هاوڵاتی بەیانیی ئەمڕۆ دوبارە ئاگر لە بازاڕی لەنگەی هەولێر کەوتەوە، بەپێی بەرگریی شارستانیی هەولێر زیانی لە دووکانەکانی نزیکەی پێنج فەرعی بازاڕەکە داوە و لە ئێستادا ئاگرەکە کۆنترۆڵکراوە، کاسبکارانی ناو بازاڕەکەش دەڵێن، دوای ئەوەی کۆمپانیا هاتن پارە کۆبکەنەوە نەماندا ئاگرەکە کەوتۆتەوە. بایانی ئەمڕۆ دووشەممە دوبارە ئاگر لەناوبازاڕی لەنگەی هەولێر کەوتەوە، وتەبێژی بەرگری شارستانی هەولێریش لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، ئاگرەکەی ئەمڕۆی بازاڕەکە بە دوو قۆناغ کەوتۆتەوە سەرەتا کاتژمێر 06:45 بەیانی لەلایەن ئەنجوومەنی بازارەکەوە پەیوەندی بە ژووری کۆنترۆڵ کراو. تیمەکانمان هاتوون و ئاگرەکەیان کۆنترۆڵ کردووە و گەڕاونەتەوە، بەڵام دوای کاتژمێرێک و 4 خولەک واتە لە 07:47 پەیوەندی کراوەتەوە کە لە هەمان بازاڕ ئاگرێکی گەورە هەیە و لە کۆنترۆڵ دەرچووە." کەوتنەوەی ئەو ئاگرە لەکاتێکدایە؛ پێش 41 رۆژ ئاگرێکی دیکەی گەورە لە هەمان بازاڕ و نزیک هەمان شوێنی ئەمڕۆ کەوتەوە، کە بووە هۆی سووتانی نزیکەی 200 دووکانی بازاڕەکە. ئەوەی جێگەی سەرنجە ژمارەیەک لە دوکاندارانی ناو ئەو بازاڕە بە میدیاکانیان وتووە ،یەکەم ئاگر کە کراوەتەوە بە ئەنقەست بووەو دوای ئەوەی پاسەوانی بازاڕەکە پێی زانیوە کوژاندویەتییەوە و دواتر ئاگری دووەم دوبارە بە ئەنقەست کراوەتەوە . باسلەوەشدەکەن کە لە سێ شوێنی جیاجیا ئاگرەکە کراوەتەوە و گومانی تەواویان هەیە بە ئەنقەست ئەم ئاگرانە بکرێنەوە. خاوەن دوکاندارەکانی لەنگەی هەولێر باسلەوەشدەکەن کە هەفتەی پێشو دوای ئەوەی کۆمپانیای کە بەشی سکوێرتی و پارێزگاری بازاڕەکەی لەدەستە هاتوون پارە کۆبکەنەوە بەهۆی زیادکردنی پارەکە لە ١٠ هەزارەوە بۆ ٢٠ هەزار نەیانداوە، دوابەدوای ئەمەش ئاگرەکە کەوتۆتەوە. هاوکات بەرگری شارستانی هەولێر ڕایگەیاند لە ئێستادا ئاگری بازاڕەکە بە تەواوی کۆنترۆڵکراوەو تائێستا هۆکاری دروستبوون و قەبارەی زیانەکانی ئاگرەکەی ئەمڕۆ نەزانراوە. بازاڕی لەنگە یەکێکە لە بازاڕە میلی و هەرە قەرەباڵخەکانی شاری هەولێر، کە بەوە دەناسرێت کاڵاکانی بەراورد بە شوێنەکانی دیکە هەرزانن.
.jpg)
هاوڵاتی عوسمان گوڵپی یەکێک لە نوێنەرانی مامۆستایانی ناڕازی لە بڵاوکراوەیەکدا داوایەک ئاڕاستەی حکومەتی هەرێم دەکات و تیایدا داوای مووجە پاشەکەوتکراوەکانی مامۆستایان و فەرمانبەرانی هەرێم دەکات. شەوی ئەمشەو یەکشەممە عوسمان گوڵپی یەکێك لە چالاکوانان و نوێنەرانی مامۆستایانی ناڕازی لە بڵاوکراوەیەکدا داوای دانەوەی پاشەکەوتی مووچە دەکات و دەڵێت، کاتی ئەوەیە کە حکومەتی هەرێم بە داهاتی ناوخۆ میکانزمێك بۆ دانەوەی پاشەکەوتی مووچە دابنێت. ئەو چالاکوانە دەڵێت،"ئەمانە پارەیان نەبوو بۆیە مووچەیان نەدەدا ئەوەتا ئێستا حکومەتی عێراق مووچەی تەواوی مووچەخۆران دەنێرێت و داهاتی ناوخۆش کە زۆر زیاترە لەوەی باس دەکرێت و نادرێتە مووچە کەواتە داهاتی ناوخۆ بە فرۆشتنی نەوتی قاچاخیشەوە بکەنە هۆکارێک و بە میکانزمێک بیدەنەوە بە مووچەخۆران." دەقی بڵاوکراوەکە: عوسمان گوڵپی یەکێك لە چالاکەکانی مامۆستایانی ناڕازی نوسیویەتی: لە پاشەکەوتەکەتان مووچە پاشەکەوتەکەمان بدەنەوە کاتی ئەوەیە کە حکومەتی هەرێم بە داهاتی ناوخۆ میکانزمێك بۆ دانەوەی پاشەکەوتی مووچە دابنێت، تاخەڵک باوەڕ بکات(کە نایکات) ئەمانە پارەیان نەبوو بۆیە مووچەیان نەدەدا ئەوەتا ئێستا حکومەتی عێراق مووچەی تەواوی مووچەخۆران دەنێرێت و داهاتی ناوخۆش کە زۆر زیاترە لەوەی باس دەکرێت و نادرێتە مووچە کەواتە داهاتی ناوخۆ بە فرۆشتنی نەوتی قاچاخیشەوە بکەنە هۆکارێک و بە میکانزمێک بیدەنەوە بە مووچەخۆران وەك بەشێك لە گێڕانەوەی مووچە پاشەکەوتکراوەکان چونکە کاتێک حکومەتی عێراق مووچەی تەواوەتی مووچەخۆران بدات، ئەوا داهاتی ناوخۆ دەبێتە پاشەکەوت و زیادە بۆیە ئێستا کاتی ئەوەیە لە پاشەکەوتەکەتان مووچە پاشەکەوتەکەمان بدەنەوە عوسمان گوڵپی
