لە شاری عەفرینی ڕۆژئاوای کوردستان تورکیا سێ هاوڵاتی ڕفاند

  هاوڵاتی پارتی دیموكراتی گەلان دووپاتیدەكاتەوە كە دەستگیركردن و زیندانی كردنی ئەندام و لایەنگرانیان ورەیان بەرزتر دەكاتەوەو هاوسەرۆكانی هەدەپەش دوای هەڵبژاردنیان لەپێنجەمین كۆندەرەكەیاندا رایانگەیاند:" ئەمڕۆ لەدوێنێ بەهێزترین". پارتی دیموكراتی گەلان ( هەدەپە)،  پارتێكی سیاسییە لە توركیا لەژێر كاریگەری ئایدیای چەپ و سۆسیالیزمن، پارتەكە لە 15ی تشرینی یەكەمی 2012 لە ئەنقەرە دامەزراوە. ئامانجی پارتەكە دامەزراندنی حكومەتێكی دیموكراتییە لەتوركیا بۆ ئەوەی كۆتایی بەكپكردن و قڕكردنی و كوشتن و زیندانیكردن بهێنن. هەدەپە پارتێكی سۆسیال دیموكراتە كە پابەندە بەدژایەتیكردن لەگەڵ سیستمی سەرمایەداری و ئاوەتەخوازی كۆتاییهێنانە بە هەڵاواردنی ئایینی، رەگەزایەتی و نەتەوایەتی.  ئەم پارتە لەكاتی ناساندنی كاندیدەكانی، لەسەدا 50% تایبەت كردووە بۆ ژنان. سەڵاحەدین دەمیرتاش، هاوسەرۆكی پێشتری پارتی دیموكراتی گەلان(هەدەپە) كە زیاتر لە پێنج ساڵە لەزیندانەكانی توركیادایە لەگەڵ سەدان سەرۆك شارەوانی و پەرلەمانتارانی دیكە بوونەتە سومبولی سەركەوتن و ئەوەندەی دیكە ئەندام و لایەنگری بۆ هەدەپە زیاد كردووەو شەقامی توركیا لەمامەڵەكانی ئەردۆغان و دەوڵەت باغچەلی نیگەرانن. كۆنگرەی پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) لەئەنقەرەی پایتەختی توركیا بەبەشداری پەنجا هەزار كەس ئەنجامدراو 400 كەسایەتی نێودەوڵەتی بەشدارییان كرد لەكۆنگرەكەدا. پێنجەمین كۆنگرەی گەورەی ئاسایی هەدەپە لەهۆڵی وەرزشی لەئەنقەرە بەدروشمی "ئێمە چارەسەرین، بەڵێنمان هەیە" دەستیپێكرد. سەرەتای كۆنگرەكە بەخولەكێك وەستان بۆ رێزگرتن لەخوێنی شەهیدان دەستیپێكرد، پاشان دەستەی بەڕێوەبەریی كۆنگرە هەڵبژێردران، كە لە پێنج كەس پێكهاتوون و سێ ژن و دوو پیاو. مەحفوز گولەریوز، هاوسەرۆكی كاروباری رێكخستنی هەدەپە لەوتەیەكدا لەبەردەم ئامادەبووانی كۆنگرەكەدا وتی:" بەڵێن دەدەین ناوەندی فاشیزمی ئەنقەرە بگۆڕین بۆ ناوەندێكی دیموكراسی". لەكۆنگرەكەدا هەرزار و 50 ئەندام مافی دەنگدانیان هەیە و یەك رۆژ دەخایەنێت، تێیدا جگە لەهەڵبژاردنی هاوسەرۆكانی گشتیی هەدەپە، ئەنجومەنی هەدەپەش هەڵدەبژێردرێت. لەكۆنگرەكەدا میدحەت سنجارو پەروین بوڵدان وەك هاوسەرۆكی پارتەكە هەڵبژێردرانەوەو 43 كەس وەك دەستەیەكی راوێژكاریی گەورە كە بۆ یەكەم جارە لەنووسەران و ئەكادیمی و رۆژنامەنووس و هونەرمەندان پێكهێندرا.    نوێنەری هەدەپە لەهەرێمی كوردستان: ئەكەپەی دەسەڵاتدار لەهەوڵدایە هەدەپە دابخات كە 300 كەسایەتی هەدەپە قەدەغەكراون لەتوركیا لەسەر ناوی هەدەپە سیاسەت بكەن، بۆیە ئامادەكاری دەكەین بەناوی پارتێكی دیكە بچینە هەڵبژاردن، ئێمە لەسەدا 15% دەنگەكان و زیاتریش بەدەست دەهێنین   میدحەت سانجار. هاوسەرۆكی گشتی پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) لە وتەیەكدا كە لەپێنجەمین كۆنگرەی گشتی پارتەكەی پێشكەشی كرد دوای سڵاوكردنی لە ئامادەبووانی كۆنگرەكە رایگەیاند:" ئەم جەماوەرە بە پەرۆشە، ئەو ملیۆنانەی چاو و دڵیان لای ئێمەیە، وەڵامێكی زۆر روون دەدەنەوە بۆ هەموو پیلانگێڕانی دژ بەپارت و هەڤاڵانمان". هاوسەرۆكی هەدەپە راشیگەیاند:" ئێمە بەهێزترین ئەڵتەرناتیڤی پیلانی نایەكسانی و تاكڕەوی و دەسەڵاتخواز و زەحمەتكێش و تاڵانكارین، ئەمە ئەوان دەترسێنێت بۆیە بە هەموو هێزیانەوە هێرش دەكەن و هەوڵ دەدەن ئێمە بێدەنگ بكەن و پێیان وایە ئێمە لەناودەبەن ئەوان بەدوای خەونە بەتاڵەكان كەوتوون". میدحەت داوای ئاشتی و چارەسەری كێشەی كوردی كرد وتی:" لەگەڵ نزیكبوونەوەی هەڵبژاردنەكان دەبینین كێشەی كورد بەشێوەیەكی سەرەكی لەلایەن حكومەتەوە دەگوێزرێتەوە بۆ ئامرازی حساب و سیناریۆی سیاسی پیس پێویستە لەم چوارچێوەیەدا گفتوگۆكانی ئەو ماوەیەی دوایی سەبارەت بە گۆشەگیریی رەهای ئیمراڵی هەڵسەنگێنرێت ئێمە لێرەدا حكومەت ئاگادار دەكەینەوە كە یاری بەگۆشەگیری نەكات، هەموو ئەو دەرفەتانە دروست بكەن كە عەبدوڵا ئۆجالان پێی وایە و دەتوانێت پێشكەشی رای گشتی بكات". هاوكات، پەروین بوڵدان و میدحەت سانجار، هاوسەرۆكانی هەدەپە پەیامێكی هاوبەشیان بەبۆنەی سەركەوتنی كۆنگرەی هەدەپەوە بڵاوكردەوە و تێیدا هاتووە:" لە هەلومەرجی نائاسایی توركیادا و لەگەڵ قووڵبوونەوەی قەیرانەكاندا، گەلەكەمان پێنجەمین كۆنگرەی هەدەپەیان كردە ئاهەنگی دیموكراسی، ئیرادەی ئێمەی بۆ تێكۆشان زیادتر كردو سەلماندی، كە دەتوانین بەزانست و ئیرادەو فیداكاریی بەسەر بەربەست و هێرشەكاندا زاڵ بین. هەر لەپەیامەكەی هاوسەرۆكانی هەدەپەدا، ئەوەش هاتووە:" ئەو كۆنگرەیەی ئەنجامماندا تەنها كۆنگرەی ئاسایی پارتەكەمان نەبوو، بەڵكو دەبێتە كۆنگرەی گۆڕانكاریی توركیاش، هێز و مۆڕاڵی بەگەلەكەمان بەخشی و دوژمنەكانمانی ترساند كەدەیانەوێت لەناومان ببەن، وەك هەمیشە دەسەڵات لەڕێگەی هێرش و لێپرسینەوەوە ترسی خۆیان لەم كۆنگرەیە دەربڕی، ئێمە لەدوێنێ بەهێزترین، سبەی بەهێزتر دەبین. نوێنەری پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) لەهەرێمی كوردستان ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە تاكە چارەسەری پرسی كورد لەتوركیادا گفتوگۆكردنە لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلان. ناهیدە ئەرمش، نوێنەری پارتی دیموكراتی گەلان(هەدەپە) لەهەرێمی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:"ئەكەپەو مەهەپە پلانی قڕكردنی كوردیان هەیە، بەرژەوەندی ئەوان لەكورد كوشتندایە ئەوەش بە دوو رێگا، بەڕێگەی سەربازی و سیاسی خەریكی قڕكردنی كوردن". هەروەها وتیشی:" پەیامی كۆنگرەی پێنجەمی هەدەپە نەك بۆ ئەكەپەو مەهەپە بووە، بەڵكو پەیام بووە بۆ هەموو گەلی كوردو توركیا، چونكە شەڕو كوشتن چارەسەر نییە، ئێمە ئاشتی و ئازادی و دیموكراسییمان دەوێت". هاوكات ناهیدە ئەرمش باسی لەوەشكرد كە 400 كەسایەتی نێودەوڵەتی و سیاسەتمەدار لەئەوروپاو توركیاو باشوری كوردستان میوانی هەدەپە بوون لەكۆنگرەكەدا، وتیشی:"میدحەت سنجار هاوسەرۆكی هەدەپە كە باسی ئیمراڵی كرد لەكۆنگرەكەدا پەیامەكەی بۆ دەوڵەتی توركیا بوو، بۆ پارتی دەسەڵاتدارانی توركیای بوو كە دەیانەوێت كورد تەسلیم بن  بەكوشتن و حەپس و گرتن دەنگی كورد بێدەنگ بكەن، بەڵام چارەسەر لەئیمراڵیە كە 25 كورد دەیەوێت بەڕێگای سیاسی چارەسەر بكرێت". پاش 10 ساڵ لەدروستبوونی هەدەپە، هەزاران ئەندام و لایەنگری هەدەپە لەزیندانەكانی توركیادان و پارتەكەی ئەردۆغان و باغچەلی دەیانەوێت لەو رێگایەوە كورد لەباكوری كوردستان بێدەنگ بكەن، وتیشی:" 20 هەزار  ئەندام و لایەنگری هەدەپە لەزیندانەكانی توركیادان، لەو ژمارەیە 12 هەزاریان ژنانن،  ئەمڕۆ سەد كەس ئازاد دەكات، سبەی 500 كەسی دیكە دەستگیر دەكات  زیندانی توركیا بێ كورد نابێت و ئەكەپەی دەسەڵاتدار دەیەوێت ژمارەی زیندانی كورد زیاتر بكات". پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) لەكۆی 600 كورسی پەرلەمانی توركیا 59 كورسی هەبووەو لەئێستادا 56 كورسی ماوەتەوە بەهۆی ئەوەی كە پارتەكەی ئەردۆغان سێ پەرلەمانتاری هەدەپەی بەتەواوی دوورخستووەتەوە. بڕیارە لەمانگی حوزەیرانی 2023 هەڵبژاردن لەتوركیادا ئەنجام بدرێت و زۆربەی لایەنەكان لەئێستاوە خۆیانی بۆ ئامادە دەكەن. "ئەكەپەی دەسەڵاتدار لەهەوڵدایەو دەیەوێت لەمانگێك یان دوو مانگی دیكە هەدەپە دابخات كە 300 كەسایەتی هەدەپە قەدەغەكراون لەتوركیا لەسەر ناوی هەدەپە سیاسەت بكەن، هەدەپە ئامادەكاری دەكات كە بەناوی دیكە بچێتە هەڵبژاردن واتا بەناوی پارتێكی دیكە بچێتە هەڵبژاردن، ئێمە لەسەدا 15%ی دەنگەكان و زیاتریش بەدەست دەهێنین".

