هاوڵاتى خالید ره‌نجده‌ر، براى مه‌لا کرێکار ئاشکراى ده‌کات که دادگاى باڵاى ئیتاڵیا بڕیاریداوه که سزاکه‌ى مامۆستا کرێکار وه‌ک خۆى بمێنێته‌وه، واتا 12 ساڵ حکوم له زیندان به‌سه‌ر ببات، به‌ڵام دادگا 90 ڕۆژى به‌ده‌سته‌وه‌یه که ئه‌و بڕیاره به‌نوسین بدات به‌پارێزه‌ره ئیتاڵییه‌که و ئه‌ویش شکاتى له‌سه‌ر بکاته‌وه. خالید ره‌نجده‌ر، براى نه‌جمه‌دین فه‌ره‌ج ئه‌حمه‌د ناسراو به مه‌لا کرێکار نوسویه‌تى:"دوێنێ چوارشه‌ممه دادگاى باڵاى ئیتاڵیا بڕیاریدا حوکمه‌که‌ى مامۆستا کرێکار وه‌ک خۆى بمێنێته‌وه، واتا 12 ساڵ حوکم، دادگا ئه‌م بڕیاره‌ى به‌زاره‌کى به‌پارێزه‌ره‌که‌ى وتوه". هه‌روه‌ها ئاماژه‌ى به‌وه‌شکردوه، ئێستا دادگا 90 ڕۆژى به‌ده‌سته‌وه‌یه که ئه‌و بڕیاره به‌نوسین بدات به‌پارێزه‌ره ئیتاڵییه‌که و ئه‌ویش شکاتى له‌سه‌ر بکاته‌وه، ئه‌گه‌ر به‌ڵگه‌ى نوێ هه‌یه پێشکه‌شى بکات، دواى ئه‌وه دادگا جارێکیتر دانیشتنى بۆ ده‌کاته‌وه. هۆکارى سه‌پاندنى 12 ساڵ سزا به‌سه‌ر مه‌لا کرێکاردا ئه‌وه‌یه که نه‌رویج و ئیتاڵیا پێیانوابو مه‌لا کرێکار سه‌رکردایه‌تى بزاڤى ره‌وتى شاخ ده‌کات به‌پێى وته‌ى خالید ره‌نجده‌ر، هۆکارى سه‌پاندنى 12 ساڵ سزا به‌سه‌ر مه‌لا کرێکاردا ئه‌وه‌یه که نه‌رویج و ئیتاڵیا پێیانوابو مه‌لا کرێکار سه‌رکردایه‌تى بزاڤى ره‌وتى شاخ ده‌کات. نه‌جمه‌دین فه‌ره‌ج ئه‌حمه‌د، ناسراو به مه‌لا کرێکار، له‌سه‌ره‌تاى ساڵى 2020ه‌وه، له نه‌رویجه‌وه راده‌ستى ئیتاڵیا کرا و له‌و وڵاته‌ش، 12 ساڵ سزاى زیندانیکردنى به‌سه‌ردا سه‌پێندراوه.
هاوڵاتی نوێنەری تایبەتی نەتەوەیەكگرتوەكان لەعێراق پەیامێك ئاراستەی پارتی‌و یەكێتی دەكات‌و ڕایگەیاند:"هەرێمی كوردستان قسەكانی ساڵێك پێش ئێستای منیان بەهەند وەرنەگرت". جنین پلاسخارت لەكۆبونەوەیەكی تایبەتی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی ڕایگەیاند: "پەیوەندیەكانی نێوان بەغداو هەولێر خراپن‌و هۆكارەكەشی نەمانی متمانەیە". هەروەها راشیگەیاند:" ساڵێك پێش ئێستا هۆشداریم بەسەركردەكانی هەرێمدا كە ناكۆكیەكانیان وەلاوەبنێن‌و داواكانیان بەهەند وەرنەگرت، بۆیە ئێستا خەڵك باجەكەی دەدات و لە دۆخێكی خراپدان و وڵاتانیش فراوانتر دەستیان خستۆتە كاروبارەكانی هەرێمەوە". نوێنەری تایبەتی نەتەوەیەكگرتوەكان لەعێراق ئەوەشی دووپاتكردەوە كە پێویستە "سەركردەكانی كورد ناكۆكەكانیان وەلاوەبنێن‌و ناوچەی زەردو سەوز نەمێنێت، بەڵام نەك ئەوە نەكراوە، ئێستا دۆخەكە خراپترە". لە ساڵی ڕابردوو لەهەولێر، پلاسخارت نوێنەری تایبەتی نەتەوەیەكگرتوەكان لەبەردەم بەرپرسانی هەرێم ڕایگەیاند:" مەترسی لەسەر قەوارەی هەرێمی كوردستان هەیە"، بەڵام سەركردایەتی لایەنەكان بەتایبەت پارتی و یەكێتی وەك ئەو دەڵێت گوێیان بە هۆشیارییەكەی ئەو نەداوە. هاوكات، ماتیو تۆلەر، باڵوێزی ئەمریكا لەعێراق بەبۆنەی كۆتایی هاتنی ئەركەكانی هەمان هۆشداری پلاسخارتی دا بە لایەنە سیاسییەكان و لەگەڵ بەرپرسانی باڵای هەرێم كۆبۆتەوەو هۆشاری پێداون.