هاوڵاتی ڕێخراوی هەنگاو ڕایگەیاند ڕۆژنامەنوسی کورد ڕەسووڵ گەلەبان لەلایەن هێزە ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران لە شاری ورمێ دەستگیرکراوە. بەپێی ڕاپۆرتی گەیشتوو بە ڕێکخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو،ئەمڕۆ یەکشەممە ٧ی نیسانی ٢٠٢٤ ڕەسووڵ گەلەبان، کە یەکێکە لە ڕۆژنامەنووسان و چالاکوانانی میدیایی لە ورمێی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لەلایەن پۆلیسی فەتاوە دەستگیرکراوە. ڕێکخراوی هەنگاو لە زاری چەند سەرچاوەیەکەوە بڵاویکردۆتەوە کە ئەو ڕۆژنامەنوسە دوای سکاڵای داواکاری گشتیی لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستگیرکراوە. ڕەسوول گەلەبان، چالاکوانی میدیایی، خاوەن ئیمتیاز و هەروەها بەڕێوبەری پێگەی هەواڵی "ئورمیە ٢٤"ە و وەکوو پێشکەشکاری هەواڵەکانیش چالاکی دەکات. هاوکات ناوبراو لە دوایین پۆستی ئینستاگرامەکەیدا لە نامەیەک بەبۆنەی جەژنی نەورۆزەوە، بەڕێوەچوونی ئەو ڕەسمە مێژوویییەی بە هەڵگری پەیامی ئاشتی بۆ تەواوی خەڵک زانیوە.
هاوڵاتی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی كه‌شناسی و بومه‌له‌رزه‌زانی هه‌رێمی كوردستان، رێژه‌ی بارانبارینی 12 كاتژمێری رابردوی به‌شێك له‌ناوچه‌كانی هه‌رێمی بڵاوكرده‌وه و رایگه‌یاند، له‌دوای كاتژمێر 2:00ی ئه‌مشه‌وه‌وه رێژه‌یه‌كی زۆر باران له سنوری دهۆك و كۆیه و گه‌رمیان ده‌بارێت. به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی كه‌شناسی و بومه‌له‌رزه‌زانی له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێكدا بڵاویكرده‌وه، "ئه‌مشه‌و باران بارین و هه‌وره تریشقه‌ی پچڕ پچڕ به‌رده‌وام ده‌بێت له زۆربه‌ی ناوچه‌كانی هه‌رێم، پێشبینی ده‌كرێ له كاتژمێر 2:00ی دوای نیوه‌شه‌و زۆرترین رێژه‌ی باران بارین له ناوچه‌كانی ڕۆژهه‌ڵاتی پارێزگای دهۆك و به‌شێك له ناوچه‌كانی ئیداره‌ی سۆران و ناوچه شاخاویه‌كانی هه‌ولێر (كۆڕێ و پیرمام)، هه‌روه‌ها قه‌زای كۆیه و خه‌له‌كان و هه‌روه‌ها به‌شێك له ناوچه‌كانی گه‌رمیان ببارێت". هاوکات به‌یانی ئه‌مڕۆش، کەشناسی رایگه‌یاندبو، ئه‌مڕۆ لە ئەنجامى کاریگەرى نزمە پاڵە پەستۆى دەریاى سور ناوچەکەمان دەکەوێتە ژێر کاریگەرى شەپۆلێکى بارانبارین، سبه‌ی دوشه‌ممه‌ش بارانبارین بەردەوامى دەبێت له ته‌واوی ناوچه‌كاندا. رێژه‌ی بارانبارینی 12 كاتژمێری ڕابردوی هه‌ندێك له ناوچه‌كانی هه‌رێم: هه‌ولێر 1.2 ملم شه‌مامك 1.0 ملم پیرمام 2.9 ملم سلێمانی 1.1 ملم چه‌مچه‌ماڵ دڵۆپ دڵۆپ باریوه دهۆك 0.5 ملم زاخۆ 0.9 ملم ئاكرێ 5.4 ملم ئامێدی 9.6 ملم بامه‌رنێ 2.8 ملم باتوفه 2.4 ملم بارزان 10.6 ملم ده‌ربه‌ندیخان 0.4 ملم حاجی ئۆمه‌ران 7.8 ملم هه‌ڵه‌بجه 2.2 ملم خه‌بات 1.0 ملم مانگیش 6.0 ملم مه‌یدان 1.0 ملم سۆران 5.0 ملم مێرگه‌سور 12.8 ملم سیده‌كان 3.8 ملم كه‌ركوك دڵۆپ دڵۆپ خورماتو 0.6 ملم خانه‌قین 12.0 ملم
