پشوو بەو فەرمانبەرانە دەدرێت كە لە ناوچە كوردستانییەكانن

هاوڵاتی  ئەمڕۆ چوارشەممە 5ی حوزەیرانی 2024، سامر مەشکور، بەڕێوەبەری بەشی پارێزگاکانی کوردستان لە وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق بە رۆژنامەی سەباحـی زمانحاڵی حکومەتی عێراقی راگەیاند، "هەردوو پارێزگای هەولێر و دهۆک هاوکاریمان ناکەن بۆ جێبەجێکردنی پلانی گەڕانەوەی ئاوارەکان بۆ ناوچەکانی خۆیان، و بۆچوونی وایە هۆکاری سیاسی رێگرە لە هەوڵەکانیان". سامر مەشکور سەبارەت بە رێژەی ئاوارەکان دەڵێت، "رێژەی ئەو ئاوارانەی لە دهۆک و هەولێرەوە دەگەڕێنەوە کەمن، ئەگەر بەراورد بکرێن بە پارێزگای سلێمانی، کە هەنگاوێکی گەورەی ناوە لەبواری کارئاسانیکردنی گەڕاندنەوەی ئاوارەکان بۆ ناوچەکانی خۆیان". ئەوەشی خستۆتەڕوو،" تیمی گەڕۆکی وەزارەتەکەیان بەردەوام چاودێریی ناوچە ئازادکراوەکان دەکەن و ئاستی ئارامیی تیایاندا لە ئاستێکی باڵادایە، کە هۆکاربووە بۆ گەڕانەوەی زۆرترین ژمارەی ئاوارە لە کامپەکانی سلێمانییەوە". سامر مەشکور ئاماژە بەوەشدەکات، "دەکاتەوە ناوچە ئازادکراوەکان لە سەرتاسەری عێراق، ئاسایش و ئارامییان تێدا پارێزراوە بۆ گەڕانەوەی ئاوارەکان بەشێوەیەکی خۆبەخشانە". وەزارەتی کۆچ وکۆچبەران ئەوەشی ئاشکراکردووە، بەپێی بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیران 43 کۆچبەر دامەزرێنراون پاش ئەوەی گەڕاونەتەوە ناوچەکانیان.  

هاوڵاتی لە بەردەوامی هێرشەكاندا بۆ سەر براندە بیانییەكان لە عێراق، هێرشكرایە سەر پەیمانگای كامبریج بۆ فێربوونی زمان لە پارێزگای دیوانیە و كەسێك برینداربوو. ئەمڕۆ چوارشەممە 5ی حوزەیرانی 2024، بە میدیا عێراقییەكانیان ڕایانگەیاند، بەیانی ئەمڕۆ پەیمانگای كامبریج بۆ فێربوونی زمان لە ناوچەی عروبە لە دیوانیە بە نارنجۆك هێرشیكرایە سەری. بە پێی قسەی میدیاکان، بەیانی ئەمڕۆ پەیمانگای كامبریج بۆ فێربوونی زمان لە ناوچەی عروبە لە دیوانیە بە نارنجۆك هێرشیكراوەتەسەر، كە كەسێكی نادیار بە ماتۆڕسكیلێكەوە هەڵیداوە، بەهۆشیەوە پاسەوانێكی پەیمانگەكە برینداربووە و هێرشبەرەكەش هەڵاتووە. دوای ڕووداوەكەش، هێزە ئەمنییەكان ڕێكارە ئەمنییەكانیان بۆ دەرخستنی هۆكاری ڕووداوەكە و زانینی وردەكارییەكان دەستپێكردووە و چاودێری كامێراكان دەكەن. میدیاکان باس لەوەدەکەن، كە كەسێكی نادیار بە ماتۆڕسكیلێكەوە هەڵیداوە، بەهۆشیەوە پاسەوانێكی پەیمانگەكە برینداربووە و هێرشبەرەكەش هەڵاتووە. دەشڵێن، دوای ڕووداوەكە، هێزە ئەمنییەكان ڕێكارە ئەمنییەكانیان بۆ دەرخستنی هۆكاری ڕووداوەكە و زانینی وردەكارییەكان دەستپێكردووە و چاودێری كامێراكان دەكەن. ئەو هێرشەی ئەمڕۆ لەكاتێكدایە، لە ماوەی نزیكەی دە ڕۆژدا سێ جار هێرشكرایە سەر براندە ئەمریكییەكان لە بەغداد، كە خواردنگەی كەی ئێف سی و چیللی هاوسی گرتەوە، لەسەر ئەو هێرشانەش 12 كەس دەستگیركران كە بەشێكیان سەربە هێزە ئەمنییەكانن.

