نەتانیاهۆ: غەززە داگیردەکەین ئەگەر بارمتەکانیش زیانیان پێ بگات

  دۆناڵد ترەمپ سەرۆکى ئەمریکا جەختى لەسەر ئەوەکردەوە، ئێران لەم شەڕەدا سەرناکەوێت و دەبێت پێش ئەوەی درەنگ بێت قسەمان لەگەڵ بکات و ڕێککەوتن بکات. لەدواى کۆبونەوەى  گروپی وڵاتانی G7 (ئەمریکا، کەنەدا، بەریتانیا، فەرەنسا، ئەڵمانیا، ئیتاڵیا، ژاپۆن و یەکێتی ئەوروپا) سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا قسەى بۆ ڕۆژنامەنوسان کرد وتی: ئیسرائیل کارەکانی زۆر باشە و ئێمە پشتیوانییەکی زۆرمان لێکردووەو بەردەوام دەبین. دۆناڵد ترەمپ لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا دەڵێت: ئێمە ماوەى ٦٠ ڕۆژمان دانا بۆ ئێران بەڵام لەو ماوەیە هیچ ڕێککەوتنێک نەکرا، پێویستە بگەڕێتەوە سەر مێزی دانوستانەکان. ترەمپ چەند جارێک جەختى لەسەر رێککەوتن کردەوەو وتی: پێویستە رێکبکەون، ئەمەش بۆ هەردوو لا ئازاربەخشە، دەبێت دەستبەجێ دانوستاندن بکەن، پێش ئەوەی زۆر درەنگ بێت. دوینێ یەکشەممە، 15ی حوزەیران، دۆناڵد ترەمپ، لە پەیامێکیدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی سۆشیاڵ ترووس رایگەیاندبوو: پێویستە ئێران و ئیسرائیل رێکبکەون و رێکیش دەکەون، هەروەک چۆن وام لە هیندستان و پاکستان کرد رێککەوتن بکەن. هەروەها ئەوەشى خستوەتەڕوو لە رێگەی بەکارهێنانی بازرگانی لەگەڵ ئەمریکا و پەنابردنەبەر ژیری و یەکگرتوویی و هۆشیاری بۆ نێو گفتوگۆکان لەگەڵ دوو سەرکردەی نایاب کە توانییان بەخێرایی بڕیار بدەن و شەڕ رابگرن.    ترەمپ لە درێژەی پەیامەکەیدا دەڵێت: "بەم زووانە ئاشتیمان لەنێوان ئیسرائیل و ئێران دەبێت. ئێستا چەندین پەیوەندی و کۆبوونەوە ئەنجام دەدرێن. من زۆر کار دەکەم، و هەرگیزیش ستایش ناکرێم، بەڵام کێشە نییە، خەڵکەکە تێدەگەن."    ئیدارەی ترەمپ لە مانگی نیسانەوە لەگەڵ ئێران لە گفتوگۆدایە تایبەت بە گەیشتن بە رێککەوتن لەبارەی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران و دوای پێنج گەڕ لە دانوستاندن، بڕیاربوو ئەمڕۆ یەکشەممە گەڕی شەشەم لە عومان بەڕێوەبچێت، بەڵام بەهۆی جەنگی نێوان ئیسرائیل و ئێران، ئەو گەڕە دواخرا و ئێران بڕیاریدا بەشداری نەکات. 

  چەند سەرچاوەیەک بە ماڵپەڕى بە میدڵ ئیست ئاییان ڕاگەیاندووە، واشنتۆن پێشوەختە ئاگاداری ئەنقەرەی کردوەتەوە کە ئیسرائیل بەنیازە هێرش بکاتە سەر ئێران. دوو سەرچاوەی ئاگادار لەو بابەتە بە "میدڵ ئیست ئای"یان ڕاگەیاندووە، ئەمریکا ڕۆژی هەینی تورکیای لە پلانەکانی ئیسرائیل بۆ هێرشکردنە سەر ئێران ئاگادار کردۆتەوە، ئەمەش چەند کاتژمێرێک پێش ئەنجامدانی هێرشەکانى ئیسرائیل بووە. ڕەنگە ئاگادارکردنەوەی ئەمریکا لە درەنگانی ڕۆژی پێنجشەممەدا یارمەتیدەر بووبێت بۆ ڕێگریکردن لە گرژییە ئەگەرییەکانی نێوان تورکیا و ئیسرائیل، کە لەم دواییانەدا خۆیان لە سوریا بینیوە کە بەهۆی زیادبوونی بوونی ئەنقەرە لەو وڵاتەدا ناکۆکییان لەسەرە. فڕۆکە ئیسرائیلییەکان ئاسمانی سوریا و عێراقیان بەکارهێناوە بۆ بە ئامانجگرتنی شوێنەکانی سەرتاسەر ئێران. لە مانگی کانوونی دووەمى ڕابردوو حکومەتەکەى بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل هەموو سیستەمێکی بەرگری ئاسمانی لە سوریا لەناوبرد و بە شێوەیەکی کاریگەر وڵاتەکەی بێ بەرگری کرد. ڕۆژی شەممە، وەزارەتی دەرەوەی عێراق سکاڵایەکی لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان تۆمارکرد سەبارەت بە بەکارهێنانی فڕۆکەکانی ئیسرائیل کە ئاسمانی ئەو وڵاتە بۆ هێرشکردنە سەر ئێران. ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز ڕۆژی هەینی بڵاویکردەوە، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا یاداشتێکی دیپلۆماسی بۆ چەند هاوپەیمانێکی ناوچەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەوان قەتەر ناردووە و لە هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران ئاگاداری کردوونەتەوە. گرژییەکانی نێوان تورکیا و ئیسرائیل پەرەی سەندووە لە کاتێکدا ئەنقەرە و دیمەشق دانوستانەکانیان بۆ دامەزراندنی چەند بنکەیەکی سەربازی لە سوریا دەستپێکردووە بۆ یارمەتیدانی مەشقپێکردنی سەربازی شکاوی ئەو وڵاتە.

  بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل ڕایگەیاند، ئیسرائیل بەرەو گەیشتن بە دوو ئامانجی سەرەکی هەنگاو دەنێت کە بریتین لە نەهێشتنی هەڕەشەی ئەتۆمی و نەهێشتنی هەڕەشەی مووشەکی ئێران. ناوبراو زیادی کرد: هێزی ئاسمانی ئیسرائیل ئاسمانی سەر تاران کۆنترۆڵ دەکات و دەشڵێت: ئێمە لەسەر ڕێگای سەرکەوتنین. نەتەنیاهۆ، ئەوەشى وت: لای ئێمە ئێران بووەتە غەززە و باشووری بەیرووت و ئیستا هێزی ئاسمانیی ئیسرائیل ئاسمانی ئێرانی کۆنترۆڵکردووە. ئەمڕۆ دووشەممە بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لەگەڵ ئیسرائیل کاتز، وەزیری بەرگری و ئیال زەمیر، سەرۆکی ئەرکانی ئیسرائیل، سەردانی بنکەی ئاسمانی تەلنۆفیان کردوە. لە میانەی سەردانەکەدا نەتانیاهۆ ستایشی ئۆپەراسیۆنەکانی هێزی ئاسمانی کرد و ڕایگەیاند: بە ناوی گەل و دەوڵەتی ئیسرائیل، ئێوە کاری سەرسوڕهێنەر دەکەن، وتیشى:  بە یارمەتی خودا، ئەوەى ئێمە دەیکەین و سەرکەوتوو دەبین، و بەردەوام دەبین تا سەرکەوتن. ئەمەش لەکاتێکدایە ڕووبەڕووبوونەوەی نێوان ئیسرائیل و ئێران پێی ناوەتە چوارەمین ڕۆژی خۆیەوە و بە هێرشێکی نوێ کە تاران بە "بەهێزترین و وێرانکەرترین" وەسفی کرد.  سەرچاوە ئیسرائیلییەکان پشتڕاستیان کردەوە کە لانیکەم ئەمڕۆ هەشت کەس کوژراون و دەیان کەسیش بریندار بوون. لەلایەکی دیکەوە، سەرۆک کۆماری ئێران ڕەخنەی توندی لە ئەمریکا گرت و وتی: "بە ڕێگەدان بە ئیسرائیل بۆ هێرشکردنە سەر ئێمە، خەریکی قسەی ناشرین و پێشێلکردنی یاسا نێودەوڵەتییەکانە". لە بەرامبەردا، سوپای ئیسرائیل ڕایگەیاند، هێرشی ئاسمانییان بۆ سەر سوپای قودس و بارەگا سەربازییەکانی ئێران لە تارانی پایتەخت دەستپێکردووە. وتەبێژی سەربازی ئیسرائیل بەڵێنیدا بەردەوام بێت لە هەنگاونان بەرەو ڕۆژهەڵات بۆ لێدان لە هەڕەشە ئەتۆمییەکەی ئێران و بەرنامەی مووشەکی. سوپای قودس ڕایگەیاند کە هێرشەکان ٢٠ بارەگایان کردۆتە ئامانج، هەروەها لە کاتی هێرشەکانی دوێنێی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران لەناوبردنی فەرماندەی سوپای قودسی ڕاگەیاند.

  رۆژنامەی "الشرق الاوسط" لەژمارەى ئەمڕۆیدا بڵاویکردەوە، هێزەکانی ئەمریکا لە پارێزگای حەسەکە لە باکوری رۆژهەڵاتی سوریا، ژماریەك موشەکی ئێرانیان خستووە تەخوارەوە، كە  بنکەکانی لە ناوچەکە کردبوونە ئامانج.  سەرچاوە خۆجێیەکان و، چالاکانی میدیایی و شایەتحاڵەکان باسیان لەوەکردووە: هێزەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی شەوی شەممە- یەکشەممە، موشەکێکی ئێرانیان خستووەتە خوارەوە بەر لەوەی بنکەی "خەراب ئەلجیر" لە شاری رمێلان لە گوندەواری حەسەکە، بکاتە ئامانج.  لەكاتێكدا، لە بنکەی شەدادی لە گوندەواری باشوری حەسەکە،  هێزەكانی ئەمریكا كەوتونەتە ئەوپەڕی حاڵەتی ئامادە باشییەوە، دوای ئەوەی سێ موشەکی ئێرانی لە نزیک بنکەکە خرانە خوارەوە.  موشەکێک لە نزیک فولكەی مەرشۆ، لە ناوەڕاستی شاری حەسەکە، پێش ئەوەی بگاتە ئامانجەکەی، رێگری لێکراوەو لە گەڕەکی غوەیران کەوتووەتە خوارەوە. لای خۆیەوە، سەرچاوەیەکی سەربازی فەرمی لە هێزەکانی سوریای دیموکرات جەختیكردوە:  ئەو بنکانە پێش ئەوەی روبەڕوی موشەکی ئێران ببنەوە، فەرمانیان داوە بە چالاککردنی سیستەمی بەرگری ئاسمانی و سیستەمی رادار، وەك ئامادەكارییەك بۆ هێرشی موشەکیی. سەرچاوەكە راشیگەیاندووە: ئەو موشەکانەی لە نزیك بنكەكانی هاوپەیمانان كەوتوونەتە خوارەوە، له گوندەکانی خراب ئەلجیر و رمێلان و شەدادی، بە نیازی كردنە ئامانجی هێزەكانی ئەمریكا، كە لەباكورو رۆژهەڵاتی سوریا جێگرین هەڵدرابوون، چونکه رێڕەوی ئاسمانی هێرشەکانی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل دووره له ئاسمانی ئەو ناوچەیەی بۆردومانکراوه،  لە ماوەی دوو رۆژی رابردوودا.