هاوڵاتی ئیدارەی خۆسەری رۆژئاڤای كوردستان رایگەیاند، بەهۆی مەترسی ئۆپراسیۆنی سەربازی توركیا بۆسەر ناوچەكانیان و ئامادەكاری بۆ دۆخی لەناكاو، لە ئەمڕۆوە باری نائاسایی لەسەرجەم ناوچەكانی باكور و رۆژهەڵاتی سوریا رادەگەیەنن. ئەمڕۆ 6ی تەموزی 2022، ئیدارەی خۆسەری رۆژئاڤای كوردستان لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە كە ئەنجومەنی گشتی ئیدارەی خۆسەر ئەمڕۆ چوارشەممە كۆبونەوەی فراوان و نائاسایی ئەنجامدا و بڕیاری ژمارە 8ی دەركرد، كە تایبەتە بە راگەیاندنی باری نائاسایی لە تەواوی باكور و رۆژهەڵاتی سوریا كە ئەویش هاوكاتە لەگەڵ بەردەوامی هەڕەشە سەربازییەكانی توركیا بۆ سەر ناوچەكانیان.  هەروەها ئەوە خراوەتەروو كە هەموو فەرمانگەكان راسپێردراون كە پلانی باری نائاسایی ئامادە بكەن بەهۆی ئەوەی ناوچەكانیان مەترسی هێرشی سەربازییان لەسەرە، "هەموو هەوڵێكیش دەگیرێتەبەر بۆ پاراستنی هاوڵاتیان و كاری لەپێشینەمان دەبێتە ئامادەكاری بۆ بەرەنگاربونەوەی مەترسییەكان". رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا هەفتەی رابردو رایگەیاند، كە وڵاتەكەی لە ماوەیەكی نزیكدا دەست بە ئۆپراسیۆنێكی سەربازی بۆ سەر ناوچەكانی ژێر كۆنتڕۆڵی شەڕڤانان دەكات تا بە درێژایی سنورەكەی "ناوچەیەكی ئارام" دروستبكات.  هاوكات، جەنەراڵ مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات ئەوەی دووپات كردووەتەوە كە دەیانەوێت دیالۆگ ئەنجام بدرێت، بەڵام ئەگەر توركیا ئۆپەراسیۆنی سەربازی ئەنجام بدات، وەڵامی توندیان دەدەینەوە لە ساڵی 2016ـەوە تا ئێستا، توركیا سێ ئۆپراسیۆنی بۆ سەر رۆژئاڤای كوردستان ئەنجام داوە و عەفرین و گرێسپی و سەرێكانی داگیر كردووە.

هاوڵاتی لە گۆڕەپانی وەرخەلێی لە هەریمی ئاڤاشین و زاپ 16 سەربازی سوپاكەی ئەردۆغان كوژران كە یەكێكیان ئەفسەرێكی پلە باڵایە. ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەكانی پاراستنی گەل(هەپەگە)  بڵاویكردەوە كە لە چالاكی گۆڕەپانی وەرخەلێی سەر بە هەرێمی ئاڤاشیدا حەوت سەربازی تورك سزادراون و سەربازێكیش بریندار بووە و لەئێستادا شەڕی سەخت لە نێوان گەریلاكانی ئازادی كوردستان و داگیركەراندا بەردەوامە. هەروەها لەهەرێمی زاپ نۆ داگیركەری دیكەی سوپای تورك كە یەكیان ئەفسەری باڵایە كوژراون. هەپەگە ئەوەشی ئاشكرا كردووە كە سوپای تورك ٢١ جار چەكی كیمیایی و تەقەمەنییان بەكارهێناوە و 10 جار فرۆكەی شەركەرو 17 جاریش هەلیكۆپتەر بۆردومانی كردووە بێجگە لەوەی بۆردومان لەرێگەی كاتوێشاوە ئەنجامدراوە، بەڵام گەریلاكانی ئازادی كوردستان بە تیمی گەڕۆك گورزی قورسیان لە داگیركەران داوە.    

هاوڵاتی سەرۆكی دەوڵەتی یاسا پەیامێك بۆ موقتەدا سەدر دەنێرێت كە حكومەتی داهاتوو خزمەتگوزار دەبێت و هیچ لایەنێك پەراوێزناخرێت. نوری مالكی كە خاوەنی 39 كورسی پەرلەمانە ئەمڕۆ دووشەممە 4ی تەموزی 2022، لەتویتێكدا ئەوەی دووپاتكردووەتەوە كە هیچ لایەنێك پەراوێز ناخرێت و حكومەتی داهاتوو حكومەتێكی خزمەتگوزار دەبێت. پەیامەكەی مالكی لەم كاتەدا كە دانوساندن بۆ پێكهێنانی حكومەت لەنێو چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان چڕ بووتەوەو باس لەسێ كاندید دەكرێت بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كە پێكهاتوون لە(محەمەد شیاع سودانی، نوری مالكی، حەیدەر عەبادی) دوای كشانەوەی 73 پەرلەمانتارەكەی موقتەدا سەدر و شوێنگرتنەوەی 64 ئەندامی نوێی پەرلەمان، چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان ترسیان لە موقتەدا سەدر هەیە كە پێشتر رایگەیاندبوو لە نوێژی هەینی دوای جەژن، نوێژی یەكریزی كۆمەڵ ئەنجام بدەن، ئەوەش لای چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بە "تەقینەوەی جەماوەر" وەسف دەكرێت كە جارێكی دیكە سەدر لەرێگەی خۆپیشاندانی ملیۆنییەوە پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو پەك بخات.   

