بەڕێوەبەری گشتی گومرگەكانی عێراق بۆ هاوڵاتی: هەرێمی كوردستان پابەندی ڕێكارەكان نابێت

‎هاوڵاتی سەرۆكی ڕێكخستنی جەهەپە لە ئامەد سوپاسی خەڵكی ئەو پارێزگایەی باكوری كوردستانی كرد كە دەنگیان بە كلچدارئۆغلۆ داوە. ‎عەبدوڵا ئاكین سەرۆكی ڕێكخستنی پارتی گەلی كۆماری ( جەهەپە) لە كۆنفڕانسێكی ڕۆژنانەنووسیدا سوپاسی خەڵكی ئامەدی كرد كە لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا دەنگیان بە كەمال كلچدارئۆغلۆ كاندیدی ئۆپۆزسیۆن و سەرۆكی جەهەپەداوە. ‎ئاكین وتی، ئەوان قەرزاری خەڵكی ئامەدن و هەڵوێستیان بەرز هەڵدەسەنگێنن، بەڵام خولی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ماوە و پێویستە زیاتر گەرم و گوڕ بن و لە خولی دووەمدا بۆ چارەسەری پرسی كورد، چارەسەری كێشەی ئابوری و دیموكراسی جارێكی دیكە دەنگ بە كلچدارئۆغلۆ بدەن. ‎ لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا كلچدارئۆغلۆ لە ئامەد ٧٢%ی دەنگەكانی بەدەست هێنا. ‎لە لایەكی دیكەوە لە هەموو باكوری كوردستان زیاتر لە ٦٥%ی هاوڵاتیان دەنگیان بە كلچدارئۆغلۆ داوە.

