.jpeg)
لەیال ئەحمەد سلێمانی پاش ساڵی 2014 و تا ئێستاش كەمترین خزمەتگوزاری تێدا ئەنجام دراوەو زۆربەی گەرەكەكان ئاو و ئاوەرۆ كۆنكرێتی تێدا ئەنجام نەدراوەو لایەنی پەیوەندیداریش دەڵێن قەیرانە داراییەكان جێبەجێكردنی پرۆژەكانی كەمكردووەتەوە. لە شاری سلێمانیدا بە تاسوڵجەو راپەرین و بەكرەجۆوە 263 گەڕەكی لەخۆ گرتووەو بەشێكی زۆری گەرەكە نوێیەكان خزمەتگوزارییە سەرەتاییەكانی وەك ئاو ئاوەڕۆ و كۆنكرێتیان بۆ ئەنجام نەدراوە بەتایبەتی ئەوانەی پێشتر گوند بوون و لە ئێستادا بوونەتە گەڕەك. سەرۆكی لیژنەی خزمەتگوزاری و شارەوانی لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی ئاماژەی بەوەكرد ئەو پڕۆژەو خزمەتگوزاریانەی كەپێویستی سەرەتایی هاوڵاتیانن وەك ئاو ئاوەڕۆ كارەباو كۆنكرێت كردنی كۆڵانەكان لەدەستەڵاتی ئێمەدانییە ، محمەد رەسول، سەرۆكی لیژنەی خزمەتگوزاری و شارەوانی لەئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:" لەدوای ساڵی 2014 كە شەڕی داعش سەری هەڵدا و بەشەبودجەی هەرێم بڕا وەك پێویست خزمەتگوزارییەكانی پارێزگای سلێمانی بە هەردوئیدارەی ڕاپەڕین و گەرمیان وەك پێویست ئەنجام نەدراوەو تەنانەت ئەو پڕۆژانەشی لەسەدا 90 ی تەواو بووە وەستێنراوە". ئەو ئەندامەی لێژنەی خزمەتگوزاریو شارەوانی ئاماژەی بەوەشكرد لەبەر ئەوەی ئێمە دەستەڵاتمان سنوردارە ئەوپڕۆژەو خزمەتگوزاریانەی كەپێویستی سەرەتایی هاوڵاتیانن وەك ئاو ئاوەڕۆ كاەباو كۆنكرێت كردنی كۆڵانەكان لەدەستەڵاتی ئەواندا نییە، وتیشی:" جێبەجێكردنی پرۆژەكان پەیوەندی بە ئەنجومەنی وەزیران و بودجەو شایستە داراییەكانی هەرێم هەیە، بەڵام بەداخەوە هەندێ پڕۆژە هەیە لە هەولێرو دهۆك لەكاركردن نەوەستاوە وخزمەت گوزارییەكانی هاوڵاتیان باشتر ئەنجامدەدرێت بەراورد بە سلێمانی". هەروەها سەرۆكی لیژنەی شارەوانی لەئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی ئەوەشی خستەروو كە هاوڵاتیان كە ڕۆژانە سەردانیان دەكەن و لە كێشەی ئاو ئاوەڕۆ كارەبا كۆنكرێت كردن ، بەنمونە كێشەی ئاو پێویستی بە ملیارێك دینارە ئەوە لەدەسەڵاتی بەڕێوەبەرایەتی ئاودانییە چونكە لەپێشتردا 40 لەسەدی داهاتی ئاو بۆ كاروباری بەڕێوەبەرایەتییەكە خەرج دەكرایەوە بەڵام ڕێژەكە بووەتە لەسەدا 15 و كەمكراوەتەوە. سەرۆكی لیژنەی شارەوانی لە پەرلەمان: هەندێ پڕۆژە هەیە لە هەولێرو دهۆك لەكاركردن نەوەستاوە وخزمەت گوزارییەكانی هاوڵاتیان باشتر ئەنجامدەدرێت بەراورد بە سلێمانی "ئەگەر گەڕەكێكیش پێویستی بە خزمەتگوزارییەك بێت دەبێت ئەو فەرمانگەیە تێچوی پڕۆژەكە دیاربكات ئاڕاستەی وەزارەت بكرێت لەهەولێر بۆ ڕەزامەندی بۆئەوەی پارەی بۆ خەرج بكرێت پڕۆژەكە لەهاویندا داواكراوە جێبەجێبكرێت لەزستاندا وەڵام دەدرێتەوە دەبینن گەڕەكەكە یا كۆڵانەكە دوهێندە زیادی كردوە لەبەر ئەوە پارەكە لەشتی كەدا خەرج دەكرێت، كە ئەم كێشەیە لەهەموو فەرمانگە خزمەتگوزارییەكاندا هەیەو پشتی ئیدارەی سلێمانی شكانووە"، فەرمانگەخزمەتگوزارییەكان دەتوانن ئەوكێشانەی هاوڵاتیان چارەسەربكەن كەتێچوەكەی لە نێوان 10 تا 20 ملیۆن دیناردایە. پارێ.