی، خانمەهونەرمەندی ناوداری ئێران لە پەیامێکدا رایگەیاند سەرجەم گرێبەستەکانی بۆ کاری نواندن لە وڵاتەکە هەڵوەشاندوەتەوە و بەردەوام دەبێت لە پشتیوانیکردنی ناڕەزایەتییەکان. پێگەی بلۆمبێرگ رایگەیاند؛ ئەگەر دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی ئێران کۆتایی پێبێت گۆڕانکاریی گەورە لە ناوچەکە بەڕێویە و ئەمریکا باشترین هاوپەیمانیی خۆی دەستدەکەوێت لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. بە پێی دوایین ئاماری ناوەندی مافەکانی مرۆڤی ئێران (هەرانا) لە 93 رۆژی ناڕەزایەتییەکانی ئێران 497 کەس کوژراون.
هاوڵاتی وەرزشکارێکی ئێرانی پاڵەوانێتی لەشجوانی جیهانی بردەوە وخەڵاتەکەی بەخشیە ژنانی ئێران هادی چۆپان، وەرزشکاری بەناوبانگی ئێرانیە، توانی پلەی یەکەم لە بەناوبانگترین کێبڕکێی جیهانی (ماستەر ئۆڵۆمپیاد) بەدەست بهێنێت و مەدالیاکەشی پێشکەشی ژنانی ئێران کرد. هادی چۆپان لە ساڵانی ڕابردوودا دووەم وسێەمی بەدەستهێنابوو، بەڵام ئەمساڵ توانی پلەی یەکەم بەدەستبهێنیت و بڕی ٤٠٠ هەزار دۆلار بەدەستبهێنێت، خەڵاتەکەی پێشکەشی ژنانی ئێران کرد و وتی، هیوادارم ئەمە کەمێک لە خەمەکانی گەلی ئێران سوک بکات. پێشبڕکێی ماستەر ئۆڵۆمپیاد، بەناوبناگترین پاڵەوانی جیهانیە و لە شاری لاس ڤێگاسی ئەمریکا بەڕێوە چوو، لەم ئۆڵۆمپیاتەدا باشترین یاریزانەکانی لەشجوانی پێشبڕكێ دەکەن. براوەکانی ئەمساڵی پێشبڕکێکە بەمجۆرە بوون : هادی چۆپان پلەی یەکەمی بەدەستهێنا وبڕی ٤٠٠ هەزار دۆلاری بردەوە، دێریک لونسفۆرد کە پاڵەوانی ساڵی ڕابردوو بوو بڕی ١١٥ هەزار دۆلاری بردەوە،هەروەها نیک واکەریش پلەی سێیەمی پاڵەوانێتیەکەی بەدەستهێنا و بڕی ١٠٠ هەزار دۆلاری بردەوە. هادی چۆپان تەمەنی ٣٥ ساڵە و لە شاری سێپیدانی ئێران لەدایک بووە، لە تەمەنی سێزدە ساڵیەوە دەستیکردووە بە یاری لەشجوانی وئەمساڵ توانی پلەی یەکەم بەدەستبهێنێت و خەڵاتەکەشی پێشکەش بە ژنانی ئێران کرد؛ هادی چۆپان لەدوای بەیتوڵڵە عەباس پور تاکە ئێرانیە کە توانیبێتی ئەو پلەیە بەدەستبهنێت لە پێشبڕكێی ماستەر ئۆڵۆمپیاد. هادی چۆپان وتیشی" من توانیومە نوێنەرێکی باش بم بۆ خەڵکی ئێران و ئێمە دەبێ لەهەرشوینێکی دنیا بین شانازی پێکەوە بکەین.