هاوڵاتی ئەمڕۆ چوارشەممە 5ی حوزەیرانی 2024، جومانە غەلای، وتەبێژی كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق رایگەیاند، بەپێی خشتەی كارەكانی كۆمیسیۆن، بڕیاربوو ئەمڕۆ دەستبكرێت بە تۆماركردنی ناوی لیست و هاوپەیمانیەتییەكان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان. دەشڵێت، بەڵام بەهۆی ئەوەی سەرۆكایەتی هەرێم هیچ وادەیەكی نوێی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن رادەستی ئەنجومەنی كۆمیسیاران نەكردووە، بۆیە تۆماركردنەكە بۆ كاتێكی دیكە دوادەكەوێت. ئاماژەی بەوەشدا، تا سەرۆكایەتی هەرێم وادەیەكی نوێ بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دیارینەكات، ئەنجومەنی كۆمیسیاران ناتوانێت وادی تۆماركردنی لیست و هاوپەیمانیەتییەکان رابگەیەنێت. سەبارەت بە تۆماركردنی ناوی لیست و هاوپەیمانیەتییەکان ئەوەی خستەڕوو، گەر هەركات سەرۆكایەتی هەرێم وادەیەكی نوێ بۆ هەڵبژاردن دیاریبكات و ئاڕاستەی ئەنجومەنی كۆمیسیارانی بكات، ئەوا ئەنجومەنەكە دەستبەجێ كۆدەبێتەوە وادەیەكی نوێ بۆ تۆماركردنی ناوی لیست و هاوپەیمانیەتییەکان رادەگەیەنێت.