هاوڵاتی بەرپرسانی پارتی چەپی سەوز كە لەپارتی دیموكراتی گەلان( هەدەپە) و چەند لایەنێكی دیكە پێكهاتبوون، ئەوە دووپاتدەكەنەوە كەدەسەڵاتەكەی ئەدرۆغان ساختەكاری گەورەیان لەهەڵبژاردنەكاندا ئەنجامداوەو دەشڵێن:»ئەنجامەكانی هەڵبژاردن بەسەركەوتن نابینین». پارتی دیموكراتی گەلان(هەدەپە) بەهۆی ئەوەی مەترسی داخستنی لەسەر بوو لەدادگای دەستوری توركیا لەژێر ناوی پارتی چەپی سەوز بەشداری هەڵبژاردنەكەی 14ی ئایاری كردو لەكۆی 600 كورسی 65 كورسیان مسۆگەر كردووەو لەو ژمارەیە 55 یان كوردن. پارتی چەپی سەوز ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە»پرسی داخستنی هەدەپە وەك شمشێرێك لەسەر ملی دیموكراسی رێگەی لەپێشبڕكێی یەكسان و دادپەروەرانەی بانگەشەی هەڵبژاردن گرت. بەم شێوەیە مەترسیان لەسەر ئیرادەی ملیۆنان كەس دروستكرد. دیارە كەئەنجامەكانی هەڵبژاردن بۆ ئێمە وەك سەركەوتن نابینرێت». هەروەها دەنگەكانیان بۆ سەرۆكایەتی كۆمار بۆ كەمال كلیچدار ئۆغلو بوو كە رەجەب تەیب ئەردۆغان ركابەری بوو. ١٤ی ئایار هەڵبژاردنە چارەنووسسازەكەی توركیا بەڕێوەچوو، هەڵبژاردنی پەرلەمانی یەكلایی بووەوە و كورسی لایەنەكان لەپەرلەماندا ئاشكرا بوو، بەڵام هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی یەكلایی نەبووەتەوەو كێبڕكێكە بەردەوامە. لەهەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا رەجەب تەیب ئەردۆغان كاندیدی دەسەڵات 49.5% دەنگەكان، كەمال كلچدارئۆغلۆ كاندیدی سەرەكی ئۆپۆزسیۆن 44.89%ی دەنگەكان و سینان ئۆغان كاندیدی هاوپەیمانی ئاتا 5.29% ی دەنگەكانیان بەدەستهێنا. بەپێی ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردن هیچ كاندیدێك رێژەی ٥١٪ی دەنگەكانی بەدەست نەهێنا و هەڵبژاردنەكە چووە خولی دووەم كەبڕیارە ٢٨ی ئەم مانگە ئەنجام بدرێتەوە. بەپێی ئەنجامە بەراییەكان هاوپەیمانی كۆمار 49.34%ی، هاوپەیمانی گەل 35.59% و هاوپەیمانی رەنج و ئازادی 10.35%ی دەنگەكانیان بەدەستهێنا. لەكۆی ٦٤ ملیۆن دەنگدەری ناوەوەو دەرەوەی وڵات، پارتی دادو گەشەپێدان (ئاكەپە) ١٨ ملیۆن و ٥٤٨ هەزار و ٧٩٠ دەنگ، پارتی گەلی كۆمار (جەهەپە) ١٣ ملیۆن و ٣٦٧ هەزار و ٥٦٥ دەنگ، پارتی بزوتنەوەی نەتەوەپەرست (مەهەپە) پێنج ملیۆن و ٢٣٥ هەزار و ٣١ دەنگ، پارتی باش پێنج ملیۆن و ١٩٥ هەزار و ٦٤١ دەنگ، پارتی چەپی سەوز چوار ملیۆن و ٥٧٤ هەزار و ٢٥٨ دەنگ، پارتی رەفاحی نوێ ملیۆنێك و ٣٩٩ هەزار و ٩٣٨ دەنگ، پارتی كرێكارانی توركیا ٨٢٥ هەزارو ٧٣٠ دەنگیان بەدەستهێناوە. بەم شێوەیە ئاكەپە ٢٦٧ كورسی پەرلەمان، جەهەپە ١٦٩ كورسی، مەهەپە ٥٠ كورسی، پارتی باش ٤٤ كورسی، پارتی چەپی سەوز ٦٢ كورسی، پارتی رەفاحی نوێ چوار كورسی و پارتی كرێكارانی توركیا چوار كورسی پەرلەمانیان بەدەستهێناوە. بەپێی هەڵبژاردنەكانی ساڵی ٢٠١٨ ئاكەپە ٢٠ كورسی و پارتی چەپی سەوز، پێنج كورسیان لەدەستداوە. هەروەها مەهەپە كورسیەك، پارتی باش كورسیەكو جەهەپە و هاوپەیمانەكانیشی ٢٣ كورسیان لەپەرلەمان زیاد كردووە. لەڕۆژی هەڵبژاردنەكاندا پارتی چەپی سەوز كە بەر لەهەڵبژاردنەكانیش، رووبەرووی شەپۆلێكی گەورەی دەستگیركردن و فشاری دەسەڵات ببوەوە، لەیەكەم رۆژی هەڵبژاردنەكانیشدا، هێرش كرایە سەر ئەندامانی و رێگە نەدرا لایەنگرانی دەنگ بدەن. ئاژانسی هەواڵی میزۆپۆتامیا كە بنكە سەرەكییەكەی لەشاری ئامەدی باكوری كوردستانە، چەندین ساختەكاری دەسەڵاتی بەبەڵگەوە ئاشكراكرد. لەچەندین شار كاندیدەكانی ئاكەپە لەگەڵ خزم و لایەنگرەكانیان بەكۆمەڵ روویان لەبنكەكانی دەنگدان كردو دەنگیاندا، بەڵام چاودێرانی پارتی چەپی سەوز رێگریان دەكردو بۆیەش چەندین جار ئاڵۆزی لەنێوانیاندا روویدا، لەشاری مێردینیش دوو چاودێری پارتی چەپی سەوز برینداركران. لەلایەكی دیكەوە، چەندین دیمەنی ڤیدیۆیی بڵاوكرانەوە كە لایەنگرانی پارتی چەپی سەوز بەهۆی ئەوەی ناویان لە تۆماری دەنگدەراندا نەهاتووە، نیگەرانی خۆیان دەردەبڕن، هەروەها بەشێكیشیان رایدەگەیەنن كە ناویان وەك چاودێری سەر سندوقەكانی دەنگدان هاتووەتەوە كە پێویست بوو پێشتر دەنگی خۆیان بدەن و رێگریان لێكراوە دەنگ بدەن. یەكێك لەفێڵ و ساختەكارییەكانی سیستمی ئاماری كۆمسیۆنی هەڵبژاردن كاتێك ئاشكرابوو كە تۆماری خام و پسوڵەی مۆركراوی سندووقی ژمارە ١٢٣٤ لەخوێندنگەی سەرەتایی ئەسما ئۆجاك لە ناوچەی بسملی ئامەد، بەراورد كران. لەو سندووقە ٢٣٣ دەنگ بە پارتی چەپی سەوز دراون، بەڵام لە سیستمی ئاماری كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردندا ئەو دەنگانە بۆ پارتی بزوتنەوەی نەتەوەپەرست (مەهەپە) نوسراون، مەهەپە لەو سندوقەدا یەك دەنگیشی پێنەدرابوو. گوڵستان ئاتاسۆی هاوسەرۆكی پارتی دیموكراتیكی گەلان (هەدەپە) لەئامەد لەو بارەوە بەمیدیاكانی باكوری كوردستانی راگەیاند:»بەم جۆرە ژمارەیەكی زۆر سندووق هەیە كە دەنگەكان بۆ مەهەپە نوسراون. تۆماری خام و هەموو پسوڵە تۆماركراوەكان لەسیستمی ئاماری كۆمسیۆنی هەڵبژاردن بەراورد دەكرێن و سكاڵا تۆمار دەكەن. ئاژانسی میزۆپۆتامیا ئاماری ئەو دەنگدانەی بڵاوكردەوە كە لەلایەن كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانەوە هەژمار نەكراون و رایگەیاند، لە ٢٣ شاری باكوری كوردستان لانیكەم ٣٢٠ هەزار دەنگ هەژمار نەكراون كەهەمووشیان دەنگی پارتی چەپی سەوز بوون، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا لەشارەكانی خارپێت، ئەرزەڕۆم، روحا، دیلۆك و بەدلیسی باكوری كوردستان دەنگی دەسەڵات كەمیكردووە. لەشارەكانی سەر دەریای رەش دەنگی ئاكەپە ١٠٪ كەمیكردووە. لە ریزە كە شاری ئەردۆغانە، بەپێی هەڵبژاردنەكانی ساڵی ٢٠١٨ دەنگی ئاكەپە بەڕێژەیەكی بەرچاو كەمی كردووە.  لەئەرزەرۆم دەنگی ئاكەپە لە ٥٤.٨٨٪ەوە بۆ ٤٣.٢٦٪ كەمی كردووە. لەخارپێت لە ٥٤.٦٣ەوە بۆ ٤٠.٢٤، لە روحا لە ٥٢.٧٪ەوە بۆ ٤٢.٩٩٪، لە دیلۆك لە ٥١.٤٥٪ەوە بۆ ٤٤.٩٣٪ و لە بەدلیس لە ٤٤.٧٧٪ەوە بۆ ٣٧.١٤٪ كەمی كردووە. دەنگی ئاكەپە بەگوێرەی هەڵبژاردنەكانی ساڵی ٢٠١٨ لەمەڕەش لە ٥٨.٥٤٪ەوە بۆ ٤٧.٧٠٪، لە كۆنیاش لە ٥٩.٥١٪ەوە بۆ ٤٨.١٤٪ كەمی كردووە. لەئەستەنبوڵیش دەنگی ئاكەپە لە ٤٢.٧٪ەوە بۆ ٣٦.٢٪ و لەئەنقەرە لە ٤٠.٢٪ەوە بۆ ٣٢.٦٪ دابەزیوە.   چاودێرانی نێودەوڵەتی: هەڵبژاردنێكی یەكسان و دادپەروەر نەبوو لەبارەی چۆنیەتی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكان، چاودێرانی نێودەوڵەتی لەئەنقەرە كۆنفڕانسێكی رۆژنامەنووسی ئەنجامداو راگەیەندراوێكیان خوێندەوە كەتێیدا هاتبوو، « بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكان بەشێوەیەكی دیموكراسی، زەمینێكی یاسایی نەخوڵقێنراوە». هەروەها ئەوەشیان دووپاتكردووەتەوە كە» ئەردۆغان و دەسەڵات بەسنورداكردنی چالاكیەكانی ئۆپۆزسیۆن رێگەیان نەدا زۆربەی سیاسەتمەدارانی ئۆپۆزسیۆن و كۆمەڵگای مەدەنی و میدیای ئۆپۆزسیۆن بەشداری لەپرۆسەكەدا بكەن». هاوكات ئەوەشیان روونكردووەتەوە كە لەپرۆسەی هەڵبژاردندا، لەنێوان كاندید و پارتەكاندا هەلی بەڕێوەبردنی بانگەشەیەكی یەكسان نەبووە و لەو رووەوە لەخولی دووەمی هەڵبژاردنیشدا چاودێریەكی وردیان دەبێت. پەروین بوڵدان و میدحاد سانجار هاوسەرۆكانی هەدەپەو چیدەم كلچگون ئوچار و ئیبراهیم ئاكن هاووتەبێژانی پارتی چەپی سەوز لەئەنقەرە كۆنفڕانسێكی رۆژنامەنووسی هاوبەشیان ساز كرد. ئوچار رایگەیاند:»پرسی داخستنی هەدەپە وەك شمشێرێك لەسەر ملی دیموكراسی رێگەی لەپێشبڕكێی یەكسان و دادپەروەرانەی بانگەشەی هەڵبژاردن گرت.... ئەنجامەكانی هەڵبژاردن بۆ ئێمە وەك سەركەوتن نابینرێت.» هەروەها پەروین بوڵدان رایگەیاند:» ئێمە لەهەموو كاتێكدا پێداگیریمان لەسەر پاراستنی هاوپەیمانی رەنج و ئازادی كرد، پێویستە بەجددی هۆكارەكانی كەمی دەنگەكان قسەی لەسەربكرێت، ئەم پرسە لەگەڵ هاوپەیمانەكانمان باس دەكەین.» كەمال كلچدارئۆغلۆ كاندیدی ئۆپۆزسیۆن و سەرۆكی گشتی جەهەپەش لەدوایین تویتیدا لەبارەی خولی دووەمی هەڵبژاردن رایگەیاند» هێشتا هەل ماوە كە كۆتایی بەدەسەڵاتی ئەردۆغان بهێنرێت، خولی یەكەم كۆتایی هات و لەسندوقەكاندا پەیامی گۆڕانكاریمان بینی، ژمارەی ئەو كەسانەی گۆڕانكاریان دەوێت زۆرە، بەڵام بۆ ئەوەی لەم دەسەڵاتە رزگارمان ببێت، پێویستە زیاتر كاربكرێت.» هەروەها عەلی باباجان سەرۆكی پارتی دیموكراسی و پێشكەوتن (دەڤە) كە هاوپەیمانی كلچدارئۆغلۆیە رایگەیاند، ملیۆنێك و ٢٠٠ هەزار دەنگ هەیە كە هەژمار نەكراون». خولی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی لە ٢٨ی ئەم مانگەدا بەڕێوە دەچێت، دەنگدانی دەرەوەی وڵاتیش لە ٢٠ی مانگدا دەستپێدەكات. كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان كە ئۆپۆزسیۆن متمانەی پێ نییەو بەوە تۆمەتباری دەكات كە لەبەرژەوەندی دەسەڵات كاردەكات، هەنگاوێكی دیكەی ناوە كەگومانەكانی ئۆپۆزسیۆن زیاتر دەكات. كۆمسیۆن بڕیاری داوە لەو وڵاتانەی كەدەنگی كلچدارئۆغلۆ زیاترە ماوەی هەڵبژاردنی دەرەوەی وڵات لەپێنج رۆژەوە بۆ دوو رۆژ كەمبكاتەوە. لەوڵاتانی ئەمریكا، ئوستوراڵیا، بەریتانیا، ئیرلەندا، ئیسپانیا، ژاپۆن، كەنەدا و لیبیا كە تێیاندا كەمال كلچدارئۆغڵو كاندیدی هاوپەیمانی گەل و سەرۆكی گشتیی جەهەپە لەپێشەوەبووە، ماوەی دەنگدانی لەپێنج رۆژەوە بۆ دوو رۆژ كەمكردەوە. لەفەرەنسا، ئەڵمانیا، بەلجیكا و هۆڵندا كە رەجەب تەیب ئەردۆغان لە پێشەوەبوو، ماوەی دەنگدان دەستكاری نەكراوە. سینان ئۆغان كاندیدی هاوپەیمانی ئاتا كە لەخولی یەكەمی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا رێژەی ٥.٢٩٪ی دەنگەكانی بەدەستهێناوە، لە ئێستادا بووەتە ئەكتەری سەرەكی هەڵبژاردن و هەردوو كاندیدەكەی دیكە لەخولی دووەمدا پێویستیان بە دەنگەكانی ئەوەو بەتایبەتی كلچدارئۆغلۆ هەوڵدەدات دڵی ئۆغان رازی بكات.

