مەزڵووم عەبدی سەردانی هەولێر دەکات

  هاوڵاتى بەپێی ڕاگەیاندراوێکی سەرۆکایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان مەسرو بارزانی نزیکەی پێنج ملیۆن دۆلار بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کەم ئاوی لە چەمچەماڵ خەرجدەکات. ئەمڕۆ پێنجشەممە 12ی ئابی 2021، نووسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕاگەیاندراوێکی بڵاوکردەوە و ڕایگەیاند:" لە سەر فەرمانی ڕێزدار مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان ، بڕیاردرا وەک هەنگاوی یەکەم، بڕی حەفت ملیار و شەشسەد و هەشتا ملیۆن دینار بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کەمئاوی چەمچەمال خەرج بکرێت". نووسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان  ڕاشیگەیاندووە:" سەرۆکی حکومەت ، دەزگا پەیوەندیدارەکانی ڕاسپاردووە کە دەست بە هەنگاوی پێویست بکەن بۆ چارەسەرکردنی کێشەکە بە شێوەیەکی بنەڕەتی، بەتایبەتی جێبەجێکردنی پڕۆژەی ئاوی گۆپتەپە -چەمچەمال". ڕاگەیاندراوێک لە نووسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە:... بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کەمئاوی چەمچەماڵ ، لە سەر فەرمانی ڕێزدار مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان ، بڕیاردرا وەک هەنگاوی یەکەم، بڕی حەفت ملیار و شەشسەد و هەشتا ملیۆن دینار بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کەمئاوی چەمچەمال خەرج بکرێت . هەروەها سەرۆکی حکومەت ، دەزگا پەیوەندیدارەکانی ڕاسپاردووە کە دەست بە هەنگاوی پێویست بکەن بۆ چارەسەرکردنی کێشەکە بە شێوەیەکی بنەڕەتی، بەتایبەتی جێبەجێکردنی پڕۆژەی ئاوی گۆپتەپە -چەمچەمال . نووسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان 11ی ئابی 2021