حکومەتی تورکیا لە ماوەی حەفتەیەکدا، سێ هەزار و ٢٢٢ پەنابەری دیپۆرت کردووەتەوە کە زۆربەیان خەڵکی ئەفغانستانن. بەڕێوەبەرایەتی کۆچی تورکیا رایگەیاند، لەنێوان ٩ بۆ ١٥ی کانونی یەکەمدا، هێزە ئەمنیەکان چوار هەزار و ٣٥٥ پەنابەریان لە شارە جیاوازەکانی تورکیا دەستگیرکردووە و رادەستی بەڕێوەبەرایەتیەکەیان کراون. باسی ئەوەشی کرد کە لەو ژمارەیە سێ هەزار و ٢٢٢ کەسیان سنورداش کراون کە هەزار و ٨٩٣ کەسیان ئەفغانی، ٦٤ کەس پاکستانی و هەزار و ٢٦٥ کەسیش خەڵکی وڵاتانی دیکەی رۆژهەڵاتی ناوەراست و ئاسیان. سێ رۆژ لەمەوبەریش وەزارەتی ناوخۆی تورکیا رایگەیاندبوو، لە یەکی کانونی دووەمی ئەمساڵەوە تاوەکو ١٥ی ئەم مانگە، ١١٥ هەزار و ٤٧٧ پەنابەر دیپۆرت کراونتەوە کە ٦٤ هەزار و ٩١٦ کەسیان ئەفغانی و ١٢ هەزار و ٢٧٦ کەسیان پاکستانی بوون. رۆژی ١٦ی ئەم مانگەش، میدیاکانی تورکیا ئاماژەیان بەوەکرد کە لە شاری موغلای تورکیا ١٤٤ پەنابەر دەستگیرکراون. رێکخراوی مافەکانی مرۆڤی هەنگاو رایگەیاند، ژمارەیەک لەو ١٤٤ پەنابەرە کوردی رۆژهەڵاتی کوردستانن و پێشبینی دەکرێت، رادەستی حکومەتی ئێران بکرێن و بەو هۆیەوە مەترسی لەسەر ژیانیان هەیە.
.jpg)
هاوڵاتی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی عێراق رایده‌گه‌یه‌نێت، له‌ژێر سه‌رپه‌رشتی راسته‌وخۆی وه‌زیری ته‌ندروستی زۆرترین بڕی مادده هۆشبه‌ره‌كان له‌ناوبرا. ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 18ـی كانوونی یه‌كه‌می 2022، وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیی عێراق له راگه‌یه‌ندراوێكدا ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد، له‌ژێر سه‌رپه‌رشتیاری راسته‌وخۆی د.ساڵح حوسناوی، وه‌زیری ته‌ندروستی عێراق زۆرترین بڕی مادده هۆشبه‌ره‌كان به جۆره جیاجیاكانه‌وه كه له ماوه‌ی رابردوودا ده‌ستی به‌سه‌ردا گیرابووهەروەها له به‌شی پزیشكی داد هه‌ڵگیرابوون له‌ناوبرا. وتیشی،، له پرۆسه‌كه‌دا، 5.9 تۆنی چه‌ندین جۆری مادده‌ی هۆشبه‌ر، 54 ملیۆن حه‌ب، 31 هه‌زار ئه‌مبول و نۆ هه‌زار بۆتڵی هۆشبه‌ر له‌ناوبران. هاوكات وەزارەتی تەندروستی عێراق رایگەیاند، لەسەرەتای ئەمساڵەوە تاوەكو ئێستا، چارەسەری بۆ چوار ھەزار و 500 بەکارھێنەری ماددە ھۆشبەرەکان كراوە و ئاماژە بەوەشكراوە، زۆربەی بەكارھێنەرەكان تەمەنیان لەنێوان 15 بۆ 30 ساڵدایه.