گاری سلێمانی دەڵێت:"بە چارەسەربوونی قەیرانی دارایی پرۆژە وەستاوەكان دەست پێدەكاتەوە". هەڤاڵ ئەبوبكر، پارێزگاری سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" لە ماوەی چوارساڵی ڕابردوو نەمان هێشتوە پڕۆژەخزمەتگوزارییە سنوردارەكان بوەستن كەلەتوانای پارێزگادایە ئەوپڕۆژانەشی لەتوانای ئێمەدانییە ئاڕاستەی لایەنی پەیوەندیداری دەكەین بۆ ئەوەی بودجەی پێویستی بۆ دیاریبكەن". ناوبراو ئەوەشی دووپاتكردەوە كە لە ڕێگای وەزارەتی پلاندانانەوە بودجە دیاریكراوە بۆ كۆمەڵێك پڕۆژەی خزمەتگوزاری كە ئەولەویەتی پێداون لەناوپڕۆژەكان كە پەیوەستن بە خزمەتگوزاری گشتییەوە كە ئومێدەوارن لە ئایندەیەكی نزیكدا دەست پێبكەنەوە. هەڤاڵ ئەبوبەكر، ئەوەشی روونكردەوە كە بۆ ئەو پرۆژانەی هاوڵاتیان داوای دەكەن ئەگەرلەتوانای داراییاندا بوبێت ڕاستەوخۆ پڕۆژەكانیان بۆ جێبەجێكردوون. ئەندامێكی پەرلەمانی كوردستان، پێیوابوو هەڵە لەسەر بنەمای داهاتی پارێزگاكان پڕۆژە خزمەت گوزارییەكان پێشكەش بكرێن. لوقمان وەردی سەرۆكی لیژنەی شارەوانی وگواستنەوەو گەیاندن لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:" ئەوەی جیاكاری لەنێوان شارەكان دەكا غەدرو زوڵمێكە لەهاوڵاتیانی هەرێمی كوردستان دەكرێ، چونكە هەر هاوڵاتیەك لە زاخۆ یا كفری و كەلار هەر هاوڵاتی هەرێمی كوردستانە پێویستە ئاستی پڕۆژەو خزمەتگوزارییەكانیان وەك یەك بێت". هەروەها بە هەڵەی وەسف كرد ئەگەر لەسەر بنەمای داهاتی پارێزگاكان پڕۆژە خزمەت گوزارییەكان پێشكەش بكرێن وتیشی:" داخەوە حكومەت لەم كابینەیە ئەم سیاسەتە پەیڕەو دەكات كە ئەمە سیاسەتێكی زۆر هەڵەیە هەرچەندە ئەمە بەو مانایەنییە كەئیتر لە هەولێرو دهۆك هەموو پڕۆژەیە جێبەجێ دەكرێت بەڵام جیاكاری هەیە لەنێوان شارەكان نەشمان شاردۆتەوە چونكە ئەمە پێچەوانەی دروشمەكانی حكومەت خۆیەتی". ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی: كێشەیەك لەهەموو فەرمانگە خزمەتگوزارییەكاندا هەیەو پشتی ئیدارەی سلێمانی شكاندووە ئەو پەرلەمانتارە جیاكاری لە نێوان شارەكان بە سەرەتای خەتەرناكی و شێواندنی كۆمەڵگا دادەنێت، وتیشی:" ئەوپڕۆژانەشی كە بەتەواو نەكراوی ماونەتەوە بابەتێكی گرنگە بەتایبەت پڕۆژە خزمەتگوزاریەكان بە نمونە نەخۆشخانەیەكی گەورەی ۲۹۰ قەرەوێڵەیی لە دەڤەری ڕاپەڕین كە حەقیان لەسەر حكومەت هەیە چونكە ناوەندێكی گرنگی كوردایەتی و سەرهەڵدانی ڕاپەڕین بوە ناكرێت فەرامۆش بكرێت بۆیە پێویستە حكومەت ئەم پڕۆژانە تەواوبكات". ڕاگەیاندنی شارەوانی سلێمانی ئاماژە بەوە دەدات كە ژمارەی گەرەكەكانی سلێمانی گەیشتووەتە 263 گەرەك. زەردەشت رەفیق، بەرپرسی ڕاگەیاندنی شارەوانی سڵێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" ناتوانین بەژمارە ژمارەی ئەوگەرەكانە دیاریبكەین كەخزمەتوزارییان پیگەیشتوەو چەندی ماوە خزمەتگوزاری پێبگات، ناشتوانین دەرخستەی بودجە بۆ دەستپێكدنەوەی خزمەتزمەت گوزارییەكان دیاری بكرێت چونكە كاتیك گەڕەكێك پێویستی بەخزمەتگوزاری دەبێت دەبێت دەرخستەی بۆبكرێت لەبەر ئەوەی هەرخزمەتگوزارییەك پەیوەندی بە فەرمانگەیەكەوە هەیە". ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی: كێشەیەك لەهەموو فەرمانگە خزمەتگوزارییەكاندا هەیەو پشتی ئیدارەی سلێمانی شكاندووە " هەر گەڕەكێك حكومەت خۆی ئیفرازی كردبێت بڕیاری دروست كردنی دابێت هەموو خزمەت گوزارییەكی بۆدابین دەكرێت نەك گەڕەكەكە هاوڵاتیان خۆیان بەزیادەڕەوی كردبێتی ئەو گەڕەكانەشی كەخۆیان هەڵدەستن بە كۆنكرێت كردنی گەرەكەكان ئەوە ئەو گەرەكانە بەزیادەڕەوی دروست بوون دواتر ئەو بڕیارە گرتنیەوە كەفۆڕمیان بۆبكرێت بۆیە حكومەت داوای لێنەكردون ئەوكارەبكەن، بەڵام ئەگەر گەڕەگێك بیانەویت ئەوكارەبكەن دەتوانن داواكاری پێشكەش بكەن بۆ پێدانی ئەندازیاری شارەزا بۆیان گەرنا حكومەت داوا لەهیچ كەس ناكا خزمەت گوزاری بۆ خۆیان بكات".
هاوڵاتى کونسوڵی گشتی روسیا لە هەولێر پەیامێکی پیرۆزبایی جەژنی نەورۆز ئاراستەی پارێزگاری سلێمانی دەکات و رایگەیاند:" هیوادارین ئەم بۆنە پڕ شکۆیە ببێتە هەوێنی خێر و خۆشی و ئارامی و تەبایی سەقامگیری بۆ خەڵکی هەرێمی کوردستان و کۆماری عێراق". هەر لەنوسراوەکەدا هاتوە، ئاواتەخوازین ساڵی تازە بۆ هەمو خەڵکی هەرێمی کوردستان و بەڕێزتان ببێتە ساڵێکی پڕ سەرکەوتن و دەستکەوتەکان. هەڤاڵ ئەبوبەكر، پارێزگاری سلێمانی، لە تۆری كۆمەڵایەتی تایبەتی خۆی وێنەی نوسراوەكەی كۆنسلوڵخانەی روسیای بڵاوكردۆتەوە و نوسیویەتی :" روسیا پیرۆزبایی جەژنی نەورۆز لە سلێمنی دەكات".
هاوڵاتى به‌رده‌وامى پێکدادان و شه‌رى رووسیا به‌رانبه‌ر به ئۆکرانیا نرخى نه‌وتى خاوى له بازاره‌کاندا به‌به‌رزى هێشتووه‌ته‌وه‌و یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى برێنت به زیاتر له 112 دۆلار مامه‌ڵه‌ى پێوه‌ده‌کرێت. ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه 13ى ئازارى 2022، نرخى یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى برێنت گه‌یشته 112 دۆلار و 42 سه‌نت . هه‌روه‌ها نرخى یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى ئه‌مریکى به 109 دۆلار و 28 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. به‌پێى پێشبینییه‌کانى شاره‌زایانى بوارى نه‌وت، له‌مساڵدا به‌راورد به ساڵى رابردوو، خواست له‌سه‌ر نه‌وت زیاد ده‌کات و بۆ 96 ملیۆن و 500 هه‌زار به‌رمیل له رۆژێکدا به‌رز ده‌بێته‌وه. رۆژى 23ى شوباتى 2022، سه‌رۆکى روسیا جه‌نگى دژى ئۆکرانیا ده‌ست پێکردوو له‌ماوه‌ى بیست رۆژى رابردوودا تا ئێستا جه‌نگه‌که رانه‌گیراوه‌و ئه‌مریکاش سزاى توندى ئابوورى خستووه‌ته سه‌ر مۆسکۆ. .