سازدانی شاناز حەسەن پسپۆرێكی پزیشكی سنگ و بۆری هەوا دەڵێت:» وەرگرتنی ڤاكسین پارێزراوت دەكات لە كۆرۆنا نەك پارێزراو بی لە ئیلتیهابات، یان جەڵدە و هەوكردنی سییەكان، بۆیە كەسێك با دوو ژەمە ڤاكسینی وەرگرتبێت، كە دەمرێت بە هەوكردنی سییەكان دەمرێت نەك بە كۆرۆنا». دكتۆر كامەران قەرەداغی، پسپۆری سنگ و بۆری هەوا لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى دەشڵێت:» لە كوردستاندا بەرگری گشتی لەناو خەڵكدا بڵاوبۆتەوە و خەڵكی لەناو یەكدا بەتێكەڵی توشی كۆرۆنا ڤایرۆس دەبن و بەركەوتەی یەكترین و چاكدەبنەوە، ئەمە بۆ خۆی وایكردووە نیشانەی شەپۆلەكان جیاوازبن». هاوڵاتى: بەشێك لەهاووڵاتیان هێشتا ترسیان لەوەرگرتنی ڤاكسین هەیە؟ئایا هیچ مەترسییەكی هەیە؟ كامەران قەرەداغی: هیچ جۆرە ڤاكسینێك مەترسی نیە، یان مەترسیەكەی ئەوەندە كەمە ، كە ئێمە پێی دەڵێین ماكەكانی، كە شایانی باسكردن و  ترساندن نیە، بەپێی تەمەنەكانیش جیاوازی هەیە، بۆ نمونە كەسێك تەمەنی لەسەرو 50 ساڵەوە بوو، بەهیچ  شێوەیەك لەهیچ جۆرە ڤاكسینێك نەترسێت، ئەگەر تەمەنی  ژنێك یان كچێك تەمەنی خوار 50ساڵ بوو هەر جۆرێك هەبوو بەكاریبێنە، ، بەڵام گەر جۆرێكی تری جیاواز لە ئەزترازێنیكا هەبوو ئەوەیان بەكاربێنێت، وە توێژینەوە جیهانیەكان سەلماندویانە هەموو جۆرەكانی باشە و گونجاوە، تەنیا هەندێك حاڵەتی زۆر دەگمەن بۆنمونە ئەوانەی خەستی خوێنیان تێدادەركەوتووە. هاوڵاتى: هاووڵاتیان دەپرسن چەند ژەم ڤاكسین وەربگرن گونجاوە؟ كامەران قەرەداغی: ڤاكسینەكان كەلەمانگی دووی ساڵی رابردووە دروستكران، سەرەتا ژمارەیەكی كەم كرایەوە بازاڕەوە و ئەوكاتە دوو شەپۆلی جیاوازی كۆرۆنا ڤایرۆس هاتن كە ڤاكسینەكان شمولی نەكردن.  شەپۆلی بەریتانیەكە و دەلتاش كە ئێستا زۆر بڵاوە، بۆیە دوو ژەم ڤاكسین زۆر گرنگە تا كاریگەریەكەی بۆ هەردوو جۆرەكەی كۆرۆنای گۆڕاو هەبێت، سەرەتا دەركەوت ژەمی یەكەم لەسەدا 70 تۆ دەپارێزێت لە نیشانە دەركەوتن و بەتوندی توشبوون. هەندێكی جۆریشی لەسەدا 90 بۆ 95  لەمردن دەتپارێزێت، ئەمە تەنیا شیكارە سەرەتاییەكان بوو كە لەسەر ژمارەیەكی كەمی توشبوو تاقیدەكرایەوە، بەڵام كاتێك توێژینەوەكان فراوان بوون و لەسەر ژمارەیەكی زیاتری  توشبوو تاقیكرایەوە وردە وردە نیشانەی زیاتری ڤایرۆسەكە دەركەوت، ئەو نیسبەیە هاتە خوارەوە بۆ لەسەدا 30 هەتا 60و لەسەر ژمارەیەكی زیاتری  توشبوو تاقیكرایەوە، بۆیە وا بەپێویست زانرا دوو ژەم ڤاكسین وەربگرێت.  لەو كاتەشدا تەنیا تۆ پارێزراوی لە كۆرۆنا ڤایرۆس نەك پارێزراو بی لەئیلتیهابات، یان جەڵدە و هەوكردنی سییەكان، بۆیە كەسێك با دوو ژەمە ڤاكسینی وەرگرتبێت، كە دەمرێت بە هەوكردنی سییەكان دەمرێت نەك بە كۆرۆنا بۆیە پێویستە  خەڵك لە ئەوە تێبگات كە دەوترێت فڵان كەس دوو ژەمە ڤاكسینی وەرگرتبوو بەڵام مرد. بۆ نمونە وڵاتێكی وەك نەرویج، پێنج ملیۆن و 400 هەزار ژەمە ڤاكسینی بەكارهێناوە، بەو پێیەش لەسەدا 67%ی خەڵكی ژەمی یەكەمی وەرگرتووە و لەسەدا 33%ژەمی دووەمی وەرگرتووە، كە لە سەرەتای مانگی یەكەوە دەستی بە بەكارهێنانی كردووە، پێم سەیرە راوێژكاری وەزیری تەندروستی دەڵێت پلانمان هەیە  بیگەیەنینە لەسەدا 40% ژمارەی دانیشتوان كە لەوەرگرتنی ڤاكسین سودمەندبن.  هەر خۆشی دەڵێت لەسەدا سێ تا چواری خەڵكی هەرێمی كوردستان ڤاكسینی وەرگرتووە، بۆیە كە لەماوەی چوار مانگدا ئەوەندە بەكارهاتووە چۆن دەتوانرێت بەو ماوە كەمە بگەیەنرێتە لەسەدا 40% بۆیە ئەم شێوە لە وەهمی زانستی بۆ وەزارەتی هەرێم خۆی خراپە، یاخود دەوترێت ئێمە 500 هەزار ژەمە ڤاكسینمان وەرگرتووە، لەو ژمارەیە 300 هەزارمان داوەتە هاووڵاتیان، لەكاتێكدا سەیری ئاماری عێراق بكەین، ملیۆنێك و 800 هەزار ژەمە ڤاكسین دراوەتە هاووڵاتیان، كەچی لە سلێمانی نوسراوە 63 هەزار و سەد ژەم و لەهەولێر نوسراوە 66 هەزار و 500 ژەمە ڤاكسین و لەدهۆك نوسراوە 68 هەزار و 600 ژەمە ڤاكسین، واتە بەپێی ئەو ئامارانە ئەوە چۆن داخڵ كراوە و چۆن بەكارهاتووە.  بۆیە ئەو ناشەفافیەتە لەوانەیە لەپارەی نەوت  و قاچاغچێتیدا بكرێت، بەڵام باسی زانست بەو شێوەیە بكەیت كە هەموو قسەكان پڕن لە دژ بەیەك و ناكرێت بەو شێوە ناڕاستە لەلایەن بەرپرسانی تەندروستی. هەروەها سۆشیال میدیاش بەهیچ شێوەیەك دژی ڤاكسین هیچ بڵاونەكاتەوە، چونكە خەڵك خۆی گومانی هەیە و دەترسێت و دەریش كەوتووە تەنیا ڤاكسینە دەتوانێت كۆنترۆڵی ڤایرۆسەكان بكات. هاوڵاتى: پارێزگای دهۆك بەراورد بە هەولێر و سلێمانی دۆخی كۆرۆنا تێیدا خراپە، هۆكار چییە؟ كامەران قەرەداغی: دهۆك لەبەرنامەی گونجاودا دەڕوات بەڕێوە كە لەڕۆژێكدا زۆرترین ژمارەی پشكنین دەكرێت لەو پارێزگایەدا، چونكە كە لە پارێزگایەك پشكنین نەكرا یان كەمتر كرا با بەراورد نەكرێت بە شوێنێكی وەك دهۆك كە زۆرترین ژمارەی پشكنینی تێدادەكرێت، بۆیە پێویستە خەڵك لە ئەوە تێبگات، بۆیە  پێویستە ئەو كەسانەی بەناوی وەزارەتەوە قسەدەكەن بتوانێت زانیاریەكان بە خەڵك بگەێنێت تا سەری لێ تێكنەچێت، بۆیە من پێم وایە دهۆك لەسەر ئەو رێگە راستە دەڕوا كە وڵاتێكی وەك بەریتانیا لەسەری دەڕوات، كە لەجیهاندا بەریتانیا زۆرترین پشكنینی تێدادەكرێت. هاوڵاتى: ئایا شەپۆلەكانی كۆرۆنا كاریگەری لەسەر گۆڕینی نیشانەكانی دەكات؟ كامەران قەرەداغی: شەپۆلی پەتای ڤایرۆسی، تەنانەت پزیشكەكانیش، كەسانی خوێندەوار و پسپۆریش هەر لە شەپۆلی یەكەم لەسەرەتای دۆزینەوەی كۆرۆنا تا كۆتایی ساڵی 2020 بەردەوام بوو، دوای ئەوە شەپۆلی دووەم تا مانگی چوار بەردەوام بووە، لەدوای ئەویشەوە شەپۆلی سێیەم دەستی پێكردووە و تائێستا بەردەوامە، هەموو شەپۆلێك لەگەل خۆیدا نیشانەی خۆی هەیەو دیاریكردنەوەی گۆڕانی تیداكراوە و كاریگەریشی هەبووە لەسەر نیشانەكانی و لەسەر بڵاوبونەوەی، بۆیە یاسای شەپۆل ئاوایە لەجیهاندا كەماوەی چوار بۆ هەشت هەفتە هیچ حاڵەتێك تۆمار نەكرا، دوای ئەوە هەمان حاڵەت دەستی پێكردەوە ئینجا ناودەنرێت شەپۆلێكی دیكە، بەڵام لەم كۆرۆنایەدا هەتاكوو ئێستا لە جیهاندا ئەو دیاردەیە ڕووی نەداوە هاوڵاتى: نیشانەكانی كۆرۆنای دەلتا چی جیاوازە لە كۆرۆنای شەپۆلی یەكەم و دووەم؟ كامەران قەرەداغی: نیشانەكانی كۆرۆنا دەلتا، كۆرۆنا ڤایرۆس لەگەڵ خۆیدا لەنیشانەكاندا گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، یەكێك لەوانەیە بەرەنگاربوونەوەی بەرگری مرۆڤە بەرامبەر ڤایرۆسەكە و شەپۆلە تازەكە زۆربوونی ڤایرۆس لەو كاتەی كە ڤایرۆسەكەی تێدەچێت لەبری ئەوەی نیشانەكان وەربگرێت نیشانەكان زۆر سوك دەبێت. بۆیە با شەپۆلەكەش بێت كە تۆ ڤاكسینی تەواوت هەبێت نیشانەكان دەگۆڕێت لەگەڵی، بۆیە با خەڵك لە ئەوە تێنەگات كە دەلتا ڤایرۆس نیشانەی هەڵامەتە،  بۆیە نیشانەكانی تەنیا هەڵامەت نیە، بەڵكو لە كوردستاندا بەرگری گشتی بە نیسبەتێك هەیە كە نازانین چەندە ئێمەش كاریگەری لەسەر نیشانەكان هەیە. ئێستا هەموو كوردستان بەركەوتەی یەكترین، چونكە تیكەڵاوی هەیە، بۆیە كە نیشانەی هەڵامەتت هەیە دەبێت نیشانەی پرسیار بۆ خۆت دابنێیت كۆرۆنامە یان نا دەبێت بچی پشكنین بكەی، بۆ دڵنیابونەوە، چونكە تۆ لەشوێنێكدا دەژیت، كەتێكەڵاوی زۆر هەیە و دەلتاش زۆر زوو بڵاودەبێتەوە بۆیە ئەگەری هەیە بڵاوبێتەوە و هەموو چواردەورت تووشی ببێت. ڤایرۆسی دەلتا تایبەتمەندییەكی تریشی هەیە كە درەنگ دەگاتە سییەكان و لەبەشی سەرەكی سییەكان دەمێنێتەوە و بۆیە حاڵەتی مردن لەئێستادا زۆر  كەمە. هاوڵاتى: ئایا دەكرێت هاووڵاتیان ڤاكسین وەرنەگرن؟ كامەران قەرەداغی: ناكرێت كۆرۆنا ڤایرۆس بچێتە لەشی مرۆڤەوە و بەرگری دروست نەكات، بەڵام ناشكرێت ئەو كەسەی كۆرۆنای گرت، ڤاكسین بەكارنەهێنێت، بەڵكو دەبێت بەكاریبهێنێت، بەڵام بەرگریەكە دروست بووە و پێویستە ئەو كەسانەی گرتویانە دوای چوار مانگ ڤاكسین بەكاربهێنن، چونكە گاریگەریە گرنگەی ئەوەیە لە مردن دەتپارێزێت نەك لە توشبوون.  هیچ چارەسەرێكی تایبەتی نیە بۆ كۆرۆنا دەلتا، تەنیا هەندێك چارەسەر هاتوون پێش حاڵەتی توند كە بەكاردەهێنرێن تەنیا ریگری دەكات لەتوشبون بە توندی و دەیپارێزێت كە ڤیتامینەكانن بەتایبەت ڤیتامین دی. ئەگەر ئۆكسجینی مرۆڤ گەیشتە 93 واتە سییەكان گرتویەتی، بۆیە لەوكاتەدا پێویستی بە دەرمان هەیە و پێویستە بچێتە نەخۆشخانە و چارەسەر وەربگرێت و رێنماییەكان وەربگیرێت. وەرگرتنی ڤاكسین تەنیا بۆ ئەو كەسانە خراپە كە ئیلتیهاباتیان هەیە مانای هەر ئێستا نەخۆشە یان پێشوو تر حەساسیەتیەكی زۆر زۆر قورسی گرتبێت و لە نەخۆشخانە دەخڵكرابێت، بەدەر لەوە هەموو كەس لەسەرو 12 ساڵەوە دەتوانێت ڤاكسین وەربگرێت ئەوانەشی كە فیلەر و بۆتۆكسیان كردووە دەتوانن و هیچ كێشەی نیە. هاوڵاتى: پێتانوایە ڤاكسین وەرگرتن باشترە یان بەستنی ماسك لەكاتی چوونەدەرەوەو خۆپاراستن لەقەرەباڵغی؟ كامەران قەرەداغی: : پێموایە هەر كەسێك دەبڵ ڤاكسینیشی وەرگرتبێت لەكاتێكدا دەچێتە دەرەوە و ناو قەرەباڵغی پێویستە ماسك بكات، چونكە ئەوە سەلمێنراوە كە دەبڵ ڤاكسینیش وەربگری، هەر توشی كۆرۆنا ڤایرۆس دەبیت و هەر دەشیگوازیتەوە، بۆیە باشترین شت ئەوەیە تا كۆرۆنا هەبێت ڤاكسینیش بكرێت و ماسكیش بەكاربهێنرێت. هاوڵاتى: بەپێی ئامارە فەرمییەكان كە پۆلێنبەندی بۆ تووشبوان دەكرێت، جۆری سێیەمی كۆرۆنا (كۆرۆنای دەلتا) زیاتر تووشی گەنجان دەبێت، پێتانوایە بۆچی ئەمجارە باس لە تووشبوونی گەنجان زیاتر دەكرێت؟ كامەران قەرەداغی: ئەو توێژینەوانەی كە بڵاوبونەتەوە لە جیهاندا بەتایبەت لە ئەوروپای غەربی و ئەمریكادا، لەو وڵاتانەدا زۆربەی پیرەكان كورتراون و بۆیە زۆربەی زۆریان كە تووش دەبن گەنجن و گەنجان زۆر تێكەڵاو دەبن و زیاتریش دەچنە شوێنە قەرەباڵغیەكان و تائێستا ڤاكسینیان وەرنەگرتووە. هاوڵاتى: پێتانوایە حكومەتی هەرێم یا وەزارەتی تەندروستی بەگشتی توانیویەتی هاوكار بێت بۆ ئەوەی تووشبوون بە كۆرۆنا كەمببێتەوە؟ كامەران قەرەداغی: حكومەتی هەرێم ناتوانێت سەربەخۆ بڕیار بدات  بەبێ عێراق، ڤایرۆسێكی وەك كۆرۆناش كە چووە وڵاتێكەوە، بەتایبەت دەلتا ڤایرۆس هەر ئەوەندەی پێویستە بچێتە وڵاتێكەوە، بەخێرایی بڵاودەبێتەوە، وەزارەتی تەندروستی بەشێوەیەكی گشتی ئامادەنەبووە بۆ بەرەنگاربوونەوە و بەیاننامە و ڕێنمایی دەركردووە و ئەوەندەی كە توانای هەبووە كردوویەتی، بە دانپێنانی هەموو وەزیرەكانی ئێستا و پێشووش سیستەمی تەندروستی سیستەمیێكی خراپە و دەبێت بگۆردرێت ، بۆیە وەزارەتی ناوخۆیە كە دەبێت ڕێنماییەكانی وەزارەتی یتەندروستی جێبەجێ بكات كە نەیتوانیوە شتەكان بكات بە عەمەلی، كەرەنتین و كەمكردنەوەی قەرەباڵغی، بۆیە وەزارەتی تەندروستی هیچ دەسەلاتێكی دیكەی نیە تەنیا دەتوانێت نەخۆشخانە بكاتەوە و چاودێری بارودۆخەكە بكات، لەكاتێكدا خۆشی وەزارەتێكە كەموكوڕی زۆری هەیە. هاوڵاتى: هیچ توێژینەوەیەكی نوێ هەیە كە كۆرۆنا لە جیهاندا كەی كۆتایی دێت كە پشتڕاستكراوە بێت بە كۆمەڵێك بەڵگە بەتایبەت باس لە ناوەڕاستی ساڵی داهاتوو دەكرێت؟  كامەران قەرەداغی: كەس ناتوانێت كاتی كۆتایی هاتنی كۆرۆنا ڤایرۆس دیاریبكات، تەنیا ئەوەی كە دەتوانرێت بكرێت كۆنتڕۆڵكردنی كۆرۆنا ڤایرۆسە و ڤاكسینكردنە كە دەتونێت كۆنترۆڵی بكات، ئەگری هەیە ئەم ڤایرۆسە ببێتە ڤایرۆسی وەرزی وەك ڤایرۆسەكانی دیكەش.  