لەسەدا ٧٥ی بەشداربووانی راپرسیەک کە لە تورکیا ئەنجامدراوە، پێیان وایە ئەو سزایەی کە بەسەر ئەکرەم ئیمامئۆغلۆ سەرۆکی شارەوانی ئەستەنبوڵ سەپێندراوە، پرسێکی سیاسیە و دەسەڵاتی لە پشتەوەیە. کۆمپانیای (بوپار)ی تایبەت بە ئامار و راپرسیەکان، راپرسیەکی لەبارەی سزادانی ئەکرەم ئیمامئۆغلۆ سەرۆکی گەورە شارەوانی ئەستەنبوڵ ئەنجامدا. کۆمپانیاکە لە ١٤ پارێزگای تورکیا و باکوری کوردستان راپرسیەکەی ئەنجامداوە و هەزار و 750 کەس بەشداریان لە راپرسیەکەدا کردووە. لە راپرسیەکەدا پرسیاری ئەوە لە بەشداربووان کراوە کە ئایا سەپاندنی سزای زیندانی بەسەر ئەکرەم ئیمامئۆغلۆ کارێکی راستە یان نا؟ و ئەنجامی راپرسیەکە بەم شێوەیە بووە: لەسەدا ٧١ سزایەکی دادپەروەرانە نییە. لەسەدا ١٩.٥ سزایەتی دادپەروەرانەیە. لەسەدا ٩.٥ نازانم. لە بەشێکی دیکەی راپرسیەکەدا پرسیار لە بەشداربووان کراوە کە ئایا، سزاکە سیاسیە یان نا؟ ئەنجامەکە بەم شێوەیە بووە: لەسەدا ٧٥.٥ سزایەکی سیاسیە. لەسەدا ٢١.٥ سزایەکی دادپەروەرانەیە. لەسەدا ٣.٠ هیچ بۆچوونێکم نییە. ١٥ی کانونی یەکەم، دادگای ئەستەنبوڵ بە تۆمەتی سووکایەتیکردن بە بەرپرسانی کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی تورکیا، سزای دوو ساڵ و حەوت مانگ ١٥ رۆژی زیندانی بەسەر ئەکرەم ئیمامئۆغلۆ سەرۆکی گەورەشارەوانی ئەستەنبوڵ سەپاند. ئەم هەنگاوەی دەسەڵاتی تورکیا، رووبەرووی رەخنەیەکی زۆری رای گشتی، پارتەکانی ئۆپۆزسیۆن و دەوڵەتانی جیهان بووەوە.
هاوڵاتی ڕەجەیب تەیب ئەردۆغان، ڕۆژی چوارشەممە یەکەم لێدوانی راستەوخۆی دا لەبارەی بڕیاری زیندانیکردنی ئیمام ئۆغلو دا و وتی،" هێشتا بڕیاری کۆتایی دادگا نەدراوە و بڕیارەکە دەچێتە دادگای تێهەڵچونەوە کاساسیۆن، ئەگەر دادگا هەر هەڵەیەکی کردبێ، ئەوا ڕاستی دەکەنەوە". سەرۆک کۆماری تورکیا، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، لە ماردینی باشوری ڕۆژهەڵاتی تورکیا لە لێدوانەکەیدا لەبارەی سزای زیندانیکردن و دورخستنەوی ئیمامئۆغڵۆ لە کایەی سیاسی ئاماژەی بەوەشداوە، کە زۆرجار هەبووە لەبارەی بڕیارەکانی دادگاوە ڕەخنەی توندمان گرتووە، بەڵام ئەمە بەو مانایە نیە کە ماف بدرێت بەو کەسانەی کە سوکایەتی بە بڕیارەکانی دادگا دەکەن، یاخود پشتگوێی دەخەن. لەبارەی کاندی داهاتووی ئۆپۆزسیۆنیشەوە ئەردۆغان ڕایگەیاندووە، گرنگ نیە بەلایەوە کە ئەو کاندیدە کێ دەبێت. ڕۆژی هەینی هەزاران کەس لە ئیستەنبوڵ کۆبونەوە وڕەخنەیان لە بڕیارەکەی دادگا و حوکمەتی تورکیا گرت کە پێش هەڵبژاردنی ساڵی داهاتووی تورکیایە کەوا ٢٠ ساڵ حوکمی دەسەڵاتی ئەردۆگان دەخاتە ژێر تاقیکردنەوەوە. ڕەخنەگران دادگاکان بەوە تۆمەتبار ئەکەن کە بە سودی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان بڕیار ئەدەن، لەکاتێکدا حوکمەت ئەوە دوپات ئەکاتەوە کەوا دادگاکان سەربەخۆن. ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانی ئەستنبوڵ، بە تۆمەتی ناوزڕاندن و سوکایەتیکردن بە بەرپرسانی گشتی لە لێدوانەکەی مانگی حوزەیرانی ساڵی ٢٠١٩ دا دادگایی کرا وسزای دورخستنەوەی لە کایەی سیاسی و زیاتر لە دوو ساڵ ونیو زیندانی بۆدەرچوو، ئەمەش بەهۆی ئەوەی ساڵی ٢٠١٩ لە خولی یەکەمی هەڵبژاردنی سەرۆکی شارەوانیەکان سەرکەوتنی بەدەستهێنابوو بەڵام بڕیارەکە هەڵوەشێنرایەوە و ئیمامئۆغڵوش تانەی لە بڕیارەکە دا وتی ئەوانەی هەڵبژاردنە سەرەتاییەکانیان هەڵوەشاندەوە " گەمژەن" ئیمام ئۆغڵو ئەو لێدوانەی ڕەجەب تەیب ئەردۆغانی بە سیاسی ونایاسایی ناوبرد.