هاوڵاتى سکرتێرى گشتیى ناتۆ به فه‌رمى داواکارییه‌که‌ى سوید وفینلانداى بۆ به‌ئه‌ندامبوونيان له په‌یمانى باکورى ئه‌تڵه‌سى (ناتۆ)وه‌رگرت. ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 18ى ئایارى 2022، یه‌نس ستۆلتنبێرگ، سکرتێرى گشتیى ناتۆ داواکارى ئه‌و دوو وڵاته‌ى وه‌رگرت و رایگه‌یاند" هه‌نگاوێکى مێژوویه‌و ئه‌ندامانى ناتۆ تاوتوێى ده‌که‌ن". دواى له‌شکرکێشى رووسیا بۆ سه‌ر ئۆکرانیا گۆڕانکارییه‌کى گه‌وره له سیاسه‌تى بێلایه‌نیى سه‌ربازیى ئه‌و دوو وڵاته دروست بووه و ئه‌مڕۆ به فه‌رمى داوایان له ناتۆ کردووه، له هاوپه‌یمانێتییه‌که قبووڵیان بکه‌ن. هه‌موو ئه‌ندامانى دیکه‌ى ناتۆ ره‌زامه‌ندیان ده‌ربریووه بۆ ئه‌و دوو وڵاته، ته‌نها تورکیا تێبینى له‌سه‌ر به ئه‌ندامبوونى سوید وفینلاندا هه‌یه و هۆکاره‌که‌شى بۆ بوونى چالاکییه‌کانى پارتى کرێکارانى کوردستان و داڵده‌دانى ئه‌ندامانى فتحوڵا گوله‌ن گه‌راندووه‌ته‌وه. هاتنی ئەم دوو وڵاتە خاوەن جیۆسیاسیە گرنگەی ئەوروپا بۆ ناو ناتۆ، پیگەی تورکیا لاواز دەکات و دەریای بەڵتیك بەتەواوی بەڕوی ڕوسیادا دا دەخات. په‌یمانى باکورى ئه‌تڵه‌سى (ناتۆ) 30 ئه‌ندامى له‌خۆى گرتووه‌و هه‌ماهه‌نگى سه‌ربازى و هه‌واڵگرى له‌نێوانیاندا هه‌یه‌و ئه‌مریکا پێشه‌وایه‌تى ده‌کات.
هاوڵاتی هێزی ئاسمانی ئەمریكا مووشەكە نوێیەكەیان تاقیكردووەتەوە كە خێراییەكەی پێنج هێندەی دەنگە ئەوەش وەك وەڵامێك لەرووی سەربازییەوە بەرانبەر رووسیا. هێزی ئاسمانی ئەمریكا ئەوەی خستۆتەروو كە تاقیكردنەوەكە لە نزیك كەناراوەكانی باشوری كالیفۆرنیا ئەنجامدراوە و تێیدا سەركەوتووبوون. لەسەر ئاستی جیهان، ئەمریكا و رووسیا هەنگاوەكانیان بۆ دروستكردنی ئەو مووشەكە نوێیانە چڕ كردووەتەوە و بە نەوەی نوێی چەك دادەنرێن. تاقیكردنەوەی ئەو مووشەكە نوێیە لەلایەن ئەمریكاوە لە ئێستادا وەك وەڵامێكە بۆ رووسیاو كە لە ئێستادا لە جەنگێكدایە بەرانبەر ئۆكرانیا.
هاوڵاتى سه‌رۆک کۆمارى تورکیا باسى به‌هێزى و چالاکییه‌کانى پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که) له وڵاتانى ئه‌وروپا ده‌کات، له‌کاتێکدا که سوپاکه‌ى له بادینان به‌ده‌ست گه‌ریلاوه شکستى هێناوه. ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان، سه‌رۆک کۆمارى تورکیا رایگه‌یاند:" ئه‌گه‌ر فینلاند و سوید داواکاریه‌کانى تورکیا سه‌باره‌ت به پرسى په‌که‌که جێبه‌جێ نه‌که‌ن، رازى نابین ببنه ئه‌ندام له رێکخراوى هاوپه‌یمانى باکورى ئه‌تڵه‌سى (ناتۆ)". ئه‌ردۆغان وڵاتانى سوید و فیله‌ندا و هۆڵنداى به‌میوانداریکردنى سه‌رکرده‌کانى پارتى کرێکارانى کوردستان (په‌که‌که) تۆمه‌تبارده‌کات که "له تورکیا له لیستى تیرۆردایه". هه‌روه‌ها ئه‌ردۆغان ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه که" په‌که‌که له‌و وڵاتانه له چالاکییه‌کانیان به‌رده‌وامن، سویدو فیله‌ند رێگریان لێ ناکه‌ن و هه‌ڵوێستیان به‌رانبه‌ریان نییه". ئه‌مه له‌کاتێکدایه که ناوه‌ندى راگه‌یاندن و چاپه‌مه‌نى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل(هه‌په‌گه) دوێنێ یه‌کشه‌ممه 15ى ئایار، ئامارى مانگێکى چالاکییه‌کانیان بڵاوکرده‌وه به‌رانبه‌ر سوپاکه‌ى ئه‌ردۆغان که 427 سه‌ربازیان کوژراون و 88 دیکه برینداربوون. هاوکات، هه‌ر دوێنێ گه‌ریلا سوپاکه‌ى ئه‌ردۆغانى له‌ناوچه‌کانى برادۆست و ئاڤاشین و زاپ کردووه‌ته دۆزه‌خ بۆ سه‌ربازه‌کانى تورکیاو 15 لێ کوژراوه‌و چه‌ند سه‌ربازێکى دیکه‌ش برینداربوون و به سێ کۆپته‌ر ته‌رمى کوژراو برینداره‌کانیان بردووه‌ته‌وه بۆ وڵاته‌که‌یان.