هاوڵاتى وه‌زاره‌تى به‌رگرى رووسیا به‌مه‌به‌ستى گه‌یاندنى هاوکارى مرۆیى بۆ چه‌ند ناوچه‌یه‌ک هێرشه‌کانى له چه‌ند شوێنێک بۆ سه‌ر ئۆکرانیا راده‌گرێت. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 8ى ئازارى 2022، وه‌زاره‌تى به‌رگرى ڕوسیا ڕایگه‌یاند، له کاتژمێر 10 سه‌رله‌به‌یانى ئه‌مرۆوه هێرشه‌کانیان له چه‌ند ناوچه‌یه‌ک له ئۆکرانیا وه‌ستاندوه به‌مه‌به‌ستى گه‌یاندنى هاوکارى مرۆیى بۆ ئه‌وناوچانه. هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌کراوه که هێرش و بۆردومان بۆسه‌ر شاره‌کانى، کێڤ، خارکێڤ، ماریبۆل و سومى وه‌ستێندراوه و ڕێگه به‌و کاروانى هاوکارى مرۆیى ده‌درێت بچنه شاره‌کان. هێرشى ڕوسیا بۆسه‌ر ئۆکرانیا له 13 یه‌مین رۆژیدایه و له‌هه‌وڵى به‌رده‌وامدایه بۆ داگیرکردنى پایته‌ختى ئۆکرانیا، به‌ڵام تا ئێستا به‌هۆى به‌رگرى ئۆکرانییه‌کانه‌وه نه‌یتوانیوه پێشره‌وى بکات.
.jpg)
هاوڵاتى پوتن حکومه‌تى وڵاته‌که‌ى بۆ ئاماده‌کردنى لیستى وڵاتانى "هه‌نگاوى نادۆستانه دژ به روسیا" ئاماده بکه‌ن تا سه‌رجه‌م ئه‌و وڵاتانه دیارى بکرێن که دژ به روسیا بڕیاریانداوه و گه‌مارۆى ئابوریان خستوه‌ته‌سه‌ریان. ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه 6ى ئازارى 2022، ڤلادیمێر پۆتن سه‌رۆکى ڕوسیا بڕیارێکى بۆ حکومه‌تى وڵاته‌که‌ى ده‌رکردووه که ده‌بێت له ماوه‌ى دوو ڕۆژدا لیستى ناوى ئه‌و وڵاتانه ئاماده بکه‌ن که دژى هاوڵاتیانى ڕوسیا و قه‌واره ڕوسیه‌کان کار ده‌که‌ن. هه‌روه‌ها به‌پێى بڕیاره‌که، کۆمپانیا ڕوسییه‌کان مافیان ده‌بێت قه‌رزه‌کانیان بده‌ن به خاوه‌ن قه‌رزه‌کانى ئه‌و وڵاتانه‌ى که له‌م لیسته‌دا ناویان هاتوه به‌جۆرێکیش سه‌رجه‌م قه‌رزه‌کان به رۆبڵى روسى ده‌درێنه‌وه. بڕیاره‌که‌ى پوتین دواى ئه‌وه دێت که ژماره‌یه‌ک له وڵاتانى ڕۆژئاوا گه‌مارۆى ئابوریان به‌سه‌ر ڕوسیادا سه‌پاندوه، به‌هۆى ئۆپراسیۆنه سه‌ربازیه‌کانى بۆسه‌ر ئۆکرانیا، سزاکان چه‌ندین که‌رتى ئابورى ڕوسیا و که‌سایه‌تییه‌کانى سه‌رکردایه‌تى ڕوسیا و بازرگانه گه‌وره‌کانیان کردوه‌ته ئامانج.
هاوڵاتی وەزیری وزەی ئەمریکا لە تویتەر رایگەیاند، لەبارەی کەوتنەوەی ئاگر لەنزیک وێستگەی ئەتۆمیی زاپۆریژیا، قسەی لەگەڵ وەزیری وزەی ئۆکراینا کردووە و بڕیاریداوە کە "تیمی وەڵامدانەوەی رووداوە ئەتۆمییەکانی ئەمریکا" چالاک بکات. جێنیفەر گرانهۆڵم، وەزیری وزەی ئەمریکا دەڵێت: "ئۆپەراسیۆنەکانی سوپای رووسیا لەنزیک وێستگە ئەتۆمییەکە بێباکانەیە و پێویستە بوەستێندرێت". بە وتەی جێنیفەر گرانهۆڵم، "ریاکتۆرەکانی (کارلێکەرە ئەتۆمییەکان) بە پێکهاتەی بەهێز پارێزراون و بەشێوەیەکی سەلامەت کوژێندراونەتەوە". ئەوەش لە کاتێکدایە کە ئەمڕۆ هەینی 04-03-2022 لەنزیک وێستگەی ئەتۆمیی زاپۆریژیا، کە گەورەترین وێستگەی ئەتۆمی ئەوروپایە، ئاگر کەوتەوە. ئاگرەکە لە باڵەخانەیەکی نزیک وێستگەکە بووە و تیمەکانی ئاگرکوژێنەوە چوونە شوێنی رووداوەکە و دوای چەند کاژێرێک کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکەیان راگەیاند. لەدوای کەوتنەوەی ئاگرەکە، ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراینا رووسیای تۆمەتبارکردووە بە "تیرۆری ئەتۆمی" و ویستی "دووبارەکردنەوەی" کارەساتی چێرنۆبیل.