هاوڵاتی دوێنێ شەممە نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بە سەردانێک گەیشتە بەغدا و لە میانەی سەردانەکەیدا لەگەڵ بەرپرسانی عێراق کۆبووەوە و چەند پرسێکی گرنگیان تاوتوێ کرد، یەکێک لە پرسەکان دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانە. له دیدار و کۆبوونه‌وه‌کانیدا له‌گه‌ڵ سه‌رکرده و به‌رپرسانی باڵای عێراق، نێچیرڤان بارزانی چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کانی هه‌ولێر - به‌غدا و دۆخی سیاسیی عێراق و هه‌رێمی کوردستان و چه‌ند پرسێکی دیکه، تاوتوێ کرد. دڵشاد شەهاب، وتەبێژی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان رایگەیاندووە "سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەسەر مەلەفی بودجە و مووچە، نەوت و هەناردەکردنەوەی، هاوکات پەیوەندییەکی تەندروست و باش لەنێوان هەولێر و بەغدا گفتوگۆ لەگەڵ بەرپرسانی عێراق دەکات". کۆبوونەوەی نێچیرڤان بارزانی و محەممەد شیاع سوودانی ئێوارەی دوێنێ لە بەغدا کرا. سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان رایگەیاند "له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا تێڕوانینی هاوبه‌ش بۆ ته‌واوی پرس و بابه‌ته نیشتمانییه‌كان و جێبه‌جێكردنی كارنامه‌ی حكومه‌تی فیدراڵیی عێراق له هه‌موو بواره‌كاندا خرایه به‌ر باس". نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان دوای کۆبوونەوە لەگەڵ لەتیف رەشید، سەرۆک کۆماری عێراق لە بەغدا، قسەی بۆ رۆژنامەڤانان کرد و لەبارەی کۆبوونەوەکانی دوێنی شەممە رایگەیاند "کۆبوونەوەی باشمان لەگەڵ چوارچێوەی هاوئاهەنگی، سەرۆک وەزیران و هاوپەیمانیی بەڕێوەبردنی دەوڵەت هەبوو." نێچیرڤان بارزانی ئاماژەی بەوەشکرد، پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و عێراق، دۆخی بەغدا، پرسی مووچە و بودجەی هەرێمی کوردستان، سەردانی سەرۆکوەزیرانی عێراق بۆ ئەمریکا بەشێک لەو تەوەرانە بوون گفتوگۆیان لەبارەوە کرا. هەروەها نيوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ يه‌كشه‌ممه نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان، له به‌غدا له‌گه‌ڵ خاتوو ئالينا ڕۆمانۆوسكى، باڵيۆزى ئه‌مه‌ريكا له عێراق كۆبووه‌وه. له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا ده‌رباره‌ى دوايين پێشهاته‌كانى دۆخى سياسيى عێراق، په‌يوه‌ندييه‌كانى هه‌ولێر ـ به‌غدا له‌ژێر ڕۆشناييى دوا به‌ره‌وپێشچوونه‌كان و ڕێككه‌وتنى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى فيدراڵ له‌سه‌ر پرسى مووچه‌ى مووچه‌خۆرانى هه‌رێمى كوردستان، دۆخى ناوخۆ و هه‌ڵبژاردنى هه‌رێمى كوردستان، بيروڕايان گۆڕييه‌وه. ئەمڕۆ نێچیرڤان بارزانی لەبارەی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستانەوە قسەی کرد و وتی "هیوادارین سەرجەم هێزە سیاسییەکان پێکەوە بگەنە قەناعەت و تێگەیشتنێکی هاوبەش لەسەر ئەوەی کە هەڵبژاردن بکرێت". بەپێی ئەو زانیارییانەی دەست هاولاتی کەوتووە، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە هەوڵی ئەوەدایە وادەی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان کە رۆژی 10ی حوزەیرانی 2024 دوابخرێت و هەوڵەکانی چڕکردووەتەوە کە لایەنەکانی دیکە و پەرپرسانی عێراق رازی بکات بۆ دواخستنی هەڵبژاردن. پارتی دیموکراتی کوردستان بڕیاردا بەمجۆرەی ئێستا بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان نەکات و ناوی لیست و کاندیدەکانی لە کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق تۆمارنەکردووە.
.jpg)
هاوڵاتی بڕیارە ئێوارەی ئەمڕۆ نرخی هەرسێ جۆرەکەی بەنزین و گاز لە سنووری شاری سلێمانی دابەزن. بەهمەن قادر، وتەبێژی بەنزینخانەکانی سلێمانی بە هاوڵاتی راگەیاند "ئێوارەی ئەمڕۆ یەکشەممە 7ی نیسانی 2024 کاتژمێر 4:00 نرخی هەرسێ جۆرەکەی بەنزین و گاز دادەبەزن و نرخی بەنزینی نۆرماڵ و گاز 25 دینار و هەردوو جۆری بەنزینی موحەسەن و سوپەر 50 دینار دادەبەزن". لەبارەی هۆکاری دابەزینی نرخی سوتەمەنی بەهمەن قادر وتی "دابەزینی دۆلار و کەمی خواست لەسەر بەنزین و گاز هۆکارن بۆ دابەزینی نرخەکەیان، هەروەها بەرهەمێکی زۆری سوتەمەنی لە ناوخۆ هەیە".