هاوڵاتی رێژەی هەڵاوسان لە توركیا بۆ ئاستێكی پێوانەیی بەرزبووەتەوەو لە 25 ساڵی رابردوو هاوشێوەی نەبووە بێجگە لەدابەزینێكی زۆری بەهای لیرەی توركی بەرانبەر دۆلار، پارتەكانی ئۆپۆزسیۆن ئەردۆغان و حكومەتەكەی بە شكستخواردوو وەسف دەكەن كە سیستمێكی خراپی دارایی و ئابووری وڵات بەرێوەدەبەن. بە پێی داتای دەزگای ئاماری توركیا رێژەی هەڵاوسان لە مانگی حوزەیران لەسەر بنەمای ساڵانە بۆ سەدا 78.62% بەرزبووەتەوەو لەسەر ئاستی مانگانە رێژەی هەڵاوسان بەراورد بە مانگی ئایار بە رێژەی سەدا 4.95 %بەرزبووەتەوە. سەرەڕای بەرزبوونەوەی رێژەی هەڵاوسان، بەڵام رەجەب تەیب ئەردۆغان لەسەر پلانەكەی بە دابەزاندنی نرخی سوو بەردەوامەو سەرۆكی توركیا دەڵێت لە رێگەی سیاسەتەكەی پاڵپشتی لە بەرهەمهێنان و هەناردە و رەخساندنی هەلی كار دەكەن. لە لایەكی دیكەوە بەهای لیرەی توركی لە مانگی حوزەیرانی رابردوو بۆ ئاستی 16.37 لیرە بەرامبەر دۆلارێك دابەزی و سەدا 2.4ـی بەهاكەی لەدەستدا. لە دەستپێكی ئەمساڵیشەوە لە ئاستی 13.31 لیرەوە بۆ 16.76 لیرە بەرامبەر دۆلارێك دابەزی، واتە سەدا 25ـی بەهاكەی لەدەستدا. پارتە ئۆپۆزسیۆنەكان و شارەزایانی ئابووری توركیا، ئەردۆغان و حكومەتەكەی بە شكستخواردوو وەسف دەكەن كە دۆخی دارایی و ئابووری بەرەو داروخان دەبات كە بەهای لیرەش بەرانبەر دۆلار زۆر دابەزیووە. بریارە ناوەراستی ساڵی داهاتوو هەڵبژاردن لە توركیا ئەنجام بدرێت و لەئێستاوە پارتەكانی ئۆپۆزسیۆن كار لەسەر شكستی بەرێوەبردن و دۆخی ئابووری توركیا دەكەن و وەك كارتێكی بەهێز رووبەرووی پارتی(ئەكەپە)ی ئەردۆغانی دەكەنەوە.  

هاوڵاتی لەنێو چوارچێوەی هەماهەنگی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران تا ئێستا سێ كاندید ناویان دەهێندرێت و بەهێزترینیان "نوری مالكی"یە و ئەوەش ئەوەندەی دیكە سەدر تورە دەكات. پاش كشانەوەی فراكسیۆنە 73 كورسییەكەی موقتەدا سەدر و پڕكردنەوەی 64 كورسیان لەلایەن حزب و پارتە سیاسییەكان، چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان  هێشتا لە كێشەی قوڵدان تایبەت بە كاندیدی سەرۆك وەزیران. نوری مالكی سەرۆكی دەوڵەتی یاسا وەك یەكەم كاندید ناوی دەهێندرێت كە فراكسیۆنەكەی بووەتە خاوەنی 39 كورسی پەرلەمان و بەهێزترین كوتلەی سیاسی هەیە لەنێو چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان، بەڵام لایەنەكانی دیكە ترسیان لە موقتەدا سەدر هەیە كە بەهۆی بوونی مالكی بە سەرۆكی حكومەت، سەدر لایەنگرانی هانبدات و حكومەت تەنگەتاو بكات و شكست بهێنن، هەرچەندە ئێران گڵۆپی سەوزی بۆ پارتەكەی مالكی هەڵكردووە كە بكرێتە كاندید و هەوڵیشی بۆ دەدات تا لایەنەكانی دیكەش ئۆكەی بدەن. مەحەمەد سەیهود ئەندامی پەرلەمانی عێراق لە فراكسیۆنی دەوڵەتی یاسا بە میدیا عێراقییەكانی راگەیاند:" ئیئتلافی دەوڵەتی یاسا ئەمڕۆ لەبارەی كاندید كردنی نوری مالیكی سەرۆكی ئیئتیلافەكەیانەوە كۆبوونەوەیەك ئەنجامدەدات و كۆتا بڕیاری خۆیان دەدەن". هەروەها راشیگەیاند:" كەسایەتی نوری مالیكی سەرجەم پێوەرەكانی كەسایەتی بوون بە سەرۆك وەزیرانی تێدایە و كاندیدی دەوڵەتی یاسایە بۆ ئەو پۆستە....قۆناغی داهاتوو قورسدەبێت، نوری مالیكیش هەموو ئەو پێوەرانەی تێدایە كە چوارچێوەی هەماهەنگی پێشتر رایگەیاندبوو كە پێویستە لە كەسایەتی كەسی كاندید كراودا هەبێت بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران". بێجگە نوری مالكی هەریەك لە ئەمریكاو بەریتانیا پاش بێ ئومێدبوونیان لە موقتەدا سەدر، ئێستا لەهەوڵی ئەوەدان حەیدەر عەبادی كاندید بكەن بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، هەرچەندە كوتلەكەی بەهاوپەیمانی لەگەڵ عەمار حەكیم تەنها 12 كورسیان هەیە. ناوهێنانی عەبادی بۆ كاندیدی سەرۆك وەزیران لەنێو بەشێك لە لایەنەكانی شیعەی چوارچێوەی هەماهەنگی پشتیوانی دەكرێت كە توانی سەركەوتووبێت بەسەر داعش داو لەسەردەمی عەبادی موسڵ رزگار كراوە، بەڵام ئێرانییەكان تێبینیان لەسەری هەیە. بێجگە لە مالكی و عەبادی، باسی محەمەد شیاع سودانی دەكرێت كە خاوەنی سێ كورسی پەرلەمانییەو لەكابینەكانی پێشتری حكومەتدا وەزیری كارو كاروباری كۆمەڵایەتی بووە، بەڵام پشتیوانی ناوخۆیی كەمە لەنێو چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكاندا و سونەكان پشتگیری دەكەن و بەكەسێكی گونجاوی دەزانن بەراورد بە مالكی و حەیدەر عەبادی. بێجگە لەناوهێنانی ئەو سێ كاندیدە بەشێك لە لایەنەكانی نێوچوارچێوەی هەماهەنگی داوایان لە پەرلەمانتارە سەربەخۆكان كردووە كە كاندیدیان پێشكەش بكەن بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران و بەڵێنیان پێداون كە پشتیوانی دەكەن، بەو پێیەی پەرلەمانتارە سەربەخۆكان ژمارەیان نزیكەی 45 پەرلەمانتارە. دوای دەستلەكاركێشانەوەی سەرجەم پەرلەمانتارانی فراكسیۆنی سەدر، رێگا لەبەردەم چوارچێوەی هەماهەنگی كرایەوە تا بەشێوەیەكی بەرفراوانتر دەست بە گفتوگۆكانی لەبارەی پێكهێنانی حكومەتەوە لەگەڵ لایەنەكان دەست پێبكات، بەڵام كاندیدبوونی مالكی بۆ سەرۆك وەزیران وەك چاودێرانی سیاسی عێراق دەڵێن ئەوەندەی دیكە سەدر تورە دەكات، بەو پێیەی كشانەوەی سەدرییەكان بەهۆی ناكۆكییەكانیان بووە لەگەڵ نوری مالكی كە مێژووەكەی بۆ چەند ساڵێك بەر لە ئێستا دەگەرێتەوە.