شارەزایانی ئابوریی ئێران رایدەگەیەنن بەهۆی خراپ بەکارهێنان و شکستی پڕۆژەکان زیاتر لە 500 ملیارد دۆلار لە وڵاتەکە بەفیڕۆدراوە. رۆژنامەی (شەرق) لە ئێران بڵاوی کردەوە؛ لە ماوەی 30 ساڵی رابردودا هەژاریی و بێکاریی بە بەردەوامیی بەرز بوەتەوە و جیاوازیی چینایەتیی بەهۆی گرنگیدان بە شارە گەورەکانی وەک تاران-ی پایتەخت لە پارێزگاکانی دیکە زۆر زیادی کردوە. حوججەت میرزایی توێژەرەی ئابوریی ئاماژە بەوە کردوە کە 85%ی دانیشتوانی ئێران داهاتیان لە دانیشتوانی شاری تاران کەمترە و بێکاریی لە نزیکەی 40%ی دانیشتوان وڵاتەکە دەگاتە زیاتر لە 15%. فەرشاد موئمینی، شارەزا و پسپۆڕی ئابوریی ئێران بە رۆژنامەی شەرقی راگەیاندوە؛ بە هۆی پلانی گواستنەوەی کەرتی حکومی بۆ کەرتی تایبەت، زیاتر لە 350 ملیارد دۆلار بەفیڕۆ دراوە. موئمینی وتوشیەتی لە ماوەی سێ دەیەی رابردودا لانیکەم نزیکەی 200 ملیارد دۆلاری دیکەی نەوەیەکی ئێران بە بیانوی پلانی گواستنەوەی کەرتەکان لە حکومییەوە بۆ تایبەت، لەناوچوە و هیچ بەڵێنێکی دەسەڵات لە چوارچێوەی پلانی کەرتی تایبەتدا سەرکەوتنی بەدەست نەهێناوە. لە راپۆرتێکی وەزارەتی ئاوەدانکردنەوە و رێگاوبان لە ئێران دەرکەوتوە هەژارەکانی ئەو وڵاتە بە پێی داهاتەکانیان دەبێت 248 ساڵ چاوەڕوان بن بۆ ئەوەی بتوانن پارەی کڕینی خانو و یان شوێنی نیشەجێبونی وەک شوقە کۆبکەنەوە. بە پێی دوایین ئامار هێڵی هەژاریی لە ئێران گەیشتوەتە 21 ملیۆن تمەن کە نزیکەی (400) دۆلار دەکات و زیاتر لە 60%ی دانیشتوانی ئەو وڵاتە بە هەژار ئەژمار دەکرێن داهاتی خێزانەکان کەمترە لەو بڕە.