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاوى له بازاره‌کانى جیهاندا به هه‌رسێ جۆرى برێنت و ئه‌مریکاو ئۆپێکه‌وه به‌رزبوونه‌وه‌ى زۆر به‌سه‌ر نرخه‌که‌یاندا هاتووه. له ئێستادا یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى برێنت له بازاره‌کانى جیهاندا به 114 دۆلارو 28 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا گه‌یشته 113 دۆلارو 72 سه‌نت. هاوکات یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى ئۆپێک به 112 دۆلارو 47 سه‌نته‌وه مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. به‌رزبونه‌وه‌ى نرخى نه‌وتى خاو دواى ئه‌وه دێت که به‌رپرسانى باڵاى سوێد و فله‌ندا سوورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى په‌یوه‌ندى به هاوپه‌یمانى باکورى ئه‌تڵه‌سى(ناتۆ) بکه‌ن، ئه‌وه‌ش له‌لایه‌ن رووسیاوه به‌توندى ره‌خنه‌ى لێ گیرا و له‌زارى وته‌بێژى کرملنه‌وه ئه‌وه راگه‌یاندرا که چوونى ئه‌و دوو وڵاته بۆ چوونه ناو ناتۆ، ئاسایشى ئه‌وروپا باشتر ناکات. هاوکات، کۆمپانیا نه‌وتییه گه‌وره‌کانى جیهان ئاماده نیین به‌رهه‌مى خستنه‌روو زیاتر بکه‌ن له بازاردا که خواستێکى زۆرى له‌سه‌ره ئه‌وه‌ش هۆکارێکى دیکه‌ى به‌رزبونه‌وه‌ى نرخى نه‌وتى خاوه. به‌هۆى شه‌رى رووسیا به‌رانبه‌ر ئۆکرانیا سوته‌مه‌نى له جیهاندا به‌تایبه‌ت نرخى غازو به‌نزین دوو به‌رانبه‌ر زیادى کردووه.
هاوڵاتى گه‌نجێک له تاوانێکى ره‌گه‌زپه‌رستیدا له یه‌کێک له ناوچه‌ى ره‌شپێسته‌کانى شارى نیویۆرک 10 ره‌شپێستى کوشت و سیانى دیکه‌شى بریندار کردووه. میدیاکانى ئه‌مریکا، له ناوچه‌ى (بوفالۆ)ى تایبه‌ت به ره‌شپێسته‌کان له نیویۆرک که‌سێکى سپى پێستى ته‌مه‌ن 18 ساڵ که خوێندکارى زانکۆیه، له تاوانێکى ره‌گه‌زپه‌رستیدا له‌ناو فرۆشگایه‌کدا ده‌ستدرێژى گولـله‌ى کردووه و له ئه‌نجامدا 10 که‌سى کوشتووه و سێ که‌سی دیکه‌شى بریندار کردووه. دادگاى نیویۆرک ئاشکراى کردووه، تۆمه‌تباره‌که ناوى (بایتۆن جیندرۆن)ه و خه‌ڵکى برۆکلینه و کاره‌که‌ى له تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان راسته‌وخۆ په‌خش کردووه. پێش ده‌ستگیر کردنى له‌لایه‌ن پۆلیسه‌وه هه‌وڵى خۆکوشتنى داوه و قوربانییه‌کانیش 11یان ره‌شپێستن و دوانییان سپى پێست، یه‌کێک له کوژراوه‌کانیش پاسه‌وانێکى فرۆشگاکه‌یه که رووبه‌ڕووى بووه‌ته‌وه.
.jpg)
هاوڵاتى یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى برێنت 111 دۆلارى تێپه‌راند و نه‌وتى ئه‌مریکاش به 110 دۆلار مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. ئه‌مڕۆ شه‌ممه 14ى ئایارى 2022، نرخى نه‌وتى خاو له بازاڕه‌کانى جیهاندا به‌ڕێژه‌یه‌کى به‌رچاو ڕووى له به‌رزبوونه‌وه کردووه‌و یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى برێنت له ئێستادا به 111 دۆلارو 22 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه‌ى ده‌کرێت، پێشتر به 107 دۆلارو 45 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرا. هاوکات نرخى یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى ئه‌مه‌ریکى به 110 دۆلارو 16 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت، به‌ڵام پێشتربه 106 دۆلارو 14 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرا. به‌رزبوونه‌وه‌ى نه‌وتى خاو په‌یوه‌ندى راسته‌وخۆى به شه‌ڕى روسیا به‌رانبه‌ر ئۆکرانیا هه‌یه و وڵاتانى ئه‌وروپا بریاریانداوه خۆیان ئاماده بکه‌ن چیتر غاز له رووسیا نه‌کرن.