هاوڵاتی قوباد تاڵەبانی،  پرۆژه‌یه‌كی نیشته‌جێبوون له‌ بناری شاخی گۆیژه‌ دانیشتوانی سلێمانی دابه‌شی دوو به‌ره‌ كردووه‌. ئەمڕۆ چورشەممە 5ی حوزەیرانی 2024، قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران له‌ وتارێكدا بۆ رۆژنامه‌ی (سه‌باح)ی زمانحاڵی حكومه‌تی عێراق رایگەیاند، یەکەمجارە دەبینین لە کوردستان و عێراقدا پرسی ژینگە دەبێتە جێی مشتومڕێکی لەم ئاستە و هاوڵاتی دەیەوێت لەڕێگەی پرسی ژینگەوە فشار لەسەر دەسەڵاتی سیاسی و ئیداری دروستبکات. تەواوی وتارەکەی قوباد تاڵەبانی لە رۆژنامه‌ی (سه‌باح)ی زمانحاڵی حكومه‌تی عێراق، دەڵێت: لەم رۆژانەدا بابەتی دروستکردنی پڕۆژەیەکی نیشتەجێبوون لە بناری شاخی گۆیژەی سلێمانی، کە رەنگە لە هەموو عێراقدا جوانترین و ناوازەترین پڕۆژەی نیشتەجێبوون بێت، بوو بە مایەی مشتومڕێکی زۆر و دانیشتوانی شاری دابەشی دوو بەرە کرد.  بەرەیەک دژی پڕۆژەکەن و پێیانوایە زیانی ژینگەیی هەیەو بەرەیەکی دیکەش پێیانوایە ئەگەر پڕۆژەکە زیانی ژینگەییشی هەبێت، لەو ئاستەدا نییە پڕۆژەیەکی ناوازەی بۆ پەکبخرێت کە سیمای شار دەگۆڕێت. مەبەستم نییە لێرەدا باسی لە لایەنە ئەرێنی و نەرێنییەکانی ئەم پڕۆژەیە بکەم، ئەمە ئەرکی پسپۆڕانی بوارەکە و لایەنە پەیوەندیدارەکانە. بەڵکو ئەم پڕۆژەیە و ئەو مشتومڕەی دانیشتوانی سلێمانی دەرفەتێکە بۆ ئەوەی لە ڕێگەیەوە و لەڕۆژی جیهانی ژینگەدا، دیمەنە گەورەکە ببینین. ئەم موناقشە گەورەیەی لەناو سلێمانی لەسەر پرسی ژینگە دروستبووە، هەرچەند بەشی زۆری رەخنەکان بەندە و دەسەڵاتی ئیداری و سیاسی شار دەگرێتەوە، بەڵام هەستی شانازی و گەشبینی لە مندا ورووژاند، ئاخر یەکەمجارە دەبینین لە کوردستان و عێراقدا پرسی ژینگە دەبێتە جێی مشتومڕێکی لەم ئاستە و هاوڵاتی دەیەوێت لەڕێگەی پرسی ژینگەوە فشار لەسەر دەسەڵاتی سیاسی و ئیداری دروستبکات. بۆیە لە قوڵایی دڵمەوە بەم هەستیاری و فشاردروستکردنەی هاوڵاتییان خۆشحاڵ و گەشبینم و هیواخوازم هەموو کوردستان و عێراق بگرێتەوە. چونکە لەگەڵ ئەوەی ساڵانێکی زۆرە هەموومان ئاگاداری مەترسییە پێشبینی کراوەکانی گۆڕانی کەشوهەواین و ساڵانە راپۆرت و توێژینەوە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان هۆشداری روودانی کارەساتی گەورە و قەرەبوونەکراومان پێ دەدەن، کەچی سیاسەت و حکومڕانی ئێمە لە عێراق و کوردستاندا تا رادەیەکی زۆر بێباک بەلایدا تێپەڕ دەبێت. دەمەوێت بە راشکاوی بڵێم، هەتا هاوڵاتی و کۆمەڵگای مەدەنی بە ئەندازەی پێویست فشار دروست نەکەن، بڕوا ناکەم سیاسەت خۆی بەم پرسە چارەنووسساز و پڕ لە هەڕەشەیەوە سەرقاڵ بکات. ئەوە نییە کۆچی ناچاری دەیان هەزار خێزان لە باشور و ناوەڕاستی عێراق و خێراتربوونی پرۆسەی بە بیابان بوون و لەناوچوونی زەوییە کشتوکاڵییەکان و کەمکردنی مەترسیداری ئاوی سەر زەوی و ژێرزەوی و چەندین کارەساتی دیکە بە بەرچاوی هەمووانەوە روو دەدات و هەمووانیش کپ و بێدەنگ، وەک بڵێی ئەم کارەساتانە لە هەسارەیەکی تر روو دەدات. بەبێ دوودڵی دەڵێم مەترسی تێکچوونی ژینگە چەندین قات لە مەترسی تیرۆر گەورەترە. تیرۆر قۆناغێکی راگوزەرە و تێپەڕ دەبێت، کەچی تێکچوونی ژینگە قەرەبوو ناکرێتەوە و هەڕەشەیە بۆسەر هەموو نەوەکانی داهاتووش. ڕوونتر لەوەش، تێکچوونی لەوەزیاتری ژینگە، خۆی سەرچاوەی ناسەقامگیری داهاتوویە. ١٠٠ ساڵە لە عێراقدا سیاسەت لەژێر دروشمی دادپەروەری بەڕێوەدەچێت و بەدیش نەهاتووە، بەڵام ڕەنگە تێکچوونی ژینگە دادپەروەرییەکی نەخوازراومان بەسەردا بسەپێنێت. دادپەروەری لە دابەشبوونی یەکسانی ئازار و نەهامەتیدا، بەو مانایە کە لێکەوتەکانی تێکچوونی ژینگە بە شێوەیەک نییە کە بەرۆکی ناوچەیەک و خەڵکانێک بگرێتەوە و ناوچەکانی دیکە و خەڵکانی دیکە لێی بێ بەری بن. نەمانی دەرفەتی ژیان لە باشوری عێراق، لە ڕێگەی کۆچی ناچاری و دواتر ناسەقامگیرییەوە، ئازارەکەی بەر ناوەڕاست و تەنانەت بەر هەرێمی کوردستانیش دەکەوێت. یان نمونەیەکی روونتر، کۆبوونەوەی خۆڵ و خاشاک پاشماوەی ژەهراوی لە تانجەرۆی سلێمانی، تەنها زیانی بۆ ژینگە و تەندروستی هاوڵاتییانی سلێمانی نییە، بەڵکو ئەو خۆڵ و خاشاکەی تانجەرۆ بووەتەهۆی پیسبوونی ئاوی رووباری تانجەرۆ کە دەڕژێتە ناو بەنداوی دەربەندیخان و لەوێشەوە مەترسییەکانی ئەم پیسبوونە لەڕێی رووباری سیروانەوە بەرەو ناوەڕاست و باشور دەڕوات. بۆیە ئەگەر لە زۆر سیاسەتدا ناکۆک بین، دەبێت پرسی ژینگە کۆمان بکاتەوە، بەندە وەک بەرپرسێک لە هەرێمی کوردستان چەندە خەمی چارەسەرکردنی کێشەی تانجەرۆمە، دەبێت بە هەمان ئەندازەش بەرپرسێکی حکومەتی فیدراڵ لەبەغداد و بەسرە و ئەنبارە خەمی چارەسەرکردنی کێشەی تانجەڕۆی هەبێت. بە پێچەوانەشەوە بەندە و هاوڕێکانم لە هەرێم دەبێت خەمی زۆنگاوەکانی باشورمان هەبێت، چونکە ئەگەر وانەکەین بەر دادپەروەرییە نەخوازراوەکەی ژینگە دەکەوین. لەناو هەر تاریکییەکدا تروسکاییەک هەیە بەرەو راستەڕێ ئاراستەمان بکات. پرسی ژینگەش چەندە مەترسییە، ئەوەندەش دەرفەتە بۆ هەموومان، دەرفەتە بۆ تێگەیشتن لە هاوچارەنووسیی، دەرفەتە بۆ تێگەیشتن لە ئازار و مەترسییەکانی یەکتر، دەرفەتە بۆ کرانەوەی دەرگای تێگەیشتمان بەڕووی هەڕەشە و مەترسییە هاوبەشەکانی داهاتوومان، دەرفەتە بۆ تێگەیشتن لە پێویستیی پێداچوونەوە بە سیاسەت و حکومڕانی. لەم سۆنگەیەوە وەک دەستپێک دەستپێشخەرییەک بۆ لایەنە سیاسییەکان و لایەنە پەیوەندیدارەکان لە حکومەتی فیدراڵ و هەرێم رادەگەیەنم و بانگێهێشتیان دەکەم بۆ کۆنفڕانسێک. لەو کۆنفڕانسەدا بە دیاریکراوی هاوکات لەگەڵ کێشەی تانجەڕۆ، چەند شوێنی دیکەش لە ناوچەکانی دیکەی عێراق دەستنیشان دەکەین و پلانی چارەسەرکردنیان بۆ دادەنێن تا لە چوارچێوەی پڕۆژەیەکدا بودجەیان بۆ تەرخان بکرێت و پلانی چارەسەرکردنیان بخرێتە بواری جێبەجێکردنەوە. گرنگی هەنگاوێکی لەم چەشنە و سەرکەوتنی ئەم پڕۆژەیە لەوەدایە هاندەرمان دەبێت بۆ کاری هاوبەشی زیاتر لە ساڵانی داهاتوودا.  