هاوڵاتى مەكتەبی سیاسی یەكێتی پشتیوانی بۆ هەنگاوەكانی بواری چاكسازی دەربڕیوە و جەختی لەسەر پێویستی بەردەوامبوونی كردووەتەوە، به‌وپێیه‌ی ئەو چاكسازییانە دەبنە سەرمایەیەكی مەعنەوی و بەرجەستە بۆ سیاسەتی راست و رەوای یەكێتی لە خزمەتی خەڵكدا. مەكتەبی سیاسی یەكێتی بە سەرپەرشتی بافڵ تاڵەبانی، هاوسه‌رۆكی حزبه‌كه‌ كۆبووەوە و بە گفتوگۆ لەسەر تەوەرەكانی چاكسازی حزبی و حكومی و پرسی هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق كراوە. له‌ راگه‌یه‌ندراوی كۆبوونه‌وه‌كه‌دا هاتووه‌: مەكتەبی سیاسی پشتیوانی بۆ هەنگاوەكانی بواری چاكسازی دەربڕیوە و جەختی لەسەر پێویستی بەردەوامبوونی كردووەتەوە، به‌وپێیه‌ی ئەو چاكسازییانە دەبنە سەرمایەیەكی مەعنەوی و بەرجەستە بۆ سیاسەتی راست و رەوای یەكێتی لە خزمەتی خەڵكدا. به‌پێی راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌، تەوەرێكی تری كۆبوونەوەكە تایبەت بووه‌ بە پرسی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران و هەڵسەنگاندنی "ئیجابیانە بۆ بەرنامە و كۆششی میحوەرەكانی هەڵبژاردن لە هەموو شار و پارێزگاكاندا، لە كۆبوونەوەكەدا جەخت لەسەر جێبەجێكردنی سیاسەت و بەرنامەی هاوپەیمانی كوردستان كە لیستی هاوبەشی یەكێتی و بزوتنەوەی گۆڕانە" كراوه‌ته‌وه‌. هەر لە كۆبوونەوەكەدا "بە بایەخەوە، هەڵسەنگاندن بۆ ئەو لێكتێگەیشتنانە كرا كە لەگەڵ هێز و لایەنە سیاسییەكانی تر كراون، بۆ ئەوەی هەڵبژاردن لە كەشێكی ئارام و دیموكراسیدا بەڕێوەبچێت".

هاوڵاتى وەزارەتی تەندروستیی هەرێمی کوردستان رایگه‌یاند:"  1632 تووشبووی دیکە تۆمارکراون و 14 تووشبووی دیکەش گیانیان لەدەستداوە". بەپێی راگەیێندراوی رۆژانەی وەزارەتی تەندروستی، لە 24 کاژێری رابردوودا 11 هەزار و 660 پشکنینی تایبەت بە ڤایرۆسی کۆرۆنا کراون، ئەنجامی پشکنینی 1632 کەسیان پۆزەتیڤ بووە، زۆرترین تووشبوو لە سنووری پارێزگای دهۆک بووە و کەمترینیش لە هەڵەبجە.

 هاوڵاتى ماڵپه‌ڕی  ئافاد رایگه‌یاند:" بوومه‌له‌رزه‌یه‌ك به‌ گوڕی 4.2 پله‌ی رێختەر كه‌ناراوه‌كانی شارۆچكه‌ی داتچا-ی له‌ پارێزگای موغڵا-ی توركیا هه‌ژاند". ئەمڕۆ چوارشەممە 11ی ئابی 2021، له‌ ماڵپه‌ڕی  ئافاد بڵاوكراوه‌ته‌وه‌،  بوومه‌له‌رزه‌یه‌ك به‌ گوڕی 4.2 پلەی رێختەر، ده‌ریای ئیجه‌ی هه‌ژاندووه‌. ئاماژه‌ به‌وه‌ش كراوه‌ بوومه‌له‌رزه‌كه‌ له‌ قووڵایی 8.16 كیلۆمه‌تردا روویداوه‌ و چه‌قه‌كه‌ی 27.18 كیلۆمه‌تر له‌ داتچا-وه‌ نزیک بووه‌. تاوەکو ئێستا هیچ روونکردنەوەیەک لەلایەن پارێزگاری ئەو شارە و لایەنە پەیوەندیدارەکان لەبارەی زیانی گیانی و ماددی بڵاونەکراوەتەوە. رۆژی 1ی ئاب، لە دەریای ئیجە لە سنوورە ئاوییەکانی شارۆچکەی داتچا لە پێنج کاژێردا سێ جار بوولەمەرزە تۆمارکراوە. گوڕی بوومەلەرزەکان لەنێوان 4.2 تاوەکو 5.5 پلە بوون.

هاوڵاتى شاناز ئیبراھیم ئەحمەد ئەندامی دەستەی کارگێڕی مەکتەبی سیاسی یەکێتی ڕایگەیاند:"ھەر بەرپرسێکی یەکێتی لەئاست داواکاری خەڵک نەبوبێت و پۆستەکەی نەخستبێتە خزمەتی خەڵکەوە، ئەوە گوزارشت لە سیاسەت و بڕیاری یەکێتی ناکات". دەشڵێت:" دەزانین ناعەدالەتی زۆرکراوە، بۆیە بەبێ چاوپۆشی دەبێت لێپرسینەوە بکرێت و ئەم چاکسازییە بەردەوام دەبێت''. ئەمڕۆ چوارشەممە 11ی ئابی 2021، شاناز ئیبراھیم ئەحمەد ئەندامی دەستەی کارگێڕی مەکتەبی سیاسی و سەرپەرشتیاری مەڵبەندی 1ی رێکخستنی سلێمانی، لەگەڵ ژمارەیەک لە جێگران و کارگێڕانی مەڵبەندی سلێمانی کۆبۆوە و ڕایگەیاند: ''ھەر بەرپرسێک لەئاست داواکاری خەڵک نەبوبێت و پۆستەکەی نەخستبێتە خزمەتی خەڵکەوە، ئەوە گوزارشت لە سیاسەت و بڕیاری یەکێتی ناکات، بۆیە پێتان دەڵێین بمانبوورن، ئەوەشیختۆتەڕوو، ''لەپێناو باشتر راپەڕاندنی کارو چالاکییەکانی ھەڤاڵان لەسنووری مەڵبەندی رێکخستنی سلێمانی، چەندین ڕێنمایی ‌و بەرچاوڕوونی بۆ داھاتووی کارکردنیان ، لەبارەی دۆخی سیاسیی ھەرێمی کوردستان و ناوخۆی یەکێتی، سیاسەت‌و تێڕوانینی یەکێتی لەبارەی ڕووداو پێشھاتەکان باس کرد.

هاوڵاتى بافڵ تاڵەبانی دەڵێت:"هەموو ئەو گۆڕانكارییانەی لەماوەی رابردوودا روویاندا دوورخستنەوەی ئەو كەسانە بووە كە كە یەكێتییان بۆ بەرژەوەندی تایبەت بەكارهێناوە و لە گەندەڵییەوە تێوەگلاون".  بافڵ تاڵەبانی، هاوسەرۆكی یەكێتی ئەمرۆ 11ی 8ی 2021. لە دەباشان لەگەڵ هانس ئاکیربووم، كونسوڵی گشتیی هۆڵەندا لە هەرێمی كوردستان، کۆبۆوە. بە گوێرەی ڕاگەیەندراوی نوسینگەی بافڵ تاڵەبانی، لە کۆبوونەوەکەدا هاوسەرۆکی یەکێتی هەڵوێست و ستراتیژی یەكێتی روونكردۆتەوە و ڕایگەیاندووە: "ئامانجی ئێمە یەكڕیزی كورد و دەستەبەركردنی ژیانێكی شایستەیە بۆ خەڵكە خۆشەویستەكەمان. کۆدەنگی و لێکتێگەیشتنی هاوبەشە سەبارەت بە پرسە نیشتمانییەکان و یەکخستنی ناو ماڵی کوردە. هەوڵدانە بۆ بەدەستهێنانی مافە دەستوورییەكانمان و بەهێزكردنی پێگەی هەرێمە لە بەغدا". هاوکات، بافڵ تاڵەبانی ئاماژە بەوەشکردووە، " دەبێت هێزە کوردییەکان لە هەڵبژاردنەکانی داهاتووی عێراق یەکهەڵوێست بن، تاوەکو هەموومان پێکەوە کوردستانێکی بەهێز و ئارام بونیادبنێین و هاووڵاتییانمان ژیانێکی ئارام و سەقامگیریان هەبێت. دروستکردنی هاوپەیمانی کوردستانیش لەگەڵ بزووتنەوەی گۆڕان هەر لەوپێناوەدا بووە. دەمانەوێت یاسا سەروەربێت و رووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی ببینەوە. قاچاخچێتی، دەستخستنە بینەقاقای بازرگانان بنبڕ بکەین و رێگە لە بەهەدەردانی سامانی گشتی بگرین". لەبارەی ئەو گۆڕانكارییانەی لەماوەی رابردوودا لەناوخۆی یەكێتی ئەنجامدراون هاوسەرۆكی یەکێتی وتی، هەموو ئەو گۆڕانكارییانەی لەماوەی رابردوودا روویانداوە لەپێناو بەرژەوەندی گشتی و گەڕاندنەوەی شكۆ بووە بۆ یاسا. دوورخستنەوەی ئەو كەسانە بووە كە یەكێتییان بۆ بەرژەوەندی تایبەت بەكارهێناوە و لە گەندەڵییەوە تێوەگلاون. حزبیان بۆ مەرامی شەخسی بەكاردەهێنا و لە رێبازی پیرۆزی مام لایاندابوو. ئێمە دەمانەوێت حزب خزمەتكار بێت نەوەك بار بەسەر شانی خەڵكەوە. یەكخستنەوەی هێزی پێشمەرگە یەكێكبوو لە تەوەرەكانی كۆبوونەوەكە و بافڵ تاڵەبانی رایگەیاندووە، یەكێتی لەگەڵ یەكخستنەوەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان و دروستكردنی هێزێكی نیشتمانییە كە پارێزگاری لەبەرژەوەندییە نەتەوەییەكان بكات. بۆ ئەمەش یەكێتی ئامادەی هەموو پشتیوانییەكە.