  بەپێى وتەى چەند سەرچاوەیەک ئیسرائیل چەند مانگێکە بە قاچاخ و بەشێوەى پارچە پارچە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی بۆمبڕێژکراوى گەیاندوەتە ناو ئێران لە ڕێگەی جانتا و بارهەڵگر و کۆنتێنەرو کەشتیەوە. بەشێکى ئەو کەلوپەلانە وەک کاڵاى بازرگانى مامەڵەی پێوەکراوەو ئەوانەى بارەکانیان گواستوەتەوە ئاگاداری ئەوەنەبوون ئەو بارانە پارچەى درۆنن و دەبرێنە ناو ئەو وڵاتەوە. ڕۆژنامەی "وۆڵ ستریت جۆرناڵ"ی ئەمریکی، ڕاپۆرتێکى بڵاوکردوەتەوە کە تیایداچەند وردەکارییەکى ئاشکرا کردوە کە چۆن ئیسرائیل و دەزگاى مۆساد فرۆکە و بۆم و هەواڵگرەکانیان گەیاندوەتە ناو ئێرانەوەو دواتر لە هەینى ڕابردوو هێرشەکانیان پێ ئەنجامداوە. ڕۆژی دووشەممە ڕۆژنامەى ناوبراو بە پشتبەستن بە سەرچاوە ئاگادارەکان لە ئۆپەراسیۆنی مۆساد بڵاویکردەوە، ئیسرائیل بە بەکارهێنانی چەندین ڕێگەی جیاواز فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی هێرشبەری بە قاچاخەوە بردووەتە ناو ئێرانەوە. ئەو سەرچاوانەى کە ئامادەنەبوون ناوى خۆیان ئاشکرا بکەن بە ڕۆژنامەی "وۆڵ ستریت جۆرناڵ"ی ئەمریکیان ڕاگەیاندووە، چەند سەرچاوەیەک ئیسرائیل چەند مانگێکە بە قاچاخ و بەشێوەى پارچە پارچە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی بۆمبڕێژکراوى گەیاندوەتە ناو ئێران لە ڕێگەی جانتا و بارهەڵگر و کۆنتێنەرو کەشتیەوە. دواتربریکارەکانی مۆساد لە ناوخۆی ئێران ئەو ئامێرانەیان کۆکردەوەتەوەو بەسەر ئەو تیمانەدا دابەشیان کردوە کە فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانیان بۆ بەکارهێنان ئامادەکردبوو. هەر بەپێى ناوەڕۆکى ڕاپۆتى ڕۆژنامەکە سەرکردەکانی تیمەکان لە دەرەوەی ئێران مەشق و ڕاهێنانیان پێکراوە و گەیەندراونەتە ئێران بۆ ئەوەی لێهاتوویی و شارەزاییەکانى بگوازنەوە بۆ تیمەکانی سەر زەوی کە کارەکان ئەنجامدەدەن. سەرچاوەکان ئاماژەیان بەوەشکردووە، کاتێک هێرشە ئاسمانییەکان دەستیپێکردووە، تیمەکان ئەو چەکانەیان بەکارهێناوە بۆ دەرهێنانی سیستەمی بەرگری ئاسمانی لە هەمان کاتدا لە کاتی دەرچوونیان لە پەناگەکاندا بەر موشەک هەڵگرەکانی سەرزەوی بۆ سەرزەوییان داوە و لە تۆڵەسەندنەوەیەکدا لە ئیسرائیل تەقەیان لێدەکرا. کاتێک ئیسرائیل بەرەبەیانی ئەمڕۆ هەینی هەڵمەتی هێرشى شۆکهێنەرى لە ئێران دەستپێکرد، هەروەها فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی کوادکۆپتەری هەڵگری تەقەمەنی و موشەک و کەرەستەی ئاڵۆزی جەنگى دیکەی بەکارهێنا کە لە ناوخۆی ئێراندا دانرابوون پێشتر، کەتوانیان هێرشی ورد بکەنە سەر زانایانی ئەتۆمی ئێران، سەرکردە سەربازییەکان، تانکى دژە فڕۆکە و مووشەکی زەوى بە زەوى. پێشتر باس لەوە کرابوو کە ئیسرائیل ساڵانێکە دەستى بە ئامادەکاری بۆ ئۆپەراسیۆنی دژی بەرنامە ئەتۆمی و مووشەکییەکانی ئێران کردوە، لەوانە دروستکردنی بنکەیەکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان لە ناوخۆی ئێران و قاچاخکردنی سیستەمی چەکی ورد و کۆماندۆ بۆ ناو وڵاتەکە.

  وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران دووپاتی کردەوە کە وڵاتەکەی بەرگری لە خۆی دەکات و جەختى لەسەر ئەوەشکردەوە ئیسرائیل بە چەکی ئەمریکی هێرش دەکاتە سەر ئێران، ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ هێرشەکانی نێوان ئێران و ئیسرائیل بۆ سەر یەکترى. ئیسماعیل بەقائی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران، ڕۆژی دووشەممە لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند کە وەڵامی وڵاتەکەی بۆ ئیسرائیل "بەرگریکردنێکی ڕەوایە لە خۆ بە پێی یاسا نێودەوڵەتییەکان و لۆژیکی مرۆیی". ناوبراو ئەوەشى زیادکرد شەڕێکی توندمان دەست پێکردووە و بە هێزەوە بەردەوام دەبین، چاوەڕوانین هەموو وڵاتان، وڵاتانی ناوچەکە و وڵاتانی دۆست، هەموو دەسەڵاتی خۆیان بۆ دەرکردنی بڕیارنامەی پابەندکەر لە دژی ڕژێمی زایۆنی دەربکەن. ئیسماعیل بەقائى جەختى لەسەر ئەوەکردەوە، لەم هەلومەرجەدا بەدڵنیاییەوە باسی دانوستان بێ مانایە. وەک وتم ئەمریکا دەبێت هەڵوێستێکی ڕوونی هەبێت. ئەمریکا وەک ئەندامێکی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان پابەندە بە داننان و ئیدانەکردنی ئەم دەستدرێژییە. وتیشى: ئێمە ناتوانین قبووڵی بکەین کە ئەمریکا بە هۆی پەیوەندی تایبەتی لەگەڵ دەستدرێژکار، تائێستا هیچ ئیدانەیەکى ئەم شەڕەى نەکردوە، وڵاتانی ئەندامی نەتەوە یەکگرتووەکان بە پێنج ئەندامی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایشەوە هەڵوێستیان هەبێت بەرامبەر ئەم دەستدرێژییە و شەرمەزاری بکەن.

  بەنیامین نەتەنیاهۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، کۆمەڵێک نیشانە هەیە کە ئاماژەن بۆ ئەوەی سەرکردە باڵاکانی ئێران خەریکی کۆکردنەوەی جانتاکانیانن، چونکە هەستیان بەوە کردووە چی لە رێگادایە. نەتەنیاهۆ ئاماژەی بەوەدا، ئێران نیازی هەبوو چەکی ئەتۆمی بداتە دەست هێزە تیرۆریستییەکان، کە هەڕەشەیەک بوو بۆ جیهان، گوتیشی ئۆپراسیۆنەکەش بە پشتگیری ترەمپ ئەنجامدرا کە بۆ یەکەمجار پیشەسازی نەوت و غاز و فەرماندە باڵا سەربازییەکانی ئێرانیان کردە ئامانج. هەروەها نەتانیاهۆ دەڵێ، زیاتر لە 150 شوێنی کردووەتە ئامانج و زیانێکی گەورەی بە دامەزراوە ئەتۆمییەکان گەیاندووە کە پڕۆژەی ئەتۆمیی ئێرانی بۆ چەندین ساڵ دواخستووە و زانایانیشی کردووەتە ئامانج. لەلایەکى دیکەوە رۆژی دووشەممە، 16ـی حوزەیرانی 2025، ئیسرائیل کاتز، وەزیری بەرگریی ئیسرائیل، لە هەژماری فەرمی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس نووسی، بەم زووانە دانیشتووانی تاران باجی ئەو هێرشانە دەدەن کە سوپای ئێران دەیانکاتە سەر ئیسرائیل.. ئەوەش دوای هێرشە مووشەکییەکانی شەوی رابردوو و بەرەبەیانی ئەمڕۆی ئێران بۆ سەر چەند ناوچەیەکی ئیسرائیل کە بووە هۆی کوژرانی لانیکەم 5 کەس و برینداربوونی 92 کەسی دیکە.    بەگوێرەی ئاماری تیمە فریاگوزارییەکانی ئیسرائیل، لە چوار رۆژی هێرشەکانی ئێران دا 21 کەس کوژراون و زیاتر لە 300 کەسی دیکەش برینداربوون.    کاتز لە ئێکس دەڵێت، ئێران بە مەبەست هێرش دەکاتە سەر خەڵکی ئیسرائیل، ئەوەش وەک هەوڵێک بۆ ساردکردنەوەی سوپای وڵاتەکەی لە بەردەوامبوون لەو هێرشانەی توانا سەربازییەکانی پەک خستوون.    وەزیری بەرگریی ئیسرائیل دەڵێت: "لە بەرامبەر ئەو هێرشانەدا بەم زووانە دانیشتووانی تاران باجەکەی دەدەن." 