هاوڵاتی وتەبێژی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایدەگەیەنێت 886 بەربژێر بۆ بەشداریکردن لە خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان ناویان تۆمارکردووە، ئاماژەی بەوەشکرد ژمارەی کۆتایی بەربژێران پێویستی بە پەسندکردنی ئەنجومەنی کۆمیسیارانە. جومانە غەلای، وتەبێژی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق بە میدیای پارتی راگەیاند "886 بەربژێر بۆ بەشداریکردن لە خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان ناویان تۆمارکردووە کردووە، لەو ژمارەیە 609 بەربژێریان نێر و 277یان مێن". ئاماژەی بەوەشکرد "ژمارەی بەربژێران کۆتایی نییە و هێشتا لێکۆڵینەوە لە شیاوبوونیان دەکرێت، ژمارەی کۆتایی بەربژێران پێویستی بە پەسندکردنی ئەنجومەنی کۆمیسیارانە". وتیشی "کۆمیسیۆن پێویستی بە زیاتر لە 45 هەزار کەس لە فەرمانبەران، خوێندکاران و دەرچووانی پەیمانگە و زانکۆکان لە هەرێمی کوردستان دەبێت بۆئەوەی لە رۆژی دەنگداندا ببنە چاودێری سندوقەکان". وتەبێژی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق ئەوەشی خستووەتەڕوو "زیاتر لە 1200 بنکەی دەنگدان کە زیاتر لە 6000 وێستگە لەخۆدەگرن، بۆ هەڵبژاردنەکە ئامادە دەبن، هەر وێستگەیەک چوار بۆ پێنج چاودێری تێدا دەبێت، هەروەها دەبێت تەمەنی ئەو چاودێرانە لەنێوان 19 بۆ 55 ساڵ بێت، هەروەها دانیشتووی ئەو پارێزگایە بێت کە وەکو چاودێر تێیدا دەبێت". سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان رۆژی 10ی حوزەیرانی 2024ی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دیاریکردووە.
هاوڵاتی مامۆستایانی ناڕازی لە ڕاگەیەندراوێکدا کە ئێوارەی ئەمڕۆ بڵاویانکردۆتەوە هۆشداری دەدەن لە هەر بەلاڕێدا بردنێکی جێبەجێ کردنی بڕیاری توطین کردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم. ئێوارەی ئەمڕۆ شەممە ٤/٦/٢٠٢٤ دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان وفەرمانبەرانی ناڕازی لە ڕاگەیەندراوێکدا هۆشدارییەکیان ئاڕاستەی " "هۆشدارییەک بۆ ئۆپۆزسیۆنە ساختەچی و سەد ڕووەکان" کرد و داوا دەکەن بڕیاری بەنیشتیمانیکتدنی مووچە بەلاڕێدا نەبردرێت و ڕەتی دەکەنەوە بە هەژماری من ڕازی بن بەتایبەتیش بانکی tbi کە بڕیارە ببێت بە یەکێک لە بانکە بەشداربووەکانی ئەو پڕۆژەیە. مامۆستایان دەڵێن، "لەو پیلانگێڕییەی دەسەڵات وکلکەکانی باش تێگەیشتووین کەدەیانەوێ پارەی دزراوی TBI بخەنە ئەستۆی فەرمانبەران و پێچ لێبدەن بەدەوری بڕیارەکەی دادگای فیدڕاڵی دا. ئەوبانکە پێشتر نەیتوانیوە پارەکانی خۆی بپارێزێ و چەتەکانی هەرێم زیاتر لە ٤ ملیار دۆلاریان لەوبانکە بردووە ، ئێستا چۆن گەرەنتی موچەی مامۆستایان وفەرمانبەران وخانەنشینانی پێ دەکرێت؟!" دەقی ڕاگەیەندراوی دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان وفەرمانبەرانی ناڕازی: "هۆشدارییەک بۆ ئۆپۆزسیۆنە ساختەچی و سەد ڕووەکان" هەر بەلاڕێدا بردنێکی جێبەجێ کردنی بڕیاری توطین کردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم کە لەلایەن دادگای فیدڕاڵەوە دەرچووە، بۆ خزمەتی دەسەڵاتی موچە دز ، ڕووبەڕووی ڕق وتوڕەیی سەرجەم مامۆستایان و فەرمانبەران وخانەنشینان و کەسوکاریانتان دەکاتەوە چیتر لەهیچ کەس ولایەنێکی قبوڵ ناکەین ببنە واعیزی سوڵتان و گسک لێدەری بەردەم بارەگای گەورە دزەکان و ببنە دەڵاڵێکی بێ ئابڕوو لەپێناو مشتێ دۆلاری نەوتاویدا. ئەم هۆشدارییە بۆ هەمووتانە. لەو پیلانگێڕییەی دەسەڵات وکلکەکانی باش تێگەیشتووین کەدەیانەوێ پارەی دزراوی TBI بخەنە ئەستۆی فەرمانبەران و پێچ لێبدەن بەدەوری بڕیارەکەی دادگای فیدڕاڵی دا. ئەوبانکە