هاوڵاتى ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانیی ئێران داوا لە حکومەتی عێراق دەکات حزبەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە هەرێمی کوردستان دەربکات. بەپێی راپۆرتی ماڵپەڕی نوورنیوزی سەر بە ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی ئێران، عەلی شەمخانی، سکرتێری ئەو ئەنجوومەنە لە کۆبوونەوە لەگەڵ فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق باسی لە بوونی گرووپە "چەکدارەکانی دژبەری ئێران" لە هەرێمی کوردستان کردووە و داوای لە حکومەتی عێراق کردووە "بۆ دەرکردنی ئەو گرووپانە لە کوردستانی عێراق هەوڵی جیدیتر بدات". عەلی شەمخانی و فوئاد حوسێن رۆژی سێشەممە 10-08-2021  لە تاران کۆبوونەوە و تێیدا عەلی شەمخانی وتی، دەبێت عێراق ئەو گرووپانە دەربکات بۆئەوەی ئێران ناچار نەبێت "بۆ رێگریکردن لە شەڕەنگێزی بەردەوامیی" ئەو گرووپە "چەکدارانە دەستپێشخەری بکات".  پێشتر حوسێن سەلامی، فەرماندەی سوپای پاسداران 01-06-2016 هۆشداری دا و وتی: "هەر خاڵێک کە سەرچاوەی دروستبوونی مەترسی لەسەر کۆماری ئیسلامی بێت، بێ رەچاوکردنی هیچ تێبینییەک لەنێوی دەبەین". حیزبەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە ساڵی 1983ـەوە، دوای ئەوەی کۆماری ئیسلامیی ئێران دەستی بەسەر ناوچە رزگارکراوەکانی رۆژهەڵاتی کوردستاندا گرتەوە، بنکە و بارەگاکانیان لە باشووری کوردستان جێگیرکرد. ئەو حیزبانە ساڵانێکە چالاکییان راگرتووە و هۆکاری ئەوەش بۆ رەچاوکردنی دۆخی هەرێمی کوردستان دەگەڕێننەوە. دوو ساڵ دوای ئەوە لە رۆژی 08.09.2018 سوپای پاسداران هێرشی موشەکیی کردەسەر سکرتاریەتی حیزبی دیموکراتی کوردستان و 17 کەس، کە ژمارەیەکیان ئەندامی رێبەریی ئەو حیزبە بوون، گیانیان لەدەستدا. لە چەند ساڵی رابردووشدا سوپای پاسداران زۆرجار بنکەی حیزبەکانی رۆژهەڵاتی کوردستانی لە ناوچە سنوورییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان تۆپباران کردووە.

  هاوڵاتى  بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی دەڵێت:" دۆخی تووشبوون بە كۆرۆنا لە ئاستێكی بەرزدایە و راگەیاندنی قەدەغەی هاتوچۆ لەدەسەڵاتی وەزارەتی ناوخۆیە، بەڵام پێم وانییە لەسلێمانی بتوانرێت ئەو بڕیارە جێبەجێ بكرێت." ئەمڕۆ چوارشەممە سەباح هەورامی، بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەكرد:" لە ئێستاد دۆخی تووشبوون بە كۆرۆنا گەیشتووە بە ئاستێكی بەرز و نەخۆشخانەكان پڕبوون لە تووشبووی كۆرۆنا، بە تایبەت بەشی چاودێری چڕ ژمارەیەكی زۆر نەخۆشێ تێدایە". وتیشی:" ئەو كەسانەی ڤاكسینیان وەرگرتووە بەرگری لەشیان زیاترە لەو كەسانەی كە ڤاكسینەكەیان وەرنەگرتووە، واتا ئەگەری تووشبوونی ئەو كەسانەی ڤاكسیناین وەرگرتووە بە ڤایرۆسەكە كەمترە و ئەگەر تووشیش بن مەترسی كەمتریان لەسەرە"