هاوڵاتی لە پێنجەمین كۆنگرەی ئاسایی هەدەپەدا هەریەك لە پەروین بوڵدان و میتحەت سانجار بە هاوسەرۆكی هەدەپە هەڵبژێردرانەوە و 43 كەسیش وەك راوێژكاری ئەو پارتە هەڵبژێردران.  ئەمڕۆ یەكشەممە 3ی تەموزی 2022، پێنجەمین كۆنگرەی ئاسایی هەدەپە بە دروشمی "ئێمە چارەسەرین" بە بەشداریی هەزاران ئەندام و لایەنگری پارتەكە لە ئەنقەرە بەڕێوەچوو. لە كۆنگرەكەدا هەریەك لە پەروین بوڵدان و میتحەت سانجار بە هاوسەرۆكی هەدەپە هەڵبژێردرانەوە.   هەروەها 43 ئەندام لە توێژە جیاوازەكان وەك ئەندامی راوێژكاری هەدەپە هەڵبژێردران كە ئەمە یەكەمین هەنگاوی ئەو حزبەیە بۆ گۆرینی هەیكەلی كاری حزبایەتی كە دەستەیەكی راوێژكاری دابەمزرێنن و لەرێی كۆنگرەوە دەنگیان پێبدرێت. مەحفوز گولەریوز، هاوسەرۆكی كاروباری ڕێكخستنی هەدەپە لە وتەیەكدا لەبەردەم ئامادەبووانی كۆنگرەكەدا وتی:" بەڵێن دەدەین ناوەندی فاشیزمی ئەنقەرە بگۆڕین بۆ ناوەندێكی دیموكراسی". پارتی دیموكراتی گەلان(هەدەپە) لە ساڵی 2012ـدا دامەزراوە، سێیەم گەورەترین فراكسیۆنە لە پەرلەمانی توركیا و زۆرترین دەنگدەری هەدەپە كوردن.

هاوڵاتی ئەندامێكی دەستەی هاوسەرۆكایەتیی پەیەدە ڕایگەیاند:"بە هەموو هێزمانەوە بەرخۆدانی مێژوویی دەكەین و پیلانەكانی دەوڵەتی تورك تێكدەشكێنین". ئاڵدار خەلیل، ئەندامی دەستەی هاوسەرۆكایەتیی پەیەدە لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ ئاژانسی فورات نیوز لەبارەی كۆبوونەوەی ٢٩ی حوزەیرانی ناتۆوە، ڕایدەگەیەنێت، كە ئەو سازشانەی بۆ توركیا كراون و ئەو بڕیارانەی لەو كۆبوونەوە باڵایەدا دراون، بەشێكن لە چەمكی دژ بە گەلی كورد، راشیگەیاند:" ناتۆ و وڵاتانی ڕۆژئاوا جارێكی دیكە لەسەر پێداگریی دەوڵەتی تورك لە دژی داواكارییە ئازادییەكانی گەلی كورد یەكدەگرن، لە بنەڕەتیشدا بە پێچەوانەی داواكاری و خواستەكانی دەوڵەتی تورك دەجوڵێنەوە، ئەوانەی ئەم بڕیارە دەدەن خۆیانن و نایانەوێت دۆزی گەلی كورد سەربكەوێت، هەروەها دەوڵەتی تورك وەك ئامرازێك بۆ شەڕكردن لە دژی گەلی كورد بەكاردەهێنن". هەروەها دەشڵێت:" ئەگەر دەوڵەتی تورك پشتگیرییەكی كارای لە ناتۆ وەرنەگرتایە، ئەوا ئێستا گەلی كورد لە دۆخێكی جیاوازدا دەبوو، داخوازییان بۆ ئازادیی بەدیدەهات و جێبەجێ دەكرا. بە واتایەكی تر ناتۆ لە ساڵانی ١٩٨٤ەوە لە دژی بزووتنەوەی كورد شەڕ دەكات و دەیەوێت گەلی كورد لەناوببات، ئەمەی كردووە بە پێوانە و دەستوور و یاسای بنەڕەتیی خۆی، كە هەموو وڵاتان بەشداریی بەشداریی پێبكات بۆ لەناوبردنی كورد". " ناتۆ بۆ بەشداربوونی سوید و فینلاند لە ڕیزەكانیدا، بڕیاری خۆی نوێدەكاتەوە و وتی: وڵاتانی ناتۆ بە سویدیان وت ‘مادام تۆ دەتەوێت بێیتە ناو ناتۆوە، ئەوا ئێوەش مۆر و ئیمزای خۆتان لە ژێر ڕێككەوتنی شەڕی دژ بە كورد بدەن‌، ئەویش قبوڵی كرد و بەشداربوو، ئاڵدار خەلیل وا دەڵێت. ئاڵدار خەلیل لە بەردەوامیی قسەكانیدا ئەوەشی وت:" ئەم بزووتنەوەیە بزووتنەوەیەكی دیموكراتییە كە داوای ئازادیی گەلی كورد دەكات، هەرگیز مرۆڤایەتیی بێزار نەكردووە، بەتایبەتی هێزەكانی ڕۆژئاوا لە دژی داعش وەستاونەتەوە و شەڕیان كرد، كە لەو كاتەدا هیچ كەسێك نەیدەتوانی شەڕی داعش بكات، ئەو خزمەتی مرۆڤایەتی كردووە، ئەوان لە دژی گەورەترین تیرۆر و لە دژی فاشیزم شەڕیان كرد، هاوكات شۆڕشێكی دیموكراتییان ئەنجامدا". لەبارەی هەڕەشەكانی ئەردۆغان بۆ داگیركردنی باكور و ڕۆژهەڵاتی سووریاش، ئاڵدار خەلیل وتیشی:" دەوڵەتی تورك و حكومەتی ئاكەپە پێداگرن و دەیانەوێت تەواوی باكوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا داگیر بكەن، ئەردۆغان لە كۆبوونەوەی نەتەوە یەكگرتووەكاندا بە ئاشكرا نەخشەیەكی بە قووڵایی 30 كیلۆمەتری نیشاندا، كە تەواوی باكوور و ڕۆژهەڵاتی سووریای بە ئامانج گرت و وتی “هەموو ئەم ناوچەیە بۆ من دەبێت”، كەس لەوێ دەنگی نەكرد و ئەمە مانای ڕەزامەندییە، لەگەڵ بڕیارەكەی سوید و فینلاند لە ڕێگەی ناتۆوە، وڵاتانی زلهێز “بەڵێ”یان دایە دەوڵەتی تورك و گڵۆپی سەوزیان بۆ داگیرساند". ئاڵدار خەلیل باسی لەوەشكرد:"بۆ ئەوەی ئێمە پێكەوە دەستكەوتەكانمان بپارێزین، پێویستە بە هەموو هێزمانەوە بەرخۆدانی مێژوویی بكەین و پیلانەكانی دەوڵەتی تورك تێكبشكێنین، هاوكات پێویستە ناوچە داگیركراوەكان ئازاد بكەین و تاوەكو دەوڵەتی تورك لە خاكەكەمان دەربكەین".  

هاوڵاتی كۆنگرەی پارتی دیموكراتی گەلان(هەدەپە) لە ئەنقەرەی پایتەختی توركیا بە بەشداری 50 هەزار كەس دەستیپێكرد و زیاتر لە سەد شاندی نێودەوڵەتی بەشدارن لە كۆنگرەكەدا. ئەمڕۆ، یەكشەممە 3ی تەموزی 2022، پێنجەمین كۆنگرەی گەورەی ئاسایی هەدەپە لە هۆڵی وەرزشی لە ئەنقەرە بە دروشمی "ئێمە چارەسەرین، بەڵێنمان هەیە" دەستیپێكرد. نزیكەی 50 هەزار كەس بەشداری كۆنگرەكە دەكەن و زیاتر لە سەد شاندی بیانی و پارتە توركی و كوردییەكان بەشدارن، جگە لە مەهەپە، ئاكەپە و پەدەكە.  هەروەها ژمارەیەكی بەرچاو لە كەساتی سیاسی، هونەرمەندان، ڕۆژنامەنووسان و ڕێكخراوەكانی ژنان بەشدارن. سەرەتای كۆنگرەكە بەخولەكێك وەستان بۆ ڕێزگرتن لە خوێنی شەهیدان دەستیپێكرد، پاشان دەستەی بەڕێوەبەریی كۆنگرە هەڵبژێردران، كە لە پێنج كەس پێكهاتوون و سێ ژن و دوو پیاون. مەحفوز گولەریوز، هاوسەرۆكی كاروباری ڕێكخستنی هەدەپە لە وتەیەكدا لەبەردەم ئامادەبووانی كۆنگرەكەدا وتی:" بەڵێن دەدەین ناوەندی فاشیزمی ئەنقەرە بگۆڕین بۆ ناوەندێكی دیموكراسی". لە كۆنگرەكەدا هەزار و 50 ئەندام مافی دەنگدانیان هەیە و یەك ڕۆژ دەخایەنێت، تێیدا جگە لە هەڵبژاردنی هاوسەرۆكانی گشتیی هەدەپە، ئەنجومەنی هەدەپەش هەڵدەبژێردرێت. هاوكات لە كۆنگرەكەدا بڕیارە دەستەیەكی ڕاوێژكاریی گەورە پێكبهێنرێت، كە نووسەران و ڕۆشنبیران و هونەرمەندان و سیاسەتمەدارانی بازنە جیاوازەكان لەخۆدەگرێت.  