هاوڵاتى ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان، دانبه‌وه‌دا ده‌نێت که ئه‌مریکا گوێ له تورکیا ناگرێت له‌باره‌ى تۆمه‌تبارکردنى هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات(یه‌په‌گه)وه. ئه‌مڕۆ هه‌ینى، ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان سه‌رۆک کۆمارى تورکیا له‌باره‌ى لێخۆشبونى ئه‌مریکا له سزاکانى سه‌ر سوریا رایگه‌یاند، ئه‌سته‌مه ئه‌م هه‌ڵه‌یه‌ى ئه‌مریکا قبوڵ بکه‌ن، راشیگه‌یاند:" هه‌مو ئه‌و ئیدارانه‌ى که له‌م چه‌ند قۆناغه‌ى دواییدا له ئه‌مریکا هاتون، پشتیوانیى یه‌په‌گه ده‌که‌ن، ئۆتۆمبێل و که‌ره‌سته و ته‌قه‌مه‌نییان به بارهه‌ڵگره‌وه بۆ ناردوون". هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند" هه‌رچه‌نده ئه‌مه‌مان به هه‌موو ئیداره‌کانى ئه‌مریکا وت(ئیداره‌ى تره‌مپ، ئیداره‌ى جۆیایدن)، به‌ڵام گوێییان نه‌گرت و ئه‌م پڕۆسه‌یه به‌رده‌وام بووه". هاوکات باسى له پڕۆسه‌ى ئه‌ندامبونى فینلاند و سوید له ناتۆ کرد که بۆچونێکى ئه‌رێنییان نییه، ئه‌ردۆغان وتیشى:"وڵاتانى سکاندیناڤیا، وه‌کو میوانخانه‌یه‌ک وان بۆ گروپه چه‌کداره‌کانى په‌که‌که و چه‌ند رێکخراوێکى دیکه‌ش له سوید و هۆڵندا گیرساونه‌ته‌وه، ئه‌مه جگه له‌وه‌ى وه‌کو په‌رله‌مانتار له په‌رله‌مانه‌کانیاندا چالاکن، بۆیه له‌م خاڵه‌دا ناکرێت روانگه‌یه‌کى ئه‌رێنیمان هه‌بێت".
.jpg)
هاوڵاتى له‌به‌ریتانیا 16 سه‌ندیکا که نوێنه‌رایه‌تى شه‌ش ملیۆن که‌س ده‌که‌ن داواکارى ئازادى عه‌بدوڵا ئۆجالان دووپاتده‌که‌نه‌وه. که‌مپینى ئازادى بۆ عه‌بدوڵا ئۆجالان له 16سه‌ندیکاى به‌ریتانیا ده‌ستیان پێکردبووه، سه‌ندیکاى یه‌کێتى کرێکارانى کۆمه‌ڵایه‌تى (ئێس ده‌بڵیو) که له که‌رتى خزمه‌تگوزارى کۆمه‌ڵایه‌تیدایه و 15 هه‌زار ئه‌ندامى هه‌یه، بڕیاریانداوه که ئه‌وانیش به‌شدارى له که‌مپینى ئازادى بۆ عه‌بدوڵا ئۆجالاندا بکه‌ن. مانگى رابردوو له کۆنگره‌ى سه‌ندیکاکانى په‌روه‌رده‌ى نه‌ته‌وه‌ییدا که 510 هه‌زار ئه‌ندامى هه‌یه و 1700 نوێنه‌ر پۆسته‌رى عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان رێبه‌رى گه‌لى کورد به‌رزکردبوه‌وه به‌دروشمى "ئازادى بۆ عه‌بدوڵا ئۆجالان". هه‌روه‌ها سه‌ندیکاى شۆفێرانى شه‌مه‌نده‌فه‌ر ئاسله‌ف هه‌فته‌ى داهاتوو کۆنفرانسى ساڵانه‌ى خۆى ده‌به‌ستێت. پێشبینى ده‌کرێت ئه‌و سه‌ندیکایه‌ش به پۆسته‌ره‌کانى رێبه‌رى گه‌لى کورد عه‌بدوڵا ئۆجالانه‌وه چالاکى یه‌کگرتنى ساز بکات. هاوکات له کۆنگره‌ى ساڵانه‌ى سه‌ندیکاى جى ئێم بى که 500 هه‌زار ئه‌ندامیان هه‌یه پۆسته‌ره‌کانى ئۆجالان به‌رزبکرێنه‌وه و داواکارى ئازادکردنه‌که‌ى دووباره بکرێته‌وه. بریاره له 18ى حوزه‌یراندا به پێشه‌نگایه‌تى کۆنگره‌ى سه‌ندیکاکان رێپێوانێکى گه‌وره ساز بکرێت و 150 هه‌زار که‌س به‌شدارى تێدا بکه‌ن، که هه‌زاران ئه‌ندامى سه‌ندیکاکان به رێکخستنى ئه‌نجومه‌نى گه‌لى کورد به تیشێرته‌کانى ئازادى بۆ عه‌بدوڵا ئۆجالان به‌شدارى بکه‌ن.