هاوڵاتی ئەمڕۆ سێشەممە 4ی حوزەیرانی 2024، دیوانی چاودێری دارایی عێراق ڕایگەیاند، "وردبینی کردن لە لیستی مووچەی پێشمەرگە و هێزە ئەمنییەکانی هەرێم كۆتایی هاتووە". دەشڵێت، "وەزارەتی دارایی فیدڕاڵی ئاگاداركردۆتەوە لە تەواو بوونی وردبینی لیستی مووچەی پێشمەرگە و هێزە ئەمنییەکانی هەرێم". لەبارەی لیستی مووچەی هێزە ئەمنییەکانیش بەرپرسێكی دیوانی چاودێری دارایی هەرێم ئەوەی خستۆتەڕوو،" لیستەكە پەسەند كراوە و هیچ كێشەیەكی نەبووە و دراوەتە وەزارەتی دارایی بۆ خەرج كردنی مووچە". ئەمەش لە کاتێکدایە، وەزارەتی دارایی هەرێم چاوەڕێی هاتنی 352 ملیاری مووچەی مانگی 4 بەشێكی پێشمەرگە و هێزە ئەمنیەکان دەکات، لەكاتێكدا عێراق دەستی بە دابەشكردنی مووچەی مانگی 6ی خانەنشینان كردووە، بەڵام هێشتتا مووچەی مانگی 4 و 5ی هێزە ئەمنییەكانی هەرێم و مووچەی مانگی 5ی فەرمانبەرانی هەرێم خەرج نەكراوە.