بڕیارە بەریتانیا پێداچونەوە بۆ دۆسیەی پەناخوازیی هاوڵاتییانی عێراق و ئێراندا بکات و دۆسیەی مانەوەیان بە خێرایی یەکلایی بکرێتەوە. رۆژنامەی (گاردیەن)ی بەریتانی بڵاوی کردوەتەوە: لە ساڵی رابردودا 132 هەزار دۆسیەی پەناخوازیی لە بەریتانیا هەبوە کە 11 هەزار و 698 دۆسیەی پەیوەندیی بە پەناخوازانی ئێرانییەوە  بوە. بە پێی زانیارییەکانی رۆژنامەکە؛ وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا بڕیاری داوە پێداچونەوەی خێرا بۆ 20 هەزار دۆسیەی تایبەت بە مافی پەنابەرێتیی کەسانی عێراقی و ئێرانی بکات و ئاسانکاریی بکات بۆ پێدانی مافی مانەوە بە هاوڵاتییانی عێراق و ئێران. ئاماژە بەوە کراوە، ریشی سوناک، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا بڕیاری پێداچونەوەی بە دۆسیەی مافی پەنابەرێتیی 90 هەزار کەسی داوە کە ژمارەیەکی بەرچاوی ئەو دۆسیانە پەیوەندیی بە هاوڵاتییانی عێراق و ئێرانەوە هەیە. حکومەتی بەریتانیا لە چوارچێوەی فۆڕمێکدا ژمارەیەک پرسیاری نوسراو ئاڕاستەی پەناخوازن کردوە و بە پێی وەڵامی ئەو پرسیارانە بڕیاری یەکلاکەرەوە بۆ پێدانی مافی پەنابەریی پەناخوازانی وڵاتەکەی یەکلایی دەکاتەوە.    

هاوڵاتی چاودێرانی ڕێکخراوی ئاسایش و هاریکاری لە ئەوروپا (OSCE) ڕایانگەیاند، نیگەرانن لە شێوازی ڕوماڵکردنی هەڵبژاردنەکان لەلایەن میدیاکانی وڵاتەکەوە ونەبونی شەفافیەت لە چۆنییەتی مامەڵەکردنی دەستەی باڵای هەڵبژاردنەکانی تورکیا (YSK)  لەگەڵ هەڵبژاردنەکانی ڕۆژی یەکشەممە دا. ئاژانسی ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە کە ،" سەرۆکی ئێستای تورکیا ڕەجەب تەیب ئەردۆغان و حیزبە دەسەڵاتدارەکانی وڵاتەکە سودیان وەرگرتووە لەو هەلومەرجە نایەکسانەی لایەنەکانی ئۆپۆزسیۆن ڕوبەڕوی بونەتەوە  لە کاتی بانگەشە بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردن." ڕۆژی دوشەممە لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی کە  لەلایەن نێردەیەکی هاوبەشی چاودێریکردنی نووسینگەی OSCE بۆ دامەزراوە دیموکراتییەکان و مافەکانی مرۆڤ (ODIHR)OSCE (OSCE PA) و ئەنجومەنی پەرلەمانی  ئەوروپا (PACE) سەبارەت بە هەڵبژاردنەکانی تورکیا ڕاپۆرتێکیان بڵاوکردەوە.  ئەو نێردەیەی کە 401 چاودێری 40 وڵاتی جیاوازی لە  سەرانسەری وڵاتەکە بڵاوکردبۆوە دەڵێت  پارتی چەپی سەوز ڕووبەڕووی هەڕەشەیەکی بەرفراوان بووەتەوە  بەبێ ئەوەی بڵێت کێ بەرپرسیارە و دەشڵێت هەندێک لە سیاسەتمەدارانی ئۆپۆزسیۆن لەژێر سنووردارکردندابوون ، بەبێ ئەوەی ڕوونکردنەوەی زیاتر بدەن. لە کۆنگرەکەدا جان پیتەرسن، سەرۆکی نێردەی چاودێریکردنی هەڵبژاردنەکانی ODIHR  بە ئەنقەرەی وت "بەداخەوە تێبینی ئەوە دەکەم کە کارەکانی بەڕێوەبەرایەتی هەڵبژاردن لە شەفافیەتدا نەبوون، هەروەها لایەنگری زۆری میدیا گشتییەکان لە شێوازی ڕوماڵکردندا و سنووردارکردنی ئازادی ڕادەربڕینمان تیبینی کردووە." وتیشی،  هەڵبژاردنە کە بە گشتی " ئاشتییانە بوو" سەرەڕای ژمارەیەک ڕووداو هەروەها  شاندەکە ستایشی بەشدارییە ی هاوڵاتیانی کردوو ئاماژەی بەوە کرد کە ئەمە ئاماژەیەکی ڕوونی "ڕۆحێکی دیموکراسی بەهێز"ە. باسی لەوەشکرد، "پرۆسەی مامەڵەکردن لەگەڵ سکاڵاکان لە هەموو ئاستەکانی بەڕێوەبەرایەتی هەڵبژاردندا شەفافیەت نەبوو و بڕیارەکانی ئەنجومەنی باڵای هەڵبژاردن کە بە شێوەیەکی گشتی بڵاوکراونەتەوە بە شێوەیەکی پێویست لێکدانەوەی بۆ نەکراوەو  و وڵامەکان بەپێی پێویست نەبوون" هەروەها فرانک شاوەبی، سەرۆکی شاندی PACE وتی. "دیموکراسی تورکیا بە شێوەیەکی سەرسوڕهێنەر خۆڕاگری سەلماندووە. ئەم هەڵبژاردنە بەشدارییەکی زۆری هەبوو و هەڵبژاردنێکی ڕاستەقینەی پێشکەش کرد. لەگەڵ ئەوەشدا، تورکیا بنەماکانی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی دیموکراسی جێبەجێ ناکات". فرانک شاوەبی  داوای لە حکومەتی تورکیا کرد کە ئازادی ڕاگەیاندن مسۆگەر بکات . کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەی تورکیا بە فەرمی رایگەیاند کە هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی تورکیا چووەتە خولی دووەمەوە کە بڕیارە لە ٢٨ی مانگ ئەنجام بدرێت. ئەحمەد یەنەر سەرۆکی کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی تورکیا لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی چووە خولی دووەم و وتی، "28ی ئەم مانگە خولی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی بەڕێوە دەچێت." ئەحمەد یەنەر ئاماژەی بەوەکرد، ئەردۆغان ٤٩.٢١٪، کلچدارئۆغلۆ ٤٤.٨٨٪ و سینان ئۆغان ٥.١٧٪ی دەنگەکانیان بە دەست هێناوە.