رۆژنامەنوسێکی تورکیا ئاشکرای دەکایت هەدەپە ژنێک دەکاتە پاڵێوڕاو بۆ پۆستی سەرۆک کۆمار لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوی وڵاتەکەدا. ئیسماعیل سایماز، نوسەری رۆژنامەی (سۆزجو)ی تورکی لە دوایین وتاریدا ئاشکرای کرد، پارتی دیموکراتی گەلان(هەدەپە) بڕیاری داوە ژنێک کاندید بکات بۆ هەڵبژاردنەکانی سەرۆک کۆماریی تورکیا و لەو چوارچێوەیەشدا گوڵتان کشاناک دەبێتە پاڵێورای ئەو پارتە. سایماز ئاماژەی بەوە کردوە کە بەرپرسێکی باڵای هەدەپە پێی راگەیاندوە؛ ئەگەر کەمال کڵیچدارئۆغڵو، سەرۆکی پارتی گەلی کۆماری (جەهەپە)خۆی بۆ پۆستی سەرۆک کۆماریی تورکیا بپاڵێوێت ئەوا هەدەپە چاوپۆشیی لە کاندیدکردنی کشاناک دەکەن. گوڵتان کشاناک، هاوسەرۆکی پیشوی پارتی ئاشتی و دیموکراسی(بەدەپە) و سەرۆکی پێشوی شارەوانییەکانی ئامەد لە باکوری کوردستان شەش ساڵە لە زینداندایە و تا ئێستاش دادگای تورکیا بە فەرمی سزای بەسەردا نەسەپاندوە.
بودجەى ساڵى نوێی تورکیا بە کۆی دەنگى پەرلەمانتارانى دەسەڵاتی وڵاتەکە پەسەند کرا و هەدەپە دەڵێت ئەوەی پەسندکراوە بودجەی سەربازیی و جەنگە. شەوی هەینی دانیشتنى تایبەتی پەرلەمانی تورکیا لەسەر پڕۆژەیاساى بودجەى ساڵی 2023 وڵاتەکە بەڕێوەچو و بودجەکە بە 325 دەنگى بەڵێى پارتی داد و گەشە (ئاکەپە) و پارتی بزوتنەوەی نەتەوەپەرست(مەهەپە) پەسند کرا و 201 پەرلەمانتاریش بە دەنگى نەخێردژی پەسندکردنی بودجەکە دەنگیان دا. داهاتی ساڵی 2023 ی تورکیا لە بودجەکەدا بە چوار ترلیۆن و 470 ملیار لیرە دەستنیشان کراوە و خەرجییەکانیش بە سێ ترلیۆن و 810 ملیار لیرە خەمڵێنرا. لە کاتى بەڕێوەچونى دانیشتنى پەرلەمان لەسەر ماددە یاساییەکانی بودجە، پارتەکانى ئۆپۆزسیۆن و بەتایبەت پارتى دیموکراتى گەلان(هەدەپە) رەخنەى توندی لە ناوەڕۆکى پڕۆژەیاساکە گرت و بە بودجەى جەنگ و شەر ناویان برد. لە بودجەى ساڵى 2023ى تورکیا بۆ وەزارەتى بەرگریى 470 ملیار لیرە دیاریکراوە و ئەم بودجە دیاریکراوی ئێستا بەراورد بە ساڵى 98٪ی زیادى کردوە.