له‌سه‌ر په‌که‌که‌و یه‌په‌ژه؛ به‌رپرسێکى عێراق وه‌ڵامێکى توندى وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى تورکیا ده‌داته‌وه
هاوڵاتى له‌کۆنفرانسێکى نوێوده‌وڵه‌تى تایبه‌ت به پرسى تیرۆر، نوێنه‌رى 90 وڵات دژى مه‌ولود چاوشئۆغلۆ ده‌وه‌ستنه‌وه و به‌رپرسێکى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى عێراق وه‌ڵامێکى توندى وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى تورکیا ده‌داته‌وه له‌باره‌ى په‌که‌که‌و یه‌په‌ژه‌وه. رۆژى 11 و 12ى ئایارى 2022، له وڵاتى مه‌غریب کۆنفرانسێکى نوێوده‌وڵه‌تى تایبه‌ت به پرسى تیرۆر به ئاماده‌بوونى 90 وڵات که نوێنه‌رى عێراق وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى عێراق و فه‌ریق روکن عبدولکه‌ریم الشمرى و کونسلى عێراق له مه‌غریب ئاماده‌بوون کاتێک مه‌ولود چاوشئۆغلۆ، وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى تورکیا قسه‌ى کردوه وتویه‌تى"په‌که‌که‌و یه‌په‌ژه تیرۆریستن له‌گه‌ڵ داعش رێکه‌وتنى ستراتیجیان هه‌یه"، ئاماده‌بوانى کۆنفرانسه‌که دژى وته‌کانى وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى تورکیا هه‌ڵوێستیان پیشانداوه وتویانه "راست ناکه‌یت". نوێنه‌رى یه‌کێک له وڵاته ئه‌فریقیه‌کان له‌وه زیاتر ڕۆشتوه و وتویه‌تى" ئێوه خۆتان (تورکیا) په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ داعش هه‌یه". وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى تورکیا به عێراقییه‌کانى وتوه "ئه‌گه‌ر په‌په‌ژه له شه‌نگال ده‌رنه‌که‌ن، تورکیا په‌لاماریان ده‌دات"، له‌وه‌ڵامدا وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى عێراق وتویه‌تى "ئێمه بۆ باسکردنى کاروبارى دبلۆماسى ئاماده‌ى ئه‌م کۆنگره‌یه بووین بۆ بابه‌تى سیاسى نه‌هاتووین". هاوکات عه‌بدولکه‌ریم شه‌مه‌رى کونسلى عێراق له مه‌غریب به توندى روبه‌ڕووى وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى تورکیا وه‌ستاوه‌ته‌وه وتویه‌تى" که‌س ناتوانێت په‌لامارى عێراق بدات"، دواى قسه‌کانى کونسوڵى عێراق له مه‌غریب وه‌زیرى ده‌ره‌وه تورکیا دانیشتنه‌که به‌جێده‌هێڵێت و ده‌چێته ده‌ره‌وه". هاوکات له کاتى پشوو و نانخواردندا نوێنه‌رانى وڵاته‌کان هه‌مویان ئه‌وه‌یان دووپاتکردووه‌ته‌وه که "قسه‌کانى وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى تورکیا ڕاست نین". ئه‌مه له‌کاتێکدایه که سوپاکه‌ى ئه‌ردۆغان له 17ى مانگى رابردوو ئۆپه‌راسیۆنێکى دژ به پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که) ئه‌نجامداوه له‌ناو خاکى هه‌رێمى کوردستان و تا ئێستا به‌رده‌وامن. هه‌روه‌ها هێزه‌کانى پاراستنى شه‌نگال (یه‌په‌ژه) خه‌ڵکى ئێزیدین و دانیشتووى شه‌نگالن و پارێزگارى له ناوچه‌کانیان ده‌که‌ن شان به‌شانى هێزه عێراقییه‌کانى دیکه.