هاوڵاتی ناوەندی راگەیاندنی هێزەکانی سوریای دیموکراتی (هەسەدە) لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکرد کە هێزەکانیان لە رەققە دوو ئۆپراسیۆنیان لەدژی تیرۆریستانی داعش ئەنجام داوە. هەسەدە دەڵێت، " یەکینەکانی دژە تیرۆر (یات)ی سەر بە هێزەکانمان، بە بەشداری هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش و هێزەکانی دژە تیرۆری باشوری کوردستان (جی تی جی) (دژە تیرۆری یەکێتی) لە ماوەی دوو رۆژدا دوو ئۆپراسیۆنی ئەمنیان لە شاری رەققە ئەنجامداوە. بەگوێرەی راگەیەندراوەکە، ئۆپەراسیۆنێک لە ١٣ی ئایاردا ئەنجامدراوە و وتی، " دوای کۆکردنەوەی زانیاری هەواڵگری، یات شانەیەکی داعشی لە شارۆچکەی کەرامای سەر بە رەققە کردە ئامانج. ئەو شانەیەی داعش هاوکاری هاتوچۆی تیرۆریستانی داعشی لە رەققە و حەسەکە دەکرد. هەروەها هەوڵی دەدا کە زیندانی و خانەوادەی داعشەکان لە کەمپی هۆڵەوە بۆ سەرێکانی و گرێ سپی بگوازێتەوە." لە بەشێکی دیکەی راگەیەندراوەکەدا هاتووە، " لە ئۆپراسیۆنەکەدا، ئەندامانی شانەکە گەمارۆدران و بانگەوازیان لێکرا کە خۆیان رادەست بکەن. تیرۆریستێک هەوڵیدا هەڵبێت و تەقەی کرد. هێزەکانمان بە ناچاری وڵامیان دایەوە و شەڕ روویدا. لە ئەنجامدا تیرۆریستێک بەناوی فەیسەڵ عەلی ئەلخەلەف کوژرا و تیرۆریستێکی دیکە بریندار بوو." هەسەدە دەڵێت، " ئۆپراسیۆنی دووەم لە ١٤ی ئایاردا ئەنجامدرا. یەکینە شەڕکەرەکانمان لە ئاسمانەوە لە شاری رەققە نیشتنەوە و شانەیەکی چالاکی رێکخستنی داعشی تیرۆریستیان کردە ئامانج. ئەو شانەیە پلانی ئۆپراسیۆنی تیرۆریستیان لەدژی هەرێمەکە رێکدەخست. لەم دواییانەدا پلانی هێرشی خۆکوژیان لەدژی ناوەندی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆی حەسەکەیان داڕشتبوو. لە ئەنجامی ئۆپراسیۆنەکەدا ٣ تیرۆریست دەستگیرکران. هێزەکانمان دەستیان بەسەر بڕێک کەلوپەلی سەربازی و تەکنیکیدا گرت."

هاوڵاتی ئاشکرا بوو کە لە ناوچەی بسملی ئامەدی باکوری کوردستان لە سندوقێکدا ٢٣٣ دەنگی پارتی چەپی سەوز لە سیستمی ئاماری کۆمسیۆنی هەڵبژاردندا بۆ مەهەپە تۆمار کراون. گوڵستان ئاتاسۆی هاوسەرۆکی پارتی دیموکراتیکی گەلان (هەدەپە) لە ئامەد رایگەیاند، فێڵ و ساختەکارییەکانی سیستمی ئاماری کۆمسیۆنی هەڵبژاردن کاتێک ئاشکرابوو کە تۆماری خام و پسوڵەی مۆرکراوی سندوقی ژمارە ١٢٣٤ لە خوێندنگەی سەرەتایی ئەسما ئۆجاک لە ناوچەی بسملی ئامەد، بەراورد کران. لەو سندوقەدا ٢٣٣ دەنگ بۆ پارتی چەپی سەوز دراون، بەڵام لە سیستمی ئاماری کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردندا ئەو دەنگانە بۆ پارتی نەژادپەرست مەهەپە نوسراون. مەهەپە لەو سندوقەدا یەک دەنگیشی پێنەدرابوو. گوڵستان ئاتاسۆی هاوسەرۆکی پارتی دیموکراتیکی گەلان (هەدەپە) لە ئامەد وتیشی، "بەم جۆرە ژمارەیەکی زۆر سندوق بوونیان هەیە کە دەنگ بۆ مەهەپە نوسراون. تۆماری خام و هەموو پسوڵە تۆمارکراوەکان لە سیستمی ئاماری دەستەی هەڵبژاردن بەراورد دەکرێن و ئەمرۆ سکاڵا تۆمار دەکەن.

رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی ئامارەکانی سێدارە بڵاو دەکاتەوە و ئاشکرای دەکات کە ئێران زیاترین کەسی لە نێو وڵاتانی باکوری ئەفریقا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا لەسێدارە داوە. لە ئامارەکانی ئەو رێکخراوەیەدا دەرکەوتوە دەسەڵاتی ئێران لە ساڵی رابردودا بە رێژەی 85% رێژەی لەسێدراەدانی بەرز کردوەتەوە و بەوەش 580 کەسی لەسێدارە داوە کە دەکاتە 70%ی سەرجەم لەسێدارەدانەکانی وڵاتانی باکوری ئەفریقا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. لێبوردنی نێودەوڵەتی رونی کردوەتەوە لە ساڵی 2022 رێژەی لەسێدارەدان لە وڵاتانی باکوری ئەفریقا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست 59% بەرز بوەتەوە و لەسێدارەدانی 825 کەس لەو وڵاتانە تۆمار کراوە. بڵاوبونەوەی ئەو ئامارانە لە کاتێکدایە لە سەرەتای ئەمساڵەوە تا ئێستا بە پێی تۆمار و ئاماری رێکخراوەکانی مافی مرۆڤ لە ئێران لانیکەم 239 کەس لەسێدارەدراون. رێکخراوەکانی مافی مرۆڤی رۆژهەڵاتی کوردستان بڵاویان کردوەتەوە لە 130 رۆژی ئەمساڵدا لانیکەم 53 هاوڵاتیی کورد لە زیندانەکانی ئێران لەسێدارە دراون . ڤۆلکەر تورک، سەرۆکی کۆمیساریای باڵای مافەکانی مرۆڤی سەر بە رێکخراوی نەتەوەیەکگرتوەکان رایگەیاندوە؛ زۆربونی ژمارەی لەسێدراەدان لە ئێران "تۆقێنەرە" و داوای لە بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی کرد هاوشێوەی زۆربەی وڵاتانی جیهان جێبەجێکردنی سزای سێدارە لە وڵاتەکە راگرن.  