رێکخراوەێکی نێودەوڵەتی هۆشداریی دەادت لە جێبەجێکردنی سزای سێدارەی 11 خۆپیشاندەری دیکە لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران. رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی(Amnesty International) رایگەیاند؛ تا ئێستا سزای سێدارەی 26 خۆپیشاندەری رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران یەکلایی بوەتەوە و ئەگەری لەسێدارەدانی 11 کەس زۆر نزیکە. لێبوردنی نێودەوڵەتی ئەوەشی ئاشکرا کردوە دادگاکانی ئێران ئامادەکارییان کردوە بۆ لەسێدارەدانی سێ خۆپیشاندەر کە یەکێکیان سامان یاسین، هونەرمەدنی شاری کرماشانە لە رۆژهەڵاتی کوردستان. بەیاننامەی رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتیی لە کاتێکدایە بە پێی ئامارە نافەرمییەکانی چەند رێکخراوێکی مافی مرۆڤی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران سزای سێدارە 50 خۆپیشاندەری گرتوەتەوە کە لەو ژمارەیەش 15 کەسیان کوردن. ئێران لە ماوەی رابردودا دو گەنجی بە ناوەکانی موحسین شکاری و مەجیدڕەزا رەهنەوەرد بە بیانوی بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکانی لەسێدارەداوە.
هاوڵاتی سه‌رچاوه‌یه‌كی ئه‌منی له وه‌زاره‌تی ناوخۆی عێراق ئه‌مڕۆ هه‌ینی ڕایگه‌یاند، وه‌زاره‌تی ناوخۆ بڕیاریداوه به‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پاراستنی تایبه‌ت به فڕۆكه‌خانه‌كان له په‌یكه‌ری ئیداری وه‌زاره‌ته‌كه. ئەلسومەریە نیوزی لە زاری سەرچاوەیەکی ئەمنییەوە ڕایگەیاند ،وه‌زاره‌تی ناوخۆ بڕیاریداوه به‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پاراستنی تایبه‌ت به فڕۆكه‌خانه‌كان له په‌یكه‌ری ئیداری وه‌زاره‌ته‌كه‌و ئەو ستافەی ئێستا کە لە ناو بەڕێوەبەرایەتی پاراستنی تایبەتی فڕۆکەخانەکانی بەسرە و نەجەف کار دەکەن دەگوازرێنەوە بۆ ده‌سته‌ی ده‌روازه سنورییه‌كان". ئەو سەرچاوە ئەمنییە وتیشی، 30 ئه‌فسه‌ر كه سەرجه‌میان ده‌رچوی په‌یمانگه‌ی باڵا بۆ په‌ره‌پێدانی ئاسایش و كارگێڕی و كۆلێژی پۆلیسن، ته‌رخانكراون بۆ كاركردن له ده‌سته‌ی ده‌روازه سنورییه‌كان به‌مه‌به‌ستی به‌شداریكردنیان له كردنه‌وه‌ی خولی تایبه‌تمه‌ند به‌مه‌به‌ستی به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی پاراستنی ئه‌منی بۆ فڕۆكه‌خانه و ده‌روازه‌كان. ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردوە، فه‌رمانگه‌كانی ده‌زگای ئاسایشی نیشتمانی له فڕۆكه‌خانه‌كان داده‌مه‌زرێندرێنه‌وه، بۆ هه‌ر به‌شێكیش 16 ئه‌فسه‌ر به‌به‌رده‌وامی له ئه‌ركدا ده‌بن، ئه‌ركی سه‌ره‌كیشیان چاودێریكردنی روكار و ژوری كامێرا و به‌دواداچونكردن ده‌بێت بۆ زانیارییه هه‌واڵگرییه‌كان، به مه‌رجێك له چوارچێوه‌ی به‌ڕێوه‌بردنی پلانی هه‌واڵگریدا بن
هاوڵاتی لە راگەیەندراوێکدا لیژنەی دارایی لەپەرلەمانی عێراق رایگەیاند، ژمارەیەکی زۆر لە پەرلەمانتاران بەڵێنیان داوە بەھیچ شێوەیەک دەنگ بە پرۆژەیاسای بودجەی ٢٠٢٣ی عێراق نادەن، تائەو کاتەی بڕگەیەکی تێدا جێگیر نەکرێت بۆ پابەندکردنی حکومەتی عێراق و بانکی ناوەندی بە مەبەستی کەمکردنەوەی بەھای دۆلار. ئاماژەى بەوەشکردوە، بەو پێیەی ئەرکی سەرەکی پەرلەمان و پەرلەمانتاران چاودێریکردنی کارەکانی حکومەتە، بە وردی چاودێری کارەکانی بانکی ناوەندیش دەکەن بەتایبەتی لەم چەند رۆژەدا کە لە بازاڕەکانی عێراق ناجێگیرییەکی زۆر لە بەھای دراوەکاندا ھەیە. هاوکات لیژنەی دارایی پەرلەمانى عێراق دوا لە حکومەتەکەى محەمەد شیاع سودانى دەکات کەخودی سەرۆک وەزیران پێداچوونە بە بەھای دۆلاردا بکات.