سازدانی: ئارا ئیبراهیم بەرپرسی پێشووی پەیوەندییەكانی دەرەوەی یەكێتی لەوڵاتی یۆنان ئەوە دەخاتەڕوو كە كۆچكردنی گەنجان و خێزانەكان لەهەرێمی كوردستانەوە بەرەو وڵاتانی ئەوروپا زیادیان كردووەو دەشڵێت:» گەنجان هیچ رووناكییەك بەدیناكەن بۆ مانەوەیان لەهەرێمی كوردستاندا، بۆیە رێگەی نادیار دەگرنە بەر لەپێناو ئاسودەیی و هەلی كاردا». حسێن حەمەساڵح، بەرپرسی پێشووی پەیوەندییەكانی دەرەوەی یەكێتی لەیۆنان لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ  هاوڵاتى دەشڵێت:» چەتەی دەریا لەئاوەكانی نێوان توركیا و یۆنان بوونی هەیەو زۆركات لەڕێگەی یەختی گەورەو كەشتییەوە یەختی پەنابەرانیان نقوم كردووە یان تەقەیان لێكردوون، دواتر چوون هەموو كەلوپەلەكانیان دزیون و گوێ بەوە نادەن ئەمە مرۆڤەو گیانی لەدەستداوە».  هاوڵاتى:كۆچكردن لەهەرێمی كوردستانەوە بەردەوامە بۆ وڵاتانی ئەوروپاو دەوترێت زیادی كردووە؟ حسێن حەمەساڵح: ئەو دۆخە ئاڵۆزەی لەهەرێمی كوردستاندا بوونی هەیە بەتایبەت بۆ چینی گەنجان دواڕۆژێكی روون بەدیناكەن لەمانەوەیان لەهەرێم بەتایبەت ئەوانەی كە دەرچووی زانكۆو پەیمانگاكانن یان تەنانەت ئەوانەی كاسپكارو خاوەن پیشەیەكن هیچ هیوایەكیان نەماوەو خەڵك كۆچ دەكەن و دەگەنە وڵاتانی ئەوروپا. بەپێی زانیارییەكانی ئێمە خەڵكێكی زۆر لەناوچە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان بەتایبەت لەناوچەی بتوێن و پشدەرو دەربەندیخان و ئاكرێ هەزارەها گەنج و خێزان چوونەتە توركیاو چاوەڕێی ئەوە دەكەن بپەڕنەوە بۆ یۆنان یان لەتوركیاوە راستەوخۆ لەڕێگەی ئاوییەوە بگەنە ئیتاڵیاو لەوێوە بچنە وڵاتانی دیكەی ئەوروپا.  هاوڵاتى: رێگاكانی گەیشتن بەئەوروپا قورس بووە بەتایبەت ئەوەی باسی رێگای قاچاغ دەكرێت؟ حسێن حەمەساڵح: بێگومان رێگای قاچاغ بمانەوێت و نەمانەوێت لەسەدا سەد كۆنترۆڵ ناكرێت لەتوركیاوە بۆ یۆنان چەند رێگایەك هەیە، رێگای دەریا هەیەو كەمتر كورد پێیدا تێپەڕ دەبێت، بەڵكو زیاتر لەتوركیاوە لەڕێگەی یەختی گەشتیارییەوە بەمانەوەی چەندین شەوو رۆژ خۆیان دەگەیەننە ئیتاڵیا، بەڵام مەترسی تێكچوونی یەختەكان و نوقمبوونیان لەسەرەو بەپەڕینەوەیان بەسەلامەتی قۆناغێكی دیكە دەچێتە پێشەوە. رێگایەكی دیكەی وشكانی هەیە كەدەكەوێتە سنوری توركیا یۆنان بولغاریا، كە رووبارێكی لێرەو لەبولغاریا دێتە خوارەوەو چەند سەد مەترێك پەڕینەوەی تێدایە بەبەلەمی بچووك و چوپ دوو كەس و سێ كەس دەپەڕنەوە، ئێستا حكومەتی یۆنان لەگەڵ یەكێتی ئەوروپا هێزێكی پۆلیسیان بڵاوكردووەتەوە لەناوچە سنورییەكان، حكومەتی یۆنان بەهاوكاری مادیی ئەوروپا تەلبەندێكی بەبەرزی پێنج مەترو بەدرێژایی 27 كیلۆمەتر لەسنور دروست كردووە كە ئەمە تەنها تەلبەندەكە نییەو كامێرای چاودێری و بورجی بەرز بەرز دروستكراون و پۆلیس بەردەوام چاودێری ئەو ناوچەیە دەكات. لەدوای ئەوەش دیواربەندییەكی دیكە هەیە بەبەرزی سێ مەتر كە بەردەوام پۆلیسی پاسەوانی چاودێری وردی ناوچەكان دەكەن بۆ رێگرتن لەهاتنە ژوورەوەی كۆچبەران، لەو سنورەدا خەڵك زۆر زۆر بەكەمی تێپەڕ دەبێت.  هاوڵاتى: ئەو رێگا وشكانییە مەترسی لەسەر نییە بۆ كۆچبەران هاوشێوەی رێگای ئاوی؟ حسێن حەمەساڵح: بێگومان مەترسی لەسەرە، هەندێكیان دەستگیردەكرێن و دەنێردرێنەوە بۆ توركیا، ئەو قاچاغچیانەی كۆچبەرەكانیش دەگەیەنێتە شوێنی خۆی بۆ نموونە ساڵۆنێك لەیۆنان دواتر ئوتومبێل دەچێت بەشوێن كۆچبەرەكاندا زۆر كات تووشی كۆنترۆڵی پۆلیس دەبن و دەستگیردەكرێن.  هاوڵاتى: پەتای كۆرۆنای دەلتا كە ئێستا لەسەرانسەری جیهاندا بڵاوبووەتەوە نەبووەتە هۆی كەمبوونەوەی كۆچكردن لەهەرێمەوە بۆ وڵاتانی ئەوروپا؟ حسێن حەمەساڵح: كۆچكردن بەردەوامەو كۆرۆنا ڤایرۆس هیچ كاریگەری نەبووە لەسەر كەمبوونەوەی، بەتایبەت لەسەرەتای بەهاری ئەمساڵەوە تا ئێستا زۆر زیادی كردووە و كەمی نەكردووە.  هاوڵاتى:پێتانوایە هۆكار چییە گەنجان و خێزانەكان بیر لەكۆچكردن دەكەنەوە بۆ ئەوروپا بەو رێگا قاچاغانەی كە باستان كرد؟ حسێن حەمەساڵح: دیارە كۆچكردن تەنها لەهەرێمی كوردستانەوە نییەو لەزۆرێك لەوڵاتانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستەوە ئەم كۆچە بوونی هەیە، ئەوەی تایبەتە بەهەرێمی كوردستان كە ئێمە لەساڵی 1991-ەوە حوكمڕانی خۆمان كردووەو دواتر لەساڵی 2003 و بەتایبەتتر لەساڵی 2005 سەرۆك كۆماری عێراق كورد بووە تائێستا، حكومەتی یەكگرتووی هەرێم دروستبووە لەو كاتەوە تائێستا هیچ پرۆژەیەكی ستراتیژی و گەورە وەك پێویست نەكراوە كەخاوەنی سامانی سروشتین لەژێر زەوی و سەرزەوی و ناوچەی فراوانی گەشتیاری زۆرمان هەیەو خاوەنی ئاوو زەوی كشتوكاڵی بەپیتن، خاوەنی سەرمایەی مرۆیی و دەستكاری گرنگن، بۆیە ئەو ماوە زۆرەی حوكمڕانی لەكوردستاندا دەبوو كارێك بكرایە بەو پارەیەی كە لەبەغداوە دەهات لەگەڵ داهاتی هەرێم سەدان و دەیان پرۆژەی جۆراوجۆری ستراتیژی و گرنگ ئەنجامبدرایە تادەستی كاری ناوخۆ هەلی كاریان بۆ بڕەخسێندرایە نەك خەڵك و گەنجان بێهیواو بێئومێد بكرێت و رێگەیەكی نادیار بگرێتە بەر كە نازانێت بەزیندوویی دەگاتە ئەوروپا یان لەناو ئاوەكاندا دەبێتە خۆراكی قرشەكان و تەرمەكەشی ون دەبێت. حكومەتی هەرێم و عێراق هیچ پلانێكیان نییە بۆ گەنجان كەخاوەن بڕوانامەن و سەرمایەیەكی مرۆیی گەورەمان هەیە ئەم سەرمایەیە بەگەڕبخات و بیانخاتەسەر كار.  هاوڵاتى: بێجگە لەگەنجان (رەبەن) خێزانەكانیش كەخاوەنی منداڵن چیان هەیە دەیفرۆشن و روو لەئەوروپا دەكەن، رێژەی كۆچی خێزانەكانیش هاوشێوەی گەنجان زیادی كردووە؟ حسێن حەمەساڵح: بێگومان خێزانەكانیش كۆچ دەكەن لەهەموو تووێژە جیاوازەكان، بۆ ئەوەی داهاتوویەكی باشتر بۆ منداڵەكانی دابین بكات تا ئاسوودە بن، چونكە لەهەرێمی كوردستان رووناكییەك بەدی ناكەن بۆ ئایندەیانو بۆیە گەنجان و خێزانەكان بەلێشاو روو لەئەوروپا دەكەن.  هاوڵاتى: بەپێی هەندێك داتا ئاماژە بە رۆشتنی زیاتر لە 15 هەزار لەگەنجان و خێزانەكان دەكرێت لەمساڵدا، ئایا ئەو ژمارەیە راستە؟ حسێن حەمەساڵح: كۆچكردن بەردەوامەو هەموو ئەو كەسانەی لەهەرێمی كوردستانەوە كۆچ دەكەن تێیدایە سێ مانگ لەتوركیا ماوەتەوە تا دەرچەیەكی بۆ دروستبووە بۆ گەیشتن بەئیتاڵیا و لەوێوە بۆ ئەڵمانیا و بەریتانیا و وڵاتانی ئەسكەندەناڤی. هەموو كۆچبەران تادەگەنە شوێنی خۆیان (وڵاتی مەبەست) تادوای وەرگرتنی بەڵگەنامەكانیان ئەوكات ناویان تۆمار دەكرێت، رۆژانە كۆچ بەردەوامە، بۆیە باسی هەر ئامارێك بكرێت زیاترە لەوەی كە دەخرێتەڕوو.  هاوڵاتى: ماوەیەكی زۆرە بەشێك لەهاووڵاتیانی هەرێم لەڕێگەی (پاسپۆرتی دۆمەنیكا)و جۆرەكانی دیكەوە خۆیان دەگەیەننە ئەوروپا كە دەیان هەزار دۆلار خەرج دەكەن بۆ كڕینی، ئایا ئەو كەسانە وەك پەنابەر قبوڵ دەكرێن یان وەك گەشتیارێك بۆ ماوەی شەش مانگ مامەڵەیان لەگەڵ دەكرێت؟ حسێن حەمەساڵح: ئەوانەی پاسپۆرتی دۆمەنیكا دەكڕنەوە یان هاوشێوەی ئەوە ئەو پاسپۆرتە وەك گەشتیاری بۆ ماوەیەك قبوڵ دەكرێت نەك وەك پەنابەر قبوڵ بكرێت لەلایەن وڵاتانی ئەوروپاو بەریتانیاوە. خەڵك هەبووە ئەو پاسپۆرتەی كڕیوەو حكومەتی بەریتانیا دەڵێت ئەوانەی ئەو پاسپۆرتە دەكڕن بۆیان نییە بچنە ناو بەریتانیاوە وەك مانەوە، بەڵكو تەنها وەك گەشتیارێك مامەڵەیان لەگەڵ دەكرێت، بەهەمان شێوە بۆ وڵاتانی ئەوروپاش بەو شێوەیە مامەڵەیان لەگەڵ دەكرێت. بۆ نمونە وڵاتێكی وەك یۆنان هەر كەسێك بەبەهای 250 هەزار یۆرۆ موڵكێك بكڕێت لەیۆنان سەرەتا خۆی، دواتر خێزانەكەی ئیقامە وەردەگرن و پێنج ساڵ جارێك بۆیان نوێ دەكرێتەوە. هەروەها لەوڵاتێكی وەكو ئیسپانیا هەر كەسێك بەبەهای 160 هەزار یۆرۆ موڵك بكرێت یان پرۆژەیەكی هەبێت كارتی مانەوەی پێدەدرێت لەوڵاتەكەداو دواتر ئەگەر خێزانی هەبێت مامەڵەی بۆ دەكات.  هاوڵاتى: ئایا چەتەی دەریا لەئاوەكانی نێوان توركیاو ئیتاڵیا بوونی هەیە كە دەوترێت بەكەشتی گەورە یەختی كۆچبەرانی كورد نقوم دەكەن؟ حسێن حەمەساڵح: وەكو وڵات وەكو حكومەت ناتوانیت بڵێت ئاگادارن، بەڵام چەتەی دەریا بوونی هەیەو یەختی گەورەو كەشتییان هەیە لەدەریاكاندا هاتوچۆ دەكەن، زۆر كات بەلای یەختی كۆچبەراندا بەنزیكی تێپەڕ دەبن و شەپۆلی گەورە دروستدەكەن و یەختی كۆچبەران نقوم دەكەن و دواتر دەچن ئەو كەلوپەلانەی كۆچەران كە پێیان بووە دەیبەن و دەیدزن ئیتر گوێ نادەن بەوەی كە كۆچبەران گیانیان لەدەستداوە یان نا، ئەو كارانە روویداوە لەسنوری توركیا و یۆنان، بەڵام ئەوانەی چەتەی دەریان و تەنگەشەیان بۆ دروست دەكەن یاخود تەقەیان لێدەكەن و چیرۆكی خەمناك هەبووە و بۆ لەمەودواش دەبێت بەتایبەت كە لێشاوی خەڵكی هەرێمی كوردستان بەو رێگایەدا بەردەوامەو رۆژانە پەنابەران هەوڵی پەڕینەوە دەدەن. رێگری دەكرێت لەپەنابەران لەهەموو ئەو ناوچانەی كۆچبەران پێیدا تێپەڕدەبن، تەقەیان لێدەكرێت وەك ترساندنیان تا بگەڕێنەوە.