کۆشکی سپی رایگەیاند ئێران ژمارەیەکی زۆر لە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی خۆکوژی رادەستی روسیا کردوە و کۆماری ئیسلامی رەتی دەکاتەوە بوبێتە هۆی تێکدانی ئاسایشی کەنداوە. جۆن کیربی، وتەبێژی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتیمانی ئەمریکا رایگەیاند؛ مۆسکۆ و تاران سەرقاڵی بەرفراوانکردنی ئاستی هاوکارییە سەربازییەکانیانن و ئێران لە مانگی ئابی ساڵی رابردوەوە تا ئێستا 400 فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی جۆری (خۆکوژ)ی رادەستی روسیا کردەوە. کیربی وتوشیەتی: هێزەکانی کۆماری ئیسلامی بە رێگریی و دەستبەسەرداگرتنی کەشتییە بازرگانییەکان و نەوتهەڵگرەکان لە گەروی هورمز بوەتە هۆی تێکدانی ئاسایش و سەقامگیریی کەنداو. لە بەرامبەر لێدوانی وتەبێژی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتیمانی ئەمریکا، ناسر کەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند؛ کۆماری ئیسلامی زیاترین سنوری ئاویی لە کەنداو هەیە و پابەندە بە پاراستنی ئاسایشی ئەو ناوچەیە. کەنعانی وتویەتی: لێدوان و تۆمەتی دوبارەکانی واشنتۆن بۆ تاران نوێ نییە و ئەمریکا دەیان ساڵە بە سیاسەتی دەستوەردان و تێکدەرانە زیانی بە ئاسایشی کەنداو گەیاندوە. لە ماوەی رابردودا ئێران دەستی گرت بەسەر دوو کەشتیی نەوتهەڵگر لە گەروی هورمز و ئەوەش کاردانەوەی ئەمریکای لێکەوتەوە.

هاوڵاتی ئاژانسی میزۆپۆتامیا رایگەیاند، کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی تورکیا، لە ٢٣ شاری باکوری کوردستان ٣٢٠ هەزار دەنگی هەژمار نەکردووە. شار بە شاری ئەو دەنگدانی هەژمار نەکراون بەم شێوەیەیە: ئامەد ژمارەی دەنگەکان: ٩٦٥ هەزار و ٧٥٣ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٩٢٥ هەزار و ٣ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٤٠ هەزار و ٧٥٠ ئێلح ژمارەی دەنگەکان: ٣٤٩ هەزار و ١٦٣ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٣٣٤ هەزار و ٨٤٥ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ١٤ هەزار و ٣١٨ شڕنەخ ژمارەی دەنگەکان: ٢٨٣ هەزار و ٤٢ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٢٧٣ هەزار و ٤٤٩ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٩ هەزار و ٥٩٣ مێردین ژمارەی دەنگەکان: ٤٦٢ هەزار و ٤٨٤ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٤٤٦ هەزار و ٢٣٤ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ١٦ هەزار و ٣٥٠ جۆلەمێرگ ژمارەی دەنگەکان: ١٦٠ هەزار و ٢٢٠ دەنگە هەژمارکراوەکان: ١٥٣ هەزار و ١٧٦ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٧ هەزار و ٤٤ وان ژمارەی دەنگەکان: ٥٧٢ هەزار و ٩٠٧ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٥٤٥ هەزار و ٩١٥ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٢٦ هەزار و ٩٩٢ سێرت ژمارەی دەنگەکان: ١٧٣ هەزار و ٢٧٨ دەنگە هەژمارکراوەکان: ١٦٥ هەزار و ٢٨٠ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٧ هەزار و ٩٩٨ دێرسم ژمارەی دەنگەکان: ٥٩ هەزار و ٢٨ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٥٧ هەزار و ٨٠٢ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: هەزار و ٢٢٦ ئەردەخان ژمارەی دەنگەکان: ٥٨ هەزار و ١١٩ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٥٥ هەزار و ٦٤٣ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٢ هەزار و ٤٧٦ قەرس ژمارەی دەنگەکان: ١٥١ هەزار و ٨٤٦ دەنگە هەژمارکراوەکان: ١٤٥ هەزار و ٧٢٠ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٦ هەزار و ١٢٦ ئاگری ژمارەی دەنگەکان: ٢٣٠ هەزار و ٤٤٠ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٢١٨ هەزار و ٩٩٨ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ١١ هەزار و ٤٤٢ ئیدر ژمارەی دەنگەکان: ١٠٩ هەزار و ١٦٨ دەنگە هەژمارکراوەکان: ١٠٤ هەزار و ٨٨٥ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٤ هەزار و ٢٨٣ موش ژمارەی دەنگەکان: ١٩٥ هەزار و ٤٧٨ دەنگە هەژمارکراوەکان: ١٨٨ هەزار و ٢١٢ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٧ هەزار و ٢٦٦ بەدلیس ژمارەی دەنگەکان: ١٨٥ هەزار و ١١٨ دەنگە هەژمارکراوەکان: ١١٧٧ هەزار و ٥٩٦ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٧ هەزار و ٥٢٢ روحا ژمارەی دەنگەکان: ملیۆنێک و ٢٩ هەزار و ٨٦٦ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٩٨٦ هەزار و ٥٢٦ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٤٣ هەزار و ٣٤٠ سەمسور ژمارەی دەنگەکان: ٣٣٧ هەزار و ٤٠ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٣٢٤ هەزار و ٦٢٤ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ١٢ هەزار و ٤١٦ چەولگ ژمارەی دەنگەکان: ١٥٦ هەزار و ٨٧٧ دەنگە هەژمارکراوەکان: ١٤٩ هەزار و ٣٣٣ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٧ هەزار و ٥٤٤ ئەرزەڕۆم ژمارەی دەنگەکان: ٤٥٣ هەزار و ٩٣٣ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٤٤٣ هەزار و ١٧٠ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ١٠ هەزار و ٧٦٣ ئەرزینگان ژمارەی دەنگەکان: ١٥٨ هەزار و ٦٩٣ دەنگە هەژمارکراوەکان: ١١٥٥ هەزار و ٩٧٤ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٢ هەزار و ٧١٩ دیلۆک ژمارەی دەنگەکان: ملیۆنێک و ٢٠٣ هەزار و ٩٨ دەنگە هەژمارکراوەکان: ملیۆنێک و ١٦٩ هەزار و ٥٢٤ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٣٣ هەزار و ٥٦٦ مەڕەش ژمارەی دەنگەکان: ٦٦٣ هەزار و ٧٨١ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٦٤٧ هەزار و ٧٢٢ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ١٦ هەزار و ٥٩ مەڵەتی ژمارەی دەنگەکان: ٤٤٧ هەزار و ٧٨٦ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٤٣٨ هەزار و ٨٤٠ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٨ هەزار و ٩٤٦ خارپێت ژمارەی دەنگەکان: ٣٨١ هەزار و ٣٨٠ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٣٦٧ هەزار و ٨١٦ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ١٣ هەزار و ٥٦٤ سێواس ژمارەی دەنگەکان: ٤٢٤ هەزار و ٣٣٨ دەنگە هەژمارکراوەکان: ٤١٧ هەزار و ٢٢٠ دەنگە هەژمارنەکراوەکان: ٧ هەزار و ١١٨