پێشتر نەیتوانیوە پارەکانی خۆی بپارێزێ و چەتەکانی هەرێم زیاتر لە ٤ ملیار دۆلاریان لەوبانکە بردووە ، ئێستا چۆن گەرەنتی موچەی مامۆستایان وفەرمانبەران وخانەنشینانی پێ دەکرێت؟! جارێکی تر ڕێگە بەهیچ لایەنێک نادەین سەودا ومامەڵە بکات بە موچەی مامۆستایان وفەرمانبەرانەوە هاوشێوەی فرۆشتنی پاشەکەوتەکە بە نرخێکی هەرزان لەسەرووبەندی پەسەندکردنی یاسای بودجەی عێراق بۆساڵەکانی ٢٠٢٣و ٢٠٢٤ و ٢٠٢٥. ئێوە خەنجەرێکی ژەهراوین هەرگیز نەمانبینیوە خەنجەر زام تیماربکات ، بەڵکو زامەکانی قوڵتر کردۆتەوە. " دەستەی داکۆکی لە مامۆستایان وفەرمانبەرانی ناڕازی" ۲۰۲٤/٤/٦
هاوڵاتی سەرۆک وەزیرانی عێراق رایگەیاند، گرنگە رێگە بە تەواوکردنی رێکارەکانی بەنیشتمانیکردنی موچەی فەرمانبەران بدرێت، حکومەتی عێراقیش سورە لەسەر بەردەوامی خەرجکردنی موچەی فەرمانبەران، چونکە ئامانجی ئەوان پاراستنی مافی هەمو هاوڵاتیانی عێراقە. محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە دوای کۆبونەوەی لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، حکومەتی عێراقی پەیوەندی بەردەوامی لەگەڵ سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان هەیە، نێچیرڤان بارزانیش ئامادەی زۆربەی ئەو گفتوگۆیانە بوە کە پەیوەندیان بە دۆخی هاوڵاتیانەوە هەیە. وتیشی، "ئێمە رژدین لەسەر خەرجکردنی پارە بۆ مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان، لەسەر بنەمای بڕیارەکان دادگای فیدراڵی بڕیاری خەرجکردنی مووچە دراوە". ئاماژەی بەوەشكرد، "دەبێت رێگە بدرێت کارەکانی بەبانکیکردنی مووچە بەڕێوەبچێت، هیوادارین رێککەوتنی نێوان حکومەتى هەرێمی کوردستان و حکومەتى فیدراڵی جێبەجێبکرێت". سەرۆک وەزیرانی عێراق ئەوەشی خستەڕو، لە خەرجکردنی موچەی فەرمانبەران بە گوێرەی بڕیارەکانی دادگای فیدڕاڵی بەردەوام دەبن، چونکە بەرپرسیارێتی حکومەتی عێراقە کە مافی هاوڵاتیانی تەواوی عێراق بپارێزن. لەبارەی پرسی دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستان وتی، باسی پرسی نەوتیان کردووە و هەندێک گرفت لە بەردەم پرسەکە ماون، هیوادارن چارەسەربکرێت. ئێوارەی ئەمڕۆ سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆکوەزیرانی عێراق لە بەغدا کۆبوونەوە.
هاوڵاتی به گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوی نووسینگه‌ی محه‌ممه‌د شیاع سوودانی و سەرۆکایەتی هەرێم ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ شه‌ممه 6ـی نیسانی 2024، له به‌غدا نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان و محه‌ممه‌د شیاع سوودانی كۆبوونه‌وه. ئه‌مڕۆ شه‌ممه، 6ـی نیسانی 2024، نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان، گه‌یشته به‌غدا. له میانی سه‌ردانه‌که‌یدا سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان له‌گه‌ڵ د. له‌تیف ڕه‌شید، سه‌رکۆمار و محه‌مه‌د شییاع سوودانی، سه‌رۆک وه‌زیرانی عێراقی فیدراڵی کۆده‌بێته‌وه. سەرۆکی هەرێمی کوردستان هەر لە چوارچێوەی سەردانەکەیدا به‌شداریی له کۆبوونه‌وه‌ی هاوپه‌یمانیی به‌ڕێوه‌به‌ربردنی ده‌وڵه‌ت و چوارچێوه‌ی هه‌ماهه‌نگیدا ده‌کات. بەگوێرەی ڕاگەیەندراوی نوسینکەی سەرۆکوەزیرانی عێراق لە کۆبونەوەی نێوان سەرۆکی هەرێم و سەرۆکوەزیرانی عێراق : "تاوتوێی تێڕوانینی هاوبەش لە سەرجەم دۆسیە و بابەتە نیشتمانییەکان و بەڕێوەچوونی جێبەجێکردنی بەرنامەی حکومەت کرا لە چەندین بواردا". هەر لە دیدارەکەدا جەخت کرایەوە لەسەر "گرنگی پشتیوانیکردنی هەنگاوەکانی چاکسازی حکومەت لەلایەن سەرجەم هێزە نیشتمانی و سیاسییەکانەوە، بەمەبەستی پتەوکردنی ئامانجەکانی حکومەت و