  سەرۆککۆماری ئێران بەکارهێنانی وزەی ئەتۆم بە ''مافی رەوا''ـی وڵاتەکەی دەزانێت و دەڵێت، بۆ بەدیهێنانی ئەم مافە، پێداگرین و ترسمان لە هیچ هێزێک نییە.''   ئەمڕۆ دووشەممە، 16-06-2025، بە ئامادەبوونی مەسعود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران لە پەرلەمانی وڵاتەکە، متمانەدان بە عەلی مەدەنیزادە، وەکو وەزیری ئابووری و دارایی خرایە دەنگدانەوە.   مەسعود پزیشکیان لە دەستپێکی دانیشتنەکەدا گوتارێکی سەبارەت بە بەردەوامبوون لەسەر پیتاندنی یۆرانیۆم پێشکێشکرد و رایگەیاند: ''ئێمە مافی ئەوەمان هەیە لە وزەی ئەتۆم و توێژینەوە زانستییەکان سوود وەربگرین، بۆیە هیچ کەسێک بۆی نییە ئەم مافە لە ئێمە وەربگرێتەوە''.   وڵاتانی رۆژئاوایی، ئەمریکا و ئیسرائیل لە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران نیگەرانن و هەوڵی سنووردارکردنی دەدەن. ئەمەش بووە هۆی دەستپێکردنی شەڕێکی سەخت لەنێوان تەلئەڤیڤ و تاران.   سەرۆککۆماری ئێران جەختی لەوە کردەوە، ''ئێمە بۆ بەدیهێنانی ئەم مافە، پێداگرین و لە هیچ هێزێک لە پێناو بەکارهێنانی وزەی ئەتۆم ترسمان نییە.''   مەسعود پزیشکیان رەخنەی لە سیاسەتی نێودەوڵەتیی واشنتن گرت و گوتی: ''ئەمریکا سەرقاڵی زۆردارییە و پێچەوانەی یاسا نێودەوڵەتییەکان، رێگە دەدات ئیسرائیل دەستدرێژی و هێرش بکاتە سەر وڵاتەکەمان.''   تاوەکو ئێستا لە ئەنجامی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران کە بەرەبەیانیی هەینی، 13ـی حوزەیران دەستیپێکردووە، ژمارەیەک لە فەرماندە سەربازی و زانا ئەتۆمییەکانی وڵاتەکە کوژراون. سەرۆککۆماری ئێران دەڵێت: ''ئێمە بەدوای جەنگدا نەبووین و دەستپێشخەریش نین. ئێمە نەبووین فەرماندە و زانایانی وڵاتانمان کوشت، بەڵکو ئەوە تیرۆریستان بوون ئەم کارەیان کرد.''   پزیشکیان "یەکگرتوویی وڵاتانی موسڵمان'' لە بەرامبەر ''زۆرداریـیەکانی ئیسرائیل" و ئەمریکا بە پێویست دەزانێت و ئاماژەی بەوەش کرد، ''ئیسرائیل دەیەوێت یەک بە یەک وڵاتانی ئیسلامی بکاتە ئامانج.''    قسەکانی پزیشکیان لەکاتێکدان کە چوار رۆژە شەڕی راستەوخۆی نێوان تەلئەڤیڤ و تاران بەردەوامە و هەڕەشەی ''هێرشی بەهێزتر'' لە یەکدی دەکەن.

  ئاژانسى هەواڵى تەنسیمى ئێران، لەزارى بەرپرسانى سوپاى ئەو وڵاتەوە ئاشکرایدەکات توانیویانە کەسێک کە بە تاوانی جەنگ سیخورى مۆساد لەسێدارەبدەن ئەو کەسە لەسەر زەویەوە بۆ بەرژەوەندیەکانى ئیسرائیل کارى کردووە. بەپێى زانیاریەکان سەرلەبەیانی ئەمڕۆ دوای تێپەڕین بە پڕۆسەی تەواوی ڕێوشوێنی تاوانکاری و پشتڕاستکردنەوە و یەکلاییکردنەوەی حوکمەکەى لە دادگای باڵای ئەو وڵاتە، سزای لە سێدارەدانی بەسەردا سەپێندراوە و هەڵواسرا. ئەو کەسەى لەسێدارە دراوە ناو ئیسماعیل فیکری کوڕی خودانازارەو لە مانگی یانزەى ساڵى ڕابردوەوە پەیوەندی بە مۆسادەوە کردوەو سیخوڕی کردوە بۆیان، لە ئۆپەراسیۆنێکی ئاڵۆزی تەکنیکی و هەواڵگریدا سوپاى ئێران توانیویانەا دەستگیرى بکەن. بەپێی بەڵگەنامەکانی کەیسەکە، ئیسماعیل فیکری لە ماوەی هاوکاری لەگەڵ موساد هەوڵیدا زانیاری نهێنی و هەستیاری پێشکەش بە دوژمنانی ئێران کردوەو لە بەرامبەردا پاداشتى پارەى وەرگرتوە. لەلایەکى دیکەوە، میدیای ئێران: هێزە ئەمنییەکانى ئێران ئاماژە بۆ ئەوەدەکەن گەورە سیخوڕێکی موسادیان لەشارى بانەى ڕۆژهەڵاتى کوردستان دەستگیرکردووە لە کاتێکدا ئەو کەسە هەوڵی ئەوەیداوە لە ئێران بچێتە دەرەوە، بەڵام دەستگیرکراوە. شەوى ڕابردووش پۆلیسی ئێران لەڕاگەیەندراوێکیاندا ئەوەیان خستەڕوو دوو بریکاری ناوخۆیی مۆسادیان لە تاران دەستگیرکردوە، بەوتەى پۆلیس هاوکات دەستیان بەسەر 200 کیلۆگرام مادەی تەقەمەنی و 23 درۆندا گرتووە.