هاوڵاتی هێزێكی زۆری میلیشیاكانی نزیك سوپای توركیا بە چەك و تانك و زرێپۆشەوە رەوانەی سنووری شارۆچكەی تەل رەفعەت كراون بۆ هێرشكردنە سەر رۆژئاوای كوردستان. ئەمڕۆ یەكشەممە 3ی تەموزی 2022ن ئاژانسی ئەنادۆڵ-ی توركی كە سەر بە حزبەكەی ئەردۆغانە بڵاویكردووەتەوە كە  "كاروانی سەربازیی هێزەكانی "سوپای نیشتمانیی سووریا" میلیشیاكانی سەر بە ئەردۆغان لە شارۆچكەی عەزاز باكووری سووریاوە بەڕێكراوە، چەندین ئۆتۆمبێلی زرێپۆش، مووشەكهاوێژی فرەلوولە و تۆپی هاوەن لەخۆ دەگرێت. ئامادەكاریان كردووە بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنێكی سەربازیی. دوای ئەوەی شاری عەفرینی رۆژئاوای كوردستان لەلایەن توركیا داگیركرا، ژمارەیەكی زۆر لە خەڵكی شارەكە ئاوارە بوون و بەشێكیان لە تەل رەفعەت نیشتەجێبوون. پێشتر هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە) و ئەنجومەنی خۆسەر لە رۆژئاوای كوردستان ئەوەیان دووپاتكردووەتەوە كە لە ماوەی رابردوودا چەندین جار تەل رەفعەت لەلایەن تۆپخانەكانی توركیا تۆپباران كراوە و هێزەكانی سوریای دیموكرات وڵامیان داونەتەوە. چەند جارێك ئەردۆغان هەڕەشەی ئۆپەراسیۆنێكی دیكەی سەربازییان بۆ سەر رۆژئاوای كوردستان كردووە و جەنەراڵ مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات بەڵێنی داوە كە وانەیەك بدەنە سوپای توركیا و بەرگری لە خاكی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا بكەن.  

هاوڵاتی ترس و تۆقین لە قەناسی گەریلا وای لە سوپاكەی ئەردۆغان كردووە بە فرۆكەو تەكنەلۆژیای پێشكەوتووش ناتوانن تەرمی سەربازەكانیان كۆبكەنەوە. گەریلاكان لە ئەشكەوتی برینداران ڕایانگەیاند نزیكەی ٢٠ ڕۆژە بەلانیكەمەوە تەرمی بیست سەربازی سوپای توركی داگیركەر لە بەردە كون لە هەرێمی زاپ بەجێماون و سوپای تورك لە توانایدا نییە كۆیان بكاتەوە. لە ناوەڕاستی مانگی نیسانی ئەمساڵەوە، دەوڵەتی هێرشێكی نوێی داگیركاری بۆسەر هەرێمی كوردستان دەستپێكردووە، لەوكاتەوە تائێستا جەنگێكی قورس لە نێوان گەریلاكانی ئازادیی كوردستان و سوپای داگیركەری توركدا بەڕێوەدەچێت. "سەربازانی سوپای تورك بە هەڵدانی چەتر و لەبەركردنی جلوبەرگی دژە باران، هەوڵیاندا لە ناوچەكە ڕابكەن بۆ ئەوەی نەبنە ئامانجی هێزەكانی گەریلا، بەڵام سەربازانی تورك نەیاندەزانی چەتر لە جەنگدا بەكاربهێنن و كاتێكیش ڕایاندەكرد، دەبوونە ئامانج، راگەیاندنی هەپەگە وا دەڵێن. هەروەها ئەوە دووپاتكراوەتەوە كە "سەربازانی سوپای تورك كوژراوەكانی خۆیان بەرەو بەردە كون برد، لە شوێنێكی دوور لە زنجیرە چیاكان، كە تونێلی جەنگیان تێدا دروست كراون، ناچاربوون بڵاوە بكەن". گەریلاكان لە ئەشكەوتی برینداران ڕایانگەیاند، لە بەردە كون زیاتر لە ٢٠ تەرمی سەربازان هەیە، كە بە حەسیر و جلوبەرگی دژە بارانی شاردونیانەتەوە تاوەكو لە سروشتدا بە ئاسانی نەبینرێن. بەهۆی ئەوەی گەریلاكان ڕێگەیان نەدا هەلیكۆپتەرە سكۆرسكییەكان بچنە ناوچەكە، ماوەی ٢٠ ڕۆژە تەرمی سەربازەكان لە ناوچەی بەردە كون بەجێماون. "سوپای تورك نەیدەوێرا لە ناوچەكە پێشڕەویی بكات و تەرمەكانی بباتەوە و لە هەوڵەكانیدا شكستی هێنا، بۆیە جەردەوانان (جاش)ەكانی بۆ كۆكردنەوە و بردنەوەی تەرمی سەربازەكانی خستە كار، بەڵام هەرچەندە هەوڵیدا جەردەوانەكانیش نەیانتوانی تەرمەكان ببەنەوە و لەوەشدا سەركەوتو نەبوون". سوپای تورك لەبارەی چارەنووسی ئەو سەربازانەوە هیچ لێدوان و ڕاگەیاندراوێك بڵاوناكاتەوە، كە هێناونی بۆ ناوچەی ئەشكەوتی برینداران لە زاپ، بە پێچەوانەوە بۆ شاردنەوەی ژمارەی كوژراو و بریندارەكانی لە ناوچەكە، هەمیشە هەواڵی ساختە بڵاودەكاتەوە.  

هاوڵاتی تیمی كوردستانی عێراقی CPT، سەبارەت بەزیانە گیانیەكانی ئۆپەراسیۆنی چنگی-قفڵی توركیا ئاشكرایدەكات، كە توركیا بۆردومانی ئاهەنگەكەی بامەڕنێی كردووەو منداڵەكانی شەهید كردووە. لەو ڕاگەیاندراوە ڕۆژنامەوانیەدا تیمی كوردستانی عێراقی CPT ئاشكرایكردووە، لەماوەی یەك مانگی نێوان 21ی ئایار بۆ 21ی حوزەیران، بەھۆی ئۆپەراسیۆنە سەربازیەكەی توركیا لەخاكی ھەرێمی كوردستاندا، پێنج كەسی مەدەنی، لەناویاندا سێ منداڵ شەھیدبوون‌و 15 دیكە برینداربوون. هەروەها ئەوەش هاتووە، "لەدوای ھێرشە ئاسمانیەكەی 21ی ئایاری توركیا بۆ سەر گوندی توتەقەڵ لەقەزای چەمچەماڵ‌و شەھیدكردنی دوو كەسی مەدەنی، لەئێستادا 8 خێزان لەكۆی 10 خێزان، گوندەكەیان لەترسی بۆردومانكردن بەجێھێشتووە". هاوكات ئەوەیان سەلماندووەو دووپاتی دەكەنەوە كە "بەگوێرەی ئەو بەڵگانەی كە دەستی CPT كەوتوون‌و بەپشتبەستن بەشیكردنەوەی جوگرافیای شوێنی ڕووداوەكەی 26ی ئایار لەبامەرنێ، كە 3 منداڵ لەو ھێرشەدا شەھیدبوون، توركیا لایەنی ئەنجامدەری ئەو ھێرشەیە". "سەربازانی توركیا، لەبنكەو بارەگا سەربازییە نوێیەكانیانەوە، تۆپبارانی گوندە مەدەنی نشینەكان دەكەن‌و ڕۆژانە تەقەی ڕاستەوخۆ بەئاراستەی گوندەكاندا دەكەن، بەجۆرێك بەتەنها لەماوەی سێ ڕۆژداو لە15ی حوزەیرانەوە تاوەكو 17 حوزەیران، پێنج ھاوڵاتی مەدەنی گوندەكانی پەرەخێ لەدەركارو كێستە لەكانی ماسێ بەھۆی دەستڕێژی سەربازانی توركیاو تۆپبارانی سوپای توركیاوە، برینداربوون". تیمی كوردستانی عێراقی وا دەڵێن. تیمی كوردستانی ئەوەشیان ئاشكرا كردووە كە "لەچوارچێوەی ئۆپەراسیۆنی چنگی-قفڵ'دا، توركیا چوار بارەگای سەربازیی لەناوچەكانی ئاڤاشین‌و زاپ دروستكردووەو لە16ی حوزەیرانیشەوە سەرقاڵی دروستكردنی بارەگایەكی تری سەربازین، لەسەر چیای كوڕەژارۆ لەناحیەی شیلادزێ".