عەمار عەزیز شارەزایەكی بواری سەربازی لەبارەی گیان لەدەستدانی گەشتیارێكی دانیماركی بۆ هاوڵاتی ئەوەی دووپاتكردەوە كە «توركیا بەم دواییە دەیان بنكەی سەربازییان لە بادینان و لەو ناوچانە داناوەو هەرچی درەخت هەبووە بڕیویانەتەوەو بۆ پاراستنی خۆیان و بنكەكانیان مینیان چاندووە»، پۆلیسی دهۆكیش سەرەرای ئەوەی لە راگەیەندراوەكەیاندا پەكەكەیان تۆمەتباركرد دەشڵێن:» جارێ لێكوڵینەوە لەسەر رووداوەكە كۆتایی نەهاتووەو هەندێكجار مانگێك پێوەی سەرقاڵ دەبین تا دەگەینە ئەنجامی كۆتایی». گیان لەدەستدانی گەشتیارێكی دانیماركی لە بادینان كاردانەوەی لێكەوتەوەو پۆلیسی دهۆك دەڵێت هێشتا لێكۆڵینەوەكان لەسەر ئەو رووداوە بەردەوامەو ناوەندی راگەیاندنی هێزەكانی پاراستنی گەل (هەپەگە) دەڵێن هیچ پەیوەندییەكیان بەو رووداوەوە نییەو پێویستی بە لێكۆڵینەوەیە. رۆژی پێنجشەممە 5ی ئایار دوو گەشتیاری دانیماركی بەمەبەستی گەشتكردن لەباكووری كوردستان و لە رێگەی دەروازەی سەر زێرەوە دەچنە هەرێمی كوردستان، لەسنوری گوندی باروخ سەر بە ناحیەی كانێ ماسێ لە رووداوێكی تەمومژاویدا كەسێكیان گیانلەدەستدەدات. (ه، د) چالاكوانێكە لە سنوری ناحیەی كانێ ماسێ لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت « ئەو شوێنەی ئەو دوو گەشتیارە كە یەكێکیان گیانیلەدەستدا نزیكەی كێلومەترێك دوورە لە بنكەیەكی سەربازی توركیا، لەكاتی رووداوەكە من لەوێ نەبووم، بەڵام هاورێیەكی خۆم لەنزیكەوە ئەو دوو گەشتیارەی بینیوە، بەتەلەفون قسەم لەگەڵ كردووە ئەو بە منی وت زۆر بەسەختی بریندارببوو بەشێوەیەك بۆ مرۆڤ نەیدەتوانی تەماشایان بكات، پێش رووداوەكە دەنگی تەقینەوەی هیچ بۆمبێكمان نەبیستووە رووداوەكە تەمومژاوییە». ئەو چالاكوانەیە وتیشی: « ئەو دوو گەشتیارە بە پاسكیل لە دەروازەی سەرزێڕ هاتوونەتە ناو سنوری قەزای ئامێدی، ئەو رێگایەی ئەوان هاتۆچوویان لەسەركردووە خەڵك هاتۆچۆی لەسەر ناكات». «گوندی باروخ لەمێژە چوڵكراوە، هیچ كەسێك لێی ناژیت، رێگای باروخ بۆ ئامێدی بەهۆی بەردەوامی بۆردومانكردنی توركیا و بوونی دەیان مین و مەترسی دروستبوونی شەڕ لەنێوان پەكەكەو توركیا هیچ كەسێك هاتۆچۆ لەسەر ئەو رێگایە ناكات «، ئەو چالاكوانە وای وت. شارەزایەكی بواری سەربازی «توركیا بەم دواییە دەیان بنكەی سەربازییان لە بادینان و لەو ناوچانە داناوەو هەرچی درەخت هەبووە بڕیویانەتەوەو بۆ پاراستنی خۆیان و بنكەكانیان مینیان چاندووە". سوپای توركیا لە نیسانی ساڵی 2021 تا ئێستا كە زیاتر لە ساڵێك دەكات دەیان بنكەی سەربازی نوێی لە ناوچەكانی بادینان و گوندەكانی سەر بەقەزای ئامێدی داناوەو ساڵی رابردوو هاوشێوەی ئەمساڵ ئۆپەراسیۆنی ئەنجامدا دژی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) و دواتر دەستی كرد بە بڕینەوەی درەختەكان و ئاودیوكردنیان بۆ باكوری كوردستان. شارەزایەكی بواری سەربازی كە نەیویست ناوی بهێندرێت، جەختی لەوەكردەوە كە «توركیا بەم دواییە دەیان بنكەی سەربازییان لە بادینان و لەو ناوچانە داناوەو هەرچی درەخت هەبووە بڕیویانەتەوەو بۆ پاراستنی خۆیان و بنكەكانیان مینیان چاندووە. هەروەها وتیشی:» لەبەشێك لە راگەیاندنەكان پەكەكە تۆمەتبار كرا، بەڵام پەكەكە ئیشی بە مین دانان نییەو شەڕی پارتیزانی دەكات وەك ئەوەی كاتی خۆی ئێمە لە شاخەكان دژی رژێمی بەعس دەمانكرد». ئازاد ئەدیب، موختاری گوندی هرورە لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت: « گوندی باروخ 3 بۆ 5 كێلومەتر دوورە لە ناوەندی ناحیەی كانێ ماسێ، 10 كێلومەتر لە گوندی هرورێ دوورە، ئەو رێگایەی ئەوان هاتۆچۆیان لەسەر كردووە زیاتر لەشەش ساڵە هیچ كەسێك هاتۆچۆی لەسەر ئەو رێگایە نەكردووە، رووداوەكە لە سنورەكەی ئێمە بووە». ئازاد حەبیب باسی لەوەشكرد كە ئەو شوێنەی هەردوو گەشتیارەكە تووشی رووداوەكە دەبن دەكەوێتە گوندی باروخێ لە سنوری