  سەرچاوەیەکی باڵا لەناوخۆى ئێرانەوە، بەماڵپەرى ئێران  إنترناشيونالى ڕاگەیاندووە، لەڕۆژى هەینیەوە عەلى خامنەیی ڕابەرى باڵاى ئێران لەژێر زەمینێکدا حەشاردراوە  لە  باکووری ڕۆژهەڵاتی تاران. بەپێى ناوەڕۆکى ڕاپۆرتى ئەو ماڵپەرە، لەدواى دەستپێکردنى هێرشەکانى ئیسرائیل بۆ سەر ئێران لەبەرەبەیانى ڕۆژى هەینى ڕابردوەوە، بەنهێنی عەلی خامنەیی گواستراوەتەوە بۆ شوێنێکى پارێزراو و ژێر زەمینێک لەناوچەى لویزان، کە دەکەوێتە باکووری ڕۆژهەڵاتی تاران. ڕاپۆرتەکە ئەوەشى خستوەتەڕوو خامنەیی هەموو ئەندامانی بنەماڵەکەى وەک موجتەبای کوڕی و چەند کەسێکى دیکەى نزیکیشى لەگەڵیدان. بەگوێرەی سەرچاوەکانی ماأپەرەکە ، لە کاتی ئۆپراسیۆنی "ئۆدە سادق" یەک و دوو، بنەماڵەی خامنەیی بۆ پەناگەیەکیش گواستراونەتەوە، بەڵام لەو کاتەدا موجتەبا لە تەنیشتی بوو، بەڵام دوو کوڕەکەی تری مەسعوود و مستەفا لەگەڵیدا نەبوون. هێرشە بەرفراوانەکانی ئیسرائیل بۆ سەر شارە جۆربەجۆرەکانی ئێران ڕۆژی یەکشەممە درێژەی هەبوو و بۆ یەکەمین جار شاری مەشهەد کە دەکەوێتە دوو هەزار و ٣٠٠ کیلۆمەتر لە ئیسرائیلەوە کرایە ئامانج. لەلایەکى دیکەوە بەرپرسێکی باڵای ئەمریکی ئاشکرایکردوە لە کۆتایی هەفتەى ڕابروودا ئیسرائیل دەرفەتی ئەوەى هەبووە عەلی خامنەیی بکوژێت، بەڵام ترەمپ بە ڕوونی بۆ نەتانیاهۆى ڕاگەیاندووە کە دژی ئەو جۆرە کارە دەوەستێتەوە. ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز بڵاوی کردووەتەوە کە عەلی خامنەیی، ڕابەری ئێران ناوی لەناو ئەو لیستەدا بووە کە ئیسرائیل هەوڵی داوە لە هێرشەکەی رۆژی هەینی بۆ سەر ئێران بیکوژێت، بەڵام دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا ڕازی نەبووە ناوبراو بکوژرێت. هەرچەند هێشتا بە تەواوی دیار نییە کە ئیسرائیل بەر لە ئەنجامدانی هێرشەکەی 13ی حوزەیران بۆ سەر ئێران کە بە هۆیەوە چەندین فەرماندەی باڵای سەربازی و زانای ئەتۆمی ئێرانی کوژران، ئەمەریکای لێ ئاگادار کردووەتەوە یان نا؛ بەڵام ئاژانسێکی هەواڵی بەریتانی بانگەشەی ئەوە دەکات کە ترەمپ ڕازی نەبووە ئیسرائیل لەو هێرشەدا عەلی خامنەیی بکوژێت.

  بەرپرسێکی باڵای ئەمریکی ئاشکرایکردوە لە کۆتایی هەفتەى ڕابروودا ئیسرائیل دەرفەتی ئەوەى هەبووە عەلی خامنەیی بکوژێت، بەڵام ترەمپ بە ڕوونی بۆ نەتانیاهۆى ڕاگەیاندووە کە دژی ئەو جۆرە کارە دەوەستێتەوە. ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز بڵاوی کردووەتەوە کە عەلی خامنەیی، ڕابەری ئێران ناوی لەناو ئەو لیستەدا بووە کە ئیسرائیل هەوڵی داوە لە هێرشەکەی رۆژی هەینی بۆ سەر ئێران بیکوژێت، بەڵام دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا ڕازی نەبووە ناوبراو بکوژرێت. هەرچەند هێشتا بە تەواوی دیار نییە کە ئیسرائیل بەر لە ئەنجامدانی هێرشەکەی 13ی حوزەیران بۆ سەر ئێران کە بە هۆیەوە چەندین فەرماندەی باڵای سەربازی و زانای ئەتۆمی ئێرانی کوژران، ئەمەریکای لێ ئاگادار کردووەتەوە یان نا؛ بەڵام ئاژانسێکی هەواڵی بەریتانی بانگەشەی ئەوە دەکات کە ترەمپ ڕازی نەبووە ئیسرائیل لەو هێرشەدا عەلی خامنەیی بکوژێت. دوو گەورە بەرپرسی ئەمەریکی کە نەیانویستووە ناویان ئاشکرا بکرێت لەبارەی بەشداریکردنی ئەمریکا لەو شەڕەدا بە ڕۆیتەرزیان ڕاگەیاندووە: "هێشتا ئێران هیچ ئەمەریکییەکی نەکوشتووە و تاوەکو ئەمەیش ڕوو نەدات تەنانەت هەر باسیش لە هێرشکردە سەر سەرکردە سیاسییەکانیان ناکەین". ئەو دوو گەورە بەرپرسە ئەمەریکییە ئاماژەیان بەوە داوە، زانیویانە ئیسرائیلییەکان دەتوانن باڵاترین سەرکردەی ئێرانیش بە ئامانج بگرن، بەڵام ترەمپ باوەڕی پێ هێناون ئەم کارە نەکەن.