هاوڵاتی ئەمیندارێتی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق فەرمانێکی ئەنجومەنی وەزیرانی بڵاوکردوەتەوە بە لەسەر کار لادانی 25 بەڕێوەبەری گشتی لە چەند پارێزگایەکی عێراق. بەگوێرەی نوسراوێكی ئەمینداریەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران، بە ڕەزامەندی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیران ، بڕیار دراوە بەكۆتاییهێنان بە ڕاسپاردنی 25 بەڕێوەبەری گشتی لە وەزارەت و دامودەزگا حكومی و كۆمپانیاكان. ئەم فەرمانە ئیداریە لەگەڵ بڕیارەكەی ئەم دواییەی ئەنجومەنی وەزیران دێت، لە كۆبونەوەكەیدا كە لە 2ی ئایاردا بەڕێوەچو، پاكێجێكی فراوانی بڕیارەكانی چاكسازی كە بریتی بو لە پەسەندكردنی دورخستنەوەی نزیكەی 60 بەرپرس بە پلەی بەڕێوەبەری گشتی لە وەزارەتە جیاجیاكان، وەك بەشێك لەوەی كە بە یەكەم قۆناغی پرۆسەی گۆڕانكاری گشتگیر لە پۆستەكانی بەڕێوەبەرە گشتییەكان لە وڵاتەكەدا ئەنجامدەدرێت.

هاوڵاتی لەم شارانەی باکوری کوردستان و تورکیا دەنگی ئاکەپە کەمی کردووە لە خارپێت، ئەرزەڕۆم، روحا، دیلۆک و بەدلیس دەنگی دەسەڵات کەمی کردووە. لە شارەکانی سەر دەریای رەش دەنگی ئاکەپە ١٠٪ کەمی کردووە. لە ریزە کە شاری ئەردۆغانە، بەگوێرەی هەڵبژاردنەکانی ساڵی ٢٠١٨ دەنگی ئاکەپە کەمی کردووە. لە ئەرزەرۆم دەنگی ئاکەپە لە ٥٤.٨٨٪ەوە بۆ ٤٣.٢٦٪ کەمی کردووە. لە خارپێت لە ٥٤.٦٣ەوە بۆ ٤٠.٢٤، لە روحا لە ٥٢.٧٪ەوە بۆ ٤٢.٩٩٪، لە دیلۆک لە ٥١.٤٥٪ەوە بۆ ٤٤.٩٣٪ و لە بەدلیس لە ٤٤.٧٧٪ەوە بۆ ٣٧.١٤٪ کەمی کردووە. دەنگی ئاکەپە بەگوێرەی هەڵبژاردنەکانی ساڵی ٢٠١٨ لە مەڕەش لە ٥٨.٥٤٪ەوە بۆ ٤٧.٧٠٪، لە کۆنیاش لە ٥٩.٥١٪ەوە بۆ ٤٨.١٤٪ کەمی کردووە. دەنگی ئاکەپە لە ئەستەنبوڵ ٤٢.٧٪ەوە بۆ ٣٦.٢٪ و لە ئەنقەرە لە ٤٠.٢٪ەوە بۆ ٣٢.٦٪ دابەزیوە. لە سینۆپ ئاکەپە بەگوێرەی هەڵبژاردنەکانی ٢٠١٨، ١٣٪ دەنگەکانی کەمی کردووە.

هاوڵاتی کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەی تورکیا بە فەرمی رایگەیاند کە هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی تورکیا چووەتە خولی دووەمەوە کە بڕیارە لە ٢٨ی مانگ ئەنجام بدرێت. ئەحمەد یەنەر سەرۆکی کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی تورکیا لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی چووە خولی دووەم و وتی، "28ی ئەم مانگە خولی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی بەڕێوە دەچێت." ئەحمەد یەنەر ئاماژەی بەوەکرد، ئەردۆغان ٤٩.٢١٪، کلچدارئۆغلۆ ٤٤.٨٨٪ و سینان ئۆغان ٥.١٧٪ی دەنگەکانیان بە دەست هێناوە.  دوێنێ ١٤ی ئایار هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی و پەرلەمانی تورکیا بەڕێوە چوو و بەگوێرەی ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی، ئاکەپە ٢٦٧ کورسی پەرلەمان، جەهەپە ١٦٨ کورسی، مەهەپە ٥٠ کورسی، پارتی باش ٤٤ کورسی، پارتی چەپی سەوز ٦٣ کورسی، پارتی رەفاحی نوێ چوار کورسی و پارتی کرێکارانی تورکیا چوار کورسی پەرلەمانیان بەدەست هێناوە.