ناحیەی كانێ ماسێ سەر بەقەزای ئامێدی، دووری نێوان گوندی باروخ و ئامێدی 27 كێلومەترە، ئەو رێگای ئەوان هاتۆچۆیان لەسەركردووە خوڵە قیرنەكراوەو پێشتر بڕیاری قێرتاوكردنی بۆ دەرچووە، بەڵام جێبەجێ نەكراوە. پەیامنێری هاوڵاتی بۆ وەرگرتنی زانیاری زیاتر لەسەر رووداوەكە پەیوەندی بە بەڕێوەبەری ناحیەی كانێ ماسێ دەكات بەڵام بەهۆی ئەوەی بابەتەكە پەیوەندی بەلایەنی ئەمنییەوە هەیە وتی:» ناتوانم هیچ لێدوانێك بدەم». شیراز سادق، بەرپرسی بەشی راگەیاندن لەدەروازەی سەرزێڕی لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت: « ئەو رۆژەی ئەو دوو گەشتیارە گەیشتوونەتە دەروازەی سەرزێڕی پشوو بوو، بەڵام كارمەندەكەمان پێشوازیان لێكردووە، وەكو پێویست رێنمایشیان پێداوە سەبارەت بە هاتۆچۆكردن لە سنوری قەزای ئامێدی، ئەو دوو گەشتیارە بە پاسكیل هاتۆچۆیان كردووە تا گەیشتوونەتە ئەو شوێنەی رووداوەكەی لێ دروستبووە «. لەمیدیاكانی دانیمارك باسی رووداوەكە كراوەو دەڵێن» دوو گەشتیاری وڵاتەكەیان لەباكوری عێراق لەناوچەی شەڕی توركیاو پەكەكە دا، یەكێكیان بە مین گیانی لەدەستداوە». رۆژی هەینی 6ی ئایار پۆلیسی دهۆك راگەیندراوێكیان بڵاوكردەوە لەسەر گیانلەدەستدانی گەشتیارێكی بیانی و تیایدا هاتووە، لەم چەند رۆژەی رابوردوو دوو گەشتیار بەپاسكیل و لەدەروازەی سەرزێڕو بە مەبەستی گەشتكردن هاتوونەتە هەرێمی كوردستان، بەڵام لەو كاتەی ویستوویانە بچنە ئامێدی، لە رێگەدا مینێك بەیەكێك لە گەشتیارەكاندا تەقیوەتەوەو بەو هۆیەوە گیانیلەدەستداوە. هەر لە روونكرنەوەكەدا هاتووە، ئەو كەسەی كە گیانی لدەستداوە ناوی ( تۆرۆبیۆن ) و تەمەنی 28 ساڵە، دوای لێكوڵینەوە لەسەر رووداوەكە دەركەوتووە كە « ئەو مینەی بەیەكێك لە گەشتیارەكاندا تەقیوەتەوە، لەلایەن پەكەكەوە دانراوە، داواش لەخەڵك و گەشتیارەكان دەكەین كە ئەوانەی دەیانەوێت گەشت بكەن نەچنە شوێنە گۆماناوییەكان «. هێمن سلێمان، وتەبێژی پۆلیسی دهۆك لەمبارەیەوە بە هاوڵاتی وت: « بەپێی لێكوڵینە سەرەتاییەكان تەنها یەك كەس بەهۆی مینێكی پەكەكە گیانی لەدەستداوە، هاوڕێكەی بریندار نەبووە، بەڵام نازانین هێشتا لە هەرێمی كوردستانە یان چووەتە وڵاتەكەی خۆی». هەروەها ئەوەشی روونكردەوە كە ئەو شوێنەی روداوەكەی لێ دروستبووە شوێنی شەڕ و ئاڵوزی نێوان پەكەكە و سوپای توركیایە، وتیشی:» جارێ لێكوڵینەوە لەسەر روداوەكە كۆتایی نەهاتووەو هەندێكجار مانگێك پێوە سەرقاڵ دەبین تا دەگەینە ئەنجامی كۆتایی لەسەر روداوەكە« ناوەندی راگەیاندنی هێزەكانی پاراستنی گەل لەسەر گیانلەدەستدانی دوو پاسكیلسوارە دانیماركییەكە هاتەدەنگ و رایگەیاند، هیچ پەیوەندییەكمان بەو رووداوەوە نییە. رۆژی 5ی ئایار، لە ئەنجامی تەقینەوەی مینێكی چێندراودا لە نزیك گوندی هرورێی شارەدێی كانێ ماسێ لە شارۆچكەی ئامێدی، دوو گەشتیاری دانیماركی گیانیان لەدەستدا، كە بە پاسكیل گەشتی ناوچەكەیان ئەنجامدابوو. ناوەندی راگەیاندنی هێزەكانی پاراستنی گەل – هەپەگە لەڕاگەیەندراوێكدا رەتیكردەوە، هیچ پەیوەندییەكیان بەڕووداوی گیانلەدەستدانی دوو پاسكیلسوارە دانیماركییەكەوە هەبووبێت. هەپەگە ئەوەشی خستووتەڕوو، ئەو ناوچەیەی ئەو رووداوە تێیدا روویداوە ئەوانی تێیدانییەو هێزەكانیشیان تێیدا ناگەڕێن و دەڵێن:» ئێمە مینی چێندراو بەكارناهێنین، ئەم رووداوە پێویستی بەلێكۆڵینەوە و بەدواداچوونە».