  نوری مالیکی ڕایدەگەیەنێت، ئەوانەی لە دژی ئیسرائیل دەوەستنەوە، ڕۆڵەکانی عەلی و نەوەکانی و شوێنکەوتووانین، کۆماری ئیسلامیی ئێران سەرکەوتنی گەورەی بەدەستهێناوەو سوپای ئیسرائیل بەزێنراوە. سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، نورى مالیکى لەڕۆژى غەدیردا، وتارێکى پێشکەشکردو ئەوەى خستەڕوو نەوەکانى عەلی سەرکەوتنی گەورەیان بەدەستهێناوە و لێرەدا سوپای ئیسرائیل شکستی هێناوە، ئەمە ئەو سەرکەوتنە گەورەیە کە کۆماری ئیسلامی بەدەستی هێناوە. مالیکی لە درێژەی قسەکانیدا وتی: بەداخەوە لە هەڵوێستی هەندێک وڵاتی جیهان کە لە تەنیشت ئیسرائیلەوە وەستابوون قێزەونترین کۆمەڵکوژی ئەنجامدا. ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم  شێرپەنجەیەلەسەر هەموو میللەتەو دەبێت لە پاڵپشتی و هاوکاریدا بوەستین. ناوبراو ئاماژەی بەوەشکرد، :شەڕەکە مشتومڕێکە لەنێوان ئێمە و ئەو کەسانەدا، ئێمەش ناڕەزایی خۆمان بەرامبەر بە بەرپرسانی جیهان دەردەبڕین، ئازاریان بە مرۆڤایەتی گەیاندووە لە باشووری لوبنان و غەززە و ناوچە جیاجیاکانى تر.

  بەشی ڕاگەیاندنی ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق، لە بەیاننامەیەکی کورتدا ڕایگەیاندووە، ڕۆژى سێشەممەی داهاتوو پەرلەمان دانیشتنێکی نائاسایی سازدەکات بۆ تاوتوێکردنی دەستدرێژیەکانى ئیسرائیل بۆ سەر ئێران و پێشێلکردنی سەروەری عێراق بەڕێوە دەبات. هەر ئەمرۆ یەک شەممە محیسن مەندەلاوی جێگری سەرۆکی پەرلەمانی عێراق، داوای کۆبوونەوەیەکی تایبەت و بە پەلەی کرد بۆ گفتوگۆکردن لەسەر دۆخ و پێشهاتی ناوچەکە. نوسینگەی ڕاگەیاندی جێگری سەرۆکی پەرلەمان، لەڕاگەیەندراوێکدا ئەوەى خستبویە ڕوو جێگری سەرۆکی پەرلەمان، لەبارەی هێرشی ڕژێمی زایۆنی بۆ سەر ئێران لە ڕێگای ئاسمانی عێراقەوە پێشێلکردنی سەروەری خاکی عێراق کە ناکرێت چاوپۆشی لێ بکرێت، بۆیە داوای کۆبونەوەی بەپەلەی پەرلەمان دەکات. بەگوێرەی ڕاگەیەندراوەکە: مەندەلاوی ڕەتیدەکاتەوە، عێراق ببێتە گۆڕەپانێک بۆ هێرش و هاوسۆزی خۆشی لەگەڵ ئێران دەربڕی، هەروەها داوای لە حکومەتی عێراق کرد هەڵوێستە دیپلۆماسییەکانی توندتر بکات. لەلایەکى دیکەوە هەر ئەمڕۆ نووسینگەی سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق و مەسعود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران پەیوەندییەکی تەلەفۆنییان ئەنجامدا و تێیدا سودانی هاوسۆزیی حکومەت و گەلی عێراقی بۆ ئێران دووپاتکردەوە. سودانی لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەیدا لەگەڵ پزیشکیان ئاماژەی بەوەکردووە، عێراق پابەندە بە رێگەگرتن لە فراوانبوونی جەنگ لە ناوچەکە. دەشڵێت، ئامادەین بۆ پێشکەشکردنی هەموو جۆرە هاوکارییەکی پێویست بۆ چارەسەرکردنی کاریگەرییەکانی هێرشەکانی ئیسرائیل لەسەر ئێران. هاوکات نووسینگەی سودانی ئاماژە بەوەکردووە، مەسعود پزیشکیان سوپاسی سودانی و حکومەتی عێراقی کرد لەبەرامبەر هەڵوێستەکانی دژی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران. ئەوەشی خستووەتەڕوو، پزیشکیان لە پەیوەندییەکەیدا لەگەڵ سودانی جەختی لە گرنگیی هەڵوێستێکی یەکگرتووی وڵاتانی ئیسلامی لەبەرامبەر هێرشەکانی ئیسرائیل کردەوە. لەلایەکى دیکەوە ڕۆژنامەی "الشرق الاوسط" بڵاویکردەوە، حکومەتی عێراق، گروپە چەکدارەکانی ئاگادار کردۆتەوە خۆیان بەدوور بگرن لە شەڕی ئێران و ئیسرائیل، بۆ دورخستنەوەی مەترسییەكان لەسەر عێراق.