نامۆ سەربەست سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لەپێناو نوێكردنەوەی ژێرخانی وڵاتەكەیدا بڕیاریدا تریلۆنێك و 200 ملیار دۆلار بۆ وڵاتەكەی تەرخان بكات كە لەماوەی ئەو 10 ساڵەی جێبەجێكردنیدا  زیاتر لە 16 ملیۆن دەرفەتی كار بڕەخسێنێت. دوای چەند مانگێك لەگفتوگۆو دوا كۆبوونەوە لەگەڵ جۆ بایدن سەرۆكی ئەمریكادا، دواجار لیژنەی هاوپارتیی (لیژنەیەكە لە 11 ئەندامی دیموكراتەكان و 9 ئەندامی كۆمارییەكان و ئەندامێكی سەربەخۆی ئەنجومەنی پیرانی ئەمریكا پێكهاتووە، بۆ گفتوگۆكردن و رێككەوتن لەسەر پرۆژەیاساكان پێش ئەوەی ببرێنە ئەنجومەن)، گەیشتنە ئەنجام و رۆژی 7ی ئاب پلانەكەیان بردە ئەنجومەن و لەوێ بەدەنگی 49 دیموكرات و 18 كۆماریی، قۆناغی رێوشوێنیی تێپەڕاند. لەقۆناغی كۆتاییدا، تەنیا پێویستی بەدەنگی 51 سیناتۆر هەیە، بۆیە تێپەڕبوونی مسۆگەرە. پلانەكەی بایدن كە لەكاتی هەڵبژاردنەكاندا بەڵێنی دابوو، سەرەتا بڕیاربوو بودجەی 2.8 ترلیۆن دۆلاری بۆ تەرخان بكرێت، بەڵام كۆمارییەكان قایل نەدەبوون، بۆیە سەرەتا كەمیكردەوە بۆ 1.7 ترلیۆن و دواتریش بۆ 1.2 ترلیۆن دۆلار. رەخنەی كۆمارییەكان لەپلانەكە كە تادوای پەسەندكردنیشی بەشێكیان هێشتا سورن لەسەری ئەوەیە، ئەو بودجە زەبەلاحە دەبێتە مایەی بەرزبوونەوەی قەرزەكانی سەر ویلایەتە یەكگرتووەكان بۆ ئاستێكی پێوانەیی هاوتای كاتی كۆتایی هاتنی جەنگی جیهانیی دووەم. جانیت یلین وەزیری دارایی ئەمریكا وتی:»پلانەكەی سەرۆك بایدن ئاستی پێوانەیی قەرزی گشتیی ئەمریكا بەرزدەكاتەوە، بەڵام لەدەرەوەی تواناكانی وڵاتدا نابێت و شتێكیش نابێت لەمێژوودا رووینەدابێت». ئەگەرچی یلین هیچ وردەكارییەكی نەدا لەسەر ئاست و ژمارەی قەرزەكان، بەڵام راپۆرتێكی رۆژنامەی نیویۆرك تایمز لەزاری چەند شارەزایەكی ئابورییەوە ئاشكرایكرد، دەگەنە زیاتر لە 25.5 ترلیۆن دۆلار، واتە لەنێوان 103٪ بۆ 117٪ی كۆی داهاتی ناوخۆ. هۆكارێكی تری ناڕەزایی كۆمارییەكان دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی یەكێك لەسەرچاوەكانی تەمویلكردنی پلانەكە، بریتی دەبێت لەگێڕانەوەو زیاتركردنی باج لەسەر كۆمپانیا گەورەكان. لەسەردەمی دۆناڵدا ترەمپ سەرۆكی پێشودا، كۆمارییەكان یاسایەكیان دەركرد بۆ كەمكردنەوە و لێخۆشبوونی باج لەو كۆمپانیایانە، كەئێستا بەهێڵی سوری دادەنێن. بەڵام بایدن بەنیازە باج لەهەموویان وەربگرێت و رێژەكەشی لە 21٪ەوە، بەرزبكاتەوە بۆ 28٪. دوای دەنگدانەكەی ئەنجومەنی پیران، سەرۆكی ئەمریكا لەوتارێكدا بەو بۆنەیەوە پیرۆزبایی لەگەلی ئەمریكا كردو رایگەیاند:»ئەمە وەبەرهێنانێكی مێژووییە و بێجگە لەجێبەجێكردنی هیچی ترمان پێناكرێت». هاوكات دڵنیایشیدایە گەلی ئەمریكا، كە ئەگەرچی لەمەودای نزیكدا قەرزەكانی سەر ئەمریكا زیاتر دەبێت، بەڵام بەهۆی پلانەكەوە، بەهەدەردانی پارە كەمتر دەبێتەوەو دەرفەتی كاری زیاتر دەڕەخسێت، بۆیە قەرزەكان ئاسانتر دەدرێنەوەو كاریگەرییان نابێت. بڕیارە پلانەكەی بایدن لەماوەی ئەو 10 ساڵەی بۆ جێبەجێكردنی دانراوە، زیاتر لە 16 ملیۆن دەرفەتی كار لەئەمریكادا بڕەخسێنێت. هاوكات دوای دەنگدانەكە كۆشكی سپی بەیاننامەیەكی بڵاوكردەوەو تیایدا وردەكاریی خەرجكردنی پارەكانی بەم جۆرە خستەڕو.و رێگاوبان، پرد، پرۆژەی زەبەلاح بەیاننامەكە ئاشكرایكرد 173 هەزار میل (278 هەزارو 417) كیلۆمەتر لەڕێگا دەرەكییەكانی ئەمریكاو 45 هەزار پردی ئەو وڵاتە پێویستییان بەچاككردنەوە هەیە، بۆیە پلانەكە 110 ملیاری بۆ ڕیگاوبانەكان و 40 ملیاری بۆ پردەكان و 16 ملیاری بۆ پرۆژە گەورەو نوێیەكان تەرخان كردووە. سەلامەتیی هاتوچۆ بەیاننامەكە دەڵێت ئەمریكا یەكێك لەبەرزترین ژمارەی قوربانیانی كارەساتی هاتوچۆی هەیە لەجیهاندا بەتایبەتی گیانلەدەستدان، بۆیە 11 ملیار دۆلار تەرخانكراوە بۆ سەلامەتیی رێگاوبان و هۆكارەكانی هاتوچۆ، بە پاسكیل و ماتۆڕیشەوە. گواستنەوەی گشتی هۆكارەكانی گواستنەوەی گشتی ئەمریكا ساڵانە پێویستییان بەچەندین ملیۆن دۆلارە بۆ چاككردنەوە، پلانەكە 39 ملیار دۆلاری تەرخانكردووە بۆ وەبەرهێنان و نوێكردنەوەیان، بەجۆرێك شەمەندەفەرو پاس و وێستگەكانیان رەچاوی خەڵكانی خاوەن پێداویستیی تایبەتیان تێدا دەكرێت و زۆرینەیان لەو جۆرانە دەبن كە گازە گەرمكەرەكان دەرنادەن. گواستنەوەی ئاسنین گواستنەوەی ئاسنین مەبەست لێی هەموو ئەو جۆرە فارگۆنانەیە لەسەر هێڵی ئاسنین دەجوڵێن وەك میترۆكان و شەمەندەفەری گواستنەوەی خەڵك و شەمەندەفەری بارهەڵگرو پاسە هەڵواسراوەكان و ...هتد بەیاننامەكە دەڵێت لە 50 ساڵ لەمەوبەرو دروستبوونی كۆمپانیای نیشتیمانیی هێڵی ئاسنەوە، چاكسازی و نوێكاریی لەم جۆرە لەهێڵی ئاسنی ئەمریكادا نەكراوە، ئێستا 66 ملیاری بۆ تەرخانكراوە تاوەكو بەدەر لەچاكسازیی و نوێكردنەوەكان، هێڵەكان بگەیەندرێنە ئەو ناوچانەی تائێستا پێیان نەگەیشتووە. گواستنەوەی كارەبایی بەیاننامەكە نووسیویەتی بازاڕی هۆكارەكانی هاتوچۆی كارەبایی لەئەمریكادا، یەك لەسەر سێی بازاڕی چینەو سەرۆك بایدن پێی وایە دەبێت ئەوە بگۆڕێت. بۆیە 7.5 ملیار دۆلار تەرخانكراوە بۆ كردنەوەی وێستگەی بارگاویكردنەوە لەسەرتاسەری ئەمریكادا، تاوەكو كێشەی بارگاویكردنەوە كەگەورەترین بەربەستی بوژانەوەی ئەو بازاڕەیە، چارەسەر ببێت. پاسی كارەبایی كۆشكی سپی دەڵێت پاسی قوتابخانەكان رۆڵێكی سەرەكی دەبینن لەدەستخستنی خوێندندا، بەڵام سەرچاوەیەكی سەرەكیی پیسبوونی ژینگەن. پلانەكە 2.5 ملیاری تەرخانكردووە بۆ دابینكردنی ئەو پاسانەی گاز دەرنادەن و 2.5 ملیار بۆ ئەو پاسانەی گازی كەم دەردەدەن و 2.5 ملیاری تریش بۆ پەڕێنەرەوەكان (جۆرە بەلەمێكی تایبەتە بۆ پەڕاندنەوەی خەڵك و شتومەك و ئۆتۆمبێل لەڕووبارەكاندا). پێكەوە بەستنەوەی كۆمەڵگا سیستمی گواستنەوەی ئەمریكا لەزۆر شوێن بەجۆرێك كراوە كۆمەڵگاكان لەیەكتر داببڕێت (رەشپێست و نەتەوەكانیتر لەسپی پێستەكان) پلانەكە یەك ملیاری تەرخانكردووە بۆ گۆرینی ئەو سیستەمەو بەستنەوەی كۆمەڵگاكان بەیەكەوە. فڕۆكەخانە، بەندەر، رێگای ئاوی هیچ كام لەفڕۆكەخانەكانی ئەمریكا نەگەیشتونەتە لیستی باشترین 25 فڕۆكەخانەی جیهان، بەندەرو رێگا ئاوییەكانیش پێویستیان بەچاككردنەوەو نوێكردنەوە هەیە، پلانەكە 17 ملیاری بۆ بەندەرەكان و 25 ملیاری بۆ فڕۆكەخانەكان تەرخانكردووە. ژێرخانی ئاوی تەنیا ساڵی رابردوو ئەمریكا تووشی 22 كارەساتی پەیوەندیدار بەگۆڕانی كەشوهەواوە بووەتەوە كەزۆرترینیان لافاوو پڕ لەئاوبوونی تونێل و رێگاوبان و قوتابخانەكان بووە و تێچووی كەڵەكەبوویان گەیشتووەتە 100 ملیار دۆلار. بەرنامەكە 50 ملیار دۆلاری تەرخان كردووە، تاوەكو سیستمی ئاوو ئاوەڕۆ والێبكات لەگەڵ گۆڕانكارییەكاندا بگونجێن بەهەردوو باری لافاوو وشكەساڵییەوە. ئاوی خواردنەوە لەئێستادا 10 ملیۆن ماڵ و 400 هەزار قوتابخانەو دایەنگاو باخچەی ساوایان لەئەمریكادا، ئاوی خواردنەوەی پاكیان نییە. پلانەكە 55 ملیار دۆلاری تەرخانكردووە تاوەكو هەموو ئەمریكییەك ئاوی ماڵ و قوتابخانەكەی بۆ خواردنەوە بشێت. ئینتەرنێتی خێرا زیاتر لە 30 ملیۆن ئەمریكی لەو ناوچانەدا دەژین كە ئینتەرنێتی بەخێراییەكی گونجاو نییە، 65 ملیار تەرخانكراوە تاوەكو لەسەرتاسەری ئەمریكادا ئینتەرنێتی خێراو بەنرخێكی هەرزانتر لەئێستا بەردەستبێت بۆ هەمووان. چارەسەری ژینگەیی لەسەرانسەری ئەمریكادا سەدان هەزار كارگەو وێستگەی وزەی جێهێڵراو هەیە كە بوونەتە مایەی پیسكردنێكی بێڕادەی ژینگەی دەوروبەریان. 21 ملیار دۆلار تەرخانكراوە تاوەكو چارەسەری ژینگەیی بۆ ئەو شوێنانە بكرێت و پاكبكرێنەوە، چونكە بوونەتە مایەی بڵاوبوونەوەی نەخۆشیی زۆر لەو شارو شارۆچكانەی تیایدان. كارەبا لێكۆڵینەوەیەكی وەزارەتی وزە دەریخست هێڵ و وێستگەكانی كارەبا پێویستیان بەنوێكردنەوەی بەپەلە هەیەو كوژانەوەی كارەبا ساڵانە زیانی 70 ملیار دۆلار لەئەمریكا دەدات. ئەو 73 ملیارەی بۆ ئەو بوارە تەرخانكراوە، چارەسەری ئەو كێشەیە دەكات و وادەكات كارەبای ئەمریكا پشت بەوزەی نوێبوەوەی ژینگەپارێز ببەستێت. قەرەبووكردنەوە لەكۆتایی بەیاننامەكەیدا كۆشكی سپی بۆ دڵنیایدان لەلایەنی ئابوریی پلانەكە نووسیویەتی:»لەساڵانی داهاتوودا پلانەكە قازانجە ئابورییەكانی دەردەكەون. پلانەكە لەڕێی چەند شتێكەوە تەمویل دەكرێت، لەوانە ئەو پارانەی بۆ باری نائاسایی تەرخانكرابوون و خەرج نەكراون، خەرجی سەر كۆمپانیا بەكارهێنەرەكان، توندكردنەوەی رێوشوێنەكانی باج وەرگرتن لەسەر ئەوانەی داهاتەكانیان بە نەختینەی دیجیتاڵییەو هەندێك رێوشوێنی تر، ئەوانە وێڕای زیاتربوونی داهات بەهۆی ئەو وەبەرهێنانانەوە كەپلانەكە دەیكات».  