هاوڵاتى سه‌رۆکى رووسیا، له جه‌ژنى سه‌رکه‌وتندا که ساڵانه رۆژى 9ـى ئایار له یادى شکستپێهێنانى ئه‌ڵمانیاى نازى له‌لایه‌ن یه‌کێتیى سۆڤێته‌وه، له رووسیا به‌رز راده‌گیرێت، په‌یامێکى ئاڕاسته‌ى ئۆکرانیا کرد و رایگه‌یاند:" گه‌ڕانه‌وه‌ى نازیزم مایه‌ى قبوڵ کردن نییه". له په‌یامى پیرۆزباییه‌که‌دابه بۆنه‌ى 77هه‌مین ساڵیادى سه‌رکه‌وتنى جه‌نگى نیشتمانپه‌روه‌ریی پوتن رایگه‌یاندووه: "ئه‌مڕۆ ئه‌رکى هاوبه‌ش بریتییه له رێگرییکردن له دووباره هه‌ستانه‌وه‌ى نازیزم که بووه‌ته مایه‌ى ئه‌و هه‌موو ئازاره بۆ مرۆڤه‌کان له وڵاته جۆراوجۆره‌کان. پێویسته راستییه‌کانى سه‌باره‌ت به رووداوه‌کانى ساڵانى جه‌نگ، به‌ها مه‌عنه‌وییه هاوبه‌شه‌کان، دابونه‌ریتى برایه‌تى و دۆستایه‌تی، بپارێزرێن و به نه‌وه‌کانى داهاتوو بگه‌یه‌ندرێن". هاوکات سه‌رۆکى رووسیا، له په‌یامیدا بۆ گه‌لى ئۆکرانیا و جه‌نگاوه‌رانى جه‌نگى نیشتمانپه‌روه‌ریی، جه‌ختى له‌وه کردووه‌ته‌وه "گه‌ڕانه‌وه‌ى میراتگره ئایدۆلۆجییه‌کانى ئه‌وانه‌ى که له جه‌نگى نیشتمانپه‌روه‌ریى گه‌وره‌دا شکستیان خواردووه، مایه‌ى قبوڵکردن نییه".
هاوڵاتى سه‌رۆکى ئۆکرانیا رایگه‌یاند:" به‌شێوازێک به‌رگرى له خاک و نیشتیمانه‌که‌مان ده‌که‌ین که ئاماده‌ن گیانى له پێناودا بۆ بکه‌ینه قوربانی". ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه 8ى ئایارى 2022، ڤۆڵۆدمیر زلێنیسکی، سه‌رۆکى ئۆکرانیا له په‌یامێکیدا به‌بۆنه‌ى راگه‌یاندنى کۆتایهێنان به جه‌نگى جیهانى دوه‌م رایگه‌یاند:"تارمایى جه‌نگى جیهانى دوه‌م وا جارێکى دیکه به‌رۆک به وڵاته‌که‌مان ده‌گرێته‌وه و ده‌ستى خراپه‌کارى جارێکى دیکه گه‌ڕانه‌وه‌ى خۆى بۆمان به‌یانکرده‌وه". هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند:"به هه‌مو توانایه‌کمانه‌وه به‌سه‌ر نوشسته‌کانى ئه‌م جه‌نگه‌دا زاڵده‌بین، زۆر له‌وه‌ش دڵنیاین سه‌رکه‌وتنمان هه‌میشه له رێگه‌مانه، چونکه ته‌واوى هاوڵاتیان، سه‌رباز و نیشتیمانه‌که‌مان سه‌رده‌مانێک دژ به نازیه‌ت وه‌ستاونه‌ته‌وه و ملیان بۆ زۆردارى و نامرۆڤایه‌تییان که‌چنه‌کردوه". هاوکات ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه "گرنگ نییه دوژمن هێزى چه‌ندێک بێت و چى هه‌بێت، گرنگ ئه‌وه‌یه ئێمه به‌رگرى له وڵات و خاکى خۆمانده‌که‌ین و ئامانجێکى هێنده پیرۆزه که ده‌کرێت له پێناویدا گیانمانى بۆ به‌قوربانى بکه‌ین".
.jpg)
هاوڵاتى نرخى نه‌وت به‌رده‌وامه له به‌رزبوونه‌وه و یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى برێنت له سه‌روو 113 دۆلار مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. ئه‌مڕۆ شه‌ممه 7ى ئایارى 2022، یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى برێنت به 133 دۆلارو 22 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها یه‌ک به‌رمیل نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا (ته‌کساس) به 110 دۆلارو 14 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. رۆژى هه‌ینى رابردوو نرخى هه‌ر به‌رمیلێک نه‌وتى برێنت به‌راورد به کردنه‌وه‌ى بازار زیاتر له دۆلارێک به‌رزبووه‌وه، بۆ ئه‌مڕۆ شه‌ممه 7ى ئایارى 2022 جارێکى دیکه نرخى نه‌وت به‌رزبووه‌وه. سه‌ره‌راى ئه‌وه‌ى رێکخراوى ئۆپێک رۆژانه 400 هه‌زار به‌رمیل هه‌نارده بۆ وڵاتانى جیهان زیاد ده‌کات، به‌ڵام به‌هۆى زیاتر گرژى و شه‌رى رووسیا به‌رانبه‌ر ئۆکرانیا نرخه‌که‌ى زیاتر به‌رزبووه‌ته‌وه‌و زیادبوونى به‌رهه‌مى نه‌وتى خاو نرخى نه‌وتى دانه‌به‌زاندووه. رۆژى چوارشه‌ممه‌ى هه‌فته‌ى رابردوو، ئۆرسولا ڤۆندێرلاین، سه‌رۆکى کۆمیسیۆنى یه‌کێتى ئه‌وروپا پێشنیازى قه‌ده‌غه‌ى ته‌واوه‌تى هاورده‌ى نه‌وتى روسیا بۆ وڵاتانى یه‌کێتى ئه‌وروپا کرد و دوا به‌دواى لێدوانه‌که‌ى نرخى نه‌وت به‌رزبووه‌وه بۆ 110 دۆلار، ئه‌مڕۆش له به‌رزبوونه‌وه به‌رده‌وامه.
.jpg)