هاوڵاتی سوپاكەی ئەردۆغان لە بادینان شپڕزە بووە بەدەست گەریلاوە و تەنها لە ناوچەكانی زاپ و ئاڤاشین ١١ سەربازی دیكەیان كوژراون و گورز لە هێلیكۆپتەرێكیشیان دراوە. دەقی راگەیەندراوی هەپەگە: لە ئەنجامی لێدانی كاریگەری تیمە گەڕۆكەكانماندا ١١ داگیركەر سزادراون، ٢ داگیركەر برینداربوون و گورز لە هەلیكۆپتەرێكی هێرشبەر وەشێنراوە. سوپای توركی داگیركەر كە لەبەرامبەر هێزەكانمان سەرنەكەوتووە بەو هۆیەوە ٢٣ جار بە فڕۆكەی جەنگی، ١٤ جار بە هەلیكۆپتەری هێرشبەر، ٣ جار بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی  و بەدەیان جاریش بە كاتیوشا گۆڕەپانەكانی بەرخودانی بۆردومان كردووە. لەبارەی چالاكی  گەریلاكانیان لە چوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێڕی هەڵۆكانی زاگرۆس لە هەرێمی ئاڤاشین لە ئەنجامی دوو چالاكیدا لەمڕۆ و دوینێدا پێنج داگیركەریان سزادا و دوو داگیركەریش بریندار بوون. لە چوارجێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێری هەڵۆكانی زاگرۆس لە هەرێمی زاپ هەپەگە ڕایگەیاندووە: لە رۆژانی ٢٩ و ٣٠ حوزەیراندا لە دوو چالاكیدا گورز لە هەلیكۆپتەرێك وەشێنرا و دوو داگیركەر سزادران. لە ئەنجامی چااكی گەریلا لە چوارچیوەی  جەنگی خابور لە دوینێ و ئەمڕۆدا چوار داگیركەر سزادراون لە بەربەرامبەردا دەوڵەتی تورك بەهۆی شكستەكانیەوە بە چەكی قەدەغەكراو فرۆكە بۆردومان دەكات.  