.jpg)
هاوڵاتی وەزارەتی دەرەوەی عێراق لیژنەیەکی بۆ وردبینی و لێکۆڵینەوە لە پاسپۆرتی دیپلۆماسی پێکهێنا رۆژی پێنجشەممە 15-12-2022، ئەحمەد سەحاف، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق رایگەیاند: "فوئاد حوسێن، جێگری سەرۆکوەزیران و وەزیری دەرەوەی عێراق فەرمانی بە پێکهێنانی لیژنەیەکی تایبەت کردووە بۆ وردبینی لە داواکارییەکانی نوێکردنەوە یان دەرهێنانی پاسپۆرتی دیپلۆماسی و خزمەت." بابەتەکانی پەیوەست بە پاسپۆرت لە عێراق بەپێی یاسای ژمارە 32ـی ساڵی 2015ـی پەرلەمانی عێراق رێکدەخرێت، بەپێی یاساکە چوار جۆر پاسپۆرت هەن ئەوانیش: "دیپلۆماسی، تایبەت، خزمەت و ئاسایی." پاسپۆرتی دیپلۆماسیش بەم کەسانە دەدرێت: سەرۆکوەزیران و وەزیرەکان، پەرلەمانتاران، باڵیۆز و نوێنەرانی عێراق لە وڵاتان. بەپێی یاسا کارپێکراوەکانی عێراق پاسپۆرتی تایبەت دەدرێتە ئەوانەی کە کاروبارە کارگێڕییەکان هەڵدەسوڕێنن لە وەزارەتی دەرەوە، ئەوەش بەنووسراوی وەزیری تایبەتمەند دەبێت و دەدرێتە فەرمانبەرانی پلە حەوت و بەسەرەوە، پاسپۆرتەکەش بۆ ماوەی شەش مانگە. هاوکات ،بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی ناوخۆی عێراق لەماوەی ساڵی 2021دا نزیکەی 4000 بۆ 4200 پاسپۆرتی دیپلۆماسییان بەخشیوە.