هاوڵاتی ئەمڕۆ هێزەکانی روسیا هێرشیانکردەسەر گەورەترین بنکەی ئەتۆمی ئەوروپا کە دەکەوێتە باشوری رۆژهەڵاتی ئۆکرانیا، سەرۆکی ئۆکرانیاش رایگەیاند: "ئەمە یەکەم جارە لە مێژووماندا، دەوڵەتی" تیرۆریستی "ڕوسیا پەنای بۆ تیرۆریزمی ئەتۆمی هێناوە". ڤۆڵۆدیمێر زیلینسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا ئەمڕۆ هەینی 4-3-2022، لە پەیامێکدا باسی لەوەشکرد، سوپای روسیا هێرشیکردووەتەسەر بنکەی ئەتۆمی "Zaporizhzhia" دەکەوێتە باشوری رۆژهەڵاتی وڵاتەکەیان و 40%ـی وزەی ئەتۆمی وڵاتەکەیان لەو بنکەدا بەرهەم دەهێنرێت، هەروەها شەش ناوەندی گەورەی ئەتۆمی لەکۆی 15 ناوەندی ئۆکرانیا دەکەونە ئەو بنکەیە. ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەمە یەکەم جارە لە مێژووماندا. لە مێژووی مرۆڤایەتیدا دەوڵەتی تیرۆریستی (ڕوسیا)، پەنای بۆ تیرۆریزمی ئەتۆمی هێناوە". سەرۆکی ئۆکرانیا ئەوەشی خستوەتەڕو، بنکەی "Zaporizhzhia" گەورەترین بنکەی ئەتۆمییە لە ئەوروپا، "بۆیە هیچ دەوڵەتێک لە جیهاندا نیە جگە لە روسیا، کە راستەوخۆ یەکەکانی ناوەندی ئەتۆمی بۆردومان بکات". بەرەبەیانی ئەمڕۆ دەسەڵاتدارانی ئۆکرانیا بڵاویانکردەوە، لە ئەنجامی هێرشێکی روسیا بۆ سەر بنکەی Zaporizhzhia ئاگر کەوتوەتەوە و بەوهۆیەش ناوەندێکی بنکە ئەتۆمییەکە لەکار کەوتووە، بەڵام زیان بە بەشە سەرەکییەکانی بنکەکە نەگەیشتووە.
هاوڵاتی دادگای باڵای فیدراڵیی عێراق ڕایگەیاند:" لیژنەی تایبەت بە لێکۆڵینەوە لە کەیسەکانی گەندەڵی لە عێراق، کە فەریق ئەحمەد ئەبو رغیف، بریکاری وەزارەتی ناوخۆی عێراق سەرۆکایەتی دەکات، نادەستوورییە". بەپێی دەقی بڕیارەکە کە دادگای باڵای فیدراڵیی عێراق بڵاویکردەوە، دادگەکە ئەمڕۆ چوارشەممە 02-03-2022، سەبارەت بە بڕیاردان لە سکاڵایەک کە دژی پێکهێنانی لیژنەکە تۆمارکراوە، دانیشت و رایگەیاند: "فەرمانی دیوانیی ژمارە (29)ی ساڵی 2020 کە تایبەتە بە پێکهێنانی لیژنەیەکی هەمیشەیی بۆ لێكۆڵینەوە لە کەیسەکانی گەندەڵی و تاوانە گەورەکان دروست نییە، بۆیە لیژنەکەمان هەڵوەشاندەوە، ئەم بڕیارەش لە رێکەوتی دەرچوونییەوە جێبەجێ دەکرێت، چونکە پێکهێنانی ئەو لیژنەیە پێچەوانەی بڕگەی یەکەمی ماددەی 37 و دەقی ماددەکانی 47 و 87 و 88ی دەستوورە، کە پاراستنی ئازادی و شکۆی مرۆڤ و جیاکردنەوەی دەسەڵاتەکان لە یەکدی و سەربەخۆیی دادگەیان مسۆگەر کردووە". دادگای باڵای فیدراڵیی عێراق راشیگەیاند: "پێکهێنانی ئەو لیژنەیە وەکو هەموارکردنی یاسای دەستەی دەستپاکییە کە دەستەیەکی دەستوورییە تایبەت بە لێکۆڵینەوە لە کەیسەکانی گەندەڵی دارایی و کارگێڕی". مستەفا کازمی، سەرۆکوەزیرانی عێراق لە مانگی هەشتی ساڵی 2020دا لیژنەیەکی بە سەرۆکایەتی ئەحمەد ئەبو رغیف پێکهێنا بۆ لێکۆڵینەوە و ئەندامێتی چەند ئەفسەرێکی باڵای وەزارەتی ناوخۆ، دەزگای دژەتیرۆر، لەگەڵ دەزگای ئاسایشی نیشتمانی و دەستەی دەستپاکی و دەسەڵاتێکی زۆری پێدا، کازمی هەروەها دەزگای دژەتیرۆری عێراقی راسپارد بڕیارەکانی لیژنەکە بە رەزامەندی دادگە جێبەجێ بکات، بۆیە تاوەکو ئێستا بە راسپاردەی لیژنەکەی ئەحمەد ئەبو رغیف چەندین بەرپرسی ئێستا و پێشووی عێراق بە تۆمەتی تێوەگلان لە گەندەڵی دەستگیرکراون.