  نووسینگەی سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق و مەسعود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران پەیوەندییەکی تەلەفۆنییان ئەنجامدا و تێیدا سودانی هاوسۆزیی حکومەت و گەلی عێراقی بۆ ئێران دووپاتکردەوە. سودانی لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەیدا لەگەڵ پزیشکیان ئاماژەی بەوەکردووە، عێراق پابەندە بە رێگەگرتن لە فراوانبوونی جەنگ لە ناوچەکە. دەشڵێت، ئامادەین بۆ پێشکەشکردنی هەموو جۆرە هاوکارییەکی پێویست بۆ چارەسەرکردنی کاریگەرییەکانی هێرشەکانی ئیسرائیل لەسەر ئێران. هاوکات نووسینگەی سودانی ئاماژە بەوەکردووە، مەسعود پزیشکیان سوپاسی سودانی و حکومەتی عێراقی کرد لەبەرامبەر هەڵوێستەکانی دژی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران. ئەوەشی خستووەتەڕوو، پزیشکیان لە پەیوەندییەکەیدا لەگەڵ سودانی جەختی لە گرنگیی هەڵوێستێکی یەکگرتووی وڵاتانی ئیسلامی لەبەرامبەر هێرشەکانی ئیسرائیل کردەوە. لەلایەکى دیکەوە ڕۆژنامەی "الشرق الاوسط" بڵاویکردەوە، حکومەتی عێراق، گروپە چەکدارەکانی ئاگادار کردۆتەوە خۆیان بەدوور بگرن لە شەڕی ئێران و ئیسرائیل، بۆ دورخستنەوەی مەترسییەكان لەسەر عێراق. سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان ئاماژەیان بەوەکردووە، بڕیارێکی توند لەلایەن حکومەت و هاوپەیمانەکانییەوە دراوە، بۆ خۆبە دورگرتن لە لێكەوتەكانی شەڕ. ئاشكراشیان كردووە، پەیوەندی چڕو پڕ لەنێوان محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق و سەرکردەی حزب و گروپە شیعەکان لە ئارادایە لەسەر بنەمایەكی بنەڕەتی كە ئێمە پەیوەندارنین و بەشداری لە شەڕەکەدا ناكەین. لای خۆیەوە، وتەبێژی گروپی کەتائیبی "سەید شوهەدا" رایگەیاندووە: ئەو توانایانەی لەبەردەستی گروپەكاندایە هاوسەنگی ناگۆڕێت، لە سایەی شەڕێک کە تێیدا موشەک و تەکنەلۆژیای کوشندە بەکاردەهێنرێت.

  سەرچاوەیەکى باڵاى هێزى ئاسمانی ئیسرائیل، ڕایگەیاندوە شەوى ڕابردوو لەڕێگەى هێرشێکەوە محەمەد غەماری، سەرۆک ئەرکانی حوسییەکانیان کردوەتە ئامانج وبەسەختى بریندارکراوە. بەوتەى سەرچاوە باڵاکەى ئیسرائیل سەرۆک ئەرکانی حوسییەکان سەرقاڵى کۆبوونەوە بووە لەگەڵ چەند بەرپرسێکدا لەو کاتەدا هێرشەکە ئەنجامدراوە. لەلایەکى دیکەوە ماڵپەرى ئەکسیۆس زاری بەرپرسێکی باڵای ئیسرائیلەو بڵاویكردەوە، ئیسرائیل هەوڵی كوشتنی محەمەد غەماری، سەرۆک ئەرکانی حوسییەکانی یەمەنی داوە. محەمەد غامری بە یەکێک لە کەسایەتییە سەربازییە سەرەکییەکانی ناو ڕیزەکانی حوسییەکان دادەنرێت. ناوی ناوبراو دوای ڕووداوەکانی پارێزگای سەعدە لە ساڵی ٢٠١٣ و ڕووخانی شاری سەنعا پایتەخت لە ئەیلوولی ٢٠١٤ کە لەو ماوەیەدا بەشدار بوو، دەرکەوت. محەمەد عەبدولکەریم غامری یەکێکە لە سەرکردە سەربازییە پلە باڵاکانی ناو گروپی حوسییەکان و لەلایەن حزبوڵڵا و سوپای پاسدارانی ئێرانەوە مەشقی پێکراوە. لە مانگی ئایاری ٢٠٢١، ئەمریکا ئەلغامری وەک "مەترسی بۆ سەر سەقامگیری و ئاشتی" دەستنیشان کرد و سزای بەسەردا سەپاند. هەروەها ناوی ناوبراو لە تشرینی دووەمی ٢٠٢١ "بەهۆی هەڕەشەکردن لە ئاشتی و سەقامگیری یەمەن" خرایە لیستی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە. بە یەکێک لەو کەسانە دادەنرێت کە لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ەوە هێرشی کردۆتە ئامانج کە کەشتییە بازرگانییەکان و زەوییە ئیسرائیلییەکان دەکاتە ئامانج، ئەمەش وایکردووە لە لیستی کەسایەتییە حوسییەکان کە لەلایەن ئیسرائیلەوە کراوەتە ئامانج، کەسایەتییەکی داواکراو بێت. حوسییەکانی هاوپەیمانی ئێران لە تشرینی دووەمی ٢٠٢٣ەوە تا ئێستا زیاتر لە ١٠٠ هێرشیان بۆ سەر کەشتییەکانی دەریای سوور ئەنجامداوە، ئەمەش وەک هاودەنگی لەگەڵ فەلەستینییەکان لە شەڕی ئیسرائیل بۆ سەر ح.ەم.اس لە غەززە.