بەردەوامبوون لە چەسپاندنی پەرەپێدانی گشتگیر و تێپەڕاندنی هەموو ئەو بەربەستە کارگێڕی و جێبەجێکاریانەی کە ڕێگرییان لە باشترکردنی دۆخی خزمەتگوزاری و بژێوی و ئابووری دەکرد." هاوکات سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێت، "له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا تێڕوانینی هاوبه‌ش بۆ ته‌واوی پرس و بابه‌ته نیشتمانییه‌كان و جێبه‌جێكردنی كارنامه‌ی حكوومه‌تی فیدراڵیی عێراق له هه‌موو بواره‌كاندا خرایه به‌ر باس." باسی لەوەشکردووە کە نێچیرڤان بارزانی و سوودانی ،جه‌ختیان له پابه‌ندیی حكومه‌تی عێراق کرده‌وه بۆ پێشكەشكردنی خزمه‌تگوزاری و به‌پیره‌وه‌چوونی داواكاریی هاووڵاتیان له هه‌موو عێراق به هه‌رێمی كوردستانیشه‌وه. دەقی ڕاگەیەندراوەکە: سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بەڕێز مەحەمەد شەیاع سودانى، پێشوازی دەکات لە سەرۆکی هەرێمی کوردستانی عێراق .... سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بەڕێز مەحەمەد شەیاع سودانى، ئەمڕۆ شەممە پێشوازی کرد لە سەرۆکی هەرێمی کوردستانی عێراق بەڕێز نێچیرڤان بارزانی و شاندەکەی یاوەری. لە میانەی دیدارەکەدا، تاوتوێی تێڕوانینی هاوبەش لە سەرجەم دۆسیە و بابەتە نیشتمانییەکان و بەڕێوەچوونی جێبەجێکردنی بەرنامەی حکومەت کرا لە چەندین بواردا، هەروەها بەڕێز سودانی جەختی لە پەرۆشی حکومەت کردەوە بۆ پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری و بەدیهێنانی خواستەکانی هاوڵاتیان لە بەشە جیاوازەکانی عێراق و بەدەستهێنانی یەکگرتن لە ئەدای نێوان دەسەڵاتدارانی فیدراڵی و دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستانی عێراق. هەر لە دیدارەکەدا جەخت کرایەوە لەسەر گرنگی پشتیوانیکردنی هەنگاوەکانی چاکسازی حکومەت لەلایەن سەرجەم هێزە نیشتمانی و سیاسییەکانەوە، بەمەبەستی پتەوکردنی ئامانجەکانی حکومەت و بەردەوامبوون لە چەسپاندنی پەرەپێدانی گشتگیر و تێپەڕاندنی هەموو ئەو بەربەستە کارگێڕی و جێبەجێکاریانەی کە ڕێگرییان لە باشترکردنی دۆخی خزمەتگوزاری و بژێوی و ئابووری دەکرد. نوسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران 6ی نیسانی 2024 دەقی ڕاگەیەندراوی سەرۆکایەتی هەرێم لەسەر کۆبونەوەکە: سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی و سه‌رۆك وه‌زیران ئه‌لسوودانی كۆبوونه‌وه ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ شه‌ممه 6/4/2024، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان، له به‌غدا له‌گه‌ڵ به‌ڕێز محه‌مه‌د شیاع ئه‌لسوودانی، سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراقی فیدراڵ كۆبووه‌وه. له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا تێڕوانینی هاوبه‌ش بۆ ته‌واوی پرس و بابه‌ته نیشتمانییه‌كان و جێبه‌جێكردنی كارنامه‌ی حكوومه‌تی فیدراڵیی عێراق له هه‌موو بواره‌كاندا خرایه به‌ر باس. له‌مباره‌یه‌وه هه‌ردوولا جه‌ختیان له پابه‌ندیی حكوومه‌تی فیدراڵ کرده‌وه بۆ پێشكه‌شكردنی خزمه‌تگوزاری و به‌پیره‌وه‌چوونی داواكاریی هاووڵاتیان له هه‌موو عێراق به هه‌رێمی كوردستانیشه‌وه، هه‌روه‌ها هاوڕا بوون له‌سه‌ر پێویستیی پشتگیریی دامه‌زراوه فیدراڵییه‌کان و دامه‌زراوه‌كانی هه‌رێمی كوردستان. له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا داکۆکی له گرنگیی پشتگیریی ته‌واوی هێز و لایه‌نه سیاسییه‌كانی عێراق له هه‌نگاوه‌كانی چاكسازیی حكوومه‌تی فیدراڵ كرایه‌وه به‌مه‌به‌ستی به‌ره‌وپێشبردنی گه‌شه‌پێدانی ته‌واو له وڵات و تێپه‌ڕاندنی كێشه و به‌ربه‌سته‌کانی به‌رده‌می له بواری كارگیڕی و جێبه‌جێكاریدا.