هاوڵاتی ئەمڕۆ سێشەممە 4ی حوزەیرانی 2024، وەزارتی ناوخۆی عێراق لەبەیاننامەیەكدا رایگەیاند، "لە رۆژانی 26 و 27 و 30 ئایاری 2024، روداوی تێكدەرانەو هەڵدانی بۆمبی دروستكراوی ناوخۆیی, لە بەغداد كراوەتە سەر خواردنگەی KFC و جیلی هاوس لیزو پەیمانگای كامبیرج لەناوچەی فەلەستین و, خواردنگەی KFC و كۆمپانیای كەتەرپیلەر لەناوچەی كەڕادە لە جادریە, لەلایەن كەسانێكەوە، کە 7 ئۆتۆمبیل و ماتۆڕیان پێبووە". دەشڵێت، هەندێک تۆمەتبارەکان سەربە دەزگایەكی ئەمنین، بەمادەی 4 تیرۆر فەرمانی دەستگیركردنیان بۆ دەرچووە. لە راگەیاندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، دەستبەجێ‌ تیمێكی كاری هەواڵگری و هونەری پێكهێنرا, بە ئامانجی بەدواداچونی بابەتەكەو گەیشتن بە تاوانكاران و دەرچوان لە یاسا. ئەوەشخراوەتەڕوو، لە پرۆسەیەكی تایبەتدا ژمارەیەك تۆمەتبارەکان دەستگیركران لەكاتی لێكۆڵینەوەكاندا دانیان ناوە, لەگەڵ كۆمەڵێك تۆمەتباری هەڵهاتوو بەكاری تێكدەرانە, بەشداریان لەو كارە كردووە. لە کۆتایی بەیاننامەکەشدا دەڵێت، بەداخەوە هەندێك لە تۆمەتباران سەربە دەزگایەكی ئەمنین و ئەنجامدانی ئەو كارەیان بە پاساوی زیان گەیاندن بە بەرژەوەندیەكانی ئەمریكا ئەنجامداوە.

هاوڵاتی ئەمڕۆ سێشەممە 4ی ئایاری 2024، بانکی ناوەندی عێراق بڕی 23 ملیۆن و 320 ھەزار دۆلاری بەشێوەی کاش خستە بازاڕەوە، بەمەش بەھای دۆلاری ئەمریکی بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینی و بەھای 100 دۆلاری ئەمریکی لە بازاڕەکانی ھەرێم گەیشتە 146 ھەزار دینار. دواتر بۆ 145 هەزار و 700 دینار دابەزی، لەکاتێکدا لەماوەی رابردوودا، بەھاکەی لە خوار 145 ھەزار دیناردا جێگیر ببوو ئەمەش لە دوای ئەوەدێت، لە خشتەی خستنەڕووی دوێنێی بانکی ناوەندیی عێراقدا، بڕی دۆلاری کاش کەمتر لە 5 ملیۆن دۆلار بوو، ئەمڕۆ بانکەکە بڕەکەی بۆ زیاتر لە 23 ملیۆن دۆلار بەرزکردەوە. ئەمڕۆ سێشەممە، بانکی ناوەندیی عێراق خشتەی خستنەڕووی دۆلاری بڵاوکردەوە و بە گوێرەی خشتەکە کۆی گشتی خستنەڕووی دۆلار 278 ملیۆن و 833 ھەزار و 388 دۆلار بووە. لەو بڕە 255 ملیۆن و 513 ھەزار و 388 دۆلاری بەشێوەی حەواڵاتی بازرگانیی بووە و 23 ملیۆن و 320 ھەزار دۆلاری بەشێوەی کاش بووە.  