هاوڵاتی سەرۆك وەزیرانی عێراق هەوڵ دەدات بەنزیك كردنەوەی سعودیەو ئێران پریسكی ئاگری ئەم دوو وڵاتە دوورخاتەوەو هاوكات بەختی خۆی بۆ مسۆگەركردنەوەی تەختی دەسەڵات بەهێزتر بكات. سەردانە كتوپڕەكەی سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆ سعودیەو ئێران وەك نێوەندگیرییەك بۆ تاران و ریاز لێكدرایەوە، بەڵام كازمی جگە لەو ئامانجە هەنگاوەكانی لەپێناو ئارامبوونەوەی گۆڕەپانی سیاسیی عێراق و بەهێزبوونەوەی پێگەی وڵاتەكەیە لەناوچەكە بەتایبەت كازمی سەرقاڵی ئەوەیە كۆتایی بەگرژی و ناكۆكیی شەش ساڵی رابردووی سعودیەو ئێران بهێنێت. هاوكات لەلایەكی دیكەوە نێوەندگیرییەكی مێژویی نێوان قاهیرەو تارانی دەستپێكردووە كە زیاتر لە 40 ساڵە پەیوەندییەكانیان ئاسایی نەبووەتەوە بۆیە كازمی وەك كۆتری ئاشتی لەنێوان میسرو ئێرانیش وەسف دەكرێت. هەنگاوە خێراكانی كازمی لەتاران و ریازو قاهیرە ئەنجامە ئەرێنییەكانی لەگۆڕانكاریی لێدوانی بەرپرسانی ئێران سەبارەت بەهەرێمی كوردستان بەدی دەكرێت، چونكە پێشتر بەرپرسانی ئەو وڵاتە بەموشەك هەڕەشەیان دەكرد، بەڵام لەنوێترین لێدواندا وەزارەتی دەرەوەی ئێران هیوای چارەسەریی كێشەكانی نێوان بەغداو هەولێر دەخوازێت و دەڵێت:» هەرێمی كوردستان تێگەیشتنی باشی بۆ پەیوەندییەكانی لەگەڵ بەغدا هەیە». لەئێستادا كە بەهۆی كشانەوەی موقتەدا سەدر لە ئەنجومەنی نوێنەران، لایەنەكانی نزیك لەئێران رۆڵی سەرەكی لەپێكهێنانی حكومەت دەبینن كازمی دەیەوێت بەدروستكردنی هاوسەنگیی لەنێوان واشنتۆن و سعودیەو تاران دەستكەوتی هەنگاوەكانی بچنێتەوەو ئەوەش بە بوونەوەی بەسەرۆك وەزیرانی عێراق بەدی دێت. كازمی لە تاران مستەفا كازمی رۆژی یەكشەممە 28ی حوزەیرانی 2022 بۆ دووەمجار وەك سەرۆك وەزیرانی عێراق سەردانی تارانی پایتەختی ئێرانی كردو لەگەڵ سەرۆك كۆمارو وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتەو ژمارەیەك لەبەرپرسانی دیكە كۆبووەوە. كازمی لەو گەشتەدا كە پێشتر بەرنامەكەی رانەگەینرابو و بەگەشتی چاوەڕوان نەكراوەو بەپەلە وەسف كرا، سەرۆكایەتی شاندێكی باڵای بەرپرسانی عێراقی دەكرد كە بەوتەی ئەو مەبەست لێی ئەنجامدانی رێككەوتنی سیاسی و ئابووریی لەگەڵ تاران بووە. میدیاكانی ئێران ئاشكرایان كردووە لەسەردەمی كازمیدا بە بەهای 13 ملیار دۆلار كاڵای ئێرانی رەوانەی عێراق كراوە كە بەهۆی سزاكانی ئەمریكا لە دژی تاران كاڵاكان بەدراوی یۆرۆو تمەن مامەڵەی پێوەكراوە. ئیبراهیم رەئیسی لە كۆنگرە رۆژنامە هاوبەشەكەی لەگەڵ كازمی، رایگەیاند:» ئاسایش و سەقامگیریی لەناوچەكەدا بە ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان لەگەڵ ئیسرائیل مسۆگەر نابێت، دەبێت وڵاتانی ناوچەكە بەبێ دەستوەردانی وڵاتانی بیانی كێشەكانیان چارەسەر بكەن. رەئیسی راشیگەیاند كە ئێران لە رۆژە سەختەكاندا پشتی لەعێراق نەكردووە و بەبەردەوامی لەگەڵ ئەو وڵاتەدا دەمێنێتەوە. لای خۆیەوە مستەفا كازمی لەو كۆنگرەیەدا وتی:» ئێران وڵاتێكی گرنگەو دەمانەوێت پەیوەندییەكانمان لەگەڵ تاران بەهێز بكەین و لەو چوارچێوەیەشدا ئەمڕۆ رێككەوتین لەسەر بەهێزكردنی پەیوەندییەكان لە پێناو بەرژەوەندیی هاوبەشی خەڵك و حكومەتی عێراق و ئێرا». ئەو لە بەشێكی لێدوانەكانیدا ئاماژەی بەوەكرد كە تاران و بەغدا پشتیوانیی لە ئاگربەستی وڵاتی یەمەن دەكەن كە نزیكەی سێ مانگە بە نێوەندگیریی نەتەوەیەكگرتوەكان راگەیەنراوە. پێگەی بەغدا لەتاران شەفاعەت بۆ هەولێر وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند لەگەڵ وەرگرتنی پەیامی سعودییەكان لەلایەن كازمییەوە، بڕیارە بەرپرسانی دیپلۆماسیی هەردوولا لە ئاستی باڵادا كۆببنەوە كە ئەمەش ئەنجامی نێوەندگیرییەكانی عێراقە. سەعید خەتیب زادە، هەر ئەو رۆژە لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند:» بەوردیی چاودێریی پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و بەغدا دەكەین و نیگەرانین لەو ناكۆكییانەی لەسەر كێلگەكانی غازو نەوت لەنێوان هەرێمی كوردستان و عێراق دروستبووە». ئەو وتی: ئەگەرچی ئەو پرسە بابەتێكی ناوخۆیی دەسەڵاتی ناوەندو ناوچەكانی دیكەی عێراقە لەگەڵ ئەوەشدا بەوردیی چاودێریی بارودۆخەكە دەكەین، لەم ساڵانەی دوایدا لێكتێگەیشتنی باش لەنێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا دروستبووەو هیوادارین ئەو گرژییانە كۆتایی پێبێت. لێدوانی ئەو بەرپرسەی ئێران لەكاتێكدا پێشتر خەتیب زادە هێرشە موشەكییەكانی سوپای پاسدارانی وڵاتەكەی بۆ سەر هەولێر بە نەشتەرگەریی بچووك ناوهێناو لەچوار مانگی رابردووشدا زۆربەی بەرپرسان و فەرماندە سەربازییەكانی سوپای پاسداران هەڕەشەی ئەنجامدانی هێرشی دیكەیان لەهەرێمی كوردستان دەكرد. لانیكەمی ئەنجامی سەردانەكەی كازمی بۆ تاران رەنگە ئەوە بێت كە هەڕەشەكانی بەرپرسانی ئەو وڵاتەی گۆڕی بۆ هیواخواستن لەپێناو چارەسەری كێشەكانی نێوان هەولێرو بەغدا. كازمی لەكۆتری ئاشتیی بۆ كورسیی دەسەڵات زۆربەی میدیاكانی سەر بەدەزگا دیپلۆماسی و سیاسییەكانی ئێران حاشایان لەوە نەكردووە كە كازمی دەوری گرنگیی لە ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی نێوان ئێران و وڵاتانی عەرەبی ناوچەكە هەیەو ئاشكرایان كردووە سەرۆك وەزیرانی عێراق دوو ئامانجی سەرەكیی لەهەنگاوە ئاشتیخوازنەكانی هەیە كە رەنگە لەداهاتودا دەستكەوتەكانی بچنێتەوە. بەپێی لێكدانەوەی ئەوان كازمی دەیەوێت لەم قۆناغەدا كە زیاتر لەهەشت مانگ بەسەر هەڵبژاردنەكانی وڵاتەكەیدا تێپەڕیوە و تائێستا چارەنووسی حكومەت و دەسەڵات لەبەغدا یەكلایی نەكراوەتەوە رەزامەندیی تاران و لایەنگرانی شیعەی ئێران لەعێراق بەدەستبهێنێت و جارێكی دیكە كورسیی سەرۆك وەزیران بۆخۆی مسۆگەر بكاتەوە لەو پێناوەشدا نایەوێت وڵاتەكەی لەئەنجامی ململانێكانی سعودیەو ئێران گرژیی و ناكۆكی زیاتر بەخۆیەوە ببینێت، بۆیە كازمی لەسەرەتای دەستبەكاربوونیشی وەك سەرۆك وەزیرانی وڵاتەكەی زیاترین هەوڵی داوە جگە لەكەمكردنەوە گرژییە ناوخۆییەكان، هاوسەنگیی ئێران و ئەمریكا لەگۆڕەپانی عێراق بپارێزێت. قاچێكی كورسییەكەی كازمی لەتارانە رۆژنامەی (ئارمانێ میللی) كە سەر بەباڵی ریفۆرمخوازی كۆماری ئیسلامی ئێرانە: لە لاپەڕەی یەكەمدا بە ناونیشانی (یەكێك لەسەرەكیترین ئامانجەكانی مستەفا كازمی لەگەشتكردن بۆ تاران بەدەستهێنانەوەی كورسیی سەرۆك وەزیرانی عێراقە). رۆژنامەكە نووسیویەتی گەشتەكە كتوپڕو بەپەلەكەی سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆ تاران دوای سەردانی سعودیە بووە، بەپێچەوانەی شیكارییەكان و لێكدانەوەكان ئامانجی سەرەكیی كازمیی نێوەندگیریی نێوان سعودیە و ئێران نییە، بەڵام كازمی بەزمانێكی ساددە سعودییەكانی ئاگادار كردووەتەوە هەنگاوەكانیان بۆ لێكتێگەیشتن لەگەڵ تاران پێچەوانەی تێڕوانینەكانی ئەمریكا بۆ گۆڕانكارییە نوێیەكانی ناوچەكە نییە. ئەو رۆژنامەیە جەختی لەوە كردووەتەوەتەوە كازمی هەوڵدەدات بە رازیكردنی ئێران و نزیكایەتیی لەحەشدی شەعبی و هاوپەیمانە شیعەكانی تاران لەعێراق، پێگەی خۆی وەك سەرۆك وەزیرانی داهاتووی وڵاتە بەدەست بهێنێتەوەو بە راگرتنی دڵی سعودییەكانیش نەبێتە مایەی گومان بۆ بەرنامەكانی واشنتۆن لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و عێراقیش. عێراق لەئاگربەستی یەمەن تا گەڕانەوەی دیپلۆماتكارەكانی ئێران بۆ سعودیە عێراق لەسەرەتای ساڵی 2021 تائێستا میوانداریی پێنج گەڕی دانوستانی نێوان بەرپرسانی ئاسایشی و دیپلۆماسیی ریازو تارانی كردووە كە ئاماژەیە بەڕۆڵی باڵای بەرپرسانی عێراق و پێگەی سیاسیی وڵاتەكە لەنێوەندگیریی نێوان وڵاتانی دراوسێی. ئەنجامی ئەو نێوەندگیرییەی عێراق بووە هۆی ئەوە سێ دیپلۆماتكاری ئێران دوای شەش ساڵ بتوانن بچنە سعودیە و نوێنەرایەتیی خۆیان لەبارەگای سەرەكیی وڵاتانی هاریكاریی ئیسلامیی لەشاری جەددە بكەنەوە و دەست بەكارەكانیان بكەنەوە. ساڵی 2016 دوای ئەوەی سعودیە لەمانگی كانونی دووەمی ساڵی 2016، شێخ نەمر باقر، زانای ئایینی شیعەی لەوڵاتەكەی بەتۆمەتی تێكدانی ئاسایشی نیشتیمانی سعودیە لەسێدارەدا كە ئەوەش كاردانەوەی توندی ئێرانی لێكەوتەوە و بەرپرسێكی سوپای پاسدارانیش رایگەیاند سعودیە دەكەن بەدۆزەخ. لەگەڵ بڵاوبوونەوەی هەواڵی لەسێدارەدانی نەمر، هێرش دەكرێتەسەر باڵیۆزخانەی سعودیە لەتاران و كۆنسوڵخانەی ئەو وڵاتە لەشاری مەشهەد دەسوتێنرێت كەئەوەش ناڕەزایەتیی ریازی لێكەوتەوەو بووە هۆی پچڕانی پەیوەندییە سیاسی و دیپلۆماسییەكان، هاوكات ئەوەش بە هۆكاری توندبوونەوەی جەنگی یەمەن لەقەڵەمدەدرێت كە بەجەنگی ساردی نێوان تاران و ریاز لەیەمەن ناودەهێنرێت. دوای ئەوەی ساڵی 2014 چەكدارە حوسییەكانی یەمەن كە سەر بەئێران لەقەڵەمدەدرێن  توانیان شاری سەنعا-ی پایتەخت كۆنتڕۆڵ بكەن، سعودیە لەساڵی 2015 راستەوخۆ لە رێگەی سەربازییەوە دەستوەردانی كردو بنكە و پێگەكانی حوسییەكانی دەكردە ئامانج كە لەگەڵ گرژبوونەوەی پەیوەندییە سیاسیی و دیپلۆماسییەكانی تاران و ریاز ئاگری جەنگ لەو وڵاتەش توندتر بووەوە، یەكێك لەمەرجەكانی سعودیە بۆ ئێران لەدانوستانەكانیان لەبەغدا لەساڵی رابردوودا، كۆتایی پشتیوانییە سەربازییەكانی ئێران بۆ حوسییەكان بووە. رەئیسی لە كۆبوونەوەی لەگەڵ كازمی پێنج مەرجی وڵاتەكەی سەبارەت بەیەمەن بۆ سعودیە راگەیاندووە كە سەرەكیترینیان نەمانی گەمارۆی سعودیە لەدژی دانیشتوانی یەمەن و پابەندبوونی ریاز بووە بەئاگربەستی وڵاتەكەوە. وەزارەتی درەوەی ئێران بەفەرمی بڵاویكردووەتەوە؛ مستەفا كازمی پەیامەكانی سعودیەی بە فەرمی گەیاندووەتەوەتە تاران بەپێی راگەیەنراوەكە، ریاز ئامادەیی دەڕبڕیوە گەڕی دیكەی دانوستانی نێوان ئێران و سعودیە لەبەغدا بەڕێوەبچێت و كات و شوێنی كۆبوونەوەی و دانوستانەكان دیاریكراون و دوای ئەنجامدانی ئەو پڕۆسەیە، شاندی دیپلۆماسیی هەردولاو ئامادەكاریی دەكەن بۆ كردنەوەی باڵیۆزخانەكانی دوو وڵاتەكە لەتاران و ریاز. بەغدا هەوڵی نزیكکردنەوەی قاهیرەو تاران دەدات ئاژانسی هەواڵی خوێندكارانی ئێران بەناونیشانی (نێوەندگیریی لەنێوان تاران و بەغدا، گەیاندنی پەیام بۆ قاهیرە) بڵاوی كردەوە، مستەفا كازمی لە كۆبوونەوەی لەگەڵ ئەمیر عەبدوڵاهیان، وەزیری دەرەوەی ئێران، جەختی لەئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی نێوان تاران و ریاز كردووەتەوەو عەبدوڵاهیانیش ئاشكرای كردووە بەنێوەندگیریی و هەوڵەكانی عێراق ئامادەكاریی كراوە بۆ ئەنجامدانی گەڕی شەشەمی دانوستانی بەپرسانی باڵای سعودیە و ئێران لەبەغدا. عەبدوڵاهیان سوپاسی رۆڵی عێراقی لە نێوەندگیرییەكان و میوانداریی پێنج گەڕی دانوستانی نێوان تاران و سعودیە كردووەو ئاماژەی بە كۆبوونەوەی نهێنیی شەرم شێخ لەمانگی ئازاری ئەمساڵدا كردووە كە هەریەكە لەبەرپرسانی باڵای  وڵاتانی (ئیسرائیل، سعودیە، ئوردن، قەتەر، میسر) بە سەرپەرشتیی ئەمەریكا بەشدارییان تێدا كردووەو كۆبوونەوەكەش لەپێناو بەرەنگاربوونەوەی جموجۆڵە سەربازی و هەنگاوە موشەكییەكانی ئێران بووە لەناوچەكەدا. عەبدوڵاهیان بەكازمی راگەیاندووە؛ تاران خوازیاری پەیوەندیی بەهێزە لەگەڵ قاهیرە، چونكە ئەوە لە بەرژەوەندیی ناوچەكەو وڵاتانی ئیسلامییە. پەیامەكەی عەبدوڵاهیان لەكاتێكدایە ئێران و میسر لەساڵی 1979 پەیوەندییەكانیان بەهۆی ئەوەی محەمەد ئەنوەر سادات،  سەرۆكی ئەوكاتی میسر، رایگەیاند روحەڵڵا خومەینی، دامەزرێنەری كۆماری ئیسلامی لەئێران كەسێكی نەخۆشەو مایەی شەرمەزارییە بۆ ئیسلام، لەو رۆژەوە پەیوەندییەكانی تاران و قاهیرە كە پەیوەندییەكی توندو تۆڵ بوو، كێشە و ئاڵۆزیی تێكەوت و تائێستاش ئاسایی نەبووەتەوە. لەلایەكی دیكەوە، سەعید خەتیب زادە، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران، رۆژێك دوای گەشتەكەی كازمی بۆ تاران جەختی لەوە كردەوە ئەگەرچی نوسینگەی پاراستنی بەرژەوەندییەكانی وڵاتەكەی لەقاهیرە كاردەكات لەسەر توندوتۆڵكردنەوەی پەیوەندییەكانی نێوان تاران و قاهیرە، بەڵام میسر زۆر بۆ ئێران گرنگەو سود لەهەموو ئامرازێك وەردەگرێت بۆ توندوتۆڵكردنی پەیوەندییەكانی نێوان دوو وڵاتەكە. ئێران هەوڵدەدات پەیامەكانی بۆ ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ میسر بەكازمی بگوازێتەوە.