رێکخەری سزاکانی ئەمریکا رایگەیاند کە دەیانەوێت تورکیا پابەند بێت بە ئەو سزایانەوە کە بەسەر روسیادا سەپێندراون و ئەگەر ئاشکرا ببێت کە تورکیا سزاکانی پێشێل کردووە، بۆ دووەم جار سزا بەسەر تورکیادا دەسەپێنن. جەیمس ئۆبراین رێکخەری سزاکان لە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکادا، لە میانی کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئەمریکا سزای نوێی زۆر گشتگیری بەسەر روسیادا سەپاندووە کە ژێرخانی مەدەنی لە ئۆکرانیا دەکاتە ئامانج. ئاماژەی بەوەدا کە ئەوان ئەنجامی باشیان لە سزاکان بەدەستهێناوە. لەئەنجامی گەمارۆکاندا، روسیا لە بەرهەمهێنان و دابینکردنی کەرەستەی سەربازی و تەقەمەنیدا کێشەی بۆ دروستبووە و دەسەڵاتی کەم دەبێتەوە. ئۆبراین هەروەها هەڵسەنگاندنی بۆ چاوەڕوانیەکانیان لە تورکیا سەبارەت بە سزاکان و پەیوەندییەکانی نێوان ئەنقەرە و مۆسکۆ کرد و وتی، " ئێمە چاوەڕوانین کە حکومەتی تورکیا و کەرتی تایبەت لە تورکیا پابەندی سزاکان بن. ئەگەر تورکیا پابەندی سزاکان نەبێت، بۆ دووەم جار سزا بەسەر تورکیادا دەسەپێنن. هەروەها یەکێتیی ئەوروپاش داوای لە تورکیا کردبوو پابەند بێت بە سزاکانی سەر روسیا. یەکێتی ئەوروپا حەفتەی رابردوو، لە راگەیەندراوێکدا، ئاماژەی بەوەکرد کە راستە تورکیا ڕۆڵێکی باشی لە پرسی کردنەوەی رێڕەوی دانەوێڵەدا بینیوە، بەڵام پێویستە پابەندی ئەو سزایانەش بێت کە بەسەر روسیادا سەپێندراون.
.jpg)
هاوڵاتی لەبارەی کاتی ناردنی 400 ملیار دینارەکە بۆ هەرێمی کوردستان، ئیخڵاس دلێمى، ئەندامى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق بە رووداوی راگەياندووة، "لە دوو رۆژى داهاتوودا ئەو بڕە پارەیە دەخرێتە سەر هەژمارى بانکى بانکەکانى هەرێمى کوردستان، ناردنى ئەو بڕە پارانە بەردەوام دەبن، ئەگەر بودجە پەسند بکرێت." ئەندامەکەی لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق باسی لەوەش کرد، "گەیشتووینەتە قۆناخى پێشکەوتوو لەبارەى بودجەوە، دەنێردێتە پەرلەمان و دەنگى لەسەر دەدرێت لە دواى ئەوەى کە ژمارەکانى هەرێمى کوردستانى دەخرێتە خشتەکانیەوە." پێشتر ناردنى 200 ملیار دینار بۆ هەرێمى کوردستان لەسەر بنەماى رێککەوتنێک بوو کە لە نێوان هەولێر و بەغدا لە ساڵى 2021 واژۆ کرابوو. دەبوو مانگانە بەغدا ئەو بڕە پارەیە بۆ هەرێمى کوردستان بنێرێت، بەڵام بەهۆى ناکۆکى لەسەر پرسی هەناردەى نەوت و کێشە داراییەکانى دیکەى نێوانیان تەنیا چەند مانگێک نێردرا.
هاوڵاتی لەراگەیەندراوێکدا وەزارەتی بەرگری عێراق رایگەیاندووە عێراق و ئێران بە چاودێری رێکخراوێکی نێودەوڵەتی روفاتی ٤٩ سەرباز ئاڵوگۆڕ دەکەن کە لە جەنگی ھەشت ساڵەی نێوانیاندا کوژراون. وەزارەتی بەرگری عێراق رایگەیاندوە، لە چوارچێوەی رێککەوتنەکانی نێوانیان و بەچاودێری لیژنەیەکی رێکخراوی مانگی سوری نێودەوڵەتی، روفاتی ٢٩ سەبازی ئێرانییان رادەستی ئەو وڵاتە کردووەتەوە و ئێرانیش روفاتی ٢٠ سەربازی رادەستی عێراق کردووەتەوە و سەرجەمیشیان لە جەنگی نێوان ھەردوو وڵات لە ساڵی ١٩٨٠ تا ١٩٨٨ کوژراون، جگە لە یەک روفات، ئەوانی تر نەناسراونەتەوە. ئاماژەی بەوەشکردوە، ئاڵوگۆڕی روفاتەکان لە خاڵی سنوری زەرباتیە بەڕێوەچووە لە چوارچێوەی ئەو لێکتێگەیشتنەی لەساڵی ٢٠٠٨ لە نێوان عێراق و ئێران ئیمزا کراوە.
.PNG)