هاوڵاتی لەسەر کێشەی زەوی و زاری جوتیارانی پارێزگای کەرکوک و تۆمارکردنی سکاڵا لەلایەن چەند هاوڵاتیەک ئەمڕۆ دادگای فیدڕاڵی کۆدەبێتەوە  لەسەر سكاڵای چەند چالاكوان و كەسایەتییەك لە پارێزگای کەرکوک، دادگای فیدڕاڵی کۆدەبێتەوە، کە داوادەكەن بڕیارەكانی ژمارە 949 و 824ی مەجلیسی قیادەی سەورەی بەعس هەڵوەشێنرێنەوە. ئەمڕۆ سێشەممە 4ی حوزەیرانی 2024، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق تایبەت بە كێشەی زەوی وزاری جووتیارانی گوندەكانی سنوری سەرگەڕان و دووبز و پردێ و داقوق كۆدەبێتەوە. جێگای ئاماژەیە، بەپێی بڕیاری 949 دەستبەسەر زەوی 14 گونددا گیراوە و كۆی گشتی ڕوبەری ئەو زەوییانەش پێكهاتوون لە 44 هەزار دۆنم زەوی، هەروەها بەپێی بڕیاری 824، دەستبەسەر زەوی 9 گوندی سنوری داقوقدا گیراوە كە ڕوبەرەكەی پێكهاتووە لە 38 هەزار دۆنم. تائێستاش، دادگای فیدڕاڵ نۆ دانیشتنی سەبارەت بە كێشەی زەوییەكانی 14 گوندی سنوری سەرگەڕان و دووبز و پردێ و 9 گوندی سنوری داقوق ئەنجامداوە و دوایین دانیشتنیش لە ڕۆژی 24ی نیسانی ڕابردوو ئەنجامدرابوو.

هاوڵاتی بڕیارە ڕۆژی 28ی ئەم مانگە هەڵبژاردنی 14مین خولی سەرۆكایەتیی كۆمار لە سەرتاسەری ئێران و رۆژهەڵاتی كوردستان بەڕێوەبچێت، 81 کەس خۆیان کاندید کردووە لەنێوانیشیاندا 8 کوردن. لەكۆی 287 كەس كە داوایان کە داوانپێشکەشکردووە نۆ پۆستی سەرۆک کۆماری ئێران، تەنها 81 كەسیان مەرجە سەرەتاییەكانیان هەبووە بۆ ناوتۆماركردنی كۆتایی، لەنێو ئەوانیشدا هەشت كەسیان كوردن. ئێوارەی رۆژی دووشەممە، تۆماركردنی كاندیدەكانی خولی 14ی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئێران كۆتاییهات، وەزیری ناوخۆی ئێران لەبارەی وردەكاری پرۆسەكەوە رایگەیاند، ماوەی 7 ڕۆژ بۆ هەڵسەنگاندنی شایستەیی وەرگرتن یان رەتكردنەوەی كاندیدەكان لەلایەن ئەنجوومەنی چاودێری و 14 ڕۆژیش بۆ بانگەشە تەرخاندەكرێت. ئەمەش لە کاتێکدایە، کە بەپێی دەستووری ئێران، دەبێت كاندیدەكان كەسانی ئایینی، سیاسی، بە ڕەچەڵەك ئێرانی بن و خاوەنی ڕەگەزنامەی ئەو وڵاتە بن، هەروەها كەسی متمانەپێكراو و باوەڕداربن بە بناغەكانی ئێران و ئایینی فەرمی وڵات.