.jpg)
هاوڵاتی سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، ئەوەی ئاشكراكرد، لە ئایندەیەكی نزیكدا هێزی سەربازی دەنێرێتە وڵاتانی ئەندامی ناتۆ لە رۆژهەڵاتی ئەوروپا. جۆبایدن لە كاتی گەڕانەوەیدا بۆ واشنتۆن، دەربارەی گرژییەكانی سەر سنووری رووسیا-ئۆكراینا رایگەیاند: "لە ئایندەیەكی نزیكدا سەربازانی ئەمریكی دەنێرینە وڵاتانی ئەندامی ناتۆ لە رۆژهەڵاتی ئەوروپا". پێشتر جۆن كیربی وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا، ئەوەی راگەیاندبوو كە دژ بە هەر رەوشێكی چاوەڕواننەكراو لە قەیرانی ئۆكراینا و پشتیوانی كردنی هێزی ناتۆ، هەشت هەزار و 500 سەربازیان خستووەتە باری ئامادەباشییەوە. زیاتر لەمانگێكە سوپای رووسیا هەزاران تانك و مووشەكی دووری مەودا و سەربازی لەسەر سنوری رووسیا ئۆكرانیا جێگیر كردووەو چەندین جار پوتن سەرۆكی رووسیا هەرەشەی داگیركردنی ئۆكرانیای كردووە.
هاوڵاتی تەندروستی سلێمانی رایگەیاند، لەماوەی پێنج رۆژدا لە سلێمانی 47 كەس بەھۆی رووداوی كەوتنەوە سەردانی نەخۆشخانەیان كردووە . بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی رایگەیاند: بەپێی ئامارێك لە ماوەی پێنج ڕۆژدا ھەزار و 634 كەس سەردانی نەخۆشخانەی شاریان كردووە، لەو ژمارەیە 619 كەسیان داخڵ كراون و چارەسەریان پێدراوە. وەك تەندروستی سلێمانی ئاماژەی پێداوە، لەماوەی پێنج رۆژدا لە سلێمانی 47 كەس بەھۆی رووداوی كەوتن و و 18 كەسی تر بەھۆی رووداوی ھاتووچۆوە سەردانی نەخۆشخانەیان كردووە.
هاوڵاتی هەریەک لە وڵاتانی ئەمریکا، کەنەدا و بەڕیتانیا، چەک ڕەوانە دەکەن بۆ ئۆکرانیا و ڕایانگەیاند، پشتیوانی ئۆکرانیا دەبن لە ئەگەری هەڵگیرسانی جەنگ دژی ڕووسیا. هەرچەندە ئاژانسی رۆیتەرز لە هەواڵێکدا ڕایگەیاند، وەزیری بەرگریی ئەڵمانیا هەڵوێستی ئەڵمانیای خستووەتە ڕوو کە ئەڵمانیا لە ئێستادا چەک نانێرێت بۆ ئۆکرانیا، بەڵام ناتۆ و وڵاتانی ئەمریکا، بەڕیتانیا، کەنەدا، چەک ڕەوانەی ئۆکرانیا دەکەن. ئاژانسی ئینڤیرێڵت تایمز لە هەواڵێکدا ڕایگەیاند، ئەمریکا بەڵێنی بە ئۆکرانیا داوە چەکی بۆ بنێرێت، کە پێک دێ لە: موشەک، کەشتی جەنگی، چەکی دەستی. جێی ئاماژەیە، هەفتەی ڕابردوو بێن واڵاس، وەزیری بەرگریی بەڕیتانیا ڕایگەیاند، چەکی دژە تانک دەنێرن بۆ ئۆکرانیا و لەگەڵ چەند مەشقپێکەرێک بۆ مەشق پێکردنی بەکارهێنانی چەکی دژە تانک. لە ئەنجامی گفتوگۆکانی جنێڤ، مۆسکۆ و واشنتن رێککەوتن گرژییەکانیان لەبارەی ئۆکراینا کەمبکەنەوە و لە داهاتوودا درێژە بە گفتوگۆکانیان لەو بارەوە بدەن بۆ ئەوەی رێگە لە دروستبوونی ململانێی زیاتر بگرن.