هاوڵاتی رێباز حه‌ملان یاریده‌ده‌ری سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی کوردستان لە چاوپێکەوتنێکدا ڕایگەیاند،ڕێککەوتنی حکومەتی هەرێم و عێراق سەبارەت بە پڕۆژەی هەژماری من نزیکەو بانکێکی گەورەی عێراقیش دێتە ناو پڕۆژەکەوە. ئەمڕۆ شەممە، 06-04-2024، ڕێباز حەملان، یاریدەدەری سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ میدیای پارتی ڕایگەیاند، "لە ئەنجامی بڕیارەکەی دادگای فیدراڵی و ڕێککەوتنمان لەبارەی مووچە لەگەڵ حکوومەتی فیدراڵی، مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان لە خەرجی کرداری (ئینفاقی فیعلی) جیاکراوەتەوە". وتیشی، "دوای جەژن بانکی ئەهلی (تی بی ئای)ـی عێراقی دێتە نێو پڕۆسەی هەژماری من و دەرگا بۆ هەموو بانکە ئەهلییەکانی دیکەی عێراق کراوەتەوە بۆ ئەوەی بەشداریی پڕۆژەکە بکەن". بەوتەی ڕێباز حەملان "ئه‌وه‌ی (هه‌ژماری من)ی ته‌واوكردبێت به‌و هه‌ژماره موچه وه‌رده‌گرێت، ئه‌وه‌ی ته‌واوی نه‌كردووه جارێ به كاش موچه وه‌رده‌گرێت، هەروەها ئه‌وه‌ی له رێككه‌وتنی ئه‌مجاره‌دا گرنگه ئه‌وه‌یه موچه په‌یوه‌ست نه‌كراوه به مه‌سه‌له‌ی نه‌وته‌وه". جەختی لەوەشکردوەتەوە "ئه‌گه‌ر هه‌نارده‌كردنی نه‌وت ده‌ستپیبكاته‌وه، بازاڕ ئه‌بوژێته‌وه، چونكه خه‌ڵكێكی زۆر له‌و كۆمپانیایانه‌ی نه‌وت كارده‌كه‌ن كه له هه‌رێمی كوردستان نه‌وت ده‌رده‌هێنن". بەگوێرەی قسەکانی ڕێباز حەملان بە دەرکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان لە خەرجی کرداری (ئینفاقی فیعلی) گرفتی دواکەوتنی مووچەی فەرمانبەرانی ھەرێمی کوردستان چارەسەر دەکرێت بەڵام بۆ گەرەنتی چارەسەری مووچە، لە ھەمواری یاسای بودجەی ئەمساڵدا دەبێت مووچەی فەرمانبەرانی ھەرێم لە خەرجی راستەقینە دەربھێندرێت، ئەوەش تاکە رێگایە بۆ گەرەنتی دوانەکەوتنی مووچە لە ھەرێمی کوردستان.
.jpg)
هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد لێپرسراوی زەڕەنگەرانی سلێمانی هۆکاری بەرزبوونەوەی نرخی زێڕدەکات و ئاماژە بەوەدەدات لە داهاتوودا نرخەکەی زیاتر بەرزدەبێتەوە. دلێر تاهیر، لێپرسراوی زەڕەنگەرانی سلێمانی بە هاوڵاتی راگەیاند "ئەو بەرزبوونەوەی لە نرخی زێڕدا روویداوە بەرزبوونەوەیەکی مێژوییە، لەئێستادا کیلۆیەک زێڕ نرخەکەی حەوت دەفتەر و 40 وەرەقەیە لەکاتی کڕینەوە". لەبارەی هۆکاری بەرزبوونەوەی نرخی زێڕەوە دلێر تاهیر وتی "ئەمەریکا ویستی سوود زیادبکات، بەڵام سوودی زێڕ کەمیکرد و ئەمەش بووە هۆی بەرزبوونەوەی نرخەکەی، هەروەها دابەزینی بەهای دۆلار و بێ بەهابوونی دراوی تورکیا و ئێران وایکرد نرخی زێڕ زیاتر بەرزبێتەوە، چونکە ئەو وڵاتانەی کە دراوەکانیان بێ بەها دەبێت هەوڵی یەدەگ کردنی زێڕ دەدەن لە بانکەکانیان". ئاماژەی بەوەشکرد "بازاڕی زیڕ زۆر خراپە و هاوڵاتییان مامەڵەی پێوەناکەن بەهۆی بەرزبوونەوەی نرخەکەی، هەروەها پێشبینیش دەکرێت لە داهاتوودا نرخی زێڕ زیاتر بەرزێتەوە. نرخی زێڕ لە بازاڕەکاندا بەمشێوەیەیە: - یەک مسقاڵ زێڕی عیارە 18 بە 414 هەزار دینارە. - یەک مسقاڵ زێڕی عیارە 21 بە 483 هەزار دینارە.
هاوڵاتی وەزارەتی دارایی و ئابووری حکومەتی هەرێمی کوردستان کە بۆ بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی بانکە بازرگانییەکان نێردراوە، تێیدا داوادەکرێت پلەی فەرمانبەرانی بانکەکان بەپێی یاسا و ڕێنماییەکان بەرز بکرێتەوە. ئەمڕۆ شەممە 6ی نیسانی 2024، بەپێی نووسراوێک کە مەولود سابر، بەڕێوەبەری گشتی بانکە بازرگانییەکانی واژۆی کردووە، نووسراوەکەی ئاراستەی سەرجەم لقەکانی بانکە بازرگانییەکانی کردووە، داوای کردووە پلە بەرزکردنەوەی فەرمانبەرانی بانکەکان، بەپێی یاسا و رێنمایی دیاریکراو دیاری بکرێت. بەپێی نووسراوەکە، پلەبەرزکردنەوەکە تاوەکو رۆژی 1/5/2024، بۆیان دەبەسترێت، بە مەرجێک رەچاوی مۆڵەتی بێ مووچە و سزا بکرێت بۆیان.