هاوڵاتی رۆژی دووشەممە 3 حوزەیرانی 2024، لە دوایین رۆژی مۆڵەتی ناونووسینی پاڵێوراوانی سەرۆککۆماری ئێراندا 43 کەس ناویان نووسیوەو خۆیان پاڵاوتووە، بەم شێوەیە لە ماوەی 5 رۆژدا 80 کەس خۆیان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری ئێران ناونووس کردووە. ئەم هەڵبژاردنە بۆ جێگرتنەوەی ئیبراهیم رەئیسی سەرۆککۆماری ئێران بەڕێوە ئەچێت کە رۆژی 19ی ئایاری 2024، بە هۆی کەوتنە خوارەوەی کۆپتەرەوە گیانی لە دەستدا. بە پێی زانیارییەکان لەم رۆژەدا ژمارەیەک لە نوێنەرانی پێشتری پەرلەمانی ئێران و وەزیر و بەرپرسانی پێشتری ئێران خۆیان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری پاڵاوتووە. دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ دووشەممە 3ی حوزەیران، ئیسحاق جەهانگیری، جێگری یەکەمی حەسەن رووحانی سەرۆککۆماری پێشتری ئێران، خۆی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری پاڵاوت. جەهانگیری لە هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری بۆ ساڵی 2017 بەشداری کردبوو، بەڵام لە بەرژەوەندی حەسەن رووحانیدا کشایەوە و پشتیوانی خۆی لە رووحانی دەربڕی. ساڵی 2021، خۆی پاڵاوتبوو، بەڵام لە لایەن ئەنجومەنی چاودێرییەوە شایستە بوونی رەت کرایەوە و نەچووە لیستی کۆتایی پاڵێوراوەکانەوە. هەروەها هەر لەم رۆژەدا محەممەد باقر قاڵیباف، سەرۆکی پەرلەمانی ئێران، خۆی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری پاڵاوتووە. مستەفا پوور محەممەدی ، کە پێشتر وەزیری ناوخۆی ئێران بووە و یەکێک بووە لە ئەندامانی لە سەردەمی ئێعدامەکانی هاوینی 1987 بە لێژنەی مەرگ ناویان دەرکردبوو، خۆی بۆ سەرۆککۆماری پاڵاوتووە. ئیبراهیم رەئیسی سەرۆککۆماری پێشتری ئێران کە بە رووداوی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکە گیانی لە دەستدا، سەرۆکی ئەو چوار کەسە بوو کە بە لێژنەی مەرگ دەناسران.  

هاوڵاتی ئەمڕۆ دووشەممە 3ی حوزەیارنی 2024، بانکی ناوەندیی عێراق بەپێی نوسراوێک کە بڵاویکردووەتەوە، رایگەیاند، 197 کۆمپانیای قەدەغەکرد لە مامەڵەکردن بە دۆلار لەسەکۆی کڕین و فرۆشتنی دراوی بیانیدا بەھۆی سپیکردنەوەی پارە و بەقاچاخبردنی دۆلار. دەشڵێت، چیتر رێگەیان پێنادرێت بچنە ناو سەکۆی ئەلیکترۆنی بانکەکەوە بۆ کڕین و فرۆشتنی دراوی بیانی. جێگای ئاماژەیە، بانکی ناوەندیی عێراق لە مانگی تشرینی دووەمی 2022، سەکۆیەکی ئەلیکترۆنی دانا بۆ کڕین و فرۆشتنی دۆلار، بە مەبەستی کۆنتڕۆڵکردنی نرخی دۆلار و رێگریکردن لە سپیکردنی دۆلار و بەقاچاخبردنی بۆ دەرەوەی وڵات. لە هەمانکاتدا، بانکی ناوەندیی چەند رێنماییەکی بڵاوکردووەتەوە، کە چاودێری جوڵەی ئەژماری ئەو کۆمپانیایانە دەکات، کە دۆلار و دراوی بیانی لە بانکەکە دەکڕن و ھەر کۆمپانیایەک پابەندی ئەو رێنماییانە نەبێت کڕین و فرۆشتنی دۆلاری لێ قەدەغەدەکرێت.

هاوڵاتی ئەمڕۆ دووشەممە 3ی حوزەیرانی 2024، سەرۆک وەزیرانى عێراق لەدواى پەسەندکردنى خشتەکانى بودجە لەلایەن ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراقەوە راگەیەندراوێکى بڵاوکردەوە  تێیدا، دەستخۆشى لە ئەندامانى ئەنجوومەنى نوێنەران و هێزە سیاسییەکان کرد. لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە، سوپاسى هەوڵى سەرۆکایەتى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق و هێزە سیاسییەکان و لیژنەکانى ئەنجوومەنى نوێنەران و لیژنەى دارایى دەکات بۆ پەسەندکردنى خشتەکانى بودجە. دەشڵێت، "پشتیوانى ئەنجوومەنى نوێنەران و هێزە سیاسییەکانى بەدەستهێناوە". جێگای ئاماژەیە، ئەمڕۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە ئامادەبوونی 199 پەرلەنتار کۆبوونەوە و تێدا بڕیار لەسەر پەسەندکردنی بودجەی ساڵی 2024 درا.