هاوڵاتی نیوەرۆی ئەمڕۆ سێشەممە نرخی نەوت بەشێوەیەكی بەرچاو بەرزبونەوەی تۆماركردو بەرمیلێك نەوتی برێنت گەیشتە 82 دۆلارو 11 سەنت. نرخی یەك بەرمیل نەوتی خاوی برێنت ە 82 دۆلارو 11 سەنت مامەڵەی پێوە دەكرێت. هەروەها نرخی نەوتی تەكساس 79 دۆلارو 57 سەنت مامەڵەی پێوە دەكرێت.
هاوڵاتى فەرەنسا بەستنی دەمامکی کردە ناچاری لە پاریسی پایتەخت و هەر کەسێکیش بە بڕیارەکەوە پابەند نەبێت بڕێک پارە غەرامە دەکرێت، ئەوەش بەهۆی بەرزبوونەوەی حاڵەتەکانی تووشبون بە ڤایرۆسی کۆرۆنا. پۆلیسی فەرەنسا لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاند لە رۆژی هەینییەوە بڕیاردراوه به‌ناچاركردنی هاوڵاتیان تا ده‌مامك له شه‌قامەکانی پاریس ببەستن و هەر کەسێکیش سەرپێچی بکات بە بەڕی 135 یۆرۆ غەرامە دەکرێت. بڕیارەکە تەنها شەقامە گشتییەکانی پاریس دەگرێتەوە و بۆ سەروو تەمەن 11 ساڵ جێبەجێ دەکرێت، جگە لەو کەسانەی پاسکیلسوارن یان ئۆتومبیل لێدەخوڕن. چەندین رێکاری تریش گیراونەتەبەر بۆ رێگرتن لە بڵاوبوونەوەی ئۆمیکرۆن لەوانە درێژکردنەوەی داخستنی یانە شەوانەکان و داوا کردن لە خەڵکی وڵاتەکە تا کارەکانیان لە ماڵەوە ئەنجام بدەن. پێشتر بڕیاری بەستنی ماسک لە زۆر شوێنی تر کراوە بە ناچاری لە فەرەنسا وەک دامودەزگا گشتییەکان و هۆکارەکانی گواستنەوەی گشتی. ئۆلیڤەر ڤێران وه‌زیری ته‌ندروستی فەڕه‌نسا پێشتر رایگەیاندبوو، وڵاته‌كه‌ی رووبەرووی شه‌پۆلێكی فراوانی كۆرۆنا بووه‌ته‌وه، به‌تایبه‌ت جۆره‌كانی ده‌لتا و ئۆمیكرۆن. به‌پێی دواین ئاماری ته‌ندروستی فەڕه‌نسا، له‌ماوه‌ی 24 كاتژمێری رابردودا 208 هەزار حاڵەتی نوێی تووشبون تۆمارکراون و 240 کەسیش بەهۆی کۆرۆناوە گیانیان لەدەستداوە.
هاوڵاتی هاوسەرۆکی یەکێتی لەسەر شەهیدبوونی ژمارەیەک پێشمەرگە لە میحوەری گەرمەسێر دەڵێت، "پێویستی زیاترمان بە پلان، بەرنامەی ھاوبەش و ھەماھەنگی ھەیە". ئەمرۆ 28ی تشرینی دووەمی 2021. بافڵ تاڵەبانی، هاوسەرۆکی یەکێتی نیشتمانی کوردستان لە پەیامێکدا دەشڵێت، "بە نیگه‌رانيیەکی زۆرەوە له چه‌ندبارەبوونه‌وه‌ی ئەم پەلامارە تیرۆریستییانە بۆ سەر سەنگەرەکانی ھێزی پێشمەرگە، لە ناوچە کێشەلەسەر و دابڕێندراوەکانی ھەرێم دەڕوانم. بۆ بەرپەرچیدانەوەی ئەم پەلامارانە". ئاماژەی بەوەشکردووە، پێویستی زیاترمان بە پلان، بەرنامەی ھاوبەش و ھەماھەنگی ھەیە، بەتایبەت چڕکردنەوەی کارکردنی پێکەوەیی زیاتر لە نێوان ھێزی پێشمەرگە و سوپای عێراقدا، بۆ رووبەڕووبوونەوەی پاشماوەکانی داعش و رێگری لە جموجۆڵەکانیان کە مایەی ھەڕەشەی جددین بۆ ئەو سنوورانە. دەقی پەیامەکە: شەوی رابردوو لە ھەوڵێکی ترسنۆکانەی دیکەی تیرۆریستاندا، په‌لاماری سەنگەرەکانی پێشەوەی پێشمەرگە لە سنووری کوڵەجۆی گەرمیان درا. بەداخ و پەژارەیەکی زۆرەوە له ئه‌نجامی ئه‌و كرده‌وه تیرۆریستییه، پێنج پێشمەرگەی قارەمان شەھید بوون و چوار