هاوڵاتی بەپێی ئەنجامە بەراییەکان هاوپەیمانیی ڕەنج و ئازادی لەم شارانەدا پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد و ئامارەکان بەمشێوەیەی خوارەوەیە: ئامەد؛  پارتی چەپی سەوز لە ئامەد سەدا ٦٣ی دەنگەکانی بە دەستهێناوە و ٨ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کردووە. وان؛  پارتی چەپی سەوز لە وان بە بەدەستهێنانی سەدا ٥٥ی دەنگەکان ٥ پەرلەمانتاری بە دەستهێناوە. ڕحا ؛ پارتی چەپی سەوز لە ڕحا بە بەدەستهێنانی سەدا ٢٦ی دەنگەکان ٤ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. مێردین ؛ پارتی چەپی سەوز لە مێردین بە بەدەستهێنانی سەدا ٥٥ی دەنگەکان ٤ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. جۆلەمێرگ ؛ وەک چاوەڕوان دەکرا پارتی چەپی سەوز لە جۆلەمێرگ هەر ٣ پەرلەمانتاری ئەو پارێزگایە بە تەنها خۆی بەدەستهێنا. ئیدر؛  پارتی چەپی سەوز بە بەدەستهێنانی سەدا ٤٥ی دەنگەکانی ئیدر ١ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. شرنەخ ؛ پارتی چەپی سەوز لە شرنەخ ٣ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان لە ئەنقەرە کرد. ئێلح؛  پارتی چەپی سەوز لە ئێلح بە سەدا ٦٠ی دەنگەکان لە کۆی ٥ پەرلەمانتار ٤ پەرلەمانتاری ئەو پارێزگایە ڕەوانەی پەرلەمان کرد. سێرت؛  پارتی چەپی سەوز لە سێرت پەرلەمانتارێکی لە دەستدا و بە بەدەستهێنانی نزیکەی سەدا ٥٠ی دەنگەکان ٢ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. بەدلیس؛  پارتی چەپی سەوز بەراورد بە خولی پێشوو لە بەدلیس پەرلەمانتارێکی زیاتری بە دەستهێنا و بە بەدەستهێنانی نزیکەی سەدا ٤٠ی دەنگەکان ٢ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. مووش؛  پارتی چەپی سەوز لە موش نزیکەی لە سەدا ٥٠ ی دەنگەکانی بەدەستهێنا و ٢ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. دێرسیم ؛ پارتی چەپی سەوز لە دێرسیم لە سەدا ٤٤ ی دەنگەکانی بەدەستهێنا و ١ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. چەولیگ؛  پارتی چەپی سەوز لە چەولیگ سەدا ٢٥ی دەنگەکانی بەدەستهێنا و ١ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. ئاگری ؛ پارتی چەپی سەوز لە سەدا ٥٥ ی دەنگەکانی لە ئاگری بەدەستهێنا. لە ئەنجامدا ٣ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. قەرس؛  پارتی چەپی سەوز لە قەرس بە بەدەستهێنانی سەدا ٢٨ ی دەنگەکان بوو بە یەکەمی ئەو پارێزگایە و دەنگەکانی لە دەنگی هەموو لایەنەکانی تر زیاتر بوون و لە ئەنجامدا ١ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. ئەرزرۆم ؛ پارتی چەپی سەوز لە ئەرزرۆم بە بەدەستهێنانی سەدا ١٠ی دەنگەکان ١ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. دیلۆک؛  پارتی چەپی سەوز بە بەدەستهێنانی سەدا ٩ی دەنگەکانی دیلۆک ١ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. ئیستەنبوڵ؛  هاوپەیمانیی ڕەنج و ئازادی لە ئیستەنبوڵ نزیکەی سەدا ١٠.٥ی دەنگەکانی بەدەستهێنا. بەو ڕێژەیەی دەنگەکان، هاوپەیمانییەکە توانیی ١١ پەرلەمانتاری لە ئیستەنبوڵ رەوانەی پەرلەمان کرد. ئەدەنە؛  پارتی چەپی سەوز لە ئەدەنە بە بەدەستهێنانی سەدا ٩ی دەنگەکان ١ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. مێرسین؛  پارتی چەپی سەوز لە مێرسین لە سەدا ١٣ی دەنگەکانی بەدەست هێنا و ٢ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. ئیزمیر؛  پارتی چەپی سەوز لە ئیزمیر لە سەدا ۷.۵ی دەنگەکانی بەدەست هێنا و ۲ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. هاتای؛ پارتی کرێکارانی تورکیا (تیپ)، کە پێکهاتەیەکی هاوپەیمانیی ڕەنج و ئازادییە لە ژێر چەتری پارتی چەپی سەوزدا لە هاتای ١ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. کۆجالی ؛پارتی چەپی سەوز لە کۆجالی بە بەدەستهێنانی سەدا ٥.٦ی دەنگەکان ١ پەرلەمانتاری ڕەوانەی پەرلەمان کرد. ئەنتالیا ؛پارتی چەپی سەوز لە ئەنتالیاوە پەرلەمانتارێکی ڕەوانەی پەرلەمان لە ئەنقەرە کرد.

هاوڵاتی لە چوارچێوەی كۆبوونەوەكانی ئامادەكاری بۆ لوتكەی داهاتووی عەرەبی، ئەمڕۆ كۆبوونەوەی ئەنجوومەنی ئابووری و كۆمەڵایەتی لەسەر ئاستی وەزارەتی وڵاتانی عەرەبی، بە بەشداری شاندێكی سوریا، لە شاری جدەی سعودیە بەڕێوەچوو. میدیاكانی سعودیە بڵاویانكردەوە،  كۆبوونەوەکە بە بەشداری شاندێكی سوریا لە شاری جدەی سعودیە بەڕێوەچوو، هەروەها  سعودیە لە ئێستادا ئەركی سەرۆكایەتیكردنی كۆبوونەوەكانی لوتكەی كۆمكاری عەرەبی لە ئەستۆدایە. هاوکات هەریەک لە محەمەد جەدان وەزیری دارایی سعوودیە و حوسام زەكی، یاریدەدەری سكرتێری گشتیی كۆمكاری وڵاتانی عەرەبی لە میانەی دیدارەكەدا ڕایانگەیاند، پێشوازی لە گەڕانەوەی سوریا بۆ ناو كۆمكاری عەرەبی دەكەین و چاوەڕوانی كاری هاوبەشین لە بەرژەوەندی گەلانەكەماندا. شاندەكەی سوریا بە سەرۆكایەتی محەمەد سامر خەلیل، وەزیری ئابوری و بازرگانی دەرەوە و ڕانیا ئەحمەد، یاریدەدەری وەزیری ئابووری بۆ كاروباری نێودەوڵەتی و ژمارەیەك بەرپرسی دیكەی حكومەتی سوریا بەشداریان كۆبوونەوەكەی وڵاتانی عەرەبیان لە سوریا كرد. دوای 12 ساڵ رۆژی یەکشەممە، 7-5-2023، وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی ئەندام لە کۆمکاری عەرەبی، بڕیاریان دا کۆتایی بە هەڵپەساردنی ئەندامیێتی سووریا لە کۆمکارەکە بهێنن و بڕیاریاندا سووریا دوبارە وەکو ئەندامێکی ئاسایی کۆمکار مامەڵە بکات.