هاوڵاتی د، نەرمین مەعروف رایگەیاند، بۆ ئەوەی چیتر کێشە بۆ مووچەخۆران دروستنەبێت وەزارەتی دارایی عێراق و هەرێمیش پەلەبکەن لە هەنگاوەکان بۆ بەبانکیکردنی مووچەی موچەخۆرانی هەرێمی کوردستان. ئەمڕۆ دوشەممە 3حوزەیرانی 2024، د ، نەرمین مەعروف، ئەندامی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، پەلە بکرێت لە بەبانکیکردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بۆ ئەوەی هاوشێوەی موچە خۆرانی عێراق لە کاتی خۆیاندا مووچە وەربگرن. ئەم پەرلەمانتارە دەشڵێت، لەبەر ئەوەی بەپێی خشتەی بودجەی ساڵی 2024، بڕەکەی دیاریکراوە و بەپێی یاساش ناتوانرێت گۆڕانکاری تێدا بکرێت بۆیە ناتوانرێت هیچ فەرمانبەرێک یاخود خانەنشینێک بە پلە بەرزکردنەوە لەناو بودجەدا بۆ ئەمساڵ شوێنیان بکرێتەوە. ئەوەشی خستەڕوو، ئومێدێک هەیە ئەگەر بێت و تەواوی زانیانیاریەکانیان بگاتە وەزارەتی دارایی حوکمەتی فیدراڵ و وردبینیان بۆ بکرێت ئەو کات ئەگەرێک هەیە پێداچوونەوە بە موچەکانیان دابکرێت. وتیشی، بەردەوام دەبین لە داکۆکیکردن لە مافەکانی خەڵک و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان تا بە مافە رەواکانی خۆیان دەگەن.

هاوڵاتی ئەمڕۆ دوشەممە 3ی حوزەیرانی 2024، بە ئامادەبوونی 199 پەرلەمانتار ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کۆبۆوە بۆ بڕیاردان لەسەر خشتەی بودجەی ساڵی 2024، لە کۆبوونەوەکەدا خشتەی بودجەی ئەمساڵ پەسەندکرا. لە خشتەی بودجەی ساڵی 2024ی عێراق، پشکی هەرێمی کوردستان 20 ترلیۆن و 950 ملیار دینارە. بە پێی چەند سەرچاوەیەک لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ، 11 ترلیۆن دیناری بۆ مووچەی موچەخۆرانی هەرێم تەرخانکراوە، دوو ترلیۆن دیناریش گوازراوەتەوە بۆ خەرجی پارێزگاکان لای خۆشیە نەرمین مەعرووف، ئەندامی لیژنەی دارایی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، مانگانە بەغداد مووچە بۆ فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دەنێرێت.

هاوڵاتی ئەندامێکی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق هۆکاری نەناردنی مووچەی هێزە ئەمنییەکانی هەرێمی کوردستان ئاشکرادەکات. د. نەرمین مەعروف، ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق راگەیاند، "ئەمڕۆ دووشەممە 3ی ئایاری 2024 لەگەڵ دکتۆر خلیل غازی، ئەندامی لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەران سەردانی وەزارەتی دارایی فیدڕاڵمان کرد بە مەبەستی بەدواداچوون بۆ چەند پرسێکی دارایی پەیوەست بە پشک و شایستە داراییەکانی هەرێم". ئاماژەی بەوەشکرد، "تایبەت بە هۆکاری دواکەوتنی مووچەی هێزە ئەمنییەکان، پەیوەندی هەیە بە تەواونەبوونی وردبینی لە دیوانی چاودێری دارایی فیدڕاڵی و ئەو تێبینیانەی وەزارەتی دارایی هەیەتی لەسەر زانیاری و لیستی مووچەکانیان".