پێشمەرگەی دیکەش برینداربوون. وێڕای سەرکۆنەی ئه‌م پەلامارە تیرۆریستییە، پرسە و سەرەخۆشی و هاوخەمی قوڵی خۆمان ئاراستەی كەسوكار و خانەوادەی سەربەرزی ئەو شەهیدانەمان دەکەین، هیوای زوو چاکبوونەوەش بۆ بریندارەکان دەخوازین. بە نیگه‌رانيیەکی زۆرەوە له چه‌ندبارەبوونه‌وه‌ی ئەم پەلامارە تیرۆریستییانە بۆ سەر سەنگەرەکانی ھێزی پێشمەرگە، لە ناوچە کێشەلەسەر و دابڕێندراوەکانی ھەرێم دەڕوانم. بۆ بەرپەرچیدانەوەی ئەم پەلامارانە، پێویستی زیاترمان بە پلان، بەرنامەی ھاوبەش و ھەماھەنگی ھەیە، بەتایبەت چڕکردنەوەی کارکردنی پێکەوەیی زیاتر لە نێوان ھێزی پێشمەرگە و سوپای عێراقدا، بۆ رووبەڕووبوونەوەی پاشماوەکانی داعش و رێگری لە جموجۆڵەکانیان کە مایەی ھەڕەشەی جددین بۆ ئەو سنوورانە. لێرەوە جارێکی تر داوادەکەین دۆسیەی ئەمنی ئەو ناوچانە بە ھاوبەشی، بە سیاسەت و تێڕوانینێکی ترەوە لەپێناو سەقامگیریی، ئاسایش و ئارامی زیاتر بەڕێوەببرێن. دووبارە سەربەرزی بۆ ڕۆحی شەھیدەکانمان و خودای گەورە ئارامی بە كه‌سوكاری شه‌هیدان ببەخشێت. ھیوای زوو چاکبوونەوە بۆ بریندارەکانمان دەخوازین و بۆ ھەر ھاوکاری و چارەسەرێکی خێرا ئامادەی خۆمان دەردەبڕین و لەگەڵتانین.
هاوڵاتی سەرۆکشارەوانی شاری میونشنی پایتەختی هەرێمی باڤاریای ئەڵمانیا، ئامادەیی خۆی بۆ وەرگرتنی کۆچبەرانی سەر سنووری نێوان پۆڵەندا و بێلاڕووس رادەگەیێنێت، بەڵام حکومەتی ئەڵمانیا هێشتا رەزامەندیی لەسەر وەرگرتنی هیچ کۆچبەرێک دەرنەبڕیوە. بەگوێرەی میدیای ئەڵمانی، ڤێرانا دیتێ، سەرۆکشارەوانی شارەکە رۆژی چوارشەممە رایگەیاندووە: "ئێمە چیدیکە ناتوانین تەماشابکەین خەڵک بێ یارمەتی لە چارەنووسێکی نادیاردا بمێننەوە، کە تەنانەت هەندێکیان بەهۆی برسێتی و نەخۆشی گیانیان لەدەستدا." سەرۆکشارەوانیی میونخ هەروەها سەرکۆنەی ئەو مامەڵەیە دەکات، کە لە سەر سنووری پۆڵەندا و بێلاڕووس لە بەرامبەر کۆچبەران بەکاردەهێنرێت. لە کۆتای مانگی رابردوو، ڤێرانا دێتێ بە حکومەتی فیدڕالیی ئەڵمانیای گوتبوو کە شارەکەیان دەتوانێت خۆی لە کۆچبەرە لێقەوماوەکان بکاتە خاوەن، وەکو میدیای ئەڵمانی باسی کردووە. بەرپرسانی شارەکە داوایان لە حکومەت کردووە کە کۆچبەران راستەوخۆ بگوازرێنەوە بۆ میونشن، کە تاوەکو ئێستا داواکە وەڵامنەدراوەتەوە. ساڵی 2019، میونشن خۆی بە "پەناگەیەکی ئارام" راگەیاند. ئێستاش پابەندبوونی خۆی بە هاوکاریکردنی ئەو کۆچبەر و پەناخوازانە دووپاتدەکاتەوە کە لەسەر سنوورەکانی دەرەوەی یەکێتیی ئەوروپا گیریان خواردووە، لەگەڵ ئەوانەشی لە ئەفغانستانەوە رۆیشتوون. ئەو داواکارییەی سەرۆکی شارەوانی میونشن لە کاتێکدایە کە حکومەتی فیدڕاڵی ئەڵمانیا پێیوایە دەبێت یەکێتیی ئەوروپا لە مامەڵەکردن لەگەڵ کۆچبەراندا، یارمەتی پۆڵەندا بدات و سزای نوێش بەسەر بێلاڕووسدا بسەپێنێت تاوەکو ناچار بێت رێگە لە شەپۆڵی کۆچبەران بگرێت.