هاوڵاتی فەرماندەیی بڕیارگەی نەپەگە بە هۆی چالاكی سەركەوتووانەی گەریلاكان پەیامێكی پیرۆزبایی بڵاوكردەوە و ڕایگەیاند: ڕۆژی فیداییبوونی 30 حوزەیران لە سەرجەم هاوڕێیانی فەرماندە و شەڕڤانان پیرۆز دەكەین وانەیەكی مێژووی دراوەتە سوپای تورك". موراد قەرەیلان، فەرماندەی بڕیارگەی نەبەگە ئەوەشی دووپاتكردووەتەوە" كاتێك مرۆڤ سەرنج دەداتە چالاكییەكانی ئەم دواییەی هەرێمی ئاڤاشین كە لەلایەن تیمە گەڕۆكەكانەوە ئەنجام دەدرێن، دەبینن كە چالاكیە بە ئەنجامان بە رێبازی تاكتیكی سەدەم ئەنجامدراون، بە تایبەتی دەبینرێت كە تاكتیكی چوونە سەر، هێرش، چەكی قورس و سابوتاژی تیمە گەڕۆكەكان بە شێوەی ئافرێنەرانە ئەنجام دەدرێن" دەقی پەیامی فەرماندەی بڕیارگەی نەپەگە: كاتێك مرۆڤ سەرنج دەداتە چالاكییەكانی ئەم دواییەی هەرێمی ئاڤاشین كە لەلایەن تیمە گەڕۆكەكانەوە ئەنجام دەدرێن، دەبینن كە چالاكیە بە ئەنجامان بە رێبازی تاكتیكی سەدەم ئەنجامدراون، بە تایبەتی دەبینرێت كە تاكتیكی چوونە سەر، هێرش، چەكی قورس و سابوتاژی تیمە گەڕۆكەكان بە شێوەی ئافرێنەرانە ئەنجام دەدرێن، بێ ئەوەیزیانی گیانی بدرێت و بە گیانی فیدایی ئاپۆیی و بە بوێریی باڵا ئەو چالاكیانە ئەنجامدرا. “١٤ی حوزەیران لە گۆڕەپانی مەرڤانۆس لە چالاكی گەریلا بە هەماهەنگی پیچنج داگیركەر سزادران و بڕێكی زۆر چەك و كەرەستەی سەربازی دوژمن لەناوبران، ١٥ی حوزەیران لە هەرێمی شوكێ ئۆتۆمبێلێكی زریپۆش بە تەواوەتی لەناوبرا و پێنج داگیركەر سزادران، ٢٠،٢١،٢٤، ٢٥ و ٢٦ی حوزەیران لە گۆڕەپانی بەرخودانی وەرخەلێ لە چالاكییەكاندا گورزی قورس لە داگیركەران درا”. هەروەها، ٢٧ی حوزەیراانن لە گۆڕەپانی بەرخودانی وەرخەلێ، ٢٨ داگیركەر سزادران كە دەیانەویست پێشڕەوی بكەن، لە گۆڕەپانی ئاڤاشین چالاكی كاریگەر ئەنجام دران كە وانەیەكی مێژووییاندا، بەهەمان شێوە لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی شاخی هەكاری تیمە گەڕۆكەكانمان ١٧، ٢٠، ٢١، ٢٤ و ٢٥ی حوزەیران بە شێوازی نیشانشكێن، سابوتاژ، چوونە سەر و چەكی قورس چالاكی سەركەوتوانەیان ئەنجامدا. لەسەرەتادا هاوڕێیانمان سەرحەد، ساریا، بۆتان، زنارین، جومالی و چاڤرێ ئاڵای تێكۆشانی سەرجەم شەهیدە قارەمانەكانمان لای ئێوەیە.،هەڵوێستی قارەمانێتی قارەمانەكانی زەندورا لە شاخی هەكاری بەردەوامە، ئەوەش نیشانەی بەجێگەیاندنی بەڵێنەكەی ئێمەیە كە بە شەهیدانمان داوە، بێگومان زۆر بەنرخە كە تۆڵەی شەهیدان دەكرێتەوە، ئامانجەكانیان جێبەجێ دەكرێت، بەپێی ئەوەش بە بێ هیچ زیانێكی گیانی گورزی قورس لە دوژمن دەوەشێنرێت و هەموو ئەوانەش لەسەر هێڵی فیدایی ئەنجام دەدرێن. لە كەسایەتی فەرماندەیی ئێوەدا هەموو هەڤاڵانی تیمە گەڕۆكەكان و تونێلەكانی شەڕ كە بە ئیرادەیەكی گەورەوە شەڕ دەكەن، لە هەموو شەڕڤانان و فەرماندەكان كە رەنجی لەو چالاكییانەدا داوە رۆژی فیداییبوونی ٣٠ی حوزەیران پیرۆز دەكەین، لە هەمان كاتدا لەبەر جێبەجێكردنی تاكتیكی گەریلا و رێبازی لێدانی بە ئەنجام و بە گیانی هێرشبەری باڵا، بەهۆی شارەزایی و چالاكی سەركەوتوانەش پیرۆزباییتان لێدەكەین، ئێمە لەو بڕوایەداین كە هەڤاڵانی فەرماندە و شەڕڤانمان رێكردنی خۆیان لەسەر هێڵی گیانبازی و چالاكی سەركەوتووانە بێ پسانەوە بەردەوام دەكەن، لەسەر ئەو بنەمایە سەرجەم هاوڕێیان بە خۆشەویستی و رێزەوە سڵاودەكەین، سەركەوتنیان بۆ دەخوازین.