پ. دهۆك سوپای توركیا لەماوەی سێ‌ مانگی رابردوودا زیاتر لە 11 خاڵی سەربازیی لەسنوری ناحیەی كانێ‌ ماسێ‌ جێگیركردووەو لەم هەفتەیەدا تەقەو هەڕەشەیان لەهاووڵاتیانی گوندی هرور كردووەو كونسوڵی توركیا لەهەرێمیش وەڵامی پارێزگاری دهۆك ناداتەوە. هاووڵاتیەكی گوندی هرور دەچێتە دەوروبەری گوند بەمەبەستی كردنی هەندێك گژوگیا بۆ مەڕو ماڵاتەكەی، سوپای توركیا تەقە لەو كەسە دەكەن و دوای ماوەیەك شوێنەكە بەجێدەهێڵێت، دووری شوێنی ئەو دانیشتووەی گوندی هرورەو ناوەندی گوند تەنها 300 مەتر بووە. هەروەها جاری دووەمیش دوو كەسی دیكەی گوندی كێستە بەمەبەستی نۆژەنكردنەوەی بۆری ئاوی گوندەكەیان دەچن، بەڵام سەربازانی توركیا رێگەیان نەداوە بچنە ناو گوندەكەو بۆری ئاوی گوندەكیان نۆژەن بكەنەوە، هەڕەشەی كوشتنیان لێكردوون ئەگەر جارێكی دیكە بگەڕێنەوە. ئەدیب موسا، تەمەن 59 ساڵ، دانیشتووی گوندی هرور باسی رووداوەكە بۆ هاوڵاتى دەكات و وتی:» لەگەڵ كوڕێكم رۆیشتین بۆ دەوروبەری گوند بەمەبەستی كردنی هەندێك گژوگیاو بڕینی چلی لەداری بەڕوو، دوای چەند خولەكێك سەربازانی توركیا بەچەكی سووك تەقەیان لەئێمە كرد، یەكسەر شوێنەكەمان بەجێهێشت و گەڕاینەوە بۆ ماڵەوە، ئەگەر زوو شوێنەكەمان بەجێنەهێشتبا یان بریندار دەبووین یان دەیانكوشتین». هەروەها ئاماژەی بەوەشكرد پێش دوو رۆژ هەر لەگوندەكەیان هاووڵاتیەك دەچێتە سەر جوگەی ئاوی گوند بەمەبەستی ئاودانی باخەكەی، بەڵام سوپای توركیا تەقەی لێ‌دەكەن و دەگەڕێتەوە بۆ ماڵەوە بەم شێوەیە باخەكەی وشك بووە، وتیشی:» لەگوندی كێستەش كە نزیكە لەئێمە سوپای توركیا هەڕەشەی كوشتن لەدوو كەس دەكەن، ئەو دوو كەسە بەنیاز بوون بچن بۆ گوند بەمەبەستی نۆژەنكردنەوەی بۆری ئاو، بەڵام سەربازانی توركیا رێگا بەئەوان نادەن و هەڕەشەی كوشتنیان لێدەكەن» . ئەدیب موسا ئەوەشی خستەڕوو كە زیاتر لەسێ‌ مانگە بەردەوام ناوچەكەیان بۆردوومان دەكرێت، «تائێستا سەرووی هەزار تۆپ لەدەوروبەری گوند دراوە ، نزیكەی 55 خێزان لەناو گوندی هرور دەژین، تائێستا هیچ كەسێك گوندەكەی بەجێنەهێشتووە، هیچ شتێكمان ناوێت تەنها دەمانەوێت واز لەئێمە بێنن بۆ خۆمان بژین، بەداخەوە هیچ كەسێك قسە ناكات، بەرپرسانی هەرێم و بەغدا بێ‌دەنگن وابڕوات مەترسی زیاتر دەبێت بۆ سەر دانیشتوانی گوندەكانی سنوری ناحیەی كانێ‌ ماسێ‌«. سوپای توركیا دەیان كیلۆمەتر خاكی هەرێمی كوردستانی داگیركردووەو دەیان گوند چۆڵكراون و دانیشتوانی چەند گوندێكی دیكەش لەترسی بۆردومان ناتوانن بچنە سەر كارەكانیان. سەربەست سەبری، بەڕێوەبەری ناحیەی كانێ‌ ماسێ‌ لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت: «پێنج رۆژە چوار گوندی سنوری ناحیەی كانێ‌ ماسێ‌ بێ‌ كارەبا ماونەتەوە، ئەوانیش (ئەدنێ‌، دێشیش، سەرەرۆ، ئورە ) چەند جارێك تیمەكانمان سەردانی ئەو گوندانەیان كردووە بەمەبەستی چاككردنەوەی كارەباكەیان، بەڵام لەبەر بەردەوامی شەڕی توركیاو پەكەكە، سوپای توركیا تەقەشیان لەتیمەكانمان كردووەو ناچاربوون بگەڕێنەوە». بەڕێوەبەری ناحیەی كانێ ماسێ ئەوەی دووپاتكردەوە كەسوپای توركیا تەقە لەدانیشتوانی گوندی هرور دەكات، وتیشی:» لەهەمووشی خراپتر خەڵكی ئێمە بەتایبەت لەگوندی هرورێ‌ دەچنەناو باخەكانیان، بەڵام سوپای توركیا تەقەیان لێ‌دەكەن و ناتوانن ئیشەكانی خۆیان بكەن». «لەسەر تەقەكردنی سوپای توركیا لیژنەیەكمان پێكهێناوە بۆ ئەوەی بزانین هۆكاری تەقەكردنی ئەوان چیە، ئاگاداری قایمقامیەتی قەزای ئامێدیشمان كردووە ئەوانیش ئاگاداری پارێزگای دهۆكیان كردووە، بەرپرسانی پەیوەندیدار ئەم بابەتەیان گەیاندووەتە كونسڵی توركیا لەهەرێمی كوردستان، بەڵام تائێستا هیچ وەڵامێكمان وەرنەگرتووەتەوە» سەربەست سەبری وای وت. بەڕێوەبەری ناحیەی كانێ ماسێ هێما بۆ زیانەكانی شەڕی نێوان سوپای توركیاو پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) دەكات كە لەسەرەتای ئۆپەراسیۆنەكەی توركیا بۆ سەر ناوچەكە 22 هەزارو پێنجسەد دۆنم زەوی ئاوی و وشكانی سووتاون‌و   زیاتر لەحەوت ملیار دیناریش زیانی دارایی خەمڵێندراوە . حكومەتی عێراق دوای هێرش و داگیركارییەكانی سوپای توركیا بۆ سەر خاكی هەرێم لەناوچەكانی بادینان چوار خاڵی سەربازیی داناوە، بەڵام نەتوانراوە رێگری لەهێرش و داگیركارییەكانی سوپای تورك بگیرێت. بەڕێوەبەری ناحییەی كانێ ماسێ ئەوەی دووپاتكردەوە كە بۆ رێگەگرتن لەتەقەی جەندرمەی توركیا لەدانیشتوانی گوندەكانی بادینان پاسەوانی سنوری عیراق خاڵێكی دیكەی سەربازیی دادەنێت، بەڵام هێشتا تۆپباران و گرژییەكان بەردەوامەو ژیانی دانیشتوانی گوندەكان ئاسایی نەبووەتەوە.    