هاوڵاتی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان خشتەیەکی نوێی مووچەی بۆ مانگی ئادار بڵاوکردەوە و دەڵێت، رۆژی شەممە، 06-04-2024 دەست بە دابەشکردنی دەکەن و تاوەکو پێش جەژن مووچە دابەشدەکەن. ئێوارەی ئەمڕۆ وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان خشتەی موچەی مانگی سێی بڵاوکردەوە کە لە سێ ڕۆژدا دابەشدەکرێت . بەپێی خشتەکە، سبەینێ موچەی کەسوکاری شەھیدان زیندانیانی سیاسی و خاوەن پێداویستی تایبەت و خانەنشینی شارستانی و خانەنشینی پێشمەرگە دابەش دەکرێت. ھەروەھا رۆژی یەکشەممە مووچەی تەندروستی و کاروباری کۆمەڵایەتی و دارایی و ناوخۆ و مامفی مرۆڤ و دەستەی دەستپاکی و دەستەی وەبەرھێنان و دەستەی ژینگە ودەزگای مین و ناوچەکانی دەرەوەی ھەرێم و کۆمیسیۆنی ھەڵبژاردن دابەشدەکرێت. ھەر بەپێی خشتەکە، رۆژی دووشەممە موچەی موەزارەتەکانی پەروەردە و داد ئەنجومەنی دادوەری و ئەوقاف و دیوانی چاودێری دارایی و پلاندانان و بازرگانی و سامانە سروشتییەکان و گواستنەوە، کشتوکاڵ و شارەوانی و ئاوەدانکردنەوە و رۆشنبیری و کارەبا و خوێندنی باڵا دابەش دەکرێت. ھەروەھا ھەمان رۆژ موچەی کاروباری شەھیدان و دیوانی وەزارەتی پێشمەرگە و ئەنجومەنی ئاسایش و دەزگای ئاسایش و زێرەڤانی و بەرگری فریاکەوتن و یەکەی ٧٠ و٨٠ و پۆلیسی دامودەزگا نەوتییەکان و سەرۆکایەتی پەرلەمان و ھەرێم و ئەنجومەنی وەزیران دابەش دەکرێت. هاوکات وەزارەتی دارایی ئاماژە بەوە دەکات، خشتەی مووچەکە بەپێی کاتی هاتنی تەمویلی وەزارەتی دارایی عێراق دانراوە، لەکاتی دروستبونی هەر گۆڕانکاریەک لە هاتنی تەمویلەکە گۆڕانکاری لە خشتەکەشدا دەکرێت.
هاوڵاتی بە گوێرەی ڕاگەیەندراوی فەرمی هەردولا بڕیارە سبەی شەممە هەریەک لە نێچیرڤان بارزانی و بافڵ تاڵەبانی سەردانی بەغدا بکەن بە مەبەستی تاوتوێکردنی پرسی دواخستنی هەڵبژاردن و مووچە و هەناردەی نەوتی هەرێم. دڵشاد شەهاب، وتەبێژی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دوێنێ پێنجشەممە ڕایگەیاند، نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان بەیانی شەممە دەچێتە بەغدا و لەسەر مەلەفی بودجە و مووچە، نەوت و هەناردەکردنەوەی، هاوکات پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا گفتوگۆ لەگەڵ بەرپرسانی عێراق دەکات و لەگەڵیان کۆدەبێتەوە. هەر ئەمڕۆش میدیای یەکێتی بڵاویکردەوە، سبەینێ شەممە، بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان سەردانی بەغداد دەکات و لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای عێراق، تایبەت بە پرسی هەڵبژاردن و کێشەی مووچە و ناکۆکییەکانی نێوان ھەولێر و بەغداد کۆدەبێتەوە. بە گوێرەی ڕاگەیەندراوی هەردولا سەرۆکی هەرێم و سەرۆکی یەکێتی لە سەردانەکەیان بۆ بەغداد، لەگەڵ سەرۆکوەزیرانی عێراق و لایەنە سیاسییەکانی پێکھێنەری حکومەتی فیدراڵ کۆدەبنەوە ، جێگەیباسە تا ئێستا نازاندرێت ئایا پێکەوە کۆبونەوەکان ئەنجامدەدەن یانیش بە جیا لەگەڵ لایەنە جیاجیاکانی بەغدا کۆدەبنەوە. سه‌رۆكی هه‌رێم رۆژی 10ی حوزه‌یرانی ئه‌مساڵی وه‌كو واده‌ی به‌ڕێوه‌چوونی هه‌ڵبژاردنی خولی شه‌شه‌می په‌رله‌مانی كوردستان دیاریكردووه، به‌ڵام پارتی دیموكراتی كوردستان له پرۆسه‌كه كشاوه‌ته‌وه‌و تێبینی هه‌یه له‌سه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی كورسی "كۆتا"ی پێكهاته‌كان و چۆنیه‌تی دابه‌شكردنی كورسییه‌كانی په‌رله‌مان به‌سه‌ر بازنه‌كانی هه‌ڵبژاردن و هه‌ندێك تێبینی تر له‌باره‌ی چۆنیه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن له‌لایه‌ن كۆمسیۆنه‌كه‌ی عێراقه‌وه و داوای دواخستنی هەڵبژاردن دەکات، هەربۆیە سه‌ردانی بافڵ تاڵه‌بانی بۆ به‌غداد هاوكات له‌گه‌ڵ سه‌ردانه‌كه‌ی نێچیرڤان بارزانیدا په‌یوه‌ندی به‌م پرسه‌وه هه‌یه.