شاناز حەسەن خێزانی شێروان شێروانی دەڵێت:» شێروان بەتەلەفون پێی وتم كە لەلایەن ئاسایشەوە ئەشكەنجە دەدرێن»، تیمی پارێزەران و كەسوكاری سزادراوانی دیكەش ئەو ئەشكەنجەیە دووپاتدەكەنەوە كە ماوەی زیاتر لەهەفتەیەكە بەردەوامە. خێزانی شێروان شێروانی ئاماژە بەدەدات شێروان پەیوەندی كردووەو داوای كردووە قسەكانی بگەیەنێتە راگەیاندنەكان و پارێزەران و كەسانی مافپەروەر كەڕۆژانە ئەشكەنجەی دەرونی و جەستەیی دەدرێن. روكەش جەباری، لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت:» شێروان رۆژی شەممە حەوتی ئاب پەیوەندی كردووەو داوای كردووە قسەكانی بگەیەنرێتە پارێزەرەكەی و راگەیاندنەكان و رای گشتی كە ماوەی دوو هەفتەیە ئەشكەنجە دەدرێین». هەروەها وتیشی:» شێروان وتی خواردنمان لێ‌ دەگرنەوەو ساردیەكانمان لێ‌ دەكوژێننەوەو لەگەرمایە وەزعمان زۆر خراپە بەپارێزەران بڵێ تا بەهانامانەوە بێن». نوێنەری زیندانیانی بادینان دەڵێت:» لەدوای دادگایی كردنەكەی رۆژی 29ی مانگ كە شایەتیەكەیان هەڵوەشاندۆتەوەو وتوویانە متمانەیان بەئاسایشی پارتی و دادگا نەماوە لەتۆڵەی ئەوەدا لەو رۆژەوە تائێستا زیندانیان خراپ مامەڵەیان لەگەڵدا دەكرێت و ئەشكەنجە دەدرێن». ئەیهان سەعید، نوێنەری زیندانیانی بادینان، لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت:» هۆكاری ئەو سزادان و ئەشكەنجەدانانە، دوای ئەوە بووە كە لەدادگا زیندانیان وتوویانە ئێمە نەخێر متمانەمان بەئاسایشی پارتی نیە و متمانەمان بەدادگا نیەو ئەمانە پەنجەیان بەرزكردۆتەوەو رایانگەیاندووە بژی ئازادی و بمرێت دیكتاتۆرو قەرەباڵغی و دەنگەدەنگ دروست بووەو دوای ئەوە كە براون بۆ زیندان ئەشكەنجە دراون وەك تۆڵە سەندنەوەیەك لەدژی ئەو بەرخودان و ئازایەتیەی بەرامبەر خەڵك و پەرلەمانتارو كەسوكارەكانیان نیشانیانداوە». نوێنەری زیندانیانی بادینان، زیاتر روونیكردەوە  كەڕۆژی ٢٩ی مانگ دادگایی كردنی بەدەل بەرواری و ئومێد بەروشكی بوو زیندانیەكانی تر (شڤان سەعید و شێروان شێروانی و ئاریوان عیساو گۆدار زێباری) وەك شایەت لەسەریان هێنرابوو كە شایەتیان لەسەربدەن كە ئەمانە تێكدەرو تیرۆریستن و ویستوویانە تەقینەوە بكەن و ئەوانیش ئەو شایەتیەیان رەتكردووەتەوەو و رایانگەیاندووە «لەژێر فشاردا 50 وەرەقەیان پێ واژۆ كردووین كە نەمانزانیوە ئەمە چییەو رێگەیان نەداوە بیخوێنینەوە». نوێنەری زیندانیانی بادینان، ئەوەشی دووپاتكردەوە هێشتنەوەی بەندكراوان لەدەرەوەی یاسایە و پێویستە ببرێنە چاكسازییەكان نەك تائێستا لە لای ئاسایشی هەولێر بمێننەوە. هاوكات ئەم هەفتەیە تیمی پارێزەرانی چالاكوانە دەستگیركراوەكانی بادینان بانگەوازێكیان بۆ رای گشتی بڵاوكردەوە و دەڵێن « سزادراوانی بادینان (رۆژنامەنوس و چالاكوانان ) زۆر ئەزیەت دەدرێن و فشاری زۆیان بۆ دەهێنرێت»، تیمەكە داوای بەهاناوەچوونی كردووە. بانگەوازەكەی تیمی پارێزەرانی سزادراوانی بادینان، شەممە 7ی ئابی 2021، ئاراستەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، سەرۆكایەتی پەرلەمان كوردستان، سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران، سەرۆك و ئەندامانی لیژنەی مافی مرۆڤ لەپەرلەمانی كوردستان، فراكسیونە جیاوازەكانی پەرلەمانی كوردستان و عێراق، دەستەی مافی مرۆڤ و تەواوی لایەنە پەیوەندیدارەكان  كراوە. تیمی پارێزەران داواشیكردوە بەزووترین كات سزادراوەكان بگوازرێنەوە بۆ چاكسازی گەورانی هەولێر یاخود چاكسازی زەڕكا لەدهۆك كە بەپێی یاسا دوای سزادانی هەر راگیراوێك دەبێت بگوازرێنەوە چاكسازی و وەك هەر زیندانیانی تر مامەڵەیان لەگەڵدا بكرێت و رادەستی وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی بكرێن. محەمەد عەبدوڵا، تیمی پارێزەری زیندانیانی بادینان، لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت: «ئێمە لەڕێگەی هاوسەری شێروانەوە زانیاریمان پێگەیشتووە كە ئەشكەنجە دەدرێن و باری دەروونییان باش نیە». وتیشی» نووسراومان ئاراستەی هەموو لایەنە بەرپرسەكان كردووە بەپیر بەندكراوانەوە بچن و ئەو ئەشكەنجەدانە راگرن». ڕۆژی 29ی تەمموز رۆژی دادگایكردنی بەدەل بەرواری و ئومێد بەروشكی بوو كە لەناو هۆڵی دادگادا لەلایەن زیندانیان و كەسوكارو ئامادەبوانی ناو هۆڵی دادگاییەكەوە دروشمی بژی ئازادی و بمرێت دیكتاتۆر دەوترایەوەو دادگاییەكە دواخرا.  

عەمار عەزیز سەرۆكی شارەوانییەكانی پارێزگای دهۆك بەوەكالەت دەڵێت: لەهیچ شارەوانییەكی سنوری پارێزگای دهۆك پارچە زەوی نیە تا بەسەر فەرمانبەراندا دابەشبكرێت، كەفەرمانی پێدانی زەوی بۆ 20 هەزار فەرمانبەر لەسنوری پارێزگای دهۆك دەرچووە . خالد سلێمان، بەڕێوەبەری گشتی شارەوانییەكانی پارێزگای دهۆك بەوەكالەت لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت:» پێش 2012 بڕیاری پێدانی پارچە زەوی بۆ 20 هەزار فەرمانبەر لەسنوری پارێزگای دهۆك دەرچووە، ئێمە قەرزاری ئەوانین، بەڵام چی بكەین هیچ پارچە زەویەك لەسنوری شارەوانییەكانی ئێمە نیە تا بەسەریاندا دابەشی بكەین». ناوبراو ئاماژەی بەوەشكرد كە لەسنوری پارێزگای دهۆك 47 شارەوانییان هەیە، بەڵام هیچ پارچە زەوییەكی ئامادەو ئیفراز بوونی نییەو دەبێت سنوری شارەوانییەكان فراوان بكرێت و كوژاندنەوە بۆ زەوی كشتوكاڵی بكرێت. سەرۆكی شارەوانییەكانی پارێزگای دهۆك ئەوەشی دووپاتكردەوە دەبێت حكومەتی هەرێم فەرمانێك دەربكات تابڕیارەكە بكەوێتە بواری جێبەجێ‌كردنەوە، تا بتوانن هەندێك پارچە زەوی بەسەر فەرمانبەران دابەشبكەن، وتیشی:» ئەوەش لەحكومەتی هەرێم راگیراوەو پێویستی بەڕازەمەندی وەزارەتی كشتوكاڵ و سەرچاوە ئاوییەكانە بۆ كوژاندنەوەی زەوییەكان و فراونكردنی شارەوانییەكان». هاوكات ئەوەشی خستەڕوو  حكومەتی هەرێم لیژنەیەكی پێكهێناوە لەگەڵ وەزارەتی شارەوانی و لایەنە پەیوەندیدارەكان، كاری ئەو لیژنەیە سەرەتا (جەردێك) دەكەن تا بزانن لەسنوری هەموو شارەوانییەكان چەند پارچە زەوی هەیەو چەند فەرمانبەر بڕیاری بۆ دەرچووە تا زەوی پێبدرێت، «چاوەرێ‌ی ئەنجامی لیژنەكە دەكەین، جگە لەو 20 هەزارەی كە فەرمانی دەرچووە زەوی پێ‌بدرێت ، نزیكەی 20 هەزار فەرمانبەری دیكەش مافی ئەوەیان هەیە زەوی وەربگرن». خالید سلێمان ئەوەی دووپاتكردەوە كە دابەشكردنی زەوی دەمێكە لەلایەن حكومەتی هەرێم راگیراوە، دەبێت بڕیارێكی گشتی بدەن بۆ هەموو شارەوانییەكان تا بەفەرمی دابەشكردنی زەوی دەستپێبكاتەوە.  

  هاوڵاتى وەزارەتی تەندروستی هەرێمی کوردستان ئاماری رۆژانەی تایبەت بە ڤایرۆسی کۆرۆنای بڵاوکردەوە و رایگەیاند، 2069 تووشبووی نوێی ڤایرۆسەکە دەستنیشانکراون و لەو ماوەدا 19 تووشبووی کۆرۆنا گیانیان لەدەستداوە، هاوکات 967 تووشبووی پێشووش چاکبوونەتەوە. بەپێی ئامارەکەی وەزارەتی تەندروستی، لە 24 کاژێری رابردوودا 12 هەزار و 155 پشکنین کراون، ئەنجامی پشکنینی 2069 کەس پۆزەتیڤ بوون، زۆرترین تووشبوو لە پارێزگای سلێمانی بووە.